3. 1. Manusia mempunyai lima organ deria:
Kulit
Hidung
Lidah
Telinga
Mata
2. Organ-organ deria ini digunakan untuk mengesan
rangsangan luar.
3. Setiap organ deria mempunyai struktur istimewa
yang sensitif kepada rangsangan (reseptor).
4. Apakah yang akan berlaku selepas rangsangan
dikesan?
Rangsangan
Reseptor
dalam organ
deria
Impuls saraf
Saraf
Impuls saraf
Otak
Gerak balas
Efektor
Contoh: otot
Impuls saraf
Impuls saraf
Saraf
Rajah 1: Laluan gerak balas manusia terhadap
rangsangan
6. 1. Kulit merupakan organ deria bagi sentuhan.
2. Kulit mempunyai reseptor-reseptor yang peka
terhadap rangsangan sejuk, panas, sakit, sentuhan,
tekanan.
3. Apabila kulit menerima rangsangan,
reseptor akan menghasilkan impuls
kemudian dihantar ke otak melalui
saraf tunjang kemudian ditafsirkan.
Reseptor
Hujung saraf
yang peka
terhadap
rangsangan
7. 4. Kulit mempunyai dua lapisan utama:
- Epidermis (kalis air, lapisan pelindung)
- Dermis (mengandungi banyak salur darah dan
reseptor)
Reseptor sejuk
Reseptor sakit
Reseptor sentuh
Epidermis
Reseptor panas
Dermis
Tisu lemak
Reseptor tekanan
8. 5. Kepekaan (sensitiviti) kulit bergantung kepada:
a) Bilangan reseptor
b) Ketebalan lapisan epidermis
6. Fungsi-fungsi lain kulit adalah:
a) Mencegah kemasukan bakteria dan kuman.
b) Mencegah kehilangan air dari badan.
c) Melindungi badan daripada sinaran ultraungu
matahari.
d) Mengawal suhu badan.
9. 1. Namakan dan nyatakan fungsi bagi reseptor
yang berlabel A, B, C, D, dan E dalam gambarajah
di bawah.
B
C
A
D
E
10. 2. Nyatakan dua
kepekaan kulit.
a) :
b) :
faktor
yang
mempengaruhi
3. Mengapakah doktor biasanya
bahagian punggung pesakit?
menyuntik
11.
12. Penyakit apabila
kekurangan
vitamin
Vitamin
Sumber
Fungsi
A
Lobak merah, telur,
susu
• Untuk penglihatan
yang baik waktu malam
• Memelihara kesihatan
kulit
• Rabun malam
• Kulit kering dan
bersisik
B
Telur, susu, daging,
ragi, makanan jenis
bijirin (padi, jagung)
• Mengeluarkan tenaga
daripada karbohidrat
• Kesihatan kulit
• Pembentukan sel
darah merah
• Kesihatan sistem
saraf
• Beri-beri
• Anemia
C
Buah-buahan dan
sayuran segar
• menyembuhkan
penyakit
• melawan penyakit
• pendarahan gusi
14. Garam mineral diperlukan dalam kuantiti sedikit
sahaja.
Badan kita memerlukan lebih banyak kalsium dan
fosforus berbanding dengan garam mineral lain.
Garam mineral diperlukan untuk mengekalkan
kesihatan badan.
15. Garam
mineral
Sumber makanan
Fungsi
Kalsium
Susu, telur, sayursayuran hijau, keju
• Pembentukan tulang
dan gigi yang kuat
• Pembekuan darah
Besi
Hati, daging, telur,
sayur-sayuran
Pembinaan hemoglobin
dalam sel darah merah
untuk pengangkutan
oksigen
Iodin
Makanan laut, sayur Penghasilan hormon
– sayuran, garam
untuk mengelakkan
beriodin, rumpai laut penyakit goiter
Kesan
kekurangan
• Penyakit riket
• tulang dan gigi
rapuh
•Pembekuan darah
yang lambat
• Penyakit anemia
• Penyakit goiter
(beguk)
17. Pelawas adalah bahan bergentian (selulosa) yang
tidak dapat dicernakan dalam sistem pencernaan.
Pelawas membantu pergerakan bahan makanan di
sepanjang salur pencernaan.
Kekurangan pelawas menyebabkan sembelit, iaitu
kesukaran membuang tinja.
Contoh makanan yang mengandungi pelawas;
- Sayur-sayuran
- bijirin
- buah-buahan
18. Kira-kira 70% daripada berat badan seseorang
terdiri daripada air.
Air boleh didapati daripada minuman, sayursayuran dan buah-buahan.
19. Air diperlukan oleh badan untuk:
• membantu proses pencernaan makanan
• mengangkut makanan yang tercerna dan oksigen
• mengangkut hasil perkumuhan seperti urea dan
karbon dioksida
• mengawal kepekatan darah
•Mengawal suhu badan
21. Gizi ialah makanan dan minuman yang kita ambil
setiap hari.
Gizi seimbang ialah gizzi yang mengandungi
semua kelas makanan yang diperlukan dalam
nisbah yang betul.
Kandungan gizi seimbang adalah mengikut
keperluan seseorang dan berbeza daripada
seorang individu kepada induvidu lain.
22. Gizi seimbang seseorang bergantung kepada faktor
berikut:
• Umur
• Jantina
• Saiz atau berat badan
• Pekerjaan
• Keadaan kesihatan badan
23. Tenaga dalam makanan disukat dalam unit joule (J)
atau kalori (cal).
1 Kalori (cal) = 4.2 joule (J)
Nilai kalori makanan ialah jumlah tenaga haba yang
dibebaskan apabila satu gram makanan dibakar
dengan lengkap dalam udara.
24. Nilai kalori makanan disukat dalam kilojoule per
gram (kJ g-1) atau kilokalori per gram (kcal g-1)
1000 joule (J) = 1 kilojoule (kJ)
1000 kalori (cal) = 1 kilokalori (kcal)
Nilai kalori makanan boleh ditentukan dengan
menggunakan kalorimeter.
25. Kelas makan yang berbeza akan mempunyai nlai
kalori yang berlainan.
Nilai kalori bagi tiga kelas makanan utama adalah
seperti berikut:
• karbohidrat – 17 kJ
• protein – 18 kJ
• Lemak – 19 kJ
26. Nilai kalori juga berlainan bagi makan yang
berlainan jenis seperti yang ditunjukkan dalam
jadual di bawah:
Makanan
Nilai kalori (kJ g-1)
Mentega
35.5
Kek
18.3
Nasi
15.0
Roti canai
13.3
Mi goreng
13.0
Kari ayam
7.8
Telur
6.8
Pisang
3.3
Betik
1.65
Bayam
0.88
Kubis
0.4
27. Keperluan tenaga harian bagi individu daripada
pelbagai peringkat umur, pekerjaan dan jantina
ditunjukkan dalam jadual berikut.
Jenis individu dan aktiviti
Tenaga diperlukan, (kJ)
Lelaki
Perempuan
Kanak-kanak 5 tahun
7 600
6 800
Remaja 14 tahun
11 200
9 200
Dewasa 25 tahun (kerja ringan)
9 800
8 500
Dewasa 25 tahun (kerja berat)
14 000
10 500
Dewasa 65 tahun
8 600
6 400
28. Latihan
1. Apakah yang dimaksudkan dengan gizi
seimbang?
2. Nyatakan faktor-faktor yang perlu diambil kira
semasa merancang gizi seimbang.
Makanan
Kuantiti
Nilai kalori (kJ)
Nasi goreng
1 piring
1 273
Susu coklat
1 gelas
800
Donat
1 biji
315
3. Semasa makan tengahari, Syafiq telah
mengambil makanan 1 piring nasi goreng, segelas
susu coklat dan 2 biji donat. Anggarkan nilai kalori
makan yang diambil oleh syafiq (rujuk jadual di
atas).
33. Pencernaan berlaku di sepanjang salur
pencernaan yang bermula dari mulut
hingga ke dubur (8 meter panjang).
Hati
dan
pankreas
mengeluarkan
bahan
kimia
untuk
memecahkan makanan
yang kita makan.
34. 2 cara pencernaan makanan:
Pencernaan fizikal
Melibatkan
pemecahan
makanan
kepada butiran yang lebih kecil oleh
gigi.
Pencernaan kimia
Melibatkan tindakan enzim yang
menguraikan
molekul
kompleks
makanan.
35. Enzim
Suatu bahan yang bertindak sebagai
mangkin yang mempercepatkan tindak
balas kimia dalam badan kita.
36. 3 jenis enzim yang bertindak dalam
usus kita:
1. Amylase – memecahkan molekul
karbohidrat seperti kanji.
2. Protease – memecahkan molekul
protein.
3. Lipases – memecahkan molekul
lemak.
37. Organ yang terlibat dalam
sistem pencernaan makanan
a). Mulut
b). Esofagus
c). Perut
d). Duodenum
e). Bahagian bawah usus kecil
39. Esofagus
• Makanan
yang
telah
dicernakan akan ditolak ke
perut melalui pengecutan dan
pengenduran esofagus.
• Proses
pengecutan
dan
pengenduran otot esofagus
dikenali sebagai peristalsis.
Esofagus
40. Perut
• Makanan dicampur dengan
jus gaster yang dirembes oleh
kalenjar gaster.
• Jus gaster mengandungi asid
hidroklorik
dan
enzim
(protease).
•Asid hidroklorik menghentikan
tindakan enzim dalam air liur
dan membunuh bakteria.
•Enzim (protease) dalam jus
gaster
akan
memulakan
proses pencernaan protein.
Perut
41. Duodenum
• Duodenum ialah bahagian pertama
usus kecil yang bersambung dengan
hati dan pankreas.
• Jus hempedu dan jus pankreas
yang dirembeskan mengalir ke dalam
duodenum
semasa
pencernaan
makanan.
Duodenum
• Jus hempedu berfungsi untuk:
-Meneutralkan asid daripada
perut
- mengemulsikan lemak dan
minyak
• Jus
pankreas
mengandungi
amylase, protease dan lipase.
42. Bahagian bawah usus kecil
• Makanan yang telah dicernakan
dalam deudenum akan memasuki
usus kecil.
• Makanan itu akan
dengan jus usus.
bercampur
• Jus usus bersifat alkali dan
mengandungi enzim mengandungi
maltase, protease dan lipase.
Bhagian
lecil
bawah
usus
43. Hasil Akhir Pencernaan
• Makanan
teringkas:
akan
dipecahkan
kepada
bentuk
• Karbohidrat ditukarkan kepada glukosa
•Protein ditukarkan kepada asid amino
• Lemak ditukarkan kepada asid lemak dan
gliserol
47. Usus kecil yang panjang dan kehadiran
vilus yang banyak menambahkan luas
permukaan
usus
kecil
supaya
penyerapan makanan lebih cepat.
Hasil pencernaan seperti glukosa, asid
amino, garam mineral dan vitamin yang
larut dalam air diserap ke dalam
kapilari darah.
51. Bahan makanan yang tidak tercerna
dan air berlebihan akan dibawa dari
usus kecil ke usus besar.
Di dalam usus besar, air diserap
semula.
52. Bahan yang tertinggal ialah tinja yang
akan disimpan dalam rektum usus
besar sebelum disingkir keluar dari
badan melalui dubur.
Proses penyingkiran tinja daripada
badan dikenali sebagai penyahtinjaan.
53. Gizi harian yang kekurangan pelawas
boleh
menimbulkan
masalah
penyahtinjaan, iaitu sembelit.
Kekurangan pelawas mengakibatkan
pergerakan makanan tidak tercerna
dalam usus besar menjadi lambat dan
sukar dibuang.
