Voorstel nieuwe Aanbestedingsrichtlijn

1. Hein van der Horst
PPS Adviseurs Overheidsopdrachten
Voorstel Aanbestedingsrichtlijn
Wezenlijke Verandering, Herijking
of
Aanscherping?
NEVI Publiek
© PPS 2012
1

2. Programma
Het centrale thema is:
 zijn de wijzigingen werkelijk zo groot of
 is het een kwestie van herformuleren en
 aanscherpen en verduidelijken op basis van jurisprudentie?
De onderwerpen zijn:
 Stand van zaken wetgeving
 Werkingssfeer
 Procedures
 Specificeren, selecteren en gunnen
 Duurzaamheid
2

3. Voorstel Aanbestedingswet
Aanbestedingswet
u Behandeling Tweede Kamer
u Proportionaliteitsgids???
♬ Omzetten in een AMvB
♬ Advies Raad van State
u Eerste Kamer
u Commentaar
 "Twee verschillende aanbestedingsregimes
 "302 bepalingen <> richtlijnen 2004/17 + 2004/18 + WIRA= 181
bepalingen
 > 200 interne en externe (kruis)verwijzingen + AMvB  Vervolg
u Ontoegankelijk
u Houdt geen rekening met Richtlijn defensie- en
veiligheidsopdrachten (2009/81)
 Treedt in werking 2013?????
3

4. Voorbeeld Kruisverwijzingen
Hoofdstuk 3.4 Voorstel Aanbestedingswet
Overige voorschriften voor de procedures m.b.t. de
raamovereenkomst, het dynamisch aankoopsysteem en de prijsvraag.
Artikel 3.80 lid 2 Voorstel Aanbestedingswet
De afdelingen 2.4.1, 2.4.2 en 2.4.5 zijn van overeenkomstige
toepassing op speciale-sectoropdrachten
Deze afdelingen bestaan respectievelijk uit 5, 7 en 7 omvangrijke
bepalingen! < 1400 woorden!
B-diensten: art. 2.38 verwijst naar bijlage IIB Richtlijn 2004/18
Deze bijlage is sinds 15 september 2008 vervangen (Ver. EG/213/2008)
4

5. Het kan nog ingewikkelder (1)
Art. 2.2 Aanbestedingswet
1. Het bepaalde bij of krachtens deel 2 van deze wet is van toepassing op door de
staat te plaatsen overheidsopdrachten voor leveringen en diensten waarvan de
geraamde waarde gelijk is aan of hoger is dan het in artikel 7, onderdeel a, van
richtlijn nr. 2004/18/EG genoemde bedrag, exclusief omzetbelasting.
3. In afwijking van het eerste lid is, indien de overheidsopdracht een dienst als
bedoeld in artikel 7, onderdeel b, derde alinea, van richtlijn nr. 2004/18/EG betreft,
het bepaalde bij of krachtens deel 2 van deze wet van toepassing indien de
geraamde waarde van die overheidsopdracht gelijk is aan of hoger is dan het in
artikel 7, onderdeel b, van richtlijn nr. 2004/18/EG genoemde bedrag, exclusief
omzetbelasting.
5

6. Het kan nog ingewikkelder (2)
Art. 7 Richtlijn 2004/18
Deze richtlijn is van toepassing op overheidsopdrachten die niet op grond van de
in de artikelen 10 en 11 bepaalde uitzondering en de artikelen 12 tot en met 18 zijn
uitgesloten en waarvan de geraamde waarde exclusief belasting over de
toegevoegde waarde (BTW) gelijk is aan of groter dan de volgende
drempelbedragen:
a) EUR 162000 voor andere dan de onder punt b), derde streepje, bedoelde
overheidsopdrachten voor leveringen en voor diensten geplaatst door
aanbestedende diensten die centrale overheidsinstanties zijn zoals vermeld in
bijlage IV; wat betreft overheidsopdrachten voor leveringen van deze
aanbestedende diensten die op het gebied van de defensie werkzaam zijn, geldt dit
alleen voor opdrachten betreffende producten die onder bijlage V vallen;
6

7. Het kan nog ingewikkelder (3)
Art. 7 Richtlijn 2004/18
Deze richtlijn is van toepassing op overheidsopdrachten die niet op grond van de in de
artikelen 10 en 11 bepaalde uitzondering en de artikelen 12 tot en met 18 zijn uitgesloten en
waarvan de geraamde waarde exclusief belasting over de toegevoegde waarde (BTW) gelijk
is aan of groter dan de volgende drempelbedragen:
b) EUR 249000
- voor overheidsopdrachten voor leveringen en voor diensten geplaatst door andere
aanbestedende diensten dan die welke in bijlage IV zijn vermeld;
- voor overheidsopdrachten voor leveringen geplaatst door de in bijlage IV vermelde
aanbestedende diensten die op het gebied van de defensie werkzaam zijn, indien deze
opdrachten betrekking hebben op producten die niet onder bijlage V vallen;
- voor overheidsopdrachten voor diensten geplaatst door een aanbestedende dienst met het
oog op diensten van categorie 8 van bijlage II A, telecommunicatiediensten van categorie 5
waarvan de CPV-posten overeenkomen met de CPC-indelingen 7524, 7525 en 7526, en/of
diensten van bijlage II B;
7

8. 8

9. Voorstellen Europese Commissie
Planning:
u Raad van Ministers
u Europees Parlement
u Juni 2012 definitieve vaststelling?
u Juni 2014 in nationale wetgeving opgenomen?
u Na definitieve vaststelling kunnen belanghebbenden
rechtstreeks beroep doen op deze richtlijn.
9

10. Europa 2020 – strategie
(Verdrag van Lissabon 2007)
Doelstellingen

Het ontwikkelen van een economie gebaseerd
op kennis en innovatie

Het bevorderen van een duurzame en
concurrerende economie

Het stimuleren van de economie met veel
werkgelegenheid en sociale cohesie
 Overheidsopdrachten: efficiënte aanwending
overheidsmiddelen en duurzame groei
10

11. Drie Richtlijnen
 Richtlijn Klassieke Overheid
 Richtlijn Nutssector
 Richtlijn Concessieopdrachten
11

12. Richtlijn Nutsector
Nieuw
u Duur raamovereenkomst 4 jaar!
u Rechtstreekse betaling onderaannemers; geldt ook
voor de klassieke sector. Nieuw
u Merendeel aanpassingen gelijk aan klassieke
overheid
12

13. Nieuw
Richtlijn Concessieopdrachten
 Werken- en dienstenconcessie: ≥ 5.000.000 euro
 Aanbestedingsplichtig
 Dienstenconcessie: 2.500.000 tot 5.00.000 euro
 Aankondiging achteraf
Algemene Verdragsbeginselen blijven van toepassing
(zaak Parking Brixen)
13

14. Nieuw
Onafhankelijke Toezichtsinstantie
(verplicht)
Taken
 Naleving aanbestedingsregels
 Aanbestedingsrechtelijke adviezen
 Signalering fraude, corruptie, belangenconflicten
 Onderzoek klachten burgers en bedrijven
Trias Politica!
Informatieplicht aanbestedende diensten
 Contractdocumenten gegunde opdrachten naar
Toezichtsinstantie!
♬ Werken ≥ 10 miljoen euro
♬ Leveringen en diensten ≥ 1miljoen euro
14

15. Nieuw
Verplichtingen lidstaten
 Aanbestedingspaspoort
♬ Op verzoek verstrekken door nationale autoriteit
♬ Verklaring uitsluitingsgronden
♬ Handels- / beroepsregister
♬ Vergunning, verplicht lidmaatschap beroepsorganisatie
 e-Certis
♬ Aanbestedingspaspoort grensoverschrijdend verkeer
 Acceptatie eigen verklaring (bijlage XIV)
♬ financiële draagkracht en bekwaamheid
15

16. Begrippen
Begrippen zijn aangescherpt en verduidelijkt
 Werk
♬ Bijlage II: alleen de genoemde CPV-code zijn een ‘werk’
♬ Gemengde opdracht: hoofdvoorwerp (Zaak C-412/04)
 Levering en diensten Jurisprudentie
♬ Gemengde opdracht: de waarde Nieuw

Verdeling van opdrachten
♬ Waarde perceel ≥ 500.000 euro afzonderlijk perceel
♬ Zo niet, motivering Oud nieuws
♬ Selectie- en gunningscriteria per perceel!
♬ Beperking aantal te gunnen percelen is mogelijk
♬ Gunning: individueel > vervolgens rangorde in totaal
♬ Coördinatieverplichting is mogelijk Nieuw
16

17. A- en B-diensten
Nieuw
 Onderscheid A- en B-diensten opgeheven
♬ Met uitzondering van gezondheid, onderwijs, sociale
verzekeringen, sociale diensten en diensten van vakbonden.
Hiervoor geldt:
♬ ≥500.000 euro:
♬ Aankondiging vooraf en achteraf
♬ Procedure ongereglementeerd
♬ Algemene beginselen van transparantie en
gelijkheid
17

18. Opdrachten aan aanbestedende
diensten (I)
Jurisprudentie
u Inbesteden (één op één)
♬ Toezicht als ware het een eigen dienst
♬ 90% werkzaam voor de aanbestedende dienst
♬ Geen privé-deelneming
" Aangescherpte Teckal-criteria
18

19. Opdrachten aan aanbestedende
diensten (II)
Nieuw

Inbesteden (gezamenlijk)
♬ Gezamenlijk toezicht als ware het hun eigen diensten
♬ 90% werkzaam voor de aanbestedende diensten
♬ Geen privé-deelneming
♬ Geen winst anders dan een reële vergoeding
Aange-
scherpt
 Intra-publieke opdrachten
♬ Alleen tussen aanbestedende diensten
♬ Openbaar belang
♬ Maximaal voor 10% actief op de markt
♬ Alleen vergoedingen van reële kosten
♬ Geen deelneming van particulieren
19

20. Procedures: what’s new?

Verkorting termijnen
 Vooraankondiging i.p.v aankondiging voor lagere
overheden
 Onderhandelingsprocedure met bekendmaking: er
verandert weinig
 Concurrentiegerichte dialoog: laagdrempeliger
 Dynamisch aankoopsysteem: vereenvoudigde
aankondiging opgeheven
 Innovatief partnerschap
 Raamovereenkomst
Vervolg 
20

21. Termijnen

Openbare
♬ 40 > vooraankondiging + spoed: 20
 Niet-openbare
♬ selectie: 30 + inschrijving 35
Nieuw
♬ vooraankondiging: 15 (inschrijvingsfase)
♬ lagere overheid vooraankondiging: 30 na verzending
uitnodiging bevestiging belangstelling en inschrijvingstermijn in overleg
 Onderhandelingsprocedure met bekendmaking
♬ selectie: 30 + inschrijving 30
Nieuw
 Concurrentiegerichte dialoog
♬ selectie 30 + inschrijving geen termijn
21

22. Vooraankondiging
Nieuw
 Als oproep tot mededinging
♬ niet-openbare procedure
♬ onderhandelingsprocedure
♬ concurrentiegerichte dialoog (?)
♬ vooraankondiging bevat alle informatie
(bijlage VI.B)
♬ schriftelijke uitnodiging bevestiging
belangstelling
♬ 30 dagen na verzending bevestiging (gelijktijdig)
22

23. Procedures met voorselectie
u Niet-openbare procedure
♬ vrije keuze
Optie
u Onderhandelingsprocedure met bekendmaking
♬ voorwaarden > gewijzigd  vervolg
Optie
u Concurrentiegerichte dialoog
♬ nieuwe voorwaarden  vervolg
Optie
u Innovatiepartnerschap
♬ nieuwe procedure  vervolg
23

24. Onderhandelingsprocedure
 "Onaanvaardbare / onregelmatige inschrijving
 Werken: onderhandelingen noodzakelijk i.v.m. ontwerp,
vaststellen financiële en juridische voorwaarden
u Werken: proefneming / onderzoek.
u Diensten en leveringen: specificaties onvoldoende nauwkeurig
vast te stellen
 "Werken, diensten en leveringen: complexiteit of risico’s
Aangescherpt:
u Geen verandering van
♬ opdrachtomschrijving
♬ technische minimumspecificaties
♬ gunningscriteria
Vervallen:
u Financiële (categorie 6 bijlage IIA) en intellectuele diensten
u Proefneming / onderzoek leveringen
24

25. Concurrentiegerichte dialoog
u De voorwaarde is: een bijzondere complexe
opdracht Nieuw
u Voorstel:
♬
Onaanvaardbare / onregelmatige inschrijving ????
♬ Werken: onderhandelingen noodzakelijk i.v.m. ontwerp,
vaststellen financiële en juridische voorwaarden
♬ Werken: proefneming / onderzoek
♬ Diensten en leveringen: specificaties onvoldoende
nauwkeurig vast te stellen
♬ Werken, diensten en leveringen: complexiteit of
risico’s
25

26. Nieuw
Innovatiepartnerschap
u Ontwikkeling van innovatieve producten
u Procedure
♬ aankondiging (bijlage VI.C)
u Gestructureerd in fasen
♬ onderzoeks- en innovatieproces
♬ passende betalingen
♬ eventueel fabricage (prototyping)
♬ bepalen tussentijdse streefdoelen
♬ beëindiging partnerschap
♬ opnieuw aanbesteden en wel …
♬ onderhandelingsprocedure met bekendmaking >
voorwaarde intellectuele eigendomsrechten moeten zijn geregeld
♬
selectiecriteria > capaciteit en ervaring m.b.t. onderzoek,
ontwikkeling innovatieve oplossingen
26

27. Het verschil?
u Innovatiepartnerschap: doel stapsgewijs oplossingen
zoeken en niet gunning van de opdracht.
u Onderhandelingsprocedure: doel gunning van de
opdracht
u Concurrentiegerichte dialoog:: doel gunning van de
opdracht
27

28. Raamovereenkomst
Niets
u
Niet te verwarren met raamcontract  nieuws

Alle participerende aanbestedende diensten
vermelden in de aankondiging! Nieuw
 Vier jaar termijn, maar geen minimum aantal
contractanten. Nieuw Nutssector 4 jaar? 
Geen minicompetitie: wanneer alle voorwaarden
Niets
voor gunning duidelijk zijn nieuws
 Wel minicompetitie: voorwaarden zijn niet duidelijk
♬ zelfde voorwaarden als bij gunning raamovereenkomst
♬ gunningscriteria staan in het oorspronkelijke
bestek
28

29. Het onderscheid
Raamcontract bindt partijen.
u Contractuele voorwaarden zijn duidelijk;
u Zonder aanvullende voorwaarden kan de bestelling worden
gedaan;
u Een bepaalde hoeveelheid af te nemen;
u Volledige inkoopbehoefte;
Raamovereenkomst bindt partijen niet (opgewekte verwachtingen!)
u Voor een bestelopdracht moeten aanvullende voorwaarden
worden gesteld;
u Voorschriften minicompetitie.
29

30. Een Raamcontract is ……
………… een reguliere
overheidsopdracht!
30

31. Voorbereiding
u
Actief marktonderzoek mag!
♬ Discriminatie- en transparantiebeginsel

Belangenverstrengeling Jurisprudentie
Vraag: wanneer uitsluiten?
♬ proportionaliteitsbeginsel (AF-Com zaak; T-160/03)
♩ concurrentieverstoring
♩ juiste middel gelijkheidsbeginsel waarborgen
31

32. Specificaties
 Non-discriminatiebeginsel Leitmotiv
 Verwijzing naar productieproces Niets
Welke voorwaarden gelden? nieuws
♬ verband met de productie van aan te schaffen producten
♬ niet: maatschappelijk verantwoord ondernemen
 Merkspecificaties
♬ alleen als het werkelijk niet mogelijk (inbreukprocedure Intel)
 Milieu- en sociale keuren, mits (cumulatief!) Jurisprudentie
♬ verband houden met voorwerp opdracht
♬ op basis van wetenschappelijk gegevens / objectief
controleerbaar
♬ transparant
♬ onafhankelijk opgesteld
♬ toegankelijk
32

33. Nieuw
Verdeling in Percelen
u Waarde perceel ≤ € 500.000 > verplicht
♬ tenzij het niet passend is en
♬ motiveren
u Maximaal te gunnen percelen aan één inschrijver
u Voorbehoud > percelen aan dezelfde inschrijver of aan
meerderen > vooraf beoordelingsmethodiek bekend.
u Percelen niet zodanig klein dat deze vanwege de
transactiekosten niet toegankelijk meer zijn voor niet-
regionale bedrijven! Proportionaliteitsbeginsel!
33

34. Uitsluitingsgronden
Nieuw
 Dwingend
♬ veroordeling – ook ingeval van managers - wegens lid
criminele organisatie, omkoping, fraude, terrorisme en witwassen
♬ veroordeling wegens belastingontduiking, sociale premies
Nieuw
 Facultatief
♬ schending milieu- en sociale wetgeving
♬ faillissement
♬ ernstige fout bij uitoefening van het beroep
♬ wanprestatie > contractmanagement + dossier!
Nieuw
34

35. Geschiktheidseisen
 Vereenvoudigd Jurisprudentie
♬ minder onderscheid werk, levering en dienst
 Strikt in verhouding met opdracht (proportionaliteit /
transparantie) Nieuw
 Omzeteis: driemaal waarde opdracht op jaarbasis
♬ verdeeld in percelen: 3X omzet per perceel
♬ raamovereenkomst: 3X omzet specifieke opdracht
 Bekwaamheid
♬ personele, technische middelen en ervaring volgens
passende kwaliteitsnorm
♬ bij werk, dienst en installatiewerkzaamheden bij
leveringen > know how, efficiëntie, ervaring en betrouwbaarheid
35

36. Documenten
Nieuw
 Eigen verklaring
♬ uitsluitingscriteria
♬ minimum geschiktheidseisen
♬ kwalitatieve geschiktheidseisen
♬ voor gunning feitelijke controle
♬ te allen tijde bewijsmiddelen opvragen
♬ voor gunning documenten overleggen + controleren!
♬
Rangorde paradox?
 Europees Aanbestedingspaspoort
♬
n.a.w., uitsluitingsgronden, beroepsregister,
bijzondere vergunning
 e-Certis
♬ grensoverschrijdende inschrijvingen
36

37. Gunningscriteria
 Criteria
♬ economische voordeligste inschrijving
♬ laagste kostprijs
Nieuw
 Economisch voordeligste inschrijving
♬ criteria moeten verband houden met voorwerp van de
opdracht
♬ ontwerp van werken en diensten: kwalificatie en ervaring
personeel mag! Niet voor leveringen!
Voorwaarde: na gunning inzet voorgedragen personeel!
♬ criteria kunnen betrekking hebben op specifiek Nieuw
productieproces. Geen MVO!
Voorwaarde: verband houden met gevraagde werk, levering of dienst.
Controleplicht!
37

38. Optie Laagste kostprijs
 Keuze tussen alleen prijs of kosteneffectiviteit (LCC)
u Life Cycle Cost
♬
initiële kosten
Nieuw ♬ koopsom
♬ opleidings- en instructiekosten
♬ projectkosten
♬ exploitatiekosten
♬ onderhoudskosten
♬ energieverbruik
♬ verzekeringskosten
♬ afstotingskosten
♬ afstotingskosten
Nieuw
♬ milieukosten
♬ externe milieukosten
♬ betrekking op uitstoot CO2, klimaatverandering
♬ rechtstreeks verband met levenscyclus
♬ in geld waardeerbaar en controleerbaar
38

39. Methodologie LCC
u Cumulatieve voorwaarden:
♬ gebaseerd op wetenschappelijke gegevens of objectief
controleerbare niet discriminerende criteria
♬ bedoeld voor herhaalde toepassing
♬ toegankelijk voor alle betrokkenen
39

40. Wijziging na gunning
Jurisprudentie
 Wezenlijke wijziging  Heraanbesteding
♬ Andere partijen komen in beeld
♬
Vervanging contractpartij wezenlijke wijziging, tenzij
rechtsopvolging of faillissement
♬ Geen wezenlijke wijziging als aanpassing contractwaarde
≥ 5% en ≥ drempelbedrag
♬ Wel wezenlijke wijziging maar geen heraanbesteding,
indien (cumulatief):
♪ onvoorzienbaar en noodzakelijk
♪ de aard opdracht wijzigt niet en
♪ niet meer dan 50% contractwaarde
Wezenlijke wijziging zonder heraanbesteding publiceren!
40

41. Duurzaamheidscriteria
 Specificaties
♬ bijvoorbeeld keuren
♬ eisen aan materialen / energieverbruik
♬ richtlijn schone voertuigen (2009/33/EG van 23 april 2009)
 Uitsluitingsgronden
♬ schending nationale / internationale sociale- en
milieuwetgeving
 Geschiktheidseisen milieubeheer
♬ EMAS
♬ of gebaseerd op Europese of internationale normen
 Gunningscriteria
♬ milieukenmerken
♬ externe milieukosten (LCC)
 Uitvoerings- / contractvoorwaarden
41

42. Duurzaamheid (voorwaarden)
Jurisprudentie
 Milieu- en sociale criteria / voorwaarden mogen, mits zij
♬
verband houden met en in verhouding staan tot het
voorwerp van de opdracht
♬ non-discriminatoir
♬ op basis van objectief verifieerbare criteria
♬ documentatie toegankelijk en beschikbaar voor alle
betrokken partijen
42

43. Vraag
Hoe organiseren wij dat criteria / voorwaarden
verband houden met en in verhouding staan tot het
voorwerp van de opdracht?
Antwoord:
Een kwestie van ‘doorschakelen’
43

44. Inkoopprocesmodel
Specificatie
Steriliteit
Selectie - Offerte- Gunnings- Contract Nazorg
criterium aanvraag criterium voorwaarde
NEN EN ISO Inhoudelijke Kwaliteit- Te allen tijde Contract-
11607 1:2009 vragen borgen borging voldoen aan NEN management
EN ISO 11607
steriliteit Steriliteit
1:2009
© PPS
44

45. Slotopmerkingen
 Vooral een herijking op basis van codificatie van
jurisprudentie en mededelingen van de Commissie;
u Bepalingen zijn toegankelijker beschreven en zo nodig
zijn criteria vermeld;
"
u Treedt het digitale tijdperk binnen;
 Meer aanbestedingsrechtelijke manoeuvreerruimte?
 Meer vrijheid betekent hogere eisen aan
inkoopprofessionalisme
45

46. Personalia
Mr. Hein van der Horst
PPS Adviseurs Overheidsopdrachten
Coauteur handboek ‘Aanbesteden die je zo’. Sdu 2010, 380 blz.
Hein van der Horst
M 06 55 15 38 47
Mary-Ann Schenk
M 06 22 42 76 69
E info@pps-eu.nl
www.sdu.nl isbn: 9789012582339
46