1. Hoofdpijn & triggerpoints Landelijke Triggerpoint Dag Den Dolder 26 september 2010 Hannah Bouma & Tilly Slangen

2. A. Nooit B. 1 – 2 x per maand C. Wekelijks D. Vaker dan 1 x per week 2 Wie heeft wel eens hoofdpijn?

3. Twee miljoenen Nederlanders kampen regelmatig met zware hoofdpijn. 500.000 Nederlanders hebben meer dan 15 dagen per maand hoofdpijn Ziekteverzuim door hoofdpijn: dagelijks70.000! Kosten: 3 miljard euro per jaar (bron: Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatienten) Hoofdpijn in cijfers 3

4. Ervaring met behandelen eigen hoofdpijn Ervaring met behandelen van cliënten met hoofdpijn 4 Behandel ervaring

5. 5 Invulkaart hoofdpijn

6. Voel met je vingertoppen aan je hoofdhuid op verschillende plaatsen Hoe voelt het aan? Zijn er pijnlijke plekken, verhardingen? Is er spanning? Onthoud hoe het voelt! 6 Test hoofdhuid

7. Spanningshoofdpijn Migraine Clusterhoofdpijn Hoofdpijn na trauma Soorten hoofdpijn 7

8. Ongeveer 65% van de Nederlanders heeft wel eens spanningshoofdpijn Bij 10 % daarvan is het chronisch Symptomen: meestal aan beide zijden van het hoofd, vanuit de nek. Drukkend gevoel van pijn of zware, constante pijn. Duur: van 30 minuten tot enkele dagen Oorzaken: stress, angst, depressie, vermoeidheid, lawaai, staren. 8 Spanningshoofdpijn

9. 2,5 miljoen Nederlanders hebben migraine; 75% daarvan is vrouw Komt in aanvallen Aanvallen hebben duidelijk begin en einde Pijn zit meestal aan één kant van het hoofd Heftige bonzende of kloppende pijn Misselijkheid/braken Overgevoeligheid voor licht en geluid, soms aura Elke inspanning is onmogelijk Duur 4-72 uur per (onbehandelde) aanval. Oorzaak niet bekend 9 Migraine

10. Hoe langer migraine, hoe meer triggerpoints 75% van de triggerpoints werden in suboccipitalen en temporalis gevonden Triggerpoints kunnen verandering in het hersenweefsel en bloedvaten veroorzaken, of andersom? 10 Onderzoek naar rol MTrP’s bij migraine

11. Oorzaak en in stand houden MTrP’s Mechanische factoren Meubilair, kussens, matras Overbelasting spieren Kleding, tassen Houding hoofd Visuele stress Letsel Asymmetrisch skelet Voeding Cafeïne en alcohol 11

12. Vitamines Vitamine C: herstel kleine bloedvaatjes Vitamine B: belangrijk voor zenuwstelsel Vitamine B2: heeft invloed op frequentie en duur migraine Mineralen calcium, magnesium en kalium belangrijk voor de spierfunctie 12 Vitamines en mineralen

13. 1. Strijkingen en knedingen (Clair Davies) 2. Ischaemische compressie, minimaal 7 seconden Voorbeeld: temporalis Technieken 13

14. Temporalis Functie: kauwen, onderkaak naar boven bewegen Klacht: hoofdpijn, tand- en kiespijn (koud en hitte), ontstoken tandvlees, pijn aan slapen. Factoren: masker dragen, klap krijgen, lang je mond open bij de tandarts, tandenknarsen, kauwgum Masseren met (ondersteunde) vingertoppen, ischaemische compressie of actieve stretch Stretch: gapen 14

15. 15 Schouder Trapezius (2,3,5,7,9) Hals Sternocleidomastoideus (1-7, 10) Nek Splenius Capitis (1), Splenius Cervicis (8) Multifidi (9), Semispinalis (4) Kaak Temporalis (2,3,5,8), Masseter (5,6,8), laterale en mediale Pterygoïde (6,7), Digastricus (2,7,8,10) Gezicht Occipitalis (2), Orbicularis Oculi (5,7), Zygomaticus (4,5,7), Frontalis (4), Buccinator (7)

16. 16 Orbicularis oculi Functie: sluiten ooglid Klacht: moeite met fronsen en ooglid sluiten; pijn in neus en bovenlip Gediagnosticeerd als spanningshoofdpijn Factoren: fronsen, turen Stretch door verbaasd kijken, grote ogen maken Masseren: druk geven met vingertoppen tegen bot oogkas of kneding

17. 17 Frontalis Functie: wenkbrauwen optrekken, voorhoofd rimpelen Klacht: pijn in het voorhoofd Factoren: wenkbrauwen optrekken Masseren met knokkels en vingertoppen Stretch: wenkbrauwen omlaag trekken

18. 18 Suboccipitalen Functie: dorsale extensie Klacht: pijn in het hoofd, moeilijk te benoemen waar precies. Pijn schedelrand. Masseren: druk geven met vingers tegen schedelrand Factoren: houding hoofd, naar boven kijken, kyfose Stretch: hoofd naar voren buigen

19. 19 Masseter Functie: kauwen Klacht: pijn in wang, kiezen, oor en wenkbrauw, moeite mond openen Factoren: houding hoofd, lang mond open houden Masseren: duim in wang, vingers aan de buitenkant Stretch: onderkaak naar voren en beneden trekken

20. Geef elkaar een lekkere hoofdmassage, 5 minuten per persoon Hertest: check daarna de hoofdhuid bij jezelf Is er verschil vergeleken het begin? 20 Hoofdmassage

21. Zicht krijgen op patronen in hoofdpijn Beschrijving van klacht, locatie en pijnintensiteit Soort pijn Welke gedachten waren er? Waren er zorgen? Bezigheden Medicijngebruik Voeding 21 Hoodfdpijndagboek

22. Tong tussen tanden en binnenkant lippen rollen Ontspanning voor kaakspieren 10 x naar links en 10 x naar rechts draaien 22 Oefening tongrollen

23. www.hoofdpijn.nl www.hoofdpijnpatienten.nl Triggerpoint therapyforheadaches & migraines, Valerie DeLaune. New Harbinger self-help workbook. Pain Erasure. Bonnie Prudden Presentatie: www.linkedIn.com/pub/Hannah-Bouma Verdere informatie 23

24. 1-daagse workshop Datum: woensdag 9 februari 2011 Plaats: Utrecht, SAG Inhoud workshop: Anamnese gericht op hoofdpijnklachten Oefenen verschillende technieken Oefenen verschillende spieren op elkaar, waaronder kaakspieren inwendig Stretchen kaak en gezichtsspieren Achtergrondinformatie over invloed voeding, vitamines en mineralen op triggerpoints TMD en invloed op hoofdpijn 24 Hoofdpijn workshop