1. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Jakich związków partnerskich
chcemy w Polsce?
Yga Kostrzewa
Mariusz Kurc
Krystian Legierski
Tomasz Szypuła
debaty przeprowadzone w 14 miastach w Polsce,
październik 2009 – marzec 2010

2. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Plan spotkania
1. Przedstawienie grupy i jej celów
2. Prezentacja
3. Dyskusja

3. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
www.zwiazkipartnerskie.info
zwiazkipartnerskie@gmail.com

4. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Jakie związki partnerskie w Polsce?
• Związki partnerskie w Europie
• Po co gejom i lesbijkom formalne związki?
• Jakie kwestie mo emy rozwiązywać na gruncie
obowiązującego prawa w Polsce?
• 4 główne modele uznawanych przez prawo
związków jednopłciowych na świecie
• Co mówią przeciwnicy uregulowań prawnych
związków jednopłciowych?

5. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§

6. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Dania – Axel i Eigil Axgil – pierwszy zarejestrowany
związek partnerski na świecie, 1.10.1989

7. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Argentyna – ślub Alexa Freyre i Jose Maria di
Bello – pierwszy w Am. Łacińskiej, 12.2009

8. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
USA, San Francisco – ślub Rosie O’Donnell i Kelli
Carpenter (gdy jeszcze były legalne w Kaliforni)

9. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
USA – ślub Melissy Etheridge i Tammy Lynn,
2003 r.

10. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
„Nie” dla mał eństw gejowskich
„Nie” dla mał eństw gejowskich
Polacy przeciwni gejowskim adopcjom. A trzy czwarte Polaków nie chce, by pary
homoseksualne mogły adoptować dzieci. Za mo liwością zawierania przez nie
związków mał eńskich opowiada się 3 proc. Sonda GfK Polonia został
przeprowadzony 4-8 marca 2010 r. na 979-osobowej próbie dorosłych Polaków.
Źródło: Rzeczpospolita

11. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Obecna sytuacja prawna
• „orientacja seksualna” w Kodeksie Pracy:
– zakaz dyskryminacji wprowadzony pod naciskiem UE
w 2003 r.
– odwrócenie cię aru dowodu (pracodawca musi
udowodnić, e na poziomie rekrutacji, zatrudnienia
lub zwolnienia nie dyskryminował i w taki sam sposób
traktował innych pracowników)

12. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Prawo a związki homoseksualne
• Ustawa o związkach partnerskich prof. M. Szyszkowskiej –
debata 2003-2004 r.
• Wspólne rozliczenie podatkowe partnerek za rok 2008 –
sprawa pod opieką Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
• Precedensowy wyrok w Szczecinie w sprawie ochrony dóbr
osobistych geja – Ryszarda Giersza z Wolina (2009 r.)
• Pomoc społeczna na Śląsku (Chorzów) uznała, e
choremu nie nale y się zapomoga, poniewa mieszka ze
swoim partnerem i ich wspólny dochód przewy sza
socjalne minimum – urzędnicy uznali fakt istnienia
gospodarstwa domowego pomiędzy partnerami tej samej
płci (2007 r.)
• Sprawa Kozak vs. Polska – ETPW w Strasburgu (2010 r.)

13. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Po co gejom i lesbijkom formalne związki?
• odwiedziny w szpitalu, informacja o stanie
zdrowia, podejmowanie decyzji o leczeniu w
przypadku nieprzytomności (ustawa o zawodzie
lekarza + karta pacjenta) – uwaga na pułapki! (wg prawa
mał onek nie jest tu uprzywilejowany)
• pochówek zmarłego (ustawa o cmentarzach i
chowaniu zmarłych)
• odbiór korespondencji (uwaga) (prawo pocztowe)

14. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Po co gejom i lesbijkom formalne związki?
• zakup nieruchomości (prawo własności)
• wspólny rachunek bankowy (prawo bankowe)
• brak zabezpieczeń socjalnych (prawo
ubezpieczeniowe i odszkodowawcze, ZUS, renty,
emerytury)
• brak ochrony w procesie karnym i cywilnym,
(postępowanie sądowe)
• prawo spółdzielcze i lokalowe
• obywatelstwo RO dla cudzoziemca (ustawa o
cudzoziemcach)
• adopcja dzieci – tylko jako osoba samotna

15. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Po co gejom i lesbijkom formalne związki?
• Korzystanie z klinik leczenia niepłodności
– kliniki odmawiają parom lesbijskim sztucznego
zapłodnienia (inseminacji) – ze względu na
przekonania osobiste – regulacje prawne nie istnieją
w tym zakresie
– trzy projekty ustawy o zapłodnieniu in vitro –
zablokowanie dostępu do tego zabiegu dla lesbijek
lub kobiet samotnych

16. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Po co gejom i lesbijkom formalne związki?
• Dziedziczenie (prawo spadkowe)
– testament - !!!
– zachowek
– podatek spadkowy
• Prawo podatkowe
– niemo ność wspólnego rozliczania się

17. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 1:
> Prawo do pochowania
zmarłego partnera

18. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 2:
> Prawo do odmowy zeznań w
procesie karnym, w
postępowaniu podatkowym,
administracyjnym i cywilnym

19. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 3:
> Prawo do bycia
pełnomocnikiem procesowym

20. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 4:
> Mo liwość ubiegania się przez
partnera obywatela RP, nie
będącego obywatelem RP, o
prawo pobytu na terytorium
RP oraz o obywatelstwo RP

21. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 5:
> Prawo do adopcji dziecka
partnera/partnerki

22. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 6:
> Prawo do udzielania informacji
o stanie zdrowia i
podejmowania decyzji
związanej z leczeniem
partnera/partnerki

23. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 7:
> Prawo do dziedziczenia
ustawowego oraz zaliczenie
partnera/partnerki do I grupy
spadkowej

24. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 8:
> Prawo do wspólnego
opodatkowania się

25. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 9:
> Prawo do korzystania z
zabezpieczenia socjalnego, w
tym świadczeń ZUS
(ubezpieczenie zdrowotne,
renta rodzinna, emerytura po
zmarłym partnerze/partnerce)

26. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 10:
> Zagwarantowanie mo liwości
wstąpienia w stosunek najmu
tak e partnera/partnerki w związku
jednopłciowym (objęcie pojęciem
„osoby, która pozostawała
faktycznie we wspólnym po yciu z
najemcą” tak e partnera/partnerki
w związku jednopłciowym)

27. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 11:
> Zagwarantowanie prawa do ubiegania się
o członkostwo w spółdzielni
mieszkaniowej i ustanowienie
spółdzielczego lokatorskiego prawa do
lokalu mieszkalnego po zmarłym
partnerze/partnerce, byłym członku
spółdzielni, przez objęcie pojęciem „innej
osoby bliskiej” tak e partnera/partnerki w
związku jednopłciowym)

28. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Nasze postulaty
POSTULAT 12:
> Prawo do dysponowania wkładem
pienię nym na rachunku
bankowym na wypadek śmierci na
rzecz partnera/partnerki)

29. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Modele związków
• mał eństwo
• związek partnerski
• PACS
• konkubinat
© stockxpert.com

30. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– mał eństwo [1]
• instytucja prawa cywilnego
• kompleksowo reguluje zespół praw i
obowiązków mał onków
• ka dy z mał onków ma równe prawa i
obowiązki

31. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– mał eństwo [2]
• zawarcie mał eństwa
– oświadczenie woli zło one przed
kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w
formie uroczystego ślubowania
– jednocześnie przez nupturientów (kandydaci
do mał eństwa)

32. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– mał eństwo [3]
• prawa i obowiązki między mał onkami:
– prawa niemajątkowe
• prawo wspólnego po ycia
• obowiązek wierności
• prawo do wzajemnej pomocy
• obowiązek współdziałania dla dobra rodziny
• prawo noszenia wspólnego nazwiska
– prawa majątkowe
• obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny
• konieczność wspólnego rozstrzygania o istotnych sprawach
rodziny

33. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– mał eństwo [4]
• prawa i obowiązki wobec osób trzecich:
– prawa niemajątkowe
• prawo do adopcji wspólnej
• mo liwość ubiegania się o prawo pobytu na terytorium RP przez mał onka
obywatela polskiego
• prawo do odmowy składania zeznań
• prawo do bycia pełnomocnikiem procesowym
– prawa majątkowe
• prawo dziedziczenia ustawowego
• zwolnienie z podatków od spadków i darowizn
• mo liwość wspólnego opodatkowania
• prawo do korzystania z zabezpieczeń socjalnych
• prawo do wstąpienia w stosunek najmu, członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej
• prawo do dysponowania wkładem pienię nym na wypadek śmierci

34. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– mał eństwo [5]
• rozwiązanie mał eństwa:
– rozwód
– stwierdzenie niewa ności
– śmierć

35. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– mał eństwo [6]
• rozwód:
– ustanie więzi duchowej
– ustanie więzi fizycznej
– ustanie więzi gospodarczej
• zakaz udzielenia rozwodu:
– sprzeciwia się temu dobro małoletnich dzieci
– sprzeciwiają się temu zasady współ ycia
społecznego

36. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– związek partnerski [1]
• instytucja prawa cywilnego
• kompleksowo reguluje zespół praw i
obowiązków partnerów
• ka dy partner ma równe prawa i obowiązki

37. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– związek partnerski [2]
• rejestracja związku:
– tak jak w przypadku mał eństw
– w inny sposób (u wójta gminy, w sądzie)

38. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– związek partnerski [3]
• prawa i obowiązki między partnerami:
– podobnie jak w mał eństwie prawa
majątkowe i niemajątkowe okrojone np. o:
• brak obowiązku wierności
• prawa do wspólnego po ycia
• brak mo liwości noszenia wspólnego nazwiska
• brak zmiany stanu cywilnego

39. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– związek partnerski [4]
• prawa i obowiązki wobec osób trzecich:
– podobnie jak w mał eństwie prawa majątkowe i
niemajątkowe okrojone np. o:
• brak prawa do adopcji wspólnej
• brak prawa do zabezpieczenia socjalnego

40. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– związek partnerski [5]
• rozwiązanie związku partnerskiego:
– z chwilą śmierci
– z chwilą stwierdzenia niewa ności
– z chwilą zgodnego oświadczenie woli stron lub
po upływie określonego czasu
– albo przez orzeczenie sądu wydane na wniosek
stron
– z chwilą upływu np. 12 miesięcy od
oświadczenia zło onego przez jednego z
partnerów

41. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– PACS [1]
• umowa cywilnoprawna
• pozwalająca partnerom uregulować
wspólne prawa i obowiązki w codziennym
yciu
• z mocy prawa (bez konieczności
spisywania tego w umowie) regulująca
pewne kwestie

42. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– PACS [2]
• zawarcie umowy:
– słownie
– pisemnie z rejestracją umowy w sądzie

43. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– PACS [3]
• prawa i obowiązki partnerów między
sobą:
– partnerzy regulują je samodzielnie
– ka dy PACS teoretycznie mo e być inny

44. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– PACS [4]
• prawa i obowiązki wobec osób
trzecich:
– prawo do wspólnego opodatkowania się
– prawo do dziedziczenia po sobie

45. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– PACS [5]
• rozwiązanie umowy:
– z chwilą śmierci
– z chwilą zgodnego oświadczenia partnerów
zło onego przed sądem
– z chwilą upływu 3 miesięcy od zło enia
oświadczenia przez jednego z partnerów
– z chwilą zawarcia związku mał eńskiego

46. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– konkubinat [1]
• nie jest ani umową cywilnoprawną
• ani sformalizowaną instytucją
cywilnoprawną
• są to poszczególne przepisy przyznające
pewne uprawnienia partnerom

47. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
Modele związków
§
sposoby zawarcia, rozwiązania, prawa i obowiązki
– konkubinat [2]
• prawo do korzystania z uprawnień:
– nabywa się przez
• oświadczenie zło one urzędnikowi
• dowód przeprowadzony przed urzędnikiem
• zarejestrowanie się w danym urzędzie

48. Grupa Inicjatywna ds. Związków Partnerskich
§
Dziękujemy za uwagę
www.zwiazkipartnerskie.info
zwiazkipartnerskie@gmail.com