230 Loi Giai Dap Ve Benh Tre Em2. MUĂ
C LUĂ
C
PHĂĂN MĂĂ
T CHĂM SOĂC KHI BEĂ BĂ BĂĂ
NH................................................................................. 2
PHĂĂN HAI NHĂĂNG VĂĂN ĂĂĂ COĂ LIĂN QUAN TĂĂI TĂĂNG PHĂĂN THĂN THĂĂ ................... 17
I. ĂĂĂU ............................................................................................................................................ 17
II. NHĂĂNG VĂĂN ĂĂĂ COĂ LIĂN QUAN TĂĂI CĂĂ .......................................................................... 30
III. NHĂĂNG VĂĂN ĂĂĂ COĂ LIĂN QUAN TĂĂI NGĂĂ
C ................................................................... 35
IV. NHĂĂNG VĂĂN ĂĂĂ COĂ LIĂN QUAN TĂĂI PHĂĂN BUĂ
NG........................................................ 46
V. NHĂĂNG VĂĂN ĂĂĂ COĂ LIĂN QUAN TĂĂI TAY, CHĂN, XĂĂNG............................................ 63
VI. NHĂĂNG VĂĂN ĂĂĂ LIĂN QUAN TĂĂI BĂĂ
PHĂĂ
N SINH DUĂ
C VAĂ BAĂI TIĂĂT ........................ 73
VII. NHĂĂNG VĂĂN ĂĂĂ LIĂN QUAN TĂĂI DA .............................................................................. 80
VIII. NHĂĂNG HIĂĂ
N TĂĂĂ
NG LIĂN QUAN TĂĂI SĂĂC KHOEĂ .................................................... 95
IX. TAI NAĂ
N .................................................................................................................................120
X. CAĂC BĂĂ
NH KHAĂC ĂĂ TREĂ EM ...............................................................................................131
XI. LYĂ THUYĂĂT VAĂ PHĂĂNG PHAĂP ........................................................................................146
3. Äá» cĂł ÄÆ°á»Łc Äáș§y Äủ những tĂ i liá»u, pháș§n má»m chÄm sĂłc bĂ© yĂȘu
của báșĄn má»t cĂĄch tá»t nháș„t, xin vui lĂČng liĂȘn há»:
Nguyá»
n Trung HoĂ
Mobile: 0985017089
YahooMessenger: ngtrunghoa108
Skype: ngtrunghoa108
ChĂșc gia ÄĂŹnh báșĄn vĂ bĂ© luĂŽn vui, khoáș», háșĄnh phĂșc!
4. PHĂĂN MĂĂ
T
CHĂM SOĂC KHI BEĂ BĂ BĂĂ
NH
BeĂĄ bĂ” bĂŻĂ„nh - BaĂ„n cĂȘĂŹn phaĂŁi laĂąm gĂČ ?
ViĂŻĂ„c Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn laĂą quan saĂĄt BeĂĄ kyĂ€ Ă ĂŻĂ noĂĄi cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t nhûÀng
triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa bĂŻĂ„nh. VĂČ ĂșĂŁ bĂŻn con, nĂŻn caĂĄc baĂą meĂ„ dĂŻĂź nhĂȘĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c
ngay sûÄ thay à öĂi bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng qua neĂĄt mĂčĂ„t, tñnh tĂČnh, sûÄ hoaĂ„t à öÄng
cuĂŁa con. Thñ duĂ„ baĂ„n nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y da cuĂŁa BeĂĄ bĂ” mĂȘĂn Ă oĂŁ chiĂŻĂŹu qua. CĂȘĂŹn
phaĂŁi noĂĄi Ă ĂŻĂ baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t, vĂČ saĂĄng nay, khi baĂĄc sĂŽ coĂĄ mĂčĂ„t thĂČ da cuĂŁa BeĂĄ
coĂĄ thĂŻĂ laĂ„i bĂČnh thĂ»ĂșĂąng röÏi.
Sau khi baĂĄc sĂŽ vĂŻĂŹ, baĂ„n cĂȘĂŹn phaĂŁi tiĂŻĂ«p tuĂ„c theo doĂ€i sûÄ chuyĂŻĂn biĂŻĂ«n
cuĂŁa bĂŻĂ„nh vaĂą thûÄc hiĂŻĂ„n nhûÀng lĂșĂąi chĂł dĂȘĂźn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ chûÀa bĂŻĂ„nh
cho BeĂĄ.
SûÄ coĂĄ mĂčĂ„t cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi meĂ„ bĂŻn con, goĂĄp phĂȘĂŹn khöng nhoĂŁ tĂșĂĄi viĂŻĂ„c
trĂ” bĂŻĂ„nh cho BeĂĄ vĂČ ngoaĂąi phĂȘĂŹn cho con uöëng thuöëc theo Ă Ășn cuĂŁa baĂĄc
sĂŽ, coĂąn coĂĄ tiĂŻĂ«ng noĂĄi, nuĂ„ cĂ»ĂșĂąi vaĂą baĂąn tay cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi meĂ„, laĂąm cho BeĂĄ
caĂŁm thĂȘĂ«y yĂŻn tĂȘm.
1. NHĂĂNG DĂĂU HIĂĂ
U CUĂA SĂĂC KHOEĂ
A. Khi beå khoeã maÄnh
- TroĂ„ng lĂ»ĂșĂ„ng cĂȘn cuĂŁa BeĂĄ bĂČnh thĂ»ĂșĂąng.
- NeĂĄt mĂčĂ„t tĂ»Ăși tĂłnh, mĂčĂŠt saĂĄng. Khi bĂŻĂ« BeĂĄ, baĂ„n caĂŁm thĂȘĂ«y maĂĄ BeĂĄ
cĂčng, maĂĄt.
- BeĂĄ toĂŁ ra vui veĂŁ, ham chĂși, chuĂĄ yĂĄ tĂșĂĄi moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi vaĂą moĂ„i vĂȘĂ„t
chung quanh.
- BeĂĄ Ăčn coĂĄ veĂŁ ngon miĂŻĂ„ng, nguĂŁ yĂŻn giĂȘĂ«c. PhĂȘn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng.
B. Khi beĂĄ bĂŻĂ„nh
- BeĂĄ suĂĄt cĂȘn.
5. - NeĂĄt mĂčĂ„t taĂĄi, mĂčĂŠt quĂȘĂŹng khöng coĂĄ aĂĄnh mĂčĂŠt.
- BeĂĄ ngĂȘĂ„m ngoĂĄn tay khi nguĂŁ, giĂȘĂ«c nguĂŁ khöng lĂȘu. BeĂĄ khöng chuĂĄ
yĂĄ gĂČ tĂșĂĄi chung quanh.
- BeĂĄ luön cûÄa quĂȘĂ„y, giĂȘĂ„t mĂČnh, dĂŻĂź quĂȘĂ«y khoĂĄc.
- BeĂĄ khoĂĄ nguĂŁ.
- BeĂĄ khöng chĂ”u Ăčn hoĂčĂ„c Ăčn ñt. Khöng chĂ”u uöëng hoĂčĂ„c Ă oĂąi uöëng
bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng (vĂČ cĂșn söët laĂąm cĂș thĂŻĂ mĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc).
2. KHI NAĂO CĂĂN ĂĂA CON TĂĂI BAĂC SĂ
NhiĂŻĂŹu baĂą meĂ„ ngaĂ„i Ă Ă»a con tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ, maĂą chĂł tĂșĂĄi gĂčĂ„p baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ kĂŻĂ
bĂŻĂ„nh cuĂŁa con thöi. VĂČ nhûÀng triĂŻĂ„u chûång bĂŻĂ„nh cuĂŁa treĂŁ coĂĄ thĂŻĂ thay
à öĂi tûùng giĂșĂą, nĂŻn viĂŻĂ„c kĂŻĂ bĂŻĂ„nh nhĂ» vĂȘĂ„y chĂ»a Ă uĂŁ. Tûù ho tĂșĂĄi sĂ»ng
phöĂi, tûù Ă i tĂ»ĂșĂĄt tĂșĂĄi tĂČnh traĂ„ng cĂș thĂŻĂ bĂ” thiĂŻĂ«u nĂ»ĂșĂĄc nhiĂŻĂŹu khi chĂł coĂĄ
möÄt bĂ»ĂșĂĄc.
TreĂŁ caĂąng nhoĂŁ, caĂąng cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a ngay tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ, mößi khi chaĂĄu
söët, ho, nön oĂĄi, Ă i phĂȘn loĂŁng nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn hay nhiĂŻĂŹu ngaĂąy. KĂŻĂ caĂŁ nhûÀng
triĂŻĂ„u chûång nhĂ» bößng nhiĂŻn quĂȘĂ«y khoĂĄc maĂą khöng roĂ€ nguyĂŻn nhĂȘn,
hay khöng chĂ”u uöëng nĂ»ĂșĂĄc.
Ăöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu Ă aĂ€ lĂșĂĄn thĂČ coĂĄ thĂŻĂ nhĂČn vaĂąo tĂČnh traĂ„ng töĂng quaĂĄt
cuĂŁa sûåc khoĂŁe, xem coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t khöng. Söët cao chĂ»a chĂčĂŠc Ă aĂ€ laĂą
dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u trĂȘĂŹm troĂ„ng. TraĂĄi laĂ„i, hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng Ă au tûùng cĂșn ĂșĂŁ vuĂąng
buĂ„ng, laĂ„i laĂą Ă iĂŻĂŹu cĂȘĂŹn phaĂŁi chuĂĄ yĂĄ maĂą chĂł coĂĄ baĂĄc sĂŽ mĂșĂĄi tĂČm Ă Ă»ĂșĂ„c
nguyĂŻn nhĂȘn vaĂą hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn chûÀa trĂ”.
ToĂĄm laĂ„i, nĂŻĂ«u baĂ„n Ă Ă”nh Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ, haĂ€y chuĂȘĂn bĂ” trĂ»ĂșĂĄc
Ă ĂŻĂ traĂŁ lĂșĂąi möÄt söë cĂȘu hoĂŁi coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi chaĂĄu vĂŻĂŹ thĂȘn nhiĂŻĂ„t, traĂ„ng
thaĂĄi phĂȘn vaĂą caĂĄc nhĂȘĂ„n xeĂĄt khaĂĄc cuĂŁa baĂ„n vĂŻĂŹ chaĂĄu beĂĄ. CuĂ€ng nĂŻn noĂĄi
vĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ rĂčçng chaĂĄu coĂĄ tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi ai cuĂ€ng coĂĄ nhûÀng triĂŻĂ„u chûång
nhĂ» chaĂĄu khöng Ă ĂŻĂ baĂĄc sĂŽ suy nghĂŽ vĂŻĂŹ möÄt söë bĂŻĂ„nh lĂȘy lan. Trong
luĂĄc chĂșĂą Ă ĂșĂ„i, chĂ»a coĂĄ baĂĄc sĂŽ, haĂ€y Ă ĂŻĂ chaĂĄu nghĂł ngĂși, bĂČnh tĂŽnh. TraĂĄnh
nhûÀng nĂși öÏn aĂąo, nhiĂŻĂŹu tiĂŻĂ«ng à öÄng. Khöng nĂŻn cho chaĂĄu duĂąng bĂȘĂ«t
kyĂą möÄt thûå thuöëc gĂČ nĂŻĂ«u khöng Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn tûù trĂ»ĂșĂĄc.
NĂŻĂ«u chaĂĄu söët, haĂ€y cho chaĂĄu uöëng nĂ»ĂșĂĄc.
6. 3. NHĂĂNG CĂU HOĂI VĂĂ VIĂĂ
C SĂN SOĂC KHI BEĂ BĂ BĂĂ
NH
- BeĂĄ Ă ang söët coĂĄ nĂŻn Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ khöng
DuĂą chaĂĄu beĂĄ söët cao, cuĂ€ng vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ Ă Ă»a Ă i Ă Ă»ĂșĂ„c. ChĂł ĂșĂŁ phoĂąng
khaĂĄm bĂŻĂ„nh, baĂĄc sĂŽ mĂșĂĄi coĂĄ nhiĂŻĂŹu phĂ»Ășng tiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ khaĂĄm bĂŻĂ„nh cho
chaĂĄu.
- CoĂĄ cĂȘĂŹn choaĂąng chĂčn (mĂŻĂŹn) cho chaĂĄu khöng?
NĂŻĂ«u chaĂĄu Ă ang söët, khöng nĂŻn Ă ĂčĂŠp thĂŻm chĂčn vĂČ nhĂ» thĂŻĂ« seĂ€
laĂąm thĂȘn nhiĂŻĂ„t tĂčng thĂŻm. GiûÀ nhiĂŻĂ„t à öÄ phoĂąng tûù 20o - 22oC khöng
Ă ĂŻĂ gioĂĄ luĂąa, ĂșĂŁ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n nhĂ» vĂȘĂ„y, chaĂĄu chĂł cĂȘĂŹn mĂčĂ„c möÄt böÄ quĂȘĂŹn aĂĄo
nguã, röÄng, thoaång laù à uã.
- CĂȘĂŹn sĂčn soĂĄc thĂŻĂ« naĂąo cho beĂĄ dĂŻĂź chĂ”u?
CĂčn phoĂąng cĂȘĂŹn thoaĂĄng vaĂą Ă uĂŁ ĂȘĂ«m. NĂŻĂ«u lĂȘu khöng mĂșĂŁ cûãa söĂ,
haĂ€y chuyĂŻĂn chaĂĄu beĂĄ sang phoĂąng khaĂĄc möÄt laĂĄt, trong khi laĂąm vĂŻĂ„
sinh: queĂĄt nhaĂą, thay vaĂŁi traĂŁi giĂ»ĂșĂąng... Sau Ă oĂĄ, Ă oĂĄng cûãa laĂ„i nĂŻĂ«u cĂȘĂŹn,
Ă ĂŻĂ traĂĄnh gioĂĄ, röÏi laĂ„i chuyĂŻĂn chaĂĄu vĂŻĂŹ.
HaĂąng ngaĂąy, vĂȘĂźn lau mĂčĂ„t, cöĂ, rûãa tay, chĂȘn cho chaĂĄu nhĂ» bĂČnh
thĂ»ĂșĂąng.
BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ tĂčĂŠm cho chaĂĄu nhĂ»ng chuĂĄ yĂĄ pha nĂ»ĂșĂĄc ĂșĂŁ nhiĂŻĂ„t à öÄ 37oC
vaĂą phoĂąng tĂčĂŠm phaĂŁi kñn, khöng coĂĄ gioĂĄ.
Trong suöët thĂșĂąi gian bĂ” öëm, chaĂĄu beĂĄ naĂąo cuĂ€ng muöën coĂĄ böë hoĂčĂ„c
meĂ„, öng, baĂą... ĂșĂŁ bĂŻn caĂ„nh. ViĂŻĂ„c naĂąy laĂąm cho BeĂĄ thĂȘĂ«y yĂŻn tĂȘm vaĂą an
uĂŁi BeĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu, mößi khi BeĂĄ bĂ” khoĂĄ chĂ”u. NĂŻĂ«u ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn khöng coĂĄ
Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n ĂșĂŁ gĂȘĂŹn BeĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ cho BeĂĄ à öÏ chĂși, saĂĄch coĂĄ hĂČnh veĂ€ maĂąu Ă ĂŻĂ
Beå giaãi trñ.
Khöng nĂŻn Ă ĂŻĂ BeĂĄ nhĂȘĂ„n thĂȘĂ«y neĂĄt mĂčĂ„t lo lĂčĂŠng, u sĂȘĂŹu cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi
lĂșĂĄn vĂŻĂŹ bĂŻĂ„nh tĂČnh cuĂŁa BeĂĄ.
- CĂȘĂŹn laĂąm gĂČ khi beĂĄ ra nhiĂŻĂŹu möÏ höi
NĂŻĂ«u BeĂĄ söët vaĂą ngĂ»ĂșĂąi à öà möÏ höi, thĂŻĂ« laĂą töët. VĂČ Ă oĂĄ laĂą phaĂŁn ûång
cuĂŁa cĂș thĂŻĂŹ Ă ĂŻĂ laĂąm thĂȘn nhiĂŻĂ„t haĂ„ xuöëng. NĂŻn lau khö möÏ höi vaĂą thay
quĂȘĂŹn aĂĄo cho BeĂĄ.
7. - CoĂĄ cĂȘĂŹn bĂčĂŠt chaĂĄu nĂčçm taĂ„i giĂ»ĂșĂąng khöng?
NĂŻĂ«u BeĂĄ thĂȘĂ«y ngĂ»ĂșĂąi mĂŻĂ„t, BeĂĄ seĂ€ tûÄ à öÄng nĂčçm nghĂł. NhĂ»ng nĂŻĂ«u
BeĂĄ khöng muöën nĂčçm, thĂČ khöng nĂŻn bĂčĂŠt buöÄc. Cûå Ă ĂŻĂ BeĂĄ ngöÏi dĂȘĂ„y
hoĂčĂ„c Ă i laĂ„i trong phoĂąng. Ăi tĂȘĂ«t (vĂșĂĄ) cho chaĂĄu.
Ăöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh cĂȘĂŹn phaĂŁi chûÀa trĂ” lĂȘu hoĂčĂ„c Ă ang trong
thĂșĂąi gian phuĂ„c höÏi sûåc khoĂŁe, cûå Ă ĂŻĂ chaĂĄu chĂși bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. ChĂł nĂŻn
traĂĄnh nhûÀng troĂą chĂși laĂąm chaĂĄu bĂ” kñch à öÄng vaĂą khöng cho chĂși vĂșĂĄi
treĂŁ khaĂĄc Ă ĂŻĂ traĂĄnh sûÄ lĂȘy nhiĂŻĂźm.
- ChĂŻĂ« à öÄ Ăčn cuĂŁa treĂŁ bĂ” bĂŻĂ„nh nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo?
VĂșĂĄi treĂŁ sĂș sinh, nĂŻĂ«u chaĂĄu khöng bĂ” Ă i tĂ»ĂșĂĄt, coĂĄ thĂŻĂ cho Ăčn nhĂ»
bĂČnh thĂ»ĂșĂąng; khöng nĂŻn eĂĄp chaĂĄu Ăčn vaĂą chuĂĄ yĂĄ cho chaĂĄu uöëng nĂ»ĂșĂĄc
thĂŻm.
- NĂŻĂ«u beĂĄ bĂ” Ă i tĂ»ĂșĂĄt, thĂČ ngĂ»ng cho buĂĄ sûÀa vaĂą cho Ăčn theo chĂŻĂ« à öÄ
riĂŻng (coi phĂȘĂŹn caĂĄc bĂŻĂ„nh treĂŁ em).
- VĂșĂĄi treĂŁ Ă aĂ€ lĂșĂĄn, coĂĄ thĂŻĂ cho Ăčn suĂĄp, nĂ»ĂșĂĄc rau, chuöëi nghiĂŻĂŹn,
baĂĄnh bñt cöët (baĂĄnh mĂČ nĂ»ĂșĂĄng 2 lĂȘĂŹn), baĂĄnh bñch quy.
NĂŻĂ«u chaĂĄu coĂĄ dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u khoĂŁi bĂŻĂ„nh, dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn trĂșĂŁ laĂ„i chĂŻĂ« à öÄ Ăčn bĂČnh
thĂ»ĂșĂąng.
ChuĂĄ yĂĄ: Khöng nĂŻn eĂĄp buöÄc caĂĄc chaĂĄu Ăčn
- NĂŻĂ«u BeĂĄ bĂ” söët, haĂ€y cho chaĂĄu uöëng nhiĂŻĂŹu nĂ»ĂșĂĄc ban ngaĂąy cuĂ€ng
nhĂ» ban Ă ĂŻm, vĂČ söët laĂąm cĂș thĂŻĂ caĂĄc chaĂĄu thiĂŻĂ«u nĂ»ĂșĂĄc. ĂĂŻĂ chaĂĄu dĂŻĂź
uöëng, ngoaĂąi nĂ»ĂșĂĄc trĂčĂŠng coĂĄ thĂŻĂ cho BeĂĄ uöëng nĂ»ĂșĂĄc cam, nĂ»ĂșĂĄc chanh,
nĂ»ĂșĂĄc suĂĄp, nĂ»ĂșĂĄc rau, nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng v.v...
ThĂ»ĂșĂąng caĂĄc chaĂĄu thñch uöëng nĂ»ĂșĂĄc maĂĄt hĂșn laĂą nĂ»ĂșĂĄc noĂĄng. HaĂ€y
cho caĂĄc chaĂĄu uöëng nĂ»ĂșĂĄc maĂĄt - nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc chaĂĄu hay bĂ” nön oĂĄi. NĂŻĂ«u
caĂĄc chaĂĄu khöng chĂ”u Ăčn thĂČ caĂĄc loaĂ„i nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng, suĂĄp, mĂȘĂ„t ong, nĂ»ĂșĂĄc
cĂșm... cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ cung cĂȘĂ«p cho caĂĄc chaĂĄu möÄt ñt calo.
GiĂșĂą giĂȘĂ«c sĂčn soĂĄc nĂŻn nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo?
NĂŻn tûÄ quy Ă Ă”nh giĂșĂą giĂȘĂ«c, thñ duĂ„ vaĂąo buöĂi saĂĄng vaĂą 5 giĂșĂą chiĂŻĂŹu
baĂ„n seĂ€ Ă o nhiĂŻĂ„t à öÄ cho chaĂĄu, lau rûãa mĂčĂ„t, ngoaĂĄy löß muĂ€i, cho uöëng
thuöëc hay böi thuöëc. ViĂŻĂ„c sĂčn soĂĄc coĂĄ giĂșĂą giĂȘĂ«c nhĂ» vĂȘĂ„y Ă ĂșĂ€ laĂąm chaĂĄu bĂ”
mĂŻĂ„t hĂșn laĂą phaĂŁi Ă iĂŻĂŹu trĂ” lan man caĂŁ ngaĂąy.
8. Sau khi sĂčn soĂĄc chaĂĄu, baĂ„n nĂŻn ghi thĂȘn nhiĂŻĂ„t Ă o Ă Ă»ĂșĂ„c luĂĄc saĂĄng,
luĂĄc chiĂŻĂŹu vaĂąo giĂȘĂ«y cuĂąng vĂșĂĄi caĂĄc hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng (nĂŻĂ«u coĂĄ) nhĂ»: nön oĂĄi, Ă i
tĂ»ĂșĂĄt, ho... Ă ĂŻĂ chuĂȘĂn bĂ” noĂĄi laĂ„i cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t, khi baĂĄc sĂŽ tĂșĂĄi thĂčm,
hoĂčĂ„c noĂĄi qua Ă iĂŻĂ„n thoaĂ„i.
NĂŻĂ«u baĂĄc sĂŽ cho biĂŻĂ«t bĂŻĂ„nh cuĂŁa beĂĄ thuöÄc loaĂ„i lĂȘy lan
NĂŻĂ«u BeĂĄ mĂčĂŠc bĂŻĂ„nh coĂĄ thĂŻĂ lĂȘy lan, phaĂŁi caĂĄch ly BeĂĄ vĂșĂĄi caĂĄc treĂŁ
khaĂĄc, kĂŻĂ caĂŁ caĂĄc ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn Ă ang coĂĄ mang.
ChuĂĄ yĂĄ: Khöng Ă ĂŻĂ thuöëc trong tĂȘĂŹm tay treĂŁ em
NhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi Ă ĂŻĂ thuöëc Ă iĂŻĂŹu trĂ” bĂŻĂ„nh cho caĂĄc chaĂĄu ĂșĂŁ gĂȘĂŹn chöß caĂĄc
chaĂĄu nĂčçm, Ă ĂŻĂ tiĂŻĂ„n sûã duĂ„ng. NhĂ» vĂȘĂ„y rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂm, nhĂȘĂ«t laĂą à öëi vĂșĂĄi
caĂĄc chaĂĄu Ă ang trong tuöĂi thĂȘĂ«y caĂĄi gĂČ laĂ„ cuĂ€ng cho vaĂąo miĂŻĂ„ng.
Thuöëc Ă iĂŻĂŹu trĂ” cuĂ€ng phaĂŁi uöëng Ă uĂĄng liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng vaĂą Ă uĂĄng luĂĄc.
CaĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ thĂ»ĂșĂąng dĂŻĂź bĂ” maĂąu sĂčĂŠc viĂŻn thuöëc, hoĂčĂ„c vĂ” ngoĂ„t
cuĂŁa thuöëc hĂȘĂ«p dĂȘĂźn.
4. MĂĂ
T VAĂI VĂĂN ĂĂĂ CHUYĂN MĂN.
Ăo thĂȘn nhiĂŻĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo?
LĂȘĂ«y öëng Ă o nhiĂŻĂ„t à öÄ Ă aĂ€ lau rûãa saĂ„ch, vĂȘĂy öëng Ă ĂŻĂ mûåc thuĂŁy ngĂȘn
xuöëng dĂ»ĂșĂĄi 36oC röÏi böi möÄt ñt vadĂșlin vaĂąo Ă ĂȘĂŹu öëng.
Ăöëi vĂșĂĄi treĂŁ sĂș sinh, Ă ĂčĂ„t beĂĄ nĂčçm ngûãa, möÄt tay nĂčĂŠm lĂȘĂ«y 2 chĂȘn
beĂĄ giĂș lĂŻn, coĂąn tay kia Ă uĂĄt tûù tûù phĂȘĂŹn Ă ĂȘĂŹu, coĂĄ à ûÄng thuyĂŁ ngĂȘn bĂŻn
trong vaĂą Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c böi va-dĂș-lin vaĂąo hĂȘĂ„u mön cuĂŁa BeĂĄ, tĂșĂĄi gĂȘĂŹn hĂŻĂ«t
phĂȘĂŹn naĂąy. LaĂąm xong à öÄng taĂĄc naĂąy, tiĂŻĂ«p tuĂ„c giûÀ phĂȘĂŹn coĂąn laĂ„i cuĂŁa öëng
Ă o trong tay.
Ăöëi vĂșĂĄi treĂŁ lĂșĂĄn hĂșn, Ă ĂŻĂ treĂŁ nĂčçm sĂȘĂ«p röÏi Ă uĂĄt öëng Ă o nhiĂŻĂ„t à öÄ tûù tûù
vaĂąo hĂȘĂ„u mön. Trong thĂșĂąi gian à ïà öëng Ă o trong hĂȘĂ„u mön, nhĂșĂĄ Ă ĂčĂŠp
mĂŻĂŹn cho chaĂĄu khoĂŁi laĂ„nh. CĂȘĂŹn à ïà öëng Ă o trong hĂȘĂ„u mön, ñt nhĂȘĂ«t laĂą 2
phuĂĄt.
NĂŻĂ«u caĂĄc chaĂĄu vûùa chĂși Ă uĂąa xong, haĂ€y Ă ĂŻĂ chaĂĄu nghĂł ngĂși ñt nhĂȘĂ«t
1 tiĂŻĂ«ng, röÏi mĂșĂĄi tiĂŻĂ«n haĂąnh lĂȘĂ«y nhiĂŻĂ„t à öÄ. CĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ böi va-dĂș-lin vaĂąo
Ă ĂȘĂŹu öëng Ă o vaĂą Ă uĂĄt tûù tûù vaĂąo hĂȘĂ„u mön chaĂĄu beĂĄ. ĂöÄng taĂĄc naĂąy, nĂŻĂ«u
9. laĂąm maĂ„nh hoĂčĂ„c vöÄi vaĂąng coĂĄ thĂŻĂ laĂąm xĂȘy saĂĄt bĂŻn trong hĂȘĂ„u mön vaĂą
chaĂŁy maĂĄu. ĂaĂ€ coĂĄ nhiĂŻĂŹu trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p nhĂ» vĂȘĂ„y.
TaĂ„i nhiĂŻĂŹu nĂ»ĂșĂĄc, ngĂ»ĂșĂąi ta lĂȘĂ«y thĂȘn nhiĂŻĂ„t bĂčçng caĂĄch cho ngĂȘĂ„m
nhiĂŻĂ„t kĂŻĂ« ĂșĂŁ miĂŻĂ„ng, hoĂčĂ„c keĂ„p vaĂąo naĂĄch. NhĂ»ng caĂĄc caĂĄch Ă oĂĄ khöng
chñnh xaĂĄc bĂčçng caĂĄch Ă o ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön.
BĂčĂŠt maĂ„ch ĂșĂŁ cöà tay thĂŻĂ« naĂąo?
ĂĂčĂ„t ngoĂĄn troĂŁ hoĂčĂ„c ngoĂĄn troĂŁ vaĂą ngoĂĄn giûÀa lĂŻn cöà tay cuĂŁa BeĂĄ, ĂșĂŁ
phĂȘĂŹn göëc ngoĂĄn tay caĂĄi, khi BeĂĄ Ă ĂŻĂ ngûãa baĂąn tay, baĂ„n seĂ€ thĂȘĂ«y nhĂ”p
Ă ĂȘĂ„p cuĂŁa maĂ„ch maĂĄu cöà tay. TreĂŁ caĂąng nhoĂŁ, nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p caĂąng mau. ĂșĂŁ treĂŁ
sĂș sinh, söë nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p bĂČnh thĂ»ĂșĂąng trong 1 phuĂĄt tûù 120 - 140 Ă ĂȘĂ„p. TreĂŁ
2 tuöĂi: 110 Ă ĂȘĂ„p/phuĂĄt. TreĂŁ 6 tuöĂi: 60 - 80 Ă ĂȘĂ„p/phuĂĄt. Söë nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p naĂąy
seĂ€ cao hĂșn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng khi treĂŁ khoĂĄc, hay hoaĂ„t à öÄng maĂ„nh.
Khi BeĂĄ öëm, söë nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p seĂ€ khöng giöëng bĂČnh thĂ»ĂșĂąng vĂČ maĂ„ch
Ă ĂȘĂ„p seĂ€ yĂŻĂ«u hĂșn.
Khaåm hoÄng thïë naùo?
Ăöëi vĂșĂĄi treĂŁ nhoĂŁ, cĂȘĂŹn phaĂŁi coĂĄ möÄt ngĂ»ĂșĂąi thûå 2 giuĂĄp sûåc thĂČ baĂ„n
mĂșĂĄi khaĂĄm hoĂ„ng cho BeĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c. NgĂ»ĂșĂąi naĂąy bĂŻĂ« chaĂĄu beĂĄ trĂŻn loĂąng, cho
mĂčĂ„t chaĂĄu hĂ»ĂșĂĄng vĂŻĂŹ phña aĂĄnh saĂĄng, giûÀ tay chĂȘn chaĂĄu, Ă ĂŻĂ chaĂĄu tûÄa
ngĂ»ĂșĂąi vaĂąo mĂČnh röÏi duĂąng 1 tay ĂȘĂ«n nheĂ„ vaĂąo traĂĄn chaĂĄu Ă ĂŻĂ Ă ĂȘĂŹu chaĂĄu
ngaã vïÏ phña sau.
NgĂ»ĂșĂąi khaĂĄm ngöÏi phña trĂ»ĂșĂĄc chaĂĄu beĂĄ, möÄt tay laĂąm BeĂĄ mĂșĂŁ miĂŻĂ„ng
ra, coĂąn tay kia duĂąng cuöëng 1 chiĂŻĂ«c thĂČa (muößng) ĂȘĂ«n lĂ»ĂșĂ€i chaĂĄu beĂĄ
xuöëng vaĂą baĂŁo chaĂĄu kĂŻu : "a... a...". NhĂ» vĂȘĂ„y, baĂ„n seĂ€ nhĂČn roĂ€ a-my-
Ă an ĂșĂŁ hoĂ„ng BeĂĄ.
5. LAĂM GĂ KHI BEĂ SĂĂT?
Khöng Ă ĂčĂŠp hoĂčĂ„c cho treĂŁ mĂčĂ„c thĂŻm quĂȘĂŹn aĂĄo
ChĂł mĂčĂ„c möÄt böÄ quĂȘĂŹn aĂĄo nguĂŁ cho thoaĂĄng. Khöng Ă ĂčĂŠp chĂčn daĂ„
hoĂčĂ„c len. NĂŻĂ«u cĂȘĂŹn, chĂł Ă ĂčĂŠp chĂčn Ă Ășn (nhĂ» khĂčn traĂŁi giĂ»ĂșĂąng). NhiĂŻĂ„t
à öÄ trong phoùng khoaãng 20oC laù vûùa.
Thuöëc thĂ»ĂșĂąng duĂąng
Hai thûå thuöëc thĂ»ĂșĂąng duĂąng Ă ĂŻĂ trĂ” söët vaĂą haĂ„ nhiĂŻĂ„t laĂą thuöëc
aspirine (acide aceĂĄtylsalicylique) vaĂą thuöëc paraceĂĄtamol. CĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ baĂĄc
sĂŽ chĂł Ă Ă”nh liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng, nhĂ»ng caĂĄch duĂąng chung nhĂ» sau :
10. - LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc tñnh bĂčçng söë viĂŻn thuöëc duĂąng trong 24 giĂșĂą phuĂ„
thuöÄc theo söë cĂȘn nĂčĂ„ng hoĂčĂ„c söë tuöĂi cuĂŁa treĂŁ. BaĂ„n cĂȘĂŹn nhĂșĂĄ lĂ»ĂșĂ„ng
thuöëc töëi Ă a Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng. Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c cho BeĂĄ uöëng quaĂĄ lĂ»ĂșĂ„ng töëi Ă a
Ă oĂĄ.
- LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc naĂąy Ă Ă»ĂșĂ„c chia thaĂąnh nhiĂŻĂŹu phĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ uöëng thaĂąnh
nhiĂŻĂŹu Ă ĂșĂ„t trong ngaĂąy. Thñ duĂ„: mößi ngaĂąy uöëng 2 viĂŻn chia laĂąm 4 lĂȘĂŹn,
mößi lĂȘĂŹn nûãa viĂŻn.
MöÄt söë ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn phaĂ„m sai lĂȘĂŹm laĂą cho treĂŁ uöëng hĂŻĂ«t caĂŁ liĂŻĂŹu 1 lĂȘĂŹn.
Khi thuöëc hĂŻĂ«t taĂĄc duĂ„ng, thĂȘn nhiĂŻĂ„t cuĂŁa treĂŁ tĂčng cao à öÄt ngöÄt gĂȘy ra
chûång co giĂȘĂ„t rĂȘĂ«t Ă aĂĄng ngaĂ„i ĂșĂŁ treĂŁ.
- Mößi thûå thuöëc coĂĄ thĂŻĂ Ă Ă»ĂșĂ„c trĂČnh baĂąy dĂ»ĂșĂĄi caĂĄc daĂ„ng khaĂĄc nhau
nhĂ» viĂŻn, Ă oĂĄng goĂĄi, sirö, viĂŻn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön v.v... Khi duĂąng, cĂȘĂŹn
biĂŻĂ«t roĂ€ mößi viĂŻn, mößi goĂĄi, mößi thĂČa... tĂ»Ășng ûång vĂșĂĄi lĂ»ĂșĂ„ng thuöëc laĂą
bao nhiïu? NhiïÏu thuöëc mang tïn khaåc nhau nhûng trong thaùnh
phĂȘĂŹn cuĂ€ng coĂĄ aspirine hay paraceĂĄtamol. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, cĂȘĂŹn Ă oĂ„c cöng thûåc
cuãa thuöëc à ïà khoãi cho uöëng nhiïÏu thuöëc cuùng taåc duÄng.
- ASPIRINE coå trong caåc loaÄi thuöëc mang tïn khaåc nhau nhû
Catalgine, JuveĂĄpirine, AspeĂĄgic v.v... LiĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng thĂ»ĂșĂąng duĂąng laĂą
0,05 g/ngaĂąy cho 1 kg cĂȘn nĂčĂ„ng. Khöng bao giĂșĂą Ă Ă»ĂșĂ„c vĂ»ĂșĂ„t quaĂĄ
0,lg/ngaĂąy cho 1 kg eĂȘĂŹn nĂčĂ„ng. Thñ duĂ„: möÄt à ûåa treĂŁ nĂčĂ„ng 12 kg, coĂĄ thĂŻĂ
uöëng trong ngaĂąy (24 giĂșĂą) möÄt lĂ»ĂșĂ„ng aspirine bĂčçng 0,05 g x 12 = 0,6
g. LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc trĂŻn Ă Ă»ĂșĂ„c chia thaĂąnh 6 lĂȘĂŹn uöëng. Mößi lĂȘĂŹn uöëng 0,1 g
caĂĄch lĂȘĂŹn sau 4 giĂșĂą, nghĂŽa laĂą cûå 4 giĂșĂą laĂ„i uöëng 0,1 g aspirine.
PARACETAMOL coå trong caåc thuöëc mang tïn Efferalgan,
Dolipran. LiĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng thĂ»ĂșĂąng laĂą 0,02 - 0,03g (20 - 30 mg) cho mößi
kilögam cĂȘn nĂčĂ„ng, trong 24 giĂșĂą. LĂ»ĂșĂ„ng thuöëc naĂąy cuĂ€ng Ă Ă»ĂșĂ„c chia
laĂąm 6 lĂȘĂŹn uöëng, mößi lĂȘĂŹn caĂĄch nhau 4 giĂșĂą.
HiĂŻĂ„n nay, caĂĄc baĂĄc sĂŽ coĂĄ xu hĂ»ĂșĂĄng cho duĂąng paraceĂĄtamol nhiĂŻĂŹu
hĂșn laĂą aspirine vĂČ paraceĂĄtamol dĂŻĂź Ă Ă»ĂșĂ„c böÄ maĂĄy tiĂŻu hoĂĄa hĂȘĂ«p thuĂ„.
- CoĂĄ thĂŻĂ duĂąng xen keĂ€ 2 thûå aspirine vaĂą paraceĂĄtamol, 1 lĂȘĂŹn
aspirine, 1 lĂȘĂŹn paraceĂĄtamol. NhĂ» vĂȘĂ„y, seĂ€ giaĂŁm Ă Ă»ĂșĂ„c lĂ»ĂșĂ„ng thuöëc cuĂŁa
mößi thûå.
PhĂ»Ășng phaĂĄp haĂ„ nhiĂŻĂ„t tûù bĂŻn ngoaĂąi
- NgĂȘm nĂ»ĂșĂĄc: NĂŻĂ«u duĂąng thuöëc röÏi maĂą thĂȘn nhiĂŻĂ„t vĂȘĂźn chĂ»a haĂ„
xuöëng, coĂĄ thĂŻĂ tĂčĂŠm cho chaĂĄu beĂĄ bĂčçng nĂ»ĂșĂĄc coĂĄ nhiĂŻĂ„t à öÄ thĂȘĂ«p hĂșn thĂȘn
11. nhiĂŻĂ„t cuĂŁa BeĂĄ tûù 1 - 2oC, trong thĂșĂąi gian 10 phuĂĄt. CoĂĄ thĂŻĂ cho chaĂĄu
ngĂȘm nĂ»ĂșĂĄc 2 - 3 lĂȘĂŹn trong ngaĂąy.
NhĂ»ng, nĂŻĂ«u thĂȘĂ«y mĂčĂ„t BeĂĄ taĂĄi hoĂčĂ„c ngĂ»ĂșĂąi run phaĂŁi bĂŻĂ« chaĂĄu ra
khoĂŁi nĂ»ĂșĂĄc; choaĂąng khĂčn vaĂą lau khö ngay cho chaĂĄu.
- ChĂ»ĂșĂąm nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ: ĂûÄng nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ vaĂąo möÄt tuĂĄi vaĂŁi hay cao su röÏi
Ă ĂčĂ„t vaĂąo gaĂĄy, hoĂčĂ„c naĂĄch, haĂĄng, coĂĄ Ă ĂŻĂ„m möÄt lĂșĂĄp vaĂŁi hay len. CoĂĄ thĂŻĂ
laĂąm nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong ngaĂąy vaĂą thay nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ khi Ă aĂ€ tan hĂŻĂ«t.
NĂŻĂ«u khöng coĂĄ nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ, Ă ĂčĂŠp khĂčn tĂȘĂm nĂ»ĂșĂĄc maĂĄt lĂŻn traĂĄn cuĂ€ng
Ă Ă»ĂșĂ„c.
- Nhoã muÀi: Nïëu baåc sÎ à aÀ chó à Ônh duùng thuöëc nhoã muÀi coå
khaĂĄng sinh, haĂ€y duĂąng duĂ„ng cuĂ„ boĂĄp - huĂĄt bĂčçng cao su, rûãa löß muĂ€i cho
BeĂĄ bĂčçng dung Ă Ă”ch seĂĄrum sinh hoĂ„c. Sau Ă oĂĄ, duĂąng öëng nhoĂŁ gioĂ„t nhoĂŁ
thuöëc vaùo löß muÀi cuãa chaåu.
Sau khi duĂąng, phaĂŁi rûãa öëng nhoĂŁ gioĂ„t bĂčçng cöÏn 90o.
TrĂ»ĂșĂĄc khi duĂąng thuöëc nhoĂŁ muĂ€i, Ă ĂŻĂ thuöëc vaĂąo möÄt cheĂĄn nĂ»ĂșĂĄc ĂȘĂ«m
Ă ĂŻĂ hĂȘm cho thuöëc ĂȘĂ«m lĂŻn.
- Xöng: Ăöà nĂ»ĂșĂĄc noĂĄng vaĂąo böÏn tĂčĂŠm hay möÄt chĂȘĂ„u lĂșĂĄn röÏi pha
möÄt thĂČa suĂĄp dĂȘĂŹu khuynh diĂŻĂ„p hoĂčĂ„c benjoin vaĂąo. PhoĂąng tĂčĂŠm Ă oĂĄng
kñn Ă ĂŻĂ hĂși böëc lĂŻn khöng bĂ” thoaĂĄt ra ngoaĂąi. BĂŻĂ« chaĂĄu beĂĄ trĂŻn tay hoĂčĂ„c
Ă ĂŻĂ chaĂĄu chĂși ĂșĂŁ dĂ»ĂșĂĄi saĂąn coĂĄ traĂŁi khĂčn. KhoaĂĄc möÄt khĂčn tĂčĂŠm quanh
ngĂ»ĂșĂąi BeĂĄ, khöng cĂȘĂŹn mĂčĂ„c quĂȘĂŹn aĂĄo. MöÏ höi BeĂĄ seĂ€ ra nhiĂŻĂŹu. HĂși nĂ»ĂșĂĄc
noĂĄng coĂĄ dĂȘĂŹu seĂ€ thĂȘĂ«m qua da Ă Ă»ĂșĂ„c BeĂĄ thĂșĂŁ hñt vaĂąo phöĂi.
Sau khi BeĂĄ ra möÏ höi, quĂȘĂ«n khĂčn quanh ngĂ»ĂșĂąi röÏi bĂŻĂ« ra khoĂŁi
phoĂąng tĂčĂŠm, lau khö ngĂ»ĂșĂąi cho BeĂĄ. ChuĂĄ yĂĄ khöng Ă ĂŻĂ BeĂĄ bĂ” laĂ„nh khi ra
khoĂŁi phoĂąng. PhĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy rĂȘĂ«t töët cho treĂŁ em bĂ” söët vĂČ Ă au hoĂ„ng.
- ThuĂ„t - LĂȘĂ«y nĂ»ĂșĂĄc Ă un söi, Ă ĂŻĂ nguöÄi, nhĂ»ng coĂąn ĂȘĂ«m. Cho thuöëc
Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc. NĂŻĂ«u chĂł muöën cho BeĂĄ Ă” Ă Ă»ĂșĂ„c, cho
1/2 muößng caĂą-phĂŻ thuöëc bicarbonate de soude hoĂčĂ„c möÄt muößng caĂą-
phĂŻ dĂȘĂŹu ö-liu hay parafine nguyĂŻn chĂȘĂ«t vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc khuĂȘĂ«y nĂ»ĂșĂĄc cho
thuöëc tan.
DuĂąng öëng boĂĄp huĂĄt nĂ»ĂșĂĄc lĂŻn böi trĂșn Ă ĂȘĂŹu öëng, bĂčçng vadĂșlin, Ă Ă»a
Ă ĂȘĂŹu öëng tûù tûù vaĂąo hĂȘĂ„u mön röÏi boĂĄp nheĂ„ öëng cho nĂ»ĂșĂĄc tûù tûù vaĂąo ruöÄt.
Khi nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂ€ vaĂąo hĂŻĂ«t, ruĂĄt öëng ra vaĂą boĂĄp 2 bĂŻn möng BeĂĄ cho khñt laĂ„i
Ă ĂŻĂ giûÀ nĂ»ĂșĂĄc trong 2 - 3 phuĂĄt, röÏi cho BeĂĄ ngöÏi bö Ă ĂŻĂ BeĂĄ "Ă i" ra.
12. 6. MĂĂ
T SĂĂ ĂĂĂ
NG TAĂC CHUYĂN MĂN
ĂĂčĂŠp gaĂ„c ĂȘĂm: Theo sûÄ chĂł Ă Ă”nh cuĂŁa baĂĄc sĂŽ, nĂŻĂ«u baĂ„n cĂȘĂŹn Ă ĂčĂŠp gaĂ„c
lĂŻn möÄt vĂŻĂ«t thĂ»Ășng hoĂčĂ„c caĂĄi nhoĂ„t, lĂȘĂ«y möÄt miĂŻĂ«ng gaĂ„c ngĂȘm vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc
ĂȘĂ«m coĂĄ pha cöÏn 90o (pha 1 thĂČa suĂĄp cöÏn vaĂąo 1 baĂĄt nĂ»ĂșĂĄc). ĂĂčĂ„t gaĂ„c lĂŻn
nhoÄt vaù cûå 10 - 15 phuåt, laÄi laùm laÄi.
Ăûåt tay hoĂčĂ„c vĂŻĂ«t thĂ»Ășng: ViĂŻĂ„c Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn laĂą rûãa vĂŻĂ«t thĂ»Ășng. Rûãa
kyĂ€ bĂčçng xaĂą phoĂąng, khöng Ă ĂŻĂ Ă ĂȘĂ«t, caĂĄt hoĂčĂ„c gai ĂșĂŁ laĂ„i trong thĂ”t. Sau
Ă oĂĄ böi thuöëc saĂĄt truĂąng, trĂ»ĂșĂĄc khi bĂčng laĂ„i.
DuĂąng bĂčng dñnh (BĂčng keo) - CaĂĄc loaĂ„i bĂčng dñnh coĂĄ sĂčĂ©n gaĂ„c vaĂą
thuöëc saĂĄt truĂąng Ă ĂŻĂŹu coĂĄ baĂĄn sĂčĂ©n ĂșĂŁ hiĂŻĂ„u thuöëc. DuĂąng loaĂ„i bĂčng naĂąy
cuĂ€ng phaĂŁi thay haĂąng ngaĂąy. NĂŻĂ«u trong ngaĂąy, bĂčng bĂ” bĂȘĂn, phaĂŁi thay
caĂĄi khaĂĄc.
BuöÄc bĂčng: NĂŻĂ«u vĂŻĂ«t thĂ»Ășng chaĂŁy maĂĄu, cĂȘĂŹn rûãa saĂ„ch, böi thuöëc
saĂĄt truĂąng, Ă ĂčĂŠp möÄt miĂŻĂ«ng gaĂ„c lĂŻn röÏi lĂȘĂ«y cuöën bĂčng buöÄc laĂ„i. Khöng
Ă Ă»ĂșĂ„c buöÄc chĂčĂ„t Ă ĂŻĂ maĂĄu vĂȘĂźn lĂ»u thöng Ă Ă»ĂșĂ„c phaĂŁi laĂąm sao Ă ĂŻĂ chöß coĂĄ
vĂŻĂ«t thĂ»Ășng khöng vĂČ buöÄc bĂčng maĂą phöÏng lĂŻn tñm laĂ„i, vaĂą sĂșĂą thĂȘĂ«y
laÄnh.
NĂŻĂ«u buöÄc bĂčng ĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu, Ă ĂŻĂ khi nguĂŁ bĂčng khöng bĂ” tuöÄt ra à öÄi cho
treĂŁ möÄt caĂĄi muĂ€ lĂ»ĂșĂĄi hay muĂ€ nguĂŁ.
NhûÀng Ă iĂŻĂŹu cĂȘĂŹn traĂĄnh: Khi chĂ»ĂșĂąm noĂĄng cho caĂĄc chaĂĄu bĂčçng caĂĄc
duĂ„ng cuĂ„ bĂčçng cao su, tuĂĄi chĂ»ĂșĂąm v.v... phaĂŁi xem cĂȘĂŹn thĂȘĂ„n nuĂĄt cuĂŁa tuĂĄi
coĂĄ kñn khöng. BoĂ„c möÄt khĂčn ngoaĂąi tuĂĄi chĂ»ĂșĂąm trĂ»ĂșĂĄc khi chĂ»ĂșĂąm cho
treĂŁ. CoĂĄ rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu treĂŁ bi boĂŁng vĂČ chĂ»ĂșĂąm. Ăöëi vĂșĂĄi nhûÀng chaĂĄu nhoĂŁ,
khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng cöÏn, rĂ»ĂșĂ„u long naĂ€o hay rĂ»ĂșĂ„u baĂ„c haĂą Ă ĂŻĂ xoa vuĂąng
ngûÄc nïëu khöng coå yå kiïën vaù sûÄ chó à Ônh cuãa baåc sÎ.
TiĂŻm chñch cho treĂŁ: Ăöëi vĂșĂĄi caĂĄc treĂŁ sĂș sinh, ngĂ»ĂșĂąi ta traĂĄnh
khöng tiĂŻm möng maĂą chĂł tiĂŻm vaĂąo bĂčĂŠp Ă uĂąi. Cöng viĂŻĂ„c naĂąy nĂŻn Ă ĂŻĂ
ngĂ»ĂșĂąi khaĂĄc laĂąm, böë meĂ„ chĂł nĂŻn à ûång bĂŻn caĂ„nh Ă ĂŻĂ döß daĂąnh vaĂą an uĂŁi
chaĂĄu chûå khöng nĂŻn laĂąm ngĂ»ĂșĂąi phuĂ„ taĂĄ cho ngĂ»ĂșĂąi laĂąm Ă au chaĂĄu.
7. DUĂNG THUĂĂC CHO TREĂ
BeĂĄ bĂ” söët vaĂą baĂ„n cho rĂčçng chaĂĄu bĂ” viĂŻm hoĂ„ng. LĂȘĂŹn trĂ»ĂșĂĄc anh BeĂĄ
cuĂ€ng bĂ” nhĂ» vĂȘĂ„y, vaĂą baĂĄc sĂŽ Ă aĂ€ cho uöëng thuöëc. LoaĂ„i thuöëc naĂąy coĂąn
thûùa, vĂȘĂźn Ă ĂŻĂ trong tuĂŁ thuöëc. VĂȘĂ„y, coĂĄ nĂŻn cho BeĂĄ uöëng thuöëc ?
13. Khöng nïn!
VĂČ coĂĄ nhiĂŻĂŹu thûå bĂŻĂ„nh khaĂĄc nhau cuĂ€ng bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu laĂąm cho hoĂ„ng
viĂŻm Ă oĂŁ. NĂŻĂ«u baĂ„n cho chaĂĄu uöëng thuöëc nhĂ» vĂȘĂ„y, khi cĂȘĂŹn khaĂĄm bĂŻĂ„nh
Ă ĂŻĂ Ă iĂŻĂŹu trĂ” cho chaĂĄu, baĂĄc sĂŽ seĂ€ gĂčĂ„p nhiĂŻĂŹu khoĂĄ khĂčn, vĂČ nhûÀng triĂŻĂ„u
chûång ban Ă ĂȘĂŹu cuĂŁa bĂŻĂ„nh chñnh Ă aĂ€ bĂ” thuöëc laĂąm biĂŻĂ«n mĂȘĂ«t röÏi!
Trong khi chûa coå baåc sÎ, baÄn coå thïà trÔ bïÄnh cho chaåu nhû thïë
naĂąo?
NĂŻĂ«u treĂŁ:
BÔ söà muÀi : Nhoã thuöëc nhoã muÀi (seårum sinh hoÄc), duùng viïn
thuöëc Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön coĂĄ thaĂąnh phĂȘĂŹn dĂȘĂŹu thöng, dĂȘĂŹu khuynh diĂŻĂ„p.
BĂ” Ă i tĂ»ĂșĂĄt nheĂ„: TreĂŁ trĂŻn 6 thaĂĄng: ngĂ»ng cho uöëng sûÀa, cho uöëng
caĂĄc dung dĂ”ch chöëng hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng cĂș thĂŻĂ mĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc (coĂĄ baĂĄn sĂčĂ©n ĂșĂŁ hiĂŻĂ„u
thuöëc), nĂ»ĂșĂĄc caĂą röët, khoai tĂȘy nghiĂŻĂŹn, chuöëi nghiĂŻĂŹn.
BĂ” taĂĄo boĂĄn: DuĂąng viĂŻn thuöëc Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön hay dĂȘĂŹu parafine.
BĂ” ho: DuĂąng si rö ho coĂĄ thaĂąnh phĂȘĂŹn thuöëc thûÄc vĂȘĂ„t vaĂą khöng coĂĄ
Codeine.
BĂ” giĂȘĂ„t mĂČnh, khoĂĄ nguĂŁ: NĂ»ĂșĂĄc hoa cam, loaĂ€ng.
BĂ” Ă au buĂ„ng: Uöëng ñt nĂ»ĂșĂĄc pha mĂȘĂ„t ong.
NgoaĂąi nhûÀng loaĂ„i thuöëc vaĂą biĂŻĂ„n phaĂĄp vö haĂ„i trĂŻn, khöng Ă Ă»ĂșĂ„c
cho treĂŁ duĂąng bĂȘĂ«t cûå thuöëc gĂČ nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc loaĂ„i thuöëc khaĂĄng sinh vaĂą
sulfamide, kĂŻĂ caĂŁ thuöëc böi ngoaĂąi da. CĂȘĂŹn traĂĄnh caĂŁ caĂĄc loaĂ„i thuöëc nhoĂŁ
muÀi laùm co tïë baùo maùng muÀi nhû Privine, Tizine, Naphtasoline...
KĂŻĂ caĂŁ thuöëc söët aspirine cuĂ€ng khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng tûÄ do, khöng coĂĄ
sûÄ chó à Ônh cuãa baåc sÎ.
LiĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ngkhaĂĄc nhau, taĂĄc duĂ„ng khaĂĄc nhau
CĂȘĂŹn cho treĂŁ duĂąng thuöëc Ă uĂĄng liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng, Ă uĂĄng caĂĄch duĂąng Ă aĂ€
Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł dĂȘĂźn.
NĂŻĂ«u treĂŁ khöng chĂ”u uöëng thuöëc hoĂčĂ„c uöëng khöng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng
do baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh, cĂȘĂŹn phaĂŁi baĂĄo cho baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ tĂČm caĂĄch Ă iĂŻĂŹu trĂ” khaĂĄc.
VĂČ uöëng khöng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu, bĂŻĂ„nh khöng khoĂŁi.
14. CĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ tuĂȘn theo Ă uĂĄng caĂĄch duĂąng thuöëc: uöëng laĂąm bao
nhiĂŻu lĂȘĂŹn trong ngaĂąy? Mößi lĂȘĂŹn caĂĄch nhau bao lĂȘu?
Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c tûÄ yĂĄ tĂčng liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng thuöëc
Thuöëc uöëng quaĂĄ liĂŻĂŹu seĂ€ gĂȘy ngöÄ à öÄc, tajo ra nhûÀng phaĂŁn ûång cĂș
thĂŻĂ nhĂ» mĂȘĂn Ă oĂŁ, phaĂĄt ban, chĂ»ĂșĂĄng buĂ„ng...
ThaĂĄi à öÄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn khi cho treĂŁ uöëng thuöëc
Khöng nhûÀng cĂȘĂŹn laĂąm sao cho treĂŁ hiĂŻĂu rĂčçng phaĂŁi uöëng thuöëc Ă ĂŻĂ
khoĂŁi bĂŻĂ„nh, maĂą ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn cuĂ€ng phaĂŁi tin nhĂ» thĂŻĂ« Ă ĂŻĂ coĂĄ thaĂĄi à öÄ cĂ»Ășng
quyĂŻĂ«t vĂșĂĄi treĂŁ. MöÄt à ûåa treĂŁ phaĂŁi uöëng thuöëc seĂ€ nhĂČn vaĂąo thaĂĄi à öÄ
cĂ»Ășng quyĂŻĂ«t hay lĂ»ĂșĂ€ng lûÄ cuĂŁa ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn Ă ĂŻĂ tuĂąy cĂș ûång xûã.
Tuy vĂȘĂ„y, nĂŻn giaĂŁi thñch cho BeĂĄ hĂșn laĂą duĂąng biĂŻĂ„n phaĂĄp maĂ„nh.
Khöng bĂčĂŠt buöÄc nhĂ»ng cuĂ€ng khöng nĂčn nĂł. NĂŻn noĂĄi dĂ”u daĂąng Ă ĂŻĂ BeĂĄ
hiĂŻĂu: viĂŻĂ„c uöëng thuöëc laĂą Ă iĂŻĂŹu khöng thĂŻĂ khaĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c! TraĂĄnh khöng eĂĄp
uöëng thuöëc bĂčçng sûåc maĂ„nh, vĂČ thuöëc duĂą loĂŁng hay rĂčĂŠn, coĂĄ thĂŻĂ xuöëng
theo Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p vaĂąo phöĂi gĂȘy hĂȘĂ„u quaĂŁ rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂm.
Caåc biïÄn phaåp cho treã uöëng thuöëc
NĂŻĂ«u thuöëc viĂŻn, taĂĄn ra thaĂąnh böÄt röÏi tröÄn vĂșĂĄi nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng. NĂŻĂ«u
thuöëc coĂĄ vĂ” Ă ĂčĂŠng, rĂȘĂ«t Ă ĂčĂŠng, nĂŻn pha vĂșĂĄi mûåt quaĂŁ coĂĄ vĂ” chua hoĂčĂ„c
mĂȘĂ„t, söcöla, chuöëi nghiĂŻĂŹn. NĂŻĂ«u treĂŁ nheĂą ra, cĂȘĂŹn coi xem chaĂĄu Ă aĂ€
uöëng Ă Ă»ĂșĂ„c bao nhiĂŻu Ă ĂŻĂ cho chaĂĄu uöëng thĂŻm maĂą khöng quaĂĄ liĂŻĂŹu
lĂ»ĂșĂ„ng.
TraĂĄnh khöng tröÄn thuöëc vĂșĂĄi caĂĄc thûåc Ăčn thĂ»ĂșĂąng ngaĂąy cuĂŁa BeĂĄ
nhĂ» sûÀa, suĂĄp v.v..., vĂČ nhĂ» vĂȘĂ„y, sau naĂąy BeĂĄ nhĂČn thĂȘĂ«y sûÀa seĂ€ sĂșĂ„,
khöng chÔu buå nûÀa.
- Thuöëc Ă ĂŻĂ trong viĂŻn bao khöng nĂŻn lĂȘĂ«y ra vĂČ coĂĄ thĂŻĂ loaĂ„i thuöëc
naĂąy cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă ĂŻĂ loĂ„t xuöëng daĂ„ daĂąy röÏi mĂșĂĄi Ă ĂŻĂ cho tan.
- Si rö: NhûÀng thuöëc loaĂ„i si rö thĂ»ĂșĂąng dĂŻĂź uöëng. TrĂ»ĂșĂĄc khi uöëng,
nĂŻn lĂčĂŠc Ă ĂŻĂŹu chai à ûÄng thuöëc.
- ViĂŻn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön: CĂȘĂŹn laĂąm viĂŻn thuöëc Ă»ĂșĂĄt hoĂčĂ„c ngĂȘm vaĂąo
vadĂșlin trĂ»ĂșĂĄc khi nheĂĄt thuöëc vaĂąo hĂȘĂ„u mön treĂŁ. Sau Ă oĂĄ, giûÀ möng treĂŁ
khñt laĂ„i vaĂąi phuĂĄt Ă ĂŻĂ thuöëc khöng bĂ” rĂși ra.
15. ThĂșĂąi gian chûÀa trĂ”
BeĂĄ söët 40oC, baĂĄc sĂŽ cho uöëng thuöëc khaĂĄng sinh. Höm nay, thĂȘn
nhiĂŻĂ„t cuĂŁa BeĂĄ Ă aĂ€ xuöëng tĂșĂĄi 36o8. VĂȘĂ„y, coĂĄ cĂȘĂŹn phaĂŁi uöëng thuöëc nûÀa
hay khöng?
VĂȘĂźn cĂȘĂŹn phaĂŁi uöëng thuöëc cho Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng. ĂĂŻĂ trĂ” khoĂŁi bĂŻĂ„nh
bĂčçng thuöëc khaĂĄng sinh, phaĂŁi tiĂŻĂ«p tuĂ„c duĂąng thuöëc thĂŻm möÄt vaĂąi
ngaĂąy, duĂą caĂĄc triĂŻĂ„u chûång bĂŻĂ„nh Ă aĂ€ mĂȘĂ«t. Thñ duĂ„ triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa bĂŻĂ„nh
viĂŻm hoĂ„ng, hoĂčĂ„c ho laĂą söët, khi hĂŻĂ«t söët khöng coĂĄ nghĂŽa laĂą Ă aĂ€ hĂŻĂ«t
bïÄnh. Muöën khoãi dûåt bïÄnh, phaãi duùng thuöëc tûù 8 - 10 ngaùy. Nïëu
khöng duĂąng thuöëc Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng, coĂĄ thĂŻĂ bĂ” bĂŻĂ„nh trĂșĂŁ laĂ„i.
8. TUĂ THUĂĂC GIA ĂĂNH
ĂĂčĂ„t tuĂŁ thuöëc ĂșĂŁ Ă ĂȘu
TuĂŁ thuöëc cĂȘĂŹn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ vĂ” trñ cao Ă ĂŻĂ treĂŁ khöng vĂșĂĄi tĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą phaĂŁi
coĂĄ khoĂĄa. TreĂŁ naĂąo cuĂ€ng thñch mĂșĂŁ tuĂŁ. Khi thĂȘĂ«y caĂĄc höÄp thuöëc loĂ„ thuöëc
nhoĂŁ xinh, treĂŁ naĂąo cuĂ€ng muöën mĂșĂŁ ra vaĂą nĂŻĂ«m thûã.
NhûÀng öëng thuöëc aspirine vaĂą caĂĄc chai thuöëc an thĂȘĂŹn maĂą nhiĂŻĂŹu
ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn vĂȘĂźn coi thĂ»ĂșĂąng, laĂ„i thĂ»ĂșĂąng laĂą nhûÀng thuĂŁ phaĂ„m gĂȘy ra
nhiĂŻĂŹu vuĂ„ ngöÄ à öÄc nhĂȘĂ«t cho treĂŁ em :
Khöng nĂŻn Ă ĂŻĂ tuĂŁ thuöëc ĂșĂŁ nhûÀng nĂși ĂȘĂm hoĂčĂ„c noĂĄng.
Trong tuã. thuöëc nïn coå :
- Böng, gaÄc
- BĂčng buöÄc, bĂčng dñnh (keo)
- KeĂĄo
- KeÄp
- ĂĂng thuĂ„t
- 1 loÄ seårum sinh hoÄc
- 1 bĂČnh thuöëc saĂĄt truĂąng
16. - 1 öëng cĂčĂ„p söët
- 1 loĂ„ xaĂą phoĂąng nĂ»ĂșĂĄc
- 1 höÄp viĂŻn nhuĂȘĂ„n traĂąng loaĂ„i Ă ĂčĂ„t hĂȘĂ„u mön
- 1 öëng va-dĂș-lin
- 1 öëng aspirine hay paraceĂĄtamol daĂ„ng viĂŻn, goĂĄi, hoĂčĂ„c loaĂ„i Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ
hĂȘĂ„u mön nhĂ»: Efferalgan, Dolipral...
NgoaĂąi ra, coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ möÄt höÄp bĂčng cĂȘĂŹm maĂĄu loaĂ„i "Stop heĂĄmo":
bĂčng + gaĂ„c coĂĄ thĂȘĂ«m chĂȘĂ«t cĂȘĂŹm maĂĄu.
GiûÀ thuöëc thïë naùo?
ThĂłnh thoaĂŁng, chuĂĄng ta nĂŻn coi laĂ„i caĂĄc thûå thuöëc ĂșĂŁ trong tuĂŁ
thuöëc Ă ĂŻĂ xem loaĂ„i naĂąo coĂąn duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c, loaĂ„i naĂąo nĂŻn vûåt Ă i, thûå naĂąo
à aÀ duùng hïët, phaãi mua böà sung.
- NhûÀng öëng thuöëc tiĂŻm (chñch): nĂŻĂ«u coĂąn höÄp thĂČ haĂ„n ngaĂąy coĂąn
duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c, coĂĄ ghi ĂșĂŁ voĂŁ höÄp.
- LoaÄi thuöëc khaång sinh vaù sulfamide: thuöëc duùng thûùa nïn vûåt
Ă i vĂČ nhûÀng thuöëc naĂąy khi duĂąng phaĂŁi do baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh.
- Thuöëc viĂŻn, viĂŻn con nhöÄng, goĂĄi: phaĂŁi Ă ĂŻĂ ĂșĂŁ nĂși khö raĂĄo.
- Thuöëc nhoĂŁ mĂčĂŠt: möÄt khi Ă aĂ€ mĂșĂŁ röÏi, chĂł duĂąng trong voĂąng 15
ngaĂąy.
- Thuöëc mĂșĂ€: nĂŻĂ«u boĂĄp öëng thuöëc mĂșĂ€ thĂȘĂ«y coĂĄ nĂ»ĂșĂĄc maĂą phĂȘĂŹn coĂąn
laĂ„i bĂ” cûång: vûåt caĂŁ öëng Ă i. NhûÀng thuöëc mĂșĂ€ coĂĄ chûåa chĂȘĂ«t khaĂĄng sinh
hoĂčĂ„c sulfamide chĂł duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c trong voĂąng vaĂąi tuĂȘĂŹn.
- ChĂȘĂ«t böÄt: phaĂŁi Ă ĂŻĂ ĂșĂŁ nĂși khö raĂĄo.
- Dung dĂ”ch seĂĄrum sinh hoĂ„c: cĂȘĂŹn thay luön.
- Sirö: khi Ă aĂ€ mĂșĂŁ, chĂł duĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c trong thĂșĂąi gian vaĂąi tuĂȘĂŹn lĂŻĂź
- ViĂŻn Ă ĂčĂ„t ĂșĂŁ hĂȘĂ„u mön: Ă ĂŻĂ nĂși khö raĂĄo.
17. BaĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa nhi
CoĂĄ nhiĂŻĂŹu ngĂ»ĂșĂąi tñch rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu loaĂ„i thuöëc trong tuĂŁ thuöëc gia
Ă ĂČnh, nghĂŽ rĂčçng nhĂ» vĂȘĂ„y seĂ€ ûång phoĂĄ Ă Ă»ĂșĂ„c vĂșĂĄi tĂČnh hĂČnh sûåc khoĂŁe cuĂŁa
con caĂĄi vaĂą caĂŁ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi trong gia Ă ĂČnh.
TreĂŁ söët? Cho uöëng thuöëc khaĂĄng sinh! Da bĂ” mĂȘĂn Ă oĂŁ? Böi thuöëc
mĂșĂ€! MĂŻĂ„t? Cho uöëng thuöëc böĂ! KhoĂĄ nguĂŁ? Cho uöëng thuöëc an thĂȘĂŹn!
HaĂąnh à öÄng nhĂ» vĂȘĂ„y chĂ»a Ă uĂŁ vaĂą à öi khi coĂąn khöng coĂĄ lĂșĂ„i vĂČ Ă ĂȘĂ«y
laĂą sûÄ cöë gĂčĂŠng xoĂĄa dĂȘĂ«u vĂŻĂ«t caĂĄc triĂŻĂ„u chûång möÄt cĂčn bĂŻĂ„nh naĂąo Ă oĂĄ chĂ»a
Ă Ă»ĂșĂ„c biĂŻĂ«t.
CaĂĄc baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn mön, cĂȘĂŹn nhĂČn vaĂąo caĂĄc triĂŻĂ„u chûång Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ xaĂĄc
Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c bĂŻĂ„nh vaĂą quyĂŻĂ«t Ă Ă”nh cho BeĂĄ duĂąng thuöëc gĂČ Ă ĂŻĂ Ă iĂŻĂŹu trĂ”
bĂŻĂ„nh.
Trong mĂȘĂ«y nĂčm Ă ĂȘĂŹu, ngĂ»ĂșĂąi baĂĄc sĂŽ rĂȘĂ«t cĂȘĂŹn cho treĂŁ, kĂŻĂ caĂŁ caĂĄc
chaĂĄu khoĂŁe maĂ„nh. VĂČ ngoaĂąi viĂŻĂ„c chûÀa bĂŻĂ„nh, baĂĄc sĂŽ coĂąn coĂĄ nhiĂŻĂ„m vuĂ„
quan troĂ„ng nûÀa laĂą phoĂąng bĂŻĂ„nh. Cho tĂșĂĄi 6 tuöĂi, caĂĄc chaĂĄu cĂȘĂŹn phaĂŁi
Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ theo doĂ€i sûåc khoĂŁe, kiĂŻĂm tra sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn vĂŻĂŹ moĂ„i mĂčĂ„t,
tiïm chñch phoùng bïÄnh vaù chûÀa bïÄnh.
ĂĂ moĂ„i thaĂąnh phöë vaĂą tĂłnh Ă ĂŻĂŹu coĂĄ caĂĄc baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn trĂ” caĂĄc bĂŻĂ„nh
treĂŁ em vaĂą caĂĄc bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n coĂĄ khoa nhi riĂŻng biĂŻĂ„t, baĂ„n nĂŻn tĂČm biĂŻĂ«t caĂĄc
Ă Ă”a chĂł Ă oĂĄ Ă ĂŻĂ Ă Ă»a caĂĄc chaĂĄu tĂșĂĄi khaĂĄm sûåc khoĂŁe Ă Ă”nh kyĂą vaĂą khaĂĄm
bĂŻĂ„nh khi cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t.
9. CUĂĂN SĂĂ SĂĂC KHOEĂ CUĂA BEĂ
Mößi treĂŁ em cĂȘĂŹn Ă Ă»ĂșĂ„c böë meĂ„ lĂȘĂ„p cho möÄt cuöën söà sûåc khoĂŁe. SöĂ
naĂąy coĂĄ baĂĄn sĂčĂ©n ĂșĂŁ caĂĄc trung tĂȘm y tĂŻĂ« taĂ„i khoa nhi, hoĂčĂ„c coĂĄ thĂŻĂ phaĂŁi
laĂąm lĂȘĂ«y. Böë hoĂčĂ„c meĂ„ caĂĄc chaĂĄu seĂ€ ghi laĂ„i tĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc Ă iĂŻĂŹu coĂĄ liĂŻn quan
tĂșĂĄi BeĂĄ tûù ngaĂąy meĂ„ BeĂĄ mang thai, ngaĂąy sinh, söë cĂȘn nĂčĂ„ng, chiĂŻĂŹu cao
ĂșĂŁ caĂĄc à öÄ tuöĂi cuĂŁa BeĂĄ, ngaĂąy moĂ„c rĂčng naĂąo, ngaĂąy bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu chĂȘĂ„p chûÀng
biĂŻĂ«t Ă i, ngaĂąy phaĂŁi uöëng thuöëc trĂ” bĂŻĂ„nh gĂČ, caĂĄc bĂŻĂ„nh Ă aĂ€ mĂčĂŠc phaĂŁi do
baĂĄc sĂŽ chĂȘĂn Ă oaĂĄn, caĂĄc lĂȘĂŹn phaĂŁi vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n hoĂčĂ„c phaĂŁi chûÀa trĂ” Ă ĂčĂ„c
biĂŻĂ„t...
TĂȘĂ«t caĂŁ nhûÀng Ă iĂŻĂŹu Ă Ă»ĂșĂ„c ghi trĂŻn, nhĂ» möÄt thûå lyĂĄ lĂ”ch vĂŻĂŹ sûåc
khoĂŁe cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ, seĂ€ giuĂĄp cho baĂĄc sĂŽ tĂČm Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄch phoĂąng bĂŻĂ„nh, trĂ”
bĂŻĂ„nh vaĂą sĂčn soĂĄc sûåc khoĂŁe cho chaĂĄu beĂĄ möÄt caĂĄch Ă ĂčĂŠc lûÄc
18. 10. KHI BEĂ NĂĂM BĂĂ
NH VIĂĂ
N
NgaĂąy nay, viĂŻĂ„c möÄt treĂŁ em phaĂŁi nĂčçm laĂ„i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n khöng coĂąn laĂą
möÄt Ă iĂŻĂŹu Ă aĂĄng lo lĂčĂŠng lĂčĂŠm. BeĂĄ nĂčçm laĂ„i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n vĂČ bĂ” öëm, nhĂ»ng
chĂ»a chĂčĂŠc vĂČ cĂčn bĂŻĂ„nh trĂȘĂŹm troĂ„ng, sĂșĂŁ dĂŽ baĂĄc sĂŽ muöën giûÀ BeĂĄ nĂčçm
viïÄn laù à ïà dïß theo doÀi vaù coå à iïÏu kiïÄn laùm möÄt söë xeåt nghiïÄm maù
thöi.
KhaĂĄc vĂșĂĄi thĂșĂąi trĂ»ĂșĂĄc, khi vaĂąo viĂŻĂ„n BeĂĄ phaĂŁi taĂĄch rĂșĂąi vĂșĂĄi gia Ă ĂČnh,
ngaĂąy nay, caĂĄc baĂĄc sĂŽ vaĂą nhĂȘn viĂŻn bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n laĂ„i mong bĂŻĂ„nh nhĂȘn coĂĄ
böë, meĂ„ hay ngĂ»ĂșĂąi nhaĂą ĂșĂŁ laĂ„i Ă ĂŻĂ sĂčn soĂĄc. NhĂ» vĂȘĂ„y treĂŁ em vûùa Ă Ă»ĂșĂ„c Ăčn
uöëng Ă ĂȘĂŹy Ă uĂŁ, vûùa Ă Ă»ĂșĂ„c yĂŻn tĂȘm vĂŻĂŹ mĂčĂ„t tinh thĂȘĂŹn. SûÄ cöÄng taĂĄc giûÀa
nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ chuyĂŻn mön vĂŻĂŹ khoa chûÀa trĂ” vĂșĂĄi gia Ă ĂČnh bĂŻĂ„nh
nhĂȘn, coĂĄ taĂĄc duĂ„ng rĂȘĂ«t töët à öëi vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi bĂŻĂ„nh.
CuĂąng ĂșĂŁ laĂ„i vĂșĂĄi con trong bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n, caĂĄc baĂą meĂ„ coĂĄ thĂŻĂ hoĂŁi y taĂĄ
hoĂčĂ„c nhĂȘn viĂŻn phuĂ„c vuĂ„ chaĂĄu, vĂŻĂŹ:
- NhiĂŻĂ„t à öÄ cuĂŁa chaĂĄu, daĂ„ng phĂȘn, tĂČnh hĂČnh sûåc khoĂŁe noĂĄi chung...
nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo laĂą töët Ă ĂŻĂ dûÄ Ă oaĂĄn vĂŻĂŹ tĂČnh hĂČnh sûåc khoĂŁe cuĂŁa chaĂĄu.
Coå thïà hoãi trûÄc tiïëp baåc sÎ à iïÏu trÔ vïÏ:
- CĂčn bĂŻĂ„nh cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ.
- SûÄ diĂŻĂźn biĂŻĂ«n cuĂŁa bĂŻĂ„nh seĂ€ nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ biĂŻĂ«t trĂ»ĂșĂĄc.
- SûÄ Ă iĂŻĂŹu trĂ” seĂ€ lĂȘu hay choĂĄng ?
- ChĂŻĂ« à öÄ Ăčn uöëng cuĂŁa chaĂĄu cĂȘĂŹn nhĂ» thĂŻĂ« naĂąo Ă ĂŻĂ dĂŻĂź sĂčn soĂĄc.
19. PHĂĂN HAI
NHĂĂNG VĂĂN ĂĂĂ COĂ LIĂN QUAN TĂĂI TĂĂNG PHĂĂN THĂN THĂĂ
I. ĂĂĂU
1. THOĂP
ThoĂĄp laĂą vuĂąng mĂŻĂŹm giûÀa caĂĄc xĂ»Ășng soĂ„ bĂŻn trĂŻn traĂĄn cuĂŁa treĂŁ sĂș
sinh. ThoĂĄp seĂ€ cûång laĂ„i ĂșĂŁ khoaĂŁng tûù 8 tĂșĂĄi 18 thaĂĄng tuöĂi: caĂĄc xĂ»Ășng soĂ„
luĂĄc Ă oĂĄ seĂ€ liĂŻĂŹn laĂ„i. NĂŻĂ«u chaĂĄu beĂĄ Ă aĂ€ ngoaĂąi 2 tuöĂi maĂą thoĂĄp vĂȘĂźn coĂąn
mĂŻĂŹm, baĂą meĂ„ cĂȘĂŹn noĂĄi cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t. NgĂ»ĂșĂ„c laĂ„i nĂŻĂ«u mĂșĂĄi trong 1, 2
thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu maĂą chaĂĄu beĂĄ Ă aĂ€ khöng coĂąn thoĂĄp nûÀa, thĂČ Ă ĂȘĂ«y cuĂ€ng laĂą Ă iĂŻĂŹu
bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng, coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng khöng hay tĂșĂĄi sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁa à ûåa beĂĄ.
CaĂĄc baĂą meĂ„ thĂ»ĂșĂąng thĂȘĂ«y thoĂĄp cĂčng ra khi chaĂĄu beĂĄ khoĂĄc: Ă oĂĄ laĂą
viĂŻĂ„c bĂČnh thĂ»ĂșĂąng. CaĂŁ hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng nhĂČn thĂȘĂ«y vaĂą sĂșĂą thĂȘĂ«y thoĂĄp phĂȘĂ„p
phöÏng cuĂ€ng vĂȘĂ„y.
ThoĂĄp luĂĄc naĂąo cuĂ€ng phaĂŁi deĂ„t vaĂą Ă aĂąn höÏi. NĂŻĂ«u thoĂĄp bĂ” phöÏng cĂčng
lĂŻn thĂČ laĂą hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng: BeĂĄ coĂĄ thĂŻĂ bĂ” bĂŻĂ„nh ĂșĂŁ maĂąng oĂĄc. NĂŻĂ«u
thoĂĄp hoĂ€m xuöëng laĂą biĂŻĂu hiĂŻĂ„n cĂș thĂŻĂ beĂĄ thiĂŻĂ«u nĂ»ĂșĂĄc.
NĂŻĂ«u vĂČ möÄt tai naĂ„n naĂąo Ă oĂĄ maĂą thoĂĄp bĂ” va maĂ„nh hoĂčĂ„c töĂn
thĂ»Ășng, phaĂŁi Ă Ă»a beĂĄ vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n ngay.
2. VĂĂY TRĂN ĂĂĂU
NĂŻĂ«u Ă ĂȘĂŹu chaĂĄu coĂĄ nhûÀng vĂȘĂy nhoĂŁ, phaĂŁi böi va-dĂș-lin lĂŻn mößi
chiĂŻĂŹu röÏi höm sau göÄi Ă ĂȘĂŹu cho chaĂĄu bĂčçng loaĂ„i xaĂą böng nheĂ„
(shampoing). NĂŻĂ«u khöng khoĂŁi, cĂȘĂŹn hoĂŁi caĂĄc baĂĄc sĂŽ da liĂŻĂźu.
3. BĂĂ
NH VIĂM MAĂNG NAĂO
Ngaùy nay, bïÄnh viïm maùng naÀo laù möÄt bïÄnh à aång ngaÄi, tuy
rĂčçng viĂŻĂ„c chĂȘĂn Ă oaĂĄn vaĂą phaĂĄt hiĂŻĂ„n bĂŻĂ„nh coĂĄ nhiĂŻĂŹu Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ thûÄc
hiĂŻĂ„n Ă Ă»ĂșĂ„c nhanh hĂșn trĂ»ĂșĂĄc.
MöÄt triĂŻĂ„u chûång roĂ€ nhĂȘĂ«t ĂșĂŁ treĂŁ sĂș sinh laĂą khi caĂĄc chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh
viĂŻm maĂąng naĂ€o thĂČ thoĂĄp bĂ” cĂčng vaĂą phöÏng lĂŻn: cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu Ă i
bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n hoĂčĂ„c tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ ngay.
20. NhûÀng triĂŻĂ„u chûång ĂșĂŁ caĂĄc chaĂĄu lĂșĂĄn laĂą nön oĂĄi nhiĂŻĂŹu, phoĂ„t ra
thaĂąnh tia, söët, Ă au Ă ĂȘĂŹu vaĂą Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t laĂą hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng bĂ” cûång gaĂĄy khöng
thĂŻĂ gĂȘĂ„p cöà laĂ„i, Ă ĂŻĂ cĂčçm Ă uĂ„ng Ă Ă»ĂșĂ„c ngûÄc nhĂ» ngaĂąy thĂ»ĂșĂąng giöëng vĂșĂĄi
moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi. ĂșĂŁ bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng phaĂŁi lĂȘĂ«y nĂ»ĂșĂĄc tuĂŁy Ă ĂŻĂ xeĂĄt
nghiĂŻĂ„m xem chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh do vi truĂąng hoĂčĂ„c vi ruĂĄt.
BĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o do vi truĂąng: LaĂąm cho nĂ»ĂșĂĄc tuĂŁy cuĂŁa chaĂĄu
beĂĄ bĂ” bĂŻĂ„nh coĂĄ muĂŁ. ChaĂĄu beĂĄ caĂąng nhoĂŁ thĂČ bĂŻĂ„nh caĂąng nguy hiĂŻĂm. MöÄt
söë vi truĂąng coĂĄ thĂŻĂ laĂą nguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa bĂŻĂ„nh naĂąy nhĂ» vi truĂąng bĂŻĂ„nh
phöĂi (phĂŻĂ« cĂȘĂŹu truĂąng), liĂŻn cĂȘĂŹu truĂąng, hoĂčĂ„c heĂĄmophilus (xem muĂ„c
210: heĂĄmophilus laĂą gĂČ?). BĂŻĂ„nh naĂąy coĂĄ thĂŻĂ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n thaĂąnh dĂ”ch.
Trong thĂșĂąi gian coĂĄ dĂ”ch, ngĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ thĂŻĂ lĂȘĂ«y chĂȘĂ«t mĂȘĂźu ĂșĂŁ hoĂ„ng nhûÀng
treã nghi bÔ bïÄnh à ïà xeåt nghiïÄm vaù phaåt hiïÄn nhûÀng treã coå mang vi
truĂąng. Ăöëi vĂșĂĄi nhûÀng ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi ngĂ»ĂșĂąi bĂŻĂ„nh vaĂą caĂĄc treĂŁ bĂ”
bĂŻĂ„nh, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho uöëng thuöëc khaĂĄng sinh hoĂčĂ„c thuöëc
sulfamide trong 5 ngaĂąy liĂŻĂŹn Ă ĂŻĂ trĂ” hoĂčĂ„c phoĂąng bĂŻĂ„nh.
HiïÄn nay, à aÀ coå thuöëc tiïm phoùng vi truùng heåmophilus, nhûng
chĂ»a coĂĄ thuöëc phoĂąng bĂŻĂ„nh hûÀu hiĂŻĂ„u à öëi vĂșĂĄi maĂąng naĂ€o cĂȘĂŹu.
BĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o do vi ruĂĄt: ChĂȘĂ«t loĂŁng lĂȘĂ«y ra tûù cöÄt söëng caĂĄc
chaĂĄu bĂ” bĂŻĂ„nh naĂąy do vi ruĂĄt thĂ»ĂșĂąng trong vĂčĂŠt, khöng coĂĄ muĂŁ vaĂą vi
truùng. NhûÀng triïÄu chûång cuãa bïÄnh cuÀng giöëng nhû trïn, nhûng
nheĂ„ hĂșn. Khöng cĂȘĂŹn thuöëc khaĂĄng sinh bĂŻĂ„nh cuĂ€ng tûÄ khoĂŁi trong vaĂąi
ngaĂąy, ngĂ»ĂșĂąi ta phaĂĄt hiĂŻĂ„n bĂŻĂ„nh bĂčçng caĂĄch xeĂĄt nghiĂŻĂ„m khaĂĄng thĂŻĂ
trong maåu. BïÄnh coå thïà do chaåu bÔ quai bÔ hay nhiïßm möÄt söë vi ruåt
khaĂĄc.
BĂŻĂ„nh viĂŻm maĂąng naĂ€o do lao: HiĂŻĂ„n nay hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y vĂČ caĂĄc chaĂĄu Ă aĂ€
Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻm BCG phoĂąng lao tûù nhoĂŁ.
4. BEĂ RUĂ
NG TOĂC HOĂĂ
C KHĂNG COĂ TOĂC
NhiĂŻĂŹu baĂą meĂ„ lo ngaĂ„i con mĂČnh bĂ” hoĂĄi vĂČ quaĂ€ng Ă ĂȘĂŹu BeĂĄ Ă eĂą lĂŻn göëi
khi nĂčçm, khöng coĂĄ toĂĄc. ThĂȘĂ„t ra, hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy laĂą bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, chĂł
do vĂČ ma saĂĄt maĂą thöi. LeĂ€ dĂŽ nhiĂŻn, coĂĄ nhiĂŻĂŹu à ûåa treĂŁ khaĂĄc cuĂ€ng nĂčçm
nhĂ» thĂŻĂ« maĂą vĂȘĂźn coĂĄ toĂĄc. NhĂ»ng, toĂĄc BeĂĄ coĂĄ thĂŻĂ maĂŁnh mai hĂșn, dĂŻĂź
ruĂ„ng hĂșn vaĂą chaĂĄu hay nĂčçm lĂȘu ĂșĂŁ möÄt tĂ» thĂŻĂ« hĂșn laĂą caĂĄc BeĂĄ khaĂĄc, Ă ĂčĂ„c
biĂŻĂ„t laĂą nĂčçm ngûãa.
NĂŻĂ«u chaĂĄu Ă aĂ€ lĂșĂĄn nhĂ»ng vĂȘĂźn ruĂ„ng toĂĄc thĂČ roĂ€ raĂąng laĂą coĂĄ vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ
cĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ: coĂĄ thĂŻĂ chaĂĄu beĂĄ coĂĄ thoĂĄi quen giĂȘĂ„t toĂĄc hoĂčĂ„c soĂčĂŠn toĂĄc mĂČnh.
21. NgoaĂąi ra, sau khi khoĂŁi bĂŻĂ„nh söët thĂ»Ășng haĂąn cuĂ€ng bĂ” ruĂ„ng toĂĄc. MöÄt
söë dĂ»ĂșĂ„c phĂȘĂm, thuöëc uöëng cuĂ€ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng nhĂ» vĂȘĂ„y.
MöÄt söë ñt caåc chaåu coå nhûÀng maãng da tröëng khöng coå toåc trïn
Ă ĂȘĂŹu do bĂ” nĂȘĂ«m toĂĄc, cĂȘĂŹn phaĂŁi chûÀa trĂ” ngay vĂČ bĂŻĂ„nh naĂąy coĂĄ thĂŻĂ keĂĄo
daĂąi vaĂą lĂȘy.
MöÄt söë treĂŁ tûù 2 tuöĂi trĂșĂŁ lĂŻn bĂ” ruĂ„ng toĂĄc tûùng maĂŁng laĂ„i do nhûÀng
nguyĂŻn nhĂȘn taĂĄm lyĂĄ.
NoĂĄi chung, khi xaĂĄc Ă Ă”nh möÄt à ûåa treĂŁ coĂĄ chûång ruĂ„ng toĂĄc, cĂȘĂŹn
phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ tĂČm nguyĂŻn nhĂȘn vaĂą chûÀa trĂ” .
5. CHĂĂY
MöÄt chaĂĄu beĂĄ saĂ„ch seĂ€ vĂȘĂźn coĂĄ thĂŻĂ lĂȘy chĂȘĂ«y cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu khaĂĄc, caĂĄc
chaĂĄu coĂĄ chĂȘĂ«y hay gaĂ€i Ă ĂȘĂŹu vĂČ bĂ” ngûåa. NhĂČn kyĂ€ vaĂąo toĂĄc cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu,
baĂ„n seĂ€ thĂȘĂ«y caĂĄc trûång chĂȘĂ«y nhoĂŁ, troĂąn, mĂȘĂŹu xaĂĄm baĂĄm vaĂąo toĂĄc.
HaĂ€y göÄi Ă ĂȘĂŹu haĂąng ngaĂąy cho chaĂĄu bĂčçng caĂĄc chĂȘĂ«t thuöëc chöëng
chĂȘĂ«y baĂĄn ĂșĂŁ hiĂŻĂ„u thuöëc trong 5 ngaĂąy liĂŻĂŹn. HaĂ€y duĂąng xaĂą phoĂąng göÄi kyĂ€
laĂ„i, chaĂŁi toĂĄc bĂčçng lĂ»ĂșĂ„c bñ (coĂĄ rĂčng lĂ»ĂșĂ„c khñt).
NhuĂĄng lĂ»ĂșĂ„c vaĂąo dĂȘĂ«m noĂĄng Ă ĂŻĂ chaĂŁi röÏi lĂȘĂ«y khĂčn saĂ„ch truĂąm lĂŻn
toĂĄc caĂĄc chaĂĄu möÄt höÏi lĂȘu.
Thay vaĂą giĂčĂ„t aĂĄo göëi, khĂčn traĂŁi giĂ»ĂșĂąng vaĂą quĂȘĂŹn aĂĄo mößi ngaĂąy cho
caĂĄc chaĂĄu!
6. MĂĂT
NhûÀng vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ vĂŻĂŹ mĂčĂŠt Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c Ă ĂŻĂŹ cĂȘĂ„p trong nhûÀng muĂ„c: Ă au
mĂčĂŠt Ă oĂŁ, chĂčĂŠp, laĂĄc v.v...
NĂŻĂ«u Ă au mĂčĂŠt vĂČ bĂ” chĂȘĂ«n thĂ»Ășng cĂȘĂŹn phaĂŁi tĂșĂĄi ngay baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn
khoa mĂčĂŠt Ă ĂŻĂ khaĂĄm mĂčĂŠt. TĂȘĂ«t caĂŁ caĂĄc hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng ĂșĂŁ mĂčĂŠt noĂĄi
chung; ĂșĂŁ giaĂĄc maĂ„c, thuĂŁy tinh thĂŻĂ, con ngĂ»Ăși noĂĄi riĂŻng, Ă ĂŻĂŹu aĂŁnh
hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi thĂ” giaĂĄc vaĂą coĂĄ thĂŻĂ laĂąm khaĂŁ nĂčng nhĂČn cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ keĂĄm Ă i.
PhaĂĄt hiĂŻĂ„n mĂčĂŠt keĂĄm: CuĂ€ng nhĂ» viĂŻĂ„c nghe keĂĄm, viĂŻĂ„c nhĂČn keĂĄm
uĂŁa caĂĄc chaĂĄu cĂȘĂŹn phaĂŁi phaĂĄt hiĂŻĂ„n vaĂą tĂČm nguyĂŻn nhĂȘn tûù sĂșĂĄm. Thñ duĂ„:
22. hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng laĂĄc mĂčĂŠt cĂȘĂŹn phaĂŁi luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p cho caĂĄc chaĂĄu caĂĄch nhĂČn theo
möÄt phĂ»Ășng phaĂĄp riĂŻng Ă ĂŻĂ chûÀa trĂ” vaĂą luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p caĂąng sĂșĂĄm caĂąng töët.
CoĂĄ nhiĂŻĂŹu phĂ»Ășng phaĂĄp thûã nghiĂŻĂ„m Ă ĂŻĂ phaĂĄt hiĂŻĂ„n xem caĂĄc chaĂĄu
coĂĄ bĂ” keĂĄm vĂŻĂŹ thĂ” giaĂĄc hay khöng. CoĂĄ chaĂĄu mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂąi thaĂĄng cuĂ€ng
cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă eo kñnh.
7. GIAĂM THĂ LĂĂ
C
TreĂŁ mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c mĂȘĂ«y thaĂĄng coĂĄ thĂŻĂ mĂčĂŠc chûång giaĂŁm thĂ” lûÄc nhĂČn
khöng tinh ĂșĂŁ möÄt bĂŻn hay caĂŁ hai bĂŻn mĂčĂŠt. CoĂĄ thĂŻĂ thûã Ă Ășn giaĂŁn bĂčçng
caĂĄch roĂ„i tia saĂĄng vaĂąo mĂčĂŠt chaĂĄu röÏi theo doĂ€i phaĂŁn ûång. NĂŻĂ«u coĂĄ nghi
ngĂșĂą gĂČ phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu Ă ĂŻĂ«n baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa mĂčĂŠt.
8. CHĂĂP LEĂ
O MĂĂT
ChĂčĂŠp mĂčĂŠt laĂą loaĂ„i muĂ„n nhoĂŁ moĂ„c ĂșĂŁ bĂșĂą mi mĂčĂŠt, dĂ»ĂșĂĄi chĂȘn möÄt löng
mi. ChĂčĂŠp choĂĄng khoĂŁi nhĂ»ng dĂŻĂź bĂ” laĂ„i. Muöën trĂ” chĂčĂŠp, chĂł cĂȘĂŹn böi lĂŻn
chĂčĂŠp loaĂ„i pommaĂĄt khaĂĄng sinh.
NguyĂŻn nhĂȘn chĂčĂŠp laĂą do möÄt loaĂ„i tuyĂŻĂ«n nhoĂŁ ĂșĂŁ bĂșĂą mi bĂ” nhiĂŻĂźm
truĂąng.
9. CHĂĂNG LAĂC MĂĂT
Trong mĂȘĂ«y thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu, coĂĄ luĂĄc mĂčĂŠt treĂŁ sĂș sinh coĂĄ veĂŁ nhĂ» hĂși laĂĄc.
HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy vĂŻĂŹ sau tûÄ nhiĂŻn seĂ€ hĂŻĂ«t, vĂČ trong nhûÀng ngaĂąy Ă ĂȘĂŹu
cuĂŁa cuöÄc söëng, hai mĂčĂŠt caĂĄc chaĂĄu chĂ»a phöëi hĂșĂ„p khĂșĂĄp vĂșĂĄi nhau maĂą
thöi.
NhĂ»ng, nĂŻĂ«u hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi vaĂą thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn thĂČ baĂą meĂ„
phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa mĂčĂŠt ngay, caĂąng sĂșĂĄm caĂąng töët.
LaĂĄc thĂ»ĂșĂąng laĂą khuyĂŻĂ«t tĂȘĂ„t cuĂŁa möÄt bĂŻn mĂčĂŠt. CĂȘĂŹn phaĂŁi tĂȘĂ„p luyĂŻĂ„n
cho bĂŻn mĂčĂŠt bĂ” tĂȘĂ„t. BaĂĄc sĂŽ seĂ€ bĂčng kñn bĂŻn mĂčĂŠt khöng bĂ” tĂȘĂ„t laĂ„i Ă ĂŻĂ
luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p cho mĂčĂŠt kia hoĂčĂ„c cho chaĂĄu Ă eo kñnh coĂĄ mĂčĂŠt kñnh Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t
Ă ĂŻĂ Ă iĂŻĂŹu chĂłnh hĂ»ĂșĂĄng nhĂČn cho mĂčĂŠt chaĂĄu. Khi mĂčĂŠt chaĂĄu Ă aĂ€ nhĂČn
Ă Ă»ĂșĂ„c bĂČnh thĂ»ĂșĂąng röÏi baĂĄc sĂŽ coĂĄ thĂŻĂ thûÄc hiĂŻĂ„n thĂŻm möÄt cuöÄc phĂȘĂźu
thuĂȘĂ„t thĂȘĂm myĂ€ nhoĂŁ nûÀa.
23. 10. ĂAU MĂĂT ĂOĂ
NhiĂŻĂŹu khi caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ vûùa bĂ” ho, vûùa Ă au mĂčĂŠt Ă oĂŁ. LoĂąng trĂčĂŠng
mĂčĂŠt ngûåa, hĂși sĂ»ng vaĂą maĂąu Ă oĂŁ. Khi chaĂĄu hĂŻĂ«t ho, thĂČ mĂčĂŠt cuĂ€ng khoĂŁi.
NĂŻĂ«u chaĂĄu chĂł bĂ” Ă au mĂčĂŠt thöi, loĂąng trĂčĂŠng mĂčĂŠt maĂąu Ă oĂŁ, luön
chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt, buöĂi saĂĄng mñ mĂčĂŠt dñnh vaĂąo nhau vĂČ dĂł maĂąu vaĂąng Ă ĂŻĂ«n
nößi chaĂĄu khöng mĂșĂŁ mĂčĂŠt Ă Ă»ĂșĂ„c, thĂČ phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ khaĂĄm
mĂčĂŠt. Trong khi chĂ»a coĂĄ baĂĄc sĂŽ, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ rûãa nheĂ„ nhaĂąng mĂčĂŠt chaĂĄu
bĂčçng nĂ»ĂșĂĄc ĂȘĂ«m.
NĂŻĂ«u chaĂĄu mĂșĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c mĂȘĂ«y tuĂȘĂŹn maĂą Ă aĂ€ bĂ” Ă au mĂčĂŠt nhĂ» vĂȘĂ„y thĂČ
chuĂĄng ta phaĂŁi tĂČm xem coĂĄ phaĂŁi chaĂĄu bĂ” tĂčĂŠc öëng lĂŻĂ„ Ă aĂ„o hay khöng. LĂŻĂ„
Ă aĂ„o laĂą Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt.
Chûång Ă au mĂčĂŠt cuĂŁa treĂŁ sĂș sinh: ChaĂĄu beĂĄ khi mĂșĂĄi sinh ra dĂŻĂź bĂ”
lĂȘy nhiĂŻĂźm chĂȘĂ«t bĂȘĂn hay vi truĂąng vaĂąo mĂčĂŠt. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, khi mĂșĂĄi loĂ„t loĂąng,
chaĂĄu thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄc baĂą Ă ĂșĂ€ tra thuöëc phoĂąng bĂŻĂ„nh vaĂąo mĂčĂŠt nhĂ»
dung dÔch nitrat baÄc.
VĂČ nitrat baĂ„c cuĂ€ng khöng trûù diĂŻĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt söë vi truĂąng nhĂ»
truĂąng bĂŻĂ„nh chlamydia, ngaĂąy nay ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng nhoĂŁ thĂŻm thuöëc
khaĂĄng sinh nhĂ» cycline.
Khi möÄt chaĂĄu beĂĄ vûùa söët, ho, vaĂą mĂčĂŠt rĂȘĂ«t Ă oĂŁ, cuĂ€ng nĂŻn nghĂŽ tĂșĂĄi
möÄt söë bĂŻĂ„nh do vi ruĂĄt gĂȘy ra, chĂčĂšng haĂ„n nhĂ» bĂŻĂ„nh sĂșĂŁi.
11. XOĂ LĂĂ TAI
MöÄt söë baĂą meĂ„ muöën xuyĂŻn vaĂąnh tai dĂ»ĂșĂĄi cho con gaĂĄi Ă ĂŻĂ Ă eo à öÏ
trang sûåc. ViĂŻĂ„c laĂąm naĂąy khöng coĂĄ gĂČ nguy hiĂŻĂm vĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n caĂĄc
duĂ„ng cuĂ„ duĂąng Ă ĂŻĂ xuyĂŻn löß tai cho treĂŁ phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c rûãa saĂ„ch vaĂą tiĂŻĂ„t
truĂąng cĂȘĂn thĂȘĂ„n, nhĂȘĂ«t laĂą hiĂŻĂ„n nay, khi Ă ang coĂĄ dĂ”ch bĂŻĂ„nh AIDS traĂąn
lan trong thaùnh phöë.
12. VIĂM XĂĂNG CHUĂM ĂĂ TAI
Sau vaĂąnh tai mößi ngĂ»ĂșĂąi chuĂĄng ta Ă ĂŻĂŹu coĂĄ möÄt goĂą xĂ»Ășng vöÏng lĂŻn
vĂșĂĄi Ă ĂčĂ„c Ă iĂŻĂm laĂą coĂĄ nhûÀng Ă iĂŻĂm nhoĂŁ hoĂ€m xuöëng, vĂČ thĂŻĂ« Ă Ă»ĂșĂ„c goĂ„i laĂą
xĂ»Ășng chuĂ€m. Trong söë caĂĄc hoĂ€m naĂąy, quan troĂ„ng nhĂȘĂ«t laĂą hoĂ€m thöng
vĂșĂĄi tai trong. Khi tai giûÀa bĂ” viĂŻm, hoĂ€m naĂąy dĂŻĂź bĂ” nhiĂŻĂźm truĂąng vaĂą
mûng muã.
24. NgaĂąy nay, chûång viĂŻm xĂ»Ășng chuĂ€m khöng coĂąn phöà biĂŻĂ«n nhĂ»
trĂ»ĂșĂĄc kia. NhĂ»ng viĂŻĂ„c phaĂĄt hiĂŻĂ„n caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ, nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc chaĂĄu sĂș
sinh mĂčĂŠc chûång naĂąy ĂșĂŁ giai Ă oaĂ„n Ă ĂȘĂŹu rĂȘĂ«t khoĂĄ, vĂČ caĂĄc chaĂĄu chĂł biĂŻĂ«t
khoĂĄc maĂą khöng noĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą Ă au ĂșĂŁ Ă ĂȘu.
BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, caĂĄc baĂą meĂ„ cĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ, khi thĂȘĂ«y tai cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ chaĂŁy
nĂ»ĂșĂĄc hay chaĂŁy muĂŁ nhiĂŻĂŹu, maĂąng nhĂŽ coĂĄ sĂčĂŠc thaĂĄi khaĂĄc thĂ»ĂșĂąng, chaĂĄu bĂ”
söët vaĂą ngĂ»ĂșĂąi gĂȘĂŹy röÄc Ă i. CĂȘĂŹn Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa tai-
muĂ€i-hoĂ„ng Ă ĂŻĂ khaĂĄm. NĂŻĂ«u viĂŻĂ„c uöëng thuöëc khaĂĄng sinh Ă aĂ€ keĂĄo daĂąi mĂȘĂ«y
tuĂȘĂŹn maĂą chaĂĄu vĂȘĂźn khöng khoĂŁi thĂČ phaĂŁi phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t Ă ĂŻĂ chûÀa trĂ”.
13. VIĂM TAI TRONG
PhĂȘĂŹn trong tai, sau maĂąng nhĂŽ khi bĂ” viĂŻm thĂ»ĂșĂąng keĂąm theo
viĂŻm hoĂ„ng. CaĂĄc chaĂĄu beĂĄ sĂș sinh hay bĂ” chûång viĂŻm naĂąy vĂČ trong tĂ»
thĂŻĂ« nĂčçm, con Ă Ă»ĂșĂąng thöng nhau giûÀa tai vaĂą sau muĂ€i trĂșĂŁ nĂŻn röÄng
thoaĂĄng khiĂŻĂ«n vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt dĂŻĂź lĂȘy lan ĂșĂŁ caĂŁ 2 nĂși.
NhûÀng biĂŻĂu hiĂŻĂ„n ĂșĂŁ chaĂĄu beĂĄ: NhûÀng chaĂĄu beĂĄ chĂ»a noĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c
khiĂŻĂ«n ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn khöng biĂŻĂ«t chaĂĄu Ă au ĂșĂŁ trong tai. ChaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ khoĂĄc,
coĂ„ tai xuöëng göëi, nhĂ»ng cuĂ€ng khöng Ă uĂŁ Ă ĂŻĂ moĂ„i ngĂ»ĂșĂąi hiĂŻĂu. Tuy vĂȘĂ„y,
coĂĄ möÄt söë triĂŻĂ„u chûång sau laĂąm chuĂĄng ta coĂĄ thĂŻĂ nghĂŽ tĂșĂĄi chûång viĂŻm
tai trong: chaĂĄu bĂ” röëi loaĂ„n tiĂŻu hoĂĄa, Ă i tĂ»ĂșĂĄt (Ăła loĂŁng), nön oĂĄi, ho, cûÄa
quĂȘĂ„y luön vaĂą khoĂĄ nguĂŁ. ViĂŻĂ„c Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ laĂą khaĂĄm tai vaĂą coi
nhĂŽ tai cho chaĂĄu.
VĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu lĂșĂĄn thĂČ viĂŻĂ„c xaĂĄc Ă Ă”nh bĂŻĂ„nh dĂŻĂź daĂąng hĂșn vĂČ caĂĄc chaĂĄu
noĂĄi Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą thĂȘĂ«y Ă au trong tai.
PhĂ»Ășng phaĂĄp chûÀa trĂ”: ThoaĂ„t Ă ĂȘĂŹu, khi tai beĂĄ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu bĂ” sĂ»ng,
Ă au, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho thuöëc nhoĂŁ vaĂąo tai Ă ĂŻĂ giaĂŁm Ă au. Sau naĂąy khi
chöß viĂŻm Ă aĂ€ coĂĄ muĂŁ, nhiĂŻĂŹu khi baĂĄc sĂŽ tai-muĂ€i-hoĂ„ng phaĂŁi tĂČm caĂĄch
choĂ„c möÄt löß thuĂŁng ĂșĂŁ nhĂŽ laĂąm löëi thoaĂĄt cho muĂŁ chaĂŁy ra vaĂą lĂȘĂ«y muĂŁ xeĂĄt
nghiĂŻĂ„m xem chöß viĂŻm bĂ” loaĂ„i vi truĂąng hay vi ruĂĄt naĂąo gĂȘy bĂŻĂ„nh.
HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng tai chaĂŁy muĂŁ: NhĂŽ coĂĄ thĂŻĂ tûÄ thuĂŁng Ă ĂŻĂ muĂŁ chaĂŁy ra
ngoaĂąi. TrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy vĂȘĂźn cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă i khaĂĄm baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa
tai-muĂ€i-hoĂ„ng, vĂČ nhĂ» vĂȘĂ„y chĂ»a phaĂŁi laĂą bĂŻĂ„nh seĂ€ hĂŻĂ«t. Ngay viĂŻĂ„c cho
caĂĄc chaĂĄu uöëng thuöëc khaĂĄng sinh, baĂĄc sĂŽ cuĂ€ng phaĂŁi cĂȘn nhĂčĂŠc vaĂą theo
doĂ€i. NhiĂŻĂŹu khi nhĂČn bĂŻĂŹ ngoaĂąi nhĂŽ, tĂ»ĂșĂŁng nhĂ» Ă aĂ€ khoĂŁi vĂČ thuöëc coĂĄ taĂĄc
duĂ„ng nhanh nhĂ»ng thĂȘĂ„t ra khöng phaĂŁi nhĂ» vĂȘĂ„y. BĂŻĂ„nh vĂȘĂźn ĂȘm Ăł,
chĂ»a khoĂŁi hĂčĂšn vaĂą coĂĄ nhûÀng biĂŻĂ«n chûång vaĂąo xĂ»Ășng chuĂ€m khiĂŻĂ«n à ûåa
treĂŁ suĂĄt cĂȘn, gĂȘĂŹy yĂŻĂ«u, vaĂą tĂșĂĄi möÄt luĂĄc naĂąo Ă oĂĄ, bĂŻĂ„nh laĂ„i trĂșĂŁ laĂ„i.
25. Sau nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn uöëng thuöëc khaĂĄng sinh, tai khöng coĂĄ muĂŁ nûÀa
nhĂ»ng laĂ„i coĂĄ möÄt chĂȘĂ«t nĂ»ĂșĂĄc sĂŻĂŹn sĂŻĂ„t. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi khiĂŻĂ«n
nhĂŽ bĂ” töĂn thĂ»Ășng nĂčĂ„ng laĂąm BeĂĄ bĂ” giaĂŁm thñnh lûÄc.
Trong thĂșĂąi gian chûÀa trĂ”, BeĂĄ phaĂŁi gaĂąi trong tai möÄt öëng thöng,
coĂĄ khi trong nhiĂŻĂŹu thaĂĄng.
NĂŻĂ«u BeĂĄ bĂ” Ă au tai nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn, bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i, caĂĄc baĂĄc sĂŽ seĂ€ naĂ„o V.A
cho chaĂĄu.
14. VAĂNH TAI DĂ DAĂ
NG
NĂŻĂ«u vaĂąnh tai chaĂĄu beĂĄ xa da Ă ĂȘĂŹu quaĂĄ, chĂșĂĄ nĂŻn dñnh vaĂąnh tai vaĂąo
da Ă ĂȘĂŹu bĂčçng bĂčng keo hoĂčĂ„c bĂčĂŠt chaĂĄu à öÄi muĂ€ xuĂ„p xuöëng caĂŁ ngaĂąy Ă ĂŻĂ
hoĂąng sûãa à öĂi Ă Ă»ĂșĂ„c caĂĄi daĂĄng cuĂŁa à öi tai.
BaĂ„n haĂ€y kiĂŻn trĂČ Ă ĂșĂ„i tĂșĂĄi khi chaĂĄu lĂŻn 8 hoĂčĂ„c 9 tuöĂi, vĂČ tĂșĂĄi luĂĄc Ă oĂĄ
mĂșĂĄi sûãa Ă Ă»ĂșĂ„c cho chaĂĄu bĂčçng phĂ»Ășng phaĂĄp phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t rĂȘĂ«t Ă Ășn giaĂŁn.
15. VĂĂ
T LAĂ
TRONG TAI
NĂŻĂ«u baĂ„n khöng thĂŻĂ lĂȘĂ«y ngay vĂȘĂ„t maĂą BeĂĄ Ă aĂ€ nheĂĄt vaĂąo tai chaĂĄu thĂČ
à ûùng cöë. NhĂ» vĂȘĂ„y, baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ laĂąm töĂn thĂ»Ășng öëng tai cuĂŁa BeĂĄ. HaĂ€y
Ă Ă»a BeĂĄ tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ khoa TAI-MuĂ€I-HoĂ„NG ngay. ĂșĂŁ Ă oĂĄ, baĂĄc sĂŽ coĂĄ caĂĄc
duĂ„ng cuĂ„ chuyĂŻn mön Ă ĂŻĂ lĂȘĂ«y vĂȘĂ„t ra.
16. ĂIĂĂC
ĂiĂŻĂ«c laĂą chûång bĂŻĂ„nh khöng phaĂŁi laĂą hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y ĂșĂŁ treĂŁ em. CaĂĄc chaĂĄu
coĂĄ thĂŻĂ bĂ” nghĂŻĂźnh ngaĂ€ng hoĂčĂ„c Ă iĂŻĂ«c hoaĂąn toaĂąn. HĂȘĂ„u quaĂŁ cuĂŁa tĂȘĂ„t Ă iĂŻĂ«c
laĂąm caĂĄc chaĂĄu chĂȘĂ„m biĂŻĂ«t noĂĄi. NhiĂŻĂŹu baĂą meĂ„ khöng biĂŻĂ«t con mĂČnh bĂ”
tĂȘĂ„t naĂąy vĂČ thĂȘĂ«y con vĂȘĂźn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, nghĂŽ rĂčçng chaĂĄu beĂĄ chĂł phaĂĄt
triĂŻĂn chĂȘĂ„m à öi chuĂĄt vĂŻĂŹ trñ tuĂŻĂ„. MöÄt chaĂĄu beĂĄ haĂĄt sai coĂĄ thĂŻĂ vĂČ nghe
khöng töët: cĂȘĂŹn phaĂŁi kiĂŻĂm tra khaĂŁ nĂčng thñnh giaĂĄc cuĂŁa chaĂĄu.
PhaĂĄt hiĂŻĂ„n tĂȘĂ„t Ă iĂŻĂ«c cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu caĂąng nhoĂŁ, caĂąng khoĂĄ. Böë, meĂ„ caĂĄc
chaĂĄu nhoĂŁ nĂŻn Ă ĂŻĂ yĂĄ theo doĂ€i phaĂŁn ûång cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu vĂșĂĄi caĂĄc tiĂŻĂ«ng
à öÄng haĂąng ngaĂąy nhĂ»: tiĂŻĂ«ng noĂĄi nhoĂŁ, tiĂŻĂ«ng raĂ iö, tiĂŻĂ«ng tñch tĂčĂŠc à öÏng
höÏ, tiĂŻĂ«ng keĂ„t cûãa v.v... NĂŻĂ«u coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ nghi ngaĂ„i, nĂŻn Ă Ă»a ngay chaĂĄu
tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa tai Ă ĂŻĂ thûã.
26. ViĂŻĂ„c kiĂŻĂm tra Ă Ă”nh kyĂą vĂŻĂŹ thñnh giaĂĄc cho caĂĄc chaĂĄu thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c
tiĂŻĂ«n haĂąnh khi caĂĄc chaĂĄu Ă Ă»ĂșĂ„c 9 thaĂĄng vaĂą 24 thaĂĄng. HiĂŻĂ„n nay, ĂșĂŁ caĂĄc
bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n saĂŁn hoĂčĂ„c nhaĂą höÄ sinh, ngĂ»ĂșĂąi ta Ă aĂ€ aĂĄp duĂ„ng caĂĄc phĂ»Ășng
phaĂĄp kiĂŻĂm tra thñnh giaĂĄc cho caĂĄc chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂąi ngaĂąy
hay vaĂąi tuĂȘĂŹn.
NguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa tĂȘĂ„t Ă iĂŻĂ«c thĂČ nhiĂŻĂŹu :
- ChaĂĄu beĂĄ coĂĄ thĂŻĂ bĂ” Ă iĂŻĂ«c bĂȘĂm sinh do di truyĂŻĂŹn hoĂčĂ„c bĂ” nhiĂŻĂźm
bĂŻĂ„nh ngay tûù khi coĂąn trong buĂ„ng meĂ„, nhĂ» bĂŻĂ„nh thuĂŁy Ă ĂȘĂ„u chĂčĂšng
haÄn.
- ChaĂĄu bĂ” Ă iĂŻĂ«c nheĂ„ sau khi mĂčĂŠc möÄt söë bĂŻĂ„nh; hoĂčĂ„c bĂ” viĂŻm tai
maĂą chûÀa trĂ” nûãa chûùng; hoĂčĂ„c do uöëng möÄt söë thuöëc khaĂĄng sinh (nhĂ»
gentamicine) vaĂą bĂ” aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng cuĂŁa thuöëc.
17. VĂĂ
T LAĂ
TRONG MUĂI
NĂŻĂ«u BeĂĄ töëng möÄt vĂȘĂ„t nhoĂŁ vaĂą laĂąm keĂ„t vĂȘĂ„t Ă oĂĄ trong muĂ€i, thĂČ baĂ„n
cĂȘĂŹn lĂȘĂ«y ngay ra cho chaĂĄu. NhĂ»ng phaĂŁi cĂȘĂn thĂȘĂ„n, nĂŻĂ«u khöng, baĂ„n coĂĄ
thĂŻĂ laĂąm cho vĂȘĂ„t tuĂ„t sĂȘu thĂŻm vaĂąo laĂąm thĂ»Ășng töĂn tĂșĂĄi phĂȘĂŹn niĂŻm
maĂ„c bĂŻn trong. NĂŻĂ«u khoĂĄ lĂȘĂ«y vĂȘĂ„t ra, khöng nĂŻn cöë maĂą nĂŻn Ă Ă»a BeĂĄ tĂșĂĄi
baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa vĂŻĂŹ tai-muĂ€i-hoĂ„ng vĂČ ĂșĂŁ Ă oĂĄ coĂĄ nhiĂŻĂŹu duĂ„ng cuĂ„ chuyĂŻn
mön à ïà thûÄc hiïÄn viïÄc à oå coå kïët quaã.
18. SĂĂ MUĂI, VIĂM MUĂI, VIĂM MUĂI - HOĂ
NG
Söà muĂ€i laĂą möÄt chûång nheĂ„ ĂșĂŁ treĂŁ em: thaĂĄn nhiĂŻĂ„t hĂși cao hĂșn bĂČnh
thĂ»ĂșĂąng, muĂ€i chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc (möÄt chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy loĂŁng, khöng maĂąu). VĂșĂĄi caĂĄc
chaĂĄu lĂșĂĄn, chĂł vaĂąi höm laĂą khoĂŁi. CaĂĄc chaĂĄu beĂĄ sĂș sinh thĂČ keĂąm theo möÄt
vaĂąi hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng nhĂ» khoĂĄ nguĂŁ, khoĂĄ thĂșĂŁ laĂąm cho caĂĄc chaĂĄu buĂĄ khoĂĄ (vĂČ
khi buĂĄ khöng thĂșĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c).
CaĂĄc baĂą meĂ„ coĂĄ thĂŻĂ duĂąng caĂĄc duĂ„ng cuĂ„ huĂĄt nĂ»ĂșĂĄc muĂ€i cho caĂĄc chaĂĄu,
thĂ»ĂșĂąng baĂĄn ĂșĂŁ caĂĄc hiĂŻĂ„u thuöëc; nhoĂŁ muĂ€i cho caĂĄc chaĂĄu bĂčçng caĂĄc loaĂ„i
thuöëc daĂąnh riĂŻng cho treĂŁ em. TraĂĄnh duĂąng caĂĄc thuöëc coĂĄ dĂȘĂŹu vaĂą caĂĄc
loaÄi thuöëc laùm co maÄch maåu.
ViĂŻm muĂ€i-hoĂ„ng laĂą chûång bĂŻĂ„nh vĂŻĂŹ muĂ€i nhĂ»ng lan tûù phĂȘĂŹn sau
cuĂŁa höëc muĂ€i cho tĂșĂĄi hoĂ„ng vaĂą coĂĄ caĂĄc triĂŻĂ„u chûång nhĂ»: chaĂŁy nĂ»ĂșĂĄc muĂ€i,
coĂĄ thĂŻĂ söët cao, thĂȘn nhiĂŻĂ„t tĂčng à öÄt ngöÄt nĂŻn coĂĄ thĂŻĂ gĂȘy co giĂȘĂ„t ĂșĂŁ caĂĄc
chaĂĄu nhoĂŁ, ho, khöng chĂ”u Ăčn, Ăła chaĂŁy.
27. ĂĂŻĂ chûÀa trĂ” cĂȘĂŹn: nhoĂŁ thuöëc muĂ€i cho chaĂĄu, cho uöëng thuöëc söët.
BïÄnh seÀ khoãi sau vaùi ngaùy.
Tuy vĂȘĂ„y, bĂŻĂ„nh coĂĄ thĂŻĂ biĂŻn chûång nhĂ» : viĂŻm tai, viĂŻm thanh
quaĂŁn, viĂŻm phĂŻĂ« quaĂŁn vaĂą phöĂi.
ĂĂŻĂ chûÀa nhûÀng biĂŻĂ«n chûång naĂąy, phaĂŁi cho chaĂĄu uöëng thuöëc
khaĂĄng sinh theo liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh.
ViĂŻm muĂ€i-hoĂ„ng taĂĄi phaĂĄt: MuĂąa à öng, caĂĄc chaĂĄu beĂĄ thĂ»ĂșĂąng bĂ” Ă i bĂ”
laĂ„i bĂŻĂ„nh viĂŻm muĂ€i-hoĂ„ng, dĂȘĂźn tĂșĂĄi viĂŻm tai khiĂŻĂ«n caĂĄc chaĂĄu thĂ»ĂșĂąng
xuyĂŻn bĂ” ho, söà muĂ€i, xuöëng sûåc vaĂą chĂȘĂ„m lĂșĂĄn.
NguyĂŻn nhĂȘn coĂĄ thĂŻĂ do: dĂ” ûång, khaĂŁ nĂčng miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm cuĂŁa cĂș
thĂŻĂ yĂŻĂ«u, thiĂŻĂ«u chĂȘĂ«t sĂčĂŠt, thiĂŻĂ«u vitamin D. NhĂ»ng, cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ do caĂĄc
Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n vĂŻĂŹ khñ hĂȘĂ„u vaĂą nĂși ĂșĂŁ nhĂ»: khöng khñ khö tûÄ nhiĂŻn hoĂčĂ„c vĂČ
sĂ»ĂșĂŁi noĂĄng, buĂ„i phĂȘĂ«n hoa, sûÄ lĂȘy nhiĂŻĂźm giûÀa caĂĄc treĂŁ trong tĂȘĂ„p thĂŻĂ,
khoĂĄi thuöëc laĂĄ do ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn huĂĄt trong nhaĂą Ă oĂĄng kñn cûãa v.v...
CuĂ€ng nĂŻn chuĂĄ yĂĄ rĂčçng cĂș thĂŻĂ caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ sau thĂșĂąi gian traĂĄnh
Ă Ă»ĂșĂ„c möÄt söë bĂŻĂ„nh vĂČ thûùa hĂ»ĂșĂŁng khaĂŁ nĂčng miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm cuĂŁa meĂ„ vaĂą
do buĂĄ sûÀa meĂ„, nay phaĂŁi Ă i vaĂąo möÄt thĂșĂąi kyĂą tĂȘĂ„p tûÄ chöëng choĂ„i vĂșĂĄi caĂĄc
vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt. Do Ă oĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ coi mößi lĂȘĂŹn chaĂĄu beĂĄ bĂŻĂ„nh laĂą möÄt lĂȘĂŹn
cĂș thĂŻĂ cuĂŁa chaĂĄu coĂĄ dĂ”p luyĂŻĂ„n tĂȘĂ„p Ă ĂŻĂ chöëng cuöÄc xĂȘm lĂčng cuĂŁa caĂĄc
nhĂȘn töë coĂĄ haĂ„i tĂȘĂ«n cöng tûù bĂŻn ngoaĂąi, Ă ĂŻĂ taĂ„o cho mĂČnh khaĂŁ nĂčng
chöëng nhiĂŻĂźm. Giai Ă oaĂ„n miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm cuĂŁa treĂŁ hĂŻĂ«t khi chaĂĄu 6 - 7 tuöĂi.
BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, viĂŻĂ„c duĂąng thuöëc khaĂĄng sinh Ă ĂŻĂ chûÀa trĂ” cho caĂĄc chaĂĄu
phaĂŁi theo sûÄ chĂł Ă Ă”nh coĂĄ cĂȘn nhĂčĂŠc cuĂŁa baĂĄc sĂŽ. ChĂł duĂąng thuöëc Ă ĂŻĂ trĂ”
bĂŻĂ„nh, chĂ»a hĂčĂŠn Ă aĂ€ laĂą töët. PhaĂŁi daĂąnh phĂȘĂŹn tiĂŻu diĂŻĂ„t vi truĂąng vaĂą vi
ruĂĄt cho chñnh cĂș thĂŻĂ cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ, sao cho cĂș thĂŻĂ coĂĄ khaĂŁ nĂčng tûÄ
miĂŻĂźn nhiĂŻĂźm, tĂčng cĂ»ĂșĂąng sûåc khoĂŁe cho chaĂĄu beĂĄ nhĂ» cho chaĂĄu tĂčĂŠm
nĂčĂŠng, thay à öĂi khöng khñ chöß ĂșĂŁ (Ă i nghĂł ĂșĂŁ biĂŻĂn, ĂșĂŁ nuĂĄi...), duĂąng thuöëc
Ă ĂŻĂ coĂĄ thĂŻm chĂȘĂ«t gammaglobuline trong maĂĄu, töà chûåc caĂĄc cuöÄc Ă i
tĂčĂŠm nĂ»ĂșĂĄc khoaĂĄng v.v...
NĂŻĂ«u chaĂĄu luön bĂ” Ă au tai cuĂ€ng nĂŻn nghĂŽ tĂșĂĄi vĂȘĂ«n Ă ĂŻĂŹ naĂ„o V.A ĂșĂŁ
hoĂ„ng cho chaĂĄu. ViĂŻĂ„c naĂ„o V.A cuĂ€ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng laĂąm cho chaĂĄu thĂșĂŁ dĂŻĂź
khi nguĂŁ, traĂĄnh Ă Ă»ĂșĂ„c tĂȘĂ„t ngaĂĄy.
19. TĂĂ
T SĂĂT MĂI
CoĂĄ chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh Ă aĂ€ bĂ” tĂȘĂ„t sûåt möi: möÄt Ă Ă»ĂșĂąng nûåt tûù dĂ»ĂșĂĄi
muÀi chaÄy xuöëng, cheã à öi möi trïn.
28. ChûÀa tĂȘĂ„t naĂąy phaĂŁi phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t laĂąm 2 giai Ă oaĂ„n: khĂȘu dñnh liĂŻĂŹn
chöß à ûåt cuĂŁa möi vaĂą xûã trñ Ă ĂŻĂ nöĂi phĂȘĂŹn haĂąm bĂŻn trong vĂŻĂ«t nûåt ĂșĂŁ voĂąm
hoÄng.
Trong thĂșĂąi gian chûÀa, caĂĄc chaĂĄu beĂĄ phaĂŁi buĂĄ bĂčçng nhûÀng nuĂĄm vuĂĄ
giaĂŁ Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t vĂČ nuöët khoĂĄ.
Sau giaĂŁi phĂȘĂźu, caĂĄc chaĂĄu coĂąn cĂȘĂŹn Ă Ă»ĂșĂ„c theo doĂ€i vĂŻĂŹ caĂĄc mĂčĂ„t rĂčng,
lĂșĂ„i, tai-muĂ€i-hoĂ„ng vaĂą hoĂ„c phaĂĄt ĂȘm cho chñnh xaĂĄc. Töët nhĂȘĂ«t laĂą Ă Ă»a caĂĄc
chaĂĄu tĂșĂĄi nhûÀng kñp chuyĂŻn gia Ă iĂŻĂŹu trĂ” tĂȘĂ„t naĂąy.
20. RĂNG
Röëi loaĂ„n moĂ„c rĂčng, coĂĄ thĂŻĂ khiĂŻĂ«n à ûåa treĂŁ rĂŻn rĂł vĂČ Ă au, khöng Ăčn
Ă Ă»ĂșĂ„c vaĂą mĂȘĂ«t nguĂŁ. LĂșĂ„i chaĂĄu bĂ” sĂ»ng laĂąm maĂĄ cuĂ€ng tĂȘĂ«y Ă oĂŁ nĂ»ĂșĂĄc daĂ€i
chaĂŁy khoĂŁi miĂŻĂ„ng caĂŁ ngaĂąy. ChaĂĄu quĂȘĂ«y.
BaĂ„n coĂĄ thĂŻĂ laĂąm cho chaĂĄu giaĂŁm Ă au hay quĂŻn Ă au bĂčçng caĂĄch :
- Cho chaåu möÄt miïëng baånh mïÏm, möÄt caåi baånh bñch quy.
- TĂȘĂm vaĂąo khĂčn tay möÄt ñt sirö hoĂčĂ„c nĂ»ĂșĂĄc thĂșm röÏi xoa nheĂ„ vaĂąo
lĂșĂ„i, chöß rĂčng Ă ang nhuĂĄ lĂŻn. CoĂĄ thĂŻĂ thay bĂčçng möÄt cuĂ„c nĂ»ĂșĂĄc Ă aĂĄ nhoĂŁ
quĂȘĂ«n trong khĂčn.
- Cho chaåu uöëng aspirine.
Ăöi khi chaĂĄu coĂąn bĂ” söët vaĂą Ă i tĂ»ĂșĂĄt (Ăła loĂŁng). NĂŻĂ«u söët cao, cuĂ€ng
taĂĄc duĂ„ng xĂȘĂ«u bĂșĂŁi caĂĄc chaĂĄu sĂčĂ©n coĂĄ chûång co giĂȘĂ„t. Do Ă oĂĄ, khoĂĄ xaĂĄc Ă Ă”nh
Ă Ă»ĂșĂ„c laĂą chaĂĄu bĂ” sĂșĂĄt do rĂčng Ă au hay vĂČ möÄt bĂŻĂ„nh naĂąo khaĂĄc.
Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p chaĂĄu bĂ” söët nhiĂŻĂŹu, nĂŻn Ă ĂŻĂ baĂĄc sĂŽ chĂȘĂn Ă oaĂĄn
nguyĂŻn nhĂȘn :
Lung lay rĂčng vĂČ tai naĂ„n: NĂŻĂ«u chaĂĄu beĂĄ bĂ” ngaĂ€ maĂą gaĂ€y hoĂčĂ„c lung
lay rĂčng, nĂŻn Ă Ă»a chaĂĄu laĂ„i nha sĂŽ ngay Ă ĂŻĂ xem coĂąn coĂĄ thĂŻĂ giûÀ dĂ»ĂșĂ„c
rĂčng khöng. Muöën rĂčng khoĂŁi rĂși ra trong khi Ă i baĂ„n coĂĄ thĂŻĂ boĂ„c
quanh rĂčng möÄt Ă oaĂ„n keĂ„o cao su vaĂą baĂŁo chaĂĄu cĂčĂŠn rĂčng laĂ„i.
Muöën caĂĄc chaĂĄu coĂĄ böÄ rĂčng töët, phaĂŁi laĂąm gĂČ?
PhaĂŁi chuĂĄ yĂĄ cung cĂȘĂ«p cho caĂĄc chaĂĄu Ă uĂŁ chĂȘĂ«t Canxi vaĂą Phöëtpho
trong thûåc Ăčn. NhûÀng nguyĂŻn töë naĂąy coĂĄ trong sûÀa vaĂą caĂĄc saĂŁn phaĂąm
cuãa sûÀa, trûång vaù rau.
29. - DaĂ„y caĂĄc chaĂĄu biĂŻĂ«t caĂĄch Ă aĂĄnh rĂčng tûù nhoĂŁ.
- TraĂĄnh caĂĄc nguyĂŻn nhĂȘn gĂȘy sĂȘu rĂčng nhĂ» Ăčn keĂ„o buöĂi töëi
- DuĂąng thĂŻm chĂȘĂ«t Fluor haĂąng ngaĂąy, theo sûÄ chĂł dĂȘĂźn cuĂŁa baĂĄc sĂŽ.
21. SĂU RĂNG
TreĂŁ em coĂĄ nhûÀng caĂĄi "rĂčng sûÀa" cho tĂșĂĄi 6 tuöĂi. Tuy nhûÀng rĂčng
naĂąy röÏi dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn seĂ€ ruĂ„ng hĂŻĂ«t, nhĂ»ng caĂĄc bĂȘĂ„c cha meĂ„ khöng nĂŻn coi
thĂ»ĂșĂąng hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng rĂčng sĂȘu cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu. TraĂĄi laĂ„i, rĂčng naĂąo sĂȘu
cĂȘĂŹn phaĂŁi chûÀa hoĂčĂ„c nhöà à i Ă ĂŻĂ khöng aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi rĂčng khaĂĄc bĂŻn
caĂ„nh sĂčĂŠp moĂ„c hoĂčĂ„c Ă ang moĂ„c. NhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc rĂčng Ă ang moĂ„c laĂ„i laĂą
nhûÀng rĂčng vĂŽnh viĂŻĂźn.
TreĂŁ em coĂĄ rĂčng sĂȘu nhai thûåc Ăčn khöng kyĂ€. Do Ă oĂĄ, viĂŻĂ„c tiĂŻu hoĂĄa
khöng Ă Ă»ĂșĂ„c töët. ChĂł cĂȘĂŹn coĂĄ möÄt caĂĄi rĂčng sĂȘu cuĂ€ng Ă uĂŁ laĂąm cho viĂŻĂ„c
nhai, nghiĂŻĂŹn thûåc Ăčn cuĂŁa caĂŁ haĂąm rĂčng bĂ” keĂĄm hiĂŻĂ„u quaĂŁ. Mößi caĂĄi
rĂčng sĂȘu laĂ„i laĂą möÄt öà vi truĂąng coĂĄ thĂŻĂ gĂȘy ra nhiĂŻĂŹu loaĂ„i bĂŻĂ„nh do bĂ”
viĂŻm nhiĂŻĂźm. CaĂĄc chaĂĄu coĂĄ bĂŻĂ„nh tim hoĂčĂ„c bĂŻĂ„nh thĂȘĂ«p khĂșĂĄp cĂȘĂ«p caĂąng
phaĂŁi Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t giûÀ gĂČn böÄ rĂčng cho khoĂŁi sĂȘu.
ViĂŻĂ„c cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t nhĂȘĂ«t laĂą: daĂ„y cho treĂŁ caĂĄch Ă aĂĄnh rĂčng tûù nhoĂŁ, cho
treĂŁ Ă i khaĂĄm rĂčng thĂ»ĂșĂąng kyĂą, cho Ăčn ñt à öÏ ngoĂ„t, khöng Ăčn vaĂąo buöĂi
töëi, duĂąng kem Ă aĂĄnh rĂčng coĂĄ chĂȘĂ«t Fluor. DuĂą caĂĄi rĂčng chĂł coĂĄ möÄt
chĂȘĂ«m Ă en, cuĂ€ng cĂȘĂŹn tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ chûÀa rĂčng ngay: caĂąng chûÀa sĂșĂĄm, caĂąng
choĂĄng khoĂŁi vaĂą Ă ĂșĂ€ töën tiĂŻĂŹn.
NhûÀng thûåc Ăčn ngoĂ„t Ăčn trong bûÀa Ăčn seĂ€ bĂ” nĂ»ĂșĂĄc boĂ„t tiĂŻĂ«t ra
nhiĂŻĂŹu laĂąm trung hoĂąa tñnh chĂȘĂ«t axñt cuĂŁa Ă Ă»ĂșĂąng.
NhĂ»ng nĂŻĂ«u caĂĄc chaĂĄu Ăčn keĂ„o nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc keĂ„o dĂŻĂź dñnh vaĂąo rĂčng -
vaĂąo buöĂi töëi röÏi Ă i nguĂŁ, trong miĂŻĂ„ng khöng Ă uĂŁ nĂ»ĂșĂĄc boĂ„t laĂąm tan keĂ„o
vaĂą trung hoĂąa chĂȘĂ«t xñt do Ă Ă»ĂșĂąng biĂŻĂ«n chĂȘĂ«t Ă oĂ„ng laĂ„i ĂșĂŁ caĂĄc keĂ€ rĂčng,
chĂȘĂ«t axñt naĂąy seĂ€ laĂąm hoĂŁng men rĂčng vaĂą phaĂĄ hoaĂ„i caĂĄc chĂȘn rĂčng.
Kinh nghiĂŻĂ„m cho thĂȘĂ«y chĂȘĂ«t Fluor coĂĄ taĂĄc duĂ„ng chöëng sĂȘu rĂčng.
BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, ĂșĂŁ möÄt söë nĂ»ĂșĂĄc, ngĂ»ĂșĂąi ta pha Fluor vaĂąo nĂ»ĂșĂĄc uöëng, vaĂąo sûÀa
hoĂčĂ„c tröÄn vaĂąo muöëñ Ăčn. MöÄt söë rau, caĂĄ coĂĄ chûåa Fluor. Trong thaĂąnh
phĂȘĂŹn nhiĂŻĂŹu loaĂ„i thuöëc Ă aĂĄnh rĂčng ngaĂąy nay cuĂ€ng coĂĄ Fluor. CaĂĄc baĂĄc sĂŽ
coĂąn hĂ»ĂșĂĄng dĂȘĂźn cho caĂĄc baĂą meĂ„ cho caĂĄc chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh uöëng möÄt
lĂ»ĂșĂ„ng nhoĂŁ Fluor mößi ngaĂąy ngay trong nhûÀng thaĂĄng Ă ĂȘĂŹu.
30. 22. HAĂ
T CĂM TRONG MIĂĂ
NG
BĂŻn trong miĂŻĂ„ng ĂșĂŁ phĂȘĂŹn trong maĂĄ vaĂą möi cuĂŁa BeĂĄ, coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ
nhûÀng haĂ„t nhoĂŁ maĂąu trĂčĂŠng xaĂĄm moĂ„c lĂŻn raĂŁi raĂĄc, à öi khi coĂĄ nhiĂŻĂŹu laĂąm
beĂĄ bĂ” vĂ»ĂșĂĄng vaĂą Ă au khi Ăčn, uöëng. Do Ă oĂĄ, BeĂĄ khöng chĂ”u Ăčn.
CoĂĄ thĂŻĂ lĂȘĂ«y böng quĂȘĂ«n vaĂąo Ă ĂȘĂŹu tĂčm, tĂȘĂm thuöëc saĂĄt truĂąng vaĂą
chĂȘĂ«m kheĂ€ vaĂąo caĂĄc haĂ„t trĂŻn.
Cho BeĂĄ Ăčn loaĂ€ng, maĂĄt (sûÀa Ă ĂŻĂ hĂși laĂ„nh).
23. CHĂĂNG TĂA MIĂĂ
NG DO VI RUĂT
Chûång bĂŻĂ„nh naĂąy do vi ruĂĄt gĂȘy ra laĂąm cho bĂŻn trong miĂŻĂ„ng cuĂŁa
chaĂĄu beĂĄ (maĂĄ, lĂ»ĂșĂ€i, lĂșĂ„i) coĂĄ nhiĂŻĂŹu vĂŻĂ«t loeĂĄt nhoĂŁ, nĂčçm dĂ»ĂșĂĄi möÄt lĂșĂĄp maĂąng
trĂčĂŠng. Khi maĂąng trĂčĂŠng naĂąy bong ra, nhûÀng vĂŻĂ«t loeĂĄt caĂąng Ă au raĂĄt
laĂąm cho chaĂĄu beĂĄ khöng Ăčn Ă Ă»ĂșĂ„c, vĂČ viĂŻĂ„c tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi thûåc Ăčn, duĂą laĂą
thûåc Ăčn loĂŁng, cuĂ€ng laĂąm caĂĄc chaĂĄu Ă au. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi trong
4, 5 ngaĂąy. Trong thĂșĂąi gian mang bĂŻĂ„nh, chaĂĄu beĂĄ chaĂŁy nhiĂŻĂŹu nĂ»ĂșĂĄc daĂ€i,
miĂŻĂ„ng höi vaĂą coĂĄ thĂŻĂ söët tĂșĂĄi 40oC.
BaĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho caĂĄc chaĂĄu thuöëc böi miĂŻĂ„ng. CaĂĄc baĂą meĂ„ nuöi
caĂĄc chaĂĄu nĂŻn kiĂŻn nhĂȘĂźn cho caĂĄc chaĂĄu Ăčn ñt möÄt caĂĄc moĂĄn suĂĄp, nĂ»ĂșĂĄc
quaĂŁ, nĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng Ă»ĂșĂĄp laĂ„nh... Trong khi chaĂĄu beĂĄ mang bĂŻĂ„nh, traĂĄnh
Ă ĂŻĂ chaĂĄu tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu khaĂĄc.
24. BĂĂ
NH TĂA DO NĂĂM
BĂŻĂ„nh tĂ»a laĂą loaĂ„i bĂŻĂ„nh nĂȘĂ«m biĂŻĂu hiĂŻĂ„n dĂ»ĂșĂĄi daĂ„ng nhûÀng à öëm
trĂčĂŠng nhĂ» cĂčĂ„n sûÀa trong möÏm. ToaĂąn böÄ chöß moĂ„c nĂȘĂ«m maĂąu Ă oĂŁ, Ă uĂ„ng
vaĂąo Ă au khiĂŻĂ«n caĂĄc chaĂĄu beĂĄ boĂŁ Ăčn. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy coĂĄ thĂŻĂ xaĂŁy ra caĂŁ
trong böÄ maĂĄy tiĂŻu hoĂĄa tûù miĂŻĂ„ng tĂșĂĄi hĂȘĂ„u mön. Tuy vĂȘĂ„y, bĂŻĂ„nh dĂŻĂź khoĂŁi
nïëu cho chaåu uöëng thuöëc à uång theo sûÄ chó à Ônh cuãa baåc sÎ.
25. VIĂM XOANG HAĂM
BĂŻĂ„nh viĂŻm xoang thĂ»ĂșĂąng hiĂŻĂ«m gĂčĂ„p ĂșĂŁ treĂŁ em nhoĂŁ hĂșn 4 tuöĂi.
CaĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ thĂ»ĂșĂąng bĂ” bĂŻĂ„nh xoang do dĂ” ûång. NĂŻĂ«u chaĂĄu bĂ” viĂŻm
xoang maĂ€n tñnh, caĂĄc baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng chĂȘĂn Ă oaĂĄn bĂčçng caĂĄch chuĂ„p X-
quang, caĂĄc xoang ĂșĂŁ mĂčĂ„t. MöÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” viĂŻm muĂ€i, phĂŻĂ« quaĂŁn taĂĄi Ă i
taĂĄi laĂ„i vaĂą ho dai dĂčĂšng cuĂ€ng thĂ»ĂșĂąng phaĂŁi laĂąm xeĂĄt nghiĂŻĂ„m naĂąy.
31. 26. NHĂĂC ĂĂĂU
BĂŻĂ„nh nhûåc Ă ĂȘĂŹu thĂ»ĂșĂąng hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y ĂșĂŁ treĂŁ em dĂ»ĂșĂĄi 4 tuöĂi vaĂą chĂł
thĂȘĂ«y ĂșĂŁ tuöĂi Ă aĂ€ tĂșĂĄi trĂ»ĂșĂąng hoĂ„c. CaĂĄc chaĂĄu hay kĂŻu Ă au ĂșĂŁ möÄt bĂŻn traĂĄn,
Ă Ăčçng sau möÄt bĂŻn mĂčĂŠt. CĂșn Ă au rĂȘĂŹn giĂȘĂ„t ĂșĂŁ Ă ĂȘĂŹu nhĂ» nhĂ”p tim, lĂȘu
haĂąng giĂșĂą, trĂșĂŁ Ă i trĂșĂŁ laĂ„i, gĂȘy nön oĂĄi hoĂčĂ„c laĂąm mĂčĂŠt nĂȘĂy Ă om Ă oĂĄm. Ăöi
khi Ă aĂ€ nhûåc Ă ĂȘĂŹu coĂąn keĂąm theo caĂŁ Ă au buĂ„ng nûÀa.
Mößi chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ Ă au möÄt kiĂŻĂu khaĂĄc nhau.
Sau khi loaĂ„i boĂŁ caĂĄc bĂŻĂ„nh khaĂĄc, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng cho rĂčçng chaĂĄu bĂ”
nhûåc Ă ĂȘĂŹu vĂČ truyĂŻĂŹn thöëng, trong gia Ă ĂČnh, hoĂ„ haĂąng tûù xĂ»a Ă aĂ€ tûùng
coĂĄ ngĂ»ĂșĂąi nhûåc Ă ĂȘĂŹu nhĂ» thĂŻĂ«.
27. ĂAU ĂĂĂU
NĂŻĂ«u treĂŁ em bĂȘĂ«t chĂșĂ„t bĂ” Ă au nhûåc Ă ĂȘĂŹu dûÀ döÄi keĂąm theo söët vaĂą
nön oĂĄi, haĂ€y nghĂŽ ngay tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh Ă au maĂąng oĂĄc vaĂą phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi
baĂĄc sĂŽ ngay. NhiĂŻĂŹu khi, chaĂĄu chĂł bĂ” cuĂĄm theo muĂąa hoĂčĂ„c nhiĂŻĂźm möÄt
cĂčn bĂŻĂ„nh naĂąo khaĂĄc thöi. NĂŻĂ«u chaĂĄu hay bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i, nĂŻn cho chaĂĄu Ă i
kiĂŻĂm tra mĂčĂŠt, khaĂĄm xem coĂĄ bĂ” viĂŻm xoang khöng. CuĂ€ng nĂŻn Ă ĂŻĂŹ
phoĂąng xem chaĂĄu bĂ” töĂn thĂ»Ășng ĂșĂŁ naĂ€o khöng, coĂĄ bĂ” huyĂŻĂ«t aĂĄp cao
khöng, coĂĄ bĂ” nhiĂŻĂźm à öÄc vĂČ khñ öxñt caĂĄc bon khöng?
VĂČ nguyĂŻn nhĂȘn gĂȘy ra chûång Ă au Ă ĂȘĂŹu thĂČ nhiĂŻĂŹu, nĂŻn chĂł coĂĄ baĂĄc
sĂŽ mĂșĂĄi xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c bĂŻĂ„nh vaĂą coĂĄ khi coĂąn phaĂŁi cho chaĂĄu Ă i chuĂ„p höÄp
soÄ nûÀa.
NhĂ»ng nhiĂŻĂŹu khi nguyĂŻn nhĂȘn bĂŻĂ„nh laĂ„i coĂĄ tñnh chĂȘĂ«t tĂȘm lyĂĄ nhĂ»
chaĂĄu beĂĄ lo sĂșĂ„ möÄt Ă iĂŻĂŹu gĂČ, quaĂĄ caĂŁm à öÄng hoĂčĂ„c bĂ” cĂčng thĂčĂšng thĂȘĂŹn
kinh vĂČ vûùa qua möÄt cuöÄc thi kiĂŻĂm tra ĂșĂŁ lĂșĂĄp hoĂ„c.
32. II. NHĂĂNG VĂĂN ĂĂĂ COĂ LIĂN QUAN TĂĂI CĂĂ
28. TĂĂ
T VEĂ
O CĂĂ BĂĂM SINH
ChaĂĄu beĂĄ coĂĄ thĂŻĂ bĂ” tĂȘĂ„t veĂ„o cöà ngay trong nhûÀng tuĂȘĂŹn lĂŻĂź Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn:
Ă ĂȘĂŹu chaĂĄu beĂĄ nghiĂŻng xuöëng möÄt bĂŻn vai trong khi cĂčçm laĂ„i quay vĂŻĂŹ
hĂ»ĂșĂĄng khaĂĄc.
NguyĂŻn nhĂȘn gĂȘy ra chûång naĂąy do caĂĄc bĂčĂŠp thĂ”t cöà ûåc Ă oĂąn chuĂ€m
coĂĄ tĂȘĂ„t nĂŻn keĂĄo cöà vaĂą Ă ĂȘĂŹu vĂŻĂŹ möÄt phña. Ăöi khi ngĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ thĂŻĂ nĂčĂŠn
thĂȘĂ«y möÄt cuĂ„c cûång ĂșĂŁ chöß bĂčĂŠp thĂ”t coĂĄ tĂȘĂ„t Ă oĂĄ.
NgĂ»ĂșĂąi ta coĂĄ thĂŻĂ chûÀa chûång naĂąy bĂčçng phĂ»Ășng phaĂĄp vĂȘĂ„n à öÄng
trĂ” liĂŻĂ„u, hoĂčĂ„c tiĂŻĂ«n haĂąnh möÄt cuöÄc phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t ĂșĂŁ dĂȘy chĂčçng cuĂŁa bĂčĂŠp
thĂ”t. Chûång naĂąy cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ laĂą do coĂĄ tĂȘĂ„t ĂșĂŁ xĂ»Ășng söëng cöĂ. Tuy nhiĂŻn
trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y hĂșn.
29. TĂĂ
T VEĂ
O CĂĂ ĂĂ TREĂ EM
ĂĂ treĂŁ em Ă aĂ€ lĂșĂĄn hĂșn möÄt chuĂĄt, tĂȘĂ„t veĂ„o cöà coĂĄ nhiĂŻĂŹu nguyĂŻn nhĂȘn
khaĂĄc nhau: nhiĂŻĂŹu khi do möÄt chĂȘĂ«n thĂ»Ășng naĂąo Ă oĂĄ maĂą ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn
khöng biĂŻĂ«t, hoĂčĂ„c do aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂ» thĂŻĂ« nĂčçm cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu khi nguĂŁ.
MĂčĂŠt laĂĄc cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ laĂąm caĂĄc chaĂĄu veĂ„o cöà à i Ă ĂŻĂ nhĂČn cho roĂ€; hoĂčĂ„c
bĂŻĂ„nh viĂŻm hoĂ„ng laĂąm nöĂi haĂ„ch ĂșĂŁ cöĂ, viĂŻĂ„c duĂąng thuöëc nhĂ» thuöëc
PrimpeĂĄran chöëng nön - laĂąm co caĂĄc cĂș bĂčĂŠp ĂșĂŁ cöà à ïÏu cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ laĂą
nguyĂŻn nhĂȘn.
NĂŻĂ«u chaĂĄu beĂĄ veĂ„o cöà vĂČ nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘn trĂŻn thĂČ khöng cĂȘĂŹn
phaĂŁi chûÀa trĂ”, tĂȘĂ„t veĂ„o cöà cuĂŁa chaĂĄu cuĂ€ng seĂ€ hĂŻĂ«t sau möÄt vaĂąi ngaĂąy.
NĂŻĂ«u tĂȘĂ„t naĂąy keĂĄo daĂąi, cĂȘĂŹn tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ Ă ĂŻĂ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m tĂČm nhûÀng
nguyĂŻn nhĂȘn coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi hĂŻĂ„ thĂȘĂŹn kinh hoĂčĂ„c bĂŻĂ„nh thĂȘĂ«p khĂșĂĄp.
30. TUYĂĂN GIAĂP
TuyĂŻĂ«n GiaĂĄp coĂĄ vai troĂą rĂȘĂ«t quan troĂ„ng à öëi vĂșĂĄi sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn toaĂąn
böÄ cĂș thĂŻĂ cuĂŁa treĂŁ em. NĂŻĂ«u thiĂŻĂ«u tuyĂŻĂ«n naĂąy hoĂčĂ„c tuyĂŻn phaĂĄt triĂŻĂn
khöng bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, lĂ»ĂșĂ„ng hooĂĄc-mön GiaĂĄp tiĂŻĂ«t ra khöng Ă uĂŁ cung cĂȘĂ«p
33. cho cĂș thĂŻĂ seĂ€ dĂȘĂźn tĂșĂĄi caĂĄc chûång: chĂȘĂ„m phaĂĄt triĂŻĂn vĂŻĂŹ chiĂŻĂŹu cao vaĂą vĂŻĂŹ
trñ khön. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, cĂȘĂŹn phaĂŁi chuĂĄ yĂĄ phaĂĄt hiĂŻĂ„n bĂŻĂ„nh caĂąng sĂșĂĄm caĂąng töët
vĂČ viĂŻĂ„c chûÀa trĂ” bĂčçng hooĂĄcmön GiaĂĄp tiĂŻĂ«n haĂąnh caĂąng sĂșĂĄm chûùng naĂąo
caĂąng töët chûùng ĂȘĂ«y cho sûÄ phaĂĄt triĂŻĂn cuĂŁa cĂș thĂŻĂ vaĂą trñ tuĂŻĂ„.
NhûÀng triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa cĂčn bĂŻĂ„nh vĂŻĂŹ tuyĂŻĂ«n giaĂĄp coĂĄ thĂŻĂ thĂȘĂ«y
ngay trong nhûÀng tuĂȘĂŹn lĂŻĂź Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa chaĂĄu beĂĄ: chaĂĄu khöng hoaĂ„t
à öÄng, khöng kĂŻu, khöng khoĂĄc, khöng Ă oĂąi Ăčn, nguĂŁ nhiĂŻĂŹu vaĂą ñt cûÄa
quĂȘĂ„y. LĂ»ĂșĂ€i beĂĄ lĂșĂĄn khaĂĄc thĂ»ĂșĂąng khiĂŻĂ«n chaĂĄu khoĂĄ ngĂȘĂ„m vuĂĄ hoĂčĂ„c tu
bĂČnh sûÀa, chaĂĄu Ă i taĂĄo, da taĂĄi vaĂą laĂ„nh.
NĂŻĂ«u chuĂ„p X-quang, baĂĄc sĂŽ seĂ€ thĂȘĂ«y nhûÀng dĂȘĂ«u hiĂŻĂ„u böÄ xĂ»Ășng bĂ”
dĂ” daĂ„ng hoĂčĂ„c chĂȘĂ„m phaĂĄt triĂŻĂn. NhĂ»ng muöën xaĂĄc Ă Ă”nh bĂŻĂ„nh möÄt caĂĄch
chĂčĂŠc chĂčĂŠn Ă ĂŻĂ tiĂŻĂ«n haĂąnh chûÀa trĂ”, cĂȘĂŹn phaĂŁi xaĂĄc Ă Ă”nh lĂ»ĂșĂ„ng hooĂĄc-mön
GiaĂĄp trong cĂș thĂŻĂ. ViĂŻĂ„c sûã duĂ„ng caĂĄc chĂȘĂ«t saĂĄt truĂąng coĂĄ iöët cho saĂŁn
phuĂ„ vaĂą cho caĂĄc chaĂĄu beĂĄ mĂșĂĄi sinh coĂĄ thĂŻĂ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi viĂŻĂ„c thûã
nghiĂŻĂ„m dĂȘĂźn tĂșĂĄi nhûÀng kĂŻĂ«t quaĂŁ dĂ»Ășng tñnh sai. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, ngĂ»ĂșĂąi ta
khöng duĂąng cöÏn iöët hoĂčĂ„c BeĂĄtadine trong luĂĄc Ă ĂșĂ€ Ă eĂŁ nûÀa.
NgĂ»ĂșĂ„c laĂ„i vĂșĂĄi viĂŻĂ„c thiĂŻĂ«u hooĂĄcmön GiaĂĄp, laĂ„i coĂĄ caĂĄc chaĂĄu beĂĄ coĂĄ dĂ»
hooĂĄc-mön naĂąy, thĂ»ĂșĂąng laĂą bĂ” di truyĂŻĂŹn tûù meĂ„ . NhûÀng triĂŻĂ„u chûång
cuĂŁa bĂŻĂ„nh dĂ» hooĂĄcmön giaĂĄp laĂą: mĂčĂŠt löÏi, bĂ»ĂșĂĄu cöĂ, Ăła chaĂŁy vaĂą maĂ„ch
nhanh.
31. AMIĂAN
AmiĂ an laĂą möÄt cuĂ„c thĂ”t nhoĂŁ nhĂČn thĂȘĂ«y dĂŻĂź daĂąng ĂșĂŁ cuöëi voĂąm hoĂ„ng,
tûù trĂŻn ruĂ€ xuöëng, rĂȘĂ«t hay bĂ” viĂŻm. NgĂ»ĂșĂąi ta chĂ»a xaĂĄc Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c roĂ€
raĂąng vai troĂą cuĂŁa cuĂ„c thĂ”t naĂąy; nhĂ»ng hĂČnh nhĂ» vĂ” trñ cuĂŁa noĂĄ laĂą Ă ĂŻĂ
ngĂčn caĂŁn vi truĂąng vaĂą viruĂĄt thĂȘm nhĂȘĂ„p vaĂąo trong cĂș thĂŻĂ qua Ă Ă»ĂșĂąng
miĂŻĂ„ng.
32. VIĂM AMIĂAN - VIĂM HOĂ
NG
Thöng thĂ»ĂșĂąng, treĂŁ sĂș sinh ñt khi bĂ” viĂŻm AmiĂ an. CaĂĄc chaĂĄu ĂșĂŁ à öÄ
tuöĂi tûù 2 - 3 tuöĂi hay bĂ” hĂșn. NĂŻĂ«u bĂ” viĂŻm, cuĂ„c amiĂ an sĂ»ng lĂŻn, tĂȘĂ«y
Ă oĂŁ hoĂčĂ„c coĂĄ nhûÀng chĂȘĂ«m trĂčĂŠng, chaĂĄu beĂĄ söët cao, nuöët khoĂĄ vaĂą coĂĄ haĂ„ch
ĂșĂŁ cöĂ, sĂșĂą vaĂąo chaĂĄu seĂ€ khoĂĄc vĂČ Ă au.
ViĂŻm amiĂ an laĂą do liĂŻn cĂȘĂŹu khuĂȘĂn hoĂčĂ„c vi truĂąng, phöà biĂŻĂ«n laĂą
loaĂ„i liĂŻn cĂȘĂŹu khuĂȘĂn (streptocoque). Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy, hiĂŻĂ„n
34. tĂ»ĂșĂ„ng Ă au raĂĄt loang röÄng caĂŁ vuĂąng hoĂ„ng, cĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ chûÀa trĂ” vĂČ coĂĄ thĂŻĂ
biĂŻĂ«n chûång thaĂąnh viĂŻm khĂșĂĄp hoĂčĂ„c viĂŻm thĂȘĂ„n.
NhiĂŻĂŹu chûång bĂŻĂ„nh cuĂŁa treĂŁ em bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûù viĂŻm hoĂ„ng do loaĂ„i liĂŻn
cĂȘĂŹu khuĂȘĂn sinh ra à öÄc töë. ViĂŻm hoĂ„ng daĂ„ng baĂ„ch hĂȘĂŹu caĂąng ngaĂąy caĂąng
hiĂŻĂ«m thĂȘĂ«y vĂČ caĂĄc treĂŁ em Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c chuĂŁng ngûùa. BĂ” bĂŻĂ„nh naĂąy, treĂŁ
khöng söët cao nhĂ»ng mĂȘĂ«t sûåc nhanh, trong hoĂ„ng thĂȘĂ«y coĂĄ nhûÀng
maĂąng trĂčĂŠng, dĂȘĂŹy, dñnh vaĂąo caĂĄc amiĂ an.
ĂĂŻĂ chûÀa trĂ” chûång viĂŻm hoĂ„ng, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng lĂȘĂ«y möÄt ñt maĂąng
nhĂȘĂŹy ĂșĂŁ hoĂ„ng cuĂąng möÄt mĂȘĂźu maĂĄu Ă ĂŻĂ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m. ĂöÏng thĂșĂąi cho caĂĄc
chaĂĄu uöëng ngay thuöëc khaĂĄng sinh Ă ĂŻĂ ngĂčn chĂčĂ„n caĂĄc biĂŻĂ«n chûång do
truĂąng liĂŻn cĂȘĂŹu khuĂȘĂn gĂȘy ra.
ViĂŻm hoĂ„ng laĂą möÄt chûång bĂŻĂ„nh nheĂ„, thĂ»ĂșĂąng seĂ€ khoĂŁi trong vaĂąi ba
ngaĂąy. NhĂ»ng, Ă iĂŻĂŹu Ă aĂĄng chuĂĄ yĂĄ laĂą hay bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn.
33. PHĂĂU THUĂĂ
T CĂĂT AMIĂAN
CĂčĂŠt amiĂ an laĂą möÄt tiĂŻĂu phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t khöng coĂĄ Ă iĂŻĂŹu gĂČ Ă aĂĄng lo
ngaĂ„i nĂŻĂ«u sau khi cĂčĂŠt caĂĄc chaĂĄu Ă Ă»ĂșĂ„c sĂčn soĂĄc vaĂą theo doĂ€i cĂȘĂn thĂȘĂ„n.
ChĂł cĂčĂŠt amiĂ an cho caĂĄc chaĂĄu tûù 4 - 5 tuöĂi trĂșĂŁ lĂŻn.
TrĂ»ĂșĂĄc kia, baĂĄc sĂŽ hay khuyĂŻn cĂčĂŠt amiĂ an. BĂȘy giĂșĂą, viĂŻĂ„c cĂčĂŠt
amiĂ an chĂł thûÄc hiĂŻĂ„n trong nhûÀng trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t nhĂ» à ûåa treĂŁ
bĂ” viĂŻm hoĂ„ng luön luön, nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong möÄt nĂčm, cuĂ„c amiĂ an phaĂĄt
triĂŻĂn to tĂșĂĄi à öÄ laĂąm cho chaĂĄu beĂĄ khoĂĄ thĂșĂŁ, bĂ” Ă au khĂșĂĄp nĂčĂ„ng, bĂ” viĂŻm
thĂȘĂ„n hoĂčĂ„c Ă ĂŻĂ Ă ĂŻĂŹ phoĂąng caĂĄc biĂŻĂ«n chûång coĂĄ thĂŻĂ xaĂŁy ra tiĂŻĂ«p.
NĂŻn chuĂĄ yĂĄ rĂčçng nhûÀng trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p amidan lĂșĂĄn khöng coĂĄ nghĂŽa
laĂą bĂ” viĂŻm nĂčĂ„ng.
TrĂ»ĂșĂĄc kia, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng traĂĄnh cĂčĂŠt amiĂ an cho caĂĄc chaĂĄu hay
bĂ” dĂ” ûång. NgaĂąy nay ngĂ»ĂșĂąi ta khöng chuĂĄ yĂĄ nhiĂŻĂŹu tĂșĂĄi Ă iĂŻĂŹu naĂąy nûÀa.
34. V.A
NgoaĂąi nhûÀng amiĂ an nhĂČn thĂȘĂ«y roĂ€ ĂșĂŁ hoĂ„ng treĂŁ em (amygdale)
coĂąn möÄt cuĂ„c thĂ”t nûÀa ĂșĂŁ cuöëi löß muĂ€i, sau voĂąm miĂŻĂ„ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng baĂŁo
vĂŻĂ„ Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p chöëng laĂ„i sûÄ xĂȘm nhĂȘĂ„p cuĂŁa vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt.
NĂŻĂ«u cuĂ„c thĂ”t naĂąy bĂ” nhiĂŻĂźm, baĂŁn thĂȘn noĂĄ laĂ„i laĂą nĂși tĂȘĂ„p trung caĂĄc
vi truĂąng vaĂą vi ruĂĄt ĂșĂŁ ngay ngaĂ€ ba TAI-MuĂ€I-HoĂ„NG vaĂą trĂșĂŁ thaĂąnh
nguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa caĂĄc chûång bĂŻĂ„nh vĂŻĂŹ tai-muĂ€i-hoĂ„ng vaĂą Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p.
35. KĂŻĂ«t quaĂŁ laĂą muĂ€i coĂĄ thĂŻĂ thĂ»ĂșĂąng xuyĂŻn bĂ” ngheĂ„t laĂąm chaĂĄu beĂĄ phaĂŁi
thĂșĂŁ bĂčçng miĂŻĂ„ng, ngaĂĄy, noĂĄi gioĂ„ng muĂ€i, ho lĂȘu khoĂŁi, söët 37 -38oC, buöĂi
saĂĄng coĂĄ thĂŻĂ Ă aĂ€ söët 38oC, bĂ” haĂ„ch, chĂȘĂ„m lĂșĂĄn, khöng chĂ”u Ăčn, hay
quĂȘĂ«y.
TrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy, baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa tai-muĂ€i-hoĂ„ng hay Ă ĂŻĂŹ nghĂ”
tiĂŻĂ«n haĂąnh möÄt phĂȘĂźu thuĂȘĂ„t hoĂčĂ„c thuĂŁ thuĂȘĂ„t chuyĂŻn mön nhoĂŁ. ChaĂĄu
khöng cĂȘĂŹn phaĂŁi nĂčçm viĂŻĂ„n.
Tuy thuĂŁ thuĂȘĂ„t naĂąy thûÄc hiĂŻĂ„n nhanh, nhĂ»ng khöng laĂąm Ă Ă»ĂșĂ„c
cho caĂĄc chaĂĄu dĂ»ĂșĂĄi 1 tuöĂi.
35. VIĂM VOĂM HOĂ
NG
Sau muĂ€i, coĂĄ möÄt Ă iĂŻĂm gĂčĂ„p chung cuĂŁa caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng tĂșĂĄi tûù miĂŻĂ„ng,
muĂ€i vaĂą tai. NĂŻĂ«u Ă iĂŻĂm naĂąy bĂ” nĂȘĂ«m, hoĂčĂ„c viĂŻm, treĂŁ seĂ€ bĂ” ho.
36. VIĂM THANH QUAĂN
ChuĂĄng ta thĂ»ĂșĂąng nhĂȘĂ„n Ă Ă”nh chung rĂčçng möÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” viĂŻm
thanh quaãn khi chaåu ho ra tiïëng khö nhû choå suãa, tûùng tiïëng möÄt
vaĂą bĂ” khoĂĄ thĂșĂŁ. Tuy vĂȘĂ„y, nĂŻn phĂȘn biĂŻĂ„t 2 loaĂ„i viĂŻm thanh quaĂŁn theo
caåc triïÄu chûång sau :
- ChaĂĄu beĂĄ à öÄt nhiĂŻn bĂ” ho vaĂą thĂșĂŁ rĂȘĂ«t khoĂĄ vaĂąo ban Ă ĂŻm vĂČ thanh
quaĂŁn cuĂŁa chaĂĄu bĂ” co thĂčĂŠt laĂ„i. SûÄ co thĂčĂŠt naĂąy coĂĄ thĂŻĂ seĂ€ hĂŻĂ«t sau vaĂąi giĂșĂą
nhûng röÏi seÀ taåi laÄi.
- LoaĂ„i viĂŻm thanh quaĂŁn thûå 2 gĂȘy ra bĂșĂŁi möÄt loaĂ„i viruĂĄt. BĂŻĂ„nh
khi bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu khöng à öÄt ngöÄt nhĂ»ng tiĂŻĂ«n triĂŻĂn ngaĂąy caĂąng nĂčĂ„ng thĂŻm.
TrĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p naĂąy, phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu beĂĄ vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n ngay, vĂČ nghiĂŻm
troĂ„ng hĂșn trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p trĂŻn nhiĂŻĂŹu.
Trong khi baĂĄc sĂŽ chĂ»a tĂșĂĄi hoĂčĂ„c chĂ»a cho chaĂĄu Ă i bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n nĂŻĂ«u
coĂĄ Ă iĂŻĂŹu kiĂŻĂ„n, laĂąm tĂčng à öÄ ĂȘĂm cuĂŁa khöng khñ seĂ€ coĂĄ lĂșĂ„i cho chaĂĄu beĂĄ.
37. BĂĂ
NH BAĂ
CH HĂĂU
BaĂ„ch hĂȘĂŹu laĂą möÄt bĂŻĂ„nh rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂm, ngaĂąy nay Ă aĂ€ bĂ” loaĂ„i trûù
möÄt phĂȘĂŹn lĂșĂĄn do phĂ»Ășng phaĂĄp tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh. NhûÀng treĂŁ em
khöng tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh, khi mĂčĂŠc bĂŻĂ„nh, cöà hoĂ„ng bĂ” Ă au, coĂĄ möÄt lĂșĂĄp
36. maĂąng trĂčĂŠng, dĂȘĂŹy, dñnh, ngaĂąy caĂąng phaĂĄt triĂŻĂn laĂąm cho treĂŁ thĂșĂŁ khoĂĄ.
ĂöÏng thĂșĂąi, chaĂĄu beĂĄ bĂ” mĂŻĂ„t, ngĂ»ĂșĂąi nhĂșĂ„t nhaĂ„t, maĂ„ch nhanh duĂą thĂȘn
nhiĂŻĂ„t khöng tĂčng nhiĂŻĂŹu.
Khi treĂŁ khöng tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh hoĂčĂ„c tiĂŻm khöng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu lĂ»ĂșĂ„ng
maĂą coĂĄ caĂĄc hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng trĂŻn, cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n ngay. BaĂĄc sĂŽ
seĂ€ lĂȘĂ«y möÄt ñt mĂȘĂźu ĂșĂŁ hoĂ„ng Ă ĂŻĂ xeĂĄt nghiĂŻĂ„m xem coĂĄ vi truĂąng baĂ„ch hĂȘĂŹu
khöng.
37. III. NHĂĂNG VĂĂN ĂĂĂ COĂ LIĂN QUAN TĂĂI NGĂĂ
C
38. NGHEĂ
T THĂĂ DO COĂ VĂĂ
T LAĂ
TRONG ĂĂĂĂNG HĂ HĂĂP
CoĂĄ nhiĂŻĂŹu trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p BeĂĄ bĂ” ngaĂ„t thĂșĂŁ:
Bi ngaĂ„t vĂČ nĂčçm nguĂŁ dĂ»ĂșĂĄi lĂșĂĄp chĂčn nĂŻn bĂ” thiĂŻĂ«u khöng khñ hoĂčĂ„c
BeĂĄ bĂ” ngheĂ„t thĂșĂŁ vĂČ nuöët möÄt vĂȘĂ„t vaĂą vĂȘĂ„t Ă oĂĄ nĂčçm ngaĂĄng trĂŻn con
Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p. Thñ duĂ„ BeĂĄ nuöët möÄt cuĂŁ laĂ„c hoĂčĂ„c möÄt mĂȘĂu à öÏ chĂși. KĂŻĂ«t
quaĂŁ laĂą BeĂĄ bĂ” tĂčĂŠc thĂșĂŁ ngay hoĂčĂ„c bĂ” tĂčĂŠc thĂșĂŁ dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn vĂČ vĂȘĂ„t nuöët mößi
luĂĄc laĂ„i bĂ”t kñn hĂșn con Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p.
Trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p sau, chaĂĄu bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu ho, röÏi thĂșĂŁ khoĂĄ nhoĂ„c, mößi
lĂȘĂŹn thĂșĂŁ laĂ„i coĂĄ tiĂŻĂ«ng rĂŻn hoĂčĂ„c rñt. MĂčĂ„t BeĂĄ saĂ„m dĂȘĂŹn laĂ„i röÏi BeĂĄ ngĂ»ng,
khöng thĂșĂŁ nûÀa.
PhaĂŁi laĂąm gĂČ khi chaĂĄu beĂĄ bĂ” ngaĂ„t trĂŻn giĂ»ĂșĂąng? NĂŻĂ«u thĂȘĂ«y da beĂĄ
tñm hay xaĂĄm, ngĂ»ĂșĂąi khöng cûã à öÄng hoĂčĂ„c bĂ” co giĂȘĂ„t, haĂ€y Ă ĂŻĂ Ă ĂȘĂŹu beĂĄ
ngûãa ra phña sau Ă ĂŻĂ beĂĄ thĂșĂŁ dĂŻĂź hĂșn.
NĂŻĂ«u thĂȘĂ«y khöng coĂĄ kĂŻĂ«t quaĂŁ gĂČ haĂ€y laĂąm hö hĂȘĂ«p nhĂȘn taĂ„o cho BeĂĄ,
nhĂșĂą ngĂ»ĂșĂąi Ă i baĂĄo baĂĄc sĂŽ hoĂčĂ„c Ă Ă»a BeĂĄ tĂșĂĄi traĂ„m cĂȘĂ«p cûåu ngay.
NĂŻĂ«u beĂĄ ngaĂ„t vĂČ nuöët phaĂŁi möÄt vĂȘĂ„t vaĂąo hoĂ„ng: NĂŻĂ«u baĂ„n nhĂČn thĂȘĂ«y
vĂȘĂ„t Ă oĂĄ, haĂ€y thûã cöë lĂȘĂ«y vĂȘĂ„t Ă oĂĄ ra bĂčçng ngoĂĄn tay cuĂŁa mĂČnh vaĂą chuĂĄ yĂĄ
khöng laĂąm cho vĂȘĂ„t tuĂ„t sĂȘu thĂŻm vaĂąo hoĂ„ng BeĂĄ .
NĂŻĂ«u khöng lĂȘĂ«y ra Ă Ă»ĂșĂ„c, haĂ€y laĂąm theo phĂ»Ășng phaĂĄp Heimlich
nhĂ» sau :
PhĂ»Ășng phaĂĄp Heimlich: NöÄi dung chñnh cuĂŁa phĂ»Ășng phaĂĄp naĂąy
laĂą bĂȘĂ«t chĂșĂ„t ĂȘĂ«n maĂ„nh vaĂąo vuĂąng daĂ„ daĂąy theo hĂ»ĂșĂĄng tûù dĂ»ĂșĂĄi lĂŻn. GiûÀ
chaĂĄu beĂĄ ĂșĂŁ tĂ» thĂŻĂ« à ûång hay ngöÏi (xem hĂČnh veĂ€). NgĂ»ĂșĂąi chûÀa cho chaĂĄu
à ûång ĂșĂŁ Ă Ăčçng sau, nĂčĂŠm baĂąn tay traĂĄi laĂ„i Ă ĂčĂ„t lĂŻn buĂ„ng chaĂĄu ĂșĂŁ trĂŻn röën
- vĂ” trñ cuĂŁa daĂ„ daĂąy - BaĂąn tay phaĂŁi nĂčĂŠm lĂȘĂ«y nĂčĂŠm tay traĂĄi vaĂą bĂȘĂ«t chĂșĂ„t
eĂĄp maĂ„nh vaĂąo buĂ„ng chaĂĄu theo chiĂŻĂŹu tûù dĂ»ĂșĂĄi lĂŻn trĂŻn Ă ĂŻĂ cho lĂ»ĂșĂ„ng
khöng khñ bĂ” döÏn tûù phöĂi ra phña cöà hoĂ„ng seĂ€ laĂąm bĂčĂŠn vĂȘĂ„t laĂ„ ra. CoĂĄ
thĂŻĂ laĂąm nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn, lĂȘĂŹn sau caĂĄch quaĂ€ng vĂșĂĄi lĂȘĂŹn trĂ»ĂșĂĄc.
Ăöëi vĂșĂĄi caĂĄc treĂŁ sĂș sinh, phaĂŁi eĂĄp bĂčçng caĂĄc ngoĂĄn tay vaĂą chuĂĄ yĂĄ
nĂ»Ășng nheĂ„ vĂČ xĂ»Ășng cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu coĂąn rĂȘĂ«t yĂŻĂ«u.
38. NĂŻĂ«u khöng Ă aĂ„t Ă Ă»ĂșĂ„c kĂŻĂ«t quaĂŁ, phaĂŁi Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n. TrĂŻn
Ă Ă»ĂșĂąng Ă i, khöng ngûùng laĂąm hö hĂȘĂ«p nhĂȘn taĂ„o.
NgaĂ„t vĂČ khoĂĄc: CoĂĄ trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ tûù 6 thaĂĄng tĂșĂĄi 2 tuöĂi
coĂĄ thĂŻĂ bĂ” ngaĂ„t vĂČ khoĂĄc. TiĂŻĂ«ng khoĂĄc cuĂŁa chaĂĄu tûùng Ă ĂșĂ„t bĂ” ngĂčĂŠt quaĂ€ng
vĂČ tiĂŻĂ«ng nĂȘĂ«c. ChaĂĄu vöÄi thĂșĂŁ nhĂ»ng cĂșn nĂȘĂ«c laĂ„i Ă ĂŻĂ«n laĂąm chaĂĄu khöng
kĂ”p thĂșĂŁ. Cuöëi cuĂąng chaĂĄu ngĂȘĂ«t Ă i, mĂčĂ„t tñm laĂ„i vĂČ thiĂŻĂ«u khöng khñ.
CaĂŁnh tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy dĂŻĂź laĂąm ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn lo lĂčĂŠng vĂČ xuĂĄc à öÄng nhĂ»ng khöng
coĂĄ gĂČ nguy hiĂŻĂm. NgĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn cĂȘĂŹn giûÀ bĂČnh tĂŽnh. ChaĂĄu beĂĄ seĂ€ choĂĄng höÏi
tónh vaù tiïëng khoåc laÄi tiïëp tuÄc reå lïn.
CĂȘĂŹn chuĂĄ yĂĄ sĂčn soĂĄc chaĂĄu beĂĄ hĂșn nhĂ»ng nĂŻn traĂĄnh Ă ĂŻĂ chaĂĄu caĂŁm
thĂȘĂ«y rĂčçng: muöën Ă oĂąi gĂČ cûå khoĂĄc laĂą Ă Ă»ĂșĂ„c!
39. THĂĂ DĂĂC
Chûång thĂșĂŁ döëc, thĂșĂŁ tûùng cĂșn höëi haĂŁ khiĂŻĂ«n caĂĄc chaĂĄu beĂĄ khöng
chaĂ„y nhaĂŁy, chĂși Ă uĂąa bĂČnh thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ» nhûÀng à ûåa treĂŁ khaĂĄc laĂą
möÄt chûång bĂŻĂ„nh rĂȘĂ«t Ă aĂĄng quan tĂȘm. VĂČ nguyĂŻn nhĂȘn chûång bĂŻĂ„nh
naĂąy coĂĄ thĂŻĂ do sûÄ mĂȘĂ«t sûåc cuĂŁa toaĂąn cĂș thĂŻĂ hoĂčĂ„c bĂ” thiĂŻĂ«u maĂĄu. NhĂ»ng
cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ do coĂĄ truĂ„c trĂčĂ„c vĂŻĂŹ TIM hoĂčĂ„c böÄ maĂĄy Hö HĂȘĂ«P; cĂȘĂŹn phaĂŁi
qua xeåt nghiïÄm à ïà theo doÀi.
40. BEĂ THĂĂ COĂ TIĂĂNG RĂT
Trûù trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p treĂŁ em ngaĂĄy khi nguĂŁ, coĂąn nĂŻĂ«u chaĂĄu thĂșĂŁ maĂą coĂĄ
tiĂŻĂ«ng laĂąo xaĂąo hay tiĂŻĂ«ng rñt thĂČ phaĂŁi baĂĄo ngay cho baĂĄc sĂŽ biĂŻĂ«t, nhĂȘĂ«t laĂą
nĂŻĂ«u chaĂĄu laĂ„i bĂ” söët. CoĂĄ thĂŻĂ Ă oĂĄ laĂą triĂŻĂ„u chûång cuĂŁa möÄt bĂŻĂ„nh viĂŻm ĂșĂŁ
muĂ€i hoĂ„ng hay viĂŻm phĂŻĂ« quaĂŁn bĂČnh thĂ»ĂșĂąng, nhĂ»ng cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ laĂą
nhûÀng bĂŻĂ„nh khaĂĄc quan troĂ„ng hĂșn nhĂ»: hen, vĂȘĂ„t laĂ„ mĂčĂŠc trong cöĂ,
viĂŻm thanh quaĂŁn v.v...
CoĂĄ nhiĂŻĂŹu chaĂĄu beĂĄ sĂș sinh khi thĂșĂŁ Ă aĂ€ nghe nhĂ» tiĂŻĂ«ng gaĂą kĂŻu do
thanh quaĂŁn coĂĄ cĂȘĂ«u taĂ„o hĂși khaĂĄc thĂ»ĂșĂąng luĂĄc mĂșĂĄi sinh. Sau möÄt vaĂąi
thaĂĄng, thanh quaĂŁn caĂĄc chaĂĄu phaĂĄt triĂŻĂn vaĂą dĂȘĂŹn dĂȘĂŹn trĂșĂŁ thaĂąnh bĂČnh
thĂ»ĂșĂąng, tiĂŻĂ«ng kĂŻu kia cuĂ€ng seĂ€ mĂȘĂ«t.
41. NGĂNG THĂĂ CAĂCH QUAĂNG
Trong nhûÀng ngaĂąy Ă ĂȘĂŹu mĂșĂĄi sinh ra, BeĂĄ thĂ»ĂșĂąng thĂșĂŁ khöng Ă ĂŻĂŹu.
Ăöi khi coĂĄ nhûÀng Ă ĂșĂ„t ngĂ»ng thĂșĂŁ chûùng vaĂąi giĂȘy hoĂčĂ„c lĂȘu hĂșn 10
39. giĂȘy à öëi vĂșĂĄi caĂĄc BeĂĄ sinh thiĂŻĂ«u thaĂĄng. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy coĂĄ thĂŻĂ keĂąm
theo sûÄ giaĂŁm nhĂ”p Ă ĂȘĂ„p cuĂŁa tim, coĂĄ nhûÀng biĂŻĂ«n cöë xĂȘĂ«u. Do Ă oĂĄ, caĂĄc BeĂĄ
sinh thiĂŻĂ«u thaĂĄng cĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»ĂșĂ„c theo doĂ€i cĂȘĂn thĂȘĂ„n vaĂą Ă Ă»ĂșĂ„c nuöi
trong caĂĄc thiĂŻĂ«t bĂ” khñ coĂĄ maĂĄy theo doĂ€i nhĂ”p tim, nhĂ”p thĂșĂŁ. NhûÀng
cĂșn ngûùng thĂșĂŁ trong giĂȘĂ«c nguĂŁ cuĂŁa treĂŁ sĂș sinh hiĂŻĂ„n nay Ă Ă»ĂșĂ„c coi nhĂ»
nhûÀng nguyĂŻn nhĂȘn phöà biĂŻĂ«n nhĂȘĂ«t gĂȘy chĂŻĂ«t à öÄt ngöÄt cho caĂĄc chaĂĄu.
42. NGAĂ
T DO GAZ
NhûÀng hĂși laĂąm ngaĂ„t coĂĄ thĂŻĂ coĂĄ trong gia Ă ĂČnh laĂą:
- Gaz duĂąng Ă ĂŻĂ Ă un nĂȘĂ«u, thoaĂĄt ra ngoaĂąi vĂČ Ă Ă»ĂșĂąng öëng coĂĄ chöß roĂą
rĂł;
- Khñ öxyåt cacbon (CO), laù möÄt khñ khöng maùu, sinh ra tûù caåi
maĂĄy sĂ»ĂșĂŁi ĂȘĂ«m hay Ă un nĂ»ĂșĂĄc khöng hoaĂ„t à öÄng töët.
Khi coĂĄ hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng möÄt ngĂ»ĂșĂąi trong nhaĂą - lĂșĂĄn hay beĂĄ - bĂ” ngaĂ„t do
gaz, Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng bĂȘĂ«t cûå möÄt duĂ„ng cuĂ„ Ă iĂŻĂ„n naĂąo vĂČ chĂł cĂȘĂŹn coĂĄ
möÄt tia lûãa Ă iĂŻĂ„n nhoĂŁ seĂ€ gĂȘy ra nguy hiĂŻĂm khoĂĄ lĂ»ĂșĂąng trĂ»ĂșĂĄc Ă Ă»ĂșĂ„c.
PhaĂŁi:
KhoĂĄa ngay bĂČnh gaz laĂ„i, mĂșĂŁ röÄng caĂĄc cûãa, hoĂčĂ„c Ă Ă»a naĂ„n nhĂȘn ra
ngoaĂąi trĂșĂąi;
- LaĂąm ngay hö hĂȘĂ«p nhĂȘn taĂ„o cho naĂ„n nhĂȘn, nĂŻĂ«u naĂ„n nhĂȘn
khöng coĂąn thĂșĂŁ nûÀa;
- NhĂșĂą ngĂ»ĂșĂąi haĂąng xoĂĄm goĂ„i Ă iĂŻĂ„n tĂșĂĄi cĂș quan cûåu hoĂŁa.
NĂŻĂ«u naĂ„n nhĂȘn ngĂȘĂ«t, nhĂ»ng vĂȘĂźn thĂșĂŁ :
Khöng Ă Ă»ĂșĂ„c cho naĂ„n nhĂȘn uöëng bĂȘĂ«t cûå thûå gĂČ. ViĂŻĂ„c laĂąm naĂąy
khöng laĂąm cho naĂ„n nhĂȘn tĂłnh laĂ„i maĂą coĂĄ nguy cĂș laĂąm nĂ»ĂșĂĄc vaĂąo trong
phöĂi, rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂm.
ĂĂŻĂ naĂ„n nhĂȘn nĂčçm im, Ă ĂȘĂŹu hĂși thĂȘĂ«p hĂșn chĂȘn, quay Ă ĂȘĂŹu sang
möÄt bĂŻn Ă ĂŻĂ traĂĄnh khöng cho lĂ»ĂșĂ€i tuĂ„t vaĂąo cöà hoĂ„ng vaĂą nĂŻĂ«u naĂ„n nhĂȘn
nön oĂĄi, thĂČ khöng bĂ” nĂ»ĂșĂĄc traĂąn xuöëng phöĂi.
43. HO
BĂČnh thĂ»ĂșĂąng, nhûÀng Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p luön luön Ă Ă»ĂșĂ„c giûÀ gĂČn saĂ„ch
seĂ€ do coĂĄ nhûÀng lĂșĂĄp löng nhoĂŁ phuĂŁ trĂŻn loĂąng öëng khöng ngûùng chuyĂŻĂn
40. à öÄng Ă ĂŻĂ Ă ĂȘĂy caĂĄc chĂȘĂ«t bĂȘĂn ra ngoaĂąi. Ho laĂą möÄt phaĂŁn ûång cuĂŁa cĂș thĂŻĂ,
duĂąng hĂși phöĂi töëng caĂĄc chĂȘĂ«t laĂ„ hoĂčĂ„c chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy do chñnh öëng dĂȘĂźn khñ
Ă aĂ€ tiĂŻĂ«t ra nhiĂŻĂŹu quaĂĄ, ra khoĂŁi caĂĄc öëng dĂȘĂźn khñ. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y ho laĂą möÄt
phaĂŁn ûång baĂŁo vĂŻĂ„ cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t cuĂŁa cĂș thĂŻĂ, cho nĂŻn nhiĂŻĂŹu khi, khöng nĂŻn
tĂČm caĂĄch ngĂčn caĂŁn viĂŻĂ„c ho.
ĂĂŻĂ chûÀa trĂ” bĂŻĂ„nh ho, baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng Ă ĂčĂ„t nhiĂŻĂŹu cĂȘu hoĂŁi Ă ĂŻĂ tĂČm
nguyĂŻn nhĂȘn nhĂ»: ho tûù bao giĂșĂą, hay ho vaĂąo luĂĄc naĂąo? tiĂŻĂ«ng ho vang
cao hay khaĂąn khaĂąn? KeĂąm vĂșĂĄi viĂŻĂ„c ho chaĂĄu beĂĄ coĂĄ söët khöng, coĂĄ chaĂŁy
nĂ»ĂșĂĄc muĂ€i khöng, coĂĄ khoĂĄ thĂșĂŁ khöng, coĂĄ chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy ĂșĂŁ phĂȘn hay khi bĂ”
nön oĂĄi khöng ?... BaĂĄc sĂŽ coĂąn chuĂĄ yĂĄ xem coĂĄ phaĂŁi laĂą chaĂĄu bĂ” lĂȘy ho gaĂą
hay bĂŻĂ„nh sĂșĂŁi khöng?
ChuĂĄng ta nĂŻn phĂȘn biĂŻĂ„t nhiĂŻĂŹu thûå ho khaĂĄc nhau nhĂ» sau:
* Ho cĂȘĂ«p tñnh thĂ»ĂșĂąng keĂąm theo söët caĂĄc treĂŁ em bĂ” viĂŻm Ă Ă»ĂșĂąng hö
hĂȘĂ«p trĂŻn;
* Ho maĂ„n tñnh do viĂŻm lĂȘu ngaĂąy caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p trĂŻn, nhĂ» bĂ”
viĂŻm xoang chĂčĂšng haĂ„n;
* Ho khöng keĂąm theo söët coĂĄ thĂŻĂ do dĂ” ûång nhĂ» hen; thĂ»ĂșĂąng caĂĄc
chaĂĄu ho khan vaĂą ho tûùng cĂșn;
- Ho Ă ĂŻm ĂșĂŁ caĂĄc chaĂĄu sĂș sinh do caĂĄc chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy tñch tuĂ„ laĂąm tĂčĂŠc
caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn khñ; Ă ĂŻĂ caĂĄc chaĂĄu beĂĄ khoĂŁi ho, chĂł cĂȘĂŹn nhĂȘĂ«c chaĂĄu beĂĄ dĂȘĂ„y
vaĂą bĂŻĂ« theo chiĂŻĂŹu à ûång Ă ĂŻĂ caĂĄc chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy tñch tuĂ„ trong caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn
khñ chaãy thoaåt à i; ho à ïm cuÀng coå thïà laù triïÄu chûång cuãa sûÄ lûu
thöng ngĂ»ĂșĂ„c chiĂŻĂŹu cuĂŁa caĂĄc chĂȘĂ«t ĂșĂŁ Ă oaĂ„n tûù miĂŻĂ„ng tĂșĂĄi daĂ„ daĂąy;
* Ho tiïëng khaùn khaùn tûùng tiïëng möÄt coå thïà do viïm hoÄng;
* Ho tûùng cĂșn daĂąi coĂĄ thĂŻĂ laĂą ho gaĂą.
NĂŻĂ«u bĂȘĂ«t chĂșĂ„t chaĂĄu beĂĄ ho sĂčĂ„c suĂ„a, khöng bĂ” söët nhĂ»ng thĂșĂŁ khoĂĄ
khĂčn laĂąm mĂčĂ„t taĂĄi Ă i thĂČ coĂĄ thĂŻĂ do chaĂĄu beĂĄ Ă aĂ€ nuöët hoĂčĂ„c töëng möÄt vĂȘĂ„t
gĂČ vaĂąo hoĂ„ng.
CaĂĄch chûÀa trĂ”: NhĂ» trĂŻn Ă aĂ€ noĂĄi, nhiĂŻĂŹu khi khöng nĂŻn ngĂčn caĂŁn
beĂĄ ho. CaĂĄc loaĂ„i thuöëc an thĂȘĂŹn, giaĂŁm ho coĂĄ khi laĂ„i coĂĄ haĂ„i laĂąm cho
chaĂĄu beĂĄ khoĂĄ thĂșĂŁ. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, caĂĄc baĂĄc sĂŽ thĂ»ĂșĂąng tĂČm loaĂ„i thuöëc coĂĄ taĂĄc
duĂ„ng laĂąm loaĂ€ng caĂĄc chĂȘĂ«t nhĂȘĂŹy ra Ă ĂŻĂ dĂŻĂź töëng chuĂĄng ra khoĂŁi caĂĄc
Ă Ă»ĂșĂąng öëng dĂȘĂźn khñ.
41. ChĂł khi naĂąo chaĂĄu beĂĄ ho khan nhiĂŻĂŹu quaĂĄ, bĂ” mĂȘĂ«t sûåc vĂČ ho ban
Ă ĂŻm thĂČ baĂĄc sĂŽ mĂșĂĄi cho chaĂĄu uöëng thuöëc an thĂȘĂŹn Ă ĂŻĂ laĂąm dĂ”u cĂșn ho
nhĂ» trong trĂ»ĂșĂąng hĂșĂ„p chaĂĄu bĂ” ho gaĂą.
Ăöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu bi ho kinh niĂŻn, hay bĂ” Ă i bĂ” laĂ„i, ngĂ»ĂșĂąi ta
thĂ»ĂșĂąng aĂĄp duĂ„ng phĂ»Ășng phaĂĄp vĂȘĂ„n à öÄng hö hĂȘĂ«p höß trĂșĂ„ viĂŻĂ„c thĂșĂŁ nhĂȘn
taÄo.
44. HO GAĂ
NgaĂąy nay, nhĂșĂą phĂ»Ășng phaĂĄp tiĂŻm phoĂąng bĂŻĂ„nh, nĂŻn ñt treĂŁ em bi
bĂŻĂ„nh ho gaĂą. VĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu nhoĂŁ khöng Ă Ă»ĂșĂ„c ngĂ»ĂșĂąi lĂșĂĄn cho Ă i tiĂŻm
chuĂŁng Ă uĂŁ liĂŻĂŹu thĂČ ho gaĂą vĂȘĂźn laĂą möÄt bĂŻĂ„nh dai dĂčĂšng, Ă aĂĄng sĂșĂ„.
Tûù 8 tĂșĂĄi 10 ngaĂąy sau khi tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi möÄt treĂŁ khaĂĄc mang bĂŻĂ„nh,
chaĂĄu beĂĄ bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu coĂĄ caĂĄc triĂŻĂ„u chûång bĂ” lĂȘy nhĂ»: söët nheĂ„, bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu ho
vaĂą caĂąng luĂĄc caĂąng ho nhiĂŻĂŹu hĂșn.
Tûù ngaĂąy thûå 15 trĂșĂŁ Ă i, chaĂĄu ho tûùng cĂșn. Mößi cĂșn ho laĂąm ngĂ»ĂșĂąi
chaĂĄu co duĂĄm laĂ„i, mĂčĂŠt Ă oĂŁ raĂąn ruĂ„a nĂ»ĂșĂĄc mĂčĂŠt. Sau cĂșn ho, chaĂĄu vöÄi hñt
thĂșĂŁ tûùng hĂși daĂąi nghe coĂĄ nhûÀng tiĂŻĂ«ng rñt Ă ĂčĂ„c biĂŻĂ„t. Ăöi khi miĂŻĂ„ng
chaĂĄu coĂĄ nhûÀng chĂȘĂ«t daĂ€i dñnh khöng nhöà ra Ă Ă»ĂșĂ„c khiĂŻĂ«n chaĂĄu bĂ” nön
oĂĄi.
Mößi ngaĂąy chaĂĄu nhoĂŁ coĂĄ thĂŻĂ bĂ” tĂșĂĄi mĂȘĂ«y chuĂ„c cĂșn ho, söë cĂșn caĂąng
nhiĂŻĂŹu chûång toĂŁ bĂŻĂ„nh chaĂĄu caĂąng nĂčĂ„ng. HiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng naĂąy keĂĄo daĂąi tûù 2
tĂșĂĄi 3 tuĂȘĂŹn hay hĂșn nûÀa, röÏi mĂșĂĄi thuyĂŻn giaĂŁm.
NĂŻĂ«u chaĂĄu vûùa ho vûùa söët thĂČ chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ bĂ” thĂŻm chûång viĂŻm
Ă Ă»ĂșĂąng hö hĂȘĂ«p.
Thuöëc khaĂĄng sinh ñt taĂĄc duĂ„ng tĂșĂĄi bĂŻĂ„nh ho gaĂą nĂŻn khi trĂ” bĂŻĂ„nh,
caĂĄc baĂĄc sĂŽ chuĂŁ yĂŻĂ«u duĂąng thuöëc an thĂȘĂŹn laĂąm cho caĂĄc chaĂĄu Ă ĂșĂ€ ho vaĂą
nguĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c.
VĂČ nhûÀng cĂșn ho tĂșĂĄi bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng nĂŻn phaĂŁi thay à öĂi caĂĄch Ăčn cuĂŁa
caĂĄc chaĂĄu. LuĂĄc naĂąo chaĂĄu ngĂșĂĄt cĂșn thĂČ tranh thuĂŁ cho Ăčn ngay, khöng
kĂŻĂ giĂșĂą giĂȘĂ«c.
Ăöëi vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu tûù 12 - 18 thaĂĄng tuöĂi - Ho gaĂą rĂȘĂ«t nguy hiĂŻĂm à öëi
vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu beĂĄ ĂșĂŁ à öÄ tuöĂi naĂąy vĂČ coĂĄ thĂŻĂ laĂąm cho caĂĄc chaĂĄu chĂŻĂ«t vĂČ
khöng thĂșĂŁ Ă Ă»ĂșĂ„c. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, phaĂŁi cho chaĂĄu nĂčçm bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n Ă ĂŻĂ Ă Ă»ĂșĂ„c sĂčn
soĂĄc kyĂ€ caĂąng trong möÄt thĂșĂąi gian cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t.
42. ViĂŻĂ„c tiĂŻm chuĂŁng phoĂąng bĂŻĂ„nh ho gaĂą thĂ»ĂșĂąng Ă Ă»ĂșĂ„c phöëi hĂșĂ„p vĂșĂĄi
viĂŻĂ„c phoĂąng caĂĄc bĂŻĂ„nh uöën vaĂĄn, baĂ„ch hĂȘĂŹu, baĂ„i liĂŻĂ„t bĂčĂŠt Ă ĂȘĂŹu tûù 3 tuöĂi.
Sau khi Ă aĂ€ bĂ” lĂȘy bĂŻĂ„nh, viĂŻĂ„c tiĂŻm chñch thuöëc gamma globuline
trĂ»ĂșĂĄc khi chaĂĄu beĂĄ bĂ” lĂŻn cĂșn, cuĂ€ng coĂĄ taĂĄc duĂ„ng laĂąm giaĂŁm cĂșn hoĂčĂ„c
ngĂčn khaĂĄng cho caĂĄc cĂșn ho xaĂŁy tĂșĂĄi
Theo nguyĂŻn tĂčĂŠc, möÄt treĂŁ em Ă aĂ€ Ă i nhaĂą treĂŁ hay tĂșĂĄi trĂ»ĂșĂąng, cĂȘĂŹn
phaĂŁi Ă ĂŻĂ nghĂł ĂșĂŁ nhaĂą 1 thaĂĄng, kĂŻĂ tûù khi BeĂĄ bĂ” cĂșn ho Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn. ViĂŻĂ„c
caĂĄch ly chaĂĄu beĂĄ bĂ” bĂŻĂ„nh vĂșĂĄi caĂĄc anh, chĂ” em trong nhaĂą cuĂ€ng cĂȘĂŹn phaĂŁi
nhĂ» vĂȘĂ„y.
45. HEN
Hen laĂą möÄt bĂŻĂ„nh coĂĄ liĂŻn quan tĂșĂĄi caĂĄc phĂŻĂ« quaĂŁn vaĂą thĂŻĂ hiĂŻĂ„n tûùng
cĂșn do caĂĄc Ă Ă»ĂșĂąng dĂȘĂźn khñ cuĂŁa phöĂi bĂ” co thĂčĂŠt laĂ„i, laĂąm cho bĂŻĂ„nh nhĂȘn
khöng thĂșĂŁ ra Ă Ă»ĂșĂ„c
NguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa hen coĂĄ thĂŻĂ giöëng nguyĂŻn nhĂȘn cuĂŁa caĂĄc bĂŻĂ„nh
dĂ” ûång: cĂș thĂŻĂ vaĂą nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc öëng phĂŻĂ« quaĂŁn cuĂŁa phöĂi phaĂŁn ûång vĂșĂĄi
caĂĄc buĂ„i phĂȘĂ«n hoa, löng suĂĄc vĂȘĂ„t, buĂ„i, möÄt söë vi sinh vĂȘĂ„t. XeĂĄt nghiĂŻĂ„m
maĂĄu hoĂčĂ„c thûã nghiĂŻĂ„m bĂčçng phĂ»Ășng phaĂĄp cĂȘĂ«y dĂ»ĂșĂĄi da coĂĄ thĂŻĂ xaĂĄc
Ă Ă”nh Ă Ă»ĂșĂ„c chĂȘĂ«t gĂȘy phaĂŁn ûång hen.
BïÄnh hen laù möÄt bïÄnh gia truyïÏn: öng, baù, cha, meÄ, hoÄ haùng coå
ngĂ»ĂșĂąi hen thĂČ caĂĄc con chaĂĄu sau cuĂ€ng dĂŻĂź mĂčĂŠc bĂŻĂ„nh.
CĂșn hen nĂčĂ„ng hay nheĂ„ tuĂąy ĂșĂŁ mößi ngĂ»ĂșĂąi, mößi luĂĄc. MöÄt à ûåa treĂŁ
lĂŻn cĂșn hen ngöÏi trĂŻn giĂ»ĂșĂąng, mĂčĂ„t tñm taĂĄi, Ă ĂȘĂźm möÏ höi, cöë gĂčĂŠng hñt
thĂșĂŁ khoĂĄ khĂčn vĂșĂĄi nhûÀng tiĂŻĂ«ng rñt Ă ĂčĂ„c trĂ»ng cuĂŁa bĂŻĂ„nh. CĂȘĂŹn an uĂŁi
chaĂĄu khi baĂĄc sĂŽ chĂ»a tĂșĂĄi vaĂą khöng Ă Ă»ĂșĂ„c duĂąng thuöëc gĂČ nĂŻĂ«u khöng
Ă Ă»ĂșĂ„c baĂĄc sĂŽ chĂł Ă Ă”nh tûù trĂ»ĂșĂĄc.
CaĂĄc thuöëc chûÀa hen coĂĄ taĂĄc duĂ„ng chuĂŁ yĂŻĂ«u laĂąm giaĂ€n phĂŻĂ« quaĂŁn Ă ĂŻĂ
cho cĂșn hen dĂ”u Ă i. NĂŻĂ«u cĂșn hen vĂȘĂźn tiĂŻĂ«p diĂŻĂźn, thĂČ cĂȘĂŹn phaĂŁi cho
chaĂĄu vaĂąo bĂŻĂ„nh viĂŻĂ„n.
BĂŻĂ„nh hen laĂą möÄt bĂŻĂ„nh phaĂŁi chûÀa trĂ” lĂȘu daĂąi. CaĂĄc cĂșn hen khöng
giöëng nhau coĂĄ thĂŻĂ möÄt nĂčm xaĂŁy ra à öi lĂȘĂŹn, nhĂ»ng cuĂ€ng coĂĄ thĂŻĂ xaĂŁy ra
nhiĂŻĂŹu lĂȘĂŹn trong möÄt thaĂĄng, aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng tĂșĂĄi viĂŻĂ„c hoĂ„c haĂąnh vaĂą cuöÄc
söëng lĂȘu daĂąi cuĂŁa treĂŁ. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y phaĂŁi chûÀa trĂ” tĂșĂĄi cuĂąng.
TĂȘm lyĂĄ bi quan cuĂŁa treĂŁ bĂ” bĂŻĂ„nh cuĂ€ng nhĂ» sûÄ lo ĂȘu cuĂŁa caĂĄc ngĂ»ĂșĂąi
thĂȘn coĂĄ aĂŁnh hĂ»ĂșĂŁng xĂȘĂ«u tĂșĂĄi tinh thĂȘĂŹn vaĂą laĂąm bĂŻĂ„nh thĂŻm trĂȘĂŹm troĂ„ng
43. BĂșĂŁi vĂȘĂ„y, viĂŻĂ„c à öÄng viĂŻn, khuyĂŻĂ«n khñch an uĂŁi ngĂ»ĂșĂąi bĂŻĂ„nh laĂą nhûÀng
viĂŻĂ„c laĂąm coĂĄ tñnh chĂȘĂ«t tĂȘm lyĂĄ, nhĂ»ng laĂ„i rĂȘĂ«t cĂȘĂŹn thiĂŻĂ«t.
46. VIĂM PHĂĂI
Ngaùy nay, caåc baåc sÎ hay noåi möÄt caåch chung chung: viïm vuùng
phöĂi. ChaĂĄu beĂĄ bĂ” viĂŻm vuĂąng phöĂi thĂ»ĂșĂąng coĂĄ caĂĄc triĂŻĂ„u chûång nhĂ»: à öÄt
nhiĂŻn söët cao, maĂĄ Ă oĂŁ, thĂșĂŁ gĂȘĂ«p (à öi khi caĂĄnh muĂ€i phĂȘĂ„p phöÏng vĂČ khoĂĄ
thĂșĂŁ), ho. CĂȘĂŹn phaĂŁi Ă Ă»a gĂȘĂ«p treĂŁ tĂșĂĄi baĂĄc sĂŽ. ViĂŻĂ„c chiĂŻĂ«u X-quang seĂ€ cho
biĂŻĂ«t chaĂĄu bĂ” viĂŻm phöĂi coĂĄ röÄng hay khöng?
ĂĂ»ĂșĂ„c chûÀa trĂ” ngay, bĂčçng thuöëc khaĂĄng sinh, treĂŁ seĂ€ khoĂŁi nhanh,
trong vaĂąi ngaĂąy.
47. VIĂM PHĂĂ QUAĂN
MöÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” cuĂĄm hoĂčĂ„c coĂĄ thĂŻĂ keĂąm theo ho. ViĂŻm phĂŻĂ« quaĂŁn
nĂŻĂ«u Ă Ă»ĂșĂ„c chûÀa trĂ” ngay khi chaĂĄu chĂł bĂ” söët nheĂ„, chaĂĄu seĂ€ khoĂŁi ngay
bĂčçng möÄt liĂŻĂŹu thuöëc khaĂĄng sinh. ThĂ»ĂșĂąng thĂČ chûång ho khoĂŁi trong
voĂąng 5 - 6 ngaĂąy nhĂ»ng cuĂ€ng coĂĄ khi keĂĄo daĂąi tĂșĂĄi 1, 2 tuĂȘĂŹn, nhĂȘĂ«t laĂą vĂșĂĄi
caĂĄc chaĂĄu chĂ»a biĂŻĂ«t caĂĄch khaĂ„c Ă ĂșĂąm ra.
Nïëu chaåu à aÀ khoãi, röÏi laÄi bÔ laÄi, khöng nïn cho chaåu uöëng laÄi
thûå thuöëc vûùa duĂąng haĂ€y coĂąn laĂ„i. NĂŻn cho chaĂĄu Ă i khaĂĄm baĂĄc sĂŽ vĂČ
chûång ho cuĂŁa chaĂĄu rĂȘĂ«t coĂĄ thĂŻĂ liĂŻn quan tĂșĂĄi möÄt chûång viĂŻm maĂ„n
tñnh vuĂąng muĂ€i hoĂ„ng. NgoaĂąi ra coĂąn möÄt söë bĂŻĂ„nh khaĂĄc maĂą baĂĄc sĂŽ cĂȘĂŹn
phaĂŁi nghe vaĂą thûã nghiĂŻĂ„m mĂșĂĄi biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c nhĂ» bĂ” dĂ” ûång, chĂčĂšng haĂ„n.
48. VIĂM PHĂĂ QUAĂN DAĂ
NG HEN
MöÄt söë treĂŁ em bĂ” ho khi thay à öĂi thĂșĂąi tiĂŻĂ«t kiĂŻĂu ho theo muĂąa.
Chûång naĂąy gĂȘy bĂșĂŁi viruĂĄt laĂąm caĂĄc chaĂĄu khoĂĄ thĂșĂŁ vaĂą khi thĂșĂŁ coĂĄ tiĂŻĂ«ng
rñt giöëng nhĂ» hiĂŻĂ„n tĂ»ĂșĂ„ng hen.
Chaåu ho, söët, bÔ röëi loaÄn tiïu hoåa keåo daùi nhiïÏu ngaùy, bÔ à i bÔ laÄi
nhiĂŻĂŹu Ă ĂșĂ„t, muĂąa heĂą röÏi laĂ„i muĂąa à öng.
MöÄt söë chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ chuyĂŻĂn thaĂąnh hen thûÄc thuĂ„.
ĂĂŻĂ chûÀa trĂ”, cĂȘĂŹn Ă Ă»a chaĂĄu tĂșĂĄi caĂĄc baĂĄc sĂŽ chuyĂŻn khoa Ă ĂŻĂ hĂ»ĂșĂĄng
dĂȘĂźn cho chaĂĄu vĂŻĂŹ phĂ»Ășng phaĂĄp thĂșĂŁ. BiĂŻĂ«t caĂĄch thĂșĂŁ seĂ€ giaĂŁm Ă Ă»ĂșĂ„c cĂșn
bĂŻĂ„nh rĂȘĂ«t nhiĂŻĂŹu.
44. 49. BĂĂ
NH LAO (PHAĂN ĂĂNG THĂĂ B.C.G)
HiĂŻĂ„n nay, bĂŻĂ„nh lao khöng coĂąn hoaĂąnh haĂąnh nhĂ» thĂșĂąi gian caĂĄch
Ă ĂȘy 30 nĂčm nûÀa, vĂČ Ă aĂ€ coĂĄ nhiĂŻĂŹu loaĂ„i thuöëc phoĂąng vaĂą chûÀa trĂ” hiĂŻĂ„u
nghiĂŻĂ„m. Tuy vĂȘĂ„y, bĂŻĂ„nh vĂȘĂźn coĂąn töÏn taĂ„i, nhĂȘĂ«t laĂą trong söë nhûÀng
ngĂ»ĂșĂąi cĂș nhĂșĂ€.
BĂŻĂ„nh lao gĂȘy nĂŻn bĂșĂŁi vi truĂąng KOCH (B.K), do sûÄ lĂȘy nhiĂŻĂźm
trûÄc tiĂŻĂ«p. TreĂŁ em - nhĂȘĂ«t laĂą caĂĄc chaĂĄu sĂș sinh - dĂŻĂź bĂ” lĂȘy bĂŻĂ„nh, nĂŻn cĂȘĂŹn
phaĂŁi tiĂŻm phoĂąng cho caĂĄc chaĂĄu bĂčçng vĂčĂŠc-xin B.C.G (vi khuĂȘĂn mang
tĂŻn ngĂ»ĂșĂąi tĂČm ra chuĂĄng laĂą Calmette vaĂą GueĂĄrin). CaĂĄc chaĂĄu coĂĄ thĂŻĂ bĂ”
lĂȘy tûù möÄt ngĂ»ĂșĂąi khöng biĂŻĂ«t mĂČnh coĂĄ bĂŻĂ„nh hoĂčĂ„c möÄt ngĂ»ĂșĂąi coĂĄ bĂŻĂ„nh
nhĂ»ng laĂ„i tĂ»ĂșĂŁng laĂą mĂČnh Ă aĂ€ khoĂŁi röÏi.
Giai Ă oaĂ„n bĂ” lĂȘy bĂŻĂ„nh Ă ĂȘĂŹu tiĂŻn cuĂŁa möÄt chaĂĄu beĂĄ chĂ»a tiĂŻm
phoĂąng B.K goĂ„i laĂą sĂș nhiĂŻĂźm coĂĄ thĂŻĂ khöng coĂĄ triĂŻĂ„u chûång gĂČ nöĂi bĂȘĂ„t,
phaĂŁi thûã nghiĂŻĂ„m mĂșĂĄi biĂŻĂ«t Ă Ă»ĂșĂ„c (cĂčn cûå vaĂąo kĂŻĂ«t quaĂŁ thûã nghiĂŻĂ„m ĂȘm
tñnh hay dĂ»Ășng tñnh). Tuy vĂȘĂ„y, cuĂ€ng coĂĄ nhûÀng treĂŁ coĂĄ nhûÀng biĂŻĂu
hiĂŻĂ„n nhĂ»: söët, tĂČnh traĂ„ng sûåc khoĂŁe toaĂąn thĂȘn bĂ” suy suĂ„p, xuöëng cĂȘn,
gĂȘĂŹy öëm. KĂŻĂ«t quaĂŁ chiĂŻĂ«u X quang cho thĂȘĂ«y coĂĄ nhûÀng Ă iĂŻĂm bĂȘĂ«t thĂ»ĂșĂąng
ĂșĂŁ phöĂi nhĂ» sûÄ xuĂȘĂ«t hiĂŻĂ„n caĂĄc haĂ„ch ĂșĂŁ quanh khñ quaĂŁn vaĂą ĂșĂŁ phöĂi. Ăöëi
vĂșĂĄi caĂĄc chaĂĄu mĂșĂĄi sinh, bĂŻĂ„nh lao maĂąng oĂĄc laĂą möÄt bĂŻĂ„nh cûÄc kyĂą nguy
hiĂŻĂm.
Khi thĂȘĂ«y möÄt à ûåa treĂŁ bĂ” sĂș nhiĂŻĂźm lao, ngĂ»ĂșĂąi ta thĂ»ĂșĂąng Ă ĂŻĂ yĂĄ tĂČm
xem ngĂ»ĂșĂąi naĂąo Ă aĂ€ lĂȘy bĂŻĂ„nh sang chaĂĄu vaĂą thĂ»ĂșĂąng phaĂĄt hiĂŻĂ„n ra ngay
trong gia Ă ĂČnh hoĂčĂ„c ngĂ»ĂșĂąi thĂ»ĂșĂąng tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi chaĂĄu.
ViĂŻĂ„c chûÀa trĂ” cho möÄt chaĂĄu beĂĄ bĂ” sĂș nhiĂŻĂźm lao rĂȘĂ«t Ă Ășn giaĂŁn: cho
chaĂĄu uöëng thuöëc khaĂĄng sinh loaĂ„i chöëng lao trong thĂșĂąi gian tûù 6 Ă ĂŻĂ«n
9 thaĂĄng.
NhûÀng phaĂŁn ûång vĂșĂĄi thuöëc thûã lao: NhûÀng phaĂŁn ûång cuĂŁa cĂș
thĂŻĂ chaĂĄu beĂĄ à öëi vĂșĂĄi thuöëc thûã lao cho thĂȘĂ«y: cĂș thĂŻĂ chaĂĄu Ă aĂ€ tiĂŻĂ«p xuĂĄc
vĂșĂĄi truĂąng B.K hoĂčĂ„c chaĂĄu Ă aĂ€ Ă Ă»ĂșĂ„c tiĂŻm thuöëc B.C.G phoĂąng lao röÏi.
NgĂ»ĂșĂąi ta tiĂŻm vaĂąo dĂ»ĂșĂĄi da cuĂŁa caĂĄc chaĂĄu möÄt lĂ»ĂșĂ„ng nhoĂŁ caĂĄc vi truĂąng
lao (B.K) Ă aĂ€ bĂ” chĂŻĂ«t, röÏi quan saĂĄt traĂ„ng thaĂĄi da ĂșĂŁ chöß tiĂŻm.
* NĂŻĂ«u cĂș thĂŻĂ khöng bĂ” nhiĂŻĂźm B.K vaĂą chaĂĄu chĂ»a tiĂŻm phoĂąng
B.C.G thĂČ khöng coĂĄ phaĂŁn ûång gĂČ ĂșĂŁ da: kĂŻĂ«t quaĂŁ ĂȘm tñnh.
NĂŻĂ«u cĂș thĂŻĂ Ă aĂ€ tiĂŻĂ«p xuĂĄc vĂșĂĄi B.K hoĂčĂ„c Ă aĂ€ chñch B.C.G thĂČ da coĂĄ
phaĂŁn ûång: kĂŻĂ«t quaĂŁ dĂ»Ășng tñnh.