Phuong Phap Danh Gia Nhanh Nong Thon Co Su Tham Gia
- 1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ NÔNG THÔN CÓ S THAM GIA C A
C NG Đ NG (PRA) VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ NGHÈO CÓ S
THAM GIA C A C NG Đ NG (PPA)
1. Khái ni m, Đ c đi m, M c đích và Đ i tư ng:
a. Các khái ni m:
a.1 PRA/ RRA:
Trong th c t tri n khai các d án phát tri n c ng đ ng, vi c làm th nào
đ d án ph n ánh t t nh t nhu c u và nguy n v ng th c t c a ngư i dân t i
c ng đ ng đư c đ t ra.T i châu M Latinh, t nh ng năm 60 c a th k tru c
vi c nghiên c u v m t phương pháp có s tham gia đ xây d ng các d án phù
h p v i c ng đ ng dân cư đã đư c ti n hành. Đ n nh ng năm 1970 lý thuy t v
phương pháp Đánh giá nhanh/ nông thông có s tham gia c a c ng đ ng (PRA)
đã đư c hình thành t i khu v c này. Vào nh ng năm 1980, phương pháp Đánh
giá nhanh nông thôn (RRA) đư c xây d ng và tr thành sáng ki n c a trư ng
Đ i h c Khon Kaen c a Thái Lan. Tuy nhiên, phương pháp PRA/RRA l i đư c
s d ng đ u tiên t i Kênya và n Đ vào nh ng năm 1988 và 1989.
Đánh giá nhanh hay đánh giá nông thôn có s tham gia c a c ng đ ng
(Participatory/ Rapid Rural Appraisal – PRA/RRA) là m t phương pháp đánh giá
nhu c u c ng đ ng v i s tham gia c a nhi u thành ph n có liên quan. PRA là
m t hình thái đ c bi t c a nghiên c u mang tính đ nh lư ng đư c s d ng đ tìm
hi u và thu th p thông tin t i c ng đ ng. Ưu đi m c a phương pháp PRA so v i
các phương pháp khác là ngư i dân t i c ng đ ng t phân tích th c t nhu c u và
đ i s ng c a h . PRA là m t công c đ t bi t h u ích trong công tác phát tri n
c ng đ ng nói chung và đây là m t phương pháp trao quy n cho ngư i dân đ
quy t đ nh các công vi c c a c ng đ ng.
Đánh giá nông thôn có s tham gia c a c ng đ ng (PRA/RRA) là m t
phương pháp đi u tra đ h c h i và cùng v i các thành viên c ng đ ng tìm hi u,
phân tích và đánh giá các khó khăn, thu n l i đ ng th i đưa ra các gi i pháp,
quy t đ nh k p th i nh m gi i quy t các khó khăn c a c ng đ ng
a.2. PPA:
Năm 1992, Phương pháp Đánh giá nghèo có s tham gia c a c ng đ ng
(Participatory Poverty Assessment – PPA) l n đ u tiên đư c Ngân hàng Th gi i
(WB) s d ng đ ti n hành vi c nghiên c u t i th c đ a nh m đánh giá m c
nghèo đói c a m t qu c gia. PPA thư ng đư c ti n hành dư i các hình th c
nghiên c u chính sách g n v i chính sách c a chính ph , tìm hi u m c đ nghèo
- 2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
đói theo quan đi m c a ngư i nghèo và các ưu tiên mà ngư i nghèo nêu ra đ
nâng cao đ i s ng c a h . Phương pháp này t p trung vào vi c phân tích mang
tính đ nh tính các thông tin thu th p đư c t công tác đi u tra t i h gia đình.
Đánh giá đói nghèo có s tham gia c a c ng đ ng là m t công c đ đưa
quan đi m c a ngư i nghèo vào các phân tích nghèo đói nh m xây d ng các
chi n lư c xoá đói gi m nghèo b ng các chính sách công
b. Đ c đi m
PRA và PPA là các phương pháp thu th p thông tin ba chi u (theo hình tam giác)
nh m thu th p thông tin m t cách chính xác t nhi u ngu n khác nhau. Đó là các
tam giác v thành ph n c a nhóm (g m c nam và n , tr và già, ngư i trong và
ngoài c ng đ ng), các ngu n thông tin (con ngư i, đ a đi m, s ki n và quá
trình), ph i h p các k thu t và công c . Ví d
- V thành ph n nhóm:
Nhóm đa thành ph n
Ngư i trong/ ngoài c ng đ ng Nam gi i/ ph n
- V ngu n thông tin
Các s ki n
Ngư i dân Đ a bàn
- V k thu t và công c
Ph ng v n và th o lu n
Quan sát tr c ti p Các bi u đ
Các đ c đi m c a PRA và PPA bao g m
- 3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- Nhóm đa ngành: các thành viên th c hi n phương pháp PRA và PPA
c n có k năng và xu t x khác nhau, nhóm ph i luôn có thành viên n
và có th c thành viên c a c ng đ ng
- Tính linh ho t và tính không b t bu c: các k ho ch và phương pháp
nghiên c u là không chính th c và có th ch nh s a cho phù h p v i
yêu c u
- Đây là phương pháp h c h i và cùng làm vi c v i c ng đ ng
- Trong khi dùng PRA và PPA nên tránh thu th p quá chi ti t và nhi u
s li u không th c s c n thi t cho m c đích c a vi c đi u tra.
- Phân tích t i ch : tri n khai th c đ a và phân tích các thông tin thu
th p đư c đ đưa ra hư ng đi chung (vi c phân tích không nh t thi t
ph i trong m t phòng h p ti n nghi mà có th ti n hành nhi u nơi
như: trong nhà dân, ngoài cánh đ ng...)
c. M c đích
- PRA đư c s d ng trong đánh giá nhu c u c a c ng đ ng, nghiên c u
kh thi, xác đ nh và l p th t ưu tiên cho các d án, đánh giá d án ho c chương
trình nh m xác đ nh nh ng nhu c u c p bách nh t c a c ng đ ng đ a phương d a
trên chính ý ki n c a ngư i dân và c ng đ ng đ a phương đó.
- PPA đư c s d ng đ nâng cao hi u qu c a các hành đ ng chung nh m
xoá đói gi m nghèo.
d. Đ i tư ng
Đ i tư ng tham gia đánh giá thông thư ng bao g m đ i di n c a t ch c
tài tr (t ch c phi chính ph ), chuyên gia đánh giá đ c l p, đ i di n chính
quy n, đoàn th ho c nhân dân đ a phương. Đ i tư ng đư c tham v n thư ng là
các c p chính quy n, nhân dân và t ch c qu n chúng, đoàn th đ a phương.
2. Bi n pháp và k thu t đánh giá:
Hai phương pháp PRA/RRA và Phương pháp PPA đ u có chung các bi n
pháp và k thu t đánh giá sau:
a. Xem xét các s li u hi n có:
- S li u hi n có là ngu n thông tin quan tr ng c a m t vùng ho c m t
đ i tư ng đã đư c ho ch đ nh ho c hi n có d ng đã công b ho c
chưa công b . Ngu n thông tin hi n có là nh ng thông tin cơ s cho
m i thông tin s c n ph i thu th p, giúp ti t ki m th i gian và ki m tra
- 4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
chéo thông tin. Đây là m t ho t đ ng quan tr ng khi ti n hành kh o sát
các chương trình phát tri n c ng đ ng.
- Các d ng ngu n s li u hi n có:
Lo i thông tin Ngu n cung c p
+ Các báo cáo th ng kê c a Báo cáo c a các Ban, ngành t i đ a phương (tuỳ
đ a phương theo lĩnh v c quan tâm c a d án, như báo cáo
v lĩnh v c y t xin S Y t )
+ Các tài li u gi i thi u Sách, s tay gi i thi u v l ch s vùng, t ch c,
chung v đ a phương, t cơ quan
ch c, cơ quan
+ Các bi u đ Các Ban, ngành t i đ a phương (tuỳ theo lĩnh
v c quan tâm)
+ B ng bi u, danh m c các Các Ban, ngành t i đ a phương (tuỳ theo lĩnh
thông tin v c quan tâm)
+ B n sao các b n đ và nh Cơ quan đ a chính đ a phương
+ Các s li u ng n, tóm t t Các Ban, ngành t i đ a phương (tuỳ theo lĩnh
v c quan tâm)
b. Phương pháp quan sát tr c ti p:
Đây là m t phương pháp quan tr ng c n thi t trong t t c các cu c PRA và PPA
- Quan sát tr c ti p là quan sát m t cách h th ng các đ i tư ng, s ki n, quá
trình, quan h ho c con ngư i và sau đó ngư i quan sát ph i ghi chép l i
nh ng đi u đã quan sát đư c. Đây là m t phương pháp t t đ ki m tra chéo
thông tin thu đư c t ngư i đư c ph ng v n.
- Các phương pháp quan sát:
+ Đo đ m: s d ng thư c, cân....
+ Ghi chép: s , gi y, bi u đ , nh....
+ S d ng các giác quan trong khi quan sát: ng i, nghe, nhìn, s ....
+ S d ng m t s câu h i đ ki m tra
+ và các phương pháp khác: quan sát theo đ a đi m, quan sát b
ngoài, quan sát các s ki n di n ra xung quanh.
c. Ph ng v n:
- Có nhi u hình th c ph ng v n khác nhau
o Ph ng v n bán c u trúc (t c là ph ng v n cá nhân hay ph ng v n
h gia đình): các cu c ph ng v n đư c ti n hành theo t ng trư ng
h p nghiên c u đi n hình t c là ngư i ph ng v n s l a ch n
ngư i đư c ph ng v n m t cách ng u nhiên tuỳ theo m c đích c a
t ng lo i thông tin c n thu th p.
o Ph ng v n ngư i cung c p thông tin ch y u: là ph ng v n nh ng
ngư i có hi u bi t v m t ch đ riêng bi t nào đó. Nh ng ngư i
- 5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
đó có th là lãnh đ o đ a phương, già làng, trư ng b n hay nh ng
ngư i có nhi u kinh nghi m trong m t lĩnh v c c th : tr ng tr t,
chăn nuôi....
o Ph ng v n theo nhóm: ti n hành ph ng v n nhi u ngư i cùng m t
lúc đ thu th p các thông tin t i c ng đ ng. Đây là m t phương
pháp ki m tra chéo các ngu n thông tin.
o Th o lu n nhóm có tr ng tâm: m t nhóm t 6 – 12 ngư i th o lu n
m t v n đ , ch đ riêng bi t v nh ng thông tin c n thu th p.
Trong th o lu n nên đ ngh nh ng ngư i tham gia ch n m t ngư i
đi u khi n và ghi chép l i nh ng v n đ đã th o lu n
- Đ a đi m ph ng v n: t i t ng h gia đình đ i v i ph ng v n h gia đình, t i tr
s thôn, xã khi ph ng v n nhóm tr ng tâm, t i m t đ a đi m do ngư i ph ng v n
ch n khi ph ng v n nhóm và t i b t c nơi nào khi ngư i ph ng v n th y có th
ti n hành ph ng v n như: trên cánh đ ng, trong trư ng h c, t i nhà c a ngư i
đư c ph ng v n....
d. X p h ng:
- X p h ng là vi c s p x p nh ng thông tin hay v n đ nào đó theo m t tr t t
giúp xác đ nh các v n đ ch y u hi n t i c a đ a phương, đưa ra các ưu tiên
c a ngư i dân và tiêu chí cho các ưu tiên đó. X p h ng có th đư c s d ng
ph i h p v i ph ng v n.
- Các phương pháp x p h ng:
o X p h ng theo th t ưu tiên: là phương pháp giúp xác đ nh nhanh các v n
đ ch y u ho c các ưu tiên c a c ng đ ng. Có th th c hi n phương pháp
này b ng hình th c b phi u, cho đi m.
- Các bư c x p h ng:
+ ch n m t s v n đ c n s p x p theo th t ưu tiên
+ Đ ngh ngư i đư c ph ng v n s p x p nh ng v n đ nói trên
theo th t ưu tiên
+ L p l i vi c này cho nh ng ngư i đư c ph ng v n khác
+ Lên bi u các câu tr l i c a h
- Các hình th c ti n hành x p h ng:
+ Yêu c u t ng ngư i x p h ng m t, r i ghi l i th t ưu tiên c a
h và lên bi u
+ Yêu c u nh ng ngư i tham gia trong các cu c h p nhóm x p th
t ưu tiên c a các v n đ vào gi y và cho đi m
- 6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- Ví d : X p h ng các khó khăn trong s n xu t nông nghi p:
Khó khăn Ngư i tr l i T ng s X p h ng
đi m
A B C D E F
H n hán 5 5 3 5 4 5 27 khó khăn
nh t
Sâu b nh 4 3 5 4 5 4 25 th 2
H t gi ng 3 4 4 1 3 3 18 th 3
Thi u lao đ ng 2 1 2 2 2 2 11 th 4
Thi u v n 1 2 1 3 1 1 9 th 5
Ghi chú: 5 = Khó khăn nh t 1 = ít khó khăn nh t
o X p h ng theo c p: giúp chúng ta xác đ nh các v n đ ho c ưu tiên chính c a
các thành viên c ng đ ng, hình thành các ch tiêu x p h ng và d dàng so
sánh các ưu tiên c a các cá nhân khác nhau. (Phương pháp này ít dùng hơn
phương pháp x p h ng theo th t ưu tiên nên ch gi i thi u qua)
- Các bư c x p h ng theo c p:
+ Ch n m t nhóm các v n đ c n s p x p th t ưu tiên
+ Ghi m i v n đ vào m t t bìa riêng
+ Đ t hai v n đ trư c m t ngư i đư c ph ng v n và h i
xem h coi v n đ nào ưu tiên hơn ho c quan tr ng hơn.
+ C ti p t c h i đ n v n đ cu i cùng
o X p h ng ma tr n tr c ti p: giúp xác đ nh danh sách các ch tiêu c a m t
nhóm đ i tư ng (phương pháp này ít dùng hơn các phương pháp x p h ng
khác)
o X p h ng (phân lo i) giàu nghèo: giúp nh n bi t đư c tình hình đ i s ng
chung c a ngư i dân trong c ng đ ng, phát hi n các ch s và ch tiêu v giàu
nghèo t i đ a phương và thi t l p m t v trí tương đ i các h trong c ng đ ng.
Đây là m t phương pháp quan tr ng và ch y u c a PRA
- Các bư c x p h ng giàu nghèo:
+ L p danh sách các h trong c ng đ ng (làng, thôn, b n...). Có th ch n
m t n a s h n u có quá nhi u h trong c ng đ ng, chú ý ch n nh ng h
đ c bi t: h có ph n làm ch h , h đ c bi t khó khăn, h gia đình neo
đơn....
+ Đ ngh m t s ngư i tham gia s p x p các h theo các m c giàu nghèo
(ưu tiên nh ng ngư i đã s ng lâu năm trong c ng đ ng, nh ng ngư i có hi u
bi t chung v các h gia đình trong c ng đ ng). Nh ng ngư i tham gia s t
đ nh s lư ng m c đ giàu nghèo trong c ng đ ng (như có th 3 lo i là:
nghèo, trung bình, khá gi hay 4 lo i là: r t nghèo, nghèo, trung bình, khá
gi ....)
+ H i ngư i s p x p các ch tiêu x p lo i cho m i nhóm m c khác nhau
- 7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
+ Sau khi ngư i đư c yêu c u đã s p x p xong các phi u ghi tên các h ,
ngư i đi u tra s ghi l i k t qu
+ N u các m c đ giàu nghèo c a m i ngư i khác nhau thì ph i cho đi m
m i h b ng cách nhân ch s giàu nghèo v i 100.
+ S đi m c a t t c nh ng ngư i tham gia s p x p s đư c ghi vào m t
bi u chung, c ng đi m l i và chia cho s ngư i phân lo i.
+ S p x p các h theo các lo i giàu nghèo.
Ví d : B ng x p lo i giàu nghèo c a các h gia đình thu c Thôn 5, xã
H i Phúc, huy n Gio Linh, t nh Qu ng Tr (không đ y đ )
TT Tên ch ng Tên v X p h ng Tiêu chí x p h ng
1 H Văn Du H Th Hanh Trung Bình Thi u ăn t 1-3 tháng/năm;
2H Văn H Th Đ nt có t 1-2 con tr u, có nhà t t,
3 Minh H Th Mơ nt không vay n gì
H Văn
Toàn
1 H Văn Bu H TH Bông Nghèo Thi u ăn t 4-6 tháng./năm;
2 H Văn Cư H Th Lưu nt có 1 con trâu, nhà tranh tre
3 H Văn Sơn H Th H i nt thư ng, có vay n
1 H Văn Ngót H TH Lanh R t nghèo Thi u ăn 6 tháng/ năm;
2H Văn nt không có trâu, nhà d t nát;
3 Tho H Th THanh nt vay n nhi u.
H Văn Th
Ghi chú: Phương pháp này đư c s d ng đ phân lo i giàu nghèo các
thôn/b n trong m t xã, hay các xã trong m t huy n, các huy n trong m t
t nh. Các bư c x p h ng đư c ti n hành như x p h ng giàu nghèo các h
gia đình.
Ví d : X p h ng giàu nghèo các thôn c a xã H p Thành, huy n Kỳ Sơn,
t nh Hoà Bình
TT Tên thôn Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 T ng X p h ng
1 Mc 3 3 3 9 1
2 Môn 3 3 3 9 1
3 Nhà 1 2 1 4 7
4 M Ngô 3 3 3 9 1
5 G c Đa 2 2 3 7 4
6 Gi ng 2 2 2 6 5
7 Tân Thành 2 2 2 6 5
8 Ng c Xá 1 1 2 4 7
- 8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
9 Đình 1 1 1 3 9
Chú ý: Đi m th p là giàu, đi m cao là nghèo
Tiêu chí x p h ng:
S 3: các thôn nghèo – giao thông kém, dân s đông, đ t đai c n c i, thu nh p
th p, nhà tranh tre t m b ;
S 2: Thôn Trung bình - Giao thông tương đ i khá, không có nhi u ru ng l n,
thu nh p trung bình
S 1: Thôn khá gi - giao thông thu n ti n, g n đư ng qu c l , t nh l , có đ t đai
màu m , thu nh p n đ nh.
e. V b n đ , sơ đ :
- V b n đ , sơ đ s giúp cho ngư i dân trong c ng đ ng tham gia vào
vi c nh n bi t chung v làng b n và giúp cho nhóm kh o sát bi t đư c
ngư i dân trong c ng đ ng đã s d ng vùng đ t c a mình như th nào.
- Các lo i b n đ , sơ đ :
+ B n đ , sơ đ v dân s và phân b dân cư
+ B n đ phân lo i xã h i và nơi
+ B n đ v s d ng tài nguyên thiên nhiên
+ B n đ v đ t đai và đ ng ru ng
+ B n đ nghèo đói
+ Sơ đ bi u di n th i gian
+ Và các lo i khác
- Các bư c th c hi n:
+ Quy t đ nh lo i b n đ c n v
+ Ch n ngư i dân có hi u bi t v vùng đ nh v
+ Ch n đ a đi m thích h p đ v
+ Hư ng d n các đ c đi m c n có trong b n đ nhưng đ ngư i
dân t v
+ Có th quan sát h v ho c đi ch khác
+ Ghi l i tên ngư i v và nh ng ngư i tham gia khác
g. L ch th i v :
- L ch th i v là m t lo i l ch ch rõ các ho t đ ng chính, các khó khăn và
thu n l i trong su t chu kỳ hàng năm dư i d ng bi u đ . Đây là m t phương
pháp thu th p thông tin nhanh và tương đ i c th , chi ti t đ xác đ nh l ch trình
công vi c c a ngư i dân đ a phương, giúp cho vi c l p k ho ch trong các d án
phát tri n.
- Các d ng l ch th i v :
+ L ch v th i v mùa màng đ a phương
- 9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
+ L ch v khí h u (lư ng mưa và nhi t đ )
+ L ch v các lo i sâu b nh hoa màu
+ L ch v b nh gia súc
+ L ch v b nh t t c a con ngư i
+ L ch v chăn nuôi
+ L ch v các ho t đ ng t o thu nh p
+ L ch v các s ki n xã h i
+ Và các lo i l ch khác.....
- Các bư c:
+ L y gi y đã k s n các tháng trong năm (có th theo l ch dương hay l ch
âm tuỳ theo phong t c c a đ a phương)
+ Đ t câu h i v các thông tin c n thi t v i m t s hay nhi u ngư i:
thư ng đ t các câu h i v tháng nhi u nh t, ít nh t, r i theo qui lu t gi m d n
hay tăng d n, sau đó đ t câu h i ti p theo v thông tin liên quan đ n d ki n
+ Đưa các thông tin đ nh lư ng thu đư c lên gi y đã k s n
Ví d : L ch th i c c a b n X p Nh , xã H u L p
Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
N i dung
Nóng x x xx xxx xxx xxx xxx xx xx x x x
Mưa x x x x x xx x
Lúa đông Cy Làm c , tr Thu Gieo m ,
xuân sâu b nh ho ch bón phân,
cy
Lúa mùa Bón phân Gieo m , bón, c y Làm c Thu
ho ch
Ngô Phát Tr a Làm Thu ho ch
c
Th cá Th Th
gi ng gi ng
B nh gia x x x
súc
L hi x
x
h. M t c t ngang
- 10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
- M t c t ngang là bi u đ c a các khu v c s d ng đ t đai canh tác. Nó
đư c dùng đ so sánh các đ c đi m chính, các ngu n tài nguyên, cách s d ng và
các khó khăn c a các vùng đ t khác nhau trong khu v c, giúp cho vi c xây d ng
các ho t đ ng c a d án phát tri n.
- Các bư c xây d ng m t c t ngang:
+ M i các thành viên trong c ng đ ng tham gia đi b trong làng và các
vùng đ t lân c n
+ Th o lu n v i ngư i dân v các y u t c n có c a m t c t và tuy n
đư ng s đi b
+ Đi kh o sát, quan sát, h i và l ng nghe
+ Th o lu n v các khó khăn và thu n l i, xác đ nh các vùng đ t
+ Cu i cùng, đưa các thông tin thu đư c lên gi y và xin ý ki n c a nh ng
ngư i tham gia đi b v i mình, ch nh s a theo ý ki n góp ý c a m i ngư i.
Ví d : M t c t ngang b n No ng ó, xã H u L p, huy n Kỳ Sơn, t nh Ngh An
Đ t đ nh đ i Đ t sư n đ i Đ t chân đ i Su i c n
Lo i đ t Đ t đá Đ tt t Đ t đá
Hi n tr ng R ng nguyên thu R y Lúa, r y ngô R ng tái sinh
Đ t chăn nuôi bò
Tương Lai B o v và tr ng Luân canh r y lúa 1-2 B o v r ng
thêm r ng năm r i b hoang 3-4
C m săn b n: vư n, năm
nai, h ...
i. Bi u đ v công vi c hàng ngày c a ngư i dân
- Bi u đ s giúp chúng ta n m đư c các công vi c và ho t đ ng hàng
ngày c a ngư i dân vùng đư c kh o sát, đ c bi t là công vi c hàng ngày c a
ch em ph n . Trong phát tri n c ng đ ng, thư ng xây d ng bi u đ v công
vi c hàng ngày c a ph n vì t i c ng đ ng ngày làm vi c c a ph n thư ng dài
hơn nam gi i do h ph i gánh vác nhi u công vi c hơn. Bi u đ này s giúp xác
đ nh th i gian thích h p đ t ch c các ho t đ ng phát tri n t i c ng đ ng.
- Các bư c:
+ Đ t các câu h i: m y gi sáng d y? Sau đó làm gì? t m y gi đ n m y
gi là gì? Ti p t c h i cho đ n khi ngư i đư c hòi nói gi đi ng
- 11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
+ V bi u đ phân lo i theo các gi t sáng đ n t i
Ví d : Phân b th i gian làm vi c và ngh ngơi trong ngày c a ph n xã H u
Lp
Sáng Chi u
4 5 6 7 8 9 11 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 1 1
0 2 0
làm ry
Dy N Lê ăn Ti p t c làm vi c V ly nu xem đi
giã u n trưa trên r y nhà nư cơm phi n
go r c 3- dt m g
cơ ngh
y 4 vi dt
m
ln vi
k. Các lo i bi u đ khác: (gi i thi u)
- Bi u đ theo th i gian/ l ch s : là m t d ng bi u đ l y th i gian làm m c và
các s ki n di n ra trong năm đó nh m thu th p các thông tin cơ b n v m t
vùng, đ a phương nào đó.
Ví d : L ch s c a m t c ng đ ng
Năm S ki n
1945 Làm đư ng, hình thành h th ng ru ng nư c
1950 Xây trư ng h c
1972 Xây l i chùa
1986 Xây tr s c a c ng đ ng
1990 Giao đ t, giao r ng cho các h gia đình
1999 D án 135 c a Nhà nư c
- Bi u đ các m i quan h : nh m th hi n m i liên quan gi a các cơ quan, t
ch c trong m t đ a phương, c ng đ ng nh t đ nh. Vi c xây d ng bi u đ này
giúp nhóm kh o sát hi u rõ hơn vai trò c a các t ch c và cá nhân trong c ng
đ ng. Bi u đ thư ng đư c th hi n dư i d ng các vòng tròn. N u hai vòng
tròn đ ng cách nhau có nghĩa là gi a hai t ch c này không có m i liên h gì
v i nhau. N u hai vòng tròn ch ng lên nhau, t c là m i quan h r t g n bó,
ch t tr thư ng xuyên. N u hai vòng tròn dính vào nhau, t c là gi a hai đơn
v đó có m i liên h nhưng không ch t tr và thư ng xuyên.
- 12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ví d : Bi u đ v m i quan h gi a c ng đ ng dân cư v i các t ch c và cơ quan
liên quan
U ban nhân U ban nhân
H i đ ng
dân huy n dân xã
nhân dân xã
Đoàn Thanh
niên
C ng đ ng
H i Nông dân
H i Ph
n
* Phương pháp cây v n đ (mô hình cây nhân qu )
- Cây v n đ là m t d ng cây bao g m các v n đ chính (thư ng v trí
thân cây) đư c phát hi n m t vùng, đ a phương trong đó có nêu rõ nguyên
nhân (n m g c, r c a cây) và h u qu (đư c coi là cành lá c a cây) c a các
v n đ đó.
- Có nhi u lo i hình cây v n đ và vi c phân tích c a các lo i này đ u
nh m hư ng t i m c tiêu chung là tìm ra nguyên nhân, và ý nghĩa c a v n đ còn
đang t n t i. Phương pháp này giúp xác đ nh và phân tính nguyên nhân và h u
qu các v n đ chính đang t n tài trong c ng đ ng.
- Phương pháp v cây v n đ (trong kho ng t 2 đ n 3 gi ):
+ V m t thân cây, vi t v n đ ch y u (c t lõi nh t) c a đ a phương lên
thân cây đó
+ Sau đó, suy nghĩ v các nguyên nhân gây ra v n đ đó, v m i r cây
ch a m t nguyên nhân
+ Xác đ nh h u qu c a v n đ , đưa lên thành các cành cây.
+ H u qu l n nh t, bao trùm lên m i v n đ s đư c v dư i d ng lá cây
- 13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Ví d : Cây v n đ v vi c du cư c a ngư i dân m t đ a phương
Du canh du cư
Du canh du cư
K
K
T
T
Q
Q
U
U
Đ tt b
Đb Không Không
Không Không
sói đ có đ
sói đ có đ
nư c ti n đ
mòn nư c ti n đ
mòn
tư ii
tư d u tư
d u tư
NĂNG
NĂNG
V nđ
SU T V nđ
SU T
TH P
TH P
Đ ng Gi ng Thi u Thi u
Thi u
ru ng ch t thu phân
Ki n
quá lư ng NGUYÊN NHÂN
li bón
th c
nh kém k
thu t
- 14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
3. Phân tích và s d ng k t qu đánh giá:
Nh ng thông tin thu đư c t đánh giá th c đ a s đư c t ng h p, phân
tích t ng th và k t qu là m t báo cáo v tình hình đ a phương, nh n m nh
nh ng khó khăn t n t i và gi i pháp. Báo cáo này cũng thư ng đưa ra nh ng
khuy n ngh c th đ i v i các t ch c tài tr . Các bư c ti p theo c n th c hi n
bao g m:
- Th o lu n nhóm đ phân tích các k t qu c a công tác PRA/PPA t i
th c đ a: Nhóm kh o sát c n m i nh ng ngư i cung c p thông tin chính, đ i di n
các cơ quan, t ch c c a đ a phương và m t s thành viên c a c ng đ ng tham
gia cu c h p t ng k t, đánh giá l i các thông tin mà nhóm đã thu đư c. Nh ng
ngư i tham gia s góp ý, b sung thêm thông tin, ki m tra đ chính xác c a các
thông tin đó và th ng nh t l i các ưu tiên c a c ng đ ng. Đây là m t bư c quan
tr ng trong vi c xây d ng các d án phát tri n c ng đ ng.
- Th o lu n nhóm kh o sát: Nhóm kh o sát cũng c n h p l i đ th ng
nh t, t ng h p l i các thông tin đã thu th p đư c t i th c đ a b ng phương pháp
PRA và PPA. Vi c s p x p th t ưu tiên c a các ho t đ ng phát tri n t i c ng
đ ng c n d a trên các tiêu chí sau: L i ích c a ho t đ ng đó v i c ng đ ng; m c
đ tham gia c a c ng đ ng; tính b n v ng c a ho t đ ng (d án); s phân chia
công b ng các l i ích c a ho t đ ng; tính kh thi v m t k thu t. Ngoài ra, nhóm
kh o sát cũng c n th ng nh t b c c và n i dung c a báo cáo vi t ngay trong
cu c h p này
- Làm báo cáo vi t trình lên cho cơ quan tài tr . Trư c khi trình báo cáo
vi t cho cơ quan tài tr , báo cáo vi t c n đư c g i cho c ng đ ng đ ki m tra l i
đ chính xác c a các thông tin đưa ra trong báo cáo.
Ưu đi m c a PRA và PPA
- Giúp Nhóm kh o sát hi u rõ hơn v c ng đ ng, năng l c và các v n đ
còn t n t i c ng đ ng đó.
- T o cơ h i cho các thành viên c a c ng đ ng tham gia tr c ti p vào công
tác phát tri n
- Đ m b o r ng các thành viên c a c ng đ ng hi u rõ hơn m c tiêu và các
ho t đ ng c a d án phát tri n đ t đó h tham gia nhi t tình hơn vào d án
- Có k t qu nhanh chóng và hình th c th c hi n g n v i c ng đ ng
- Đưa l i nhi u thông tin hơn d ki n.
- Không b gò bó như phương pháp ph ng v n theo b câu h i đã chu n b
sn
- Phương pháp nghiên c u đ nh lư ng này nhanh hơn, r hơn các phương
pháp đi u tra đ nh lư ng chính th c có cùng qui mô nghiên c u, kh o sát.
- 15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Các như c đi m c a PRA và PPA
- K t qu thu đư c ch s d ng đư c trong các c ng đ ng đã kh o sát;
- Ngư i không tham gia nhóm kh o sát khó đánh giá đư c thông tin vì
không s d ng phương pháp th ng kê
- Khó tìm đư c thành viên c a nhóm đi u tra có đ năng l c
- Làm quá nhanh s thu th p đư c nh ng thông tin h i h t, đ i khái
- Tăng hy v ng cho ngư i dân c ng đ ng
- D b sót thông tin
- Và nhi u các l i khác có th m c n u khi làm vi c t i c ng đ ng,
nhóm không quan tâm, chú tr ng như: gây m t đoàn k t trong c ng
đ ng, ngư i dân s nghĩ mình đ n đ d y h , t ng h p thông tin t ít
ngu n hay t s ít ngư i cung c p thông tin....
M t s đi m c n ghi nh khi s d ng phương pháp PRA và PPA
- Ph i có s tham gia c a ngư i dân trong c ng đ ng (bao g m đ i di n
c a các thành viên: nam, n , già, tr , ch c s c....)
- Luôn tôn tr ng các thành viên c ng đ ng, quan tâm xem h nói, vi t
và làm gì
- Kiên nh n, không v i vàng và không ng t l i h
- Chú ý l ng nghe m i ngư i ch không d y h , khiêm t n
- Dùng các bi n pháp đ khuy n khích các thành viên c ng đ ng th
hi n, chia s và đ đ t nh ng hi u bi t c a h
Tài li u tham kh o
Participatory Rapid Rural Appraisal for Community Development: a training
manual based on experiences in the Middle East and North Africa. (Đánh giá
Nhanh Nông thôn có s tham gia trong Phát tri n C ng đ ng: tài li u t p
hu n d a vào các kinh nghi m th c t Trung Đông và B c Phi). Joachim
Theis và Heather Grady, IIED and SCF, 1991.
Toolkits: A pratical guide to assessment, monitoring, review and evaluation (B
công c : Hư ng d n th c hành kh o sát, giám sát, t ng k t và đánh giá).
Louisa Gosling with Mike Edwards, Save the Children, 1998.
Participatory Rural Appraisal and Planning (Đánh giá và L p k ho ch Nông
thôn có s tham gia). Daniel Selener, Nelly Endara and Jose Carvajal,
International Institute of Rural Reconstruction, 1999.
- 16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Project Cycle Management, Training Handbook (Qu n lý Chu trình d án, Tài
li u T p hu n). ITAD Ltd, 5/1999.
A rough Guide to PPAs: Participatory Poverty Assessment, An introduction to
theory and practice (B n hư ng d n phác th o v PPAs: Đánh giá đói nghèo
có s tham gia, gi i thi u v lý thuy t và th c ti n). Andy Norton with Bella
Bird, Karen Brock and Margaret Kakande, Overseas Development Institute,
2001.
Báo cáo đi u tra cơ b n v các ch s giám sát v an ninh lương th c và y t
trong chương trình Phát tri n c ng đ ng xã H u L p. Đài Ph m, v i Rachel
Herr, Nguy n Hoài Hưng, Tr n Th Thu Thu và Lê Văn Ti m, Oxfam
Hongkong, 6/1999.
Báo cáo nghiên c u kh thi: cho d án thí đi m v an ninh lương th c t ng h p
t i huy n Kỳ Sơn, t nh Hoà Bình. Đ u Qu c Anh, Nguy n Văn Linh và Tr n
Th Thu Thu , CCF Australia, 1999.
Báo cáo Đánh giá nhu c u c a ngư i dân xã H u L p, huy n Kỳ Sơn, t nh
Ngh An. Đ u Qu c Anh, Susannah H. Leisher, Tr n Th Thu Thu , Nguy n
Th Y n và Vũ H ng Anh, Oxfam Hongkong, 1998.