1. SAĞLIK BAKIM TEKNOLOJİLERİ ve HEMŞİRELİK
Sağlık teknolojisi; koruyucu sağlık hizmetlerinde, teşhiste, tedavide ve rehabilitasyonda kullanılan tıbbi
cihazlar, ilaç, tıbbi ve cerrahi işlemler ve hizmetlerin sunulduğu örgütsel ve destek sistemleri ile bunlarla
ilişkili bilgi birikimi olarak ele alınmaktadır.
Sağlık bakım teknolojisi; sağlığın geliştirilmesi ve sürdürülmesinde uygulanan, önleyici, tanı koyucu, tedavi
edici, bakım veren ve rehabilite edici yöntem ve uygulamalarla, bunları kullanan bireylerin koordineli bir
şekilde bütünleşmesi demektir.
Bilindiği gibi tüm dünyada sağlık sektörü, çok çeşitli seviyelerdeki sağlık kurumları ve hastanelerle birlikte,
hekimlerin, laboratuvar ve görüntüleme merkezlerinin, eczane ve ilaç depolarının, sigorta kuruluşlarının,
bankaların ve hasta olarak tüm bireylerin katılımcı olduğu karmaşık bir ilişkiler ağını içinde barındırır.
Günümüzde büyük bir hızla artan tıp bilgisinin yanı sıra, teknolojinin geliştiği ölçüde görüntüleme
yöntemleri, tıbbi test, analiz ve monitörizasyon cihazları ile birey ve hastalardan toplanılan tıbbi veri ve
bilgilerde de büyük artış yaşanıyor. Bireylerin giderek daha bilgili, hızlı ve etkin tedavi görme bağlamında
yüksek beklentili olduğu, kurumların ise giderek uzmanlaştığı bir ortamda, çeşitli basamaklardaki bakım
hizmetlerinin entegre ve sürekli hizmetler bütünü olarak alınabilmesi de artık günümüzün öncelikli talepleri
arasında yer alıyor. Bu çerçevede, tüm dünyada sağlık sektöründe daha iyi hizmet verebilmek adına
gerekli bilgi ve verilerin toplanması, kullanılması ve paylaşılabilmesi için bilişim stratejileri geliştirme
çalışmaları yürütülmeye çalışılıyor. Genel olarak, hemen hemen her ülkenin sağlık sektöründe bilişim
teknolojilerini daha etkili kullanma amacı sistemin şu hedeflerine ulaşılmasına hizmet etmektir:
* Ülke genelinde hizmet verilmesi,
* Hızlı ve kolay erişilebilir olması,
* Her yerde yüksek standartlara uygunluğu,
* Kurum ihtiyaçlarına değil, hasta ihtiyaçlarına odaklı olması,
* Hastaya verilen hizmetin kalitesini en üst düzeye çıkarmaya yönelik verimli çalışması,
* Yeni teknolojilerden ve bilgi birikiminden faydalanması,
* Hastalıkların tedavisinin yanı sıra sebeplerinin de ortaya çıkmasına yardımcı olunması.
Sağlık sektöründe kullanılan teknolojiler genel olarak sağlık teknolojileri olarak adlandırılmaktadır. Ancak
sağlık teknolojileri dediğimizde akla sadece karmaşık teknolojiler değil, koruyucu sağlık hizmetlerinde,
tanıda, tedavide ve rehabilitasyonda kullanılan tüm tıbbi cihazlar, ilaçlar, cerrahi girişimler ve bunlarla ilgili
bilgi birikimleri akla gelmelidir.
Sağlık teknolojilerinin kullanım amacı, bireyin ve toplumun sağlıklı olma durumunun korunması ve bu
durumun sürekliliğinin sağlanmasıdır. Ayrıca toplumun ihtiyaçlarına göre, ülkelerin özelliklerine göre
teknoloji ihtiyaçları farklılık gösterebilmektedir. Bazen de yüksek teknolojilerden beklentilerin yüksek
olmasından dolayı yapay ihtiyaçlar da ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle ülkeler teknoloji ihtiyaçlarını gerçekçi
veriler doğrultusunda belirlemelidir. Diğer yandan bir ülkenin sağlık teknolojileri yelpazesi ve bu
teknolojilerin kullanımı o ülkenin sağlık politikalarının belirlenmesinde de önemli bir faktördür.

2. Hasta Güvenliği ve Teknoloji:
Hasta güvenliği ve tıbbi hatalar (malpractice) konusundaki farkındalık arttıkça, sağlık çalışanlarının
eğitilmesi, motivasyonunun yüksek tutulması ve çevresel şartların düzeltilmesinin yanısıra, hasta
güvenliğinde “insan faktörü” riskini azaltacak teknolojiye duyulan ihtiyaç da artmıştır. Günümüzde
kullanılmaya başlanan otomasyon sistemleri ile birlikte hastalara verilen ve yanlarında kolayca
taşıyabilecekleri bir kart sayesinde, hasta daha kurum kapısından girer girmez ilgili kişilerce tanınmakta,
yapılan teşhis ve tedavi işlemleri ile ilgili bilgiler, ilgili birimlere otomasyon üzerinden iletilmektedir.
Hastadan alınan örneklerin barkodlanması, hekim orderlarının otomasyon üzerinden girilmesi ve ilaçların
hastalara bu orderlara göre ulaştırılması, ilaç etkileşimlerinin sistem tarafından denetlenmesi ve ilgililerin
uyarılması, tıbbi hataları azaltma yönünde kullanılan teknolojilere örnektir.
Teknolojinin son yıllarda sağlık bakımına kazandırdığı bir diğer hizmet de elektronik hasta kayıtlarıdır (EHR:
Electronic Health Records). Yüksek kaliteli, iyi tasarlanmış ve dikkatle uygulanan sistemlerle, son derece
güvenilir, güvenli sağlık bakımına ulaşılabilir. Bu konudaki öneriler şu şekildedir: EHR sistemi kullanıma
sunulmadan önce gerekli yazılım ve donanım unsurları temin edilmeli, bunlarla ilgili oluşacak problemler
bakım vericilerin işlerini kesintiye uğratmayacak ya da yavaşlatmayacak şekilde önlenmelidir. Efektif bilgi
paylaşımı için standart dil kullanılmalı, sistemi kuracak kişiler eğitimli ve deneyimli olmalı, sistemi
kullanacak kişilere gerekli eğitimler verilmelidir. Hastaların güvenliği ve mahremiyeti açısından kurumun ve
yasaların belirlediği sınırlamalara uyulmalıdır.
Sağlık Bakımı Bilgi ve Yönetim Sistemleri Derneği (HIMMS) tarafından 2003 yılında yapılan ve hasta
güvenliği-teknoloji arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı hedefleyen bir anketin sonuçlarına göre, hemşireler
hasta güvenliğini yayma konusunda önemli rol oynamaktadırlar. Bu anketi cevaplayanların neredeyse
tamamı, teknolojinin en az 1 hasta güvenliği sorununa hitap edebildiğini ve %93’ü teknolojinin ilaç
hatalarını azaltmakta rol oynayabileceğini ifade etmişlerdir.
Bakım Veren Eller Teknolojiye Dokunduğunda...
Hemşirelik teknolojisi sağlığı sürdürmek, geliştirmek, hastalıklardan korumak, başedebilmek ve bakım
verebilmek amacı ile bireye yardım etmede özellikle hemşireler tarafından kullanılan metod/uygulamalar
anlamına gelir. Hemşireler teknolojiye ilişkin şu soruların yanıtını aramalıdırlar:
Bölüm/üniteye özgü teknolojik değişiklikler, yenilikler nelerdir?
Bakımda kullanılan teknolojik ürünlerdeki değişiklik/yeniliklerle nasıl başa çıkılır?
Teknolojik yenilikler/değişimler bakımı nasıl etkiliyor?
Teknolojik yeniliklerin hemşirelik uygulamalarına getirdiği avantaj ve dezavantajları nelerdir?
Hemşirelik bilişimi, bakımın planlanmasından değerlendirilmesine kadar tüm alanlarında bilgisayar
biliminin, bilgi biliminin ve hemşirelik biliminin birlikte kullanılmasıdır. Hemşirelik verilerinin nasıl elde
edileceği, nasıl iletilebileceği, nasıl saklanacağı ve yönetileceği, nasıl enformasyona ve bilgiye
dönüştürüleceği konularında çalışır. Hemşireler, bilgi teknolojisine entegre olmak / farkında olmak
durumundadırlar.

3. Bilgi teknolojileri hemşirelikte;
Klinik uygulamalarda; bakım gereksiniminin saptanması, bakımın planlanması, uygulanması,
değerlendirilmesi ve diğer sağlık çalışanları ile veri paylaşımı,
Hemşirelik yönetiminde; personelin planlanması, verimliliğin ölçülmesi, istatistik oluşturma,
Klinik yönetiminde; klinik kontrol, risk yönetimi, kanıta dayalı uygulamalar, hasta girdi-çıktıları, klinik
denetim,
Hemşirelik eğitiminde; hizmet içi ve mezuniyet sonrası eğitimler, uzaktan eğitim, medya araçları ile
sunum, konferanslar, e-posta ve web sayfaları,
Hemşirelik araştırmalarında; internet, web tabanlı bilgiye ulaşım, on-line veri tabanlarına erişim
kullanılmaktadır.
Hemşireler, bakımda kullanılan teknolojik ürünlerin yararlı/etkin olup olmadığını saptamada ve
değerlendirmede anahtar rol üstlenmeli, hangi teknolojik ürünün kapsamlı bir şekilde kullanılacağına ve
destekleneceğine, hangilerinin ise kullanılmayacağına karar verebilmelidir. Eğitimci hemşireler teknolojiyi
hizmet içi eğitim programlarına örüntüleyebilmelidir. Uygulayıcı, eğitici, yönetici ve araştırmacı rolü olan
hemşirelerin, teknoloji tanılamasına yönelik ilgi/bilgilerini arttırması hasta bakımına ve uygulamalarına
kalite getirecektir.
Dev adımlarla ilerleyen günümüz teknolojisi; etkinlik, güvenlik ve bakım kalitesini geliştirerek hemşireler
için çok daha iyi bir çalışma ortamı yaratma, dolayısıyla mesleki tatmini arttırma potansiyeline sahip.
Kablosuz iletişim sistemleri, elektronik ilaç dağıtım istasyonları ve barkodlar, elektronik hasta kayıtları,
interaktif hasta sistemleri... Tüm bunlar alarm/uyarı sistemleri ve biyomedikal ekipmanlarla
birleştirildiğinde, hemşirelerin bakımın koordinasyonu ve sunulmasında izlediklere yola eşsiz bir değer
katmaktadır. Çünkü hemşireler çok komplike bir bakım ağının tam merkezinde çalışmakta ve kanıtlanmış
teknolojik çözümleri kullanmaları hastanelerin operasyonel süreçleri üzerinde dramatik bir etki
yaratmaktadır.
Diğer taraftan, yıllar süren araştırmalar, hemşireler arasında yüksek düzeyde mesleki tatmin için ortak
temalara işaret etmiştir: Mesaide geçirdikleri günün, iş yükünün ve iş akışlarının üzerinde onların daha
verimli olmalarını sağlayan bir kontrol ve etkiye sahip olmaları ve karar verme süreçlerinde diğer bakım
vericilerle birlikte hareket etmeleri gibi... Hemşireler de artık hasta güvenliği, bakım kalitesi ve mesleki
tatmini öncelikli tutan yöneticilerin olduğu hastanelerde çalışmayı tercih etmektedirler.

4. Bugün grubumuz hastaneleri tıp teknolojisinin son ürünleriyle bakım kalitemize destek oluyor: Gama-Knife,
Ciberknife, nöro-navigasyon, intraoperatif MRI, da Vinci cerrahi robotu, EHR, telemetri, nurse-call
sistemleri, PET CT, gelişmiş monitörizasyon sistemleri, elektronik ilaç dağıtım istasyonları... Tüm bunların
bakım kalitemize yansıması içinse tek yapmamız gereken teknoloji ile barışık yaşamak...
Hemşirelik bilim ve sanatını teknoloji okur-yazarlığımızın arttığı bugünlerden geleceğe hep
birlikte ta şıyabilmek dileğiyle...
Yazan: Nuran Ayşen PAMİR AKSOY
Acıbadem Sağlık Grubu
Hemşirelik Gelişim Departmanı
Ameliyathane Eğitim ve Gelişim Hemşiresi
KAYNAKLAR:
1. Budak, M. (2009). Hasta Güvenliğinde Çözümlerden Biri:Teknoloji Kullanımı, Hasta Güvenliği Dergisi 1
(3), 14-15
2. Cömert, S. (2009). Hasta Güvenliği ve Teknoloji, HG Dergisi, Yıl 1, sayı 3, s.12-13
3. http://www.absaglik.com (Yıldırım, H.H. Sağlık Teknolojisi Yönetimi: Türkiye Resmin Neresinde?)
"http://www.chcf.org" (Erişim Tarihi:17.05.2010).
4. http://www.chcf.org /media /Files /PDF /E /PDF%20EquippedForEfficiency.pdf (Erişim Tarihi:
18.10.2010).
5. http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/egt/pdf/bakim_teknolojisi_yenilikler.pdf Erişim Tarihi 17.05.2010
6. http://www.kobifinans.com.tr/tr/sektor/011801/4999 (Erişim Tarihi:17.05.2010).
7. http://www.medscape.com/viewarticle/708650_print (Erişim Tarihi :18.10.2010).
8.www.saglikyoneticilerizirvesi.org/10/sunumlar/2010/panel3/dr_nuray_aydın/hemşirelikte_bilgi_teknolojil
eri.ppt (Erişim Tarihi:21.02.2010).