Presentatie voor wetenschappers van het departement Religiewetenschap en theologie en Wijsbegeerte van de Faculteit Geesteswetenschappen UU, 18 maart 2013. Onderwerp: Open Access en visibility. Spreker: Saskia Franken, Open Access consultant Universiteitsbibliotheek Utrecht.

1. Open Access en visibility
Online Visibility voor religiewetenschappers en filosofen,
18 maart 2013
Saskia Franken
This presentation is licensed under a Creative Commons Licence Attribution-
NonCommercial 3.0 Unported (CC BY-NC 3.0)

2. Saskia Franken
projectleider en consultant Open Access

3. Inhoudsopgave
1. Trends in wetenschappelijk publiceren
2. Open Access
3. OA diensten Universiteitsbibliotheek
4. Uitgelicht: het Igitur Archief
5. Vragen

4. 1. Trends in wetenschappelijk publiceren

5. Trends in wetenschappelijk publiceren
• Online publiceren, steeds meer digitaal beschikbaar
• Alternatieve publicatiemethoden (preprint-archieven,
repositories, blogs, social media etc) naast de bestaande (boeken,
bundels, tijdschriften etc.)
• Wens om zo snel mogelijk een steeds bredere lezersgroep te
bereiken
• Wens (soms eis) om in tijdschriften met een hoge status te
publiceren
• Toenemende druk (maatschappelijk, vanuit subsidiegevers) om
ook onderzoeksdata (al of niet gekoppeld aan artikelen)
beschikbaar te stellen

6. 2. Open Access, vrije toegang tot
wetenschappelijke informatie

7. Een publicatie is Open Access wanneer…
• een publicatie online wordt gepubliceerd en in minimaal een
online repository wordt opgenomen;
• de publicatie voor iedereen met een internetverbinding kosteloos
toegankelijk is en blijft;
• de auteur de gebruiker toestemming geeft om de content te
mogen (her)gebruiken voor onderzoek en onderwijs;
• die toestemming voor (her)gebruik twee voorwaarden heeft: een
correcte bronvermelding en geen plagiaat;
• de auteur deze toestemming vooraf geeft voor het vrije,
wereldwijde en onherroepelijke gebruik.
(uit Berlin Declaration on Open Access, 2003)

8. Open Access: misverstanden en vragen
• OA kost de maatschappij meer geld
• OA kost de auteur geld
• OA publicaties hebben minder/geen kwaliteit
• Als ik OA publiceer, kan iedereen mijn publicatie ge(mis)bruiken.
• Er zijn te weinig OA publicatiemogelijkheden in mijn vakgebied /
de uitgevers werken niet mee
• Open Access gaat niet op voor boeken
• Wat levert OA mij persoonlijk op?

9. Waarom Open Access?
• Om de toegang tot publiek gefinancierde wetenschap te vergroten
(idealisme)
• Omdat OA de ontwikkeling en innovatie van de wetenschap
bevordert
• Omdat OA (uiteindelijk) landen en instellingen geld zal besparen
• Omdat OA een signaal geeft aan uitgevers die momenteel grote
winsten maken
• Omdat sommige onderzoeksfinanciers OA verplicht stellen (EU,
NWO)
• Omdat een OA publicatie voor de wetenschapper meer visibility
en meer impact (citaties) betekent

10. Beleid van de UU
• “De Universiteit Utrecht is van mening dat de resultaten van met
publieke middelen gefinancierd onderzoek in principe voor
iedereen vrij toegankelijk moeten zijn” en “de UU (zal de)
aanlevering van de uitgeversversie van publicaties via Metis aan
het Igitur Archief bevorderen”. (2009)
• “De universiteit zal de Open Access experimenten met het
online delen en toegankelijk maken van kennis en
wetenschappelijke informatie (vanuit onder meer de
Universiteitsbibliotheek en Studium Generale) krachtig
voortzetten” (Strategisch plan UU 2012-2016)

11. Open Access wint terrein
• Ronald Plasterk (2009): met publieke middelen gefinancierd
onderzoek moet in het publieke domein terechtkomen
• Jos Engelen (NWO, 2009): “wetenschappelijke publicaties
horen vrij toegankelijk op internet te staan”
> beleid NWO
• Neelie Kroes (2010): “The question is no longer “if” we
schould have open access. The question is about “how” we
should develop it further and promote it.”
> beleid EU, Horizon2020

12. 2012: onderzoekers in actie!

13. Twee wegen naar Open Access
1. The green road (repositories): de wetenschappelijke
output van een instelling (of discipline) voor iedereen
beschikbaar op internet
2. The golden road: het publiceren in Open Access
tijdschriften, tijdschriften met een ander businessmodel,
d.w.z. waar niet de lezer betaalt maar de kosten op een
andere wijze worden gedekt

14. De groei van repositories
03/19/13

15. Groei van Open Access journals
03/19/13

16. 3. Open Access diensten
Universiteitsbibliotheek

17. Universiteitsbibliotheek is aanjager OA
Waarom?
- Toegankelijk maken van wetenschappelijke informatie is
missie bibliotheek
Hoe?
- Open Access bevorderen in UU
- Samen met partnerinstellingen: OA landelijk stimuleren,
bijv. in onderhandelingen met uitgevers over licenties
- Aanbieden Open Access diensten

18. Open Access diensten van de UBU
• Het digitaal wetenschappelijk archief UU
(repository): het Igitur Archief en het Scriptie Archief
(the green road)
• Open Access tijdschriften (the golden road)
• Het Open Access fonds
• Nieuwe dienst: bewaren en beschikbaarstellen van
onderzoeksdata (Dataverse Network)
• Daarnaast: advies Open Access algemeen

19. Open Access tijdschriften
field open access e-only started with Igitur
Integrated Care STM OA yes 2000 new
Ars Disputandi Humanities OA yes 2001 new
VetScite STM OA yes 2001 new
Neerlandistiek.nl Humanities OA yes 2001 new
Pedagogiek Social sciences Delayed OA no 2003 transition
LIBER Quarterly Library sciences OA yes 2003 transition
Neth. J. of Geosciences STM Delayed OA no 2004 transition
Utrecht Law Review Law OA yes 2005 new
RELIEF Humanities OA yes 2007 new
Commons Interdisciplinary OA yes 2007 new
J. Humanities and Soc.Sciences Humanities OA no 2008 transition
of SE Asia and Oceania
New West Indian Guide Humanities OA no 2008 transition
J. Indonesian Soc.Sciences and Social sciences OA yes 2009 new
Humanities
J. Social Intervention Social sciences OA yes 2009 transition
J. Chain-Computerisation Information OA yes 2010 new
sciences
Merkourios Law OA no 2010 transition
Tijdschrift voor Humanities OA no 2010 transition
tijdschriftstudies
Incontri Humanities OA no 2011 transition
Religion & Gender Humanities OA yes 2011 transition
De Zeventiende Eeuw Humanities OA no 2012 transition
BMGN-LCHR Humanities OA no 2012 transition
Studium Humanities OA no 2012 transition
ERLACS Social Sciences OA no 2013 launch
Court Law Law OA yes 2013 launch

20. Het Open Access publicatie fonds
• Gelanceerd op 1 juni 2012
• Voor 2 jaar, 50.000 euro per jaar
• 50% vergoeding, betaling achteraf
• Alleen voor publicaties in echte OA tijdschriften
(DOAJ)
• Ook voor boeken /boekdelen

21. September 2011: start Dataverse
Network
In het Dutch Dataverse Network (DVN)
•Kunnen onderzoekers hun
onderzoeksdata op een veilige manier
online opslaan en beheren en
•zelf beslissen over of, hoe en met wie
wie zij de onderzoeksdata willen delen

22. Informatie over Open Access op UU:
waar?
•www.uu.nl/bibliotheek
Ga op homepage naar Igitur, Open Access Services
•www.uu.nl/bibliotheek
- Ga op homepage naar Libguides (rechtsonder)
- klik op ikoontje en ga direct naar de Libguides
- ga naar de Libguide Open Access

23. Promotie Open Access

24. 4. Het Igitur Archief

25. Een kijkje in het Igitur Archief
• www.uu.nl/bibliotheek
Ga op homepage naar Igitur, Open Access Services en klik
op het schatkistje (plaatje rechtsboven)
• Of (simpeler) typ in
Google “igiturarchief ” in
enklik op de eerste treffer
• Zoek een publicatie van
jezelf of een collega

26. Veelgestelde vraag
• Hoe krijg ik mijn publicatie in Igitur (het Igitur Archief)?

27. Aanleveren fulltext Opslag Presentatie
Harvesters en externe databases
secretariaten Bijv. Google, Narcis, SSRN etc
Auteurs m.b.v.
Personal Metis
N
i Auteurs via
e Profielpagina’s Metis Igitur Archief
u
w UBU UBU/
promovendi DSpace
Scriptie
Archief
studenten Scrol

30. Bericht na uploaden (via Profielpagina’s
én Personal Metis)

31. Dus: de procedure
• Auteur beschikt over de fulltext
• Auteur uploadt de fulltext, via Personal Metis of via
uploadknop Profielpagina (NB dan moet de publicatie wel
al in Metis staan)
• Fulltext gaat automatisch naar UBU
• UBU checkt copyright: mag de publicatie Open Access?
• De auteur krijgt email indien OA niet mag.
• Als de publicatie OA mag, plaatst UBU publicatie in Igitur
Archief en krijgt auteur een email met de link van de
publicatie.
• De link verschijnt daarna automatisch op de profielpagina.
03/19/13

32. Via het Igitur Archief komt je publicatie
dus (o.a.) in Narcis en in Google.
Opdracht: zoek een (eigen) publicatie in het Igitur
Archief, in Narcis www.narcis.nl en in Google

33. 03/19/13

34. 03/19/13

35. 03/19/13

36. 03/19/13

37. Gebruik Igitur Archief (1)

38. Gebruik Igitur Archief (2)

39. Gebruik Igitur Archief (3)

40. Opdracht: kijk eens naar de statistieken
van je eigen publicaties in het Igitur
Archief

41. UBU kengetallen 2011 Dekkingsgraad Igitur Archief
Totaal
Igitur Totaal % dekking
Archief Metis IA/Metis
Biologie 35 693 10%
Scheikunde 261 521 52%
Farmacie 44 852 6%
Wiskunde en Informatica 104 624 20%
Natuur- en Sterrenkunde 383 599 74%
Geneeskunde 242 3357 8%
Diergeneeskunde 253 1128 43%
Rechtsgeleerdheid 53 964 6%
USE 24 151 20%
USBO 57 485 34%
Sociale Wetenschappen 100 1527 9%
Geowetenschappen 319 1021 40%
Letteren 165 2228 11%
Wijsbegeerte 24 399 10%
Godgeleerdheid 22 304 11%
Totaal 2086 14.853 20%

42. Veel genoemde nadelen van de green
road /Igitur Archief
• De status van een publicatie in de repository is laag
vergeleken met high impact tijdschriften / monografiëen
• Workflow vaak omslachtig
• Mag het wel van mijn uitgever? Onzekerheid over
copyright
• (humaniora) onderzoekers beschikken niet over een
digitale versie, laat staan over de uitgeversversie

43. Voordelen green road / Igitur Archief
• Publicaties snel beschikbaar
• Uploaden toch niet echt tijdrovend én gratis
• Publicaties wereldwijd vrij toegankelijk
• Publicaties worden duurzaam bewaard
Maar vooral: visibility publicaties neemt toe
• want publicaties worden veel gedownload
• want inhoud Igitur Archief goed zichtbaar
• want inhoud Igitur Archief ook zichtbaar elders: in
nationale en internationale databases/ websites en bijv. op
profielpagina’s

44. Conclusie
Gisteren las ik:
“The real barrier to green OA is author behavior.”
Bo-Christer Björk, Mikael Laakso, Patrik Welling, Patrik Paetau (2013) in
Anatomy of Green Open Access
Is dat na deze presentatie nog zo?

45. Dank voor jullie aandacht!