1. KATALOGLAMANIN GELECEĞİ
Aysel GÜMÜŞ Emine H. GÜR
İYTE Kütüphanesi Boğaziçi Üniversitesi Kütüphanesi
Teknik Hizmetler Birim Sorumlusu Kataloglama Birim Sorumlusu

2. RDA: Kaynak Tanımlama & Erişim
 RDA Yapısı
 FRBR ve FRAD ilişkisi
 AACR2’den Farkları
 MARC21 Değişiklikler
 RDA Toolkit
 RDA Test Süreci
 Öneriler

3. RDA Öncesi
 1961 Paris İlkeleri, IFLA
 1967 Anglo – American Cataloguing Rules, AACR
 1971 ISBD, The International Standard Bibliographic Description
 1978 AACR2
 1997 International Conference on the Principles & Future Development of AACR, Toronto, JSC
 1998 FRBR Kavramsal Model, JSC
 2002 – 2004 Updates & AACR3 ?

2005 AACR3 RDA

4. RDA Nedir ?
 Kaynak Tanımlama ve Erişim
 AACR2 yerini alan yeni kataloglama standartı
 “İçerik” (content) standartı
 Dijital ortamlar için tasarlanmıştır.
http://www.rda-jsc.org/rda.html

5. Niçin RDA ?
 Tüm kaynakların tanımlanmasını sağlar (digital environments)
 Uluslararası standartlarla uyumlu (more international)
 Sadece kütüphaneler için değildir (more communities)

6. RDA Geliştiren Ekip
Joint Steering Committee (JSC-Ortak Yönetim Kurulu) tarafından
geliştirilmiştir.
Temsilcileri :
 American Library Association, ALA
 Australian Committee on Cataloguing, ACOC
 British Library, BL
 Canadian Committee on Cataloguing, (CCC)
 Chartered Institute of Library and Information Professionals, (CILIP)
 Library of Congres, LC

7. Uluslararası Standartlarla İlişkisi
 Functional Requirements for Bibliographic Records (FRBR; 1998)
 Functional Requirements for Authority Data (FRAD; 2009)
 IFLA Statement of International Cataloguing Principles (ICP; 2009)
Kaynak: Barbara Tillett (Jan. 2010)

8. FRBR Nedir?
 Functional Requirements for Bibliographic Records
 “Bibliyografik kayıtlar için işlevsel gereklilikler” olarak tanımlanır
 Kataloglar için kavramsal bir model olarak geliştirildi, IFLA Study Group on
FRBR, 1998
 Varlık – ilişki (Entity-Relationship) modeli doğrultusunda geliştirilmiştir

9. FRBR Nedir?
Kullanıcıların kütüphane kataloglarını kullanırken gerçekleştirdikleri;
bulma, belirleme, seçme, sağlama görevleri açısından tanımlanmaktadır
 Find Bulma
 Identify Belirleme
 Select Seçme
 Obtain Sağlama

10. FRBR Terminolojisi
Entities / Varlıklar
 Group 1 :
 Work, expression, manifestation, item
(Eser, anlatım, gösterim, kopya)
 Group 2 :
 Person, family, corporate body
(Kişi, aile, tüzel kurum)
 Group 3 :
 Concept, object, event, place
(Kavram, nesne, olay, yer)

11. FRBR :1. Grup Varlıkları
Eser, anlatım yoluyla
gerçekleş tirilir
Anlatım, gösterimde
ş ekillendirilir
şekillendirilir
Gösterim, kopya ile
örneklendirilir
bir
çoklu
Kaynak: Tillett (2004, slayt no. 11)
http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/Tonta-frbr-son.pdf

12. FRBR Varlık Düzeyleri
Eser Roman Film
Anlatım Özgün Eleştirel Özgün
Çeviri
metin basım sürüm
Gösterim Kağıt
Kağıt PDF
PDF HTML
HTML
item
Kaynak: Tillett (2004, slayt no. 16)

13. FRBR :1. Grup Varlıkları

“ Kara Kitap ” roman (eser)

The black book, Orhan Pamuk ; Maureen Freely çevirisi (anlatım)

Vintage International, 2006 baskısı (gösterim)

B. Ü. Kütüphanesi’ndeki bir kopya (kopya)

14. FRBR Faydaları
Kullanıcılar açısından ;
 Kullanıcıların aynı entellektüel ve sanatsal içeriğe sahip bilgi kaynaklarını bir
arada görme olanağı sağlar
 Bilgiyi daha kolay bulma olanağı sağlar
 Tek bir eserin farklı anlatımlarını kolayca görebilme olanağı vardır
 Bütün gösterimlerin kolayca bulunması mümkündür
 Birbiriyle ilişkili eserler ve gösterimler arasındaki ilişkileri daha iyi anlayabilme
olanağı vardır
Kaynak: Nevzat Özel (Eylül 2010)

15. FRBR Faydaları
Kütüphaneciler açısından ;
 Daha kolay kataloglama olanağı sağlar
 Kataloglama yükünü azaltır
Kaynak: Nevzat Özel (Eylül 2010)

16. FRBR Uygulamaları
 Fiction Finder (OCLC)
 Worldcat (OCLC)
 AustLit Gateway
 http://www.bib.ucl.ac.be
 VisualCat (Denmark)
 VTLS, Millenium uyumlu

17. FRBR tree
view

18. Web OPAC
with FRBR

19. OCLC Worldcat

20. Örnek FRBRize Katalog
http://www.bib.ucl.ac.be

22. FRBR tree

24. video
kitap

25. video
kitap

28. FRAD Nedir ?
 Functional Requirements for Authority Data
 IFLA tarafından geliştirilen kavramsal model
 Varlık-ilişki modeli
User tasks :
 Find
 Identify
 Contextualize
 Justify

29. FRAD Nedir ?
 Authority data instructions included in RDA
 Special coded dates
 Associated place
 Address
 Field of activity
 Affiliation
 Occupation
 Gender
 Family information
 Associated language

30. AACR2 & RDA Farkları
 AACR2 materyal türüne göre tanımlama
 RDA her türlü kaynak ve içeriğin tanımlaması ( all types of resources and
all types of content)

31. AACR2 & RDA Farkları
AACR2 RDA
 Pratiğe dayanır  Teoriye dayanır
(FRBR*)
 Kart kataloglar için  Dijital ortam için
tasarlanmıştır tasarlanmıştır
 Kurallar, içerik ve  Kurallar, içerik için
görüntü için
*Functional Requirements for Bibliographic Records

32. AACR2 & RDA Farkları : Yapısı
AACR2 RDA
Part I – Description Recording attributes (özellikler)
Part II – Headings, Uniform Titles, Recording relationships (ilişkiler)
and References
FRBR ve FRAD kavramsal modellerin bir uygulaması
olduğundan yapının dili de değişmiştir.

33. AACR2 & RDA Farkları : Yapısı
Recording attributes (özellikler) Recording relationships (ilişkiler)
Section 1.Attributes of Manifestation and Item Section 5. Primary Relationships
Section 2. Attributes of Work and Expression Section 6. Relationships to Persons, Families, and
Corporate Bodies Associated with a Resource
Section 3. Attributes of Person, Family, and Corporate Body
Section 7. Subject Relationships
Section 4. Attributes of Concept, Object, Event, and Place
Section 8. Relationships between Works, Expressions,
Manifestations, and Items
Section 9. Relationships between Persons, Families, and
Corporate Bodies
Section 10. Relationships between Concepts, Objects,
Events, and Places

34. AACR2 & RDA Farkları :Terminoloji
AACR2 RDA
 area  element
 main entry  authorized access point
 added entry  access point
 uniform title  preferred title for a work
 heading  preferred access point
 see reference  variant access point
 author, composer, etc.  creator
 physical description  carrier description

35. AACR2 & RDA Farkları
Kaynakların sınıflandırılması
 AACR2
 GMDs
 RDA
 content type
 media type
 carrier type

36. AACR2 & RDA Farkları
Kaynakların sınıflandırılması
General Material Designations Media type
 electronic resource
 audio
 microform
 computer
 sound recording
 microform
 Videorecording
Carrier type
 filmstrip  film reel
 motion picture  filmstrip
 slide  overhead transparency
 Transparency  slide
Content type
 cartographic material  cartographic image
 music  notated music
 text  text

37. Take what you see /Gördüğün herşeyi al
AACR2
 Title: The w[o]rld of pop
RDA:
 Title: The wrld of pop
 Variant title:The world of pop
 Note:Title should read The world of pop
Kaynak: Alison Hitchens (March 2010)

38. Make it easy for users to understand
Anlaması kolay olsun
AACR2: 2nd rev. ed.
RDA: Second revised edition
AACR2: [S.l.] : [s.n.], 1990.
RDA: [Place of publication not identified] : [Publisher not identified],1990.
AACR2: 8 v. in 5
RDA: 8 bibliographic volumes in 5 physical volumes
Kaynak: Alison Hitchens (March 2010)

39. Rule of 3 : AACR2 / Sorumluluk alanı
245 $a Cinquefoil : $b new work from five Ottawa poets / $c Mark
Frutkin ... [et al.]
700 $a Frutkin, Mark, $d 1948-
kaynak: Laura May (Feb. 2010)
)

40. RDA :Find and identify
Bul ve Belirle
100 $a Frutkin, Mark, $d 1948-
245 $a Cinquefoil : $b new work from five Ottawa poets / $c Mark Frutkin,
Rebecca Leaver, Seymour Mayne, Susan Robertson, Nicola Vulpe.
700 $a Leaver, Rebecca
700 $a Mayne, Seymour, $d 1944-
700 $a Robertson, Susan
700 $a Vulpe, Nicola, $d 1954-
Kaynak: Laura May (Feb. 2010)

41. Güle güle : 245 $h
Three new elements:
 Content type (MARC 336)
http://www.loc.gov/standards/valuelist/rdacontent.html
 Media type (MARC 337)
http://www.loc.gov/standards/valuelist/rdamedia.html
 Carrier type (MARC 338)
http://www.loc.gov/standards/valuelist/rdacarrier.html

42. MARC Değişiklikleri
AACR2 RDA
041 1# $a eng $h por 041 1# $a eng $h por
100 1# $a Coelho, Paulo. 100 1# $a Coelho, Paulo.
240 10 $a Alquimista. $l English 240 10 $a Alquimista. $l English
245 14 $a The alchemist / $c Paul 245 14 $a The alchemist / $c Paul
Coelho ; translated by Alan R. Coelho.
Clarke. 260 ## $a [San Francisco] : $b
260 ## $a [San Francisco] : $b HarperSanFrancisco, $c [1993?],
HarperSanFrancisco, $b c1993. ©1993.
300 ## $a 177 p. ; $c 21 cm. 300 ## $a 177 pages ; $c 21 cm
700 1# $a Clarke, Alan $q (Alan R.) 336 ## $a text $2 rdacontent
337 ## $a unmediated $2 rdamedia
338 ## $a volume $2 rdacarrier
500 ## $a Translation of the author’s
Alquimista.
700 1# $a Clarke, Alan $q (Alan R.)
Kitap Örneği

43. MARC Değişiklikleri
 AACR2 :
100: 1 $a Mozart, Wolfgang Amadeus, $d 1756-1791 .
245: 10 Symphony no. 35 $h[sound recording] / $c Mozart.
 RDA :
100: 1 $a Mozart, Wolfgang Amadeus, $d 1756-1791 $e composer.
245: 10 $a Symphony no. 35 / $c Mozart.
 336: $a performed music $2 rdacontent
 337: $a audio $2 rdamedia
 338: $a audio disc $2 rdacarrier Müzik CD

44. MARC Değişiklikleri
 AACR2 :
245 04 $a The Oyez Project : $b U.S. Supreme Court media
$h[electronic resource]
 RDA :
336 $a text $b txt $a spoken word $b spw $2 rdacontent
337 $a computer $b c $2 rdamedia
338 $a online resource $b cr $2 rdacarrier
Online resource with text and audio

45. MARC 21 Authority Format -1
 046: special coded dates
 370: associated place
 371: address
 372: field of activity
 373: affiliation
 374: occupation
 375: gender
 377: associated language
Kaynak: Barbara Tillett (Jan. 2010) http://www.loc.gov/marc/authority/ad1xx.html

46. MARC 21 Authority Format -2
100 1# $a Paz, Octavio, $d 1914-1998
 Special Coded Dates (MARC 046)
 046 ## $f 1914 $g 1998
 Associated Place (MARC 370)
 370 ## $a Mexico City, Mexico $b Mexico City, Mexico $f U.S. $f France $u
http://en.wikipedia.org/wiki/Octavio_Paz
 Field of Activity (MARC 372)
 372 ## $a poet $a author $a diplomat $v Wikipedia
 Occupation (MARC 374)
 374 ## $a author
 Gender (MARC 375)
 375 ## $a male $2 [code for RDA list]
Associated Language (MARC 377)
 377 ## $a spa $a eng $a fre

47. MARC 21 Authority Format -3
AACR2 RDA
Tezcan, Semih, 1933- Tezcan, Semih, 1933-
Occupation : Turkish Scientist
Field Activity : Civil Engineering
Tezcan, Semih, 1943- Tezcan, Semih, 1943-
Field of Activity: Turkish languges, Turcology
Occupation : philologist

48. RDA TOOLKIT
 RDA, Tools ve Resources - 3 sekme
 RDA içeriğine “table of context” veya
“element set view “ şeklinde ulaşılabilmektedir.
 AACR2 tam metnine erişmek mümkün. Linkler verilerek RDA ile ilişkilendirilmiştir.
 MARC kodlarıyla eşleştiren tablolar mevcut olduğundan MARC’dan RDA’ya yada RDA’dan MARC’a
geçiş yapılabilmektedir.
 Kurum veya kişiler toolkit’in işinde kendi iş akışlarını ve politikalarını oluşturup paylaşıma
açabilmektedirler.
 Yardım menüsü sitenin kullanımıyla ilgili detaylı bilgi vermektedir.
http://www.rdatoolkit.org/

49. RDA Test Süreci
25 Ocak 2009: RDA test süreci için belirlenen ABD’deki 3 ulusal kütüphane ;
 The Library of Congress
 National Agricultural Library
 National Library of Medicine
Mart 2009: The US RDA Test Coordinating Committee oluşturuldu.
Mayıs 2009: 20 test partneri seçildi.
Haziran 2010: RDA toolkit yayınlandı.
Ekim- Aralık 2010: Test partnerleri 3 aylık dönemde RDA toolkit kullanarak kayıt yaratacaklar . Analiz
sonuçlarını komiteyle paylaşacaklar.
ABD RDA Test Komitesi, test sonuç raporunu ALA 2011 Yıllık (23-28 Haziran) toplantısından
önce web sayfasından duyurmayı planlamaktadır.
http://www.loc.gov/bibliographic-future/rda/timeline.html

50. “RDA, AACR2 and you:What catalogers are thinking”
Kaynak: E. Sanchez (Feb. 2010)

51. Öneriler
 Kataloglama standartları kurulu oluşturulmalı, (TKD, ÜNAK altında)
 RDA ve FRBR alanında çalışma grupları oluşturulmalı
 FRBR raporu Türkçeye çevrilmeli
 RDA broşürü Türkçeye çevrilmeli
 International Cataloguing Principles (ICP) Türkçeye çevrilmeli
 Gelişmeleri takip etmek için RDA ve FRBR ile ilgili kaynak siteler
incelenmeli, tartışma listeleri ve bloglar izlenmeli
 Library of Congress test süreci izlenmeli
 Otomasyon sistem adaptasyonu için sistem yöneticileriyle işbirliği
 Bölüm derslerinde FRBR modeli ve RDA standardı anlatılmalı

52. Teşekkürler…
Sorular?