Laporan ini membahas latihan industri selama 10 minggu di Jabatan Kerja Raya Hulu Selangor. Pelajar mengikuti berbagai aktivitas seperti melawat tapak projek, mengawasi kerja konkrit dan launching beam, serta menghadiri taklimat tentang perancangan proyek dan penggunaan perangkat lunak. Pelajar juga belajar tentang peraturan kontrak, teknik sipil seperti asas dan cerucuk, konkrit, jembatan, dan jalan raya.

1. LAPORAN LATIHAN INDUSTRI
JABATAN KERJA RAYA HULU SELANGOR
44000 HULU SELANGOR, SELANGOR DARUL EHSAN
(SESI APRIL 2005 – JUN 2005)
YUSNITA BINTI RAMLI
4 SAW
LAPORAN DIKEMUKAKAN KEPADA
FAKULTI KEJURUTERAAN AWAM
UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA
I

2. Ruj. Tuan :
Ruj. Kami
: ( ) dlm.JKR.HS.1/1
DEKAN, Tarikh : 11 Jun 2005
Fakulti Kejuruteraan Awam,
Universiti Teknologi Malaysia,
81310 Skudai,
Johor.
Tuan,
PER. : PENGESAHAN MENJALANI LATIHAN INDUSTRI
Merujuk perkara di atas, adalah dengan ini telah disahkan bahawa Cik Yusnita Binti
Ramli bernombor kad pengenalan 830117-01-5170 telah menamatkan latihan industri di
Jabatan Kerja Raya Hulu Selangor, Kuala Kubu Bharu.
Butiran Latihan Industri :
Tempoh : 4 April sehingga 11 Jun 2005 ( 10 minggu ).
Bahagian : Bahagian Jalan
Bidang Tugas : - Melawat tapak projek pembinaan jejantas Kalumpang
- mengawasi kerja-kerja konkrit
- mengawasi ‘launching beam’
- menghadiri taklimat bancian trafik
- melawat projek pembaikpulihan jambatan besi
- membuat ‘surveying’ jalan
- memplot dan membuat kiraan (membuka sebutharga)
- menghadiri taklimat penggunaan ‘Microsoft Project’
untuk CPM (Critical Path Method)
2. Sepanjang menjalani latihan industri ini, Cik Yusnita Binti Ramli didapati
berkebolehan dalam menjalankan bidang tugas yang diberi dan patuh pada setiap arahan
yang diberikan tanpa sebarang masalah.
Sekian, terima kasih.
Disahkan oleh,
(ENCIK SUHAINI BIN NORDIN)
Jurutera Awam (Jalan)
JKR Hulu Selangor,
Kuala Kubu Bharu.
II

3. PERAKUAN
‘Laporan ini adalah hasil usaha saya sendiri kecuali pada bahagian-bahagian yang
dilampirkan dari sumber-sumber yang dinyatakan atau fakta-fakta yang berkaitan.’
............................................. Tarikh :
(YUSNITA BINTI RAMLI)
Disahkan oleh,
.................................................. Tarikh :
(EN. SUHAINI BIN NORDIN)
Jurutera Awam (Jalan)
JKR Hulu Selangor
III

4. PENGHARGAAN
Bersyukur saya ke hadrat Ilahi dengan limpah kurnia-Nya saya berjaya menjalani
latihan industri di Jabatan Kerja Raya Hulu Selangor (JKR/ HS) selama sepuluh minggu
yang bermula daripada 4 April sehingga 12 Jun 2005 seperti yang telah diwajibkan oleh
pihak fakulti bagi pelajar Sarjana Muda Kejuruteraan Awam sesi 2004/2005.
Pertama sekali saya ingin mengucapkan jutaan terima kasih yang tidak terhingga
kepada seluruh tenaga, tunjuk ajar, dorongan, nasihat dan idea-idea yang telah dicurahkan
kepada saya sepanjang saya menjalani latihan industri di jabatan ini. Sesungguhnya
segala ilmu yang diberikan kepada saya akan saya pergunakan dengan sebaiknya demi
masa depan saya untuk mengharungi alam pekerjaan kelak.
Saya juga ingin mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan terima kasih kepada
En. Suhaini bin Nordin selaku Jurutera Awam (Jalan) yang telah menjaga, mendidik dan
memberi tunjuk ajar kepada saya sepanjang saya di sini. Tidak lupa juga kepada
kakitangan yang lain seperti En. Zainal bin Saman (Pembantu Juruteknik), En. Suhairi
bin Ahmad, Pn. Norzieana binti Roslan dan Pn. Rohaizainy binti Zainudin di atas
kesudian memberi tunjuk ajar dan bimbingan kepada saya dalam melaksanakan tugas dan
membantu saya menyelesaikan segala masalah yang dihadapi sepanjang sesi latihan
industri ini.
Akhir sekali tidak ketinggalan juga saya ingin mengucapkan terima kasih buat
ayah dan ibu serta pelajar-pelajar Politeknik yang juga membuat latihan praktikal di
jabatan yang sama kerana sering menyuntik semangat dan memberikan cadangan yang
bernas kepada saya.
Sekian, terima kasih.
IV

5. ISI KANDUNGAN
BIL. PERKARA MUKA
SURAT
1. JUDUL I
2. PENGESAHAN II
3. PERAKUAN III
4. PENGHARGAAN IV
4. ISI KANDUNGAN V - VIII
5. SENARAI LAMPIRAN DAN FOTO IX – X
6. BAB 1 – PENDAHULUAN
1.1 PENGENALAN LATIHAN INDUSTRI 1
1.2 TUJUAN LATIHAN INDUSTRI 1
1.3 OBJEKTIF LATIHAN INDUSTRI 1–2
7. BAB 2 – LATAR BELAKANG JABATAN
2.1 PENUBUHAN JABATAN KERJA RAYA 3
2.2 STRUKTUR ORGANISASI 3 – 12
8. BAB 3 – PERATURAN KONTRAK DI JKR
3.1 KONTRAK 13
3.2 TENDER 13 – 15
3.3 BAYARAN PENDAHULUAN 15 – 16
3.4 KECUKUPAN DOKUMEN KONTRAK 17 – 18
3.5 BAYARAN KEMAJUAN 18 – 19
3.6 PERUBAHAN HARGA UNTUK KONTRAK 20
3.7 POTONGAN 20
3.8 KERJA – KERJA PAKAR 20 – 21
3.9 MESYUARAT TAPAK BINA 21
3.10 KONTRAK YANG TIDAK SIAP 21
3.11 TUNTUTAN KONTRAK KIRA-KIRA AKHIR 22
3.12 ARAHAN KEPADA PENTENDER 22 – 24
3.13 SYARAT-SYARAT SEBUTHARGA UNTUK KERJA 24 – 29
3.14 PROSEDUR PEROLEHAN BEKALAN DAN
PERKHIDMATAN 29 – 34
9. BAB 4 – ACUAN KONKRIT
4.1 FUNGSI-FUNGSI BAHAGIAN ACUAN 35 – 36
4.2 JANGKA MASA PENANGGALAN ACUAN 36
4.3 LANGKAH-LANGKAH KESELAMATAN DALAM
PEMBINAAN ACUAN 37
V

6. 10. BAB 5 – ASAS DAN CERUCUK
5.1 PENGENALAN 38
5.2 FUNGSI-FUNGSI ASAS 39
5.3 KATEGORI ASAS 39
5.4 JENIS-JENIS ASAS 39
5.5 PEMILIHAN JENIS ASAS BANGUNAN 39
5.6 PEMILIHAN ASAS 40 – 41
5.7 ASAS CERUCUK 42
5.8 PEKERJAAN CERUCUK PACAK 42 – 45
5.9 CARA MENGAMBIL SET 45
5.10 KERJA CERUCUK DI TAPAK BINA 45 – 47
5.11 MUTU CERUCUK 47 – 48
5.12 KAWALAN PENANAMAN CERUCUK 48 – 50
5.13 UJIAN CERUCUK 50 – 55
5.15 KERJA PENGGALIAN LUBANG 55
5.16 KERJA PEMOTONGAN CERUCUK 56 – 58
5.17 KERJA PEMBINAAN TETOPI CERUCUK 58
11. BAB 6 – KONKRIT
6.1 PENGENALAN 59
6.2 BAHAN-BAHAN KONKRIT 59 – 62
6.3 MEMBANCUH KONKRIT 62
6.4 JENIS-JENIS GRED KONKRIT 63
6.5 UJIAN KE ATAS BANCUHAN KONKRIT 64
6.6 UJIAN KIUB 64 – 68
6.7 UJIAN RUNTUH 68 – 69
6.8 MENGANGKUT DAN MENUANG KONKRIT 69 – 70
12. BAB 7 – KERJA-KERJA BAR DAN TETULANG
7.1 PENGENALAN 71
7.2 JENIS BAR DAN TETULANG 71
7.3 PENYIMPANAN BESI DAN TETULANG 71 – 72
7.4 PEMBENGKOKKAN BESI DAN TETULANG 72 – 73
7.5 PEMASANGAN TETULANG KELULI 73 – 74
7.6 SEMAKAN BESI TETULANG 74
13. BAB 8 – PEMBINAAN INFRASTRUKTUR
8.1 PENDAHULUAN 75
8.2 KERJA TANAH 75
8.3 PEMBERSIHAN TAPAK 76 – 77
VI

7. 8.4 SISTEM PERPARITAN 77 – 78
8.5 KERJA PENGGALIAN 78 – 79
8.6 PEMASANGAN LONGKANG KONKRIT 79
8.6 TAKUNGAN 79
8.7 KERJA MENANAM RUMPUT DAN PADANG 80
8.8 KERJA SALIRAN KEKOTORAN 81 – 83
8.9 PENYIASATAN TAPAK 83 – 85
8.10 SILING 85 – 86
8.11 BUMBUNG 86 – 88
8.12 BAHAN-BAHAN PENEBAT 88
8.13 KERJA PEMASANGAN GENTING KONKRIT SALING
MENGIRAT 88 – 90
8.14 TINGKAP 90
8.15 PINTU 91
8.16 KERJA PEMASANGAN RANGKA TINGKAP DAN PINTU 91
8.17 KERJA BATA 91 – 94
14. BAB 9 – JAMBATAN
9.1 PENGENALAN 95
9.2 KOMPONEN JAMBATAN 95 – 96
9.3 SETTING OUT 96 – 98
9.4 KERJA – KERJA TANAH 98 – 100
9.5 KERJA - KERJA PENCERUCUKAN 100 - 106
9.6 ABUTMENT DAN PIER 106 – 108
9.7 PENYELIAAN KERJA KONKRIT 108 – 110
9.8 PEMBINAAN INFRASTRUKTUR 110 – 117
9.9 EXPANSION JOINT 118 – 119
9.10 PERALATAN JAMBATAN 119 – 120
9.11 PENGENDALIAN KEMUDAHAN-KEMUDAHAN AWAM 120 – 124
15. BAB 10 – CERUN
10.1 PENGENALAN 125
10.2 PENGARUH GEOLOGI TERHADAP KESTABILAN
CERUN 125 – 126
10.3 GAMBARAN TENTANG MASALAH KESTABILAN
CERUN 127 – 128
10.4 PERLINDUNGAN / KESTABILAN CERUN 128 – 138
10.5 LONGKANG CERUN 138
16. BAB 11 – JALANRAYA
11.1 PENGENALAN 139
11.2 PENYEDIAAN SUB-GRED 139
11.3 BAHAN PENUTUP 139
VII

8. 11.4 SUB – TAPAK 140
11.5 LAPISAN SALUT 140 – 141
11.6 TAMBAKAN JALAN PADA TANAH LEMBUT 141 – 142
11.7 TAMBAKAN JALAN PADA TANAH BERBUKIT YANG
SEMULAJADI 142 – 143
11.8 KAEDAH PENYIASATAN TAPAK 143
17. BAB 12 – TEKNOLOGI BARU
12.1 PENGENALAN 144
12.2 KENAPA POWERMESH 144 – 145
12.3 KELEMAHAN SISTEM SEMASA 146 – 147
12.4 KONSEP 148 – 150
12.5 IMPLIKASI SISTEM SEMASA 150 – 150
18. KESIMPULAN 157
19. CADANGAN 158
20. RUJUKAN 159
21. LAMPIRAN 160
VIII

9. SENARAI LAMPIRAN
BIL PERKARA LAMPIRAN
1. STRUKTUR ORGANISASI (PENTADBIRAN) 1.0
2. STRUKTUR ORGANISASI (BANGUNAN) 2.0
3. STRUKTUR ORGANISASI (JALAN) 3.0 (a) & (b)
4. BORANG TENDER 4.0 (a) & (b)
5. CONTOH SURAT SETUJU TERIMA TENDER 5.0 (a),(b),(c) & (d)
6. PERJANJIAN KONTRAK 6.0
7. - LAPORAN RINGKAS KONTRAK KERJA 7.0 (a)
- CATATAN MESYUARAT TAPAK 7.0 (b)
- CONTOH RINGKASAN LAORAN KERJA 7.0 (c)
8. BORANG SEBUTHARGA 8.0
9. BUTIR-BUTIR SPESIFIKASI 9.0
10. CARTA :
- PROSEDUR PEROLEHAN DAN BEKALAN 10.0 (a)
- PEROLEHAN KONTRAK PUSAT 10.0(b)
- PEROLEHAN PEMBELIAN TERUS 10.0(c)
- PEROLEHAN SEBUTHARGA 10.0(d)
- PEROLEHAN TENDER 10.0(e)
- PENERIMAAN BARANGAN DAN
PERKHIDMATAN 10.0(f)
- PEROLEHAN PERKHIDMATAN PERUNDING
PENYIASATAN TANAH 10.0(g)
- PEROLEHAN PERKHIDMATAN PERUNDING 10.0(h)
11. - REKOD PENANAMAN CERUCUK 11.0(a)
- KIRAAN 11.0(b)
- LAYOUT CERUCUK 11.0(c)
12. CONTOH LAPORAN UJIAN KIUB 12.0 (a), (b) & (c)
13. CONTOH LAPORAN UJIAN BAR TETULANG 13.0
14. JENIS GELINCIRAN DALAM CERUN BAKI 14.0
IX

10. 15. GAMBARAJAH KESTABILAN CERUN 15.0 & 16.0
16. PELAN KAEDAH GABION, HYDROSEEDING, 17.0
RUBBLE PITCHING
17. PELAN KAEDAH GABION 18.0
18. GAMBARAJAH KAEDAH GABION 19.0
19. - GAMBARAJAH KAEDAH SOIL NAILS &
LONGKANG 20.0(a) & (b)
- GAMBARAJAH SOIL NAILS HEAD 20.0(c)
20. PELAN SOIL NAILS HEAD 21.0
21. GAMBARAJAH SISTEM LONGKANG 22.0 (a) & (b)
22. PELAN JALANRAYA 23.0
23. JADUAL KRITERIA REKABENTUK JALAN 24.0
24. PAPAN TANDA KERJA-KERJA PEMBINAAN 25.0
25. BARRIER JALAN 26.0
26. SURAT TAKLIMAT BANCIAN 27.0
SENARAI FOTO
BIL. PERKARA LAMPIRAN
1. KONKRIT BEAM 28.0
2. UJIAN BEARING PAD 29.0
3. TURAPAN JALAN 30.0
X

11. BAB 1 : PENDAHULUAN
1.1 PENGENALAN LATIHAN INDUSTRI
Latihan industri ini diwajibkan kepada setiap pelajar Sarjana Muda
Kejuruteraan Awam sebagai syarat penganugerahan ijazah. Latihan ini juga
bertujuan untuk memberi pendedahan dan pengalaman kepada pelajar tentang
keadaan sebenar dalam bidang kerjuruteraan awam dan sebagai persediaan awal
bagi pelajar sebelum melangkah ke alam pekerjaan. Bagi sesi 2004/2005, latihan
ini berjalan selama 10 minggu iaiatu bermula pada 4 April sehingga 12 Jun 2005.
Saya telah memohon dan mendapat tempat untuk menjalani latihan
industri di Jabatan Kerja Raya Hulu Selangor. Di dalam jabatan ini, saya telah
ditempatkan di bahagian Jalan. Sepanjang latihan ini saya diberi peluang untuk
mengikuti juruteknik-juruteknik yang terlibat ke tapak-tapak projek yang
berkaitan. Perisian yang saya perolehi adalah ianya dapat membantu saya
memahami keperluan kerja dan meningkatkan pemahaman akademik yang lebih
jelas serta meluas dalam selok-belok bidang kejuruteraan awam.
1.2 TUJUAN LATIHAN INDUSTRI
Latihan industri ini bertujuan untuk memberi pendedahan dan pengenalan
kepada pelajar tentang berbagai-bagai aspek amalan dalam Kerjuruteraan Awam
dan peranannya dalam masyarakat.
1.3 OBJEKTIF LATIHAN INDUSTRI
Di antara objektif latihan industri ini diadakan adalah untuk :
a) Mendedahkan pelajar kepada alam pekerjaan sebenar
b) Menambah dan meluaskan pengetahuan teknikal kemahiran pelajar
c) Menimbulkan kesedaran serta meningkatkan minat pelajar terhadap
pelajaran di universiti
XI

12. d) Membolehkan pelajar mengaitkan teori-teori dengan praktikal yang
dilalui
e) Mengetahui dan dapat membiasakan diri dengan peraturan-peraturan
keselamatan di dalam industri
f) Menanam sifat amanah dan bertanggungjawab
g) Menanam sikap ingin sentiasa mengetahui perkara-perkara yang baru
h) Menyuntik semangat dalam diri pelajar untuk terus tingkatkan diri
dalam bidang yang diceburi
Latihan industri ini penting kepada siswazah untuk keyakinan diri, meluaskan
pergaulan sama ada secara korporat atau tidak, menanam semangat kerja
berpasukan dan perhubungan baik sesama pekerja, menilai kebolehan diri di alam
pekerjaan dan memperkenalkan diri pelajar sendiri dari segi kebolehan,
kesanggupan dan sikap kepada bakal majikan serta dapat menyediakan laporan
rasmi selepas tamat latihan.
XII

13. BAB 2 : LATAR BELAKANG JABATAN
2.1 PENUBUHAN JABATAN KERJA RAYA
Jabatan Kerja Raya telah ditubuhkan sejak 1872 dan berfungsi sebagai
sebuah agensi teknikal kepada Kerajaan Malaysia. Jabatan Kerja Raya Malaysia
berperanan melaksanakan projek- projek pembangunan dan penyelenggaraan
infrastruktur kepada pelbagai kementerian, jabatan, badan berkanun dan kerajaan
negeri seperti jalan, bekalan air, bangunan, lapangan terbang, pelabuhan dan jeti
bagi memenuhi keperluan negara.
2.2 STRUKTUR ORGANISASI
Kerja Raya (Public Work) adalah bertanggungjawab di dua peringkat
pentadbiran iaitu persekutuan dan negeri, oleh yang demikian terdapat JKR
Persekutuan dan JKR Negeri. Walau bagaimanapun organisasi JKR Sabah dan
Sarawak adalah di bawah tanggungjawab kerajaan negeri masing-masing.
Peringkat organisasi JKR adalah seperti berikut :
a) JKR Malaysia
Terdiri dari Pejabat Ketua Pengarah Kerja Raya Malaysia dan Pejabat-
pejabat Pengarah Cawangan di peringkat Ibu Pejabat JKR Malaysia di Kuala
Lumpur.
b) JKR Negeri, Jabatan Bekalan Air (JBA) Negeri dan Unit Khas JKR
Terdiri dari Pejabat-pejabat Pengarah JKR Negeri, Pejabat-pejabat
Pengarah JKR Wilayah Persekutuan, Pejabat-pejabat Pengarah JBA Negeri dan
Pejabat-pejabat Pengarah Unit Khas.
c) JKR Daerah dan JBA Daerah
XIII

14. Terdiri dari Pejabat-pejabat Jurutera JKR Daerah dan Jurutera Daerah.
2.2.1 Latarbelakang Organisasi
Jabatan Kerja Raya (JKR) Hulu Selangor terletak di pekan Kuala
Kubu Bharu. Ianya terletak di dalam kawasan bangunan kerajaan seperti
Jabatan Bekalan Air (JBA), Pejabat Daerah dan Tanah serta Mahkamah
Majistret, Kuala Kubu Bharu.
JKR Hulu Selangor terbahagi kepada 3 unit. Bahagian pertama
adalah unit kontrak, ukur bahan dan kewangan. Bahagian unit kedua
adalah unit bangunan. Unit ini hanya diketuai oleh pembantu teknik iaitu
En. Amir Zaki bin Elham selaku pemangku di bahagian bangunan. Di
bahagian bangunan ini masih tidak mempunyai ketua setelah jurutera yang
terdahulu telah bersara.
Untuk unit ketiga adalah unit jalan yang diketuai oleh Jurutera
Awam (Jalan) iaitu En. Suhaini bin Nordin serta dibantu oleh seorang
pembantu teknik iaitu En. Zainal bin Saman.
JKR Hulu Selangor sentiasa menjalankan segala kerja pembinaan
dengan baik dan memberikan komitmen yang tinggi serta sentiasa
memberi penekanan kepada masa, kos dan rekabentuk yang terbaik di
samping mutu yang membanggakan.
2.2.2 Objektif dan misi JKR
Objektif JKR Hulu Selangor adalah untuk menyediakan
infrastruktur dan kemudahan awam khususnya jalan, bangunan, lapangan
terbang, sekolah, pelabuhan dan pengkalan bagi memenuhi keperluan
pembangunan Negara dengan sentiasa memberi penekanan kepada :
J – Jangka masa secepat mungkin
K - Kos yang ekonomi
R - Rupabentuk dan mutu yang terbaik
XIV

15. Manakala misi korporat JKR adalah memberi nasihat dan
perkhidmatan kepada kerajaan, kementerian dan jabatan dalam
perancangan rupabentuk dan pembinaan projek-projek pembangunan
infrastruktur dan kemudahan awam, yang meliputi kemudahan jalanraya,
bangunan, kerajaan dan lain-lain. JKR juga mengendali dan
menyelenggara kemudahan-kemudahan jalanraya, bangunan tertentu
kerajaan.
2.2.3 Organisasi JKR
JKR Hulu Selangor diketuai oleh seorang jurutera daerah iaitu
Tuan Mohd Zein bin Mohd Noor. JKR Hulu Selangor terdiri daripada
bahagian-bahagian seperti berikut:
- Pentadbiran dan Kewangan
- Bangunan
- Kontrak dan Ukur Bahan
- Elektrik
- Jalan
JKR Hulu Selangor juga dibantu oleh cawangan JKR Stor yang
dilengkapi perkhidmatan sokongan kepada fungsi-fungsi JKR. Bahagian
tersebut diketuai oleh Ketua Penyelenggara.
2.2.4 Tujuan JKR
Merancang, membina, memperbaiki dan menyelenggara jalanraya
dan jambatan, bangunan pejabat kerajaan, bangunan khas dan sekolah-
sekolah untuk menentukan infrastruktur dan kemudahan awam adalah
sentiasa dalam keadaan baik. Selain itu, untuk menjamin pembangunan
sosio-ekonomi dan dapat dijalankan dengan cekap dan berkesan selaras
dengan dasar ekonomi baru.
XV

16. Memberi nasihat teknik dalam bidang kejuruteraan dan menjadi
agensi perlaksanaan projek-projek jabatan dan agensi kerajaan dan
sentiasa memberi penekanan keapda:
Jangka masa yang pendek
Kos yang ekonomi
Rupabentuk dan mutu yang terbaik
2.2.5 Dasar dan Matlamat Yang Strategi
Selaras dengan dasar ekonomi baru strategi jabatan dalam
mencapai objektif kerajaan adalah seperti berikut:
a) Pembinaan lebih banyak jalan besar dan kecil untuk mukim atau
kampung yang kurang maju untuk membangunkan kawasan itu
dengan memudahkan pengangkutan.
b) Memperbaiki serta melebarkan jalan-jalan untuk mengatasi
masalah lalulintas dan menjimatkan masa perjalanan dan juga
untuk menjamin keselamatan pengguna jalanraya.
c) Memberi, katakan di dalam perlaksanaan projek-projek
pembangunan di kawasan kurang maju.
d) Membina jalan baru dalam kawasan pedalaman untuk menjadi
jalan keselamatan.
e) Merancang dan melaksanakan infrastruktur selaras dengan
cadangan-cadangan pelan struktur.
f) Menjadi agensi pelaksanaan bagi projek jabatan-jabatan Kerajaan
Negeri dan Persekutuan.
2.2.6 Piagam Pelanggan JKR Bahagian Jalan
a) Komitmen kami ialah memberi perkhidmatan yang menyerluruh
kepada pengguna menerusi perlaksanaan dan mempunyai ciri-ciri
keselamatan.
XVI

17. b) Tindakan akan diambil dalam masa tidak melebihi 3 hari setelah
aduan diterima untuk memperbaiki lubang-lubang yang
membahayakan lalulintas di atas turapan jalan.
c) Tindakan akan diambil dalam masa tidak melebihi 24 jam untuk
membersihkan pokok-pokok tumbang dipermukaan jalan atau
tanah runtuh setelah aduan diterima.
d) Bagi projek-projek yang menggunakan pelan piawai kami adalah
komited untuk menyiapkan projek dari tarikh penerimaan surat
kuasa pelaksanaan seperti berikut:
Kos projek kurang daripada RM 1 juta-2 tahun
Kos projek antara RM 1-RM 10 juta-3 tahun
Kos projek antara RM 5-RM 10 juta-4 tahun
e) Bagi projek-projek yang menggunakan rekabentuk baru tempoh
siap kerja mengikut jadual yang dipersetujui dalam kontrak.
f) Membaiki kerosakan hawa dingin di bangunan-bangunan kerajaan
dalam masa 3 hari setelah aduan diterima.
2.2.7 Piagam Pelanggan Bahagian Kontrak Dan Ukur Bahan
a) Melayan semua pemborong dengan mesra, bertanggungjawab dan
selengkap yang boleh.
b) Pemilihan kontraktor yang berjaya akan dibuat dalam tempoh 3
minggu dari tarikh sebutharga ditutup.
c) Dokumen kontrak akan disediakan dalam masa 1 minggu selepas
dokumen insurans, perkeso, bon pelaksanaan dan surat setuju
terima dikembalikan oleh kontraktor dengan lengkap.
d) Setiap penjualan borang sebutharga dan borang tawaran tender
akan dikeluarkan resit dengan serta-merta pada hari yang sama.
XVII

18. 2.2.8 Bahagian Pembinaan Dan Penyelenggaraan Bangunan
Bahagian ini bertanggungjawab untuk merekabentuk, membina
dan menyelenggara bangunan-bangunan kerajaan serta mengurus dan
mentadbir kontrak-kontrak kerajaan. Untuk menjalankan fungsinya
dengan lebih berkesan, aktiviti ini dibahagikan kepada 3 unit. Arkitek
yang bertanggungjawab atas aspek rekaan dan penyediaan lukisan serta
mengawasi projek bangunan yang dilaksanakan oleh JKR Hulu Selangor.
2.2.9 Bahagian Pentadbiran Dan Kewangan
Aktivitinya ialah mengendalikan dan menguruskan segala urusan
kerjaraya dan kemudahan yang melibatkan jalanraya, jambatan dan
bangunan-bangunan untuk kegunaan awam dan bangunan-bangunan
pejabat dan rumah kerajaan diperingkat negeri.
Merancang, mengurus dan mengawal kumpulan wang di bawah
belanja mengurus dan pembangunan bagi program-program pembinaan,
memperbaiki jalanraya dan jambatan serta bangunan kerajaan dan jabatan-
jabataan persekutuan, mengenai pelaksanaan projek-projek di bawah
naungannya.
2.2.10 Piagam Pelanggan Bahagian Pentadbiran Dan Kewangan
a) Bahagian Pentadbiran
i. Melayan pertanyaan aduan orang awam dan kakitangan
jabatan dengan mesra serta memberi maklumat
selengkapnya.
ii. Menyampaikan pertanyaan / aduan yang diterima kepada
bahagian berkenaan (jalan, bangunan atau elektrik) pada
hari yang sama.
iii. Menguruskan pelbagai urusan perkhidmatan berhubung
dengan jawatan untuk kakitangan dengan mesra dan
secepat mungkin.
XVIII

19. b) Bahagian Kewangan
i. Melayan semua pertanyaan daripada pemborong,
kakitangan jabatan, pengawal-pengawal dari jabatan luar
dan orang awam dengan ramah mesra serta dengan
selengkap yang boleh.
ii. Menghantar baucer gaji ke bendahari negeri sebelum 15
raribulan setiap bulan.
iii. Menghantar baucer tuntutan elaun perjalanan kakitangan
sebelum 10 haribulan setiap bulan.
iv. Memasukkan pungutan hasil jabatan ke dalam bank setiap
hari.
v. Menyediakan baucer bayaran dan bilangan-bilangan yang
diterima dari pelanggan ke bendahari dalam tempoh 4 hari.
vi. Menyediakan baucer bayaran untuk projek dalam tempoh 4
hari selepas bayaran diperakukan.
vii. Setiap penerimaan wang akan dikeluarkan resit dengan
serta merta untuk cek resit dalam masa sebulan.
2.2.11 Bahagian Kontrak Dan Ukur Bahan
Objektif utama bahagian ini ialah untuk menentukan kos
pembinaan projek-projek kerajaan yang dikendalikan oleh JKR adalah
sepadan dengan nilai-nilai yang diperolehi dan memastikan segala
perbelanjaan ke atas sesuatu projek adalah adil dan memenuhi ciri-ciri
‘public accountability’. (Rujuk lampiran 1.0)
Perkhidmatan yang disediakan oleh bahagian ini ialah :
a) Memberikan khidmat nasihat berkaitan dengan kos ekonomi
pembinaan, menyediakan kos pelan dan menjalankan semakan kos
terhadap kerja yang direkabentuk.
b) Menyediakan senarai kuantiti dan dokumen-dokumen tender yang
lain.
XIX

20. c) Memberikan khidmat nasihat berkaitan dengan prosedur tender
dan pengurusan kontrak.
d) Mempelawa, menilai dan membuat laporan ke atas tender-tender.
e) Mengurus atau melibatkan diri dengan perundingan pra-kontrak.
f) Menyedia dan mengedarkan dokumen kontrak.
g) Menyediakan penilaian kemajuan kerja dan perakuan bayaran
interim.
h) Menyediakan dokumen tender, mempelawa, menilai dan membuat
laopran tender untuk kerja / bekalan bahan-bahan yang terkandung
dalam kontrak sebagai Wang Kos Prima dan Wang Peruntukan
Sementara.
i) Menyediakan penilaian kerja perubahan dan perakuan perubahan
kerja dan menyelesaikan akaun.
j) Memberikan khidmat nasihat berkaitan dengan pengeluaran
perakuan-perakuan dan notis-notis yang diperlukan dalam
pentadbiran kontrak seperti perakuan kelambatan dan lanjutan
masa, perakuan kerja tak siap, notis-notis bagi penamatan
pengambilan kerja kontraktor dan sebagainya.
k) Memberikan khidmat nasihat ke atas masalah am yang berkaitan
dengan pentadbiran kontrak.
l) Menilai, merunding dan menyelesaikan tuntutan dan membantu di
dalam kes timbang tara.
2.2.12 Bahagian Bangunan
a) Fungsi Bahagian Bangunan
Bahagian bangunan menjalankan fungsi-fungsi seperti berikut :
i. Melaksanakan projek-projek pembinaan Bangunan Khas
dan Rumah Kediaman Jabatan yang dibiayai oleh Kerajaan
Negeri/ Persekutuan.
ii. Melaksanakan projek-projek pembinaan bangunan dalam
sector sosio-ekonomi bagi pihak jabatan Menteri Besar di
XX

21. mana perbelanjaan projek-projek ini dibiayai sepenuhnya
melalui peruntukan negeri.
iii. Melaksanakan projek-projek pembinaan bangunan agensi
dan jabatan persekutuan di mana perbelanjaan dibayar
melalui peruntukan persekutuan.
iv. Menyelenggara bangunan-bangunan kegunaan am untuk
Kerajaan Negeri dan Persekutuan. (Rujuk lampiran 2.0)
b) Piagam Pelanggan Bahagian Bangunan
i. Sedia memberi khidmat nasihat teknikal dengan cepat,
tepat dan professional.
ii. Merancang dan melaksana projek-projek bangunan
mengikut keperluan pelanggan dengan menekankan mutu,
jangkamasa yang sesuai dan kos yang berkesan.
iii. Aduan kerosakan bangunan yang segera akan ditangani
dalam tempoh 1 hari manakala kerosakan biasa dalam
tempoh 1 minggu dari tarikh aduan diterima.
iv. Aduan kerosakan sistem pendawaian elektrik akan diatasi
dalam tempoh 1 hari bagi kerosakan segera dan 1 minggu
bagi kerosakan biasa.
v. Penyenggaraan berkala bagi rumah kediaman, pejabat,
masjid dan institusi akan dirancang bagi menghasilkan
keberkesanan kos dengan katakan kepada bangunan yang
uzur dan penyenggaraan terakhir tidak kurang dari 5 tahun.
vi. Pengukuran bagi tujuan pembayaran untuk kerja
pembangunan / penyenggaraan akan dibuat dalam tempoh
1 minggu dari tarikh permohonan dibuat oleh kontraktor.
vii. Baucer bayaran yang segala jenis pembayaran /
penyenggara akan dihantar kepada agensi pembayaran
dalam masa 1 minggu dari tarikh pengukuran.
XXI

22. 2.2.13 Bahagian Pembinaan Dan Penyelengaraan Jalan Dan Jambatan
Menyelaras pembinaan, pembaikan dan penyelenggaraan semua
jalanraya dan jambatan Negeri dan Persekutuan untuk menentukan
infrastruktur utama adalah dalam keadaan baik untuk menyenangkan
pengangkutan pengeluaran pertanian dan hutan dari kawasan-kawasan
pedalaman untuk meninggikan taraf sekitar luar Bandar.
Menjalankan kerja-kerja rekabentuk jalanraya dan jambatan serta
menentukan kualiti ke atas projek-projek jalan serta bahan-bahan yang
digunakan dalam projek-projek ini. (Rujuk lampiran 3.0(a) & (b))
a) Fungsi Bahagian Jalan
i. merancang sistem rangkaian jalan-jalan utama yang
melibatkan jalan dibawah jagaan JKR.
ii. Mengawal pembangunan tepi jalan terutama menentukan
jalan keluar / masuk supaya mengikut piawaian yang telah
ditetapkan.
iii. Menyemak dan mengulas pelan-pelan pembangunan yang
melibatkan pembangunan di tepi jalan bawah jagaan JKR.
iv. Melaksanakan projek-projek jalan dan jambatan.
v. Menyelenggara jalanraya dan jambatan sentiasa berada
didalam keadaan baik dan selamat kepada pengguna-
pengguna. Menjalankan ujian-ujian ke atas struktur jalan
dan pengguna bahan binaan.
b) Penyelenggaraan Jalan Dan Jambatan
Penyelenggaraan jalan dan jambatan adalah juga dijalankan
mengikut program-program yang ditetapkan dan juga secara ad-
hoc yang merangkumi perkara-perkara berikut :
i. Membaharui muka jalan dan menampal lopak-lopak
permukaan jalan.
ii. Menyelenggara bahu jalan dan pemotongan rumput.
XXII

23. iii. Membaiki dan mengukuhkan tebing jalan.
iv. Membersih, membaiki dan membina semula jambatan,
pembetong dan longkang-longkang di tepi jalan.
v. Membersih, membaiki dan mengganti perabot jalan.
vi. Mengecat garisan jalan.
BAB 3 : PERATURAN KONTRAK DI JKR
3.1 KONTRAK
3.1.1 Jenis Kontrak
Jenis-jenis kontrak yang terdapat dalam JKR adalah seperti berikut :
a) Kontrak Kerja iaitu kontrak untuk membina dan menyiapkan kerja
seperti bangunan dan sebagainya.
b) Kontrak Bekalan iaitu kontrak untuk membekal dan menghantar
barang-barang (Kontrak Bekalan diuruskan oleh Setor Persekutuan
atau Setor Negeri)
3.1.2 Borang-Borang Kontrak
Borang-borang kontrak yang digunakan dalam JKR adalah borang
piawai (Standard Forms).
XXIII

24. 3.2 TENDER
Tender adalah tawaran yang dibuat untuk melakukan sesuatu (seperti
mengadakan bekalan, membina bangunan dan sebagainya) dengan syarat-syarat
dan harga yang tertentu. Mengikut Arahan Perbendaharaan 180, tender mestilah
dipelawa bagi semua kerja yang dianggarkan bernilai lebih daripada RM 50,000
bagi tiap-tiap satu kerja. ( Rujuk lampiran 4.0(a) & (b))
3.2.1 Anggaran Awal
Anggaran Awal disediakan daripada lukisan-lukisan awal yang
disediakan oleh Arkitek untuk dikemukakan kepada Jabatan/Kementerian
Gunawan dalam bentuk borang iaitu “Preliminery Detailed Abstract”.
Tujuannya ialah bagi Jabatan/Kementerian Gunawan mendapatkan
peruntukan kewangan bagi projek yang ingin dilaksanakan.
3.2.2 Jenis Tender
Jenis tender yang biasa diamalkan oleh JKR adalah seperti berikut :
a) Tender Terbuka (Open Tender)
b) Tender Terhad (Restricted Tender)
c) Tender Terpilih (Selective Tender)
3.2.3 Panggilan Tender
Cara memanggil tender adalah melalui surat khabar tempatan.
Tawaran JKR selalunya dipanggil dengan menyiarkan iklan di dalam
suratkhabar tempatan. Sekurang-kurangnya satu minggu sebelum sesuatu
iklan itu akan disiarkan, sepucuk surat Kenyataan Tender hendaklah
dihantar kepada ‘Pengurus Suratkhabar’ memohon supaya disiarkan
‘Kenyataan Tender’ pada tarikh yang ditentukan. Semua iklan tender
hanya boleh dibuat dalam suratkhabar yang dicetak dalam Bahasa
Malaysia sahaja.
XXIV

25. 3.2.4 Mempamerkan Kenyataan Tender
Tender-tender negeri dipamerkan di Pejabat Pengarah JKR Negeri
atau di Pejabat Jurutera Daerah yang berkenaan. Tender-tender
Persekutuan dipamerkan di Bahagian Bekalan dan Kontrak, Kementerian
Kerjaraya.
Tender-tender Persekutuan yang dikelolakan oleh JKR Negeri
dipamerkan di Bahagian Bekalan dan Kontrak, Kementerian Kerjaraya
dan juga di Pejabat Pengarah JKR Negeri yang berkenaan.
3.2.5 Peti Tender
Peti berkunci di mana tender dimasukkan dan bertanda dengan
tarikh dan masa tender dibuka. Dua kunci disediakan dan disimpan oleh
dua orang Pegawai Kanan Jabatan. Peti tender, jika boleh dipindah tempat
hendaklah disimpan selamat di pejabat pegawai yang bertanggungjawab.
3.2.6 Membuka Tender
Tender hendaklah dibuka oleh ‘Ahli Jawatankuasa Membuka
Tender’ atau disimpan selamat jika kelewatan tidak dapat dielakkan. Peti
Tender hendaklah dikunci. Tiap-tiap tender hendaklah dibuka dan diberi
nombor siri serta tandatangan ringkas oleh tiap-tiap ahli jawatankuasa
membuka tender. Nama Pentender dan harga tender hendaklah dicatit
dalam jadual tender. Ahli Jawatankuasa hendaklah merekod di
borang/jadual tender masa tender dibuka dan menandatangani borang
tersebut kemudiannya.
3.2.7 Penerimaan Tender
Penerimaan Tender dibuat dengan mengemukakan ‘Surat Setuju
Terima’ kepada pentender yang berjaya dengan menyatakan, antaranya
harga kontrak dan tarikh mengambil alih tapakbina. Pemborong juga
dikehendaki mengemukakan gerenti perlaksanaan, polisi insurans
kebakaran, polisi pampas an awam dan polisi pampasan pekerja atau
XXV

26. PERKESO. Ikatan kontrak antara JKR/Kerajaan dan pemborong wujud
sebaik sahaja ‘Surat Setuju Terima’ diposkan kepada pentender yang
berjaya. Pentender ini kemudiannya digelar ‘Pemborong atau Kontraktor’.
(Rujuk lampiran 5.0 (a), (b), (c) & (d))
3.3 BAYARAN PENDAHULUAN
Kelayakan bayaran pendahuluan kepada kontraktor-kontraktor yang
menjalankan kontrak-kontrak kerajaan telah diumumkan melalui Surat Pekeliling
Pebendaharaan Bilangan 11/1979 dan dikuatkuasakan oleh JKR melalui Surat
Pekeliling KPKR Bilangan 4/1979 bertarikh 16hb. Februari, 1979.
3.3.1 Amaun Wang Pendahuluan
Syarat terdahulu sebelum memulakan sesuatu kerja haruslah
mendepositkan kepada Kerajaan, yang mana terkandung dalam Kontrak;
suatu Bon Perlaksanaan atau Wang Pendahuluan yang berupa wang tunai
atau dalam bentuk Deposit Perbendaharaan, Draf Bank atau suatu Gerenti
Bank atau Gerenti Insurans yang diluluskan bernilai sebanyak 5% dari
Jumlah Harga Kontrak sebagai mematuhi perlaksanaan yang sewajar
dengan kontrak ini. Kontraktor-kontraktor boleh diberi wang pendahuluan
sebanyak 15% nilai kontrak tertakluk kepada had maksima sebanyak RM
1.5 juta.
3.3.2 Nilai Kontrak
Nilai kontrak bagi maksud sekim wang pendahuluan ini ialah
jumlah penuh ‘Builder’s Work’, iaitu nilai kontrak setelah ditolak jumlah
Kos Prima dan Wang Peruntukan Sementara.
3.3.3 Kelayakan Menerima Wang Pendahuluan
Semua kontraktor-kontraktor yang menjalankan kontrak-kontrak
kerja layak menerima wang pendahuluan. Pembekal-pembekal yang
XXVI

27. sebenarnya pembuat sendiri dan bukan pengedar juga layak menerima
wang pendahuluan ini. Kontraktor-kontraktor yang membuat permohonan
dan layak menerima wang pendahuluan hendaklah memenuhi syarat-
syarat berikut :
a) Mengembalikan Surat Setuju Terima setelah ditandatangani.
b) Bagi kontrak-kontrak kerja, kontraktor-kontraktor hendaklah
mengemukakan polisi-polisi insurans serta resit-resit bayaran
premium.
c) Mengemukakan jaminan bank sebagai Gerenti Perlaksanaan bagi
kontrak melebihi RM 25,000.
d) Mengemukakan Gerenti Bank mengikut borang PWD.Q4/79
sebagai cagaran untuk wang pendahuluan yang dikehendaki.
3.4 KECUKUPAN DOKUMEN KONTRAK
‘Dokumen Kontrak’ adalah dikira sebagai saling jelas-menjelas antara satu
sama lain. kontraktor hendaklah mengadakan segala keperluan untuk
melaksanakan Kerja dengan sewajarnya sehinggalah siap mengikut jadual dan
mengikut maksud sebenar Dokumen Kontrak. Sebarang ‘Percanggahan’ atau
‘Pemesongan’ antara mana-mana dua atau lebih dari apa yang terkandung dalam
Dokumen Kontrak ini, hendaklah dengan kadar seberapa segera memberi kepada
Pegawai Penguasa secara bertulis tentang bahagian percanggahan tersebut dan
meminta Pegawai Penguasa mengeluarkan arahan-arahan berkenaan. Dengan
syarat bahawa, ‘Percanggahan’ atau ‘Pemesongan’ tersebut tidak akan
membatalkan kontrak ini.
3.4.1 Penyediaan Dokumen Kontrak Asal
XXVII

28. Dokumen Kontrak Asal hanya boleh disediakan setelah Kontraktor
yang berjaya mengemukakan Gerenti Perlaksanaan, Polisi-polisi Insurans
yang berkenaan dan teratur dan Nombor Kod PERKESO. Semua pindaan
kepada kontrak hendaklah terlebih dahulu ditandatangani ringkas oleh
Juruukur Bahan/Jurutera/Arkitek dan Kontraktor. Pegawai-pegawai JKR
telah diberi kuasa oleh Menteri Kerja Raya untuk menandatangani kontrak
bagi pihak kerajaan mengikut nilai satu-satu kontrak. Dokumen Kontrak
Asal yang telah ditandatangani hendaklah disimpan di tempat yang
selamat. (Rujuk lampiran 6.0)
3.4.2 Penyediaan Salinan Dokumen Kontrak
Sebelum menandatangani Kontrak ini, Kontraktor hendaklah
bersetuju dengan Pegawai Penguasa tentang kemunasabahan kadar harga
atau harga-harga yang dinyatakan dalam ‘Jadual Kadar Harga’. ‘Dokumen
Kontrak’ ini, hendaklah terus berada dalam jagaan Pegawai Penguasa dan
hanya akan dikemukakan apabila dikehendaki oleh kontraktor sahaja.
Setelah Dokumen Kontrak Asal ditandatangani, tindakan segera hendaklah
diambil untuk menyediakan bilangan salinan dokumen kontrak yang
mencukupi. Semua salinan dokumen kontrak hendaklah diakui sah oleh
Ketua Bahagian/Cawangan/Unit yang berkenaan dan diedarkan kepada
pihak-pihak yang terlibat. Pegawai Penguasa, hendaklah memberi dengan
percuma kepada kontraktor :
a) Satu salinan Dokumen-dokumen Kontrak yang diakui benar.
b) Dua salinan Pelan-pelan Kontrak.
c) Dua salinan Spesifikasi dan satu salinan ‘Jadual Kadar Harga’.
d) Lazimnya sepuluh salinan Dokumen Kontrak hendaklah
disediakan, enam salinan dengan lukisan dan empat salinan tanpa
lukisan.
3.5 BAYARAN KEMAJUAN
XXVIII

29. Penilaian di tapakbina untuk bayaran kemajuan hendaklah dibuat pada
tiap-tiap bulan pada tarikh yang sama tanpa menghiraukan sama ada nilai
kemajuan kerja mencukupi atau tidak untuk bayaran kemajuan diberi kepada
kontraktor. Borang yang digunakan bagi penyediaan bayaran kemajuan ialah
‘Borang PWD 66’ @ ‘JKR 66’. (rujuk lampiran….)
Penilaian kerja-kerja boleh dibahagikan kepada tiga induk iaitu :
a) Preliminaries
b) Kerja-kerja yang telah dijalankan
c) Bahan-bahan di tapakbina
3.5.1 Prelimineries
‘Prelimineries’ bermaksud kerja-kerja awalan, bayaran ke atas
preliminaries hendaklah dibuat mengikut nilai item-item yang tertentu
yang telah diisi harga oleh kontraktor. Kerja mengira untuk membuat
penilaian Prelimineries boleh dirujuk pada ‘Jadual Kadar Harga’ yang
terkandung dalam ‘Dokumen Kontrak’ bagi projek tersebut.
3.5.2 Kerja-kerja Yang Telah Dijalankan
Jumlah nilai kerja yang telah dijalankan sehingga tarikh penilaian
itu dijalankan. Bagi kontrak berdasarkan Senarai Bahan, adalah lebih
mudah dan tepat untuk mentaksirkan nilai kemajuan oleh sebab tiap-tiap
butir kerja telah diisi harga dalam Senarai Bahan kontrak berdasarkan
Penentuan dan Lukisan, penilaian kemajuan kerja adalah dibuat
berdasarkan kepada peratusan yang berpatutan, nilai tiap-tiap satu
bangunan yang tercatit dalam Ringkasan Tender. Nilai kemajuan bagi
kerja-kerja kontrak kecil akan dikira berasingan dan dibayar kepada
Kontraktor Kecil yang dinamakan melalui Kontraktor Induk.
XXIX

30. 3.5.3 Bahan Di Tapakbina
Bahan-bahan binaan yang dibawa masuk ke tapakbina untuk
digunakan dalam kerja-kerja itu adalah dinamakan ‘Bahan di Tapakbina’
@ ‘Materials On Site’. Semua bahan-bahan itu hendaklah diambilkira dan
ditaksir dengan harga yang berpatutan untuk menyediakan ‘Bayaran
Kemajuan’.
Hanya 75% nilai bahan-bahan yang ada di tapakbina akan
dimasukkan ke dalam ‘Sijil Bayaran Kemajuan’. ‘Sijil Bayaran
Kemajuan’ hendaklah disediakan oleh Juruukur Bahan atau pegawai
berkenaan yang mengawasi sesuatu projek. Sijil ini kemudiannya
diperakui dan ditandatangani oleh Pegawai Penguasa/Pengarah
Negeri/Cawangan.
Penilaian terhadap kemajuan kerja-kerja elektrik dan mekanikal
akan dibuat oleh Jurutera Jentera Mekanikal dan Jurutera Elektrik. Nilai-
nilai ini pula dikemukakan kepada Juruukur Bahan atau pegawai
berkenaan untuk dimasukkan ke dalam Sijil Pembayaran.
3.6 PERUBAHAN HARGA UNTUK KONTRAK
Syarat perubahan harga untuk kontrak hendaklah dimasukkan ke dalam
semua kontrak binaan JKR. Dalam menyediakan bayaran kemajuan bulanan, nilai
perubahan harga hendaklah diambilkira. Nilai perubahan harga boleh menjadi
sebagai tambahan atau kurangan mengikut keadaan.
3.7 POTONGAN
Bagi tiap-tiap bayaran kemajuan, nilai perkara-perkara berikut hendaklah
ditolak :
XXX

31. a) Bahan-bahan yang dibekalkan oleh Kerajaan atau Agensi Kerajaan seperti
Pernas Trading untuk bekalan keluli.
b) Buruh yang dibekalkan oleh Jabatan.
c) Bayaran yang dibuat bagi pihak Kontraktor.
d) Bayaran balik wang pendahuluan.
e) Bayaran denda sekiranya dikuatkuasakan.
f) Semua bayaran kemajuan yang telah dibuat kepada Kontraktor
sebelumnya.
3.8 KERJA-KERJA PAKAR
Semua pakar, saudagar, tukang dan orang-orang yang melaksanakan apa-
apa kerja atau perkhidmatan, atau membekalkan bahan atau barang yang akan
dibayar melalui Wang Kos Prima dan terkandung dalam Dokumen Kontrak Tiap-
tiap kontrak biasanya mempunyai kerja-kerja pakar yang dikehendaki dijalankan
kontraktor-kontraktor lain yang pakar dalam bidang masing-masing. Contoh
kerja-kerja pakar ini adalah seperti pemasangan elektrik, pemasangan Jentera
Hawa Dingin, pemasangan alat pencegah kebakaran dan sebagainya. Pegawai
Penguasa atau Kontraktor jika diarahkan, hendaklah secara bertulus mendapatkan
tender-tender bagi kerja atau perkhidmatan yang dinamakan ‘Sub-kontraktor
Dinamakan’ atau ‘Pembekal Dinamakan’ ini. Pada peringkat kerja-kerja
pembinaan yang sesuai, tender-tender akan dipelawa untuk kerja-kerja pakar
dengan menggunakan Borang Q4 iaitu ‘Borang Tawaran’ untuk ‘Kontraktor Kecil
Yang Dinamakan’. Kontraktor Induk akan diarahkan supaya menerima kontraktor
kecil itu sebagai ‘Kontraktor Kecil Yang Dinamakan’. Sebuah Kontrak Kecil,
dengan menggunakan ‘Borang Kontrak PWD 203N’, akan disediakan oleh JKR
untuk ditandatangani diantara ‘Kontraktor Induk’ sebagai satu pihak dan
‘Kontraktor Kecil Yang Dinamakan’ sebagai pihak yang lain. bayaran kemajuan
untuk kerja-kerja kontrak kecil adalah dimasukkan dalam Sijil Bayaran Kemajuan
Kontraktor Induk dan dibayarkan melaluinya kepada kontraktor kecil.
XXXI

32. 3.9 MESYUARAT TAPAK BINA
Dalam melaksanakan projek-projek JKR, adalah menjadi kebiasaan wakil
Pegawai Penguasa di tapakbina mengadakan mesyuarat tapakbina yang diadakan
di pejabat tapakbina tiap-tiap bulan. Wakil-wakil pihak yang terlibat dalam JKR
dan Kontraktor Induk serta semua Kontraktor-kontraktor Kecil dikehendaki hadir
di mesyuuarat ini. dalam mesyuarat ini, pihak-pihak JKR akan menyuarakan
masalah yang dihadapi oleh pihak Jabatan dengan Kontraktor dan pihak
kontraktor pula akan berpeluang menyuarakan masalah yang dihadapinya.
Dimana yang sesuai, penyelesaian dapat dicapai dalam mesyuarat. (rujuk
lampiran 7. (a), (b) & (c)).
3.10 KONTRAK YANG TIDAK SIAP
Di mana Kontraktor tidak dapat menyiapkan kerja-kerja dalam masa yang
ditetapkan atau dalam ‘Tempoh Lanjutan Masa’ yang telah dibenarkan, pihak
kontraktor akan dikehendaki memberi sebab mengapa beliau tidak boleh
dikenakan denda. Sekiranya alasan yang diberikan tidak boleh diterima, maka
‘Sijil Mengenai Kerja-kerja Yang Tidak Siap’ akan dikeluarkan. Kontraktor
dikehendaki membayar denda bagi tempoh kerja-kerja itu tidak siap. Bayaran
denda ini akan dipotong dari Bayaran Kemajuan kepada Kontraktor.
3.11 TUNTUTAN KONTRAKTOR DAN KIRA-KIRA AKHIR
Sudah menjadi kebiasaan pemborong akan membuat tuntutan kepada JKR
mengenai semua kerja-kerja tambahan yang telah diarahkan oleh Pegawai
Penguasa Projek. Oleh itu setiap tuntutan itu perlu dikaji dengan teliti kerana
tidak semua tuntutan yang dibuat munasabah dan perlu dibayar oleh
JKR/Kerajaan. Perlu diingatkan di sini, sebarang kerja yang dibuat atas kehendak
pemborong sendiri atau sebagai memperbaiki kesilapan yang telah dilakukannya,
tidak boleh dituntut. Tuntutan yang munasabah mestilah diselesaikan dengan
XXXII

33. menyediakan Arahan Pinda Kerja. Kerja-kerja mengukur mestilah dibuat dan
kadar harga digunakan adalah seperti yang diterangkan di bawah tajuk ‘Arahan
Pinda Kerja’.
3.12 ARAHAN KEPADA PENTENDER
3.12.1 Hak Kerajaan Untuk Menerima / Menolak Sebutharga
Kerajaan adalah tidak terikat untuk menerima Sebutharga yang
terendah atau mana-mana Sebutharga atau memberi apa-apa sebab diatas
penolakan sesuatu Sebutharga. Keputusan Jawatankuasa Sebutharga
adalah muktamad.
3.12.2 Cara-Cara Melengkapkan Dokumen Sebutharga
3.12.2.1 Penyediaan Sebutharga
Kontraktor adalah dikehendaki mengisi segala maklumat
berikut dengan sepenuhnya.
a) Harga dan tandatangan Kontraktor di ringkasan
Sebutharga.
b) Harga, tempoh dan tandatangan dalam Borang Sebutharga.
(Rujuk lampiran 8.0)
c) Senarai Kerja Dalam Tangan.
d) Jadual Kadar Harga (jika ada).
e) Butir-butir Spesifikasi (Rujuk lampiran 9.0).
Jika berlaku kesilapan dalam mengisi maklumat-maklumat
di atas, Kontraktor dikehendaki menandatangani ringkas semua
pembetulan.
3.12.2.2 Penyerahan Dokumen Sebutharga
XXXIII

34. a) Dokumen Sebutharga yang telah diisi dengan
lengkap hendaklah dimasukkan ke dalam sampul
yang dicatatkan dengan bilangan Sebutharga
JKR/SEL/D/..../200... serta tajuk Sebutharga dan
hendaklah dimasukkan ke dalam peti Sebutharga
pada masa dan tempat yang ditetapkan dalam Notis
Sebutharga.
b) Jika Dokumen Sebutharga tidak diserahkan dengan
tangan, Pentender hendaklah menghantar Dokumen
tersebut dengan Pos supaya tiba pada atau sebelum
masa dan ditempat yang ditetapkan.
c) Sebutharga yang diserahkan selepas masa yang
ditetapkan, berbangkit dari sebaranga sebab, tidak
akan dipertimbangkan.
d) Kegagalan Kontraktor mengembalikan Dokumen
Sebutharga pada tarikh tutup Sebutharga akan
membolehkan kerajaan mengambil tindakan
tatatertib.
3.1.2.3 Penjelasan Lanjut
Sekiranya terdapat maklumat dalam Dokumen Sebutharga
yang tidak jelas atau bercanggah, Kontraktor boleh menghubungi
pejabat ini untuk penjelasan lanjut.
3.12.3 Perbelanjaan Penyediaan Dokumen Sebutharga
Semua perbelanjaan bagi penyediaan Sebutharga ini hendaklah
ditanggung oleh Pentadbir sendiri.
XXXIV

35. 3.12.4 Tempoh Sah Sebutharga
Sebutharga ini sah selama 60 hari dari tarikh tutup Sebutharga.
Kontraktor tidak boleh menarik balik Sebutharga sebelum tamat tempoh
sah Sebutharga. Pengesyoran tindakan tatatertib akan diambil sekiranya
Kontraktor menarik balik Sebutharga sebelum tamat tempoh sah
Sebutharga.
3.13 SYARAT-SYARAT SEBUTHARGA UNTUK KERJA
3.13.1 Pemeriksaan Tapakbina
Kontraktor adalah dinasihatkan untuk memeriksa dan meneliti
tapakbina dan sekiranya, bentuk dan jenis tapakbina, takat dan jenis kerja,
bahan dan barang yang perlu bagi menyiapkan kerja cara-cara
perhubungan dan laluan masuk ke tapakbina dan hendaklah mendapatkan
sendiri segala maklumat yang perlu tentang risiko luar jangkaan dan
segala hal keadaan yang mempengaruhi dan menjejas Sebutharganya.
Sebarang tuntutan yang timbul akibat daripada kegagalan Kontraktor
mematuhi kehendak ini tidak akan dipertimbangkan.
3.13.2 Bon Perlaksanaan / Insurans
a) Kontraktor hendaklah mengemukakan Bon Pelaksanaan sebanyak
5% daripada jumlah Harga Kontrak dalam bentukan Jaminan Bank
atau Jaminan Insurans atau memilih Wang Jaminan Pelaksanaan
yang dikenakan potongan sebanyak 10% daripada setiap bayaran
Interim sehingga mencapai jumlah 5% harga kontrak.
b) Kontraktor hendaklah atas nama bersama Kerajaan dan Kontraktor
mengambil insurans seperti berikut:
XXXV

36. i. Insurans pampasan pekerja (Workmen Compensation)
dan atau Nombor Pendaftaran dengan PERKESO bagi
kesemua pekerjanya.
ii. Insurans Liabiliti Awam dan / atau Insurans Kerja
(Sekiranya dinyatakan di dalam butir-butir Ringkasan
Sebutharga).
Kontraktor hendaklah mengemukakan kepada Pegawai Inden
semua polisi insurans dan Nombor Kod Pendaftaran dengan
PERKESO yang tersebut di atas sebelum memulakan kerja.
Bagaimana untuk tujuan memulakan kerja sahaja Nota-nota
Perlindungan dan resit-resit bayaran premium adalah mencukupi.
Sekiranya Kontraktor gagal mengemukakan semua polisi insurans
selepas tempoh sah Nota-nota Perlindungan, tanpa sebarang sebab
yang munasabah, Pegawai Inden hendak mengambil tindakan
seperti di bawah fasal 10(d).
3.13.3 Peraturan Pelaksanaan Kerja
Kerja-kerja yang dilaksanakan hendaklah mematuhi
Spesifikasi, pelan-pelan, butir-butir kerja dalam Ringkasan
Sebutharga dan Syarat-syarat yang dinyatakan dalam Dokumen
Sebutharga ini dan arahan Pegawai Inden atau Wakilnya.
3.13.4 Kegagalan Kontraktor Memulakan Kerja
Sekiranya Kontraktor gagal memulakan kerja selepas 7 hari
dari tarikh akhir tempoh mula kerja yang dinyatakan dalam Inden
Kerja tanpa sebab-sebab yang munasabah, Inden Kerja akan
dibatalkan oleh Pegawai Inden dan tindakan tatatertib akan diambil
terhadap Kontraktor.
3.13.5 Sub-Sewa Dan Menyerah Hak Kerja
XXXVI

37. Kontraktor tidak dibenarkan mengsub-sewakan kerja
kepada kontraktor-kontraktor lain. Kontraktor tidak boleh
menyerahkan apa-apa faedah di bawah inden kerja ini tanpa
terlebih dahulu mendapatkan perlindungan bertulis daripada
Pegawai Inden.
3.13.6 Penolakan Bahan, Barang Dan Kerja Oleh Pegawai / Inden
Pegawai Inden atau wakilnya berhak menolak bahan,
barang dan kerja-kerja yang tidak menepati Spesifikasi, Bahan,
barang dan kerja-kerja yang ditolak hendaklah diganti dan
sebarang kos tambahan yang terlibat hendaklah ditanggung sendiri
oleh Kontraktor.
3.13.7 Ringkasan Sebutharga
a) Ringkasan Sebutharga hendaklah menjadi sebahagian
daripada Borang Sebutharga ini dan hendaklah menjadi
asas Jumlah Harga Sebutharga.
b) Harga-harga dalam Ringkasan Sebutharga hendaklah
mengambil kira semua kos termasuk kos-kos
pengangkutan, cukai, duti, bayaran-bayaran caj lain yang
perlu bagi menyiapkan kerja dengan sempurnanya.
c) Tiada sebarang tuntutan akan dilayan bagi pelarasan harga
akibat daripada perubahan kos buruh, bahan-bahan dan
semua duti dan cukai kerajaan, sama ada dalam tempoh sah
Sebutharga atau dalam tempoh kerja.
d) Harga-harga dalam Ringkasan Sebutharga yang
dikemukakan oleh Kontraktor hendaklah tertakluk kepada
persetujuan sebelumnya daripada Pegawai Inden tentang
kemunasabahannya. Persetujuan sebelumnya itu dan apa-
apa pelaras kemudiannya kepada harga-harga dalam
XXXVII

38. Ringkasan Sebutharga hendaklah dibuat sebelum Inden
Kerja dikeluarkan.
e) Apa-apa pelarasan harga dalam Ringkasan Sebutharga
menurut perenggan (iv) tersebut di atas dan apa-apa
kesilapan hisab dalam Ringkasan Sebutharga hendaklah
dilaras dn diperbetulkan sebelum Inden Kerja dikeluarkan.
Jumlah amaun yang dilaraskan hendaklah sama dengan
amaun jumlah pukal dalam borang Sebutharga. Amaun
jumlah harga pukal dalam borang Sebutharga hendaklah
tetap dan tidak berubah.
3.13.8 Percanggahan Dalam Dokumen Sebutharga
Jika Kontraktor mendapat apa-apa percanggahan dalam
dokumen Sebutharga maka dia hendaklah merujuk kepada
Pegawai Inden untuk mendapatkan keputusan.
3.13.9 Kegagalan Kontraktor Menyiapkan Kerja Dan Penamatan
Perlantikan Kontraktor
Pegawai Inden berhak membatalkan Inden Kerja sekiranya
Kontraktor berada dalam keadaan berikut dan setelah menerima
surat amaran daripada Pegawai Inden.
a) Sekiranya Kontraktor masih gagal menyiapkan kerja dalam
tempoh masa yang ditetapkan.
b) Kemajuan kerja terlalu tanpa apa-apa sebab munasabah.
c) Penggantungan perlaksanaan seluruh atau sebahagian kerja,
tanpa apa-apa sebab yang munasabah.
d) Tidak mematuhi arahan Pegawai Inden tanpa apa-apa
alasan munasabah.
e) Apabila Kontraktor diisytiharkan bankrap oleh pihak yang
sah.
XXXVIII

39. 3.13.10 Kerja Perubahan
a) Pegawai Inden boleh menurut budi bicaranya
mengeluarkan arahan-arahan yang berkehendakkan sesuatu
perubahan kerja dengan secara bertulis. Tiada apa-apa
perubahan yang dikeluarkan oleh Pegawai Inden atau yang
disahkan kemudian oleh Pegawai Inden boleh membatalkan
Sebutharga ini.
b) Semua kerja perubahan dan /atau tambahan yang
diluluskan oleh Pegawai Inden akan diukur atau dinilai
dengan menggunakan kadar harga yang ada dalam Senarai
Kuantiti / Ringkasan Sebutharga. Jika tidak terdapat
sebarang kadar harga yang bersesuaian kadar harga yang
dipersetujui oleh Pegawai Inden dan Kontraktor hendaklah
digunakan.
3.13.11 Tempoh Liability Kecacatan
Kontraktor hendaklah membaiki apa-apa kecacatan,
ketidaksempurnaan, kekecutan atau apa-apa kerosakan lain dalam
tempoh Liability Kecacatan, iaitu 6 bulan tarikh penyiapan kerja.
3.13.12 Pematuhan Undang-Undang Oleh Kontraktor
Kontraktor hendaklah mematuhi segala kehendak Undang-
undang Kecil dan Undang-undang Berkanun dalam Malaysia
semasa perlaksanaan kerja. Kontraktor tidak berhak menuntut
sebarang kos dan bayaran tambahan kerana pematuhannya dengan
syarat-syarat ini.
XXXIX

40. 3.13.13 Peraturan Membayar Selepas Siap
Bayaran sepenuhnya hanya akan dibayar setelah Kontraktor
menyiapkan kerja dengan sempurnanya dan mengambilkira Inden
Kerja Asal.
3.13.14 Tempoh Kecacatan
Tempoh tanggungan kecacatan bagi kerja-kerja tersebut
adalah selama 6 bulan dari tarikh kerja diperakukan siap.
3.14 PROSEDUR PEROLEHAN BEKALAN DAN PERKHIDMATAN
3.14.1 Objektif
Prosedur ini adalagh untuk memastikan perolehan bekalan
dan perkhidmatan memenuhi peraturan yang ditetapkan supaya
dapat menzahirkan produk sebagaimana dasar dan objektif kualiti.
3.14.2 Skop
Prosedur perolehan ini digunapakai oleh semua Pusat
Tanggungjawab (PTJ) yang melaksanakan perolehan bekalan dan
perkhidmatan dengan syarat peruntukan untuk pembelian tersebut
telah diterima. Prosedur ini digunapakai oleh semua Pusat
Tanggungjawab (PTJ) yang melaksanakan perolehan bekalan dan
perkhidmatan dengan syarat peruntukan untuk pembelian tersebut
telah diterima. (Rujuk lampiran 10.0 (a)). Bekalan dan
perkhidmatan diperolehi daripada pembekal yang memenuhi
kriteria-kriteria yang ditetapkan seperti berikut:
XL

41. a) Perolehan daripada Kontrak Pusat: pembekal hendaklah
berdaftar dan mempunyai kontrak yang masih berkuatkuasa
dan barangan yang memenuhi kehendak. (Rujuk lampiran
10.0 (b)).
b) Perolehan secara Pembelian Terus: criteria sebagaimana
yang diperuntukan dalam Surat Pekeliling Perbendaharaan
Bil. 4/2002 hendaklah diapatuhi. (Rujuk lampiran 10.0 (c)).
c) Perolehan secara Sebutharga: criteria sebagaimana yang
diperuntukan dalam Surat Pekeliling Perbendaharaan Bil.
2/1999 dan 2./2001 hendaklah diapatuhi. (Rujuk lampiran
10.0 (d)).
d) Perolehan secara Tender: criteria sebagaimana yang
diperuntukan dalam Surat Pekeliling Perbendaharaan Bil.
3/1995 dan 15/2001 hendaklah diapatuhi. (Rujuk lampiran
10.0 (e)).
3.14.3 Untuk Kaedah Perlaksanaan Secara Perkhidmatan Bukan
Perunding
a) Perolehan Secara Sebutharga
i. Prosedur yang pertama apabila butiran bekalan barangan
dan perkhidmatan diterima, Pegawai Mengurus Sebutharga
akan menyediakan dokumen sebutharga serta anggarannya.
ii. Setelah siap anggaran dibuat, sebutharga tersebut akan
dipelawa / dibuka.
iii. Sebutharga yang diterima akan diuruskan oleh
Jawatankuasa Membuka Sebutharga.
XLI

42. iv. Sebutharga tersebut akan dinilai Pegawai Penilai dan
kemudian pembekal-pembekal akan dipilih oleh
Jawatankuasa Sebutharga.
v. Sekiranya bilangan pembekal melebihi daripada nilai
hadnya, Lembaga Perolehan yang akan membuat pemilihan
pembekal. Ketua unit yang berkenaan akan menyediakan
Surat Setuju Terima dan diserahkan kepada pembekal
tersebut.
vi. Sekiranya tidak melebihi hadnya, Pesanan Tempatan akan
disediakan dan diserahkan kepada pembekal. Pesanan ini
diuruskan oleh Pengurus Tapak Projek.
b) Perolehan Secara Tender
i. Prosedur yang pertama apabila butiran bekalan barangan
dan perkhidmatan diterima, Pegawai Mengurus Tender
akan menyediakan dokumen tender serta akan disemak dan
dicetak.
ii. Selain itu, pegawai tersebut akan tentukan bidang
bekalan/barangan perkhidmatan pentender.
iii. Langkah seterusnya, Notis Iklan Tender dan dalam masa
yang sama anggaran akan disediakan dan Dokumen Tender
akan dijual kepada pentender oleh Pegawai Mengurus
Tender.
iv. Jawatankuasa mengurus tender akan menerima dan
membuka tender.
v. Pegawai Penilai / Jawatankuasa Penilai Tender / Urusetia
tender akan menilai dan memperakukan tender.
vi. Pada akhir prosedur, lembaga perolehan akan membuat
pemilihan pembekal dan pengarah yang berkenaan (
Pengarah Cawangan Ibu pejabat JKR Malaysia, Pengarah
XLII

43. JKR Negeri / Pengarah JKR Wilayah Persekutuan /
Pengarah JKR Pembangunan Persekutuan / Pengarah Unit
Khas JKR ) akan menyediakan Surat Setuju Terima Tender
dan akan diserahkan kepada pembekal yang telah dilantik.
c) Penerimaan Barangan & Perkhidmatan Dan Memproses Bayaran
i. pegawai pengurus perolehan akan menguruskan terima
barangan dan perkhidmatan serta pesanan penghantaran /
perlaksanaan kerja (DO) akan disemak. Jika kualitinya
tidak baik, maka barangan tersebut akan diminta ganti atau
kerja tersebut akan diperbaiki. Tetapi sekiranya kualitinya
baik, dari segi :
a) Manual
- Pegawai mengurus perolehan akan mengesahkan
penerimaan barangan .
b) E-P
- Nota penerimaan barangan / nota perlaksanaan
perkhidmatan akan disediakan secara online.
ii. Setelah diterima, invois akan dikeluarkan oleh pembekal
untuk Pegawai Mengurus Perolehan. Invois tersebut boleh
melalui sistem manual atau sistem E-P.
iii. Jika invois tersebut melalui manual, invois dan pesanan
tempatan / surat setuju terima tender akan disemak serta
pesanan penghantaran dan bayaran akan diperakukan oleh
pegawai tadbir kewangan.
XLIII

44. iv. Sebaliknya, jika prosedur adalah melalui system E-P,
padanan bayaran akan dibuat secara online.
3.14.4 Untuk Kaedah Perlaksanaan Perkhidmatan Secara Perunding.
a) Perolehan Perkhidmatan Perunding Penyiasatan Tanah &
Rekabentuk Geoteknik
i. Apabila memerlukan rekabentuk, HODT (Head Of Design
Team) akan menyediakan skop kerja dan arahan akan
dikeluarkan terus kepada KISB (Kump. Ikram Sdn Bhd)
ii. Tindakan seterusnya, HODT akan menerima laporan
daripada KISB dan laporan tersebut akan disemak dan
ianya merangkumi laporan penyiasatan tanah dan perakuan
rekabentuk geoteknik.
iii. HODT akan menyediakan laporan prestasi KISB dan akan
diedarkan kepada Kementerian Kerja Raya. Selepas itu, ia
akan dikemukakan kepada HODT bagi syor bayaran untuk
KISB.
iv. HODT akan memperakukan bayaran kepada Bahagian
Kewangan.
b) Perolehan Perkhidmatan Perunding
i. Setelah mempunyai cadangan outsource rekabentuk /
perlaksanaan projek, HODT / Pegawai Mengurus Tender
akan menyediakan permohonan dan Terma Rujukan
Perkhidmatan Perunding.
ii. kemudian Urusetia Cawangan / Negeri akan menyemak
permohonan tersebut dan menentukan pihak berkuasa
meluluskan permohonan.
XLIV

45. iii. Urusetia Cawangan juga akan mendapatkan kelulusan
daripada JPPPPA / LP / PKewN / Perbendaharaan.
iv. Sekiranya bayaran perunding melalui input masa, surat niat
akan dikeluarkan kepada perunding tersebut. Rundingan
fee akan dibuat dengan pihak perunding dan sekali lagi
kelulusan akan diperolehi daripada LP / Perbendaharaan /
PKewN. Surat lantikan perunding akan dikeluarkan dan
perjanjian serta Terma Rujukan Perunding yang perlu
ditanda tangani akan disediakan oleh HODT / Pegawa
Mengurus Tender. Kemudian HODT / PMT / Pegawai
Mentadbir Kontrak akan memantau prestasi perunding dan
laporan akan dihantar kepada Perbendaharaan melalui CPK
JKR (Cawangan Pengurusan Korporat). Setelah itu, HODT
/ PMT / PMK akan menyediakan bayaran kepada peunding.
v. Sekiranya bayaran perunding adalah melalui skala bayaran
yang diluluskan oleh lembaga yang berkaitan, surat
lantikan perunding akan terus dikeluarkan kepada
perunding tanpa perlu melalui pengeluaran surat niat,
rundingan fee dan kelulusan LP.
XLV

46. BAB 4 : ACUAN KONKRIT (FORMWORK)
4.1 FUNGSI BAHAGIAN-BAHAGIAN ACUAN
Bentuk binaan konkrit boleh dibuat mengikut sebarang rekaan yang
dicipta melalui kegunaan acuan. Acuan biasanya dibuat untuk pembinaan tapak,
ambang, rasuk, tiang dan sebagainya. Acuan adalah binaan sementara dan mesti
ditanggalkan selepas konkrit yang dibuat itu cukup kuat.
Antara bahagian yang digunakan untuk menghasilkan acuan ialah :
a) Lapik papan (sheathing) terdiri daripada papan yang bertanggam lidah dan
lurah.
b) Papan alas tapak ialah untuk meluruskan acuan tersebut dan menyokong
berlebas pada jarak yang sama.
c) Belabas merupakan tetulang pada acuan dan menegakkan lapik papan
supaya kedudukannya tidak berubah.
d) Susur dinding (waler) ialah untuk memastikan kelurusan acuan serta
mengukuhkannya.
e) Tupang menentukan jarak diantara kedua-dua lappik papan dalam acuan.
f) Rembat bertujuan mengukuh dan menetapkan kedudukan acuan serta
menahan tegasan semasa bancuhan konkrit ditempatkan.
XLVI

47. g) Pancang pula digunakan untuk mengekalkan rembat.
gambarajah 4.1 : Pekerja sedang memasukkan konkrit ke dalam acuan.
4.2 JANGKA MASA PENANGGALAN ACUAN
Acuan harus menetap sehingga konkrit mancapai kekuatan yang cukup
untuk menanggung beban sendiri dan beban yang disokong. Jangka masa untuk
menanggalkan acuan bagi bahagian-bahagian yang berlainan adalah seperti berikut :
Bil. Bahagian Acuan Jangka masa
1 Tepi rasuk, tiang dan tembok 2 – 6 hari
2 Bawah rasuk dan papak (yang tidak dibebankan) 7 – 14 hari
3 Papan tepi (yang dibebankan) Tidak kurang 7 hari
4 Papan bawah (yang dibebankan) 28 hari
Jadual 4.0: Jangka masa minimum untuk menanggalkan acuan
XLVII

48. 4.3 LANGKAH-LANGKAH KESELAMATAN DALAM PEMBINAAN
ACUAN
Langkah-langkah keselamatan yang harus dipatuhi dalam pembinaan
acuan adalah seperti berikut :
a) Memastikan bahan-bahan yang digunakan untuk membina acuan
mengikut peraturan. Bahan-bahan yang mempunyai kecacatan tidak boleh
digunakan.
b) Pemasangan mestilah kukuh dengan melakukan sokongan menggunakan
papan pengalas dan baji pada kaki jermang. Semua jermang hendaklah
dipasakkan dengan rembat atau tupang.
c) Pemeriksaan hendaklah dibuat sebelum penempatan konkrit.
d) Permukaan tempat acuan hendaklah disapu dengan minyak bagi
memudahkan penanggalannya.
XLVIII

49. BAB 5 : ASAS DAN CERUCUK
5.1 PENGENALAN
Asas ialah sebahagian daripada struktur yag menyentuhi terus kepadaa
tanah. Asas menerima beban dari tiang, rasuk, lantai dan sebagainya dan
menyebarkan ke tanah dengan selamatnya. Pembinaan bahagian asas ini
memerlukan perhatian khusus supaya ia cukup kukuh dan kekal. Oleh kerana
paras tanah kukuh yang tersebut adalah berbeza-beza, maka asas pada umumnya
dibahagi kepada 2 iaitu :
i. Asas Cetek : contohnya ‘pad footing’,’strip footing’.
ii. Asas Dalam : contohnya cerucuk, kaison, selinder.
gambarajah 5.1 : Salah satu contoh asas.
XLIX

50. 5.2 FUNGSI- FUNGSI ASAS
a) Memindahkan beban struktur kepada tanah dengan selamatnya.
b) Untuk mengelak berlakunya enapan.
c) Menyediakan permukaan yang rata untuk kerja- kerja pembinaan.
d) Meninggikan kestabilan struktur dengan adanya struktur yang ditanam di
dalam tanah.
5.3 KATEGORI ASAS
Terdapat dua jenis kategori asas iaitu :-
a) Asas cetek
b) Asas dalam
5.4 JENIS- JENIS ASAS
a) Asas pad
b) Asas jalur
c) Asas rakit
d) Asas cerucuk
5.5 PEMILIHAN JENIS ASAS BANGUNAN
Pemilihan asas bengunan bergantung kepada beberapa faktor seperti :-
a) Keadaan dan kekuatan tanah.
b) Jenis asas yang dipilih dengan megambil kira dari segi ekonomi asas dan
struktur bangunan keseluruhannya.
c) Sifat dan jenis bangunan
d) Agihan beban daripada superstruktur
L

51. e) Jumlah beban bangunan termasuk keseluruhan bahagiannya.
5.6 PEMILIHAN ASAS
Sebelum projek bermula, pihak makmal JKR akan membuat penyelidikan
tapak dengan rapinya untuk menentukan jenis tanah yang terdapat di situ,
dalamnya lapisan-lapisan tanah, kedudukan tanah keras dan paras air bawah tanah
dan lain-lain lagi. Setelah diambilkira saiz dan beratnya struktur yang akan dibina
diatasnya serta faktor-faktor lain seperti ekonomi, maka jenis asas akan dipilih.
Secara amnya, jika lapisan tanah keras terletak tidak jauh dari permukaan tanah,
maka asas cetek seperti ‘pad footing’ akan dipilih. Tetapi jika sekiranya saiz asas
tersebut adalah besar dan tidak ekonomik serta lapisan tanah keras berada jauh di
dalam, maka asas dalam seperti asas cerucuk akan dipilih.
5.6.1 Cerucuk
a) Definisi
Cerucuk adalah elemen yang berbentuk tiang yang
berfungsi mengagihkan beban ‘superstruktur’ melalui strata yang
kurang mampat atau lapisan air kepada strata yang labih mampat
dan kuat.
b) Jenis-jenis cerucuk
i. Cerucuk Tanggung Hujung (End-Bearing Pile) iaitu
cerucuk ditahan oleh lapisan tanah keras atau batu.
ii. Cerucuk Geseran Kulit (Skin Frictional Pile) iaitu beban
struktur ditanggung oleh geseran kulit diseluruh permukaan
cerucuk yang bersentuhan dengan tanah.
Oleh kerana banyak faktor-faktor yang disebut ini seperti kekuatan
tanah dan lain-lain adalah perkara yang relative, maka kebanyakan
LI

52. cerucuk mempunyai kedua-dua sifat ‘tanggung hujung’ dan ‘geseran kulit’
tetapi di dalam kadar yang berbeza-beza.
Berdasarkan kepada jenis bahan cerucuk, pembahagian boleh
dibuat seperti berikut :
i. Cerucuk Bakau,
Saiz 3” atau 5” bulat,
Beban yang dibenarkan ½ - 1tan mesti berada di bawah paras air
bawah tanah yang minima.
ii. Cerucuk Kayu Berubat (Tanalised Timber Pile)
Saiz 5”x5”, 6”x6”,
Jenis kayu; kempas,keruing.
Beban yang dibenarkan 8-15 tan.
iii. Cerucuk Konkrit Bertetulang (R.C Pile)
Saiz 12”x12”, 14”x14”, 15”x15”,
Beban yang dibenarkan 42-65
iv. Cerucuk Konkrit Tegas Dahulu
Saiz 10”x10”, 12”x12”, 14”x14”, 16”x16”,
Beban yang dibenarkan 45-110 tan.
v. Cerucuk Keluli ‘H’
Saiz 8”x8”, 10”x10”, 12”x12”,
Beban yang dibenarkan 50-150 tan.
vi. Cerucuk Gerek Tuang Dimampat
LII

53. gambarajah 5.6.1 : Cerucuk konkrit bertetulang (R.C Pile)
5.7 ASAS CERUCUK
5.7.1 Definisi
Asas cerucuk merupakan satu anggota struktur yang memindahkan
beban- beban yang dipikul ke lapisan yang keras, beban- beban ini
dipindah melalui geseran, tanggung hujung atau gabungan kedua- duanya.
Jika beban ditahan oleh geseran kulit disepanjang permukaan cerucuk,
cerucuk itu dinamakan cerucuk geseran (Frictional pile), dan jika cerucuk-
cerucuk itu ditahan oleh lapisan tanah keras atau batu, ia dinamakan
cerucuk tanggung hujung (end bearing pile).
5.7.2 Jenis- jenis cerucuk
Pada umumnya jenis cerucuk- cerucuk berikut digunakan untuk
pembinaan JKR.
a) Cerucuk kayu terubat / bakau
b) Cerucuk konkrit tuang dahulu
c) Cerucuk keluli
d) Cerucuk gerek tuang di tempat
5.8 PEKERJAAN CERUCUK PACAK (Cerucuk konkrit tuang dulu)
LIII

54. Sebelum pekerjaan cerucuk selanjutnya, ada beberapa perkara penting
perlu diambil perhatian oleh pegawai penyelia projek.
a) cerucuk yang dibuat dengan menggunakan Ordinary Portland Cement
hendaklah berada dalam keadaan lembab sekurang- kurangnya 10 hari
selepas ianya dibuat.
b) Selepas 21 hari cerucuk boleh diangkat dan dipindahkan ke tempat yang
lebih sesuai tetapi ia belum boleh dipacakkan sehingga umurnya 4
minggu.
c) Setiap cerucuk hendaklah ditulis dengan jelas bilagan rujukan, panjang
dan tarikh ia dibuat dan ia hendaklah diangkat dengan cara yang betul,
melalui lubang- lubang yang telah disediakan dan kemudian diletakkan
dengan susunan yang betul.
5.8.1 Peralatan Untuk Cerucuk Pacak
a) Terdiri daripada kerangka cerucuk (piling frame) dan penukul
(hammer). Kerangka cerucuk ada yang besar dan ada yang kecil
bergantung kepada pada kegunaannya.
b) Penukul cerucuk (piling hammer) yang paling sederhana sekali
adalah penukul terjun (drop hammer). Berat penukul adalah antara
2 – 4 tan dan tinggi terjun tidak lebih dari 5 – 6 kaki. CP 2004
mengesyorkan untuk mendapatkan kecekapan tukul pelantak
dengan menggunakan penukul terjun ini, maka berat penukul
hendaklah tidak lebih kurang dari setengah berat cerucuk (berat
penukul ½ berat cerucuk)
c) Penukul cerucuk yang lain adalah penukul diesel (diesel hammer).
Jenis yang biasa digunakan adalah Kobe series K13 (1.3 tonne ram
weight) K25 dan K35 dengan terjun tinggi maksimum adlah 3
meter.
d) Sewaktu melantak cerucuk samada kayu, konkrit mahupun keluli,
kepala cerucuk hendaklah disarungkan dengan topi cerucuk
LIV

55. (helmet) bersama- sama dengan lapisan kusyen kayu untuk
menahan hentaman, dan diatas topi cerucuk yang akan menerima
penukul adalah lapik (dolly) yag terdiri daripada kepingan besi dan
kayu keras.
gambarajah 5.8.1 (a) : Kren sedang mengangkat cerucuk untuk didirikan pada titk yang
hendak dilantak.
gambarajah 5.8.2 (b) : Cerucuk sedang dilantak.
5.8.2 Data Pelantak Cerucuk
LV

56. a) Sebelum cerucuk di angkat ke kerangka cerucuk, cerucuk
hendaklah ditandakan dengan ukuran kaki/ meter.
b) Setelah cerucuk diangkat ke kerangka cerucuk, pastikan cerucuk
barada pada kedudukan yang betul sebelum dipacu.
c) Apabila cerucuk sudah siap untuk dipukul, jumlah pukulan untuk
setiap kaki hendaklah dicatit di dalam borang data yang
disediakan.
d) Pukulan hendaklah diberhentikan apabila jumlah pukulan / kaki
sedah sampai kepada anggaran yang dibuat oleh jurutera Projek
dan bersedia mengambil ‘set’.
5.9 CARA MENGAMBIL ‘SET’
‘Set’ adalah jarak terakhir penetrasi cerucuk kedalam tanah bagi setiap
pukulan penukul, biasanya diambil 10 pukulan terakhir. Tujuan ‘set’ diambil
adalah untuk menentukan keupayaan tanggung muktamad (ultimate bearing
capacity) cerucuk. Perlu diambil perhatian jenis cerucuk yang diambil ‘set’ adalah
jenis cerucuk tanggung hujung saja dan tidak perlu pada cerucuk geseran.
a) ‘Set’ diambil dengan meletakkan kertas graf pada cerucuk dan pensel
diletakkan secara melintang pada kayu lurus dan rata yang disokong oleh
dua penahan.
b) Setiap pukulan pada cerucuk, pensel dialihkan dan digesekkan dari kiri ke
kanan sehingga 10 pukulan.
c) Ukuran set terakhir bagi setiap cerucuk hendaklah direkod samada pada
kadar ketelusan dalam unit mm bagi setiap 10 hentakan yang diperlukan
umtuk menghasilkan ketelusan setakat 25mm.
5.10 KERJA CERUCUK DI TAPAKBINA
Penanaman cerucuk adalah merupakan bidang kerja yang terpenting sekali
di dalam sesuatu projek. Ini adalah kerana sebaik sahaja ianya siap dan asas
LVI

57. ditimbus, kerja-kerja memperbaiki sukar dilakukan jika sekiranya terdapat
kesilapan. Keadaan menjadi lebih menyulitkan jika sekiranya kesilapan atau
kerosakan disedari atau berlaku apabila struktur telah didirikan.
Walaupun penyelidikan tapak telah merumuskan cerucuk yang perlu
ditanam disesuatu projek, ianya mestilah diterima dengan cermat kerana di dalam
perihal kerja-kerja penanaman cerucuk selalunya dikategorikan sebagai
‘Provisional’ di mana ukuran semula akan dibuat apabila siap kerja nanti.
Berdasarkan fakta-fakta yang tersebut, penyeliaan di tapakbina sebelum, sewaktu
dan sesudah penanaman perlu diperkemaskan.
5.10.1 Kawalan Mutu Cerucuk
a) Cerucuk Konkrit Bertetulang
Pastikan bagaimana cerucuk diacu. Jika di tapakbina,
kawalan mutu konkrit perlu dibuat seperti biasa. Pemborong hanya
boleh mengacu cerucuk ditempat lain jika kawasan tapakbina
terlalu sempit dan perkara ini mendapat persetujuan Pegawai
Penguasa.
gambarajah 5.10.1 : Cerucuk konkrit bertetulang
b) Cerucuk Pendahuluan
Cerucuk pendahuluan adalah cerucuk yang dibenam
sebelum menjalankan kerja cerucuk keseluruhannya, untuk
LVII

58. menentukan criteria melantak untuk cerucuk-cerucuk kerja
berikutnya dan untuk mengesahkan kecukupan rekabentuk,
dimensi-dimensi dan keupayaan galas. Cerucuk ini hendaklah
diambil kira sebagai sebahagian dari kerja asas yang tetap.
c) Cerucuk Acu Siap
Jika pemborong bercadang menggunakan cerucuk yang
sudah siap, pastikan yang sebabnya boleh diterima. Ini adalah
kerana bagi cerucuk ini pihak JKR tidak dapat mengawal mutu
dengan sepenuhnya. Oleh itu adalah digalakkan membuat lawatan
ke pembekal-pembekal yang berkenaan. Perlu juga dipastikan yang
sifat dan keupayaan cerucuk tersebut adalah tidak kurang daripada
yang dikehendaki dan juga bayaran lebih tidak akan dibuat oleh
pemborong.
5.11 MUTU CERUCUK
Simen yang digunakan mestilah Ordinary Portland Cement (OPC).
Pengacuan mestilah dibuat di dalam satu proses sahaja. Ujian-ujian penurunan,
factor mampatan dan juga ujian kiub perlu dibuat seperti biasa. Cerucuk boleh
dikeluarkan dari kotak acuan selepas 3 hari. Pengacuan boleh diteruskan sehingga
10 hari dan selepas 14 hari, cerucuk bolehlah diangkat dengan menggunakan
‘liftingholes’ atau ‘togglees’ yang disediakan dan disusun dengan cara betul agar
cerucuk tidak mengalami kerosakan semasa dalam perjalanan ke tapakbina.
Cerucuk hanya boleh ditanam selepas sebulan dengan tujuan untuk menjaga
kematangannya.
5.11.1 Saiz dan Geometri.
Pastikan yang saiz dan geometri adalah baik. Cerucuk mestilah
tegak dan segala potongan mestilah tepat 90 darjah.
LVIII

59. 5.11.2 Pancangan Tanda
Pancangan Tanda hendaklah dijalankan dari garis grid utama
struktur yang dicadangakan. Sejurus sebelum memacak cerucuk,
kedudukan cerucuk hendaklah ditanda dengan menggunakan pin,
pancang-pancang atau penanda-penanda yang boleh dikesan.
5.11.3 Kedudukan
Bagi cerucuk yang bahagian atasnya dipotong paras tanah atau
lebih tinggi daripada paras tanah, penyimpangan maksimum yang
dibenarkan diantara pusat cerucuk dengan titik pusat sepertimana yang
ditunjukkan dalam pelan yang dilampirkan dan hendaklah tidak melebihi
75mm dalam semua arah.
5.11.4 Kepugakan
Penyimpangan maksimum yang dibenarkan dari garis pugak bagi
cerucuk yang telah siap ialah mengikut nisbah 1 dalam 75. Cerucuk yang
sudah sendeng dengan berlebihan tidak seharusnya ditegakkan dengan
paksaan kerana ini hanya akan merosakkannya.
5.11.5 Kecondongan
Jejunjung cerucuk hendaklah dipasang dan disenggarakan untuk
mengekalkan kecondongan yang diperlukan. Penyimpangan maksimum
yang dibenarkan bagi cerucuk yang telah siap dari kecondongan yang
telah ditentukan atau kecondongan yang ditunjukkan dalam pelan-pelan
hendaklah mengikut nisbah 1:25.
5.12 KAWALAN PENANAMAN CERUCUK
5.12.1 Carta Program Kerja Penanaman
LIX

60. Pemborong mestilah menyebabkan program sebelum memulakan
kerja terutama sekali jika skopnya besar dan terdapat beberapa jenis
cerucuk digunakan. Ini adalah penting supaya Pegawai Penguasa boleh
merancang tenaga penyeliaannya memandangkan kerja ini adalah intensif.
Program yang dicadangkan untuk dilaksanakan hendaklah dikemukakan 7
hari sebelum kerja tersebut dimulakan. Selain dari itu, kontraktor
hendaklah memberitahu Pegawai Penguasa, program kerja cerucuk untuk
hari berikutnya dan memberi secukupnya notis mengenai cadangannya
untuk bekerja diluar waktu pejabat.
5.12.2 Rekod Penanaman
Setiap butir mestilah dimasukkan ke dalam rekod penanaman
supaya ianya boleh digunakan oleh Pegawai Penguasa dan pihak Ukur
Bahan untuk proses ‘Arahan Pinda Kerja’. Setiap cerucuk yang dipasang
hendaklah dikemukakan kepada Pegawai Penguasa dua salinan rekod-
rekod yang telah ditandatangani tidak lewat dari tengahari hari berikutnya,
selepas cerucuk dibenam. Rekod yang ditandatangan akan menjadi
sebahagian dari rekod kerja. (Rujuk lampiran (a), (b) & (c)).
5.12.3 Gangguan dan Kerosakan
Bunyi bising dan gangguan hendaklah diambil kira oleh kontraktor
dan langkah-langkah dilakukan bagi mengurangkan bunyi bising dan
gangguan semasa melantak dapat diatasi.
5.12.4 Kerosakan
Kontraktor hendaklah mengambil perhatian kepada ‘Kerosakan
Kepada Harta Benda’ dalam syarat-syarat kontrak. Kontraktor adalah
disifatkan telah mengetahui sendiri risiko-risiko yang akan dialami oleh
struktur yang bersebelahan dan sesuatu kemudahan akibat dari cara kerja-
kerja cerucuk yang dicadangkan.
LX

61. Sebelum menjalankan sebarang kerja cerucuk, Kontraktor
hendaklah membuat pemeriksaan tapak bersama Pegawai Penguasa untuk
menentukan sebarang keadaan yang boleh menunjukkan terdapatnya
sesalur utama dan sesalur bekalan bawah tanah di tapak binaan atau
sekelilingnya. Jika semasa menjalankan kerja, kerosakana
berkemungkinan berlaku terhadap sesalur utama, sesalur bekalan atau
struktur-struktur bersebelahan, Kontraktor hendaklah mengemukakan
kepada Pegawai Penguasa cadangannya untuk membaiki atau
mengelakkan kerosakan tersebut.
5.12.5 Kerosakan kepada Cerucuk
Kontraktor hendaklah melaksanakan kerja dengan sebegitu cara
yang boleh mengurangkan kerosakan kepada cerucuk. Semua cerucuk
yang rosak semasa kendalian sama ada semasa pengangkutan, penegakan,
pemacakan, pelantakan atau pada bila-bila masa yang lain hendaklah
digantikan oleh kontraktor dengan perbelanjaan sendiri.
5.12.6 Langkah Keselamatan
Kontraktor hendaklah mengambil langkah-langkah keselamatan di
sepanjang perlaksanaan kerja cerucuk mengikut kehendak-kehendak
undang-undang dan undang-undang kecil yang berkenaan.
5.13 UJIAN CERUCUK
5.13.1 Tujuan :
a) Memeriksa keupayaan tanggung muktamad cerucuk (ultimate
bearing capacity of pile).
b) Memeriksa ciri-ciri lengkungan ‘Load – Settlement’ cerucuk pada
beban kerja (working load).
c) Memeriksa ketahanan struktur asas, umpamanya kecekapan
sambungan cerucuk.
LXI

62. Adalah disyorkan bahawa :
a) Untuk jenis tanah liat lembut, ujian cerucuk hendaklah
dilaksanakan selepas 4 minggu cerucuk dipacak.
b) Untuk tanah liat dari kukuh ke keras (stiff to hard clay) ujian
cerucuk hendaklah dilaksanakan selepas 2 minggu dipacak.
c) Untuk tanah pasir, ujian beban dilaksanakan selepas 1 minggu
dipacak.
5.13.2 Kaedah
Ada dua cara ujian yang biasa dilaksanakan :
a) Maintained Load (biasa dilaksanakan JKR)
Ujian beban ini merupakan salah satu ujian yang terpenting
dalam bidang pembinaan. Ia menggunakan ‘jack’ untuk
mendapatkan reaksi dari beban lawan (knetledge) yang lebih berat
dari beban ujian yang diperlukan. Beban lawan diletak atas
platform dan disokong oleh beberapa blok konkrti. Pihak
kontraktor yang perlu menjalankan kerja-kerja ujian beban ini dan
pihak JKR bertanggungjawab mengawasi dan memastikan bahawa
kerja ujian beban dijalankan dengan betul dan mematuhi
spesifikasi yang ditentukan oleh JKR.
b) Alatan untuk ujian beban
a) Jek Hidraulik
b) Tolok Dial (Dial Gauge)
c) Tentu ukur
5.13.3 Langkah- langkah Ujian Beban Tetap
Ada beberapa perkara penting yang harus diambil perhatian :
a) Sewaktu ujian beban, permukaan kepala cerucuk hendaklah
diratakan.
LXII