1. MAHYUDDIN KHALID emkay@salam.uitm.edu.my

2. KANDUNGAN
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Asas Syarikat Dalam Islam
• Syarikat Amwal
• Syarikat Asykhas
• Syarikat Mudharabah
• Perakaunan Modal Syarikat Dalam Islam
• Perakaunan Modal Syarikat Ashkhas
• Perakaunan Modal Syarikat Amwal
• Perakaunan Modal Syarikat Mudharabah
2

3. PENGENALAN
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Menjalankan aktiviti perniagaan boleh dilakukan bersendirian
atau secara permuafakatan. Jika tidak mampu untuk melakukan
perniagaan sendirian, maka alternatifnya ialah menubuhkan
syarikat.
• Modal merupakan sebahagian daripada harta yang
diperuntukkan untuk memulakan perniagaan.
• Harta yang dilaburkan di dalam sesuatu projek dikenali sebagai
harta dagang.
• Fuqaha bersepakat keuntungan merupakan pelindung bagi
modal. Keuntungan tidak akan dibahagikan kepada ahli syarikat
melainkan selepas mengetahui modal sebenar. 3

4. DEFINISI SYARIKAT
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Dari segi bahasa:
• Percampuran (al-ikhtilaf) iaitu percampuran harta yang
dimiliki oleh dua orang hingga tidak lagi boleh dikenalpasti
lagi perbezaan antara keduanya.
• Dari segi Istilah:
• “ Dua orang atau lebih yang mengikat perjanjian perkongsian
untuk menjalankan sesuatu projek perniagaan ataupelaburan
dimana mereka sama-sama bersetuju menyumbangkan
modal dan berkongsi untung rugi”.
4

5. ASAS PERJANJIAN SYARIKAT
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
1. Hak kebebasan memilih bagi pihak yang membuat perjanjian.
Mereka mempunyai hak pertimbangan dan pemilihan
2. Perjanjian itu hendaklah dimulai dengan mencatat
kandungannya dan ia mesti jelas serta lengkap. Pengesahan
hendaklah dibuat di hadapan saksi
3. Bahan atau perkara yang dibuat perjanjian itu hendaklah halal
di sisi syarak serta wujud semasa perjanjian dibuat.
4. Perjanjian hendaklah bebas daripada sebarang unsur
penipuan, kerana tindakan itu boleh membawa kepada unsur
pertelingkahan.
5

6. SYARAT-SYARAT SYARIKAT
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
1. Urusan yang dipersetujui hendaklah yang boleh diwakilkan. Oleh itu
apa yang diperoleh daripada pekerjaan tersebut dikira berkongsi di
kalangan mereka.
2. Kadar pembahagian keuntungan hendaklah ditetapkan ketika
persetujuan dibuat.
3. Pembahagian keuntungan hendaklah dibuat mengikut kadar
tertentu, bukan berasaskan jumlah tertentu.
4. Ahli syarikat hendaklah mengetahui jumlah modal ketika perjanjian
dibuat
5. Semua ahli dikehendaki mengeluarkan harta masing-masing. Tidak
boleh secara berhutang
6. Aktiviti yang akan dijalankan mestilah dihalalkan syarak
7. Semua ahli syarikat mempunyai hak mentadbir, mengurus dan 6
mengawasi syarikat.

7. PEMBATALAN SYARIKAT
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Perjanjian syarikat akan terbatal jika:
• Kematian ahli syarikat
• Ahli syarikat gila, muflis
• Perniagaan yang memudharatkan
• Syarikat musnah
7

8. JENIS-JENIS SYARIKAT
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Jumhur fuqaha’ membahagikan syarikat kepada 3 iaitu:
1. Syarikat Amwal ( harta)
2. Syarikat Ashkhas (individu)
3. Syarikat Mudharabah (syarikat Berhad)
8

9. SYARIKAT AMWAL
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Syarikat yang ditubuhkan pada asalnya untuk tujuan pencapaian
kuasa kewangan. Tujuan adalah untuk mengumpul harta
sebanyak mungkin daripada berbagai individu.
• Definisi
• “Persetujuan antara dua pihak atau lebih untuk berkongsi
mengeluarkan kadar tertentu sebagai modal perniagaan,
keuntungan dan kerugian akan dibahagikan atau ditanggung
oleh semua ahli syarikat.”
• Ahli feqah membahagikan syarikat amwal kepada dua iaitu:
• Syarikat Mufawadah
• Syarikat Dhaman (‘Inan) 9

10. JENIS-JENIS SYARIKAT AMWAL
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Syarikat Mufawadah
• Perniagaan berdasarkan persamaan antara ahli syarikat dalam
semua aspek sama ada pengurusan, tanggungan hutang,
pemberian modal dan pembahagian keuntungan.
• Konsep ini dinamakan mufawadah kerana setiap ahli syarikat
telah melakukan memberi kuasa kepada semua ahli syarikat
untuk melakukan tugas-tugas syarikat sama ada semasa dia
bersama atau ketika tiada. Oleh itu setiap ahli syarikat mesti
bertanggungjawab ke atas apa yang dilakukan oleh rakan
kongsi.
• Syarikat ini dikatakan jaminan dalam pekerjaan/mufawadah. 10

11. JENIS-JENIS SYARIKAT AMWAL
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Syarikat Dhaman/‘Inan
• Syarikat antara dua pihak atau lebih dalam mengeluarkan
modal dan kerja. Modal dan keuntungan ditetapkan pada
kadar tertentu sebagaimana dipersetujui. Nisbah keuntungan
yang akan dibahagikan kepada ahli syarikat adalah
berdasarkan kadar modal yang dikeluarkan oleh mereka.
• Syarikat ini dinamakan inan kerana prinsipnya tidak
mengaitkan rakan kongsi dalam urusan perdagangan yang
dijalankan, sama ada dalam sektor perindustrian,
perdagangan dan pertanian. Begitu juga nisbah pemberian
modal, pembahagian keuntungan dan kuasa pentadbiran
11
adalah berbeza di kalangan rakan kongsi.

12. PERBEZAAN ANTARA
SYARIKAT MUFAWADAH DAN INAN
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
1. Syarikat mufawadah berdasarkan persamaan, Inan tidak
2. Syarikat mufawadah masing-masing bertanggungjawab ke atas
apa-apa risiko yang akan terjadi ke atas ahli syarikat, Inan tidak
3. Syarikat mufawadah semua akan bekerja dari peringkat atasan
hingga ke bawah, Inan tidak semestinya ahli syarikat akan
pengurus
4. Keuntungan dan kerugian dalam syarikat mufawadah adalah
sama, dalam syarikat inan untung atau rugi berdasarkan modal
yang disumbangkan.
12

13. PERAKAUNAN MODAL SYARIKAT AMWAL
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Faktor utama yang diambil kira di dalam syarikat amwal ialah
modal yang dilaburkan; iaitu modal harta yang dilaburkan dalam
bentuk saham di dalam sesuatu kegiatan perdagangan.
• Pandangan fuqaha’ tentang saham:
• Majoriti fuqaha mengharuskan saham syarikat kerana syarak
mengharuskan penanaman modal sama ada sama nilainya
atau tidak di kalangan rakan kongsi.
• Para pemegang saham secara bersama melabur modal dan
bersedia menghadapi sebarang keuntungan mahupun
kerugian.
• Pemilikan jumlah saham tidak dihadkan asalkan seseorang itu 13
bersedia memenuhi syarat-syarat yang ditetapkan syarikat.

14. PERAKAUNAN MODAL SYARIKAT AMWAL
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Pandangan fuqaha tentang bon:
• Bon juga dikenali sebagai modal pinjaman atau hutang
syarikat. Pemegang bon akan memperoleh nisbah tetap
daripada pulangan tahunan syarikat berdasarkan aktivit
syarikat dari tahun ke tahun.
• Majoriti fuqaha menyatakan bon merupakan hutang syarikat
bagi suatu tempoh tertentu. Apabila hutang tersebut dibayar
bersama kadar faedah yang ditetapkan, maka pembayarannya
merupakan al-nasiah dan dihukumkan sebagai haram.
• Alternatif kepada bon adalah instrumen sukuk yang boleh
digunakan bagi mengumpul modal dan dana. 14

15. SYARIKAT AL-ASHKHAS (SYARIKAT INDIVIDU)
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Syarikat ashkas ialah syarikat yang mengambil kira perhubungan
individu untuk berkongsi sebagai faktor utama.
• Syarikat yang mengambil tenaga kerja sebagai faktor utama
dalam persyarikatan.
• Syarikat ini dibahagi kepada dua:
1. Syarikat a’mal (abdan)
2. Syarikat wujuh
15

16. SYARIKAT AL-ASHKHAS (SYARIKAT INDIVIDU)
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Syarikat A’mal
• Dinamakan juga syarikat sana’i, iaitu dua orang usahawan atau lebih bersetuju
untuk menceburi bidang pembuatan seperti jahitan, pemakanan, perkhidmatan
seperi firma peguam, kedoktoran, jurutera dan lain-lain. Keuntungan dibahagi
mengikut nisbah yang tertentu berdasarkan kemahiran yang disumbangkan.
• Syarikat Wujuh
• Syarikat ini bergantung kepada pengaruh dua orang yang bersyarikat dan
kemsyhuran mereka dalam bermuamalat. Syarikat ini dikenali juga dengan al-
zimam.
• Syarikat ini ialah perkongsian barang-barang perniagaan. Mereka akan membeli
secara tangguh dan menjualkannya, keuntungan akan dibahagikan.
• Syarikat ini kadangkala wujud pembelian secara tertangguh, sedangkan ahli
syarikat tiada wang. Mereka hanya bergantung kepada kepercayaan orang ramai.
• Syarikat askhas kadang-kadang boleh menjadi syarikat mufawadah atau syarikat
inan. Jika ada persamaan maka ia boleh jadi mufawadah, jika tidak sama syarikat 16
inan.

17. PERAKAUNAN MODAL SYARIKAT ASHKHAS
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Syarikat ashkhas mengambil kira keperibadian dan imej ahli
syarikat sebagai faktor utama dalam penentuan perakaunan
modal syarikat.
• Majoriti fuqaha berpendapat modal hendaklah dalam bentuk
wang tunai, manakala Imam Abu Hanifah dan Imam Malik
mengharuskannya.
• Menurut kaedah fiqh, modal secara hutang atau harta yang tidak
nampak adalah tidak diharuskan.
• Fuqaha mazhab Maliki berpendapat syarikat dengan modal
barangan diharuskan hanya setelah ia ditukar kepada bentuk
modal yang diketahui nilainya dengan tepat. 17

18. PERAKAUNAN MODAL SYARIKAT ASHKHAS
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Undang-undang mengiktiraf sistem syarikat bermodalkan
barangan dengan syarat barangan tersebut hendaklah dijual
setelah ia diserah dan dimiliki oleh syarikat.
• Catatan simpan kira modal:
• Pembayaran syer rakan kongsi yang bersyarikat hendaklah
dalam bentuk harta yang boleh dikemukakan.
• Perkara yang penting dalam penilaian modal perlu bergantung
pada nilai semasa serta faedah-faedah daripada modal,
pinjaman, pengiraan semasa dan sebagainya.
18

19. SYARIKAT MUDHARABAH
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Mudharabah ialah perjanjian anatara pemilik modal dan pengusaha
dimana pemilik modal bersetuju membiayai sepenuhnya sesuatu
projek perniagaan datau pelaburan dan pengusaha bersetuju
mengusahakannya secara berkongsi untung dengan nisbah
pembahagian untung yang dipersetujui bersama terlebih dahulu.
• Syarikat ini perkongsian antara pemodal dan pengusaha untuk
menjalankan sesuatu projek.
• Syarikat mudharabah ada dua iatu :
• Mudharabah mutlak
• Mudharabah muqayyad.
• Mudharabah mutlak ialah pengusaha bebas melakukan apa jua projek
yang dikehendaki.
• Mudharabah muqayadah ialah pemodala telah meletakkan syrat
tertantu kepada pengusaha seperti jenis projek, tempat, tempoh dan
sebagainya. 19

20. SYARAT PERJANJIAN MUDHARABAH
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
1. Jumlah modal yang dikeluarkan diketahui oleh semua ahli syarikat ketika
perjanjian itu dibuat. Modal hendaklah bentuk tunai atau wang yang laku
dalam pasaran
2. Modal hendaklah sesuatu yang boleh dikemukakan atau boleh diserahkan
semasa perjanjian dibuat. Hutang atau sesuatu yang ghaib tidak boleh
menjadi modal.
3. Pembahagian keuntungan untuk pengusaha hendaklah berdasarkan nisbah
tertentu sama ada peratusan atau pecahan
4. Pengusaha hendaklah menjalankan perniagaan berdasarkan skop yang
telah ditetapkan oleh pemodal
5. Kedua-dua pemodal dan pengusaha hendaklah memenuhi syarat-syarat
untuk membuat perjanjian.
6. Pengusaha dikira sebagai pemegang amanah ketika menerima modal, 20
sebelum sesuatu pekerjaan dimulakan
7. Pengusaha dikira sebagai wakil apabila memulakan perniagaan

21. SYARAT PERJANJIAN MUDHARABAH
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
8. Apabila syarikat memperoleh keuntungan, pengusaha mempunyai hak atau
bahagian tertentu sebagai rakan kongsi
9. Apabila syarikat mengalami kerugian, semua akan ditanggung oleh
pemodal dan pengusaha hanya akan mendapat upah sahaja
10. Sebarang perlanggaran syarikat adalah menjadi kesalahan dan orang yang
melanggar akan membayar ganti rugi atau bertanggungjawab
11. Tidak ada had dalam perjanjian mudharabah kepada pemodal, malahan
lebih ramai pemodal lagi elok.
12. Tidak ada had kepada bilangan pengusaha, malahan lebih ramai lagi baik.
13. Projek yang hendak dijalankan tidak ada batasan. Mereka boleh melibatkan
diri dalam perdagangan antarabangsa, perindustrian dan sebagainya
21

22. KEBAIKAN SYARIKAT MUDHARABAH
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
1. Mengurangkan penganguran
2. Meningkatkan ekonomi
3. Membantu pemodal yang tidak tahu hendak mengembangkan
modal
4. Membantu pengusaha yang mempunyai kemahiran tetapi
tiada modal
5. Wujudnya kerjasama antar satu sama lain
22

23. PERAKAUNAN MODAL SYARIKAT MUDHARABAH
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Kontrak mudharabah didefinisikan sebagai perjanjian antara 2
pihak iaitu pemodal dan pengusaha.
• Pengusaha menggunakan modal yang diperuntukkan oleh
pemodal dalam aktiviti pelaburan yang halal, keuntungan yang
diperolehi akan dibahagikan antara mereka berdasarkan syarat
yang dipersetujui.
• Fuqaha berpendapat mudharabah adalah transaksi yang
diharuskan.
• Namun sekiranya modal dikemukakan dalam bentuk barang atau
hutang, maka kontrak mudharabah itu adalah tidak sah. Ini
bertujuan mengelakkan sebarang perubahan nilai sekiranya 23
berlaku sebawang kelewatan pembayaran.

24. PERAKAUNAN MODAL SYARIKAT MUDHARABAH
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M
• Menurut konsep ini pelanggan bersedia menerima risiko lebih
bagi membuka ruangnya bagi mendapat peratusan keuntungan
yang lebih besar sekiranya pihak Bank berjaya melaburkan wang
dengan pulangan lumayan.
• Kadar peratusan akan di tetapkan di peringkat awal seperti 70 %
untuk pelanggan dan 30 % bank, 80/20, 60/40 dan sebagainya.
• Satu perkara yang juga amat penting dalam akaun Islam ini
adalah, deposit yang terkumpul hanya akan dilaburkan untuk
membiayai syarikat-syarikat yang telah di tapis secara Shariah
oleh pengurusan bank dan majlis Penasihat Shariah Bank.
Justeru semua “Shariah-Approved companies” ini telah di
pastikan dengan teliti ketepatannya dari sudut Shariah, justeru
semua keuntungan yang bakal di perolehi adalah harta yang 24
bersih.

25. TAMAT
25
M U A M A L AT & E KO N O M I I S L A M