www.demirahmet.com

1. www.demirahmet.com
Ahmet DEMİR
1109030026

2. www.demirahmet.com
Anlambilim, anlamı inceleyen çalışma alanıdır. Bu
alan, genellikle sözcükler, deyimler, işaretler ve
semboller gibi gösterenlerle onların anlamları
arasındaki ilişkiye yoğunlaşır.

3. www.demirahmet.com
Anlam bilgisiyle bağlantılı konulardan bazıları
şunlardır: Sembol ve gönderge, sözcükler ve
sözlükbirim, düzanlam, yan anlam, dolaylı anlatım,
iki anlamlılık, mecaz, teşbih ve sembol, anlam bilgisi
alanları, eş anlamlılık, zıt anlamlılık ve alt anlamlılık,
eşdizimlilik, ifade ve deyim, anlam değişikliği ve
kökbilim, çok anlamlılık, eşadlılık ve eşyazımlılık,
sözlükbilim ve sözlükcülük, bilgibilim.

4. www.demirahmet.com
Elimizde olan kaynaklara göre en eski dil çalışmaları
Eski Hint de ve Eski Yunanda gerçekleşmiştir.dinin
bir itici güç olarak dilin üzerindeki inceleme ve
araştırmalarda etken rolü oynaması,bir çok ülkede
olduğu gibi Eski Hinttede kendini göstermiş ve
kutsal bilgi derlemeleri olan ‘VEDA’ların doğru
okunması , değerlendirilmesi dil olgusunun
sınırlarının çözülmesine yönelmiştir.

5. www.demirahmet.com
Örneğin; nesne ile onun dildeki karşılığı,arasında bir
ilişki bulunup bulunmadığını 4.yüzyılda Hindistanda
Yaska tarafından,aynı yüzyılda Eski Yunanda
Platonun Kratylos gibi eserlerde tartışıldığı
bilinmektedir.

6. www.demirahmet.com
Düşünürlerin dil üzerinde tartışmaları anlambilim
konusunu doğurmuştur.17.yüzyılda John
Locke,sözcüklerin anlamları üzerinde durmuş ve aynı
çağda Bacon, 18 yüzyılda Leibniz,Herder ve daha
sonraları Humboldt anlam bilim konusunda yerini
almıştır.

7. www.demirahmet.com
Anlam biliminin temelleri ilk olarak 19 yüzyılda
atılmıştır.1826-27 yıllarında ‘’Latin Dilbilimi Üzerine
Dersler’’adlı eserini hazırlarken Alman dilcisi K.Reisig
anlama ilişkin sorun ve konulara Semasiologie
başlığı altında geniş yer vermiştir.

8. www.demirahmet.com
70 yıl sonra Fransa’da M. Breal tarafından
sağlamlaştırılarak Fr. Semantigue terimiyle dil
bilinminde yeni bir çalışma alanı ortaya çıkarmıştır.
Eski Yunan’dan Breale kadar anlamla ilgili konular
ele alınmış ve en çok anlam değişmesi üzerinde
durulmuştur.

9. www.demirahmet.com
20. Yüzyılların başında ünlü İsviçre’li bilgin F.DE
Saussure’nin dil biliminde çığır açtığına ‘dizge
anlayışını getirdiği, dilin nitelikleri, incelenme
yöntemleri üzerinde önemli ilkeler ortaya
koyduğuna gösterge kavramını yerleştirmiştir.
Anlambilim çalışmalarında, Avrupa’da TRİER,
ULLMAN, GREİMAS ve LYONS gibi bilginler katkı
sağlamaktadır.

10. www.demirahmet.com
Sausser’le başlayan bu yapısalcılık Amerika’da da
yankı bulmuş Bloomfield ve sonrakilerle yeni
gelişmeler elde edilmiştir. 1957’den başlayarak
Chomsky’nin önemli çalışmaları olmuştur.

11. www.demirahmet.com
Anlambilimin tarihçesi üzerinde duran Tamba –
Mecz (1991:10 ss ) anlambilim tarihçesini 3 döneme
ayırmıştır.

12. www.demirahmet.com
1) Gelişmeci Dönem:(1883 – 1931). Sözcüklerin
tarihi, dildeki anlamların gelişmesi, anlambilime
özgü yasaların korunması gibi konularla uğraşılan,
Breal, Trier gibi bilginlerin dönemi.

13. www.demirahmet.com
2) Karma Dönem:( 1931 – 1963 ) Sözcüklerin
tarihi ve söz varlığının kuruluşu gibi konuların ele
alındığı, ULMANN, Guiraud… gibi araştırmacıların
dönemi.

14. www.demirahmet.com
3) Dilsel Modeller Dönemi:(1963’ten bu yan)
Chomsky, Katz-Fodor… gibi bilginlerin temsil ettiği
ve sözcük anlambiliminde tümce anlambilimine
geçişin ağırlık kazandığı dönem.

15. www.demirahmet.com
Bugün anlambilim çalışmaları araştırıcıları
tarafından dil bilimi açısından ele alınmakta, dil
bilimsel anlam bilimi olarak yürütülmektedir.

16. www.demirahmet.com
Bazı çevreler ise onun mantık çalışmaları ile
örtüştürerek mantıksal anlambilim üzerinde
durmakta, dilin mantıskal kurululşu üzerinde yapıt
yayımlayan Carnap ve Meontague gibi düşünürlerin
doğrultusunda etkinlik göstermeyi sürdürmektedir.

17. www.demirahmet.com
Bütün dünyada ki çalışmalar gözden
geçirilecek olursa dil bilimsel ve anlambiliminin iki
alt alan olduğu görülür:
1) Sözcük Anlam Bilimi
2)Tümce Anlam Bilimi

18. www.demirahmet.com
Batıdaki dil bilim çalışmaları tarihi süreç içinde çok
değişik aşamalardan geçmiştir. Özcan Başkan bu
aşamaları 4 döneme ayırmıştır;

19. www.demirahmet.com
1) Söylenciler Dönemi: Bu dönemde daha çok
dini efsanevi anlatılar söz konusudur.
2) Klasik Diller Dönemi: Bu dönemde ise
felsefe odaklı çalışmalara rastlanılır.

20. www.demirahmet.com
3) Dünya Dilleri Dönemi: Grekçe ve
Latince’nin buyruğundan çkmak ve İncil’in her kesim
tarafında okunmasını sağlamak amacıyla yerel
dillerin araştırılması göze çarpar.
4) Bilimsellik Dönemi: Bugünkü anlamda
bilimsel çalışmaların gerçekleştiği dönemdir. Batı’da
anlam konusunu içeren ilk çalışma Platon’un Kratilas
adlı diyaloğudur.

21. www.demirahmet.com
Ülkemizde ise anlambilimi konusunda ilk çalışmaları
yapan Doğan Aksan’dır. 1971 Yılında Anlambilim’i ve
Türkanlambilim’i adlı eseri anlambilimi konusunda
Türkiye’de yazılmış olan ilk eserdir.

22. www.demirahmet.com
Kaynaklar:
1) Rıza Filozok, Anlam Analizine Giriş
2) Veysel Kılıç, Anlambilimine Giriş – Temel Kavramlar Papatya Yayıncılık
3) Günümüz Dil Bilim Çalışmaları – Multilingual Yayınları
4) Aksan, Doğan 1978 Anlambilimi ve Türkanlambilimi Ankara Üniversitesi
Yayınları
5) Doruk Yayınları Anlambilim Sözcüğünün Anlamı
6) Doğan Aksan Anlambilim Konuları ve Türkçe’nin Anlambilimi