1. ‫کاشت‬ ‫نظریه‬ :‫تحقیق‬ ‫موضوع‬(CULTIVATION THEORY)
George Gerbner
‫باوی‬ ‫حسن‬ :‫از‬ ‫تحقیق‬
‫نیا‬ ‫مجد‬ ‫دکتر‬ :‫راهنما‬ ‫استاد‬
‫طباطبایی‬ ‫عالمه‬ ‫دانشگاه‬
‫ماه‬ ‫دی‬1931

2. ‫در‬‫میان‬‫نظریاتی‬‫كه‬‫به‬‫آثار‬‫درازمدت‬‫رسانه‬‫ها‬‫پرداخته‬،‫اند‬‫حق‬‫تقدم‬‫با‬‫نظریه‬‫كاشت‬‫می‬‫باشد‬.‫این‬
‫نظریه‬‫عبارتست‬‫از‬‫اینكه‬‫تلویزیون‬‫در‬‫میان‬‫رسانه‬‫های‬‫مدرن‬‫چنان‬‫جایگاه‬‫محوری‬‫در‬‫زندگی‬
‫روزمره‬‫ما‬‫پیدا‬‫كرده‬‫است‬‫كه‬‫منجر‬‫به‬‫غلبه‬‫آن‬‫بر‬"‫محیط‬‫نمادین‬"‫شده‬‫و‬‫پیام‬‫هایش‬‫در‬‫مورد‬،‫واقعیت‬
‫جای‬‫تجربه‬‫شخصی‬‫و‬‫سایر‬‫وسایل‬‫شناخت‬‫جهان‬‫را‬‫گرفته‬‫است‬[.1]‫از‬ ‫قبل‬ ‫ولی‬‫وارد‬‫بحث‬ ‫به‬ ‫شدن‬
،‫کاشت‬ ‫نظریه‬‫ن‬ ‫زندگی‬ ‫ابتدا‬‫نظر‬ ‫این‬ ‫بنیانگذار‬ ‫گربنر‬ ‫جورج‬ ‫امه‬‫را‬ ‫یه‬‫است‬ ‫شده‬ ‫عجین‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫نامش‬ ‫که‬
‫را‬‫می‬ ‫نقل‬ ‫اختصار‬ ‫به‬‫کن‬.‫م‬
‫گربنر‬ ‫جورج‬ ‫نامه‬ ‫زندگی‬
‫آگوست‬ ‫در‬ ‫گربنر‬ ‫جرج‬9191‫سال‬ ‫در‬ .‫شد‬ ‫متولد‬ ‫مجارستان‬ ‫بوداپست‬ ‫در‬9191‫مهاجرت‬ ‫آمریکا‬ ‫به‬
‫و‬ ‫کرد‬‫کارشناسی‬ ‫دوره‬ ‫اتمام‬ ‫از‬ ‫پس‬ .‫شد‬ ‫برکلی‬ ‫دانشگاه‬ ‫وارد‬ ‫نگاری‬ ‫رزونامه‬ ‫رشته‬ ‫در‬ ‫تحصیل‬ ‫برای‬
‫لس‬ ‫به‬ ‫سیاسی‬ ‫نگار‬ ‫روزنامه‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫ارتش‬ ‫از‬ ‫انفصال‬ ‫از‬ ‫بعد‬ .‫درآمد‬ ‫آمریکا‬ ‫ارتش‬ ‫استخدام‬ ‫به‬
‫در‬ ‫او‬ .‫رفت‬ ‫آنجلس‬9111‫گرفت‬ ‫جنوبی‬ ‫کالیفرنیای‬ ‫دانشگاه‬ ‫از‬ ‫ارتباطات‬ ‫رشته‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫دکترای‬‫او‬ .
‫روی‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫اجتماعی‬ ‫و‬ ‫فرهنگی‬ ،‫سیاسی‬ ‫های‬ ‫فعالیت‬ ‫تمامی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫جایی‬ ‫ارتباطات‬ ‫عرصه‬ ‫بود‬ ‫معتقد‬
.‫دهد‬ ‫می‬
‫از‬ ‫و‬ ‫پرداخت‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫ایلینویز‬ ‫دانشگاه‬ ‫ارتباطات‬ ‫پژوهشگاه‬ ‫در‬ ‫مدتی‬ ‫گربنر‬9191‫تا‬9191‫رئیس‬
‫در‬ .‫بود‬ ‫پنسیلوانیا‬ ‫دانشگاه‬ ‫ارتباطات‬ ‫دانشکده‬9111‫ت‬ ‫رفت‬ ‫تمپل‬ ‫دانشگاه‬ ‫به‬‫از‬ ‫ارتباطات‬ ‫مباحث‬ ‫به‬ ‫ا‬
‫نیز‬ ‫را‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫ارتباطات‬ ‫انجمن‬ ‫است؛‬ ‫کاشت‬ ‫نظریه‬ ‫بنیانگذار‬ ‫که‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫او‬ .‫بپردازد‬ ‫دور‬ ‫راه‬
‫اجتماعی‬ ‫علوم‬ ‫کمیسیون‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫جامعه‬ ‫و‬ ‫ارتباطات‬ ‫زیرگروه‬ ‫ریاست‬ ‫نیز‬ ‫مدتی‬ ‫او‬ .‫است‬ ‫کرده‬ ‫تاسیس‬
‫دسامبر‬ ‫در‬ ‫گربنر‬ .‫داشت‬ ‫عهده‬ ‫به‬ ‫آمریکا‬ ‫های‬ ‫انجمن‬5001.‫گفت‬ ‫حیات‬ ‫بدرود‬
‫پنسیلوانیا‬ ‫دانشگاه‬ ‫در‬ ‫گربنر‬ ‫جورج‬

3. ‫گربنر‬ ‫جورج‬ ‫کاشت‬ ‫تئوری‬
"‫جورج‬‫گربنر‬("1393)‫و‬‫تعداد‬‫دیگری‬‫از‬‫پژوهشگران‬‫مدرسه‬‫ارتباطات‬‫دانشگاه‬‫پنسیلوانیا‬‫بااستفاده‬
‫از‬‫تحقیقی‬‫كه‬‫ا‬‫ل‬‫احتما‬‫طولنی‬‫ترین‬‫و‬‫گسترده‬‫ترین‬‫برنامه‬‫پژوهش‬‫اثرهای‬‫تلویزیون‬،‫است‬‫نظریه‬
«‫كاشت‬‫باورها‬»‫را‬‫ارائه‬‫دادند‬[ .2]‫شاهد‬‫اصلی‬‫گرنبر‬‫برای‬‫این‬،‫نظریه‬‫از‬‫تحلیل‬‫محتوای‬
‫سیستماتیك‬‫تلویزیون‬‫آمریكا‬‫طی‬‫چندین‬‫سال‬‫متوالی‬‫بدست‬‫آمده‬‫است‬[.9]
‫و‬ ‫وقایع‬ ‫بیان‬ ‫اصلی‬ ‫منبع‬ ‫به‬ ‫کنونی‬ ‫دنیای‬ ‫در‬ ‫تلوزیون‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫بیان‬ ‫گربنر‬ ‫جرج‬ ‫کاشت‬ ‫تئوری‬
«‫ها‬ ‫داستان‬ ‫کننده‬ ‫تعریف‬»‫خود‬ ‫نظر‬ ‫مورد‬ ‫واقعیت‬ ‫القاء‬ ‫و‬ ‫تاثیرگذاری‬ ‫قدرت‬ ‫دارای‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫تبدیل‬
‫و‬ ‫شبیه‬ ‫کنونی‬ ‫دنیای‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫تلوزیون‬ ‫اثرگذاری‬ ‫گربنر‬ .‫است‬ ‫مردم‬ ‫فکری‬ ‫و‬ ‫اجتماعی‬ ‫هستی‬ ‫بر‬‫حد‬ ‫در‬
‫او‬ ‫عقیده‬ ‫به‬ .‫داند‬ ‫می‬ ‫مذهب‬ ‫مانند‬ ‫اجتماعی‬ ‫قدرتمند‬ ‫ساختارهای‬ ‫سایر‬«‫فراهم‬ ‫روزانه‬ ‫آیین‬ ‫یک‬ ‫تلوزیون‬
‫مذهب‬ ‫با‬ ‫تلوزیون‬ ‫شباهت‬ ‫اصلی‬ ‫بخش‬ .‫گذارند‬ ‫می‬ ‫اشتراک‬ ‫به‬ ‫مردم‬ ‫عموم‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫نخبگان‬ ‫که‬ ‫کند‬ ‫می‬
‫تع‬ ‫برای‬ ‫تالش‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫الگوهایی‬ ‫مداوم‬ ‫تکرار‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫اجتماعی‬ ‫کارکردهای‬ ‫و‬‫و‬ ‫جهان‬ ‫ریف‬
‫توده‬ ‫ایجاد‬ ‫باعث‬ ‫تلوزیون‬ ‫از‬ ‫زیاد‬ ‫استفاده‬ ‫است‬ ‫معتقد‬ ‫گربنر‬ .‫است‬ ‫اجتماعی‬ ‫نظم‬ ‫به‬ ‫بخشیدن‬ ‫مشروعیت‬
.‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫بیمناک‬ ‫و‬ ‫همگن‬ ‫ای‬
‫تبیین‬‫نظریه‬
‫این‬‫نظریه‬‫یكی‬‫از‬‫اشكال‬‫اثر‬‫رسانه‬‫ها‬‫در‬‫سطح‬‫شناختی‬‫بوده‬‫و‬‫مربوط‬‫به‬‫این‬‫موضوع‬‫است‬‫كه‬‫قرار‬
‫گرفتن‬‫در‬‫معرض‬‫رسانه‬،‫ها‬‫تا‬‫چه‬‫حد‬‫می‬‫تواند‬‫به‬‫باورها‬‫و‬‫تلقی‬‫عموم‬‫از‬‫واقعیت‬،‫خارجی‬‫شكل‬‫دهد؟‬
‫نظریه‬‫كاشت‬‫یا‬‫اشاعه‬‫برای‬‫ارائه‬‫الگویی‬‫از‬،‫تحلیل‬‫تبیین‬‫شده‬‫است؛‬‫تا‬‫نشان‬‫دهنده‬‫تأثیر‬‫بلندمدت‬
‫رسانه‬‫هایی‬،‫باشد‬‫كه‬‫ا‬‫ا‬‫اساس‬‫در‬‫سطح‬‫برداشت‬،‫اجتماعی‬‫عمل‬‫می‬‫كنند‬[.4]‫گرنبر‬‫عقیده‬‫دارد‬‫كه‬
‫تلویزیون‬‫به‬‫لحاظ‬‫عمق‬‫و‬‫نفوذ‬‫قابل‬‫مالحظه‬،‫اش‬‫نیروی‬‫فرهنگی‬‫قدرتمندی‬‫است‬.‫وی‬‫تلویزیون‬‫را‬
‫ابزاری‬‫در‬‫دست‬‫نظم‬‫تثبیت‬‫شده‬‫صنعتی‬‫اجتماعی‬‫می‬،‫داند‬‫كه‬‫بجای‬،‫تغییر‬‫تهدید‬‫یا‬‫تضعیف‬‫نظام‬‫سنتی‬
،‫باورها‬‫ارزشها‬‫و‬،‫رفتارها‬‫در‬‫خدمت‬،‫حفظ‬‫تثبیت‬‫یا‬‫تقویت‬‫آنهاست‬.‫او‬‫كه‬‫اثر‬‫اصلی‬‫تلویزیون‬‫را‬
‫جامعه‬‫پذیری‬‫یعنی‬‫اشاعۀ‬‫ثبات‬‫و‬‫پذیرش‬‫وضعیت‬‫موجود‬‫می‬،‫داند‬‫معتقد‬‫است‬‫كه‬‫تلویزیون‬‫تغییرات‬‫را‬
‫به‬‫تنهایی‬‫به‬‫حداقل‬‫نمی‬‫رساند؛‬‫بلكه‬‫این‬‫امر‬‫با‬‫هماهنگی‬‫دیگر‬‫نهادهای‬‫عمدۀ‬‫فرهنگی‬‫محقق‬
‫می‬‫شود‬[.5]
"‫گرنبر‬"‫مدعی‬‫است‬‫كه‬‫میان‬‫تماشای‬‫تلویزیون‬‫و‬‫اظهار‬‫نظر‬‫در‬‫مورد‬‫واقعیت‬‫های‬،‫دنیا‬‫رابطه‬‫وجود‬
‫دارد‬‫و‬‫تماشاگران‬‫پرمصرف‬‫تلویزیون‬‫نسبت‬‫به‬‫واقعیات‬‫زندگی‬‫با‬‫بینندگان‬‫كم‬‫مصرف‬‫اختالف‬‫نظر‬
‫دارند‬.
‫این‬‫نظریه‬‫معتقد‬‫است‬‫كه‬‫تلویزیون‬‫در‬‫بلندمدت‬‫موجب‬‫تأثیر‬‫در‬‫جهان‬‫بینی‬‫و‬‫نظام‬‫ارزشی‬‫بینندگان‬
‫پرمصرف‬‫خود‬‫می‬‫شود‬‫و‬‫به‬‫آنها‬‫نگرش‬‫تلویزیونی‬‫واحد‬‫در‬‫مورد‬‫واقعیات‬‫می‬‫بخشد‬.‫در‬‫واقع‬‫نظریه‬
‫گرنبر‬‫با‬‫تفاوت‬‫قائل‬‫شدن‬‫بین‬‫مخاطب‬‫عادی‬‫و‬،‫پرمصرف‬‫تأثیر‬‫زیاد‬‫تلویزیون‬‫بر‬‫مخاطب‬‫پرمصرف‬
‫را‬‫اثبات‬‫می‬‫كند‬.

4. "‫گرنبر‬"‫می‬‫گوید‬:‫از‬‫نظر‬‫تماشاگران‬،‫پرمصرف‬‫تلویزیون‬،‫ا‬‫ال‬‫عم‬‫دیگر‬‫منابع‬،‫اطالعات‬‫افكار‬‫و‬
‫آگاهی‬‫ها‬‫را‬‫به‬‫انحصار‬‫در‬‫آورده‬‫و‬‫یك‬‫كاسه‬‫می‬‫كند‬.‫اثر‬‫این‬‫مواجهه‬‫با‬‫پیام‬‫های‬،‫مشابه‬‫چیزی‬‫را‬‫تولید‬
‫می‬‫كند‬‫كه‬‫وی‬‫آنرا‬‫كاشت‬‫یا‬‫آموزش‬‫جهان‬‫بینی‬،‫رایج‬‫نقش‬‫های‬‫رایج‬‫و‬‫ارزش‬‫های‬،‫رایج‬‫می‬‫نامد‬[.9]
‫گرنبر‬‫عقیده‬‫دارد‬‫كه‬‫پیام‬‫تلویزیون‬‫از‬‫چندین‬‫جنبۀ‬‫اساسی‬‫از‬‫واقعیات‬‫فاصله‬‫دارد؛‬‫اما‬‫به‬‫جهت‬‫تكرار‬
‫دائمی‬،‫اش‬‫ا‬‫ا‬‫نهایت‬‫به‬‫عنوان‬‫دیدگاه‬‫مورد‬‫وفاق‬،‫جامعه‬‫پذیرفته‬‫می‬‫شود‬‫و‬‫تماس‬‫ممتد‬‫با‬‫جهان‬،‫تلویزیون‬
‫می‬‫تواند‬‫ا‬‫ا‬‫نهایت‬‫به‬‫قبول‬‫دیدگاه‬،‫تلویزیون‬‫كه‬‫همواره‬‫واقعیت‬‫را‬‫به‬‫درستی‬‫منعكس‬‫نمی‬،‫كند‬‫دربارۀ‬
‫جهان‬‫واقعی‬‫منجر‬‫شود‬[.7]
‫تجدید‬‫نظر‬‫در‬‫نظریه‬‫گربنر‬
‫این‬‫نظریه‬‫سوی‬ ‫از‬"‫پل‬‫هیرش‬"،"‫رابین‬"،"‫تیلور‬"‫و‬"‫پرس‬"‫کردند‬ ‫عنوان‬ ‫شد.آنها‬ ‫مواجه‬ ‫انتقاداتی‬ ‫با‬
‫است‬ ‫نداده‬ ‫انجام‬ ‫خوبی‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫متغیرها‬ ‫سایر‬ ‫کنترل‬ ‫کار‬ ‫گربنر‬ ‫جورج‬ ‫که‬."‫گرب‬‫نر‬"‫در‬‫واكنش‬‫به‬
‫انتقادات‬"‫پل‬‫هیر‬‫ش‬"‫این‬‫نظریه‬‫را‬‫مورد‬‫تجدید‬‫نظر‬‫قرار‬‫داده‬‫و‬‫عناصری‬‫را‬‫بدان‬‫افزود‬[.8]
‫در‬‫تجدید‬‫نظری‬‫كه‬‫توسط‬‫گرنبر‬‫در‬‫این‬‫نظریه‬‫رخ‬،‫داد‬‫وی‬‫دو‬‫مفهوم‬"‫متداول‬‫سازی‬"‫جریان‬ ‫یا‬
‫اصلی‬(main stream)‫و‬"‫تشدید‬"((resonance‫را‬‫به‬‫این‬‫نظریه‬‫افزود‬.‫با‬‫این‬‫مفاهیم‬‫این‬‫واقعیت‬‫ها‬
‫در‬‫نظر‬‫گرفته‬‫می‬‫شود‬‫كه‬‫تماشای‬‫بیش‬‫از‬‫حد‬‫تلویزیون‬‫نتایج‬‫متفاوتی‬‫برای‬‫گروه‬‫های‬‫اجتماعی‬
‫مختلف‬‫دارد‬.‫متداول‬‫سازی‬‫هنگامی‬‫روی‬‫می‬‫دهد‬‫كه‬‫تماشای‬‫بیش‬‫از‬‫حد‬،‫تلویزیون‬‫منجر‬‫به‬‫تشدید‬
‫تقارن‬‫دیدگاه‬‫ها‬‫در‬‫گروه‬‫ها‬‫می‬‫شود‬‫و‬‫هنگامی‬‫روی‬‫می‬‫دهد‬‫كه‬‫اثر‬‫كاشت‬‫در‬‫گروه‬‫خاصی‬‫از‬‫جمعیت‬
‫بیشتر‬‫شود‬.
‫با‬‫افزودن‬‫این‬‫دو‬،‫مفهوم‬‫نظریه‬،‫کاشت‬‫دیگر‬‫مدعی‬‫اثر‬‫همسان‬‫و‬‫سراسری‬‫تلویزیون‬‫بر‬‫همۀ‬
‫تماشاگران‬‫پرمصرف‬‫نیست؛‬‫بلكه‬‫ادعای‬‫نظریه‬‫این‬‫است‬،‫كه‬‫تلویزیون‬‫با‬‫متغیرهای‬‫دیگر‬‫در‬‫تعامل‬
‫قرار‬‫می‬‫گیرد؛‬‫به‬‫شیوه‬‫ای‬‫كه‬‫تماشای‬‫تلویزیون‬‫بر‬‫بعضی‬‫از‬‫گروه‬‫های‬‫فرعی‬‫اثر‬‫قوی‬‫گذاشته‬‫و‬‫بر‬
‫بعضی‬‫دیگر‬‫تأثیری‬‫نخواهد‬‫داشت‬.‫براساس‬‫این‬‫تجدید‬،‫نظر‬‫صرف‬‫پرمصرف‬‫بودن‬،‫مخاطب‬‫موجب‬
‫تأثیر‬‫فراوان‬‫تلویزیون‬‫بر‬‫مخاطب‬‫و‬‫تغییر‬‫باورهای‬‫او‬‫نخواهد‬‫شد؛‬‫بلكه‬‫متغیرهای‬‫محیطی‬‫نیز‬‫در‬‫این‬
‫اثرگذاری‬‫نقش‬‫ایفا‬‫می‬‫كنند‬.
"‫گربنر‬"‫در‬‫تجدید‬‫نظر‬‫خود‬‫انتقاد‬‫هیرش‬‫را‬‫كه‬‫گفته‬‫بود‬‫وی‬‫كار‬‫كنترل‬‫سایر‬‫متغیر‬‫ها‬‫را‬‫بخوبی‬
‫انجام‬‫نداده‬،‫است‬‫می‬‫پذیرد‬‫و‬‫نظر‬‫وی‬‫را‬‫مبنی‬‫بر‬‫اینكه‬"‫اگر‬،‫محقق‬‫متغیرهای‬‫دیگر‬‫را‬‫همزمان‬
‫كنترل‬،‫كند‬‫تغییر‬‫باقی‬‫مانده‬‫را‬‫كه‬‫بتوان‬‫به‬‫تلویزیون‬‫نسبت‬،‫داد‬‫خیلی‬‫كم‬‫است‬"،‫می‬‫پذیرد‬[.3]

5. :‫منابع‬
[1.]‫مك‬،‫كوایل‬‫دنیس؛‬‫نظریه‬‫ارتباطات‬،‫جمعی‬‫پرویز‬،‫اجاللی‬،‫تهران‬‫دفتر‬‫مطالعات‬‫و‬‫توسعه‬
‫رسانه‬،‫ها‬1985،‫چاپ‬،‫دوم‬‫ص‬933.
[2.]،‫سورین‬‫ورنر‬‫و‬،‫تانكارد‬‫جیمز؛‬‫نظریه‬‫های‬،‫ارتباطات‬‫علیرضا‬،‫دهقان‬،‫تهران‬‫انتشارات‬
‫دانشگاه‬،‫تهران‬19،‫چاپ‬،‫سوم‬‫ص‬932–983.
[9.]‫مك‬‫كوایل؛‬‫ص‬933.
[4.]،‫گونتر‬‫بری؛‬‫روش‬‫های‬‫تحقیق‬‫رسانه‬،‫ای‬‫مینو‬،‫نیكو‬،‫تهران‬‫اداره‬‫كل‬‫پژوهش‬‫های‬،‫سیما‬1984،
‫چاپ‬،‫اول‬‫ص‬913.
[5.]،‫همان‬‫ص‬913.
[9.]‫سورین‬‫و‬‫تانكارد؛‬‫ص‬1-933.
[7.]‫مك‬‫كوایل؛‬‫ص‬933‫و‬‫گونتر؛‬‫ص‬913.
[8.]‫سورین‬‫و‬‫تانكارد؛‬‫ص‬932–983.
[3.]‫سورین‬‫و‬‫تانكارد؛‬‫ص‬932-933.