Oznakowanie substancji i preparatów chemicznych - ebook Autor: Tomasz Gendek Data wydania: 01.12.2011 Liczba stron: 100 Wydawca: Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. ISSN: 978-83-7537-125-3 Publikacja ma na celu nie tylko przedstawienie oznakowań (piktogramów, znaków lub symboli graficznych), jakie powinny znaleźć się na etykiecie produktu chemicznego, ale także wskazanie najważniejszych zwrotów, opisów oraz innych wymogów, m.in. ograniczeń, zakazów i możliwych wyłączeń w oznakowaniu lub opisach produktów chemicznych, które powinny być zamieszczone na opakowaniach produktów chemicznych. Obecnie w UE obowiązują jednocześnie dwa różne systemy oznakowania niebezpiecznych substancji i mieszanin chemicznych oparte na różnych przepisach. Wraz z wejściem w życie rozporządzenia CLP ustanowiono nowy system oznakowywania niebezpiecznych substancji i mieszanin chemicznych, który stopniowo zastąpi dotychczas obowiązujące zasady klasyfikacji i oznakowania oparte na wymaganiach dyrektywy UE nr 67/548 zwanej potocznie „dyrektywą substancjową” oraz dyrektywie 1999/45 zwanej potocznie „dyrektywą preparatową”. Aby zmiany zasad klasyfikacji i oznakowania opakowań produktów chemicznych mogły odbywać się płynnie i nie pociągały za sobą zbyt dużych kosztów dla przedsiębiorstw, zastosowano szereg okresów przejściowych. Dopiero po 1 czerwca 2017 r. na rynku UE będą obecne substancje i mieszaniny oznakowane wyłącznie wg zasad CLP. Do tego czasu niezbędną pomocą każdego specjalisty, mającego do czynienia z substancjami chemicznymi i ich mieszaninami będzie publikacja „Oznakowanie substancji i preparatów chemicznych”. - przedstawia oznakowanie substancji i mieszanin zgodnie z nowymi kryteriami klasyfikacji CLP oraz stare dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE, które jeszcze wciąż obowiązują - przybliża oznakowanie szczególnych grup produktów chemicznych: kosmetyków, detergentów, produktów biobójczych, wyrobów aerozolowych, środków ochrony roślin i in. - omawia oznakowanie chemikaliów w transporcie zgodnie z ADR, a także oznakowanie pojemników do ich składowania - ze względu na formę pliku PDF, ułatwia szybkie wyszukanie informacji. pełna wersja: http://epartnerzy.com/ebooki/oznakowanie_substancji_i_preparatow_chemicznych_p31931.xml

1. dr Tomasz Gendek
Oznakowanie substancji
i preparatów chemicznych
Przewodnik po symbolach i oznaczeniach chemikaliów
Przemysł

2. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.

4. Wydawnictwo
VERLAG DASHOFER Sp. z o.o. Fachow
Świat profesjonalnej wiedzy
a
al. Krakowska 271 02-133 Warszawa
,
VERLAG tel.: 22 559 36 00, 22 559 36 66
faks: 22 829 27 00, 22 829 27 27
DASHÖFER
www.dashofer.pl
siąż
K
ka
Tomasz Gendek
OZNAKOWANIE
SUBSTANCJI I PREPARATÓW
CHEMICZNYCH
Warszawa 2011
www.dashofer.pl 1a
Copyright© Verlag Dashöfer

5. Copyright © 2011
ISBN: 978-83-7537-125-3
Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o.
al. Krakowska 271, 02-133 Warszawa
tel.: 22 559 36 00, 22 559 36 66, faks: 22 829 27 00, 22 829 27 27
www.dashofer.pl
www.dashofer.pl 2
Copyright© Verlag Dashöfer

6. OZNAKOWANIE SUBSTANCJI I PREPARATÓW CHEMICZNYCH
Spis treści
1. Wstęp.............................................................................................................................6
2. Oznakowanie substancji i mieszanin zgodnie z kryteriami klasyfikacji CLP..................8
2.1. Podstawa prawna ..............................................................................................................8
2.2. Zakres zastosowania rozporządzenia w sprawie oznakowania opakowań substancji
niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych ...............................................................9
2.3. Informacje obowiązkowe na etykiecie ...............................................................................9
2.4. Identyfikator produktu .....................................................................................................10
2.5. Piktogramy określające rodzaj zagrożenia .....................................................................10
2.6. Zasady pierwszeństwa piktogramów określających rodzaj zagrożenia .........................13
2.7. Język oznakowania na etykiecie .....................................................................................15
2.8. Hasła ostrzegawcze ........................................................................................................15
2.9. Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia ............................................................................15
2.10. Zwroty wskazujące środki ostrożności ...........................................................................15
2.11. Informacje uzupełniające na etykiecie ............................................................................16
2.12. Wielkość i wygląd elementów etykiety ............................................................................17
2.13. Przykładowe oznakowanie bezpieczeństwa ...................................................................18
3. Oznakowanie substancji i mieszanin zgodnie z kryteriami klasyfikacji według
dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE ........................................................................19
3.1. Podstawa prawna..............................................................................................................19
3.2. Zakres zastosowania rozporządzenia w sprawie oznakowania opakowań substancji
niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych ...............................................................19
3.3. Wzory znaków ostrzegawczych ........................................................................................20
3.4. Informacje obowiązkowe na etykiecie ...............................................................................21
3.5. Wygląd i wielkość etykiety i oznakowania .........................................................................22
3.6. Znaki ostrzegawcze i treść................................................................................................23
3.7. Inne dodatkowe informacje ...............................................................................................23
3.8. Przykładowe oznakowanie bezpieczeństwa .....................................................................25
4. Oznakowanie substancji i mieszanin przeznaczone dla osób niewidomych
lub niedowidzących – ostrzeżenia wyczuwalne przez dotyk........................................26
4.1. Wprowadzenie ..................................................................................................................26
4.2. Podstawa prawna..............................................................................................................26
4.3. Zakres zastosowania i okresy przejściowe .......................................................................26
4.4. Kryteria wyboru zgodnie z rozporządzeniem....................................................................26
4.5. Kryteria wyboru przy klasyfikacji zgodnej z CLP...............................................................27
4.6. Odstępstwa .......................................................................................................................28
4.7. Wygląd oznakowania ........................................................................................................28
4.8. Umieszczenie i trwałość oznakowania..............................................................................30
5. Oznakowanie kosmetyków ..........................................................................................31
5.1. Wprowadzenie ..................................................................................................................31
5.2. Podstawa prawna..............................................................................................................31
5.3. Zakres zastosowania ........................................................................................................31
5.4. Elementy oznakowania produktów kosmetycznych ..........................................................31
5.5. Odstępstwa w oznakowaniu kosmetyku ...........................................................................33
5.6. Elementy graficzne............................................................................................................33
5.7. Dodatkowe elementy graficzne .........................................................................................33
www.dashofer.pl 3
Copyright© Verlag Dashöfer

7. Wstęp
OZNAKOWANIE SUBSTANCJI I PREPARATÓW CHEMICZNYCH
6. Oznakowanie produktów biobójczych ........................................................................35
6.1. Wprowadzenie.................................................................................................................35
6.2. Podstawa prawna ............................................................................................................35
6.3. Zakres zastosowania ......................................................................................................35
6.4. Elementy oznakowania produktu biobójczego ................................................................36
6.5. Ulotka informacyjna ........................................................................................................37
6.6. Dodatkowe wymagania ...................................................................................................37
6.7. Elementy graficzne..........................................................................................................37
7. Oznakowanie wyrobów aerozolowych .......................................................................38
7.1. Wprowadzenie.................................................................................................................38
7.2. Podstawa prawna ............................................................................................................38
7.3. Zakres zastosowania ......................................................................................................38
7.4. Elementy oznakowania wyrobu aerozolowego ...............................................................39
7.5. Ulotka informacyjna ........................................................................................................40
7.6. Dodatkowe wymagania i ograniczenia............................................................................40
8. Oznakowanie towarów paczkowanych.......................................................................41
8.1. Wprowadzenie
8.2. Podstawa prawna ............................................................................................................41
8.3. Zakres zastosowania ......................................................................................................41
8.4. Zasady oznakowania towarów paczkowanych................................................................41
8.5. Odstępstwa – wyroby aerozolowe ..................................................................................44
9. Oznakowanie detergentów.........................................................................................45
9.1. Wprowadzenie.................................................................................................................45
9.2. Podstawa prawna ............................................................................................................45
9.3. Zakres zastosowania ......................................................................................................46
9.4. Elementy oznakowania detergentu .................................................................................46
9.5. Oznakowanie dotyczące zawartości ...............................................................................47
9.6. Oznakowanie dotyczące stężeń .....................................................................................48
9.7. Oznakowanie detergentów przeznaczonych do prania...................................................48
9.8. Elementy graficzne..........................................................................................................49
10. Oznakowanie wyrobów zawierających azbest...........................................................50
10.1. Wprowadzenie...............................................................................................................50
10.2. Podstawa prawna ..........................................................................................................50
10.3. Zakres zastosowania ....................................................................................................50
10.4. Oznakowanie ................................................................................................................50
10.5. Wyjątki...........................................................................................................................51
11. Oznakowanie wyrobów zawierających lotne związki organiczne ..............................52
11.1. Wprowadzenie...............................................................................................................52
11.2. Podstawa prawna ..........................................................................................................52
11.3. Zakres zastosowania ....................................................................................................52
11.4. Oznakowanie ................................................................................................................53
11.5. Elementy graficzne........................................................................................................53
12. Oznakowanie środków ochrony roślin .......................................................................54
12.1. Wprowadzenie...............................................................................................................54
12.2. Podstawa prawna ..........................................................................................................54
12.3. Zakres zastosowania ....................................................................................................54
12.4. Ulotka informacyjna ......................................................................................................55
12.5. Oznakowanie ................................................................................................................56
12.6. Odstępstwa i zakazy .....................................................................................................57
13. Oznakowanie rurociągów, pojemników i zbiorników do składowania chemikaliów....58
13.1. Wprowadzenie...............................................................................................................58
13.2. Podstawa prawna ..........................................................................................................58
www.dashofer.pl 4
Copyright© Verlag Dashöfer

8. Wstęp
OZNAKOWANIE SUBSTANCJI I PREPARATÓW CHEMICZNYCH
13.3. Zakres zastosowania ....................................................................................................58
13.4. Wygląd oznakowania ....................................................................................................59
14. Oznakowanie produktów chemicznych w transporcie ...............................................61
14.1. Wprowadzenie...............................................................................................................61
14.2. Podstawa prawna ..........................................................................................................61
14.3. Zakres zastosowania ....................................................................................................61
14.4. Elementy oznakowania sztuk przesyłki .........................................................................63
14.5. Elementy graficzne oznakowania ADR – klasy zagrożenia ..........................................64
14.6. Przepisy szczególne dotyczące oznakowania .............................................................66
14.7. Odstępstwa w oznakowaniu..........................................................................................67
14.8. Inne oznakowania .........................................................................................................68
Załącznik 1. Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia ......................................................69
Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia dla zagrożeń fizycznych..........................69
Zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia dla zdrowia.........................................69
Zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia dla środowiska ...................................71
Załącznik 2. Zwroty wskazujące środki ostrożności ......................................................72
Zwroty wskazujące środki ostrożności – ogólne..................................................72
Zwroty wskazujące środki ostrożności – zapobieganie .......................................72
Zwroty wskazujące środki ostrożności – reagowanie ..........................................73
Zwroty wskazujące środki ostrożności – przechowywanie ..................................75
Zwroty wskazujące środki ostrożności – usuwanie .............................................76
Załącznik 3. Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (zwroty R).....................................77
Załącznik 4. Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (zwroty S) ...........82
Dodatkowe zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania środków
ochrony roślin ......................................................................................................83
Załącznik 5A. Informacje uzupełniające o zagrożeniach .................................................85
Właściwości fizyczne ...........................................................................................85
Wpływ na zdrowie ................................................................................................85
Szczególne zasady dotyczące uzupełniających elementów etykiety
dla niektórych mieszanin......................................................................................85
Mieszaniny nieprzeznaczone dla ogółu społeczeństwa.......................................86
Załącznik 5B. Szczególny sposób oznakowania niektórych preparatów chemicznych ...87
Preparaty dostępne dla konsumentów ................................................................87
Preparaty przeznaczone do stosowania w postaci rozpylonej.............................87
Preparaty zawierające substancje z przypisanym zwrotem R33 ........................87
Preparaty zawierające substancje z przypisanym zwrotem R64 ........................87
Preparaty zawierające ołów .................................................................................87
Preparaty zawierające związki cyjanoakrylowe ...................................................88
Preparaty zawierające składniki epoksydowe o średniej masie cząsteczkowej
Ł 700 ....................................................................................................................88
Preparaty zawierające aktywny chlor dostępne dla konsumentów ......................88
Preparaty zawierające kadm (stopy) i przeznaczone do użycia przy lutowaniu
lub spawaniu ........................................................................................................88
Preparaty niezaklasyfikowane jako uczulające, zawierające przynajmniej
jedną substancję uczulającą ................................................................................89
Ciekłe preparaty zawierające chlorowcowe pochodne węglowodorów ................89
Preparaty zawierające substancje z przypisanym zwrotem R67 ........................89
Cementy i preparaty zawierające cement ............................................................89
Preparaty niezaklasyfikowane jako niebezpieczne i które nie są przeznaczone
dla konsumentów ................................................................................................90
Załącznik 6. Substancje pochodzące z kompozycji zapachowych mogące wywołać
alergie........................................................................................................91
Załącznik 7. Kody form użytkowych środka ochrony roślin .............................................92
www.dashofer.pl 5
Copyright© Verlag Dashöfer

9. Wstęp
OZNAKOWANIE SUBSTANCJI I PREPARATÓW CHEMICZNYCH
1. Wstęp
Oznakowanie substancji i mieszanin, ogólnie rzecz ujmując: wszelkiego rodzaju
produktów chemicznych, to obszerne i wielowątkowe zagadnienie. Niewątpliwie
różnorodność produktów chemicznych i ich własności ma związek z różnorod-
nością przepisów zarówno prawa unijnego, jak i polskiego. Trzeba także pamię-
tać, że oznakowując produkt chemiczny, chociażby poprzez przygotowanie jego
etykiety, należy dobrać nie tylko oznakowanie (np. piktogramy), ale również do-
brać właściwe zwroty i opisy charakteryzujące własności bądź zagrożenia stwa-
rzane przez dany produkt, zgodnie z wytycznymi zawartymi w odpowiednich
przepisach.
Dlatego też niniejszy poradnik ma na celu przedstawienie nie tylko najważniej-
szych oznakowań (piktogramów, znaków lub symboli graficznych), jakie powin-
ny znaleźć się na etykiecie produktu chemicznego, ale także wskazanie najważ-
niejszych zwrotów, opisów oraz innych wymogów, m.in. ograniczeń, zakazów
i możliwych wyłączen w oznakowaniu lub opisach produktów chemicznych, któ-
re powinny być zamieszczone na opakowaniach produktów chemicznych.
Obecnie w UE obowiązują jednocześnie dwa różne systemy oznakowania niebez- Okresy
przejściowe
piecznych substancji i mieszanin chemicznych oparte na różnych przepisach.
Wraz z wejściem w życie rozporządzenia CLP (rozporządzenie Parlamentu Eu-
ropejskiego i Rady 1272/2008/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfi-
kacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające
dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE)
nr 1907/2006) ustanowiono nowy system oznakowywania niebezpiecznych sub-
stancji i mieszanin chemicznych (patrz rozdz. 2), który stopniowo zastąpi dotych-
czas obowiązujące zasady klasyfikacji i oznakowania oparte na wymaganiach dy-
rektywy UE nr 67/548 zwanej potocznie „dyrektywą substancjową” oraz dyrek-
tywie 1999/45 zwanej potocznie „dyrektywą preparatową” (patrz rozdział 2).
Aby zmiany zasad klasyfikacji i oznakowania opakowań produktów chemicznych
mogły odbywać się płynnie i nie pociągały za sobą zbyt dużych kosztów dla
przedsiębiorstw, zastosowano wiele okresów przejściowych.
Umownie, na potrzeby niniejszego poradnika, przyjęto nazywać zasady oznako-
wania i klasyfikacji produktów chemicznych, sporządzone zgodnie z wytyczny-
mi rozporządzenia CLP, jako „nowe”, a wcześniej obowiązujące wg „dyrektywy
substancjowej” i „dyrektywy preparatowej”, jako „stare”.
Jeśli przed 1 grudnia 2010 roku dana substancja była już obecna w obrocie (była
sprzedawana), to oznakowanie opakowań tej substancji sporządzone zgodnie ze
„starymi” zasadami nadal obowiązuje, ale tylko w odniesieniu do tych opakowań.
Każda następna partia takiej substancji wprowadzana do obrotu musi być sklasyfi-
kowana i oznakowana według „nowych” zasad (zgodnie z rozporządzeniem CLP).
Należy jednak pamiętać, że substancje wprowadzone do obrotu przed 1 grud-
nia 2010 r. i oznakowane według „starych” zasad mogą pozostawać w obrocie tyl-
www.dashofer.pl 6
Copyright© Verlag Dashöfer

10. Wstęp
OZNAKOWANIE SUBSTANCJI I PREPARATÓW CHEMICZNYCH
ko do 30 listopada 2012 roku. Po tej dacie należy je albo z rynku wycofać, albo
zmienić ich oznakowanie na „nowe”.
Natomiast każda substancja wprowadzana po raz pierwszy do obrotu
po 1 XII 2010 r. musi być oznakowywana wyłącznie zgodnie z „nowymi” zasa-
dami.
Mieszaniny mogą być oznakowane obecnie zgodnie ze „starymi” albo „nowymi”
(wg oznakowania CLP – patrz rozdz. 2) zasadami. Ta dwojaka możliwość ozna-
kowania obowiązuje dla mieszanin do 1 czerwca 2015 roku. Dopiero po tej dacie
– analogicznie jak dla substancji – każda nowo wprowadzana mieszanina lub par-
tia mieszaniny będącej już w obrocie będzie musiała być oznakowana zgodnie
z „nowymi” zasadami (CLP). Analogicznie też obowiązuje okres przejściowy dla
mieszanin będących w obrocie przed dniem 1. VI. 2015 r. i oznakowanych
według starych „zasad”; mieszaniny takie mogą pozostawać na rynku ze starym
oznakowaniem do 1 czerwca 2017 r.
Jak łatwo zauważyć, dopiero po 1 VI 2017 r. na rynku UE będą obecne substan-
cje i mieszaniny oznakowany wyłącznie wg zasad CLP.
W kontekście zmian, jakie wprowadziło rozporządzenie CLP, krótkiego wyja- Nomenklatura
śnienia wymaga stosowana podwójna nomenklatura w odniesieniu do nazwy
„preparat” lub „mieszanina”.
Po wejściu w życie rozporządzenia CLP (1272/2008/WE) słowo „preparat” zo-
stało zastąpione słowem „mieszanina”:
„Termin «mieszanina» zdefiniowany w niniejszym rozporządzeniu powinien
mieć takie samo znaczenie jak termin «preparat» stosowany uprzednio w prawo-
dawstwie wspólnotowym” 1272/2008/WE, pkt 14.
Konsekwentnie także ustawa z dnia 25 lutego 2011 roku o substancjach chemicz-
nych i ich mieszaninach (Dz.U. Nr 63, poz. 322 z 2011 r.) stosuje już nową no-
menklaturę, natomiast jednak do dnia dzisiejszego (31.08.2011 r.) rozporządze-
nie o oznakowaniu (Dz.U. Nr 53, poz. 439 z 2009 r.) nie zostało w tym zakresie
zmienione. Stąd nadal występują różnice terminologiczne pomiędzy obowiązują-
cą ustawą a obowiązującym, choć nieznowelizowanym, rozporządzeniem. Mery-
torycznie zmiana terminologii nie wprowadza żadnych istotnych zmian, niemniej
należy pamiętać o tych różnicach. W niniejszym rozdziale stosowany będzie ter-
min „mieszanina”, chyba że cytowane będą fragmenty przepisów zawierających
jeszcze starą nomenklaturę.
www.dashofer.pl 7
Copyright© Verlag Dashöfer

11. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.