Scriptie basslutter

Inter- (net) -Werken

Afstudeerscriptie
Bas Slutter (99004054)
Haagse Hogeschool,
Integrale veiligheidskunde, deeltijd 4

20-05-2010

Voorwoord

Voor u ligt mijn afstudeeronderzoek voor het vierde en laatste jaar van de deeltijdopleiding Integrale
Veiligheidskunde aan de Haagse Hogeschool. Voor dit onderzoek heb ik onderzocht of het gebruik
van sociale media positief kan bijdragen aan het werk van de wijkagent.
Ik heb dit onderzoek met zeer veel plezier gedaan doordat zowel het werkveld als de theorie mij zeer
interesseren. Ik zie deze scriptie als eindproduct van een opleiding waarin ik zeer veel heb bijgeleerd
maar vooral waar ik geleerd heb om eerst te denken voordat ik iets ga doen (dit is vaak lastig voor een
politieagent). Naar mijn mening is het werk van een wijkagent zeer sterk verbonden aan het vak van
een integraal veiligheidskundige.
2
Via deze weg wil ik iedereen bedanken die mij heeft geholpen bij de verschillende stappen in mijn
opleiding en de voltooiing van deze scriptie: mijn collega-wijkagenten van het korps Hollands Midden
voor hun medewerking aan mijn onderzoeken, Joep Pattijn, omdat hij geloofde in het onderzoek en de
pilot, Marco Leeuwerink en Renate den Elzen voor hun hulp bij het opzetten van de pilot en Jaap de
Kok voor de tijd en ruimte die ik kreeg ondanks het krappe personeelsbestand.

In het bijzonder wil ik mijn vrouw en vader bedanken voor hun steun en inhoudelijke feedback op deze
scriptie. Ook wil ik hun bedanken dat zij mij hebben gestimuleerd om na vier jaar politie-academie nog
eens vier jaar de schoolbanken in te gaan.
Tot slot gaat mijn dank uit naar mijn scriptiebegeleider, Carel Tielenburg, voor zijn feedback, tips en
ondersteuning tijdens het schrijven van deze scriptie.

Bas Slutter
Mei 2010

Afstudeerscriptie Haagse Hogeschool | Bas Slutter | Integrale veiligheidskunde

Inhoudsopgave

Voorwoord .............................................................................................................. 2
Inhoudsopgave ....................................................................................................... 3
Samenvatting ......................................................................................................... 4
1. Inleiding ............................................................................................................. 6
1.1 Probleemstelling ............................................................................................ 7
1.2 Doelstelling ................................................................................................... 7
1.3 Centrale vraag .............................................................................................. 8
1.4 Verantwoording ............................................................................................. 8 3
1.5 Onderzoeksopzet ........................................................................................... 8
1.6 Afbakening ................................................................................................... 9
1.7 Randvoorwaarden .......................................................................................... 9
1.8 Relevantie .................................................................................................... 9
1.9 Begrippenlijst ...............................................................................................10
1.10 Leeswijzer ................................................................................................... 11
2. Theoretisch kader ...............................................................................................12
3. Beantwoorden van de deelvragen. ........................................................................18
3.1 Welke ontwikkelingen zijn er op het gebied van internet en sociale media die voor
de wijkagent een meerwaarde kunnen betekenen? ...........................................18
3.2 Welke ontwikkelingen vinden er plaats binnen de politie op het gebied van internet
en Sociale media? .........................................................................................24
3.3 Welk effect heeft het gebruik van sociale media op het netwerk van de wijkagent?25
3.4 Wat zijn de mogelijke voor- en nadelen van het gebruik van sociale media voor de
wijkagent? ................................................................................................... 28
3.5 Welke veranderingen moeten er plaatsvinden binnen de politie om de
ontwikkelingen op het gebied van sociale media toegankelijk te maken voor
wijkagenten?................................................................................................31
3.6 Zijn de professionele vaardigheden van de wijkagent toereikend om het gebruik
van sociale media te implementeren in zijn dagelijkse werk? ..............................33
4. Conclusies en aanbevelingen ................................................................................36
5. Literatuurlijst ..................................................................................................... 39
6. Bijlagen .............................................................................................................40


Samenvatting

Binnen de ontwikkeling van GebiedsGebonden Politie (GGP) is de wijkagent een belangrijke schakel
tussen de politie en de burger. De wijkagent wordt gezien als vooruitgeschoven post die informatie
brengt en haalt. De manieren van communiceren zijn de laatste jaren behoorlijk toegenomen. Vooral
het ontstaan van zogenaamde “sociale media” hebben ertoe geleid dat internet een veelgebruikte
vorm van communicatie is geworden.
Binnen dit onderzoek is bekeken of het gebruik van sociale media door de wijkagent een positieve
uitwerking heeft op zijn informatiepositie binnen zijn netwerk. Daarnaast is bekeken wat er nodig is om
de wijkagent gebruik te laten maken van sociale media. 4

Informatie heeft altijd een bron, een zender, een boodschap en een ontvanger. Om informatie op een
goede manier aan te laten komen op de plek waarvoor deze bedoeld is, is het van belang dat alles
omtrent de informatie op de juiste manier is afgestemd op deze 4 elementen. Het is per persoon
afhankelijk of men een bron de juiste bron vindt (vertrouwen) en of men de gegeven informatie
gebruikt voor de juiste doeleinden. Daarnaast moet de boodschap aansluiten bij het doel van de
ontvanger. Een ontvanger kan meerdere doelen hebben voor de informatie die hij krijgt: vergroting van
kennis, vermaak, angstbeteugeling, (anti)sociale overwegingen of zelfontplooiing. Daarnaast moet de
boodschap door de ontvanger op de juiste manier worden geïnterpreteerd.
Mensen gebruiken informatie de hele dag door, bewust en onbewust. Het gebruik van informatie is in
te delen in een cyclus van drie delen die vaak vele malen achtereenvolgend doorlopen kan worden.
Een mens begint met een informatie behoefte waarbij men in een situatie een tekort aan kennis heeft
om een bepaalde ervaring te kunnen begrijpen. Om dit tekort aan kennis op te vullen gaat men vragen
stellen en informatie zoeken bij een bron. Nadat de informatie is gevonden kan men de informatie
gaan gebruiken door het te selecteren en verwerken.

Het functieprofiel van de wijkagent binnen het GGP bestaat voor een belangrijk deel uit de
competenties die te maken hebben met het halen en brengen van informatie naar een netwerk. De
wijkagent moet effectiever en meer horizontaal communiceren om zo, in samenwerking met zijn
netwerk te komen tot structurele, proactieve oplossingen voor problemen. Sociale media kunnen hier
een belangrijke rol in gaan spelen.

Het internet ontwikkelt in hoog tempo. Web 2.0 is een voorbeeld van deze ontwikkelingen. Bij web 2.0
kunnen de gebruikers van het internet zelf hun informatie plaatsen op een site waar anderen
vervolgens op kunnen reageren. Een aantal voorbeelden van dit soort sites zijn: Twitter, Hyves en
Linked’in. Deze sites worden ook wel aangeduid als sociale mediasites. Sociale mediasites zijn sites
waarop mensen bijeenkomen en informatie uitwisselen. Juist van deze sites kan de wijkagent gebruik
maken om zijn informatiepositie binnen zijn netwerk te verstevigen.

Om te kijken of het gebruik van sociale media ook daadwerkelijk effect heeft op de informatiepositie
van de wijkagent is in het kader van dit onderzoek een pilot gestart waarbij meerdere wijkagenten
gebruik zijn gaan maken van Twitter. Zij plaatsten korte berichten op deze website die vervolgens door
volgers kunnen worden gelezen en waarop men kan reageren. De berichtjes waren verschillend van
aard en bestonden onder andere uit het geven van voorlichting, het weergeven van de
werkzaamheden van de wijkagent en het beantwoorden van vragen van volgers. Na 6 maanden


gebruik had elke wijkagent gemiddeld 150 volgers. Aangezien Twitter nog een redelijk beginnend
medium is, is dit een zeer goede ontwikkeling. In de toekomst zal het aantal volgers dus ook stijgen
naar mate het aantal gebruikers van Twitter stijgt. De reacties van de wijkagenten en de volgers van
de wijkagenten waren zeer positief. Volgers geven aan dat zij een beter beeld krijgen van de
werkzaamheden van de wijkagent en dat zij de drempel naar de politie een stuk lager vinden door het
gebruik van Twitter. Het gebruik van Twitter bleek het meest effectief als de wijkagent zijn berichten
actueel en interessant maakt. Hiervoor is een smartphone een onmisbaar element.

Het gebruik van sociale media binnen de politie gebeurt al op kleine schaal. Uit dit onderzoek blijkt dat
het van belang is dat de politie mee moet blijven gaan met de ontwikkelingen van internet en sociale
media om op het gebied van communicatie niet achter te raken. De huidige middelen die de politie 5
heeft om hier gebruik van te maken zijn veelal niet toereikend. Hiervoor zal de politie een aantal ICT-
aanpassingen moeten gaan maken waarbij zij een goede tussenweg moeten zien te vinden tussen de
functionaliteit en veiligheid. Daarnaast is het belangrijk om de wijkagenten die gebruik gaan maken
van sociale media middels voorlichting bekend te maken met het gebruik, de mogelijkheden en de
gevolgen van sociale media. Op deze manier kunnen sociale media zeker een meerwaarde krijgen
binnen het werk van een wijkagent. Het bereik van de boodschap is groot, snel en laagdrempelig.
Door aan te geven wat de wijkagent doet op een dag vergroot hij ook zijn herkenbaarheid en kweekt
hij meer begrip onder zijn volgers. Er zal wel altijd een goede afweging gemaakt moeten worden
tussen de kosten en baten van het gebruik van sociale media, dit vooral gericht op tijd die men in het
gebruik van sociale media gaat investeren.


1. Inleiding

De politie is een organisatie waarin veel veranderingsprocessen plaatsvinden. Dit is nodig om de
organisatie telkens opnieuw aan te passen aan de veranderende maatschappelijke omstandigheden.
Eén van deze ontwikkelingen is de uitrol van “GebiedsGebonden Politie” (GGP). De wijkagent speelt
in deze ontwikkelingen een grote en belangrijke rol.

Kennen en gekend worden is een belangrijk onderdeel van het politiewerk. De doorontwikkeling GGP
is er dan ook vooral op gericht om in wijken en buurten goede contacten te ontwikkelen, te behouden
en/of te verbeteren. Dit om de verankering van de politie in de samenleving te verstevigen. 6
Het doel van GGP is om de wijkagent volledig te laten functioneren in zijn toegewezen gebied (streven
is +/- 6000 inwoners per wijkagent). De wijkagent wordt hierbij gezien als vooruitgeschoven post van
de politie. Hij inventariseert en analyseert problemen en risico’s en brengt deze vervolgens in bij het
overleg met zijn leidinggevenden. Het doel is om problemen en risico’s structureel en, waar mogelijk,
proactief op te lossen. Dit vooral door samen te werken met partners als de gemeente,
maatschappelijke organisaties en natuurlijk de burger.
Communicatie is een belangrijk middel voor de wijkagent om in contact te komen met deze partners.
Door middel van communicatie kan de wijkagent informatie ontvangen maar ook uitzenden naar zijn
partners. Het succes van GGP is voor een groot deel afhankelijk van “gebiedsgebonden
communicatie”. Communicatie is een ruim begrip. Daarbij is de vorm en manier van communicatie
vaak persoons- en situatieafhankelijk.

De samenleving verandert in velerlei opzichten in hoog tempo. Het is van groot belang voor de politie
om tijdig op veranderingen in te kunnen spelen.
In de huidige samenleving spelen internet en media een steeds grotere rol op het gebied van
communicatie. Door de ontwikkelingen van internet is het van een zendermedium veranderd in een
interactief medium waarop grote groepen mensen contact met elkaar onderhouden via zogenaamde
sociale mediasites als Twitter, Hyves en Linked’in. Ook voor de wijkagent liggen daar wellicht nieuwe
mogelijkheden, vooral op het gebied van internet en sociale media. Op het gebied van communiceren
met de inwoners van zijn wijk zijn er veel nieuwe ontwikkelingen. Van deze ontwikkelingen wordt
echter tot nu toe weinig tot geen gebruik gemaakt.

In dit onderzoek wordt bekeken waar de mogelijkheden voor de wijkagenten liggen op het gebied van
sociale media en wat de resultaten zijn van het gebruik hiervan.

Naast de in dit onderzoek gestelde doelen is mijn persoonlijke doel om de competenties die ik tijdens
de opleiding heb opgedaan en verbeterd te gebruiken om tot een goed onderzoeksresultaat te komen.
Dit stuk is tot stand gekomen doordat ik mijzelf als IVK-professional in mijn eigen werkomgeving heb
opgesteld. De specialismen die ik in de loop der jaren heb geleerd heb ik toegepast in dit onderzoek.
Door de juiste belanghebbenden te mobiliseren voor de diverse projecten ben ik tot dit resultaat
gekomen. De conclusies en aanbevelingen kunnen een meerwaarde zijn voor de ontwikkelingen van
het gebruik van sociale media in de politieorganisatie.


1.1 Probleemstelling
Binnen de huidige maatschappij is een zeer snelle ontwikkeling op het gebied van internet en
communicatie gaande. Binnen de politie is deze ontwikkeling ook merkbaar. Uit onderzoek blijkt echter
dat de politie achterblijft bij de algemene ontwikkelingen (Theo van der Plas, 2009). Door gebruik te
maken van verschillende (sociale) internetmogelijkheden kan een wijkagent zijn netwerk onderhouden
en/of uitbreiden. Wijkagenten van politie Hollands-Midden maken weinig tot geen gebruik van deze
ontwikkelingen terwijl deze mogelijk een positieve bijdrage kunnen gaan leveren in de
“gebiedsgebonden communicatie”.

7
1.2 Doelstelling
Het doel van het afstudeeronderzoek is om te bekijken of er kansen en mogelijkheden liggen voor de
wijkagent op het gebied van internet en sociale media. Dit met betrekking tot versteviging van de
informatiepositie binnen zijn netwerk.
Door middel van onderzoek wordt bekeken of de wijkagent zijn netwerk kan bereiken door middel van
gebruik van deze sociale media. Daarnaast kan informatievoorziening naar verschillende partners in
zijn netwerk op een snellere manier kan worden bewerkstelligd. Hierna worden aan de hand van de
conclusies een aantal aanbevelingen gedaan waarmee deze vorm van netwerken kan worden
geïmplementeerd in het werk van de wijkagent.

1.2.1 Onderzoeksmodel
Om tot een goede onderzoeksopzet te komen is het volgende onderzoeksmodel opgezet:

Literatuurstudie
- Onderzoek naar informatiegedrag
- Het profiel van een wijkagent

Vraaggesprekken met Beschrijvend onderzoek Pilots sociale media
betrokken partijen naar sociale media

Analyse van de uitkomsten

Conclusies & aanbevelingen


1.3 Centrale vraag
Om tot een goed onderzoeksresultaat te kunnen komen is de volgende hoofdvraag gesteld:

“In hoeverre kan de ontwikkeling van sociale media op internet positief bijdragen aan het dagelijkse
werk van de wijkagent met betrekking tot zijn informatiepositie, en wat is er voor nodig om dit te
bereiken?”

1.3.1 Deelvragen
Om deze hoofdvraag te kunnen beantwoorden, zijn de volgende deelvragen opgesteld: 8

 Welke ontwikkelingen zijn er op het gebied van internet en sociale media die voor de wijkagent een
meerwaarde kunnen zijn?
 Welke ontwikkelingen vinden er plaats binnen de politie op het gebied van internet en sociale
media?
 Welk effect heeft het gebruik van sociale media op het netwerk van de wijkagent?
 Wat zijn de mogelijke voor- en nadelen van het gebruik van sociale media voor de wijkagent?
 Welke veranderingen moeten er plaatsvinden binnen de politie om de ontwikkelingen op het gebied
van sociale media toegankelijk te maken voor wijkagenten?
 Zijn de professionele vaardigheden van de wijkagent toereikend om het gebruik van sociale media
te implementeren in zijn dagelijkse werk?

1.4 Verantwoording
De maatschappij verandert, de manier van communiceren tussen mensen verandert. Als wijkagent zie
ik om mij heen jongeren met elkaar hyven, dertig plussers twitteren en ouderen chatten op een
ouderensite. Overal is communicatie aan het digitaliseren. De politie en daarmee ook de wijkagent,
blijft achter bij deze ontwikkelingen. In mijn functie als wijkagent moet ik meegaan met de
ontwikkelingen om te kunnen blijven communiceren met mijn doelgroepen en netwerkpartners. Online
communities zijn huiskamers geworden waar alles wordt besproken; waarom is de wijkagent daar dan
niet om mee te praten? Dit onderzoek streeft ernaar een opstap te zijn naar de implementatie van web
2.0 applicaties binnen de politie om op die manier de wijkagent dieper en breder te laten wortelen in
zijn netwerk.

1.5 Onderzoeksopzet
Aan de hand van theoretische onderzoeken naar het profiel van de wijkagent, communicatie en
informatiegedrag van en naar mensen en de ontwikkelingen van sociale media wordt een onderzoek
gedaan naar de mogelijkheden voor de wijkagenten binnen het korps Hollands-Midden, om middels
het gebruik van sociale media een netwerk op te zetten, uit te breiden en te onderhouden.
Verschillende betrokken partijen zoals burgers, wijkagenten (15), leidinggevenden (6) en media (4)
worden middels open ongestructureerde groepsinterviews bevraagd naar hun ervaringen met het
gebruik van sociale media. Daarnaast wordt gevraagd naar hun mening over het nut en effect hiervan.
Vervolgens wordt gestart met het opzetten van een tweetal pilots. De eerste pilot heeft betrekking op


het gebruik van de microblog-site Twitter door wijkagenten. De tweede pilot heeft betrekking op het
integreren van wijkagenten in lokale internetfora.
Naast deze pilots zullen twee wijkagenten door participatie gaan onderzoeken of deelname aan
sociale netwerksites effect heeft op hun netwerk. Zij zullen tevens kijken wat de gevolgen zijn van
deze effecten.
Na de pilots worden de betrokken partijen nogmaals bevraagd waarbij wordt gekeken of het gebruik
van de nieuwe media effect heeft gehad. Daarnaast wordt gekeken of de meningen over het nut en
effect van sociale media zijn veranderd. Om het onderzoek goed te kunnen borgen is de uitkomst van
het onderzoek generaliseerbaar voor het korps Hollands-Midden.

Tot slot worden alle uitkomsten geanalyseerd aan de hand van het theoretisch kader waarna de 9
verschillende deelvragen zullen worden beantwoord.

1.5.1 Beoogde acties
Om mijn onderzoeksdoel te kunnen bereiken worden de volgende acties ondernomen:
1. Theoretisch onderzoek doen naar het informatiegedrag van mensen.
2. Theoretisch onderzoek doen naar het functieprofiel van een wijkagent.
3. Onderzoek doen naar de ontwikkeling van sociale media.
4. Onderzoek doen naar de professionele vaardigheden van de wijkagent.
5. Interviews met interne en externe betrokken partijen houden over het gebruik van sociale media
bij het opzetten, uitbreiden en onderhouden van een netwerk.
6. Pilot “twitterende wijkagenten” opzetten.
7. Pilot met betrekking participeren internetfora opzetten.
8. Participerend onderzoek doen naar gebruik van sociale media door twee wijkagenten.

1.6 Afbakening
Het onderzoek wordt gehouden in opdracht van het korps Hollands midden. De pilots, interviews en
onderzoeksresultaten zullen dan ook alleen betrekking hebben op en representatief zijn voor dit korps.
De doelgroep van het onderzoek bestaat uit de wijkagenten van het korps Hollands-Midden. Het
onderzoek zal voor 1 mei 2010 zijn afgerond. De pilots zullen minimaal doorlopen tot 1 mei 2011.

1.7 Randvoorwaarden
Om het onderzoek in goede banen te kunnen leiden zijn een aantal randvoorwaarden opgesteld:
- Het korps moet open staan voor het uitvoeren van de pilots en deze tot het einde
ondersteunen, zowel financieel als beleidsmatig;
- De deelnemende wijkagenten moeten enthousiast zijn en blijven tijdens de pilots;
- De deelnemende wijkagenten moeten tijd, ruimte en mogelijkheden krijgen om deel te nemen
aan het onderzoek.

1.8 Relevantie
Het onderzoek is gericht op deelname van wijkagenten aan sociale media. Door deze deelname
bestaat de mogelijkheid dat het contact tussen de wijkagent en zijn netwerk verbetert. Door het
gebruik van sociale media kan de wijkagent een groter netwerk bereiken voor verschillende


doeleinden. Politie Nederland is op dit moment bezig om de kloof tussen politie en burger kleiner te
maken. Onderdeel hiervan is GGP. De wijkagent heeft binnen de uitvoer van GGP een belangrijke
integrale rol gekregen. Hij is de schakel tussen politie en burger. Met de uitkomsten van dit onderzoek
kan de wijkagent zijn netwerk en dus zijn schakelfunctie versterken en uitbreiden.

1.9 Begrippenlijst
Om een aantal begrippen uit hoofdstuk 1 te verduidelijken staat hieronder een korte uitleg.

Sociale media
Online platformen waar de gebruikers zonder of met weinig tussenkomst van een professionele
redactie de inhoud verzorgen. Onder de noemer social media worden onder andere weblogs, fora, 10
sociale netwerken als Hyves, Facebook en LinkedIn en diensten als Twitter geschaard.
Via deze media delen mensen verhalen, kennis en ervaringen. Dit doen zij door zelf berichten te
publiceren of door gebruik te maken van ingebouwde reactiemogelijkheden. Denk hierbij aan weblogs
waar lezers reacties kunnen achterlaten via een reactieformulier.

Korps Hollands Midden
Eén van de 26 politiekorpsen van Nederland. Het werkgebied van Politie Hollands Midden ligt te
midden van de vier grootstedelijke agglomeraties in het hart van de Randstad. Het omvat naast een
groot deel van het Groene Hart met Gouda en Alphen aan den Rijn, de agglomeratie Leiden en de
Duin- en Bollenstreek. Het korps Hollands Midden heeft 2198 medewerkers in dienst.
Het korps omvat:
 vier districten:
 26 gemeenten
 875 vierkante kilometer
 750.000 inwoners

Wijkagent
Politieagent die een groot deel van de werktijd besteedt aan de leefbaarheid en veiligheid in een wijk
of woonkern. Dit doet hij door gebruik te maken van zijn netwerk. Hij is "oog en oor" van de politie en
voor de bevolking het eerste aanspreekpunt.

GGP
Het doel van GGP (GebiedsGebonden Politie) is om de politie zo functioneel en effectief mogelijk te
laten werken in het toegewezen gebied. De wijkagent wordt hierbij gezien als vooruitgeschoven post
van de politie. Hij brengt problemen en risico’s in bij de leidinggevenden. Het doel is om problemen en
risico’s op te lossen en voor te blijven. Dit vooral door samen te werken met partners als de gemeente
en maatschappelijke organisaties (integraliteit).

Blog
Een weblog, ook wel blog genoemd, is een website waarop regelmatig, soms meermalen per dag,
nieuwe bijdragen verschijnen en waarop de geboden informatie in omgekeerde chronologische
volgorde (het nieuwste bericht verschijnt als eerst) wordt weergegeven. Wie een weblog bezoekt, treft
dan ook op de voorpagina de meest recente bijdrage(n) aan. De auteur, ook wel blogger genoemd,
biedt in feite een logboek van informatie die hij wil delen met zijn publiek: de bezoekers van zijn
weblog. Meestal gaat het dan om tekst, maar het kan ook om foto's (een fotoblog), video (vlog) of


audio (podcast) gaan. Weblogs bieden hun lezers ook veelal de mogelijkheid om, al dan niet anoniem,
reacties onder de berichten te plaatsen.

Microblog
Een vorm van een internetdienst die gebruikers in staat stelt korte tekst- of multimediafragmenten op
het internet te publiceren. Zoals de naam al aangeeft lijkt microblogging op bloggen (het bijhouden
van een weblog), alleen zijn in het geval van microbloggingdiensten de fragmenten veel kleiner. Veelal
gaat het om een enkele foto (met titel of onderschrift), of om een klein tekstbericht van niet meer dan
enkele regels.

Twitter 11
Een snelgroeiende sociale netwerksite waarmee gebruikers middels korte berichten van maximaal
140 tekens (tweets) direct kunnen communiceren naar andere gebruikers.

1.10 Leeswijzer
Na deze inleidende informatie in hoofdstuk 1 zal in hoofdstuk 2 het theoretische kader waarmee het
onderzoek ondersteund wordt uiteen worden gedaan. In Hoofdstuk 3 worden vervolgens de
deelvragen beantwoord waarna in hoofdstuk 4 aan de hand van de eindconclusie een aantal
aanbevelingen worden gedaan. De gebruikte literatuur staat vermeld in hoofdstuk 5.


2. Theoretisch kader

2.1 Inleiding
Volgens Wikipedia is een sociaal netwerk een verzameling van mensen of groepen mensen die elkaar
kennen of organisaties die vaak samenwerken. Het werkwoord ‘netwerken’ (tijdens een gelegenheid
relaties onderhouden en nieuwe relaties opdoen) is hier ook van afgeleid. Een sociaal netwerk is niets
nieuws. Mensen zijn altijd al verbonden geweest door bijvoorbeeld familiebanden, vriendschappen of
gezamenlijke interesses. Volgens mediahistoricus Huub Wijffjes kan een mens zonder sociale
netwerken zelfs eigenlijk geen mens zijn (http://www.vimeo.com/4884599).
12
De essentie van veel sociale netwerken is het uitwisselen van verschillende vormen van informatie.
De populariteit van deze netwerken is dan ook te danken aan de informatiebehoeften van mensen.
Informatiebehoefte is een behoefte die al bij de mens aanwezig is zolang als de mens bestaat.
Vroeger werd informatie vooral gebruikt om elkaar te waarschuwen voor gevaar of te informeren over
voedsel. Pas in de laatste eeuwen is de mens in staat gebleken om grote hoeveelheden informatie uit
te wisselen tussen twee of meer personen. Tegenwoordig gebruikt de mens steeds meer het internet
om informatie uit te wisselen. Dit heeft een aantal voordelen maar zeker ook nadelen. Zo kent men
niet altijd de ontvanger of de aanbieder van de informatie. Dit maakt het lastiger om informatie
specifiek toe te spitsen op de ontvanger. Dit is echter wel steeds meer nodig: door de komst van
internet is het aanbod van informatie steeds groter geworden waardoor het belang van de menselijke
kant van de boodschap steeds belangrijker is geworden (Pijpers, 2009).

In dit hoofdstuk wordt verder ingegaan op theorieën omtrent het informatiegedrag en de
informatiebehoeften van mensen. Daarnaast wordt er een paragraaf gewijd aan het theoretische
inzicht van de politie op dat deel van het functieprofiel van de wijkagent dat gericht is op informatie.

2.2 Informatie
De definitie van informatie is zeer lastig te geven. Dit komt omdat iedereen een ander beeld heeft van
wat informatie is en hoe er mee om moet worden gegaan. Zo zijn er meningsverschillen over de vraag
of een MP3-bestand informatie is of dat het bestand alleen de informatiedrager is. In verschillende
onderzoeken komen definities van informatie naar voren. Eén van de definities die goed het begrip
onder woorden brengt is:

“Informatie is elke verandering die een verandering teweegbrengt in een bewust menselijk brein”
(Case, 2002)

Informatie is iets wat je de hele dag tegenkomt. Zonder informatie zou communicatie niet mogelijk zijn.
In de huidige maatschappij is er door de aanwezigheid van internet een overvloed aan informatie te
vinden. Deze informatie is voor het overgrote deel van de bevolking vrij toegankelijk.
Informatie op zich heeft geen enkele waarde. De context waarin de informatie wordt gegeven bepaald
of de informatie zinvol en waardevol is. Een persoon vult die context binnen zijn eigen referentiekader
in met betrekking tot een probleem of vraagstuk. Hierbij neemt hij al zijn eerder opgedane kennis en
ervaring mee om de informatie op waarde te schatten en te gebruiken.
De manier waarop iemand met informatie omgaat is dus sterk afhankelijk van verschillende
persoonlijke factoren.


De manier van informeren en de inhoud van de informatie draagt ook in sterke mate bij aan de
succesfactor van informatie. Hoe meer verschillende signalen er in informatie zitten hoe groter de
kans is dat er kennis uit de informatie gehaald wordt. Om kennis uit informatie te halen is altijd een
mens nodig. Iedereen ontwikkelt een eigen stijl voor het vergaren, analyseren, verwerken en
verspreiden van informatie. De stijlen zijn afhankelijk van de tijd waarin iemand leeft, de personen
waar hij mee omgaat en de lichamelijke (on)mogelijkheden die iemand heeft.
Dit gegeven op zich maakt het dat informatie bijna altijd een subjectief gegeven is (Pijpers, 2009).

2.3 De bron
Informatie is van vele plekken te halen. Iedere bron heeft eigen voor- en nadelen. Iedere persoon
heeft een eigen voorkeur voor informatiebronnen. Als iemand bekend is met een informatiebron zal hij 13
deze eerder gebruiken dan een onbekende informatiebron. Dat deze bron niet altijd de beste bron is
maakt vaak niet uit, zolang iemand maar een redelijk goed antwoord krijgt blijft hij bij deze bron. Vaak
kost het voor iemand te veel tijd en moeite om te zoeken naar een beter bron. Bij het selecteren en
evalueren van informatie vanuit een bron spelen een aantal factoren een rol (Pijpers, 2009). Deze
factoren zijn:
- Anker
Iemand die niet deskundig is op een bepaald gebied neemt vaak de eerst verkregen
informatie als waarheid aan.
- Beschikbaarheid
Men kent meer informatie toe aan informatie die reeds beschikbaar is. Dit wordt ook wel
getypeerd al: “wat weet ik al” tegenover “wat heb ik nodig”.
- Botsing
Informatie die strookt met iemands overtuiging wordt snel verworpen.
- Herinnering
Iemand onthoudt informatie beter als deze aansluit bij voor hem bekende onderwerpen.
- Recent
Iemand hecht vaak een groter belang aan de meest recent verkregen informatie.
- Selectie
Als iets voor iemand niet interessant is wordt het vaak niet waargenomen of opgeslagen.
- Voorkeur
We nemen eerder iets voor waar aan als het aansluit bij onze overtuiging als wanneer het
daar tegenin gaat.

Een mens houdt van nature niet van onzekerheid. Voor een bron is het dan ook van groot belang dat
er in de boodschap zo min mogelijk onduidelijkheden zitten. Echter is teveel informatie ook niet altijd
de juiste oplossing. Immers kan meer informatie ook leiden tot meer vragen.
Mensen zoeken hun informatie in eerste instantie vaak bij andere mensen. Hiervoor is eigenlijk maar
één hele simpele reden, vertrouwen!
Mensen zoeken hun bronnen vaak binnen hun eigen sociale netwerk omdat deze in het verleden
hebben bewezen goede bronnen te zijn.

2.4 De boodschap
De boodschap van de zender is net zo belangrijk als de eigenschappen van de ontvanger. Hierbij is
het van belang om te denken aan de inhoud van de boodschap maar zeker ook aan de verpakking


zoals de manier van aanbieden en de omkleding. Het is modern om een boodschap via internet te
verspreiden maar deze informatie is onbereikbaar voor de mensen die geen internet gebruiken.

Voordat een boodschap verstuurd wordt is het van belang om te kijken of men wel de juiste inhoud
aan de boodschap heeft gegeven en of de boodschap niet anders kan worden geïnterpreteerd.
Daarnaast bepaald het formaat van de boodschap of de ontvanger er iets mee kan doen. De
ontvanger moet ervaring hebben met het medium en de technische middelen om dat medium te
gebruiken. Als iemand hier niet mee bekend is zal het mogelijk te veel tijd en moeite kosten om de
informatie te vergaren.
Ook de hoeveelheid aan informatie is van groot belang bij het samenstellen van de boodschap. Meer
informatie betekent niet altijd ook betere informatie. Vaak hangt de hoeveelheid informatie die moet 14
worden gegeven af van de ontvanger. Deze persoon evalueert de informatie met zijn bestaande
kennis. Soms is het dus ook mogelijk om een deel van de informatie te geven en te vragen om een
terugkoppeling. Daarbij kan de informatie persoonlijk en/of aantrekkelijk worden gemaakt voor de
ontvanger door in te spelen op de zintuigen van een ontvanger.

Mensen verzamelen informatie om veel verschillende redenen. Boot & Meijman (2008) onderscheiden
vijf drijfveren waarom mensen informatie zoeken:
- vergroting van kennis
- vermaak
- angstbeteugeling
- (anti)sociale overwegingen
- zelfontplooiing

Daarnaast zijn er natuurlijk ook veel barrières om informatie niet te gebruiken nadat deze is
ontvangen. Degene die de informatie zendt heeft niet altijd de absolute zekerheid dat de bedoelde
ontvanger de informatie ook daadwerkelijk ontvangt maar ook niet of deze de boodschap juist
interpreteert. De reden hiervoor is dat informatie altijd een decodeerproces kent. Dit wil zeggen dat de
informatie voor de juiste situaties en personen tot zinvolle kennis moeten worden getransformeerd.
Als mensen informatie niet gebruiken of decoderen kan dat zijn omdat:
- het te gedetailleerd is;
- het niet aansluit bij hun taken of wensen;
- het context mist;
- het niet aansluit bij hun kennis of ervaring;
- er een teveel aan informatie is;
- ze niet weten dat de informatie bestaat;
- er belangrijke informatie ontbreekt;
- het niet aantrekkelijk is;
- het medium niet aansluit bij wat ze gewend zijn;
- de taal niet bij hen past;
- ze geen vraag weten bij de gegeven informatie;
- de informatie niet voor hun bestemd is.

Als de informatie de ontvanger heeft bereikt dan kan deze het gebruiken om te genereren, of om
betere besluiten te nemen die leiden tot meer informatie en/of actie. De ontvanger bepaalt dus altijd of
de gegeven informatie zinvol en nuttig is.


2.5 Informatiegedrag
Informatiegedrag is een relatief nieuw woord dat ontstaan is doordat mensen steeds meer tijd
doorbrengen met het zoeken, vinden, verwerken en verspreiden van informatie. Taylor omschreef in
1991 informatiegedrag als:

“De som van activiteiten waardoor informatie bruikbaar wordt.“
(Taylor 1991)

Informatiegedrag is te onderscheiden in drie benaderingen (Pettigrew e.a., 2001):
15
1. Cognitieve benadering
Bij deze benadering gaat men uit van het individu. Deze heeft een eigen referentiekader en
past de ontvangen informatie hier in toe.

2. Sociale benadering
Deze benadering gaat uit van de context van de ontvanger. Een mens heeft sociale relaties
en informatie is onderdeel van de sociale communicatie met dynamische informatiestromen.

3. Meervoudige benadering
Deze benadering is de meest uitgebreide benadering van informatiegedrag en gaat er vanuit
dat de mens naast zijn eigen individu en sociale netwerk ook nog beïnvloed wordt door zaken
als: opleiding, ervaring en overtuigingen van de ontvanger.

Mensen gebruiken informatie de hele dag door, bewust en onbewust.
Het gebruik van informatie is in te delen in een cyclus van drie delen
die vaak vele malen achtereen doorlopen kan worden (Choo, 1998) Informatie
(figuur 3). gebruiken Informatie
Een mens begint met een informatie behoefte waarbij hij in een behoeften
situatie een tekort aan kennis heeft om een bepaalde ervaring te
kunnen begrijpen. Om dit tekort aan kennis op te vullen gaat hij
vragen stellen om informatie te zoeken bij een bron.
Informatie
Nadat de informatie is gevonden kan hij de informatie gaan
Zoeken
gebruiken door het te selecteren en te verwerken.
Figuur 3, informatiecyclus

Tussen de behoefte naar informatie en het uiteindelijke antwoord staan een aantal fasen die niet altijd
doorlopen hoeven te worden. Sommige fasen zullen soms herhaald moeten worden om tot een
bevredigend antwoord te komen.
Belangrijk is dat personen weten bij welke bronnen men naar informatie moet zoeken. Het zoeken en
verkrijgen van informatie is immers een proces tussen het individu en zijn informatiebronnen (Pijpers,
2009).


2.6 Conceptueel model
Om een duidelijk beeld te krijgen van het theoretische kader is een conceptueel model opgesteld van
de theorie. Deze is hieronder weergegeven. Het conceptueel model is te lezen in 3 stromen. De
hoofdstroom is de informatie, deze doorloopt alle stappen. De tweede stroom is de stroom vanuit de
informatiebron, deze is in het groen weergegeven. De derde, in het rood weergegeven, stroom is de
stroom vanuit de informatievrager.

Informatie bron
Informatie / aanbieder
16

Zender

Informatie zoeken Coderen

Informatiebehoefte

Ontvanger /
Informatie gebruiken vrager

Decoderen /
Filteren

- Vergroten van kennis
- Vermaak
- Angstbeteugeling
- (anti)Sociaalgedrag
- Zelfontplooiing


2.7 Het profiel van de wijkagent
Het functieprofiel van de wijkagent is een zeer uitgebreid profiel. Dit profiel wordt omschreven in
hoofdstuk 3.6. Met betrekking tot informatie en informatiegedrag is er veel aan het veranderen binnen
de politie en daarmee ook binnen het functieprofiel van de wijkagent.

De politie is van oudsher een hiërarchische organisatie waarbij voornamelijk verticaal werd
gecommuniceerd. Een apart bureau communicatie verzorgde alle communicatie naar buiten toe. In de
nieuwe ontwikkelingen bij de politie op het gebied van GGP is de wijkagent een vooruitgeschoven
post die veel in contact is met zijn netwerk. In de functieomschrijving van de wijkagent staat dan ook
dat deze op een goede manier moet kunnen communiceren met zijn netwerk en in staat moet zijn een
gedegen en effectief netwerk op te bouwen. Wel moet de wijkagent hierbij rekening houden met 17
machtsverhoudingen en maatschappelijke consequenties (competentiebank Politieacademie). Door
de ontwikkelingen van GGP ontstaat er als het ware een wijkagent nieuwe stijl (van den Brink, 2007).
Waar de oude wijkagent nog veel bezig was met het zelfstandig aanpakken en oplossen van
problemen in zijn eigen wijk, is de wijkagent “nieuwe stijl” veel meer een netwerker die zijn netwerk
gebruikt om tot structurele oplossingen van problemen te komen. Hierbij is communicatie meer nog als
tevoren een belangrijk middel. De wijkagent gaat meer horizontaal communiceren, zowel binnen als
buiten zijn organisatie.

De taken die binnen het werkgebied van een
wijkagent vallen en waarvoor hij dus de juiste
competenties moet bezitten, zijn onder te verdelen is
drie hoofdtaken:
Signaleren
Het opvangen en filteren van informatie van zowel
interne als externe partners en uit eigen observatie.

Adviseren
Het geven van een gedegen advies aan interne en
externe partners over het aanpakken of oplossen van een probleem.

Interveniëren
Het advies dat een wijkagent geeft is veelal gebaseerd op het plaatsen van een interventie, ofwel een
onderbreking. De oorzaak van een probleem bevat altijd één of meerdere van de volgende drie
componenten: een gebeurtenis, een trend of een drijvende factor. Door op de juiste manier een
interventie te plaatsen kan een probleem worden opgelost of de gevolgen van een probleem worden
geminimaliseerd (Toekomstscenario’s HHS, 2007).


3. Beantwoorden van de deelvragen.

3.1 Welke ontwikkelingen zijn er op het gebied van internet en sociale media die voor de
wijkagent een meerwaarde kunnen zijn?

3.1.1 Inleiding
Om een goed beeld te krijgen van ontwikkelingen binnen de sociale media is het goed om te weten
wat het begrip sociale media precies inhoudt. Wat zijn sociale media, hoe zijn ze ontstaan, welke
websites bevatten sociale mogelijkheden en welke websites kunnen voor de wijkagent een 18
meerwaarde betekenen? In dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling van internet besproken en wordt er
gekeken welke mogelijkheden er zijn ontstaan door de ontwikkelingen van internet. Vervolgens wordt
er een uitleg gegeven van verschillende typen websites. Daarnaast wordt er gekeken naar de
meerwaarde die de verschillende sites kunnen hebben op het werk van een wijkagent. Tot slot wordt
er kort een weergave gegeven van een tweetal initiatieven die zijn genomen voor dit onderzoek om
wijkagenten gebruik te laten maken van sociale media.

3.1.2 Van web 1.0, via 2.0 naar web 3.0 en 4.0
Het internet ontwikkelt in hoog tempo. Deze ontwikkeling is begonnen met het ontstaan van web 1.0.
Momenteel is het internet in hoog tempo aan het ontwikkelen naar web 2.0. In de toekomst zal deze
ontwikkeling verder uitgebreid worden naar web 3.0, web 4.0 en verder.

Web 1.0 is de eerste vorm van internet die ontstond. Het is zendergericht internet waarbij mensen een
website konden maken die door anderen bekeken kan worden. Er wordt dus informatie gedeeld
zonder dat er interactie is tussen de zender en de ontvanger.

Web 2.0 is een term die in 2004 voor het eerst werd gebruikt. Het is de fase waar het internet zich op
dit moment in bevindt. Het belangrijkste aan web 2.0 is dat het bestaat uit “user generated content”.
Dit wil zeggen dat de gebruikers van het internet zelf hun informatie kunnen plaatsen. Hierdoor is een
internet ontstaan waar men op informeert, communiceert, debatteert, koopt, meningen geeft etc.
Sociale media zijn een goed voorbeeld van web 2.0. Sites als Youtube, Hyves en Twitter maken volop
gebruik van informatie die geplaatst wordt door de gebruikers zelf. Dit wordt vervolgens bekeken door
andere gebruikers. Web 2.0 is een populaire vorm van internet die veel wordt gebruikt. Zo heeft de
website Youtube (www.youtube.com) wereldwijd gemiddeld zo’n 41 miljoen kijkers per uur.

Web 3.0 is de volgende transformatie van het internet. Dit wordt ook wel het Semantische web
genoemd. Dit wil zeggen dat de informatie die op internet te vinden is dusdanig wordt weergegeven
dat het niet alleen herkenbaar is voor mensen maar ook voor software. Veel informatie van
verschillende websites kan worden gekoppeld. Het gevolg hiervan is dat een machine (bijvoorbeeld de
zoekmachine Google) resultaten gerichter kan weergeven op de vraag van de gebruiker. Bij web 3.0
kan software dus een koppeling maken tussen een profielpagina die iemand heeft gemaakt en een
website van een bedrijf. Met deze informatie kan bijvoorbeeld reclame of voorlichting naar iemand
worden verzonden. Hier ligt ook meteen het belangrijkste bezwaarpunt van de ontwikkelingen van het
internet, de privacygevoeligheid. De verwachting is dat web 3.0 de komende jaren zijn intrede zal
gaan doen.


Web 4.0 is een toekomstbeeld waar nu al veel over nagedacht wordt. Web 4.0 zal vooral gericht zijn
op het maken van connecties en is gebaseerd op het overal beschikbaar zijn van internetverbinding
en locaties via GPS. Op basis van menselijk gedrag en zich voordoende situaties is Web 4.0 in staat
te communiceren zonder dat hiervoor direct menselijke interactie nodig is. Ook wordt verwacht dat bij
de ontwikkeling van Web 4.0 de intelligentie van machines zover is doorontwikkeld dat internet als
besturingssysteem kan worden ingezet. Als de huidige ontwikkelingen worden doorgezet in dezelfde
stijgende lijn dan zou web 4.0 rond 2020 zijn intreden kunnen gaan doen in de maatschappij.

3.1.3 Sociale media

Volgens de Dikke Van Dale wil het woord “sociaal” zeggen dat men geneigd is om te leven in groepen. 19
Sociale media kunnen dus ook worden omschreven als het samenkomen in groepen op internet.
Het woord “sociale media” geeft al aan dat er een hoge mate van interactie plaatsvindt op deze
websites. De bekendste websites op het gebied van sociale media zijn: Hyves, Facebook, Linked’in,
Twitter, Youtube en Flickr. Hierover zal verderop in dit hoofdstuk meer uitleg gegeven worden.

Sociale media zijn niet
meer weg te denken uit de
huidige maatschappij. Het
belangrijkste kenmerk van
een sociale mediawebsite
is dat de inhoud van de
website voor een groot
deel wordt gevuld door de
gebruikers van de website.
Deze gebruikers hebben
een eigen deeltje van de
site tot hun beschikking
waar zij een inhoud op
kunnen plaatsen. Deze
inhoud kan bestaan uit
tekst maar ook uit geluid
1
(muziek, podcast ) of beeld (foto, video). Andere personen kunnen via de website bekijken wat een
ander heeft geplaatst, deze kan hier dan op reageren, of dit plaatsten op zijn eigen deel van de site.
Op deze manier ontstaat er interactie tussen beiden. Op veel websites is het mogelijk om een lijst aan
te maken van mensen waarmee iemand bevriend is of die interessant zijn om te volgen. Op het
moment dat informatie gedeeld wordt met een groep en een aantal mensen uit deze groep plaatsen
de informatie op hun eigen deel van de pagina die weer door een andere groep wordt gelezen,
ontstaat er een sociaal netwerk waarbij de informatie grote groepen mensen kan bereiken (figuur 1).
Zo kan het zijn dat mensen die elkaar persoonlijk niet kennen en elkaar nog nooit ontmoet hebben
toch via andere personen met elkaar in contact komen omdat men bijvoorbeeld dezelfde interesses of
politieke voorkeur heeft. Men heeft dus vanachter de computer toegang tot de gehele (digitale) wereld
en alle personen die daar aanwezig zijn.

1
Een podcast is een audio programma dat via internet beschikbaar wordt gesteld aan mensen met een iPod of andere digitale
mp3-speler.


Sociale media worden niet alleen door privépersonen als communicatie- en netwerkmiddel gebruikt.
Het gebruik van deze websites breidt zich ook steeds meer uit met bedrijven en overheden die de
sociale media gebruiken om onder andere te informeren, te adverteren en te communiceren. Zo zijn er
veel politici die hun dagelijkse bezigheden Twitteren (figuur 2), communiceren bedrijven hun vacatures
via Linked’in en zoekt de politie naar overvallers via Youtube.

20

3.1.4 Sociale mediasites
Zoals al eerder aangegeven zijn er vele verschillende soorten websites die een vorm van sociale
media aanbieden. In de volgende paragrafen zijn een aantal van deze sites omschreven.

3.1.4.1 Vriendensites (communities)
De zogenaamde sociale netwerksites zijn sites waarbij gebruikers een profiel kunnen aanmaken met
daarop persoonlijke informatie. De gebruikers kunnen dit profiel vervolgens koppelen aan het profiel
van iemand anders. Op deze manier ontstaat een netwerk waarin gebruikers elkaar berichten kunnen
sturen, foto’s en video’s kunnen delen of oproepen kunnen doen. Het grootste deel van deze sites
richten zich op vermaak en het in contact blijven met vrienden. Sociale netwerksites zijn vooral
populair onder jongeren. De bekendste voorbeelden van sociale netwerksites zijn: Hyves
(www.hyves.nl), Facebook (www.facebook.com) en MySpace (www.myspace.com).
Vooral Hyves is in Nederland een zeer populaire site met op dit moment zo’n 10 miljoen leden.

Er is ook een netwerksite die zich richt op zakelijke gebruikers, namelijk Linked’in (www.linkedin.com).
Deze website is er vooral op gericht om zakelijke gebruikers te laten profiteren van elkaars
professionele netwerk.

3.1.4.2 Sharing (Foto, video, muziek, nieuws)
Een sharing-site is een website waarop de gebruiker zelf beeldmateriaal zoals foto’s, video’s, muziek
of artikelen kan plaatsen die vervolgens door anderen kunnen worden bekeken, beoordeeld of
gedownload. De bekendste voorbeelden van deze websites zijn: Youtube (www.youtube.com), Flickr
(www.flickr.com), Bearshare (www.bearshare.com) en Picasa (picasa.google.nl). Op deze en vele
andere websites zijn inmiddels miljarden foto’s, films en muziekbestanden geplaatst en
bekeken/beluisterd.


3.1.4.3 Blogging / Discussie
Een blog is een afkorting voor het woord weblog. Dit zijn sites waarop regelmatig (soms zelfs
meerdere keren per dag of zelfs per uur) nieuwe bijdragen verschijnen. Deze bijdragen worden op de
site in omgekeerd chronologische volgorde weergeven op de website (laatste bericht staat bovenaan).
De auteur van de weblog biedt de gebruiker/lezer als het ware een logboek aan van hetgeen hij wil
delen met zijn publiek. Het kan hierbij gaan om tekst, foto’s, video’s of geluid. Naast de informatie van
de aanbieder is er vaak ook de mogelijkheid voor lezers om te reageren op de aangeboden informatie.
Deze mogelijkheid en het persoonlijke karakter van een weblog maakt deze vorm van internet
interessant voor gebruikers.
Er zijn vele bekende en onbekende sites waarop gebruikers een eigen weblog kunnen starten. Nieuw
in deze ontwikkeling is het ontstaan van het zogenaamde microblogging. Hierbij kunnen gebruikers 21
een weblog maken door verschillende berichten te plaatsen. Er zit echter een maximaal aantal van
140 tekens aan het bericht waardoor de gebruiker verplicht wordt kort en bondig te zijn in zijn
boodschap. Van deze vorm van webloggen is de bekendste aanbieder de website Twitter
(www.twitter.com).

Naast de weblogs wordt er op internet ook veel gecommuniceerd via verschillende fora. Bijna iedere
nieuwswebsite heeft een eigen forum waarop lezers kunnen reageren op verschillende berichten en
met elkaar in discussie kunnen gaan. Omdat deze vorm van discussiëren laagdrempelig is en vaak
ook anoniem kan worden gedaan is de populariteit maar ook de invloed van fora vaak zeer groot.

3.1.5 Meerwaarde voor de wijkagent
Sociale media zijn in grote mate aanwezig in de huidige maatschappij. Volgens het CBS kan op dit
moment zo’n 93% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder gebruik maken van internet. Veel
gebruikers van internet maken op één of andere manier gebruik van sociale media.
Voor de wijkagent zijn er vele mogelijkheden om zijn netwerk uit te bouwen middels het gebruik van
sociale media. Zo zijn er al voorbeelden van wijkagenten die een eigen profiel hebben op Hyves om
op die manier eenvoudiger in contact te komen met jongeren. Ook zijn er in Nederland verschillende
wijkagenten die via Twitter dagelijks communiceren met “hun” inwoners.
Uit verschillende interviews met mensen die via sociale media contact hebben met de wijkagent blijkt
dat zij dit vooral prettig vinden omdat zij het gevoel hebben dat de drempel tussen de burger en de
politie op deze manier verlaagd wordt. “Ik ga echt niet naar de politie omdat ik een zebrapad gevaarlijk
vind. Maar via Twitter kan ik het wel makkelijk even melden”, gaf één van de ondervraagden aan.

3.1.5.1 Twitterende wijkagenten
Om een goed beeld te kunnen krijgen van de meerwaarde van het gebruik van Twitter zijn twee
wijkagenten hier gebruik van gaan maken. Twitter is een snelgroeiende sociale netwerksite waarmee
gebruikers middels korte berichten van maximaal 140 tekens (tweets), realtime kunnen communiceren
met anderen. In dit bericht kunnen ook links worden geplaatst naar bijvoorbeeld foto’s, video’s en
nieuwsberichten. De berichten die door de gebruiker worden geplaatst kunnen worden gelezen door
iedereen die de pagina bezoekt. Ook kunnen gebruikers elkaar volgen, waardoor berichten van
diegene automatisch op een verzamelpagina geplaatst worden met daarop iedereen die door die
persoon wordt gevolgd. Een voordeel van Twitter is dat het ook gebruikt kan worden via een mobiele
telefoon (met internet aansluiting) zodat de gebruiker overal en altijd een bericht kan plaatsen.


De wijkagenten die op dit moment gebruik maken van Twitter geven aan dat Twitter zeker een
toegevoegde waarde heeft op hun dagelijkse werkzaamheden. Hun tweets zijn zeer divers. Zo
berichten zij over hun dagelijkse werkzaamheden maar geven zij ook tips over lokale
aandachtspunten en vragen zij om informatie of getuigen.
Eén van de wijkagenten vertelt: “Ik heb op dit moment zo’n 150 volgers uit mijn eigen gebied, daar
komen er dagelijks wel een aantal bij. Ik krijg heel veel positieve reacties over mijn berichten. Ik hoor
ook vaak van mensen terug dat zij niet wisten dat een wijkagent zoveel verschillende werkzaamheden
moest doen. Ik zie dit toch als een stukje erkenning van mijn vak”.
Bij de wijkagenten komen via Twitter veel complimenten binnen. Mensen maken ook gebruik van
Twitter om een melding te doen bij de wijkagent. Deze melding heeft vaak een sterk lokaal karakter
zoals verkeerssituaties en overlast door jeugd. 22
Uit persoonlijke gesprekken met een tiental volgers van de wijkagenten blijkt dat men zeer te spreken
is over het gebruik van Twitter door de wijkagenten. “Het is wel belangrijk dat ze het aantrekkelijk en
een beetje persoonlijk maken, anders verlies ik mijn interesse”, geeft één van de volgers aan. Een
ander vertelt: “Ik heb een melding gedaan via Twitter, ik kreeg snel bericht dat er iets aan gedaan zou
worden en een aantal dagen erna zag ik op Twitter dat er gecontroleerd werd, er stond zelfs een foto
bij!”

Op dit moment is er een pilot begonnen in het politiekorps Hollands midden waarbij 15 wijkagenten
2
gebruik maken van Twitter. Zij hebben allen een smartphone tot hun beschikking waarmee zij
realtime en op locatie gebruik kunnen maken van Twitter. Het doel van de pilot is als volgt gesteld:

1. Interactie / samenwerking
Twitter is uitermate geschikt voor snel en kort contact tussen de politie en de burger. De politie
deelt informatie en stelt vragen via Twitter. De burger kan dit lezen en hierop reageren.

2. Burgertevredenheid
Door meerdere malen per dag middels Twitter aan te geven wat er gebeurt op een werkdag
van de wijkagent maak je het werk van een wijkagent transparant voor de burger. Daarnaast
kan de wijkagent via Twitter voorlichting en preventieadvies geven. Dit alles draagt bij aan het
begrip voor het werk van de wijkagent en kan het de burgertevredenheid vergroten.

3. Veiligheidsgevoel
Via Twitter kan de wijkagent aangeven aan welke klachten hij werkt. Hierdoor kan een burger
zien dat de wijkagent bijvoorbeeld regelmatig controleert op plaatsen waar
verkeersergernissen voorkomen. Ook kan de wijkagent aangeven waar hij heeft
gesurveilleerd. Deze berichten vergroten de herkenbaarheid van de wijkagent. Dit kan het
veiligheidsgevoel van de burger vergroten.

2
een klein draagbaar toestel dat computer-, telefonie-, fax- en netwerkfuncties combineert.


3.1.5.2 Participeren op lokale fora
Lokale internetfora kunnen een behoorlijke invloed hebben op de publieke opinie. Uit navraag bij de
website “De Teyding” (www.deteyding.nl), een lokale nieuwssite voor de gemeente Teylingen, blijkt
dat deze site door zo’n 2000 unieke bezoekers per dag bezocht wordt. Het merendeel van deze
bezoekers kijkt naar de opinie op het forum. De discussies die op dit forum plaatsvinden hebben een
sterk lokaal karakter. Ook het thema veiligheid en daarmee de politie komt regelmatig naar voren in de
discussie. Uit analyse van de verschillende discussies bleek dat er vaak eenzijdig naar een probleem
gekeken werd. Daarbij was het begrip en respect voor de politie vaak ver te zoeken in de discussie.
Eén van de wijkagenten heeft zich vervolgens ingeschreven op het forum en heeft op bepaalde
momenten in discussies een stuk geplaatst met daarin de uitleg op een situatie vanuit het oogpunt van
de politie. Hij plaatste tevens een oproep om na te denken over een mogelijke oplossing. Nadat de 23
wijkagent zich had gemengd in de discussie was duidelijk merkbaar dat het taalgebruik verbeterde en
dat er nuance in kwam. De deelnemers aan de discussie kwamen met voorstellen voor een oplossing
en stuurden aan op een gesprek.
Het participeren in een discussie bleek in dit geval zeer positief te werken. Aan de hand van deze
casus is dan ook een pilot opgesteld om wijkagenten vaker te laten participeren op dit lokale forum. Bij
succes kan dit worden uitgebreid naar andere gemeentes. Om dit initiatief nog sterker te maken is er
een plan gemaakt om een samenwerking te bewerkstelligen tussen de politie en de website. Er zal
een apart tabblad op de site komen met daarin een aparte politieafdeling met lokaal nieuws,
Twitterberichten en voorlichting gericht op lokale problematiek. In de toekomst kan dit uitgebreid
worden door een tabblad “veiligheid” te maken in samenwerking met de brandweer en de gemeente.

3.1.6 Conclusie
De ontwikkelingen op het gebied gaan snel. De mogelijkheden om op een snelle en relatief
eenvoudige manier een groot netwerk op te bouwen zijn hierdoor toegenomen. De politie kan niet
achter blijven bij deze ontwikkelingen. De wijkagent heeft een groot belang bij een sterk sociaal, lokaal
netwerk. Omdat veel mensen gebruik maken van sociale media voor het onderhouden van hun
sociale netwerken is het niet meer dan logisch dat de wijkagent hier ook aan deelneemt.
De wijkagent dient vooral die sociale media te gebruiken die hem in staat stellen om op lokaal niveau
zijn netwerk te kunnen opbouwen en aanspreken.

Hoewel de ontwikkeling van een site als Twitter is nu nog in de beginfase is, zijn er toch al kleine
successen te benoemen voor de wijkagenten die actief gebruik maken van dit medium. De groei van
Twitter is ongekend hoog, het verdient dan ook de aanbeveling om de pilot voort te zetten en uit te
breiden.
Ook op lokale fora zal de wijkagent meer kunnen gaan deelnemen aan discussies.

De grootste meerwaarde voor de wijkagent zit op dit moment in het laten zien van zijn
werkzaamheden. Eén van de speerpunten van GGP is dat de politie transparanter moet zijn om op die
manier meer begrip te kweken bij de burger voor haar werkzaamheden.
Met de groei van sociale media en het gebruik daarvan groeit ook de meerwaarde voor de wijkagent.
Meer lokale volgers binnen zijn gebied betekent meer bekendheid en een groter verspreidingsgebied
van zijn boodschap. Dit kan gaan helpen bij bijvoorbeeld getuigenoproepen of waarschuwingen.


3.2 Welke ontwikkelingen vinden er plaats binnen de politie op het gebied van internet en
sociale media?

3.2.1 Inleiding
Bij de Nederlandse politie zijn al enkele ontwikkelingen zichtbaar op het gebied van het gebruik van
sociale media. In de volgende paragrafen zijn deze ontwikkelingen beschreven.

3.2.1.1 Youtube
Meerdere korpsen hebben een eigen Youtube-kanaal opgezet. Deze kanalen worden voornamelijk
gebruikt om opsporingsberichten te plaatsen. Ook worden er voorlichtingsfilmpjes geplaatst over 24
bijvoorbeeld preventie tegen inbraak of het herkennen van babbeltrucs. De filmpjes worden door de
verschillende korpsen zelf gemaakt en geplaatst. Vooral de opsporingsfilmpjes worden goed bekeken
op Youtube.

3.2.1.2 Twitter
Het gebruik van Twitter bij de politie staat nog in de kinderschoenen. Verschillende korpsen zijn reeds
begonnen met het opzetten van verschillende pilots om wijkagenten te laten Twitteren. De eerste
reacties die terugkomen op deze pilot zijn veelal positief. Daarnaast hebben een aantal korpsen een
eigen Twitteraccount waarop zij alle nieuwsberichten, opsporingsberichten en voorlichtingsitems
plaatsen. Deze berichten bevatten vaak een link naar het oorspronkelijke persbericht. De meeste
politiekorpsen die gebruik maken van Twitter hebben inmiddels tussen de 500 en 1000 volgers. Alle
Twitter-accounts van de politie hebben sinds kort dezelfde opzet en uitstraling. Dit vergroot de
herkenbaarheid. De bereikbaarheid van Twitter is voor veel medewerkers van de politie op dit moment
lastig. Het blijkt dat veel van de software bij de politie dusdanig verouderd is dat websites als Twitter
moeite hebben met draaien.

3.2.1.3 Hyves
De vriendensite Hyves heeft een officiële politiepagina waarop voorlichting wordt gegeven aan
mensen die bij de politie willen komen werken. Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden voor
voorlichtingsdagen en kunnen zien via filmpjes, wat de eisen zijn om te worden aangenomen.
Daarnaast zijn er veel persoonlijke initiatieven van agenten, en vooral wijkagenten om via Hyves in
contact te komen met jongeren. Er is geen duidelijke landelijke richtlijn voor het gebruik van Hyves. Dit
verkleint de herkenbaarheid van degene die er op dit moment wel gebruik van maken.

3.2.1.4 Fora / Blogs
Binnen de verschillende politiekorpsen zijn een aantal kleine initiatieven op het gebied van fora en
weblogs. De weblogs zijn vooral dagboeken van korpschefs en andere leidinggevenden die vertellen
wat de lijn is waarin het korps zich zal gaan bewegen.
Er zijn meerdere initiatieven om als politie meer voordeel te halen uit lokale nieuwssites en
discussiefora. Hierbij is duidelijk merkbaar dat deze deelnemende agenten na verloop van tijd minder
aandacht schenken aan het forum waardoor de overige gebruikers het vertrouwen verliezen.

3.2.2 Conclusie
Het gebruik van sociale media binnen politie Nederland is wel degelijk aanwezig. Veelal nemen
korpsen, teams en individuele agenten zelf het initiatief om gebruik te gaan maken van een site en


geven hier hun eigen invulling aan. Gevolg hiervan is dat er landelijk niet altijd een overeenkomst is
tussen de verschillende initiatieven. Dit maakt het onduidelijk voor de gebruikers die de politie
opzoeken via deze media. Het is belangrijk om één landelijke lijn te trekken in het gebruik van sociale
media. Door meer samen te werken vergroot je de herkenbaarheid en het bereik van de initiatieven.
Ook kunnen de kosten worden gedrukt doordat ze verdeeld worden over meerdere korpsen.

3.3 Welk effect heeft het gebruik van sociale media op het netwerk van de wijkagent?

3.3.1 Inleiding 25
Het gebruik van sociale media is nieuw bij de politie. Het is dan ook nog tamelijk onbekend wat het
effect van het gebruik van deze media kan gaan hebben op het netwerk van de wijkagent. Voor dit
onderzoek zijn een aantal initiatieven voorbereid en opgezet om te onderzoeken welk effect het
gebruik van sociale media heeft op het werk van de wijkagent. Allereerst wordt het netwerk van de
wijkagent kort omschreven. Vervolgens wordt het gebruik en effect van sociale media weergegeven,
gevolgd door de ervaring van de wijkagenten die gebruik hebben gemaakt van verschillende sociale
media.

3.3.2 Het netwerk van de wijkagent
Het netwerk van een wijkagent is een zeer complex iets en is niet zomaar te beschrijven. Immers
werkt iedere wijkagent in een andere wijk en iedere wijk is op een andere manier samengesteld. Ook
gemeentes zijn niet altijd op dezelfde manier samengesteld en houden er andere werkwijzen op na. In
iedere gemeente zijn andere hulpverleningsinstanties. Daarnaast is de bevolkingssamenstelling van
grote invloed op het netwerk van de wijkagent. Het netwerk van een wijkagent is grofweg onder te
verdelen in 2 categorieën. Allereerst heeft hij een intern netwerk dat bestaat uit de verschillende
collega’s en leidinggevenden. Daarnaast heeft de wijkagent een zeer divers extern netwerk. Dit
netwerk bestaat uit alle partners waar de wijkagent mee samenwerkt zoals de gemeente,
hulpverleningsinstanties, verenigingen en uiteraard de burger.

3.3.3 Het gebruik en effect van sociale media
Om het effect van sociale media op het netwerk van de wijkagent te kunnen testen is binnen het korps
Hollands Midden een pilot opgezet waarin wijkagenten gebruik gaan maken van Twitter. De resultaten
van de eerste twee wijkagenten
geven een beeld van het effect
van het gebruik van Twitter door
een wijkagent. De twee
wijkagenten zijn beiden werkzaam
in een dorp van rond de 17.000
inwoners. Bij de start van de pilot
in september 2009 is eerst
begonnen met een testfase om de
wijkagenten te leren hoe om te
gaan met Twitter. Door zelf mensen te gaan volgen via Twitter komt er een kleine bekendheid van de
account van de wijkagent. Vanaf het begin dat de wijkagenten gebruik zijn gaan maken van Twitter is
het aantal volgers in een redelijk constante lijn gestegen met 1 á 2 volgers extra per dag (figuur 4).


Daarbij is goed zichtbaar dat het aantal volgers dat zich aanmeldt stijgt tot 10 á 15 op de dagen dat er
media-aandacht is gegeven aan de twitterende wijkagenten. In eerste instantie was goed te zien dat
de mensen die de wijkagenten volgden zogenaamde “ervaren” twitteraars waren. Dit zijn volgers die
zelf ook al langer gebruik maken van Twitter. Na een aantal maanden en meer media-aandacht werd
zichtbaar dat de nieuwe volgers gebruik gingen maken van Twitter om de wijkagent te kunnen volgen.
Vervolgens werd zichtbaar dat deze volgers zelf ook actiever werden op Twitter.

In de eerste weken werden er door de wijkagenten vooral berichten geplaatst op Twitter die in relatie
stonden met hun werkzaamheden. Ze gaven aan wat ze aan het doen waren, waarom ze iets deden,
plaatsten oproepen voor getuigen en gaven voorlichting over bijvoorbeeld inbraak. Na verloop van tijd
gingen een aantal volgers vragen stellen en meldingen doen. Deze meldingen werden door de 26
wijkagenten gelezen en hier werd op gereageerd en geacteerd. De betreffende volgens gaven aan dat
zij dit zeer prettig vonden. Meldingen van volgers leidden ook tot reacties van andere volgers.
Hieronder vindt u een voorbeeld van een melding die gedaan werd naar de wijkagent via Twitter,
hierop werd gereageerd door andere volgers van de wijkagent en vervolgens door de wijkagent.

Daarnaast komen er veel positieve reacties op de berichten waarin de wijkagent aangeeft wat hij zoal
doet op een dag. Veel reacties laten een verbazing zien van de volgers over de veelzijdigheid en
drukte van het werk van de wijkagent.


3.3.3.1 Interview met de volgers
Om goed te kunnen bepalen waar een twitterbericht aan moet voldoen om de interesse van volgers te
wekken en te behouden is een bijeenkomst georganiseerd met een aantal volgers. Deze volgers zijn
willekeurig gekozen uit de lijsten met volgers van de wijkagenten. Tijdens de bijeenkomst is aan de
volgers gevraagd wat zij vinden van de tweets van de wijkagenten. Daarnaast werd gevraagd of er
punten van verbetering waren. Na afloop van de bijeenkomst bleek samengevat:
- De politie is op dit moment nog te zendergericht;
- Twitter = dialoog / interactie, gebruik het ook zo ;
- Twitter is ook goed om informatie te vergaren via de zoekopties;
- Maar je tweets interessant;
o Links naar boeiende of leuke foto’s 27
o Links naar leuke of leerzame filmpjes; bijvoorbeeld preventiefilmpjes over inbraken
o Beetje humor af en toe
o Wees actueel
- Wees eerlijk en duidelijk over je reactiecapaciteit en over waar een probleem thuis hoort. Dit
verheldert vaak en voorkomt weerstand achteraf;
- Denk goed na over hoever je kunt gaan met je berichten, opsporing, meningen,
privéberichten;
- Laat zien dat je politie bent maar vooral ook dat je mens bent. De combinatie maakt dat het
zowel leuk als interessant is om de wijkagent te volgen.

3.3.3.2 Combinatie van media
De tweets die geplaatst worden op Twitter kunnen ook eenvoudig geplaatst worden op andere
websites. Op deze manier is het mogelijk om bijvoorbeeld op een lokale nieuwssite de tweets van de
wijkagent te plaatsen. Deze berichten worden dan automatisch doorgestuurd naar de betreffende
website. Ook kan op Twitter op een eenvoudige wijze worden gezocht naar bepaalde trefwoorden. Zo
komt iemand die informatie wil over de politie met een zoekwoord “politie” op verschillende sites die de
tweets van politieagenten bijhouden.
Door deze mogelijkheden wordt een tweet van de wijkagent niet alleen door zijn volgers op Twitter
bekeken maar kan deze gezien worden door een veelvoud van mensen op andere websites.

3.3.4 Conclusie
Het netwerk van een wijkagent is een moeilijk uit te leggen term. Iedere wijkagent heeft een ander
netwerk en een andere bevolkingssamenstelling in zijn wijk. Ook het effect van sociale media zal dus
in de ene wijk groter zijn dan in de andere wijk. In de twee wijken waar op dit moment het gebruik van
Twitter is getest bleek dat het netwerk van de wijkagent werd uitgebreid met een populatie volgers via
Twitter. Dit heeft als gevolg dat mensen kunnen zien wat de wijkagent zoal doet op een dag. Ook op
het gebied van meldingen blijkt dat het gebruik van Twitter laagdrempelig werkt als het gaat om
contact zoeken met de wijkagent.
In het kader van GGP is dit een goede ontwikkeling. Immers is een doelstelling van GGP om de
politie dichter bij de burger te brengen en om de politie een transparante organisatie te laten zijn meer
begrip voor de burger te creëren.

Om het effect van sociale media zo hoog mogelijk te krijgen is het van belang dat er met enige
regelmaat media-aandacht wordt besteed aan het gebruik van Twitter door de wijkagent. Ook is het
van belang dat er continuïteit en diversiteit is in het gebruik van sociale media. Mensen zijn geneigd


om snel af te haken als iets niet interessant is of lange tijd niet wordt bijgehouden. Daarnaast is het
van belang dat de wijkagent serieus reageert op meldingen en vragen die via een sociaal medium
binnenkomen.
Op deze manier heeft het gebruik van sociale media zeker effect op het netwerk van de wijkagent. Het
netwerk wordt uitgebreid en de drempel tussen politie en burger wordt verlaagd. Bijkomend voordeel
voor de gehele politieorganisatie is dat de transparantie van de politie sterk wordt verbeterd door het
juist gebruiken van sociale media.

3.4 Wat zijn de mogelijke voor- en nadelen van het gebruik van sociale media voor de
wijkagent? 28

3.4.1 Inleiding
Om een goed beeld te kunnen krijgen van de mogelijkheden van sociale media voor het werk van de
wijkagent is het van belang om alle voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen. Om dit goed te kunnen
doen zijn in verschillende groepsgesprekken met wijkagenten, leidinggevenden en
ervaringsdeskundigen de voor- en nadelen van sociale media besproken en bediscussieerd. Uit deze
gesprekken zijn meerdere voor- en nadelen naar voren gekomen die in dit hoofdstuk zullen worden
besproken.

3.4.2 Voordelen van het gebruik van sociale media
Uit de gesprekken die met verschillende mensen zijn gevoerd zijn de volgende voordelen van het
gebruik van sociale media naar voren gekomen:

- Netwerkuitbreiding
Door het gebruik van sociale media kan het netwerk van een wijkagent uitgebreid worden met
een online-netwerk. Dit geldt voor het netwerk dat de wijkagent heeft in zijn wijk, maar zeker
ook voor zijn netwerk buiten zijn wijk.
Door gebruik te maken van een site als Twitter kan een wijkagent snel en doeltreffend een
boodschap uitdragen naar een grote groep mensen die hem volgen. Als een wijkagent een
profiel aanmaakt op de website van Hyves of Facebook kan hij zijn profiel koppelen aan de
inwoners van zijn wijk. Hierdoor kan hij ook weer op een snelle manier in contact komen met
de profielen die aan hem zijn gekoppeld.
Er zijn verschillende internetfora en weblogs waar informatie wordt gedeeld die interessant
kan zijn voor een wijkagent. Op een lokaal forum over de wijk kunnen dingen besproken
worden die ook de politie aangaan. Ook kan op verschillende landelijke fora informatie
gehaald worden. Zo is het mogelijk om via de website politie 2.0 (www.politie20.nl) in contact
te komen met anderen die binnen de politie gebruik maken van sociale media.

Door een juiste afweging te maken en te kiezen voor die sociale media die van belang zijn
voor de betreffende wijkagent kan het netwerk van de wijkagent functioneel en bruikbaar
worden uitgebreid.

- Bereik van de boodschap / vraag
Door gebruik te maken van sociale media kan een boodschap relatief snel verspreid worden
onder een grote groep mensen. Een boodschap wordt niet alleen gelezen door de personen


die de zender volgen of gekoppeld zijn aan zijn profiel maar wordt ook vaak doorgestuurd
naar volgers van volgers enzovoorts. Op deze manier bereikt de boodschap grote groepen
mensen waardoor het doel van de boodschap mogelijk sneller kan worden bereikt.
Ook kunnen verschillende sociale media aan elkaar of aan andere media worden gekoppeld.
Zo is het mogelijk om twitterberichten automatisch te laten plaatsen op een website of om
geplaatste forumberichten te melden via een twitterbericht.
Doordat het mogelijk is om middels sociale media snel meerdere mensen te bereiken vergroot
de politie het aantal zogenaamde “oren en ogen “ in de wijk. Dit wil zeggen dat de politie meer
mensen kan laten meehelpen bij bijvoorbeeld het opsporen van strafbare feiten of het zoeken
naar een vermist kind.
29
- Laagdrempelig
Uit ervaringen van verschillende wijkagenten bleek dat door het gebruik van sociale media de
drempel naar de politie werd verlaagd. De wijkagenten gaven aan dat veel kleine ergernissen
via een site als Twitter of op een forum sneller en makkelijker gemeld en besproken worden
dan in de niet-virtuele wereld. Volgers van de wijkagenten gaven aan dat zij met die kleine
ergernissen niet de politie op het bureau willen lastig vallen of dat men daarvoor de tijd niet
wil/kan vrij maken. Het melden of vragen van iets via Twitter bleek hiervoor een goede
tussenoplossing. Omdat Twitter de mogelijkheid biedt om een privébericht te sturen naar de
wijkagent kan iets ook gemeld of gevraagd worden zonder dat anderen het kunnen lezen. Dit
maakt het gebruik ook vertrouwelijker.

- Snelheid
De snelheid waarmee een bericht kan worden verspreid via sociale media is vele malen groter
dan via de wegen die de politie nu veelal gebruikt. Een persbericht met een oproep voor
getuigen in een lokale krant duurt vaak drie tot zeven dagen voordat het is geplaatst. Deze
zelfde oproep via Twitter is binnen een minuut geplaatst en kan binnen een half uur al meer
dan 1000 mensen hebben bereikt. Ook kan iemand die gebruik maakt van een smartphone
een bericht met bijvoorbeeld een oproep of een foto direct plaatsten op het moment dat hij bij
een melding staat. Hiervoor is geen computer aan het bureau nodig. Dit vergroot de snelheid
maar verhoogt ook de aantrekkelijkheid van de berichten.

- Herkenning / begrip
Doordat een wijkagent via sociale media kan aangeven wat zijn werkzaamheden op een dag
zoal inhouden en wat hij aan het doen is vergroot hij het begrip van mensen voor het werk wat
hij doet. Uit een aantal vraaggesprekken met mensen die een wijkagent volgen via Twitter
kwam naar voren dat meer dan de helft van hen een totaal nieuw beeld had gekregen van de
werkzaamheden die een wijkagent zoal uitvoert. Zij gaven aan hiervoor meer respect te
hebben gekregen en meer begrip te hebben voor situaties die zij voorheen niet begrepen. Een
voorbeeld hiervan:
“@Wijkagentsassem Ik vind gewoon dat ik als jong volwassene (21) nooit gedacht had dat
een "wijkagentje" (om zo te noemen even) nog zoveel doet. En dat is gewoon positief om te
zien dat Dat jullie wel degelijk veel doen! En helemaal geen simpel wijkagentjes zijn maar echt
druk bezig zijn! 2:32 PM Mar 10th via TweetDeck in reply to Wijkagentsassem”


Ook gaven de bevraagde volgers aan dat zij het idee hadden dat zij de wijkagent beter
hadden leren kennen doordat zij hem volgden op Twitter. Zij zullen hem makkelijker
benaderen als zij hem een keer nodig hebben voor een vraag of een melding.

3.4.3 Nadelen van het gebruik van sociale media
In de gesprekken zijn tevens een aantal mogelijke nadelen van het gebruik van sociale media naar
voren gekomen. De besproken nadelen zijn samengevat:

- Serieus?
De vraag is of een burger de wijkagent nog serieus wil nemen op het moment dat hij zich
inlaat met sociale media. Sociale media worden volgens een aantal wijkagenten gezien als 30
speeltjes voor jongeren. Een wijkagent die zich bezig houdt met sociale media kan bij
inwoners uit zijn wijk de indruk wekken dat hij het werk in zijn wijk niet serieus neemt en bezig
is met zaken die in hun ogen minder of zelfs niet belangrijk zijn. Of een wijkagent in zijn wijk
gebruik moet gaan maken van sociale media is afhankelijk van de wijk waarin hij werkt. Een
wijk met veel jongeren vraagt misschien om gebruik van Hyves terwijl een wijk met veel
Marokkaanse inwoners vraagt om een wijkagent op de forumsite Marokko.nl
(www.marokko.nl).

- Extra werk
Het gebruik van sociale media door een wijkagent vergt tijd. Veel wijkagenten geven aan dat
hun tijd al zo schaars is. Ze hebben weinig tijd om ook nog eens op de computer aan te geven
wat ze aan het doen zijn en vragen te beantwoorden via sociale media.

- Glazen huis
Door via sociale media aan te geven aan de inwoners van een wijk wat de wijkagent zoal doet
wordt de wijkagent in een glazen huis geplaatst. Alles wat hij doet of juist niet doet kan worden
uitvergroot door een burger. “Als ik tegen een burger zeg dat ik druk ben en deze ziet
vervolgens dat ik een bericht Twitter dat ik aan het lunchen ben of aan de koffie zit dan gelooft
hij mij nooit meer”, aldus een wijkagent tijdens een voorlichtingsbijeenkomst.
De politie zit altijd in een glazen huis. Alles wat door de politie gedaan wordt, wordt uitvergroot
door burgers en de media. Het gebruik van Twitter of andere sociale media vergroot (of
verlicht) het glazen huis nog meer. De wijkagent wordt hierbij nog zichtbaarder.

- Specifieke kennis
Het gebruik van sociale media vergt enige kennis van computers, internet en sociale media.
Er zijn wijkagenten en burgers die deze kennis niet of te weinig bezitten om er op een goede
manier gebruik van te kunnen maken. Voor de wijkagenten geldt dat zij dus geen gebruik
kunnen maken van sociale media voordat zij doelgericht zijn opgeleid in het gebruik van
computers en internet. Voor de burgers die de wijkagent willen volgen of benaderen geldt dat
het gebruik van sociale media juist een extra drempel kan opwerpen als deze niet over de
kennis en/of middelen beschikken om gebruik te maken va sociale media

- Middelen en mogelijkheden
Uit de gesprekken die gevoerd zijn met een aantal wijkagenten kwam naar voren dat zij geen
vertrouwen hebben in de middelen en mogelijkheden die de politie als werkgever biedt om op


een goede manier gebruik te kunnen maken van sociale media. De computersystemen
hebben bijvoorbeeld veel moeite met het weergeven van sociale mediasites. Er komen veel
fouten in beeld en sommige sites worden helemaal niet weergegeven. Daarnaast beschikken
de huidige mobiele telefoons niet over de mogelijkheid om op locatie gebruik te kunnen
maken van sociale media. Veel wijkagenten die nu gebruik maken van sociale media geven
aan dit als een blokkade te zien om het vaker te gaan gebruiken.

- Communicatie
De politie heeft een streng beleid als het gaat om communicatie naar andere partijen als de
media of politiek. Er zijn protocollen opgesteld over wat wel en wat niet naar buiten mag
worden gebracht en wie verantwoordelijk is voor de communicatie. Door het gebruik van 31
sociale media wordt een extra risicofactor toegevoegd aan dit communicatiebeleid. Er is geen
directe controle op de berichten die een wijkagent naar buiten brengt. Een bericht dat
eenmaal naar buiten is gebracht kan niet makkelijk meer worden verwijderd doordat op
internet op grote schaal wordt bewaard en gekopieerd.

3.4.4 Conclusie
Er zijn vele voor- en nadelen te bedenken voor wat betreft het gebruik van sociale media door
wijkagenten. In veel gevallen blijkt dat ieder nadeel toch zijn voordeel heeft en andersom (Cruijff,
1995). Of iets een nadeel of een voordel is hangt in veel gevallen af van de opvattingen die iemand
heeft aan de hand van zijn referentiekader. Het feit dat je door het gebruik van sociale media als
politie een meer open en transparante organisatie wordt, ziet de één als een voordeel en een ander
als een nadeel.
Veel voordelen kunnen een nadeel worden op het moment dat een sociaal medium niet goed gebruikt
wordt. Als een wijkagent op Twitter aangeeft dat hij even een kop koffie gaat drinken dan kan dat
tussen zijn andere berichten positief overkomen. Als diezelfde wijkagent vijf keer per dag bericht over
zijn koffiegebruik dan kan zijn imago negatief veranderen naar iemand die de hele dag alleen maar
aan de koffie zit. Het is dus van groot belang om de verschillende sociale media op een goede en
positieve manier te gebruiken. Het kan per wijkagent en wijk afhankelijk zijn welke vormen van sociale
media het beste gebruikt kunnen worden.
Daarnaast is het succesvol gebruiken van sociale media sterk afhankelijk van de trainingen, middelen
en mogelijkheden die beschikbaar zijn. Hierover staat meer beschreven in het volgende hoofdstuk.

3.5 Welke veranderingen moeten er plaatsvinden binnen de politie om de ontwikkelingen op
het gebied van sociale media toegankelijk te maken voor wijkagenten?

3.5.1 Inleiding
Om op een doeltreffende en effectieve manier gebruik te kunnen maken van de verschillende sociale
media zal het nodig zijn om een aantal veranderingen door te voeren binnen de politie. Deze
veranderingen zijn nodig om het gebruik van sociale media optimaal te laten functioneren en om de
voordelen voor de wijkagenten zo groot mogelijk te laten zijn. In de volgende paragrafen is de huidige
situatie van de politie beschreven op die punten die van belang zijn voor het gebruik van sociale
media. Vervolgens worden een aantal benodigdheden beschreven voor het gebruik van sociale
media. Tot slot wordt in de conclusie beschreven welke veranderingen binnen de politie nodig zijn om
het gebruik van sociale media door wijkagenten zo effectief mogelijk te laten zijn.


3.5.2 Huidige situatie bij de politie
- Telefoons
Bij de politie worden een aantal verschillende telefoons van het merk Nokia gebruikt. Deze
telefoons zijn geschikt om te bellen en gebeld te worden, te sms’en en een aantal hebben ook
de mogelijkheid om een foto te maken. Geen van de gebruikte toestellen bij de politie beschikt
over de mogelijkheid om te mailen, te internetten of gebruik te maken van sociale media als
Twitter of Hyves.

- Computer / Internet
Bij de politie is het mogelijk om op de te gebruiken computers gebruik te maken van internet. 32
Dit gebruik kent echter enkele beperkingen. Deze beperkingen hebben vooral te maken met
de inhoud die een website aanbiedt. Naast de inhoudelijke beperkingen hebben veel websites
tegenwoordig een inhoud die bestaat uit bewegende beelden (flash) of filmpjes. Deze inhoud
kan door het gebruik van een verouderde internetbrowser en een aantal ingevoerde
beperkingen niet worden weergegeven. Hierdoor is niet mogelijk om websites geheel of
gedeeltelijk te bezoeken. Deze beperkingen worden door de dienst ‘vtsPN’ (voorziening tot
samenwerking Politie Nederland) geregeld. Dit is een onderdeel van de Nederlandse politie
gericht op de ICT onderdelen binnen de politie. Op dit moment wordt op het gebied van ICT
meer belang gehecht aan de veiligheid van de computersystemen dan aan de functionaliteit
hiervan.

- Onbekendheid / cultuur
Bij de politie is het gebruik van internet, nieuwe media en daaraan gekoppelde sociale media
nog relatief onbekend. Dit maakt dat veel (wijk)agenten sceptisch tegenover het gebruik van
sociale media staan. Een veelgehoorde zin hierbij is, ”Dat hebben we nooit zo gedaan dus dat
is vast niet nodig”. De cultuur binnen de politie is vaak erg afwachtend en heeft een hoog “kat
uit de boom kijk” gehalte. Dit is onder andere veroorzaakt door het vele aantal veranderingen
dat de laatste jaren bij de politie is doorgevoerd en waarvan een aantal niet succesvol bleken
te zijn. Daarnaast zijn een groot aantal wijkagenten niet opgegroeid met computers en internet
waardoor zij minder affectie hebben met deze vorm van media.

3.5.3 Benodigdheden voor het gebruik van sociale media
- Telefoons
Om gebruik te kunnen maken van sociale media op locatie moet een wijkagent beschikken
over een zogenaamde Smartphone. Dit apparaat beschikt naast de mogelijkheid om te bellen
en te sms’en ook over de mogelijkheid om te fotograferen, te filmen en gebruik te maken van
internet. Hierdoor kan via de telefoon een bericht op bijvoorbeeld Twitter gezet worden.
Daarnaast kan via deze telefoon ook een gemaakte foto worden verstuurd en kan een route of
locatie worden bepaald aan de hand van een GPS-verbinding.

- Computer / Internet
Om op een computer optimaal gebruik te kunnen maken van sociale media is het nodig om de
software van de computer te moderniseren. Veel websites op het gebied van sociale media
maken gebruik van nieuwe mogelijkheden van internet en die vereisen nieuwe software.
Daarnaast is het kunnen uploaden van informatie van de Smartphone naar de computer en


andersom een mogelijkheid die veel voordelen kan opleveren. Zo kan bijvoorbeeld een foto
gebruikt worden in een proces-verbaal of kan een filmpje ter verduidelijking worden gebruikt in
een briefing naar collega’s. Dit is echter alleen mogelijk als het netwerk van de politie
verschillende applicaties en programma’s toestaat die de inhoud van bijvoorbeeld een film
kunnen lezen en afspelen.

- Onbekendheid / cultuur
Om met succes sociale media te introduceren bij wijkagenten is het van groot belang dat de
wijkagenten bekend raken met het fenomeen sociale media en alle facetten daaromheen. Er
is dus een goede voorlichting en training nodig op het gebied van computers, internet en
sociale media. Op die manier kent men de (on)mogelijkheden en kan men een goede mening 33
schetsen van sociale media en de mogelijkheden daarvan.

3.5.4 Conclusie
De combinatie van de cultuur binnen de politie en de onbekendheid van wijkagenten met sociale
media maakt dat het gebruik van sociale media door wijkagenten goed moet worden voorbereid
alvorens het wordt geïmplementeerd. Daarbij is het van belang dat de juiste middelen en
mogelijkheden beschikbaar zijn voor de wijkagenten zoals een Smartphone met internetverbinding.
Ook moet er een goede afweging gemaakt worden tussen de veiligheid en functionaliteit van het
systeem zodat men veilig maar wel effectief kan werken met sociale media.

3.6 Zijn de professionele vaardigheden van de wijkagent toereikend om het gebruik van
sociale media te implementeren in zijn dagelijkse werk?

3.6.1 Inleiding
De professionele vaardigheden van een wijkagent zijn zo goed als mogelijk beschreven in het
competentieprofiel dat door het korps is opgesteld. Naast een aantal basis politievaardigheden moet
de wijkagent ook beschikken over een aantal functiegerichte vaardigheden. In dit hoofdstuk wordt een
aantal van deze vaardigheden besproken en zal worden gekeken of het huidige competentieprofiel
van de wijkagent voldoende is om hem gebruik te laten maken van sociale media binnen zijn werk.

3.6.2 Competenties van de wijkagent
Van alle functies binnen de politie staat een competentieprofiel beschreven in de competentiebank
van de politieacademie. Hier staan ook de benodigde competenties voor een wijkagent beschreven.
De competenties van de wijkagent zijn onderverdeeld in een aantal pijlers:
- Organisatie - integriteit
- Servicegerichtheid
- Zelfstandigheid
- Probleemanalytisch vermogen
- Flexibiliteit
- Netwerkgerichtheid
- Communiceren

Binnen deze pijlers staat omschreven wat dit betekent voor de professionele vaardigheden waar de


wijkagent over moet beschikken. Om sociale media te kunnen implementeren binnen het werk moet
vooral gekeken worden naar de competenties ‘netwerkgerichtheid’ en ‘communiceren’.
De competentie netwerkgerichtheid staat in het competentieprofiel van de wijkagent omschreven als:
“Het leggen en onderhouden van relaties, allianties en coalities buiten de eigen organisatie en deze
benutten voor het verkrijgen van informatie, steun en medewerking”.
Een belangrijk onderdeel hiervan is het contact leggen en onderhouden met partners waarvan de
burger in zijn wijk een hele belangrijke is.

De competentie communiceren staat omschreven als: “Luisteren en, door aansluiting te vinden,
verbaal en schriftelijk een boodschap weten over te brengen”.
Hierbij staat omschreven dat de wijkagent altijd zorgt dat zijn boodschap aansluit bij de doelgroep die 34
hij voor ogen heeft en dat van de wijkagent kan worden verwacht dat hij hier de juiste
communicatiemiddelen bij gebruikt. Daarbij staat ook dat het de taak is van de wijkagent om interactie
te zoeken met gesprekspartners en doelgroepen. Ook moet de wijkagent op een begrijpelijke en
acceptabele wijze informatie kunnen verstrekken aan zijn publiek.

3.6.3 Benodigde vaardigheden voor het gebruiken van sociale media
Om op een goede en duidelijke manier gebruik te kunnen maken van sociale media zullen een aantal
competenties nodig zijn die niet, of niet duidelijk omschreven staan in het competentieprofiel van de
wijkagent.

Allereerst is het van belang dat de wijkagent die gebruik maakt van sociale media weet hoe hij via
deze weg contacten kan aangaan en onderhouden. Dit is de kern van het werken met sociale media.
Hierbij is het belangrijk dat de nadruk niet alleen ligt op het verkrijgen maar ook op het effectief
onderhouden van het (sociale) netwerk. Alleen op die manier kan het netwerk gebruikt worden voor de
doeleinden die voor een wijkagent van belang zijn.

Ten tweede moet de wijkagent kennis blijven vergaren en op de hoogte blijven van de ontwikkelingen
op het gebied van de sociale media die hij gebruikt en de benodigdheden die hiervoor nodig zijn. Dit is
belangrijk om op deze manier mee te kunnen groeien met het netwerk dat wordt opgebouwd. Dit
netwerk zal zich in de loop van de tijd gaan uitbreiden met leden maar zal ook gaan meegroeien met
nieuwe ontwikkelingen.

Ten derde is het belangrijk dat de wijkagent de grenzen van het gebruik van sociale media goed stelt
en hier niet overheen gaat. Als het communiceren met de wijkagent een succes wordt kan het zijn dat
de wijkagent het te druk krijgt met het beantwoorden en reageren via deze media. Hiervoor moet hij
voor zichzelf een duidelijke grens kunnen stellen: “Wat beantwoord ik zelf en wat verwijs ik door of kap
ik af?”

De vierde en laatste competentie voor de wijkagent die gebruik gaat maken van sociale media heeft
betrekking op de creativiteit en originaliteit van de wijkagent. De interesse van het sociale netwerk
wordt voor een groot deel gevoed door de informatie en berichtgeving van de wijkagent. Als hij
origineel en up-to-date is zullen mensen hem blijven volgen en hem zelfs aanbevelen bij anderen.
Wanneer de wijkagent alleen maar berichten herhaalt of onbegrijpelijke taal gebruikt zullen zijn volgers
verdwijnen waarmee ook het nut en effect verdwijnt.


3.6.4 Conclusie
De competenties van de huidige wijkagent voldoen tot op zekere hoogte om de wijkagent gebruik te
laten maken van sociale media. Deze competenties kunnen in de toelichting verder uitgebreid worden
met de bovenstaande competenties. Een wijkagent die niet aan deze competenties voldoet of wil gaan
voldoen zal veel moeite hebben om een goed sociaal netwerk op te bouwen via sociale media.
Anderzijds zal een wijkagent die wel voldoet of wil gaan voldoen aan deze competenties, een goede
extra netwerkmogelijkheid krijgen om het contact met zijn netwerk optimaal te kunnen houden.

35


Scriptie basslutter

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Scriptie basslutter

Similaire à Scriptie basslutter (20)

Plus de Frank Smilda

Plus de Frank Smilda (20)

Scriptie basslutter