Phuong Phap Tiep Can Cong Dong

Download:: Http://Ariviet.Com

Bé N«ng nghiÖp & PTNT ViÖt Nam Céng ®ång chung Ch©u ¢u

Dù ¸N PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N CAO B»NG - B¾C K¹N

Tµi liÖu tËp huÊn
Ph−¬ng ph¸p vμ kü n¨ng
tiÕp cËn céng ®ång

Cao b»ng-2004

Môc lôc
Lêi giíi thiÖu.................................................................... Error! Bookmark not defined.
i. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn vμ tiÕp cËn céng ®ång....... 9
1.1. kh¸i niÖm vÒ sù ph¸t triÓn..................................................................................... 9
1.2. céng ®ång vμ ph¸t triÓn céng ®ång........................................................... 11
ii. tiÕp cËn céng ®ång vμ sù tham gia cña ng−êi d©n........................ 15
2.1. ng−êi trong cuéc vμ ng−êi ngoμi cuéc .................................................... 15
2.2. Sù tham gia cña céng ®ång-®éng lùc vμ môc tiªu cña ph¸t triÓn
céng ®ång.................................................................................................................... 19
2.3. Mét sè ph©n tÝch vÒ ng−êi d©n......................................................................... 24
iii. Ng−êi lμm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång vμ nh÷ng kü n¨ng
cÇn thiÕt........................................................................................................................ 30
3.1. ng−êi lμm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång ............................................. 30
3.2. Kü n¨ng khuyÕn khÝch, ®éng viªn vμ thóc ®Èy....................................... 32
3.3. Kü n¨ng ra quyÕt ®Þnh vμ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò............................................ 36
3.4. C¸c kü n¨ng tiÕp cËn céng ®ång.................................................................... 38
3.5. Kü n¨ng hç trî l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng.......................................................... 57
iv. mét sè ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn céng ®ång .......................................... 60
4.1. ph©n tÝch “c©y vÊn ®Ò” .......................................................................................... 60
4.2. Ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i ABC................................................................................. 61
4.3. VÏ s¬ ®å th«n b¶n .................................................................................................... 63
4.4. BiÓu ®å biÕn ®éng theo thêi gian ................................................................... 63
4.5. §iÒu tra theo tuyÕn vμ x©y dùng s¬ ®å mÆt c¾t .................................. 65
4.6. ph−¬ng ph¸p SWOT .................................................................................................... 66
4.7 nghiªn cøu C¸c vÊn ®Ò cña phô n÷ ................................................................. 67
4.8. §¸nh gi¸ t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng-l©m nghiÖp........................................ 68
4.9. §¸nh gi¸ vÒ gi¸o dôc ................................................................................................ 74
4.10. §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh y tÕ .................................................................................. 75

Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n 4

CAO BANG-BAC CAN RURAL DEVELOPMENT PROJECT
Ministry of Agriculture & Rural Development
in partnership with the European Commission

Training Manual
Community-BASED approaches

Cao bAng-2004


Download:: Http://Ariviet.Com

TABLE OF CONTENTS
INTRODUCTION .................................................................. Error! Bookmark not defined.
i. GENERAL CONCEPTS IN COMMUNITY DEVELOPMENT AND COMMUNITY-
BASED APPROACHES ................................................................................................... 9
1.1. Concept of development ...................................................................................... 9
1.2. community and community development .................................................. 11
ii. community-based and participatory approaches........................ 15
2.1. Insiders and outsiders ........................................................................................ 15
2.2. Participation of community-motivity and objective of
community development .................................................................................... 19
2.3. Analyses of grassroots.................................................................................... 24
iii. community development workers and necessary skills ..... 30
3.1. Community development workers................................................................ 30
3.2. Skills for incentive making, encouragement and facilitation 32
3.3. Skills for decision making and problem solvin ............................... 36
3.4. Skills for community-based approaches ............................................... 38
3.5. Skills for local leader assistance .......................................................... 57
iv. several community-based approaches.............................................. 60
4.1. analysis of “problem tree” .............................................................................. 60
4.2. ABC well-being ranking and analysis ........................................................ 61
4.3. community mapping ................................................................................................. 63
4.4. trend analysis........................................................................................................... 63
4.5. Community and farm transects ..................................................................... 65
4.6. SWOT analysis.............................................................................................................. 66
4.7 analysis of gender problems .......................................................................... 67
4.8. appraisal of agricultural production and forestry................... 68
4.9. appraisal of education ........................................................................................ 74
4.10. appraissal of public health.......................................................................... 75

Lêi giíi thiÖu

Ph−¬ng ph¸p vµ kü n¨ng tiÕp cËn céng ®ång lµ bé tµi liÖu ®−îc Dù ¸n ph¸t triÓn
n«ng th«n Cao B»ng - B¾c K¹n biªn so¹n ®Ó dïng lµm tµi liÖu gi¶ng d¹y vµ h−íng
dÉn gióp cho çn bé çc cÊp t¨ng c−êng kü n¨ng vµ ph−¬ng ph¸p lµm viÖc víi céng
®éng, ®Æc biÖt lµ céng ®ång d©n c− n«ng th«n, d©n téc thiÓu sè vµ phô n÷. Tµi liÖu
nµy ®· ®−îc dïng ®Ó gi¶ng d¹y cho nhiÒu ®èi t−îng kh¸c nhau trong vïng Dù ¸n,
b−íc ®Çu gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc thay ®æi nhËn thøc vµ ph−¬ng ph¸p lµm viÖc
cña çn bé çc cÊp, gióp cho çc ho¹t ®éng ®−îc triÓn khai nhanh vµ ®¸p øng tèt h¬n
nhu cÇu cña thùc tiÔn.
Néi dung cña tµi liÖu nµy tËp trung giíi thiÖu chñ yÕu vÒ mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ
ph¸t triÓn vµ tiÕp cËn céng ®ång, çch tiÕp cËn céng ®ång vµ sù tham gia cña ng−êi
d©n, giíi thiÖu nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt cÇn cho çn bé lµm c«ng t¸c céng ®ång vµ
mét sè ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn céng ®éng chñ yÕu ®ang ®−îc sö dông hiÖn nay trong
ph¸t triÓn N«ng nghiÖp n«ng th«n.
Tµi liÖu nµy ®−îc biªn so¹n ®Ó ®µo t¹o vµ h−íng dÉn t¨ng c−êng kü n¨ng vµ
ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn céng ®ång cho çn bé çc cÊp.
Sau kho¸ häc häc viªn sÏ:
- N¾m v÷ng çc vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn vµ vai trß cña céng ®ång trong
c«ng t¸c ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ë vïng cao.
- BiÕt çch tiÕp cËn céng ®ång vµ khuyÕn khÝch sù tham gia cña ng−êi d©n víi
vai trß lµ chñ thÓ trong c«ng t¸c ph¸t triÓn.
- N¾m v÷ng ®−îc mét sè kü n¨ng cÇn thiÕt trong c«ng t¸c céng ®ång (kü n¨ng
khuyÕn khÝch ®éng viªn, kü n¨ng ra quyÕt ®Þnh, kü n¨ng tiÕp cËn céng ®éng còng nh−
kü n¨ng hç trî ®¹o...).
- §−îc trang bÞ mét sè ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn chñ yÕu gióp çn bé cã thÓ vËn
dông thuËn lîi trong viÖc ph©n tÝch vÊn ®Ò vµ gióp céng ®ång ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tµi liÖu nµy, chóng t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì nhiÖt
t×nh cña çc çn bé trong vµ ngoµi dù ¸n. Tuy nhiªn, tµi liÖu ch¾c ch¾n cßn nhiÒu
thiÕu sãt cÇn ®−îc bæ sung, chØnh lý cho phï hîp h¬n. Dù ¸n rÊt mong ®−îc sù ®ãng
gãp ý kiÕn cña çc b¹n ®äc vµ nh÷ng ai quan t©m ®Õn lÜnh vùc nµy.

dù ¸n ptnt cao b»ng-b¾c k¹n


i. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn vμ tiÕp
cËn céng ®ång

1.1. kh¸i niÖm vÒ sù ph¸t triÓn

1.1.1. Çc häc thuyÕt vÒ ph¸t triÓn
Tõ nh÷ng n¨m 1930 trë l¹i ®©y, çc häc thuyÕt vÒ ph¸t triÓn ®· lÇn l−ît ra
®êi vµ thay thÕ lÉn nhau. Cã 3 lo¹i häc thuyÕt cã thÓ nªu lªn nh− sau:
Häc thuyÕt 1: Ph¸t triÓn lμ sù lín m¹nh vÒ kinh tÕ
• Çc häc thuyÕt cæ ®iÓn vÒ ph¸t triÓn ®· nhÊn m¹nh ®Õn sù t¨ng tr−ëng
trong c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ vµ gîi ý r»ng ®iÒu nµy sÏ ch¾c ch¾n mang
l¹i sù ph¸t triÓn ë tÊt c¶ çc lÜnh vùc trong mçi quèc gia vµ khu vùc.
• Theo thêi gian mäi ng−êi ®· c«ng nhËn r»ng çc häc thuyÕt nµy ®· bá
quªn rÊt nhiÒu mÆt cña cuéc sèng. H¬n thÕ n÷a, nh÷ng häc thuyÕt nµy
cã xu h−íng t¹o ra sù ph¸t triÓn mang dÊu Ên t¨ng kho¶ng çch gi÷a
ng−êi giÇu vµ ng−êi nghÌo.
Häc thuyÕt 2: Ph¸t triÓn lμ ®¸p øng çc nhu cÇu c¬ b¶n
• Häc thuyÕt nµy lµ sù c¶i tiÕn cña häc thuyÕt 1 bëi nã tËp trung vµo çc
kinh nghiÖm cña con ng−êi h¬n lµ vµo c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ.
• Søc m¹nh míi cña sù ph¸t triÓn lµ ®¸p øng çc nhu cÇu c¬ b¶n cña con
ng−êi nh−: L−¬ng thùc vµ nhµ ë. ViÖc ph©n tÝch vÉn cßn nhÊn m¹nh ®Õn
“vËt chÊt”, nªn viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng cña con ng−êi ®Ó tiÕn tíi tù lùc
cßn Ýt ®−îc chó ý tíi.
Häc thuyÕt 3: Ph¸t triÓn lμ hiÖn ®¹i ho¸
• Häc thuyÕt nµy lµ mét trong 3 häc thuyÕt hiÖn ®¹i nhÊt, nã chó träng ®Õn
çc nhu cÇu con ng−êi trong thêi kú hiÖn ®¹i. Víi ý t−ëng ®ã, ng−êi ta tin
r»ng mét quèc gia sÏ ph¸t triÓn toµn diÖn khi ®−îc hiÖn ®¹i ho¸.
Trong tÊt c¶ çc häc thuyÕt ph¸t triÓn trªn, ®iÓm tËp trung cña ph¸t triÓn lµ
tån t¹i ë mét ®iÒu g× ®ã ngoμi con ng−êi. Ph¸t triÓn ®−îc thÊy nh− lµ mét yÕu tè
can thiÖp tõ bªn ngoµi. Tõ ®ã chóng ta ®· thÊy sù ph¸t triÓn ph¶i ®−îc b¾t ®Çu tõ


nhu cÇu vµ nguyÖn väng cña con ng−êi, ph¸t triÓn ph¶i ®−îc ®an kÕt quanh con
ng−êi chø kh«ng ph¶i con ng−êi ®an kÕt quanh sù ph¸t triÓn.

1.1.2. BiÓu ®å ph¸t triÓn
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã thÓ m« t¶ qua s¬ ®å sau ®©y:

Çc trë ng¹i vµ
khã kh¨n T×nh tr¹ng
mong ®îi

T×nh
tr¹ng Çc nguån lùc vµ kh¶ n¨ng
hiÖn
t¹i

Ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh çc nguån lùc s½n cã trong céng ®ång
®Ó sö dông chóng nh»m gi¶i quyÕt çc khã kh¨n vµ c¶n trë trong qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn. Th«ng qua sù t¸c ®éng qua l¹i cña çc nguån lùc trong céng ®ång vµ nh÷ng
c¶n trë sÏ cã sù thay ®æi vµ tiÕn bé h−íng tíi mét t−¬ng lai mong ®îi.
Çc nguån lùc trong céng ®ång chÝnh lµ con ng−êi vµ c¬ së vËt chÊt vµ qóa
tr×nh ph¸t triÓn ®ßi hái ph¶i cã sù tham gia réng r·i cña nh÷ng ng−êi sÏ ®−îc
h−ëng lîi trong qóa tr×nh ®ã.

1.1.3. §Þnh nghÜa vÒ sù ph¸t triÓn
Sù ph¸t triÓn cã thÓ ®−îc ®Þnh nghÜa nh− sau:


• Ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn n¨ng ®éng nh»m c¶i thiÖn chÊt
l−îng cuéc sèng cña çc thµnh viªn tham gia, sù t¨ng tr−ëng nµy diÔn
ra ngay trong hoµn c¶nh sèng cña hä.
• Ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh gióp con ng−êi xo¸ bá nh÷ng c¶n trë vµ khai
th¸c tiÒm n¨ng cña chÝnh m×nh mét çch toµn diÖn.
• Ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh gióp con ng−êi xo¸ bá nh÷ng c¶n trë vµ khai
th¸c tiÒm n¨ng cña chÝnh m×nh mét çch toµn diÖn, nh»m c¶i thiÖn chÊt
l−îng cuéc sèng cña çc thµnh viªn trong céng ®ång.

1.2. céng ®ång vμ ph¸t triÓn céng ®ång

1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ céng ®ång
Céng ®ång (theo nghÜa hÑp) lµ céng ®ång d©n c− ®ang sinh sèng t¹i mét
vïng vµ çc thµnh viªn trong ®ã cã quan hÖ mËt thiÕt vµ l©u dµi víi nhau.

Th¶o luËn nhãm
- Çc yÕu tè cÊu thμnh sù ®a d¹ng
cña céng ®ång?
- T¸c ®éng vμ vËn dông tÝnh ®a
d¹ng cña céng ®ång trong Dù ¸n
ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c

1.2.2. §Þnh nghÜa vÒ ph¸t triÓn céng ®ång
Ph¸t triÓn céng ®ång lµ “TiÕn tr×nh qua ®ã nç lùc cña d©n chóng kÕt hîp víi
nç lùc cña chÝnh quyÒn ®Ó c¶i thiÖn çc ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸ cña çc
céng ®ång, gióp çc céng ®ång nµy héi nhËp vµ ®ãng gãp vµo ®êi sèng quèc gia”
(§Þnh nghÜa chÝnh thøc cña Liªn hiÖp Quèc, 1956).


Ph¸t triÓn Nç lùc cña Nç lùc cña
= +
Céng ®ång d©n chóng chÝnh quyÒn

1.2.3. Môc tiªu ph¸t triÓn céng ®ång
Ph¸t triÓn h−íng tíi 2 môc tiªu c¬ b¶n sau ®©y:
- Môc tiªu ph¸t triÓn con ng−êi - môc tiªu nµy liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh n©ng
cao n¨ng lùc con ng−êi ®Ó kh¾c phôc trë ng¹i, khã kh¨n nh»m ®¹t nh÷ng môc tiªu
mong muèn.
- Môc tiªu vËt chÊt - môc tiªu nµy liªn quan ®Õn t¨ng tr−ëng vÒ vËt chÊt,
kinh tÕ nh»m c¶i thiÖn cuéc sèng, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ n©ng cao chÊt
l−îng cuéc sèng.

Th¶o luËn nhãm:
LiÖu ù ¸n PTNT CB-BK víi
çc ph−¬ng thøc tiÕp cËn cña
m×nh cã ®¸p øng tèt 2 môc tiªu
nμy kh«ng? V× sao?

a) Môc tiªu ph¸t triÓn con ng−êi
• Quan hÖ gi÷a çc thµnh viªn trong céng ®ång ®−îc b×nh ®¼ng, ch©n
thµnh vµ cëi më.
• Çc cÊp l·nh ®¹o vµ ng−êi d©n cã quan hÖ tèt; ng−êi d©n ®−îc tham
gia vµo çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn.
• Ng−êi d©n ®−îc huy ®éng vµ tæ chøc ®Ó hä tù gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò
cña céng ®ång m×nh.
• Tinh thÇn tËp thÓ, tÝnh céng ®ång ®−îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn.


• N¨ng lùc cña çc thµnh viªn trong céng ®ång ®−îc n©ng cao ®Ó cã
thÓ tù lùc gi¶i quyÕt çc khã kh¨n trong cuéc sèng.
b) Môc tiªu vËt chÊt (kinh tÕ )
• T¨ng s¶n phÈm x· héi vµ ®¶m b¶o r»ng s¶n phÈm Êy ®−îc ph©n
ph«Ý c«ng b»ng.
• Phóc lîi x· héi vµ çc dÞch vô ®−îc t¨ng c−êng nh»m c¶i thiÖn chÊt
l−îng cuèc sèng cña mäi thµnh viªn trong céng ®ång.
• Gi¶m c−êng ®é lao ®éng b»ng viÖc ¸p dông çc tiÕn bé kü thuËt.
• T¹o ®−îc nhiÒu c¬ héi ®Ó mäi thµnh viªn cã thÓ lùa chän nghÒ
nghiÖp nh»m ph¸t huy tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña hä.
• T¨ng nguån lùc cho t−¬ng lai (c¬ së vËt chÊt, kü thuËt,...).

1.2.4. TiÕn tr×nh ph¸t triÓn céng ®ång
TiÕn tr×nh ph¸t triÓn céng ®ång bao gåm çc b−íc nh− sau:
- Thøc tØnh céng ®ång
Lµ tiÕn tr×nh ®Ó céng ®ång hiÓu râ, C©u hái th¶o luËn
®¸nh gi¸ ®óng vµ ®Èy ®ñ çc nguån lùc cña 1) Çc d©n téc hiÖn cã ë ®Þa
céng ®ång. ph−¬ng vμ çc mèi quan hÖ
- T¨ng c−êng n¨ng lùc cña hä trong céng ®ång cña
hä?
Lµ tiÕn tr×nh t¨ng c−êng çc nguån
lùc cña céng ®ång ®Ó céng ®ång ®ñ kh¶ 2) Nh÷ng tËp qu¸n, phong
n¨ng v−ît qua çc khã kh¨n. tôc, nhu cÇu vμ nguyÖn väng
®Æc thï cña çc d©n téc cÇn
- Tù lùc ph¶i chó ý trong ph¸t triÓn
Võa lµ tiÕn tr×nh võa lµ môc ®Ých hiÖn nay ë ®Þa ph−¬ng?
quan träng nhÊt cña ph¸t triÓn céng ®ång. 3) Th¸ch thøc vμ gi¶i ph¸p
Céng ®ång tù lùc lµ céng ®ång cã ®ñ çc cho ph¸t triÓn céng ®ång t¹i
nguån lùc ®Ó tù ph¸t triÓn. ®Þa ph−¬ng?


1.2.5. Ph−¬ng ch©m cña çc dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång
• §¸p øng ®óng nhu cÇu vµ nguyÖn väng cña céng ®ång.
• Tu©n thñ tiÕn tr×nh ph¸t triÓn céng ®ång (Thøc tØnh/t¨ng n¨ng lùc/tù lùc).
• Trao quyÒn ®Ó qu¶n lý tõ cÊp thÊp nhÊt.
• Çc bªn cïng ®ãng gãp.
• Lång ghÐp víi çc ch−¬ng tr×nh dù ¸n kh¸c trªn cïng ®Þa bµn.
• §¶m b¶o hiÖu qu¶ vµ tÝnh bÒn v÷ng.
• Gióp d©n cÇn c©u mµ kh«ng ph¶i lµ x©u ç.
• Thùc hiÖn d©n chñ c¬ së.
• B¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i tr−êng sinh th¸i ®Ó ph¸t triÓn bÒn
v÷ng.
• Gi¶m dÇn sù hç trî.
• Kh«ng lµm hé/kh«ng lµm thay mµ chØ hç trî.
• Chó träng vÊn ®Ò giíi vµ ®¶m b¶o b×nh ®¼ng giíi.
• Chó träng ®Õn ng−êi nghÌo vµ v× ng−êi nghÌo.
• Chó träng ®Õn ®ång bµo d©n téc thiÓu sè .


ii. tiÕp cËn céng ®ång
vμ sù tham gia cña ng−êi d©n

2.1. ng−êi trong cuéc vμ ng−êi ngoμi cuéc

2.1.1. ý t−ëng vÒ ng−êi trong cuéc vµ ng−êi ngoµi cuéc
• H·y coi céng ®ång (gåm nh÷ng ng−êi trong cuéc) nh− mét dßng s«ng
®ang ch¶y vµ tiÕp tôc ch¶y. Con s«ng ®· ch¶y tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ
kh¸c, vµ råi ®©y sÏ cßn ch¶y.
• Lµ nh÷ng ng−êi lµm dù ¸n ph¸t triÓn (ng−êi ngoμi cuéc), chóng ta ®i vµo
dßng ch¶y cña con s«ng (céng ®ång) t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã vµ ®i ra ë
mét ®iÓm kh¸c.
• VÝ dô: Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n sÏ ®Ó l¹i mét c¸i g×
®ã cô thÓ vµ l−u niªn t¹i céng ®ång ®Ó c¸c céng ®ång ®ã cã sù ph¸t
triÓn bÒn v÷ng.

2.1.2. §Æc ®iÓm cña ng−êi trong cuéc vµ ng−êi ngoµi cuéc
Ng−êi trong cuéc vµ ng−êi ngoµi cuéc cã nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu
®Æc thï cña m×nh. Sù kh¸c nhau ®ã cã thÓ thÊy ®−îc qua b¶ng sau:


Ng−êi trong cuéc Ng−êi ngoμi cuéc
§iÓm m¹nh: §iÓm m¹nh:
HiÓu râ hoµn c¶nh, t×nh h×nh thùc Th−êng cã kiÕn thøc khoa häc,
tÕ. cã kinh nghiÖm.
Lµ mét céng ®ång, ®«ng ng−êi. Th−êng cã ph−¬ng ph¸p,
ph−¬ng tiÖn lµm viÖc cã hiÖu
Cã nhiÒu kinh nghiÖm thùc tÕ.
qu¶ h¬n.
Cã lÞch sö, truyÒn thèng, quan hÖ
céng ®ång.

§iÓm yÕu: §iÓm yÕu:
Cã thÓ h¹n chÕ vÒ ph−¬ng ph¸p, Th−êng gÆp khã kh¨n do ng«n
ph−¬ng tiÖn lµm viÖc, kiÕn thøc ng÷, ®iÒu kiÖn sèng, lµm viÖc.
hiÖn ®¹i. Kh«ng hiÓu râ vÒ céng ®ång.
Cã thÓ cã khã kh¨n vÒ nguån lùc. Khã cã ®iÒu kiÖn quan hÖ réng
H¹n chÕ vÒ th«ng tin, quan hÖ. r·i víi ®Þa ph−¬ng.
Cã sù kh¸c nhau vÒ v¨n ho¸,
phong tôc, tËp qu¸n.

2.1.3. Quan hÖ gi÷a “Ng−êi trong cuéc” vµ “Ng−êi ngoμi cuéc”
Trong mÊy thËp kû qua mèi quan hÖ gi÷a “ng−êi trong cuéc” vµ “ng−êi
ngoµi cuéc” trong çc ho¹t ®éng v× sù ph¸t triÓn ®· tr¶i qua çc ph−¬ng thøc sau:
Ph−¬ng thøc 1: MÖnh lÖnh vμ ¸p ®Æt
§©y lµ ph−¬ng thøc mµ nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc ®· ®Ò ra çc quyÕt ®Þnh vµ
¸p ®Æt cho ng−êi trong cuéc.
• Hä ®· quyÕt ®Þnh cã nh÷ng vÊn ®Ò g× vµ çch
gi¶i quyÕt chóng ra sao.
• Hä ®· thiÕt kÕ dù ¸n, ¸p ®Æt çc môc tiªu vµ
çc ho¹t ®éng ù ¸n.
• Hä ®· cung cÊp çc ®Çu vµo cÇn thiÕt, çc çn
bé qu¶n lý, råi kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ ®Ó xem çc
ho¹t ®éng, môc tiªu cã ®¹t ®−îc kh«ng.


KÕt qu¶ lµ:
• Sù quan t©m cña céng ®ång th−êng theo thêi gian mµ l¾ng xuèng.
• RÊt Ýt céng ®ång tiÕp tôc ho¹t ®éng sau khi nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc
rót lui. Râ rµng tÝnh bÒn v÷ng ®· kh«ng ®¹t ®−îc.
Ph−¬ng thøc 2: Cã sù tham gia cña céng ®ång mét çch h¹n chÕ
Theo ph−¬ng thøc nµy, nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc vÉn cßn ®Ò ra phÇn lín çc
quyÕt ®Þnh, nh−ng hä ®· b¾t ®Çu hái nh÷ng ng−êi trong cuéc nhiÒu c©u hái h¬n.
Nh×n chung vai trß cña nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc vÉn phÇn lín gièng ph−¬ng
thøc tõ trªn xuèng, ¸p ®Æt vµ mÖnh lÖnh.
KÕt qu¶ lµ:
• Nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc ®· b¾t ®Çu nhËn
thøc ®−îc r»ng nh÷ng ng−êi trong cuéc cã
kh¸ nhiÒu hiÓu biÕt.

• Nh÷ng ng−êi trong cuéc th−êng cã thÓ x¸c
®Þnh ®−îc t¹i sao çc ho¹t ®éng tiÕn hµnh
®−îc hoÆc kh«ng.
?

Ph−¬ng thøc 3: Ph©n quyÒn vμ trao quyÒn
§©y lµ tr−êng hîp ng−êi trong cuéc, víi sù hç trî cña nh÷ng ng−êi ngoµi
cuéc, tÝch cùc ®Ò ra quyÕt ®Þnh.
• Ng−êi trong cuéc x¸c ®Þnh çc vÊn ®Ò cña hä
? vµ gi¶i ph¸p. Hä ®Æt ra çc môc tiªu vµ ho¹t
®éng, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ çc tiÕn ®é ®Ó xem
chóng cã ®¹t kh«ng hoÆc cßn ®ang ph¶i lµm
thªm.
• Nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc vËn dông çch tiÕp
? cËn cã sù tham gia, khuyÕn khÝch ng−êi trong
cuéc tù x¸c ®Þnh çc nhu cÇu cña hä, tù ®Ò ra
çc môc tiªu cña chÝnh m×nh, tù qu¶n lý, kiÓm
tra vµ ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng.


KÕt qu¶ lµ:
• Çch tiÕp cËn nµy ®· b¾t ®Çu ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ.
• Cïng víi thêi gian vµ kinh nghiÖm, çch tiÕp cËn nµy sÏ ph¸t triÓn
thªm ph−¬ng ph¸p vµ c«ng cô, mang l¹i nhiÒu kh¶ n¨ng cho céng
®ång, cho viÖc ph¸t triÓn (kinh tÕ ) bÒn v÷ng.

C©u hái th¶o luËn:
1. Víi dù ¸n cña PTNT CB-BK ë ®Þa ph−¬ng, anh chÞ lμ ng−êi trong cuéc hay ngoμi cuéc?.
2. Theo anh chÞ, dù ¸n cña PTNT CB-BK nªn tiÕn hμnh theo ph−¬ng thøc nμo th× tèt? Nh÷ng trë
ng¹i/ th¸ch thøc cho viÖc vËn dông ph−¬ng thøc ®ã trong bèi c¶nh cña ®Þa ph−¬ng anh chÞ lμ g×?
3. Chóng ta cÇn lμm g× ®Ó kh¾c phôc çc trë ng¹i vμ th¸ch thøc nãi trªn.
4. §Ó ph¸t triÓn céng ®ång th× vai trß cña ng−êi trong cuéc lμ quyÕt ®Þnh. ý kiÕn cña B¹n vÒ vÊn ®Ò
nμy?


2.2. Sù tham gia cña céng ®ång-®éng lùc vμ môc tiªu
cña ph¸t triÓn céng ®ång
Nh− chóng ta ®· biÕt, “sù tham gia cña ng−êi d©n” ®· trë thµnh ph−¬ng
ch©m hµnh ®éng vµ lµ môc tiªu quan träng nhÊt cña nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c
ph¸t triÓn trong çc dù ¸n “Ph¸t triÓn n«ng th«n”.

2.2.1. Sù cÇn thiÕt vÒ sù tham gia cña ng−êi d©n trong dù ¸n ph¸t
triÓn n«ng th«n
Sù tham gia cña céng ®ång (ng−êi d©n) kh«ng chØ lµ ®Ó nãi mµ thùc sù lµ
mét sù cÇn thiÕt ®Ó dù ¸n vµ ng−êi d©n lµ çc ®èi t¸c b×nh ®¼ng, ®Ó tr¸nh coi ng−êi
d©n chØ lµ “®èi t−îng” cña dù ¸n, mµ ng−êi d©n, céng ®ång ph¶i ®−îc coi lµ ng−êi
chñ thùc sù cña dù ¸n. Môc tiªu lµ:
• §Ó thùc hiÖn trong thùc tÕ: D©n biÕt, D©n bµn, D©n lµm, D©n kiÓm tra
gi¸m s¸t, D©n qu¶n lý vµ sö dông thµnh qu¶, D©n h−ëng lîi Ých tõ dù ¸n.
• §Ó h¹n chÕ çc thÊt b¹i trong çc ho¹t ®éng cña dù ¸n. TÊt nhiªn ë ®©u
còng cã s¬ suÊt, nh−ng cã thÓ tr¸nh ®−îc rÊt nhiÒu sai lÇm chØ b»ng
çch ®¬n gi¶n hái ý kiÕn ng−êi d©n tr−íc khi ra quyÕt ®Þnh.
• §Ó lµm xÝch l¹i gÇn nhau gi÷a çc bªn liªn quan trong dù ¸n trong çc
mèi liÖn hÖ trao ®æi th«ng tin. Th«ng tin ph¶n håi cña ng−êi d©n dÔ cã
t¸c ®éng tíi chÝnh s¸ch, ch−¬ng tr×nh h¬n nÕu th«ng tin ®ã ®−îc truyÒn
trùc tiÕp cho çc vÞ l·nh ®¹o dù ¸n mµ kh«ng ph¶i tr¶i qua nhiÒu tÇng tæ
chøc.
• §Ó t¨ng kh¶ n¨ng cã ®−îc sù phï hîp gi÷a çc ho¹t ®éng (dù ¸n) víi
çc nhu cÇu cña ng−êi d©n, víi ®iÒu kiÖn h¹n chÕ cña tõng ®Þa ph−¬ng.
• §Ó tËn dông vµ khai th¸c çc nguån lùc cña ®Þa ph−¬ng cïng v× môc
tiªu ph¸t triÓn.
• §Ó t¹o c¬ héi gi¸o dôc cho ng−êi d©n.


2.2.2. Çc giai ®o¹n cÇn sù tham gia cña ng−êi d©n trong chu kú
dù ¸n
Çc c¬ quan tham gia dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n ®Òu ph¶i coi sù tham gia
cña ng−êi d©n lµ c−¬ng lÜnh, lµ chÝnh s¸ch th−êng trùc. Do ®ã çc ph−¬ng thøc,
ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn céng ®ång sÏ cã nhiÒu tiÕn bé.
Tuy nhiªn, sù tham gia lµ c¶ mét qu¸ tr×nh. Qu¸ tr×nh ®ã chØ cã thÓ c¶i thiÖn
nhanh khi mµ c¶ c¬ quan tham gia dù ¸n vµ ng−êi d©n trong vïng dù ¸n cïng cã
çc nç lùc ®Ó ®¸p øng môc tiªu nµy. Trong nhiÒu dù ¸n, sù tham gia cña ng−êi
d©n cßn nhiÒu h¹n chÕ, chØ giíi h¹n trong viÖc thùc hiÖn mét sè ho¹t ®éng ®· lËp
ra tõ tr−íc hoÆc tr¶ lêi çc c©u hái ®iÒu tra.
Trong dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n, vÒ nguyªn t¾c ng−êi d©n cã thÓ tham gia
vµ thùc tÕ cho thÊy hä sÏ tham gia vµo tÊt c¶ çc giai ®o¹n cña chu kú dù ¸n: tõ
b−íc ®Çu x¸c ®Þnh vÊn ®Ò, chän c«ng tr×nh, lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc thi c«ng, theo
dâi, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ tiÕn ®é thùc hiÖn... Nh÷ng sù tham gia nh− thÕ cña ng−êi
d©n chØ cã thÓ cã ®−îc khi:
• Cã ph−¬ng ph¸p, biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó t¹o c¬ héi cho ng−êi d©n tham
gia;
• Cã sù ®éng viªn cÇn thiÕt ®Ó ng−êi d©n tham gia.
H×nh thøc vµ møc ®é tham gia cña ng−êi d©n vµo tiÕn tr×nh cña mét dù ¸n
ph¸t triÓn n«ng th«n cã thÓ m« t¶ qua s¬ ®å sau:

Tham gia Tham gia Tham gia Tham gia Tham gia Tham gia
thô ®éng vµo viÖc v× çc cã vai trß/ phèi hîp/ chñ ®éng,
cung cÊp kho¶n thï theo chøc cïng hîp tù huy
th«ng tin/ lao/ ¦u ®∙i n¨ng t¸c ®éng
Tr¶ lêi vËt chÊt
pháng vÊn


Mçi giai ®o¹n trong chu kú dù ¸n sù tham gia cña céng ®ång ®Òu cã môc
®Ých vµ lîi Ých cô thÓ nh− sau:

Giai ®o¹n Môc ®Ých vμ lîi Ých
B¾t ®Çu • Ng−êi d©n hiÓu râ h¬n hoµn c¶nh cña m×nh;
• Ng−êi d©n cã thªm kü n¨ng ph©n tÝch, hiÓu vÒ tr×nh tù c«ng
viÖc;
• Tù ®Ò xuÊt c«ng tr×nh, ®Ò ra gi¶i ph¸p cã kh¶ n¨ng thùc thi
cao.
Gi÷a kú • Nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng;
• N©ng cao kü n¨ng vÒ tæ chøc vµ tù tin;
• Cã thÓ söa ®æi, ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch, ph−¬ng thøc tiÕn
hµnh.
Cuèi kú • T×m nguyªn nh©n thÊt b¹i hay thµnh c«ng;
• §Ò ra çc kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh tiÕp theo ®Ó duy tu, b¶o
d−ìng, h−ëng lîi tõ c«ng tr×nh mét çch l©u dµi, bÒn v÷ng;
• NhËn ra kh¶ n¨ng cña céng ®ång m×nh.

2.2.3. Lîi Ých tõ sù tham gia cña céng ®ång
• Ph¸t triÓn chÝnh lµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng cña con ng−êi, nh−ng ®iÒu nµy
chØ cã thÓ cã ®−îc th«ng qua sù tham gia cña hä.
• Mét trong nh÷ng môc tiªu cña ph¸t triÓn lµ tù lùc, nh−ng qu¸ tr×nh ®ã chØ
cã ®−îc khi tù b¶n th©n ng−êi d©n lµm thay ®æi cuéc sèng cña hä.
• Khi ng−êi d©n tham gia, hä sÏ dÇn tù n©ng cao nhËn thøc vµ tù tin.
• Sù tham gia sÏ cho phÐp t×m ra çc gi¶i ph¸p thÝch hîp. §ã lµ qu¸ tr×nh
hîp t¸c, kÕt hîp kiÕn thøc, kinh nghiÖm quý b¸u cña ng−êi d©n víi kiÕn
thøc khoa häc.
• Tham gia t¹o ra sù hîp t¸c, chia sÎ vµ cïng nç lùc v−ît qua mäi khã
kh¨n, t¹o ra tÝnh céng ®ång vµ ®oµn kÕt.


• Sù tham gia ®Æt ng−êi d©n ë ®Þa vÞ tù chñ, gi¶m bít lÖ thuéc, h¹n chÕ t−
t−ëng tr«ng chê, û l¹i.

KÕt luËn quan träng:
ViÖc tham gia cña chÝnh céng ®ång vµo çc c«ng viÖc trong dù ¸n ph¸t
triÓn céng ®ång lµ mét sù viÖc cã tÝnh gi¸o dôc vµ cã thÓ cßn quan träng
h¬n viÖc ®Çu t− tiÒn b¹c.
Qua viÖc tham gia vµo çc ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ nhu cÇu vµ x¸c ®Þnh khã
kh¨n, x¸c ®Þnh çc ho¹t ®éng −u tiªn... ng−êi d©n sÏ häc ®−îc çc kü
n¨ng ph©n tÝch.
Qua viÖc tham gia vµo lËp kÕ ho¹ch vµ qua viÖc tham gia vµo thùc hiÖn
dù ¸n hä sÏ dÇn dÇn tù tin vµ cã kü n¨ng tæ chøc.
T¹o ®−îc çc kü n¨ng vÒ tæ chøc vµ thùc hiÖn çc ho¹t ®éng cña dù ¸n
nµy, chóng ta sÏ ®Æt ®−îc nÒn mãng cho sù thµnh c«ng cña çc ho¹t
®éng ph¸t triÓn hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai.


2.2.4. So s¸nh 2 ph−¬ng thøc tiÕp cËn céng ®ång
Ho¹t ®éng Ph−¬ng thøc mÖnh lÖnh/ Ph−¬ng thøc cïng tham gia/ tù
tõ trªn xuèng quyÕt
1. B−íc ®i ban • Thu thËp sè liÖu, lËp kÕ • Thøc tØnh ng−êi d©n
®Çu ho¹ch
2. ThiÕt kÕ • Cøng nh¾c, do çc c¬ quan • Hµnh ®éng linh ho¹t, ng−êi
ch−¬ng tr×nh chuyªn m«n tiÕn hµnh d©n cïng tham gia
hµnh ®éng
3. Çc tæ chøc • Çc c¬ quan chuyªn m«n ë • ThiÕt lËp tõ d−íi
hç trî cÊp trªn
• Ng©n s¸ch quèc gia, dù ¸n
4. Nguån lùc • Çn bé kü thuËt • Nguån lùc vµ sù hiÓu biÕt
chÝnh cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng.
• Tµi chÝnh
• Nguån lùc ®Þa phu¬ng cïng
víi nguån hç trî cña dù ¸n
5. HuÊn luyÖn • Trong líp häc gi¸o huÊn, • TËp huÊn ng¾n h¹n, võa
®éi ngò çn chÝnh quy häc, võa lµm
bé • Çn bé ®Þa ph−¬ng ®−îc
n©ng cao n¨ng lùc
6. Ph−¬ng thøc • Nhanh, ph¹m vi réng • Ph¹m vi nhá, tiÕn ®é theo
thùc hiÖn ®iÒu kiÖn cô thÓ tõng ®Þa
ph−¬ng
7. Träng t©m • Chi tiªu vÒ mÆt tµi chÝnh • HiÖu qu¶ l©u dµi
qu¶n lý
8. Néi dung çc • Ch−¬ng tr×nh ®· Ên ®Þnh, kÕ • Phong phó vµ ®a d¹ng
ho¹t ®éng ho¹ch tõ trªn xuèng.
• KÕ ho¹ch tõ d−íi lªn
9. Th«ng tin • BÞ khu«n mÉu • Hai chiÒu, gi÷a trªn d−íi vµ
trao ®æi th«ng tin réng r·i

10. §¸nh gi¸ • Tõ bªn ngoµi vµ ®Þnh kú • Tù gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸
th−êng xuyªn
11. Sai sãt • Lu«n bá qua • Lu«n ®−îc ph©n tÝch vµ rót
kinh nghiÖm.
12. T¸c ®éng • Cho ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng • Ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng tù tin
tÝnh lÖ thuéc vµ tù lùc


2.2.5. Nh÷ng trë ng¹i ®èi víi sù tham gia cña ng−êi d©n
§Ó cã ®−îc sù tham gia cña ng−êi d©n çc dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång
th−êng gÆp ph¶i mét sè trë ng¹i sau ®©y:
• Ng−êi d©n cã thÓ e ng¹i v× ch−a thùc sù quen víi çch lµm viÖc míi.
• Ai còng bËn víi rÊt nhiÒu c«ng viÖc gia ®×nh vµ kÕ ho¹ch ç nh©n nªn Ýt
thêi gian ®Ó tham gia.
• Ng−êi d©n cã thÓ kh«ng c¶m nhËn ®−îc lîi Ých cña sù tham gia.
• Nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o c¶m thÊy d−êng nh− “uy quyÒn” bÞ gi¶m ®i khi
khÝch lÖ sù tham gia.
• Sù tham gia réng r·i sÏ mÊt nhiÒu thêi gian.
• C¶n trë do khu«n mÉu, t«n tin trËt tù, vai vÕ trong quan hÖ x· héi.
§Ó kh¾c phôc nh÷ng trë ng¹i trªn cÇn ph¶i:
• T¹o c¬ héi ®Ó ng−êi d©n tham gia th«ng qua viÖc ®−a ra quan ®iÓm míi
vÒ çch thøc tiÕp cËn céng ®ång, ®ång thêi t¹o mäi c¬ héi vµ tiÕn tr×nh
phï hîp ®Ó ng−êi d©n dÔ dµng tham gia.
• Cã sù ®éng viªn cÇn thiÕt trªn c¶ ph−¬ng diÖn vËt chÊt vµ tinh thÇn.

2.3. Mét sè ph©n tÝch vÒ ng−êi d©n
Ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn th−êng xuyªn ph¶i tiÕp xóc, trao ®æi vµ quan
hÖ víi ng−êi d©n ë céng ®ång. Mét sè ph©n tÝch sau ®©y sÏ cã Ých cho ng−êi lµm
c«ng t¸c ph¸t triÓn.

2.3.1. Ng−êi lín tuæi
Nh÷ng ng−êi lín tuæi trong céng ®ång lµ nh÷ng ng−êi tham gia chÝnh vµo
çc dù ¸n ph¸t triÓn. Hä cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh sau:
• Cã rÊt nhiÒu kinh nghiÖm sèng;
• Cã thãi quen l©u dµi;
• Th−êng bËn rén víi rÊt nhiÒu vÊn ®Ò, c«ng viÖc trong cuéc sèng;
• Cã lßng tù träng cao, hay tù ¸i;
• Lu«n muèn gi÷ g×n danh tiÕng, b¶n s¾c v¨n ho¸;


• Cã tÝnh quyÕt ®o¸n;
• TiÕp thu cã tÝnh phª ph¸n, chän läc;
• ChØ hµo høng tiÕp thu nh÷ng vÊn ®Ò cÇn thiÕt víi hä;
• Hay nãi chuyÖn lÞch sö, truyÒn thèng.
Khi trao ®æi chia sÎ kinh nghiÖm víi ng−êi lín tuæi nh÷ng ng−êi lµm c«ng
t¸c ph¸t triÓn céng ®ång cßn gÆp trë ng¹i do hä chÞu nh÷ng ¶nh h−ëng sau:
• TÝnh kiªu ng¹o.
• TÝnh tù m·n.
• ThiÕu tin t−ëng.
• ThiÕu h¨ng say.
• ThiÕu ®éng c¬.
• ChÞu ¶nh h−ëng cña nh÷ng ®iÒu ®· häc tr−íc.
Do vËy, hiÖu qu¶ cña viÖc trao ®æi, tham gia phô thuéc nhiÒu vµo ph−¬ng
ph¸p vµ th¸i ®é tiÕp cËn cña çn bé lµm c«ng t¸c céng ®ång, còng nh− phô thuéc
nhiÒu vµo m«i tr−êng héi häp vµ hoµn c¶nh lµm viÖc.
§Ó khÝch lÖ ng−êi lín trao ®æi vµ chia sÎ kinh nghiÖm cÇn ph¶i biÕt ®−îc khi
nµo lµm viÖc víi hä lµ tèt nhÊt. Kinh nghiÖm cho thÊy trao ®æi tèt nhÊt víi ng−êi lín
tuæi khi:
• ViÖc trao ®æi nµy liªn quan ®Õn viÖc hä ®ang lµm hoÆc mét môc tiªu
mµ hä muèn ®¹t ®−îc.
• Hä thÊy gi¸ trÞ vµ sù liªn quan cña nh÷ng ®iÒu mµ hä ®ang th¶o luËn
víi c«ng viÖc cña hä.
• Hä tham gia mét çch tù nguyÖn, kh«ng bÞ Ðp buéc.
• Hä vµ kinh nghiÖm cña hä ®−îc coi träng.
• Hä tham gia mét çch tÝch cùc cïng víi nh÷ng ng−êi kh¸c.
• Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm thÝch hîp.
• M«i tr−êng thuËn lîi cho viÖc trao ®æi.


2.3.2. Ng−êi nghÌo
Ng−êi nghÌo th−êng bÞ lÐp vÕ trong céng ®ång vµ do vËy trong c¸c ho¹t
®éng céng ®ång hä Ýt tham gia. T×nh c¶nh cña ng−êi nghÌo ®−îc thÓ hiÖn bëi “hÖ
thèng” sau ®©y:

V«
quyÒn

DÔ tæn
C« lËp th−¬ng

NghÌo YÕu kÐm
khæ vÒ thÓ
chÊt

Th¶o luËn nhãm:
- §Þa vÞ ng−êi nghÌo trong céng ®ång?
- VÞ trÝ, ý kiÕn cña ng−êi nghÌo trong héi häp?
- Ng−êi nghÌo trong ph¸t triÓn?

2.3.3. Giíi vµ c¸c vÊn ®Ò vÒ giíi trong ph¸t triÓn
a) Kh¸i niÖn vÒ giíi tÝnh
• Sù kh¸c nhau vÒ sinh häc gi÷a ®µn «ng vµ ®µn bµ lµ ®Æc ®iÓm tù nhiªn
kh«ng thay ®æi.


• Sù kh¸c nhau ®−îc thÓ hiÖn ra b»ng sù kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o c¬ thÓ,
thÓ chÊt vµ sinh lý cña tõng giíi tÝnh tõ khi cßn lµ bµo thai trong bông
mÑ.
b) Kh¸i niÖn vÒ giíi
• Lµ mèi t−¬ng quan gi÷a ®Þa vÞ x· héi cña phô n÷ vµ nam giíi trong mét
bèi c¶nh x· héi cô thÓ.
• Khi nãi ®Õn giíi lµ nãi ®Õn çc ®iÒu kiÖn, çc yÕu tè x· héi quy ®Þnh vÞ trÝ,
chøc n¨ng cña mçi giíi trong mét m«i tr−êng cô thÓ.
c) Nh÷ng biÓu hiÖn vÒ giíi tÝnh vμ giíi
- BiÓu hiÖn vÒ giíi tÝnh:
Sù kh¸c biÖt gi÷a nam vµ n÷ vÒ mÆt sinh häc ta cã thÓ ph©n biÖt qua mÊy
yÕu tè sau:
• Bé phËn sinh dôc
• H×nh d¸ng c¬ thÓ kh¸c nhau, giäng nãi kh¸c nhau (do néi tiÕt quy
®Þnh).
• Sù ph©n chia nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh (®µn bµ XX, ®µn «ng XY).
- BiÓu hiÖn vÒ giíi:

Nam tÝnh: N÷ tÝnh:
• Gia tr−ëng • HiÒn tõ, nh©n hËu
• M¹nh mÏ, lý trÝ • NhÉn n¹i, cÇn cï
• QuyÕt ®o¸n, kû luËt • Nh¹y c¶m
• HiÕu th¾ng • Hy sinh, khiªm nh−êng.
Nh÷ng tÝnh çch nµy h×nh thµnh, do qu¸ tr×nh häc vµ rÌn luyÖn mµ cã. Do
vËy chóng cã thÓ thay ®æi vµ h×nh thµnh ë mçi ng−êi nam hoÆc n÷ vµ trong ®êi
sèng thùc tÕ. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi ng−êi ®µn «ng ®Òu cã ®øc tÝnh Êy vµ ng−îc l¹i
(theo quan niÖm x· héi).
d) Vai trß cña giíi
- Vai trß sinh s¶n


Sù ph©n c«ng lao ®éng ®Çu tiªn cã tÝnh chÊt tù nhiªn (sinh häc) ®èi víi giíi
lµ:
• §µn «ng lµm cho thô thai.
• §µn bµ mang thai vµ sinh ®Î.
- Vai trß s¶n xuÊt
Vai trß s¶n xuÊt lµ nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mang l¹i thu nhËp.
C«ng viÖc nµy c¶ nam vµ n÷ ®Òu cã vai trß s¶n xuÊt. Sù ph©n biÖt nam, n÷ vÒ tÝnh
chÊt vµ qu¸ nhÊn m¹nh thiªn chøc sinh ®Î vµ nu«i con cña phô n÷, ®· trãi buéc
ng−êi phô n÷ trong gia ®×nh, bÕp nóc.
Trong lao ®éng, ®µn «ng næi bËt lªn çc c«ng viÖc liªn quan ®Õn kh¸m ph¸,
ph¸t hiÖn çi míi, s¸ng t¹o. Phô n÷ th−êng ®−îc coi chØ thÝch hîp víi nh÷ng nghÒ
nh−: y tÕ, gi¸o dôc, nu«i dËy trÎ hoÆc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nh÷ng lo¹i viÖc rÊt vÊt
v¶ nh−ng l¹i ®−îc tr¶ c«ng thÊp vµ kÐm gi¸ trÞ.
- Vai trß qu¶n lý
Trong ho¹t ®éng céng ®ång th× c«ng t¸c qu¶n lý phÇn lín do nam giíi ®¶m
nhiÖm. HiÖn nay, vai trß sinh ®Î vµ ho¹t ®éng céng ®ång cña ng−êi phô n÷ cßn
ch−a ®−îc ®¸nh gi¸ ®óng møc. §µn «ng cho r»ng ®ã lµ chøc n¨ng tù nhiªn, lµ phi
s¶n xuÊt, kh«ng cã gi¸ trÞ. §ã còng chÝnh lµ nguyªn nh©n cña sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ
giíi.
e) V× sao cÇn quan t©m ®Õn giíi trong ph¸t triÓn?
Sau ®©y lµ nh÷ng lý do chÝnh cÇn ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò giíi trong çc
dù ¸n ph¸t triÓn:
• Phô n÷ vµ nam giíi cã nhu cÇu −u tiªn kh¸c nhau.
• Phô n÷ vµ nam giíi cã çc kü n¨ng chuyªn m«n kh¸c nhau.
• Phô n÷ vµ nam giíi cã çch tiÕp cËn vµ qu¶n lý nguån lùc kh¸c nhau.
• Phô n÷ th−êng quan t©m ®Õn ®êi sèng hµng ngµy, ch¨m sãc con çi
nhiÒu h¬n nam giíi.
• Phô n÷ vµ nam giíi cã çch ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch vÊn ®Ò kh¸c nhau.
Trong khi t¹o ra sù tham gia cña ng−êi d©n trong çc dù ¸n ph¸t triÓn n«ng
th«n, mét vÊn ®Ò t−ëng nh− ph¶i râ rµng nh−ng th−êng rÊt hay bÞ bá qua hay
kh«ng ®−îc quan t©m ®óng møc lµ sù tham gia cña phô n÷. Çc lý do lµ:


• Çc ch−¬ng tr×nh kh«ng tÝnh ®Õn çc h¹n chÕ nhÊt ®Þnh mµ phô n÷
ph¶i chÞu trong viÖc tham gia çc ho¹t ®éng céng ®ång;
• Do t− t−ëng träng nam, khinh n÷;
• Do thùc tÕ phô n÷ cã rÊt Ýt thêi gian v× ph¶i ®¶m ®−¬ng kh«ng biÕt bao
nhiªu c«ng viÖc trong ch¨m sãc gia ®×nh, con çi.

Th¶o luËn nhãm:
1) VÞ trÝ phô n÷ th−êng ngåi trong çc cuéc häp? V×
sao ?
2) TØ lÖ tham gia tha gia cña phô n÷ trong çc cuéc
häp céng ®ång? V× sao ?
3) ý kiÕn tham gia cña phô n÷ (Sè l−îng, chÊt l−îng)?
4) Møc ®é t«n träng, th¸i ®é l¾ng nghe cña céng ®ång
®èi íi kiÕ ñ h ÷?


iii. Ng−êi lμm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång vμ
nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt

3.1. ng−êi lμm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång

3.1.1. Ai lµ ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®«ng?
Ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn lµ nh÷ng ng−êi th−êng xuyªn tiÕp xóc víi
céng ®ång, gióp céng ®ång ph¸t triÓn. ë ®Þa ph−¬ng, nh÷ng ng−êi nµy chÝnh lµ çc
çn bé th«n, x·. Do ®ã çn bé ph¸t triÓn kh«ng ph¶i lµ:
- Quan chøc quan liªu, mÖnh lÖnh.
- L·nh ®¹o, trùc tiÕp ®iÒu hµnh ch−¬ng tr×nh ®· cã s½n.

3.1.2. Vai trß, nhiÖm vô cña çn bé ®Þa ph−¬ng trong ph¸t triÓn
céng ®ång
Çn bé ®Þa ph−¬ng víi t− çch lµ çn bé ph¸t triÓn céng ®ång cã nh÷ng vai
trß vµ nhiÖm vô chÝnh d−íi ®©y:
1. T¹o thuËn lîi
Muèn trë thµnh nhµ tæ chøc th× chóng ta ph¶i t¹o ra ®−îc bÇu kh«ng khÝ
thuËn lîi ®Ó ng−êi d©n tù tæ chøc. Çch “t¹o thuËn lîi” ®−îc nhÊn m¹nh trong mäi
lÜnh vùc ho¹t ®éng v× chØ cã çch nµy míi ph¸t huy ®−îc mäi tiÒm n¨ng cña tËp
thÓ. VÝ dô: Trong mét cuéc th¶o luËn nhãm, ng−êi “çn bé th«n, x·” t¹o bÇu kh«ng
khÝ thuËn lîi ®Ó nhãm viªn tù béc lé, ph¸t biÓu, nèi kÕt çc ý kiÕn, hç trî chø kh«ng
®iÒu khiÓn. Çc quyÕt ®Þnh kh«ng do “ng−êi t¹o thuËn lîi ®−a ra” mµ do c¶ nhãm
lµm nªn.
2. Nhμ nghiªn cøu
Çn bé th«n, x· ph¶i biÕt t×m hiÓu çc khÝa c¹nh kh¸c nhau cña céng ®ång,
v¹ch ra mét kÕ ho¹ch, çc h−íng dÉn cÇn thiÕt ®Ó cïng ng−êi ®Þa ph−¬ng t×m hiÓu
vÒ céng ®ång m×nh. Çn bé th«n, x· ph¶i cã kü n¨ng thu thËp, ph©n tÝch çc d÷
kiÖn vÒ céng ®ång. §iÒu quan träng lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi d©n tham gia ngµy
tõ ®Çu.


Download» http://Agriviet.Com

3. Nhμ huÊn luyÖn

§iÒu ng−êi d©n trong céng ®ång cÇn thiÕt lµ cã ®−îc nhËn thøc míi, ph©n
tÝch ®−îc t×nh tr¹ng x· héi trong ®ã hä ®ang sèng, t×m ra çc nguyªn nh©n cña çc
vÊn ®Ò. Do ®ã mäi môc tiªu tiÕp xóc, ®èi tho¹i víi d©n ®Òu cã t¸c dông gi¸o dôc.
Çc cuéc th¶o luËn mang tÝnh gi¸o dôc cao. Çn bé th«n, x· ph¶i cã kü n¨ng tæ
chøc çc líp tËp huÊn, sö dông çc ph−¬ng ph¸p th«ng tin, huÊn luyÖn kh¸c nhau
b»ng líi nãi, ch÷ viÕt, h×nh ¶nh, s¾m vai, diÔn kÞch,...

4. V¹ch kÕ ho¹ch

Çn bé th«n, x· cÇn gióp ng−êi d©n v¹ch ra kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch ph¶i tõ c¬
së ®−a lªn, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu vµ çc vÊn ®Ò cña céng ®ång. Trong kÕ ho¹ch
ph¶i ®Ò ra môc tiªu kh¶ thi, nh÷ng c«ng viÖc cÇn lµm theo tõng ®èi t−îng vµ thêi
gian, ai thùc hiÖn? bao giê b¾t ®Çu? khi nµo kÕt thóc? thùc hiÖn b»ng ph−¬ng tiÖn,
®iÒu kiÖn g×? thùc hiÖn dù ¸n t¹i ®©u?

5. Xóc t¸c

Çn bé th«n, x· ph¶i t¹o ra ®−îc nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng nh− lµm
thay ®æi th¸i ®é vµ hµnh vi ç nh©n, biÕn ®æi çc mèi quan hÖ, chuyÓn ®éng trong
çc nhãm vµ tæ chøc céng ®ång. Ng−êi ®ãng vai “næi”, chñ ®éng lµ ng−êi ®Þa
ph−¬ng, ng−êi xóc t¸c rÊt “ch×m” (vÝ dô nh− men trong b¸nh mú).

3.1.3. Nh÷ng phÈm chÊt cÇn thiÕt cña çn bé ph¸t triÓn céng ®ång
1. N¨ng lùc

Çn bé th«n, x· ph¶i cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc chuyªn m«n ®Ó tù tin vµ t¹o niÒm
tin n¬i ng−êi d©n. Do vËy, hä cÇn ®−îc ®µo t¹o ®Ó cã çc kiÕn thøc vµ kü n¨ng cÇn
thiÕt cho c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång (xem chi tiÕt ë çc môc sau).

2. Hoμ ®ång

Çn bé th«n, x· ph¶i cã phong çch hoµ ®ång, cïng ¨n, cïng ë, cïng lµm
víi d©n. BiÕt l¾ng nghe, ®ång c¶m, chÊp nhËn gióp cho çn bé th«n, x· hoµ ®ång
víi ng−êi d©n. Tuy nhiªn, trong hoµ ®ång çn bé céng ®ång kh«ng nªn sa lÇy vµo
nhËu nhÑt- ®iÒu th−êng xÈy ra t¹i n«ng th«n ngµy nay. Tr¸nh çc mèi quan hÖ qu¸
riªng t− lµm ¶nh h−ëng ®Õn quan hÖ chung, ®Õn toµn céng ®ång.



3. Trung thùc

Çn bé th«n, x· cÇn ph¶i trung thùc víi d©n vµ víi chÝnh m×nh. Hä ph¶i lu«n
tù kh¸m ph¸ m×nh vµ kh«ng e ng¹i khi ng−êi kh¸c nh×n vµo m×nh ®Ó gióp m×nh trau
chuèt phÈm chÊt. Ng−êi d©n nhËn thøc çc gi¸ trÞ mµ çn bé th«n, x· ®em l¹i cho
hä nh− d©n chñ, hîp t¸c, c«ng b»ng x· héi, t«n träng nh©n phÈm, kh«ng ph¶i qua
lêi nãi mµ qua con ng−êi vµ çch sèng cña hä. Sù ba hoa, høa hÑn, t¹o uy tÝn
b»ng çi m×nh kh«ng cã, kh«ng thuéc vÒ phÈm chÊt cña çn bé th«n, x·.

4. Kiªn tr×, nhÉn n¹i

Çn bé th«n, x· míi, ch−a cã kinh nghiÖm th−êng hay nãng véi, muèn thÊy
thµnh tÝch ngay nªn ¸p ®Æt ý kiÕn, s¸ng kiÕn cña m×nh. Hä ®· bùc tøc khi d©n
kh«ng thùc hiÖn ®iÒu hä mong muèn. CÇn ph¶i hiÓu r»ng sù thay ®æi trong th¸i ®é,
hµnh vi kh«ng thÓ diÔn ra mét sím, mét chiÒu. BiÕt kiªn tr×, chê ®îi lµ mét phÈm
chÊt quan träng. §iÒu quan träng kh«ng ph¶i lµ ta lµm ®−îc g× mµ ng−êi d©n lµm
®−îc g×.

4. Khiªm tèn, biÕt häc hái n¬i ng−êi d©n

Trong c«ng t¸c sù häc hái kh«ng chØ cã mét chiÒu tõ çn bé th«n, x· ®Õn
ng−êi d©n mµ çn bé th«n, x· sÏ häc rÊt nhiÒu tõ hiÓu biÕt, kinh nghiÖm vµ cuéc
sèng cña ng−êi d©n. ChØ cã sù khiªm tèn míi gióp cho çn bé th«n, x· l»ng nghe,
®ãn nhËn tr©n träng ý kiÕn tõ d©n. ChÊp nhËn sù gãp ý míi thùc hiÖn tèt ch−¬ng
tr×nh ph¸t triÓn vµ lu«n lu«n n©ng cao n¨ng lùc vµ phÈm chÊt cña chÝnh m×nh.

5. Kh¸ch quan v« t−

Çn bé th«n, x· cÇn cã ®øc t×nh nµy vµ kh«ng nªn cã th¸i ®é phª ph¸n.
T×nh thÇn kh¸ch quan, v« t− gióp çn bé th«n, x· gi¶i quyÕt çc m©u thuÉn trong
céng ®ång vµ lµm tèt vai trß xóc t¸c, liªn kÕt çc nhãm trong céng ®ång l¹i víi
nhau.

3.2. Kü n¨ng khuyÕn khÝch, ®éng viªn vμ thóc ®Èy

3.2.1. Nhu cÇu cña ng−êi d©n
§Ó khuyÕn khÝch, ®éng viªn vµ thóc ®Èy ng−êi d©n tham gia tÝch cùc vµo
tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña céng ®ång, tr−íc tiªn çn bé ph¸t triÓn céng ®ång ph¶i



hiÓu ®−îc çc nhu cÇu cña hä. Con ng−êi cã nhiÒu nhu cÇu kh¸c nhau, nh−ng
Maslow ®· ph©n ra lµm 5 lo¹i nhu cÇu lµ:
1. Çc nhu cÇu c¬ b¶n

Ph¶n ¸nh çc môc ®Ých sinh lý vµ sinh tån, nh− ¨n, uèng, hÝt thë, t×nh dôc,
tr¸nh çc khã chÞu vÒ thÓ lùc hay do m«i tr−êng (nãng, l¹nh...), cã çc tiÖn nghi...
2. Çc nhu cÇu vÒ an toμn

Khi tho¶ m·n ®−îc mét phÇn çc nhu cÇu c¬ b¶n, con ng−êi sÏ bÞ nh÷ng
søc Ðp vÒ çc nhu cÇu liªn quan ®Õn trËt tù, an ninh, nh÷ng biÖn ph¸p b¶o vÖ
tr¸nh çc nguy c¬. Çc nhu cÇu nµy ®−îc tho¶ m·n nhê ®ång l−¬ng thÝch ®¸ng,
çc chÕ ®é b¶o hiÓm, çc hÖ thèng chèng trém c¾p...
3. Çc nhu cÇu x· héi

Khi çc nhu cÇu vÒ an toµn ®· ®−îc ®¸p øng th× con ng−êi Ýt bËn t©m h¬n
®Õn b¶n th©n vµ sÏ cè g¾ng t¹o lËp nªn çc mèi quan hÖ gi÷a ng−êi víi ng−êi
(b¶n chÊt con ng−êi vèn mang tÝnh x· héi, do quan hÖ s¶n xuÊt), çc nhu cÇu nµy
cã liªn quan ®Õn çc rµng buéc gia ®×nh, t×nh b¹n, t×nh ®ång nghiÖp... nhÊt lµ t×nh
yªu vµ c¶m t×nh cña ng−êi kh¸c víi m×nh.
4. Çc nhu cÇu ®−îc t«n träng

Khi con ng−êi ®· c¶m thÊy an t©m trong mèi quan hÖ víi nh÷ng ng−êi kh¸c,
ch¾c ch¾n ng−êi ®ã sÏ t×m çch ®Ó ®¹t ®−îc mét ®Þa nµo ®ã; nhu cÇu ®−îc t«n
träng nµy sÏ thóc ®Èy ng−êi ®ã t×m kiÕm dÞp béc lé kh¶ n¨ng cña m×nh cè ®¹t ®−îc
sù khen th−ëng x· héi vµ nghÒ nghiÖp. ¸p lùc vÒ nhu cÇu nµy sÏ kÕt hîp víi ham
muèn vµ ý thÝch tréi h¬n kh¸c ng−êi.
5. Çc nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh m×nh vμ s¸ng t¹o

NÕu con ng−êi ®· ®−îc tho¶ m·n ë møc thø 4 (tuy khã lßng ®−îc mü m·n),
ng−êi ®ã sÏ quan t©m ®Õn sù tr−ëng thµnh ç nh©n vµ cã thÓ tho¶ m·n ®−îc nhu
cÇu nµy b»ng çch th¸ch thøc b¶n th©n ®Ó trë thµnh s¸ng t¹o h¬n, ®ßi hái b¶n
th©n ®¹t ®−îc thµnh tÝch lín h¬n b»ng çch tù ®¸nh gi¸ thµnh tÝch ç nh©n theo
nh÷ng tiªu chuÈn do chÝnh m×nh ®Æt ra.

Nh÷ng hµnh vi tù kh¼ng ®Þnh m×nh bao gåm c¶ sù chÊp nhËn çc nguy c¬,
t×m çch tù lËp vµ tù do ph¸t triÓn mäi ho¹t ®éng.



Tam gi¸c nhu cÇu con ng−êi

S¸ng t¹o

T«n träng

Nhu cÇu x· héi

Nhu cÇu an toµn

Nhu cÇu ¨n, ë, häc hµnh

KÕt luËn quan träng:

Çc nhu cÇu lµ nh÷ng ¶nh h−ëng tr−íc tiªn ®èi víi hµnh vi cña con ng−êi.
Khi cã nhu cÇu ®Æc biÖt nµo ®ã næi lªn th× nã thóc ®Èy ç nh©n ®ã chän −u
tiªn vµ hµnh ®éng.

Môc ®Ých cña hµnh vi lµ lµm gi¶m søc Ðp cña nhu cÇu b»ng çch tho¶ m·n
çc nhu cÇu ®ã: chØ nh÷ng nhu cÇu kh«ng ®−îc tho¶ m·n míi lµ nh÷ng
nguån gèc tr−íc tiªn cña ®éng c¬ hµnh ®éng.

Muèn hiÓu râ çc hµnh vi vµ ®ßi hái cña mét ç thÓ, ph¶i nh×n thÊu suèt çc
nhu cÇu mµ ç thÓ ®ã hiÖn ch−a ®−îc tho¶ m·n.

Nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh m×nh lµ ®éng c¬ hµng ®Çu cña mét con ng−êi khoÎ
m¹nh.



3.2.2. Gi¶ thuyÕt X vµ Y cña Douglas Mc. Gregor
Douglas cho r»ng viÖc qu¶n lý con ng−êi tËp trung vµo hai lo¹i gi¶ thiÕt X
vµ Y
a) Gi¶ thuyÕt X
Çc gi¶ ®Þnh lµ:
• Con ng−êi kh«ng thÝch lµm viÖc vµ sÎ trèn tr¸nh c«ng viÖc nÕu cã thÓ
trèn tr¸nh ®−îc.
• V× con ng−êi kh«ng thÝch lµm viÖc nªn ph¶i Ðp buéc, chØ ®¹o vµ khiÕn
hä lµm viÖc b¨ng çch ®e do¹ ph¹t hä ®Ó b¾t hä lµm nh÷ng g× cÇn
thiÕt cho céng ®ång, ®¬n vÞ cña hä.
• Con ng−êi th−êng muèn ®−îc ng−êi kh¸c chØ b¶o cho hä ph¶i lµm g×,
muèn trèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm, Ýt cã tham väng vµ muèn cã sù an toµn
lµ trªn hÕt.
b) Gi¶ thuyÕt Y
Çc gi¶ ®Þnh lµ:
• Con ng−êi tù gi¸c lµm viÖc vµ ®èi víi hä lµm viÖc lµ mét nhu cÇu.
• Con ng−êi th−êng mong muèn tù m×nh ®Þnh h−íng vµ kiÓm so¸t b¶n
th©n ®Ó ®¹t ®Õn nh÷ng môc tiªu mµ hä tin t−ëng vµ muèn ®¹t ®−îc.
• ViÖc khen th−ëng khuyÕn khÝch nh÷ng ng−êi lµm viÖc tèt, ®¹t ®ùîc
môc tiªu, nhiÖm vô ®Ò ra vµ phô thuéc vµo tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng cña
tõng ng−êi.

3.2.3. Mét sè gîi ý thùc tÕ vÒ çch khuyÕn khÝch, ®éng viªn vµ
thóc ®Èy mäi ng−êi
• H·y ®èi xö tèt ®èi víi ng−êi d©n, nh©n viªn cña m×nh ch©n thµnh.
• H·y cëi më vµ ch©n thµnh khi khen ngîi. KhiÓn tr¸ch riªng vµ khen ngîi
tr−íc ®¸m ®«ng.
• H·y ®Ò ra nh÷ng môc tiªu cã thÓ thùc hiÖn ®−îc cho b¶n th©n vµ cho
nh÷ng ng−êi kh¸c.
• ChØ ra quyÕt ®Þnh khi ®· cã sù tham gia ý kiÕn thÝch hîp cña mäi ng−êi.
• H·y l«i kÐo mäi ng−êi cïng tham gia quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n.



• T×m hiÓu vµ ph¶n håi th«ng tin l¹i cho mäi ng−êi biÕt hä ®ang lµm viÖc
nh− thÕ nµo, nh÷ng tiÕn bé mµ hä ®¹t ®−îc.
• Gi¶i quyÕt m©u thuÉn b»ng sù cëi më, hiÓu biÕt vµ suy xÐt ®óng. Nªn
tËp trung vµo viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn h¬n lµ khiÔn tr¸ch.
• H·y lu«n lu«n l¾ng nghe nh÷ng ®iÒu mµ mäi ng−êi nãi víi b¹n. Cè g¾ng
hiÓu hä vµ cã nh÷ng nhËn x¸t ®óng vÒ ý kiÕn cña hä.
• H·y quan t©m tíi tõng c¸ nh©n nh÷ng ng−êi lµm viÖc d−íi quyÒn cña
b¹n.
• B¹n cÇn cã kh¶ n¨ng kiÒm chÕ sù sù nãng giËn.
• H·y s½n sµng l¾ng nghe nh÷ng ý kiÕn míi, ngay c¶ khi chóng kh¸c víi ý
kiÕn cña b¶n th©n m×nh.
• H·y giao phã c«ng viÖc cho mäi ng−êi nÕu cÇn thiÕt.
• ChØ khiÓn tr¸ch khi cÇn thiÕt.
• §õng lµm cho mäi ng−êi ho¶ng sî.
• §õng sî ph¶i thõa nhËn m×nh sai khi ng−êi kh¸c ®óng.
• H·y lµm viÖc cã hÖ thèng.

3.3. Kü n¨ng ra quyÕt ®Þnh vμ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
3.3.1. C¸c b−íc trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
a) X¸c ®Þnh vÊn ®Ò vμ ph©n tÝch vÊn ®Ò
VÊn ®Ò tån t¹i lµ sù lÖch h−íng gi÷a nh÷ng g× ®ang x¶y ra vµ nh÷ng môc
tiªu mong ®îi. Khi cã vÊn ®Ò x¶y ra cÇn ®−îc gi¶i quyÕt ®Ó nã kh«ng c¶n trë qu¸
tr×nh ph¸t triÓn.
§iÒu quan träng nhÊt trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ x¸c ®Þnh vÊn ®Ò, nguyªn
nh©n g©y ra vµ ¶nh h−ëng cña nã. ChØ khi nhËn biÕt ®óng vÊn ®Ò th× míi cã thÓ t×m
gi¶i ph¸p thÝch hîp cho vÊn ®Ò ®ã.
Ph©n tÝch vÊn ®Ò cÇn xem xÐt ®Õn nh÷ng ph−¬ng diÖn sau:

• T¸c h¹i c¶ vÊn ®Ò.
• Møc ®é nghiªm träng.
• Ph¹m vi phæ biÕn cña vÊn ®Ò.
• Nguyªn nh©n g©y ra hoÆc liªn quan ®Õn vÊn ®Ò.



b) T×m gi¶i ph¸p cã thÓ

• LiÖt kª çc gi¶i ph¸p.
• So s¸nh çc gi¶i ph¸p lµm c¬ së ®Ó lùa chän gi¶i ph¸p thÝch hîp vµ cã
hiÖu qu¶ nhÊt.
c) Lùa chän gi¶i ph¸p tèt nhÊt
§Ó lùa con gi¶i ph¸p tèt nhÊt cÇn dùa vµo çc tiªu chuÉn nh−:

• TÝnh phï hîp.
• TÝnh kh¶ thi.
• Møc chi phÝ.
• §iÓm m¹nh, yÕu cña gi¶i ph¸p.
• Møc ®é rñi ro.
d) Thùc hiÖn gi¶i ph¸p ®· lùa chän
LËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn:

• Nguån lùc cÇn thiÕt, tiÒn, th«ng tin, hæ trî vÒ kû thuËt v.v.
• Çc ho¹t ®éng cÇn ph¶i tiÕn hµnh.
• Çc b−íc tiÕn hµnh.
• Bè trÝ nh©n lùc cho tõng ho¹t ®éng.
• Thêi gian cÇn cho tõng ho¹t ®éng.
e) §¸nh gi¸ gi¶i ph¸p ®· ¸p dông

• X¸c ®Þnh tiªu chÝ ®¸nh gi¸.
• X¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p vµ nguån d÷ liÖu ®¸nh gi¸.
• Ph©n tÝch kÕt qu¶ vµ ph¶n håi th«ng tin.
• §iÒu chØnh.
Qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh vµ ra quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cã thÓ tãm t¾t nh−
sau:



X¸c ®Þnh vÊn ®Ò T×m gi¶i ph¸p Lùa chän quyÕt Thùc hiÖn gi¶i
®Þnh ph¸p

Ra quyÕt ®Þnh

Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

3.3.2. Nh÷ng lêi khuyªn thùc tÕ khi ra quyÕt ®Þnh
• X¸c ®Þnh møc ®é lín nhá cña quyÕt ®Þnh.

• Kh«ng ra quyÕt ®Þnh mét çch véi vµng.

• Dùa vµo çc chÝnh s¸ch ®· ®−îc thiÕt lËp.

• Tham kh¶o ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi kh¸c khi b¶n th©n ch−a d¸m ch¾c.

• Tr¸nh nh÷ng quyÕt ®Þnh cã tÝnh khñng ho¶ng.

• Ra quyÕt ®Þnh kÞp thêi.

• §õng nghiÒn ngÉm qu¸ l©u mét quyÕt ®Þnh mét khi sù viÖc ®· ®−îc thùc
hiÖn.

3.4. Çc kü n¨ng tiÕp cËn céng ®ång

3.4.1. Kü n¨ng vÒ kü thuËt
Kh¶ n¨ng vÒ kü thuËt lµ kh¶ n¨ng cña ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn biÕt
mét chuyªn m«n nµo ®ã vµ biÕt sö dông çc ph−¬ng ph¸p vÒ kü thuËt cô thÓ ®Ó
thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô nhÊt ®Þnh.

HiÖn nay, kü n¨ng vÒ kü thuËt ®ßi hái çn bé cÇn hiÓu biÕt kh«ng chØ vÒ
khoa häc tù nhiªn mµ cßn c¶ vÒ khoa häc vÒ x· héi vµ nh©n v¨n.



3.4.2. Kü n¨ng quan hÖ víi mäi ng−êi (Kü n¨ng giao tiÕp, truyÒn
th«ng)
Lµ kh¶ n¨ng lµm viÖc víi mäi ng−êi, trªn c¬ së ®ã ¸p dông çch thóc ®Èy
cã hiÖu qu¶. Muèn vËy, ng−êi çn bé ph¸t triÓn céng ®ång cÇn ph¶i:
• L¾ng nghe ý kiÕn vµ l«i kÐo mäi ng−êi cïng tham gia ra quyÕt ®Þnh.
• Thóc ®Èy mäi ng−êi lµm viÖc.
• ThØnh tho¶ng cÇn biÓu lé sù tin t−ëng vµo hä.
• Khen ngîi hä tr−íc mÆt mäi ng−êi nh−ng chØ ®−îc khiÓn tr¸ch riªng.
• Kh«ng −u ¸i nh÷ng ng−êi cã thÓ lµm nh÷ng g× hä muèn.
• Giao tiÕp cëi më víi mäi ng−êi vµ ®Ó cho hä biÕt nh÷ng g× ®ang x¶y ra ë
®Þa ph−¬ng m×nh.
• C«ng b»ng víi tÊt c¶ mäi ng−êi.
3.4.3. Kü n¨ng vÒ nhËn thøc
Kü n¨ng nhËn thøc lµ nh÷ng g× cho phÐp ng−êi çn bé thÊy ®−îc ®Þa
ph−¬ng m×nh qu¶n lý mét çch tæng thÓ. Kü n¨ng nµy cho phÐp ng−êi çn bé hiÓu
®−îc tÊt c¶ bé phËn cña tæ chøc, çc ho¹t ®éng vµ tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña çc bé
phËn trong ttæ chøc.
TÊt c¶ çn bé cÇn cã c¶ 3 kü n¨ng nªu trªn. Tuy nhiªn, nÕu ë cÊp chuyªn
viªn kü thuËt th× hä cÇn nhiÒu kü n¨ng vÒ kü thuËt h¬n, cßn ë cÊp qu¶n lý cao h¬n
th× cÇn Ýt kü n¨ng vÒ kü thuËt h¬n, nh−ng l¹i cÇn kü n¨ng vÒ nhËn thøc cao h¬n. Kü
n¨ng giao tiÕp/ truyÒn th«ng víi mäi ng−êi th× dï ë cÊp nµo còng quan träng vµ
®ãng vai trß chñ chèt trong c«ng t¸c tiÕp cËn céng ®ång v× con ng−êi lµ thµnh phÇn
cã gi¸ trÞ nhÊt trong mäi céng ®ång, tæ chøc.
3.4.4. Kü n¨ng hái vµ çch sö dông c©u hái
a) Hái vμ giao tiÕp

• Chóng ta th−êng b¾t ®Çu lµm quen víi nhau b»ng çc c©u hái.
• Qu¸ tr×nh trao ®æi nh»m môc ®Ých chÝnh lµ t¨ng c−êi sù hiÓu biÕt lÉn
nhau.
• Qu¸ tr×nh trao ®æi sÏ kh«ng thùc hiÖn ®−îc nÕu “ch¼ng ai hái ai”.
• C©u hái cµng nhiÒu, vÊn ®Ò cµng râ, “hái kÐm tøc lµ t− duy kÐm”.



b) Çc d¹ng c©u hái vμ çch sö dông

TT D¹ng c©u hái VÝ dô
1 C©u hái ®ãng: Lµ lo¹i c©u hái cã c©u tr¶ lêi cã-kh«ng, ®óng-sai (kh«ng cã th«ng
tin)
- Anh cã xe m¸y kh«ng?
- 3+ 5= 8 cã ®óng kh«ng?
- Anh B×nh cã ph¶i lµ chñ tÞch x· m×nh kh«ng?
2 C©u hái më: Lµ lo¹i c©u hái mµ c©u tr¶ lêi tuú thuéc t×nh h×nh thùc tÕ, tõ suy nghÜ
vµ nhËn thøc cña ng−êi ®−îc hái (cung cÊp th«ng tin)
2.1 C©u hái cã çc tõ ®Ó hái (Ai, - Khi nµo cã thÓ ®i ®−îc, anh b¹n?
çi g×, ë ®©u, nh− thÕ nµo; khi - Ai lµ chñ tÞch x· ta?
nµo, ra sao...)
- ChÞ ®· ¸p dông kü thuËt g× ®Ó t¨ng n¨ng
xuÊt lóa?
2.2 C©u hái lùa chän: Lµ lo¹i c©u - Gia ®×nh chÞ sö dông biÖn ph¸p tr¸nh thai
hái mµ c©u tr¶ lêi ®· ®−îc dÉn nµo ? §Æt vßng, uèng thuèc, ®×nh s¶n hay
ra. Ng−êi tr¶ lêi ®−îc gîi ý vµ bao cao su?
ph¶i lùa chän (khi ®· cã mét sè - Nhµ chÞ nu«i lîn ngo¹i, lîn lai hay lîn néi?
th«ng tin).
- Chñ tÞch x· lµ anh B×nh, anh H¶i hay anh
T©m?
- ChÞ lµ ng−êi d©n téc g×?
2.3. C©u hái t×nh huèng: Lµ lo¹i - ChÞ sÏ lµm g× nÕu con chÞ bÞ Øa chÈy ?
c©u hái vÒ mét t×nh huèng cô - Gi¶ sö cã ch¸y rõng th× anh sÏ tham gia
thÓ (t×nh huèng cã thÓ gi¶ ch÷a ch¸y thÕ nµo?
®Þnh)
2.4 C©u hái cã c©u tr¶ lêi tèt - Trong çc gièng lóa hiÖn trång t¹i ®Þa
nhÊt: Lµ c©u hái mµ c©u tr¶ lêi ph−¬ng, gièng nµo chÞu bÖnh ®¹o «n tèt
th−êng ®−îc ®−a ra vµ ph¶i so nhÊt?
s¸nh.
Çch ®Æt c©u hái
1 C©u hái trùc tiÕp: Lµ lo¹i c©u - Anh B×nh, theo anh th× gièng ng« DK 999
hái ®Æt ra cho mét ng−êi. C©u cã cho n¨ng suÊt cao h¬n ng« ®Þa ph−¬ng
hái nµy dïng ®Ó kiÓm tra, t¹o kh«ng?
kh«ng khÝ th¶o luËn, ®−a ng−êi
m¬ méng vµo ®óng chñ ®Ò.
2 C©u hái tæng thÓ: Lµ lo¹i c©u - Chóng ta cã thÓ ¸p dông kü thuËt gieo m¹
hái ®Æt chung cho c¶ nhãm. Ai th−a ë ®Þa ph−¬ng ta ®−îc kh«ng ?
còng cã thÓ tr¶ lêi. - B¸c nµo cã thÓ cho biÕt t¸c dông cña viÖc
tiªm phßng ?



Tãm l¹i: §iÒu quan träng lµ biÕt sö dông linh ho¹t çc d¹ng c©u hái ®óng
t×nh huèng vµ cã môc ®Ých râ rµng.
c) Môc ®Ých hái
• H−íng chó ý vµo m«t ®iÓm, mét ý, m«t sù kiÖn, mét vÊn ®Ò hay mét
t×nh huèng.
• §¸nh gi¸ çc quan ®iÓm.
• Ph¸t hiÖn çc lý do vµ sù viÖc.
• Kh¸m ph¸ çc nguån th«ng tin.
• KiÓm so¸t viÖc th¶o luËn.
• Tãm t¾t hoÆc chÊm døt mét cuéc th¶o luËn.
• H−íng chó ý vµo mét mÆt kh¸c cña vÊn ®Ò hoÆc cuéc th¶o luËn.
• §¹t ®−îc kÕt luËn hoÆc tho¶ thuËn.
• Thay ®æi suy nghÜ cña nhãm.
• KiÓm so¸t hµnh vi cña nhãm.
• Gîi ý hµnh ®éng, ý kiÕn hoÆc quyÕt ®Þnh.
d) Kü n¨ng øng xö khi ®Æt c©u hái:
1. §−a ra c©u hái.
2. Ngõng
- Cho ng−êi ®−îc hái cã thêi gian ®Ó suy nghÜ.
- Thêi gian ngõng phô thuéc vµo ®é khã cña c©u hái.
3. Mêi ng−êi ®−îc hái tr¶ lêi.
4. §¸nh gi¸ c©u tr¶ lêi
- Khen ngîi çc c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c.
- Nh÷ng c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c mét phÇn cÇn ph¶i ®−îc khen ngîi
phÇn chÝnh x¸c ®ã.
5. Tr¸nh thãi quen lÆp ®i, lÆp l¹i c©u hái.
6. Nh¾c l¹i vµ nhÊn m¹nh nh÷ng c©u tr¶ lëi ®óng ®Ó t¨ng møc ®é tiÕp
thu cña nh÷ng ng−êi kh¸c, t¨ng sù tù tin.



7. LÆp l¹i mét phÇn hoÆc c¶ c©u hái nÕu cÇn.
8. Kh«ng tù tr¶ lêi c©u hái c¶u m×nh.
9. Gi÷ giäng nãi b×nh th−êng, th©n thiÖn.
10. Tr¸nh viÖc tr¶ lêi ®ång thanh.

3.4.5. Kü n¨ng l¾ng nghe
Chóng ta th−êng ®−îc ®µo t¹o ®Ó ph¸t biÓu, Ýt khi ®−îc ®µo t¹o ®Ó l¾ng
nghe. L¾ng nghe còng cÇn ph¶i ®−îc ®µo t¹o. BiÕt c¸ch l¾ng nghe lµ mét ®iÒu
quan träng. Chóng ta cÇn ph¶i l¾ng nghe nh− thÕ nµo ®Ó kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn ý
kiÕn, th¸i ®é vµ niÒm tin cña ng−êi ®èi tho¹i?
a) ThÕ nμo lμ biÕt l¾ng nghe?
• Chó ý vµ tá th¸i ®é tèt ®èi víi ng−êi ph¸t biÓu.
• Ghi nhí hoÆc ghi chÐp ý chÝnh.
• Hái l¹i cho râ nh÷ng g× ch−a râ, ch−a hiÓu.
• Suy nghÜ, ph©n tÝch nh÷ng ý chÝnh.
• Th¶o luËn thªm b»ng c¸ch ®Æt c©u hái hoÆc tranh luËn.
• Chó ý ®Õn nh÷ng ý kiÕn m©u thuÉn, tr¸i ng−îc.
b) Nh÷ng trë ng¹i cho sù l¾ng nghe
• Sù ph©n ®o¸n hay ®Þnh kiÕn tr−íc mµ kh«ng cã c¨n cø.
• Thµnh kiÕn.
• Sù ®¸nh gi¸, phª b×nh.
• §Çu ãc b¶o thñ.
• Sù chÓnh m¶ng, kh«ng chó ý.
• Sù sî h·i hay ®e do¹.
• Sù thiÕu khiªm tèn.
• Sù giËn d÷.
• Th«ng tin qu¸ nhiÒu.
• Th«ng tin, lêi nãi vµ ng«n ng÷ kh«ng râ rµng.



• Véi vµng kÕt luËn.
• Lßng tù phô, sù kiªu c¨ng.
• Néi dung th«ng tin kh«ng hÊp dÉn, kh«ng phï hîp.

3.4.6. Kü n¨ng truyÒn th«ng (Trao ®æi th«ng tin)
a) Môc ®Ých:
• ChuyÓn th«ng tin ®Õn ®óng ®èi t−îng, ®óng lóc.
• Th«ng tin chuyÓn ®i ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c.
• Th«ng tin ®−îc göi ®i ®−îc hiÓu, chÊp nhËn vµ thùc hiÖn.
• NhËn ®−îc th«ng tin ph¶n håi.
b) Nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn sù chuyÓn giao th«ng tin
• Ng«n ng÷.
• Møc ®é ph¸t triÓn cña ®èi t−îng (tuæi, tr×nh ®é häc vÊn, kinh nghiÖm
chuyªn m«n, kinh nghiÖm sèng).
• Nh÷ng kh¸c biÖt gi÷a çc ç nh©n (tÝnh t×nh, quan niÖm sèng).
• T×nh c¶m.
• Nh÷ng sù viÖc ç nh©n ®· tr¶i qua trong qu¸ khø.
• Quan hÖ (cÊp bËc, vai vÕ, sù t«n träng, sù tin cËy lÉn nhau,…).
• Phong tôc tËp qu¸n.
• Kho¶ng çch kh«ng gian.
• M«i tr−êng.
• Thµnh kiÕn.
• §iÖu bé, cö chØ, nÐt mÆt, th¸i ®é.
c) Çc b−íc trong giao tiÕp, truyÒn th«ng cã hiÖu qu¶
• Ng−êi nãi vµ ng−êi nghe ®Òu chó ý ®Õn nhau.
• Ng−êi nãi truyÒn ®¹t th«ng tin râ rµng vµ dÔ hiÓu.
• Ng−êi nghe nghe th«ng tin vµ nghe mét çch ch¨m chó.



• Ng−êi nghe ®¸p l¹i th«ng tin b»ng çch: c¶m ¬n, tr¶ lêi hoÆc hái l¹i
®Ó râ h¬n.
• Ng−êi nãi biÕt ch¾c r»ng th«ng tin ®· ®−îc hiÓu ®óng. NÕu cã sù
hiÓu nhÇm cÇn nhanh chãng lµm s¸ng tá.
• KÕt qu¶ lµ c¶ hai hiÓu lÉn nhau.

3.4.7. Kü n¨ng tiÕp thu ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý
ViÖc tiÕp thu ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý, gióp chóng ta cã c¬ héi ®Ó thay ®æi söa
ch÷a çi mµ chóng ta lµm ch−a tèt vµ biÕt çch söa ch÷a thÕ nµo.
a) Ph¶n øng khi nhËn ý kiÕn ph¶n håi/ gãp ý
• CÇn chó ý nghe nh÷ng ®iÒu ng−êi ta ®ang nãi
• CÇn yªu cÇu ng−êi ®−a ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý gi¶i thÝch râ bÊt cø ®iÒu
g× mµ m×nh ch−a râ.
• CÇn khuyÕn khÝch ng−êi ®−a ra ý kiÕn ph¶n håi, gãp ý tiÕp tôc ®−a ý
kiÕn. NÕu cã thÓ so s¸nh ý kiÕn ph¶n håi cña mét nguêi víi nh÷ng
nhËn xÐt cña ng−êi kh¸c ®Ó xem ý kiÕn cã gièng nhau kh«ng.
• C¶m ¬n ng−êi ®−a ra ý kiÕn ph¶n håi/ gãp ý.
b) Sau khi nhËn ý kiÕn ph¶n håi/ gãp ý:
• CÇn suy nghÜ xem ý kiÕn ph¶n håi/ gãp ý nãi g× vÒ t¸c phong, hµnh vi
c− xö cña b¹n.
• CÇn c©n nh¾c xem b¹n muèn thay ®æi hoÆc söa ®æi nh÷ng g×.
c) Nh÷ng ®iÒu cÇn tr¸nh
• §èi phã khi nhËn ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý (§èi phã sÏ g©y ra c¶n trë
viÖc ®−a ra ý kiÕn ph¶n håi/ gãp ý).
• Sau ®ã phít lê ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý (Phít lê ý kiÕn ph¶n håi sÏ c¶n
trë viÖc häc tËp cña çc b¹n).

3.4.8. Kü n¨ng ®−a ra ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý
a) §−a ra ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý lμ gióp cho mäi ng−êi
• NhËn thøc râ thªm çi mµ chóng ta cÇn lµm.
• Häc tËp ®Ó tr−ëng thµnh vµ ph¸t triÓn.



b) §−a ra ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý vÒ mét vÊn ®Ò
• Nªn tËp trung vµo çi ®· lµm hoÆc ®· nãi, chø kh«ng ph¶i lµ çi mµ
chóng ta nghÜ nã lµ nh− vËy.
• Nªn tËp trung vµo çi mµ chóng ta quan s¸t thÊy nã xÈy ra, chø
kh«ng ph¶i lµ çi chóng ta nghÜ vÒ con ng−êi ®ã.
• Nªn tËp trung vµo viÖc m« t¶, tr×nh bÇy chø kh«ng ph¶i lµ xÐt ®o¸n.
• Nªn tËp trung vµo çi cô thÓ chø kh«ng ph¶i lµ çi chung chung.
• Nªn tËp trung vµo viÖc chia sÎ nh÷ng t×nh c¶m, ý nghÜ chø kh«ng
ph¶i lµ gi¸o huÊn.
• Nªn tËp trung vµo viÖc ®−a ra çc ý kiÕn mµ ng−êi nghe cã thÓ sö
dông chø kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ mäi thø mµ b¹n muèn gãp ý cho anh
ta.
• Nªn tËp trung vµo vÊn ®Ò/néi dung mµ ng−êi nghe cã thÓ phÇn nµo
lµm theo.
• Nªn tËp trung vµo viÖc b¾t ®Çu víi nh÷ng khÝch lÖ, t¸n th−ëng vÒ
nh÷ng ®iÓm tÝch cùc cña ng−êi nghe.

3.4.9. Kü n¨ng tæ chøc héi häp vµ th¶o luËn
Héi häp vµ th¶o luËn nhãm th−êng ®−îc tiÕn hµnh víi mét nhãm ng−êi. §©y
lµ h×nh thøc th−êng ®−îc sö dông víi chñ ®Ò vµ môc tiªu ®· ®−îc x¸c ®Þnh.
a) Lîi Ých cña tæ chøc héi häp vμ th¶o luËn
• TiÕp cËn ®−îc víi nhiÒu ng−êi.
• ChÊp nhËn çc ®−êng lèi cña çc chñ ®Ò mét çch thùc tiÔn.
• NhËn thøc ®−îc sù th«i thóc cña ç nh©n ®èi víi viÖc giao tiÕp trong
x· héi.
• T©m lý cña nhãm kÝch thÝch ph¸t huy s¸ng kiÕn vµ thuyÕt phôc mäi
ng−êi ®Ó cïng hµnh ®éng.
• Cã kh¶ n¨ng thu ®−îc mét l−îng th«ng tin lín.
• T¹o ra sù ®ång bé, nhÊt qu¸n vµ hîp ®ång hµnh ®éng.



b) H¹n chÕ cña tæ chøc héi häp vμ th¶o luËn
• Ç tÝnh vµ sù quan t©m ®a d¹ng cã thÓ t¹o nªn khã kh¨n trong th¶o
luËn.
• N¬i tæ chøc héi häp th−êng kh«ng cã s½n.
• Cã thÓ cã mét sù ®ßi hái th¸i qu¸ vÒ çc lîi Ých kh¸c nhau.
• Cã thÓ chØ cã mét Ýt ng−êi tham dù buæi häp, kh«ng ®ñ thµnh phÇn.
c) ChuÈn bÞ cho buæi häp nh− thÕ nμo?
a/ X¸c ®Þnh môc tiªu cuéc häp:
• HÖ thèng çc môc tiªu.
• Ph−¬ng ph¸p ®Ó hoµn thµnh çc môc tiªu ®ã.
b/ KÕ ho¹ch cuéc häp:
• ChuÈn bÞ kü néi dung.
• Cã ch−¬ng tr×nh vµ thêi gian biÓu cô thÓ.
• Thµnh phÇn tham dù.
• §Þnh ngµy, giê, ®Þa ®iÓm.
c/ Th«ng b¸o buæi häp:
• LËp kÕ ho¹ch yÕt thÞ, giÊy mêi..
• KiÓm tra nh©n lùc.
• ChuÈn bÞ çc t− liÖu cÇn thiÕt.
• Giao nhiÖm vô.
d/ S¾p ®Æt chç ngåi vμ çc t− liÖu:
• Bè trÝ chç ngåi.
• KiÓm tra çc t− liÖu, ph−¬ng tiÖn phôc vô buæi häp.
d) DÉn d¾t mét buæi häp nh− thÕ nμo?
a/ Khai m¹c buæi häp:
• B¾t ®Çu ®óng giê.
• Tuyªn bè môc tiªu cuéc häp vµ gi¶i thÝch kÕ ho¹ch.



• Gîi sù quan t©m cña mäi ng−êi
b/ Tr×nh bμy hay thu thËp çc sù kiÖn vμ ý t−ëng
• Tr×nh bµy hoÆc thu thËp çc sù kiÖn vµ ý kiÕn
• §¶m b¶o çc sù kiÖn ®−îc tr×nh bµy râ rµng.
• KÝch thÝch th¶o luËn trùc tiÕp.
• Gi÷ cho cuéc th¶o luËn ®i ®óng vÊn ®Ò;
• §éng viªn sù suy nghÜ cña mäi ng−êi.
c/ C©n nh¾c çc sù kiÖn vμ çc ý kiÕn:
• Gióp nhãm c©n nh¾c vµ ph©n tÝch çc ý kiÕn;
• T¹o sù chÊp nhËn hay ®ång ý cña nhãm;
• Th−êng xuyªn tãm t¾t;
• Tr¸nh nhÇm lÉn.
d/ Tæng kÕt
• Tãm t¾t nh÷ng ®iÒu ®· nhÊt trÝ hay kÕt luËn b»ng d¹ng c©u hái.
• X¸c ®Þnh hµnh ®éng sÏ lµm;
• Giao nhiÖm vô;
• BÕ m¹c ®óng giê.
e) Çc h×nh thøc häp d©n
• Häp toµn thÓ céng ®ång.
• Häp nhãm theo chñ ®Ò.
• Häp ®Ó tuyªn truyÒn, huÊn luyÖn.
• Häp ®Ó bµn b¹c, th¶o luËn vµ x©y dùng kÕ ho¹ch, quy chÕ, quy ®Þnh.
• Häp ®¸nh gi¸ tæng kÕt.
g) Khi nμo th× häp nhãm nhá vμ häp ®«ng ng−êi?
• Dï lµ häp nhãm nhá hay häp ®«ng ng−êi th× çn bé céng ®ång còng
ph¶i cã kÕ ho¹ch cô thÓ vµ chuÈn bÞ chu ®¸o cho cuéc häp víi
nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt nh− ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn.



• Häp nhãm nhá thÝch häp cho viÖc th¶o luËn, gãp ý kiÕn v× nh− vËy
çc thµnh viªn trong nhãm míi cã c¬ héi trong viÖc tham gia ý kiÕn
cña m×nh mét çch tÝch cùc h¬n, ®¹t ®−îc sù thèng nhÊt dÔ dµng
h¬n.
• Häp ®«ng ng−êi thÝch hîp cho viÖc phæ biÕn çc chñ tr−¬ng, ®−êng
lèi cña cÊp trªn hoÆc kÕ ho¹ch hµnh ®éng cña ®¬n vÞ, ®Þa ph−¬ng
m×nh, ®¸nh gi¸ tæng kÕt v× ®ã lµ c¬ héi ®Ó tiÕp xóc víi nhiÒu ng−êi.
Khi cÇn ph¶i th¶o luËn nªn chia thµnh nhãm nhá, sau ®ã ®¹i diÖn
cho çc nhãm tr×nh bµy kÕt luËn cña nhãm m×nh tr−íc tÊt c¶ mäi
ng−êi.

3.4.10. Kü n¨ng h−íng dÉn th¶o luËn nhãm
a) Ph−¬ng ch©m ®Ó lμm cho th¶o luËn dÔ dμng
- Nh÷ng yÕu tè quan träng cña mét cuéc häp nhãm:
• Ng−êi h−íng dÉn cuéc häp ph¶i ®µo t¹o, huÊn luyÖn tèt.
• N¬i häp yªn tÜnh vµ tiÖn nghi.
• Cã b¶ng, phÊn hoÆc giÊy khæ to ®Ó ghi chÐp.
• Cã tµi liÖu ®Ó chiÕu lªn mµn h×nh nÕu cÇn thiÕt.
• Cã n−íc uèng nÕu cuéc häp kÐo dµi.
- Mét ng−êi h−íng dÉn giái cÇn:
• X©y dùng quan hÖ tèt víi ng−êi tham dù ®Ó cã ®−îc sù tin cËy.
• BiÕt tá ra linh ho¹t, nh¹y c¶m vµ kh«ng nãng véi.
• Kh«ng tù coi m×nh lµ mét chuyªn gia, kh«ng xÐt ®o¸n ý kiÕn cña
ng−êi kh¸c, kh«ng gi¸o huÊn mäi ng−êi, kh«ng ¸p ®Æt ý kiÕn ç
nh©n.
• Kh«ng ®Ó th¶o luËn lan man mµ kh«ng khèng chÕ ®−îc.
• Lu«n lu«n n¾m ®−îc t©m tr¹ng cña nhãm vµ cã biÖn ph¸p hµnh
®éng thÝch hîp (vÝ dô: khi nhãm tá vÎ ch¸n n¶n hoÆc qu¸ c¨ng
th¼ng nªn cho nghØ gi¶i lao).
• Lu«n trùc quan ho¸ kÕt qu¶ th¶o luËn.



- NhiÖm vô cña ng−êi h−íng dÉn:
• Giíi thiÖu chñ ®Ò th¶o luËn.
• Lµm cho nhãm c¶m thÊy dÔ chÞu vµ tho¶i m¸i.
• H−íng dÉn nhãm vµ lµm cho nhãm tËp trung vµo chñ ®Ò ®ang
th¶o luËn.
• TÝch cùc ®éng viªn mäi ng−êi trong nhãm tham gia th¶o luËn vµ
can thiÖp nÕu cÇn thiÕt, kh«ng ®Ó mét hoÆc hai ng−êi khèng chÕ
cuéc th¶o luËn.
• ChuyÓn cuéc th¶o luËn mét çch l«gÝc tõ ®iÓm nµy sang ®iÓm
kh¸c.
• Cung cÊp vµ h−íng dÉn sö dông v¨n phßng phÈm ®Ó trùc quan
ho¸ kÕt qu¶ th¶o luËn.
b) T¹o sù nhÊt trÝ trong nhãm
- Mét sè gîi ý ®Ó ®¹t ®−îc sù nhÊt trÝ cña nhãm:
• Nh÷ng ng−êi tham kh«ng ®−îc cè c·i ®Ó giµnh phÇn th¾ng vÒ
m×nh, ý kiÕn ®óng vµ tèt nhÊt lµ ý kiÕn cña c¶ nhãm.
• Sù bÊt ®ång vÕ ý kiÕn, kÕt luËn, dù ®o¸n.v.v.. ph¶i ®−îc xem lµ
yÕu tè tÝch cùc trong viÖc ®¹t ®−îc sù nhÊt trÝ cña nhãm.
• Çc vÊn ®Ò ®−îc gi¶i quyÕt tèt nhÊt khi mçi thµnh viªn trong
nhãm ý thøc ®−îc tr¸ch nhiÖm ph¶i l¾ng nghe ng−êi kh¸c vµ
®ãng gãp ý kiÕn cña m×nh ®Ó ai còng cã thÓ ®ãng gãp vµo quyÕt
®Þnh chung.
• Mäi lêi nãi, mäi viÖc lµm cã tÝnh hoµ gi¶i ®Ó kh«ng khÝ th¶o luËn
bít c¨ng th¼ng chØ cã lîi khi cuéc tranh c·i quan träng, kh«ng xoa
dÞu qu¸ sím çc ý kiÕn tr¸i ng−îc nhau.
• Mçi thµnh viªn trong nhãm cã tr¸ch nhiÖm gãp phÇn lµm cho
cuéc th¶o luËn cã kÕt qu¶.



§èi víi nh÷ng ng−êi cã tÝnh c¸ch ®Æc biÖt trong cuéc häp:
Ng−êi nãi lu«n miÖng: H·y ®Ò nghÞ ng−êi ®ã dõng l¹i khi cã thÓ.
Ng−êi hay ng¾t lêi ng−êi kh¸c: Yªu cÇu ng−êi ®ã t¹m gi÷ ý kiÕn cña m×nh
®Ó chê ng−êi kh¸c nãi xong.
Ng−êi th−êng xuyªn l¹c ®Ò: Nh¾c l¹i vÊn ®Ò hoÆc nªu c©u hái ®Ó buæi th¶o
luËn trë l¹i vÊn ®Ò cÇn bµn.
Ng−êi hay th× thÇm nãi chuyÖn riªng: Yªu cÇu ng−êi ®ã nãi to ý kiÕn cña
m×nh cho mäi ng−êi nghe.
Ng−êi lu«n im lÆng: T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó khuyÕn khÝch ng−êi ®ã tham gia ý
kiÕn.
- M«i tr−êng thuËn lîi trong héi häp vμ th¶o luËn:
• KhuyÕn khÝch mäi ng−êi tÝch cùc tham gia.
• Thóc ®Èy vµ gióp ®ì mçi ng−êi kh¸m ph¸ gi¸ trÞ cña b¶n th©n.
• C«ng nhËn quyÒn m¾c sai lÇm cña mçi ng−êi.
• ChÊp nhËn nh÷ng sù kh¸c biÖt.
• Cho phÐp cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¸c nhau trong nh÷ng t×nh huèng
kh¸c nhau.
• KhuyÕn khÝch sù cëi më, t«n träng b¶n th©n vµ t«n träng lÉn
nhau.
• Bè trÝ chç ngåi häp lý ®Ó mäi ng−êi cã thÓ nh×n thÊy nhau.
• Sè l−îng, cì nhãm võa ph¶i (5-10 ng−êi).



c) Nh÷ng t×nh huèng khã kh¨n trong th¶o luËn vμ çch øng xö

T×nh huèng Çch øng xö

T×nh tr¹ng im • H·y hái häc viªn t¹i sao häc cø im lÆng m·i nh− vËy, cã thÓ hä
lÆng kÐo dμi cã lý do chÝnh ®¸ng.
• Cã thÓ nh÷ng tµi liÖu cña b¹n hä ®· tõng ®−îc lµm quen tõ tr−íc.
• Cã thÓ hä kh«ng hiÓu b¹n ®ang nãi g×, còng cã thÓ b¹n cÇn thay
®æi ph−¬ng ph¸p gi¶ng.
Mäi viÖc diÔn ra • §«i khi c¶ nhãm trë nªn nhiÖt t×nh rÊt nhanh. §iÒu ®ã thùc ra lµ
qu¸ nhanh rÊt tèt nÕu b¹n ®· chuÈn bÞ s½n sµng cho t×nh huèng ®ã.
• B¹n cã thÓ hái ®Ó hä gi¶i thÝch thªm, yªu cÇu ng−êi kh¸c cho ý
kiÕn hoÆc chØ ®¬n gi¶n ®−a ra nh÷ng c©u hái khã h¬n cho ç
nh©n hoÆc cho c¶ nhãm.
Mäi viÖc tiÕn • §ã cã thÓ lµ do nhãm kh«ng thÊy høng thó khi th¶o luËn. Ngoµi
hμnh qu¸ chËm ra cßn nhiÒu lý do kh¸c nh−ng gi¶i ph¸p th× cã thÓ dïng chung.
• ViÖc cè t×nh ®−a ra mét th«ng tin sai cã thÓ dÉn tíi nhiÒu ý kiÕn
kh¸c nhau cña nhãm, cßn nÕu kh«ng th× ®ã lµ lóc ph¶i ®¸nh thøc
hä dËy.
• B¹n cÇn cho hä mét lý do ®Ó l¾ng nghe vµ råi tham gia.
Mét ng−êi nãi • Tr−íc khi b¹n trùc tiÕp can thiÖp, h·y sö dông nh÷ng häc viªn
qu¸ nhiÒu kh¸c gióp hä b×nh tÜnh l¹i.
• B¹n cã thÓ c¾t ngang lêi ng−êi nãi vµ tãm t¾t nh÷ng g× hä ®· nãi
råi sau ®ã th× chuyÓn tiÕp ngay sang phÇn kh¸c.
• B¹n cã thÓ nãi chuyÖn víi hä trong giê nghØ, çm ¬n nh÷ng ý
kiÕn ®ãng gãp cña hä nh−ng ®Ò nghÞ hä gi÷ yªn lÆng h¬n mét
chót ®Ó dµnh phÇn cho nh÷ng ng−êi kh¸c cã thÓ tham gia.
Ng−êi lu«n im • Cã thÓ nãi lµ ng−êi ®ã ®Õn chØ ®Ó nghe mµ th«i.
lÆng
• NÕu b¹n muèn hä tham gia, b¹n cã thÓ ph¶i hái hä vµi c©u trùc
tiÕp.
• NÕu b¾t ®Çu b»ng nh÷ng c©u hái t−¬ng ®èi dÔ.
Mét ng−êi tá • Mét ng−êi nh− thÕ lu«n tá ra biÕt hÕt tÊt c¶ mäi ®iÒu, lu«n söa
biÕt tÊt c¶ sai, ph¶n ®èi, hái vÆn b¹n.
• §«i khi b¹n cã thÓ cö ng−êi nµy ghi chÐp ý kiÕn th¶o luËn.
• §Ó ng−êi nµy ngåi mét chç mµ b¹n Ýt chó ý ®Õn, ®ã gäi lµ çch
“lµm l¬ mét çch lÞch sù”.


T×nh huèng Çch øng xö

Buæi häp ®i l¹c • §«i khi mét cuéc th¶o luËn b¾t ®Çu th× ®óng h−íng nh−ng sau ®ã
®Ó l¹i ®i sai h−íng.
• B¹n ph¶i l¸i nã l¹i ®óng chñ ®Ò.
• Cã thÓ hái xem ®iÒu ®ã cã liªn quan g× ®Õn chñ ®Ò hay kh«ng.
• B¹n cÇn nãi lµ chóng ta chØ cã ®ñ thêi gian ®Ó tËp trung vµo
nh÷ng néi dung ®· ®Ò ra mµ th«i.
VÒ ç tÝnh • Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ç tÝnh cã thÓ ¶nh h−ëng tíi tÊt c¶
mäi ng−êi.
• NÕu çc thµnh viªn b¾t ®Çu c·i nhau b¹n cÇn chÊm døt ngay lËp
tøc.
• Yªu cÇu nh÷ng ng−êi kh¸c cho ý kiÕn.
• B¹n h·y nãi chuyÖn víi nh÷ng ng−êi hay c·i nhau (trong giê
nghØ) r»ng mçi ng−êi h·y gi÷ ý kiÕn riªng cña m×nh, mäi chuyÖn
sÏ ®−îc bµn ®Þnh tõng b−íc.
Nh÷ng vÊn ®Ò • §«i khi viÖc th¶o luËn v−ît qu¸ kh¶ n¨ng, quyÒn h¹n gi¶i quyÕt
v−ît qu¸ kh¶ (vÝ dô nh− çc chÝnh s¸ch quy ®Þnh cña Nhµ n−íc). NÕu ®i qu¸
n¨ng, quyÒn h¹n s©u vµo çc vÊn ®Ò ®ã sÏ tèn nhiÒu thêi gian, ®«i khi kh«ng gi¶i
quyÕt ®−îc.
• B¹n cÇn nãi víi mäi ng−êi h·y dõng vÊn ®Ò nµy l¹i, khi kh¸c ta
bµn vµ chuyÓn träng t©m cuéc th¶o luËn sang nh÷ng vÊn ®Ò thùc
tÕ h¬n.
• B¹n cã thÓ cÇn ghi nhËn nh÷ng ý kiÕn ®ã ®Ó chuyÓn lªn çc c¬
quan cã chøc n¨ng.
Nãi chuyÖn riªng • NÕu b¹n thÊy cã ng−êi nãi chuyÖn riªng, ®Ò nghÞ hä ph¸t biÓu to
lªn ®Ó mäi ng−êi cã thÓ nghe thÊy ý kiÕn cña hä. B¹n sÏ thÊy
çch ®ã cã thÓ chÊm døt viÖc nãi chuyÖn riªng mét çch lÞch sù
mµ kh«ng lµm hä ng−îng”.

C©u tr¶ lêi sai • §õng lµm hä lóng tóng b»ng çch nãi r»ng hä ®· sai.
• B¹n cã thÓ nãi r»ng ®iÒu ®ã lµ theo quan ®iÓm cña hä vµ ®ã còng
lµ mét çch nh×n nhËn vÊn ®Ò.
• B¹n còng cã thÓ tãm t¾t c©u tr¶ lêi cña hä, sö dông nh÷ng th«ng
tin ®óng.
• Mét çch kh¸c n÷a lµ hái nh÷ng ng−êi kh¸c xem hä cã ®ång ý
víi ý kiÕn ®ã kh«ng?.


3.4.11. Kü n¨ng qu¶n lý vµ gi¶i quyÕt m©u thuÉn
a) Kh¸i niÖm vÒ m©u thuÉn
M©u thuÉn lµ hµnh vi øng xö cña mét ç nh©n, mét nhãm hay mét tæ chøc
nh»m ng¨n c¶n hoÆc h¹n chÕ (Ýt nhÊt lµ t¹m thêi) mét ç nh©n, mét nhãm hay mét
tæ chøc kh¸c ®¹t ®−îc nh÷ng môc ®Ých mong muèn.
b) Çc kiÓu m©u thuÉn
- M©u thuÉn ç nh©n: lµ m©u thuÉn gi÷a ng−êi nµy víi ng−êi kh¸c.
- M©u thuÉn nhãm: lµ m©u thuÉn gi÷a hai hoÆc nhiÒu nhãm/tæ víi nhau.
- M©u thuÉn néi bé: lµ m©u thuÉn gi÷a nh÷ng ng−êi hoÆc nhãm ng−êi trong
cïng mét tæ chøc.
- M©u thuÉn bªn ngoμi: lµ m©u thuÉn gi÷a mét ng−êi (hoÆc mét nhãm hoÆc
nhiÒu ng−êi) víi mét ng−êi (hoÆc mét nhãm hoÆc nhiÒu ng−êi) kh¸c tõ bªn
ngoµi dù ¸n.
c) Çc quan niÖm vÒ m©u thuÉn
- Quan ®iÓm 1:
1. M©u thuÉn lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng sai lÇm trong qu¶n lý.
2. M©u thuÉn lu«n g©y ra nh÷ng kÕt qu¶ tai h¹i, ch¼ng h¹n nh−:
+ Lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña n¨ng suÊt.
+ T¹o nh÷ng phe çnh trong néi bé ®¬n vÞ.
+ G©y nªn nh÷ng bÊt æn vµ lßng nhiÖt t×nh.
3. M©u thuÉn cã thÓ tr¸nh ®−îc, vµ lo¹i bá tÊt c¶ çc m©u thuÉn lµ nhiÖm
vô c¬ b¶n cña qu¶n lý.
- Quan ®iÓm 2:
1. M©u thuÉn lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ®−îc
t¹o nªn bëi nhiÒu yÕu tè.
2. M©u thuÉn cã thÓ tÝch cùc hoÆc tiªu cùc ë nh÷ng møc dé kh¸c nhau.
Çc ¶nh h−ëng cña m©u thuÉn cã thÓ lµ:
+ KhiÕn cho nh÷ng vÊn ®Ò tiÒm Èn hiÖn ra ngoµi vµ ®−îc gi¶i quyÕt.
+ Buéc ng−êi ta ph¶i tá râ quan ®iÓm vµ t×m kiÕm ph−¬ng thøc míi.


+ T¹o cho ng−êi ta nh÷ng c¬ héi ®Ó thö th¸ch kh¶ n¨ng cña hä.
3. V× vËy, m©u thuÉn ph¶i ®−îc kiÓm so¸t vµ qu¶n lý.
d) Nh÷ng m©u thuÉn tÝch cùc vμ m©u thuÉn tiªu cùc
- M©u thuÉn tÝch cùc:
+ KÝch thÝch nh÷ng ý kiÕn, tÝnh s¸ng t¹o vµ sù quan t©m.
+ KhiÕn cho nh÷ng vÊn ®Ò tiÒm Èn hiÖn ra bªn ngoµi vµ ®−îc gi¶i
quyÕt.
+ Buéc con ng−êi ph¶i tá râ lËp tr−êng vµ t×m kiÕm ph−¬ng thóc míi.
+ T¹o ®iÒu kiÖn cho con ng−êi thö th¸ch nh÷ng n¨ng lùc cña m×nh.
- M©u thuÉn tiªu cùc:
+ HiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt bÞ gi¶m sót.
+ Chñ nghÜa bÌ ph¸i.
+ Sù bÊt æn kh«ng cÇn thiÕt.
e) Nh÷ng nguyªn nh©n th−êng g©y ra m©u thuÉn
- Trao ®æi th«ng tin:
+ Çc môc ®Ých.
+ Çc nguyªn t¾c/tiªu chuÈn.
+ Çc ¶nh h−ëng.
- Çc gi¸ trÞ:
+ Ç nh©n
+ NghÒ nghiÖp
+ §Þa ph−¬ng/quèc gia/tÝn ng−ìng.
- Mèi quan t©m:
+ Çc ý t−ëng vµ niÒm tin kh¸c nhau.
+ Nh÷ng mèi quan t©m ®Õn kÕt qu¶.
- Con ng−êi:
+ Nh©n çch.
+ T×nh c¶m.


Phuong Phap Tiep Can Cong Dong

Phuong Phap Tiep Can Cong Dong

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (15)

En vedette

En vedette (17)

Similaire à Phuong Phap Tiep Can Cong Dong

Similaire à Phuong Phap Tiep Can Cong Dong (20)

Plus de foreman

Plus de foreman (20)

Dernier

Dernier (20)

Phuong Phap Tiep Can Cong Dong