2. Dosimetrie
DRN:
zowel opnamen als doorlichten
gebaseerd op Dosis Oppervlakte Product
(DOP)
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 2
Boerhaave 4M 2 Willy Hummel
3. Dosimetrie
Wanneer bepalen?
na onderzoek (retrospectief)
komt later
vóór ingebruikname toestel of protocol
wanneer
hoe
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 3
Boerhaave 4M 3 Willy Hummel
4. Levenscyclus
Vernietiging
medisch apparaat
replacement Apparaat specifikaties
Alternatief gebruik
firma’ s
Onderhoud en
routinematig
uitgevoerde testen contract
installatie
Klinisch gebruik
Acceptatie metingen
Acceptatie door
uit te voeren door Controle door
In gebruik nemen ziekenhuis installateur
klinisch fysici
technici ziekenhuis
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 4
Boerhaave 4M 4 Willy Hummel
5. Beeldvormend systeem radiologie
belichtingsautomaat
buckyla/detector
lekstraling
raster digitaal gecodeerd
veldgrootte
filter
stralings beeld beeld
licht/röntgen
RÖNTGENBUIS BEELDVORMEND PROCES
PATIËNT vele factoren
WEERGAVE & BEKIJKEN
lichtopbrengst
lichttemperatuur
kV
homogeniteit BEELDEN
mA.s
rimpel diagnostisch beeld
GENERATOR
ARTS
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 5
Boerhaave 4M 5 Willy Hummel
6. Acceptatie door ziekenhuis
Nauwkeurigheid
kV, mA, totale filtratie
DOP-waarde, CTDI, DLP, (MGD)
Veldgrootte, slicebreedte
Eigenschappen detector
Artefacten
DQE, MTF, ...
Detectordosis indicatie
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 6
Boerhaave 4M 6 Willy Hummel
7. Levenscyclus medisch apparaat
Vernietiging
Apparaat
Alternatief replacement
specificaties
gebruik
firma’ s
Onderhoud en
routinematig In gebruik
uitgevoerde testen contract
nemen
installatie
Klinisch gebruik
Acceptatie
Controle door
In gebruik nemen door
installateur
ziekenhuis
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 7
Boerhaave 4M 7 Willy Hummel
8. Afweging
beeldkwaliteit en patiëntdosis
BEELD PATIENT
< DRN
KWALITEIT DOSIS
“BEKIJK” CONDITIES
NABEWERKINGSPARAMETERS
DIGITALE BEELDVORMING
ROOSTER
BELICHTINGSAUTOMAAT
PATIENT
GEOMETRIE
BUIS-OUTPUT
BUIS HOOGSPANNING (kV)
FOCUS GROOTTE
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 8
Boerhaave 4M 8 Willy Hummel
9. Beeldkwaliteit
Waarneming belangrijke details
Contrast
absorptieverschil met omgeving
structuur en grootte detail
(effectieve) dikte patiënt
structuur en grootte omgeving
kV en totale filtratie
signaal-ruisverhouding
afgeregelde dosis
afbeeldend systeem
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 9
Boerhaave 4M 9 Willy Hummel
10. Beeldvormende dosis vs
patiënt-intreedosis
Beeldvormer Beeldvormende dosis
Rooster
afregeling
detector-formaat
ABSORPTIE PATIËNT
Tafel Patiënt-intree dosis
Belichtingsparameters
kV mAs
filter(s)
buisbelasting
# opnamen
Röntgenbuis
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 10
Boerhaave 4M 10 Willy Hummel
11. Patiënt-intreedosis
Vóór patiënt
I(patiënt) = a . kVb . mAs . (FOA)-2
a en b: kV
filtering
0.0005 < a < 0.005
2<b<3
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 11
Boerhaave 4M 11 Willy Hummel
12. Patiënt-intreedosis
Vóór patiënt
DOP = I(patiënt) * veldgrootte(patiënt)
of
DOP = I * veldgrootte op centrale as
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 12
Boerhaave 4M 12 Willy Hummel
13. Beeldvormende dosis
Na patiënt
E(yj) = p(xi) . kVn . mAs
xi: patientdikte yj : DQE detector
geometrie gewenste beeld kwaliteit
raster
filtering
e.d. n = 3-5
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 13
Boerhaave 4M 13 Willy Hummel
14. Beeldketen: doorlichten
x-ray Filter Acq. Monitor(s)
x-ray
generator collim. grid cabinet
tube
FD detector
shutters
wedges
table top Dose control loop
AEP meter
•Filters thickness: 0 – 0.9mm Cu
•Intensity transfer
Te kiezen
Variabel •Harmonization (LUT)
•veldgrootte
•focusgrootte •Edging •LCD Dynamic range
•vergrotingsfactor
• kv
•programma
• mA en ms
•soms ook: toegevoegde filtratie
Met dank aan Philips Best
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 14
Boerhaave 4M 14 Willy Hummel
14
15. In gebruik nemen door afdeling
doorlichten
aantal frames per sec
30; 15; 7,5 of lager
detectordosis
verschillende doorlichtkeuzes
cinedosis
dose control curve
kV, mA, s, totale filtratie
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 15
Boerhaave 4M 15 Willy Hummel
16. Terugkoppeling
Afgeregelde
detectordosis
dose Patiënt
intreedosis
control
Hoeveelheid
curve koperfiltratie
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 16
Boerhaave 4M 16 Willy Hummel
Met dank aan Amber Gislason, University of Leeds
17. Terugkoppeling
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 17
Boerhaave 4M 17 Willy Hummel
Met dank aan Amber Gislason, University of Leeds
18. In gebruik nemen door afdeling
doorlichten
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 18
Boerhaave 4M 18 Willy Hummel
19. In gebruik nemen door afdeling
doorlichten
mGy/sec
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 19
Boerhaave 4M 19 Willy Hummel
20. controle DRN
parameters van invloed op DOP
(effectieve) patiëntdikte
detectordosis
welk doorlichtprogramma is gebruikt
verhouding cine- en doorlichttijd
welke detectorgrootte
gebruikte veldgrootte
hoeveelheid koperfiltratie
afstand tussen detector en patiënt
totale doorlichttijd en aantal cineopnamen
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 20
Boerhaave 4M 20 Willy Hummel
21. controle DRN
invloed koperfiltratie
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 21
Boerhaave 4M 21 Willy Hummel
22. Beeldketen: opnamen
x-ray Filter Acq. Monitor(s)
x-ray
generator collim. grid cabinet
tube
FD detector
shutters
wedges
table top Dose control loop
AEP meter
•Filters thickness: 0 – 0.3mm Cu
•Intensity transfer
Te kiezen
Variabel •Harmonization (LUT)
•kv
•mAs •Edging •LCD Dynamic range
•focusgrootte
•veldgrootte
•toegevoegde filtratie
Met dank aan Philips Best
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 22
Boerhaave 4M 22 Willy Hummel
22
23. In gebruik nemen door afdeling
buckysysteem
Te gebruiken detectordosis
dosisindicatie
Te gebruiken
kV, totale filtratie
Te gebruiken postprocessing
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 23
Boerhaave 4M 23 Willy Hummel
24. Detectordosis
buckysysteem
Film/scherm systeem:
2,5-10 uGy Speedclass 400-100
Fosforplaten:
2,5- 10 uGy Speedclass 400-100
2,5- 5 uGy mogelijk
Digitale detectoren:
1,25-5 uGy Speedclass 800-200
0,67-1,7 uGy mogelijk
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 24
Boerhaave 4M 24 Willy Hummel
25. In gebruik nemen door afdeling
buckysysteem
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 25
Boerhaave 4M 25 Willy Hummel
27. controle DRN
parameters van invloed op DOP
(effectieve) patiëntdikte
gekozen kV
toegevoegde filtratie
detectordosis
welk opnameprotocol is gebruikt
gebruikte veldgrootte
afstand tussen detector en patiënt
afstand tussen focus en patient
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 27
Boerhaave 4M 27 Willy Hummel
28. controle DRN
invloed koperfiltratie
Conversiefactor van DRN
controle DOP naar effectieve
dosis veranderd
invloed koperfiltratie
DOP-waarde minimaal circa 30% lager
effectieve dosis ook lager!!
Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 28
Boerhaave 4M 28 Willy Hummel
29. Workshop DRN’sZLARMI
in Nederland 10-12-2010
Klinische
Fysica
dosimetrie bij opnamen en doorlichten 29
Boerhaave 4M 29 Willy Hummel
