1. МОНГОЛ УЛС
СОНГУУЛИЙН ЕРӨНХИЙ
ХОРООНЫ ТОГТООЛ
2012 оны 04 дүгээр Улаанбаатар
сарын 20-ны өдөр Дугаар 30 хот
Төрийн бус байгууллага сонгуулийн үйл ажиллагаанд
хяналт шинжилгээ /мониторинг/ хийх, сонгогчдод
аргачилсан туслалцаа үзүүлэх тухай журам батлах тухай
Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.5 дахь
хэсэг, Сонгуулийн төв байгууллагын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.7 дахь заалт,
12 дугаар зүйлийн 12.3 дахь хэсгийг тус тус үндэслэн Монгол Улсын Сонгуулийн
ерөнхий хорооноос ТОГТООХ нь:
1. “Төрийн бус байгууллага сонгуулийн үйл ажиллагаанд хяналт шинжилгээ
/мониторинг/ хийх, сонгогчдод аргачилсан туслалцаа үзүүлэх тухай журам”-ыг
хавсралтаар баталсугай.
ДАРГА Н.ЛУВСАНЖАВ
НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГА Ч.СОДНОМЦЭРЭН

2. Сонгуулийн ерөнхий хорооны
2012 оны 04 дүгээр сарын 20-ны өдрийн
30 дугаар тогтоолын хавсралт
ТӨРИЙН БУС БАЙГУУЛЛАГА СОНГУУЛИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД
ХЯНАЛТ ШИНЖИЛГЭЭ /МОНИТОРИНГ/ ХИЙХ, СОНГОГЧДОД
АРГАЧИЛСАН ТУСЛАЛЦАА ҮЗҮҮЛЭХ ТУХАЙ ЖУРАМ
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
1.1. Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.5
дахь хэсэгт заасны дагуу төрийн бус байгууллагаас сонгуулийн ил тод байдлыг
хангахад оролцох, сонгуулийн хороод, сонгуульд оролцогч бусад байгууллагууд
сонгуулийн хууль тогтоомжийн хэрэгжилтэнд хяналт шинжилгээ /мониторинг/ хийх,
сонгогчийн боловсрол, мэдлэгийг дээшлүүлэх, сонгуулийг хуулийн дагуу, шударгаар
явуулахад туслалцаа үзүүлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад энэхүү журмын
зорилго оршино.
1.2. Төрийн бус байгууллага /цаашид “ТББ” гэх/ нь сонгуулийн үйл ажиллагаанд
оролцохдоо Монгол Улсын Үндсэн хууль, Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай
хууль болон холбогдох бусад эрх зүйн баримт бичгийг мөрдлөг болгоно.
1.3. ТББ хяналт шинжилгээ /мониторинг/ хийхтэй холбоотой мэдээлэл авах
ажиллагааг Мэдээллийн ил тод байдал ба Мэдээлэл авах эрхийн тухай хуулийн 3
дугаар бүлэгт заасны дагуу гүйцэтгэнэ.
Хоёр. Сонгуулийн хороодын үйл ажиллагаа, эрх, үүрэг
2.1. Сонгуулийн үйл ажиллагаанд хяналт шинжилгээ /мониторинг/ хийх үйл
ажиллагаа явуулах ТББ нь Сонгуулийн ерөнхий хороонд бүртгүүлж зөвшөөрөл авна.
2.2. ТББ нь Монгол Улсын хууль тогтоомжийг дагаж мөрдөхөө сонгуулийн үйл
ажиллагаанд хяналт шинжилгээ /мониторинг/ хийх хүсэлтийн хамт сонгууль товлон
зарласнаас хойш 15 хоногт багтаан Сонгуулийн ерөнхий хороонд бичгээр илэрхийлнэ.
2.3. ТББ нь энэ журмын 2.2-д заасан хүсэлтдээ дараах баримт бичгийг хавсарган
Сонгуулийн ерөнхий хороонд ирүүлнэ:
2.3.1. байгууллагын дүрэм, улсын бүртгэлийн гэрчилгээний хуулбар;
2.3.2. хяналт шинжилгээ /мониторинг/ хийх ажлын төлөвлөгөө, хуваарь
/төлөвлөгөөнд тусгасан ажлыг гүйцэтгэх эзний нэртэй байна/;
2.3.3. ТББ-аас ажиллах хүний нэрс, тоо.
2.4. Сонгуулийн ерөнхий хороо энэ журмын 2.3-т заасан баримт бичгийг хүлээн
авч Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.5 дахь
шаардлагыг хангасан ТББ-ыг бүртгэн авч, тэдгээрт үйл ажиллагаагаа явуулахад
шаардлагатай мэдээллээр хангах үүргийг доод шатны сонгуулийн хороодод өгнө.
Хяналт шинжилгээ /мониторинг/ хийх ТББ-д өгөх мэдээлэл нь хуулиар хориглогдоогүй
мэдээлэл байна.
2.5. Сонгуулийн хороод сонгуулийн үйл ажиллагаанд хяналт шинжилгээ
/мониторинг/ хийх ТББ-ыг дараах боломжоор хангана:
2.5.1. үндсэн ба зөөврийн битүүмжилсэн саналын хайрцгаар санал авах
сонгогчдын нэрийн жагсаалттай танилцах, эдгээрээс түүвэрлэн хяналт, тулгалт хийх;

3. 2.5.2. сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг нягтлан шалгах, түүнд өөрчлөлт
оруулах ажиллагаа холбогдох хууль, журмын дагуу хийгдэж байгаа эсэхтэй танилцах;
2.5.3. сонгуулийн хороодын хуралдааны дэгд өөрөөр заагаагүй бол
хөндлөнгийн ажиглагчаар оролцох, хуралдааны тэмдэглэл, шийдвэртэй танилцах,
хуулбарлан авах;
2.5.4. санал хураах, тоолох төхөөрөмж болон түүний программыг туршин
шалгах ажиллагааг хянах;
2.5.5. санал авах байранд болон зөөврийн битүүмжилсэн хайрцгаар санал
авах ажиллагаатай танилцах;
2.5.6. сонгуулийн хороодод ирсэн өргөдөл, гомдлыг хэрхэн шийдвэрлэж
байгаа талаарх мэдээлэл авах;
2.5.7. саналын хуудсыг хэвлэх, түүний хадгалалт, хамгаалалт, тээвэрлэлт,
аюулгүй байдал, битүүмжлэн хадгалах ажиллагаанд хяналт тавих;
2.5.8. сонгуульд оролцсон нам, эвсэл, нэр дэвшигчдийн сонгуулийн
санхүүжилттэй холбоотой баримт, тайлантай танилцах.
Гурав. Төрийн бус байгууллагын эрх, үүрэг
3.1. Хяналт шинжилгээ /мониторинг/ хийх ТББ нь Монгол Улсын Их Хурлын
сонгуулийн тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.5-д заасан болон дараах шаардлагыг
хангасан байна:
3.1.1. аливаа улс төрийн нам, эвсэл, нэр дэвшигч, төрийн байгууллага,
албан хаагчдын нөлөөнөөс ангид, хараат бус үйл ажиллагаа явуулах;
3.1.2. сонгогчдын эрх, ашиг сонирхлыг хамгаалах зорилгоор Монгол Улсын
хууль тогтоомжийн хүрээнд шударгаар ажиллах;
3.1.3. үйл ажиллагааны зарчмаа тусгасан Ёс зүйн дүрэмтэй байх.
3.2. Төрийн бус байгууллагын эрх:
3.2.1. сонгуулийн хороодоос авах шаардлагатай мэдээ, мэдээллийг
бичгээр гаргуулан авах;
3.2.2. хууль тогтоомжийн хүрээнд санал хүсэлт тавьж шийдвэрлүүлэх;
3.2.3. өөрийн үйл ажиллагаанд шаардлагатай, хуулиар хориглоогүй
дэмжлэг туслалцаа авах;
3.2.4. энэ журмын 2.3.2-т заасан төлөвлөгөөний хүрээнд хийсэн,
Сонгуулийн ерөнхий хороонд танилцуулсан хяналт шинжилгээ /мониторинг/-ний үр дүнг
нийтэд мэдээлэх, танилцуулах, хэвлэн нийтлэх.
3.3. Төрийн бус байгууллагын үүрэг:
3.3.1. Монгол Улсын хууль тогтоомжийн хүрээнд үйл ажиллагаагаа
явуулах;
3.3.2. сонгуулийн хороодын болон сонгогчийн хууль ёсны эрхийг хүндэтгэх;
3.3.3. сонгогчдод сонгуулийн хууль тогтоомж сурталчлах, сонгох эрхээ
хэрэгжүүлэхэд аргачилсан туслалцаа үзүүлэх ажлыг сайн дурын үндсэн дээр гүйцэтгэх;
3.3.4. сонгогчдод аргачилсан туслалцаа үзүүлэх ажлыг сонгуулийн хууль
тогтоомжийн хүрээнд гүйцэтгэх;
3.3.5. сонгогчдыг санал өгөхгүй байх талаар уриалахгүй, ийм төрлийн
агуулга бүхий сурталчилгаа хийхгүй байх;
3.3.6. сонгогчдод сонгуулийн хууль тогтоомж сурталчлахдаа өөрийн
үзэмжээр, хуульд заагаагүй зөвлөгөө өгөх, сурталчилгаа явуулахгүй байх;
3.3.7. хяналт шинжилгээ /мониторинг/-ний үр дүнг Сонгуулийн ерөнхий
хороонд танилцуулах;
3.3.8. хяналт шинжилгээ /мониторинг/ хийсэн талаарх тайлан, санал
дүгнэлтээ Сонгуулийн ерөнхий хороонд бичгээр ирүүлэх.

4. 3.4. Сонгуулийн үйл ажиллагаанд хяналт шинжилгээ /мониторинг/ хийх ТББ нь
сонгуулийн хороодын үйл ажиллагаанд хөндлөнгөөс оролцох, хууль бус шаардлага
тавихыг хориглоно.
3.5. Сонгуулийн хууль тогтоомж зөрчсөн тохиолдолд хуульд заасан хариуцлага
хүлээлгэнэ.
---оОо---