SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  17
Télécharger pour lire hors ligne
IDZ DO
         PRZYK£ADOWY ROZDZIA£

                           SPIS TREŒCI
                                         HTML i XHTML.
                                         Æwiczenia praktyczne
           KATALOG KSI¥¯EK               Autor: Bartosz Danowski
                                         ISBN: 83-246-0568-1
                      KATALOG ONLINE     Format: A5, stron: oko³o 170

       ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG


              TWÓJ KOSZYK
                    DODAJ DO KOSZYKA     Posiadanie w³asnej strony WWW przesta³o byæ czymœ niezwyk³ym. Mechanizmy
                                         oferowane przez wiêkszych dostawców us³ug internetowych pozwalaj¹ na jej
                                         stworzenie bez znajomoœci jêzyka HTML. Wystarczy wybraæ odpowiedni szablon,
         CENNIK I INFORMACJE             dodaæ do niego treœæ oraz grafikê i… gotowe. Jednak takie rozwi¹zanie zdecydowanie
                                         ogranicza mo¿liwoœci twórcze i nie gwarantuje, ¿e strona bêdzie zapadaæ w pamiêæ
                   ZAMÓW INFORMACJE      odwiedzaj¹cym j¹ osobom. Poznanie jêzyka HTML i mo¿liwoœci oferowanych przez
                     O NOWOŒCIACH        technologiê CSS sprawi, ¿e Twoja strona bêdzie siê wyró¿niaæ na tle innych— nadasz jej
                                         indywidualny styl, a dodatkowo samodzielne stworzenie w³asnej witryny WWW da Ci
                       ZAMÓW CENNIK      ogromn¹ satysfakcjê.
                                         Dziêki ksi¹¿ce „HTML i XHTML. Æwiczenie praktyczne” poznasz podstawowy „budulec”
                                         stron WWW — jêzyk HTML i jego wersjê rozwojow¹, nazywan¹ XHTML. Dowiesz siê,
                 CZYTELNIA               z jakich elementów sk³ada siê kod strony WWW, oraz nauczysz siê korzystaæ ze
                                         znaczników w celu rozmieszczenia elementów tekstowych i graficznych na stronie.
          FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE       Przeczytasz te¿ o kaskadowych arkuszach stylów — poznasz sposoby ich definiowania
                                         i przypisywania elementom strony.
                                             • Niezbêdne narzêdzia webmastera
                                             • Definiowanie strony kodowej, s³ów kluczowych i opisu strony
                                             • Formatowanie tekstu, list, tabel i ³¹czy
                                             • Tworzenie formularzy
                                             • Wstawianie na stronê elementów graficznych
                                             • Definiowanie stylów dla tekstu
                                             • Testowanie witryny w ró¿nych przegl¹darkach
                                                  Przestañ byæ biernym u¿ytkownikiem sieci. Stwórz w³asn¹ stronê WWW

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl
Wstęp                                                5
Rozdział 1. Wprowadzenie                                         7
            Podstawowe różnice pomiędzy HTML a XHTML             9
            Potrzebne narzędzia — edytory, programy graficzne
             i przeglądarki                                     11

Rozdział 2. Podstawy                                            19
            Elementy podstawowe                                 19
            Nagłówek dokumentu                                  24
            Ciało dokumentu                                     32
            Uwagi końcowe                                       33

Rozdział 3. Elementy języków XHTML i HTML                       35
            Komentarze                                          35
            Tekst                                               36
            Listy                                               44
            Hiperłącza                                          47
            Elementy graficzne                                  54
            Tabele                                              59
            Formularze                                          68
            Ramki                                               77
            Uwagi końcowe                                       82
4                  HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne

Rozdział 4. Kaskadowe arkusze stylów                        83
            Instalacja                                      83
            Wprowadzenie                                    84
            Style w praktyce                                95
            Wybrane właściwości tekstu                      96
            Wybrane właściwości czcionki                   101
            Wybrane właściwości list                       106
            Wybrane właściwości koloru i tła               108
            Wybrane właściwości marginesów                 111
            Wybrane właściwości obramowania                113
            Wymiarowanie elementów                         116
            Wybrane właściwości pozycjonowania elementów   118

Rozdział 5. Praktyczne projekty                            123
            Strona książki                                 123

Rozdział 6. Testowanie                                     137
            Poprawność wyświetlania                        137
            Zgodność ze specyfikacją                       138

            Podsumowanie                                   143
            Dodatek                                        145
W trakcie pracy nad dużymi dokumentami stosuj komentarze.
       Są bardzo przydatne, zwłaszcza gdy nad jedną stroną pracuje
       kilku projektantów. Pozwoli to uniknąć zbędnego zamieszania.
Komentarze bardzo ułatwiają poruszanie się po samym kodzie. Do
umieszczenia komentarza służy:
    <!--Tu znajduje się komentarz do naszej strony-->

Komentarz nie ma wpływu na wyświetlany dokument, a jego zawar-
tość jest zwyczajnie ignorowana przez każdą przeglądarkę.

       Unikaj stosowania zbyt rozbudowanych komentarzy, gdyż niepotrzebnie
       zwiększa to rozmiar dokumentu, który musi zostać pobrany przez
       przeglądarkę. Poza tym zbyt duża liczba komentarzy oraz rozbudowana
       treść mogą zostać uznane przez wyszukiwarki internetowe za spam
       — próbę oszustwa — co zazwyczaj owocuje usunięciem witryny z indeksu.
36                    HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne




Do elementów odpowiedzialnych za prezentację tekstu w językach
XHTML i HTML możemy zaliczyć nagłówki, akapity, cytaty, indeksy
górne i dolne, znaczniki łamania wiersza, poziomie linie oraz znacznik
<div></div>. Dalej przyjrzymy się konstrukcji każdego z tych elemen-
tów. Pamiętaj, że wszystkie elementy muszą się znajdować wewnątrz
znacznika <body></body>.

        Zgodnie ze specyfikacją XHTML oraz HTML 4.01 znaczniki opisane
        poniżej służą jedynie do nadania poszczególnym elementom określonej
        formy. Natomiast dokładne określenie struktury takiego elementu,
        np. koloru, wyrównania czy czcionki, zostało oddzielone od języka
        XHTML/HTML i weszło w skład kaskadowych arkuszy stylów.



Nagłówki
Specyfikacja języków XHTML i HTML przewiduje możliwość utwo-
rzenia nagłówków o sześciu zróżnicowanych rozmiarach. Oto ogólny
przepis na nagłówek:
     <hx>Nagłówek stopnia X</hx>

Za pomocą litery X oznaczyłem stopień nagłówka. W praktyce w to
miejsce wstawiamy cyfry z przedziału od 1 do 6. Wbrew pozorom
znacznik <h1></h1> jest największym nagłówkiem, a <h<></h<> najmniej-
szym. Przykład nagłówka znajduje się poniżej.
     <h1>Nagłówek   stopnia   pierwszego</h1>
     <h2>Nagłówek   stopnia   drugiego</h2>
     <h3>Nagłówek   stopnia   trzeciego</h3>
     <h4>Nagłówek   stopnia   czwartego</h4>
     <h5>Nagłówek   stopnia   piątego</h5>
     <h<>Nagłówek   stopnia   szóstego</h<>

Natomiast na rysunku 3.1 widać wszystkie sześć stopni nagłówków.
Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML                 37

       Rysunek 3.1.
       Porównanie
       rozmiarów
       wszystkich
       sześciu stopni
       nagłówków
       — od H1 do H6




Ć W I C Z E N I E

     3.1            Tworzenie własnych nagłówków

    Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w treści
    dokumentu umieść nagłówki — od H1 do H6. Następnie całość zapisz
    do pliku pod nazwą naglowki.html. Otwórz plik naglowki.html w swo-
    jej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie.
    Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia,
    przepisz przykład zawarty w tekście powyżej.



    Akapit
    Język XHTML i HTML umożliwia grupowanie tekstu w akapity. Tekst
    znajdujący się w akapicie automatycznie dopasowuje się do szeroko-
    ści okna przeglądarki lub jak kto woli — rozdzielczości. Dlatego na
    jednym komputerze akapit może mieć trzy wiersze tekstu, a na innym
    mogą to być zaledwie dwa wiersze.
    Za tworzenie akapitu odpowiada znacznik <p></p>, który zawsze wy-
    stępuje z elementem zamykającym.
            <p>
            Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Nunc in quam.
            In quam lorem, convallis convallis, fermentum et, scelerisque interdum,
            diam. Proin lobortis mi porta libero. Aliquam erat volutpat. Vivamus
            aliquam, sem in mollis feugiat, nisi ligula mollis erat, sed lobortis
            ligula lectus sagittis pede. Phasellus id nibh eget magna egestas lobortis.
            In interdum, turpis eget sagittis eleifend, erat nisl varius quam, ut
            ultricies nunc sem id lacus. Fusce ultricies, ligula sit amet pharetra
38                   HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne

     egestas, quam ligula nonummy pede, ac viverra libero ligula sit amet
     urna. Praesent sed turpis non massa imperdiet placerat. Etiam tincidunt,
     sapien non aliquet pellentesque, odio leo volutpat erat, sed facilisis
     nisl lorem id libero. nonec ac nunc. Pellentesque habitant morbi tristique
     senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Proin dictum.
     Curabitur sem. Sed at felis. Ut eu lacus. Maecenas nisl mauris, tempus
     iaculis, posuere quis, tristique eget, erat.
     </p>
     <p>
     Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere
     cubilia Curae; Morbi blandit. Etiam mattis pede at lacus. Aliquam
     tincidunt. Nullam facilisis. Etiam quis nulla. nonec sollicitudin. Fusce
     nisi nulla, vestibulum non, pellentesque eget, ullamcorper vel, odio.
     Aliquam egestas rutrum libero. nonec placerat, nisl eget egestas tincidunt,
     elit augue rhoncus elit, sed feugiat elit enim at libero. Proin egestas
     sapien sed nulla. Sed a erat sit amet arcu semper aliquam.
     </p>

Strona może zawierać dowolną liczbę akapitów, a każdy z nich jest
oddzielony od pozostałych pustym wierszem (rysunek 3.2). Przerwa ta
jest domyślnie wstawiana przez przeglądarki, a do jej kontroli musisz
użyć kaskadowych arkuszy stylów.




 Rysunek 3.2. Przykład kilku akapitów na jednej stronie

Akapit w języku XHTML i HTML domyślnie nie ma wcięcia pierwsze-
go wiersza, charakterystycznego dla niektórych dokumentów druko-
wanych, co nie oznacza, że takiego efektu nie da się wprowadzić na
stronie WWW. Wymaga to użycia kaskadowych arkuszy stylów, które
opisałem w dalszej części niniejszych ćwiczeń.
Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML              39
Ć W I C Z E N I E

     3.2            Tworzenie akapitów

    Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w treści
    dokumentu umieść trzy akapity tekstu. Następnie całość zapisz do
    pliku pod nazwą akapity.html. Otwórz plik akapity.html w swojej
    przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie.
    Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia,
    przepisz przykład zawarty w tekście powyżej.



    Cytaty
    Jeżeli chcesz zacytować większy fragment tekstu w kodzie strony,
    musisz skorzystać ze znacznika <blockquote></blockquote>. Konstrukcja
    tego elementu jest następująca:
            <blockquote>
            Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere
            cubilia Curae; Morbi blandit. Etiam mattis pede at lacus. Aliquam
            tincidunt. Nullam facilisis. Etiam quis nulla. nonec sollicitudin.
            Fusce nisi nulla, vestibulum non, pellentesque eget, ullamcorper vel,
            odio. Aliquam egestas rutrum libero. nonec placerat, nisl eget egestas
            tincidunt, elit augue rhoncus elit, sed feugiat elit enim at libero.
            Proin egestas sapien sed nulla. Sed a erat sit amet arcu semper aliquam.
            </blockquote>

    Jak zapewne wiesz, cytować możemy również wewnątrz bloku tekstu.
    Aby skorzystać z tej możliwości na stronie WWW, musimy sięgnąć
    po znacznik <q></q>.
            <p>
            Autor książki napisał: <q>Specyfikacja HTML q>Sp cyyiieca fcTMa c.a1ie
            eceMe1 u cy s Tuk uTy jęiyka, cyyając gc . Tęce kaskayc.ych aTkusiy
            s ycó.</q>, ale nie miał do końca racji, gdyż uważam, że…
            </p>

    Na rysunku 3.3 przedstawiłem efekt działania znaczników odpowie-
    dzialnych za cytowanie. Aby dodatkowo wyróżnić cytowany tekst,
    zastosowałem pochyloną i pogrubioną czcionkę. Formatowanie to zo-
    stało nadane przeze mnie ręcznie i domyślnie nie występuje w przy-
    padku zastosowania samych znaczników.
40                      HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne




       Rysunek 3.3. Przykład działania cytatów

    Tekst cytowany za pomocą znacznika <blockquote></blockquote> jest
    nieznacznie wcięty względem pozostałych akapitów na stronie. Na-
    tomiast element cytowany wewnątrz bloku tekstu za pomocą znacz-
    ników <q></q> został zamknięty w cudzysłów.

Ć W I C Z E N I E

     3.3            Cytowanie tekstu

    Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w treści
    dokumentu umieść trzy akapity tekstu. Pierwszy akapit pozostaw bez
    zmian. Drugi przekształć na cytat. Natomiast wewnątrz trzeciego aka-
    pitu wydziel fragment tekstu jako krótki cytat. Całość zapisz na dysku
    w pliku o nazwie cytaty.html. Otwórz gotowy plik w swojej przeglą-
    darce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie.
    Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia,
    przepisz przykład zawarty w tekście powyżej.



    Indeks górny i dolny
    Korzystając z kolejnych znaczników języka XHTML i HTML, możemy
    wymusić prezentację fragmentu tekstu jako indeksu górnego lub dol-
    nego. Niezbędne znaczniki to <sub></sub> oraz <sup></sup>.
    Indeks górny
            <p>E=mc<sup>2</sup></p>
Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML              41

    Indeks dolny
            <p>E=mc<sub>2</sub></p>

    Rysunek 3.4 przedstawia efekt działania powyższego przykładu.

       Rysunek 3.4.
       Przykład działania
       indeksu górnego
       i dolnego

Ć W I C Z E N I E

     3.4            Indeksy górne i dolne

    Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w tre-
    ści dokumentu umieść fragment tekstu wykorzystujący indeks górny
    i dolny. Całość zapisz na dysku w pliku o nazwie indeksy.html. Otwórz
    gotowy plik w swojej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa po-
    prawnie.
    Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia,
    przepisz przykład zawarty w tekście powyżej.



    Łamanie wierszy
    Przy okazji prezentacji znacznika odpowiedzialnego za definiowanie
    akapitów wspomniałem, że ich zawartość jest automatycznie dopaso-
    wywana do rozdzielczości ekranu. Innymi słowy, przeglądarka sama
    decyduje, kiedy złamać daną linię. Działanie takie jest przydatne, ale
    czasami może utrudnić pracę twórcy witryny zawierającej większą
    ilość tekstu. Na szczęście w specyfikacji języków XHTML i HTML
    znajdziemy przydatny znacznik, którego celem jest bezwzględne wy-
    muszenie złamania linii. Mam tutaj na myśli znacznik <br />.

                Znacznik <br> domyślnie nie ma elementu zamykającego. W przypadku
                strony zgodnej z językiem HTML nie stanowi to najmniejszego problemu.
                Natomiast w przypadku gdy korzystasz z języka XHTML, musisz omawiany
                znacznik domknąć, wstawiając na końcu „/”: <br />.

            <p>
            Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Nunc in quam.
            In quam lorem, convallis convallis, fermentum et, scelerisque interdum,
            diam. Proin lobortis mi porta libero. Aliquam erat volutpat. Vivamus
42                      HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne

            aliquam, sem in mollis feugiat, nisi ligula mollis erat, sed lobortis
            ligula lectus sagittis pede.<bT />Phasellus id nibh eget magna egestas
            lobortis. In interdum, turpis eget sagittis eleifend, erat nisl varius
            quam, ut ultricies nunc sem id lacus. Fusce ultricies, ligula sit amet
            pharetra egestas, quam ligula nonummy pede, ac viverra libero ligula sit
            amet urna. Praesent sed turpis non massa imperdiet placerat.<bT />Etiam
            tincidunt, sapien non aliquet pellentesque, odio leo volutpat erat, sed
            facilisis nisl lorem id libero. nonec ac nunc. Pellentesque habitant morbi
            tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Proin
            dictum. Curabitur sem. Sed at felis. Ut eu lacus. Maecenas nisl mauris,
            tempus iaculis, posuere quis, tristique eget, erat.
            </p>

    Na rysunku 3.5 widać przykład akapitu, w którym w dwóch miejscach
    wymusiłem przełamanie wiersza. Ikony symbolizujące palec wskazu-
    jący wyróżniają miejsca wstawienia znacznika <br />.
       Rysunek 3.5.
       Przykład akapitu,
       w którym
       wymuszono
       złamanie wiersza

Ć W I C Z E N I E

     3.5            Łamanie tekstu

    Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w treści
    dokumentu umieść jeden akapit. Następnie we wnętrzu tekstu dodaj
    jeden lub dwa znaczniki wymuszające złamanie linii. Całość zapisz
    na dysku w pliku o nazwie lamaniewiersza.html. Otwórz gotowy plik
    w swojej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie.
    Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia,
    przepisz przykład zawarty w tekście powyżej.



    Wyróżnianie tekstu
    Specyfikacja języków XHTML i HTML przewiduje kilka znaczników,
    za pomocą których możemy wyróżnić fragment tekstu lub pojedyncze
    słowo czy literę.
    Aby pogrubić tekst, musisz skorzystać ze znacznika <strong></strong>.
            <p>Wydawnictwo <s Tc1g>Helic1</s Tc1g></p>
Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML     43

    Aby skorzystać z tekstu pochyłego (kursywy), musisz użyć znacznika
    <em></em>.
            <p>Wydawnictwo <eM>Helic1</eM></p>

    Aby przedstawić fragment tekstu — np. listing kodu programu — za
    pomocą czcionki o stałej szerokości, użyj znacznika <code></code>.
            <p>Wydawnictwo <ccye>Helic1</ccye></p>

    Na rysunku 3.6 przedstawiłem przykład wyróżnienia fragmentu tekstu.
    Za każdym razem obiektem działania było słowo „Helion”.

       Rysunek 3.6.
       Przykład
       wyróżnionego
       słowa




Ć W I C Z E N I E

     3.6            Wyróżnianie tekstu

    Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w treści
    dokumentu umieść jeden akapit. Następnie we wnętrzu tekstu dodaj
    znaczniki wymuszające formatowanie fragmentów tekstu (pogrubie-
    nie, pochylenie i użycie czcionki o stałej szerokości). Całość zapisz na
    dysku w pliku o nazwie wyroznianietekstu.html. Otwórz gotowy plik
    w swojej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie.
    Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia,
    przepisz przykład zawarty w tekście powyżej.



    Twarda spacja
    Jeżeli w bloku tekstu lub nagłówku umieścisz dodatkowe znaki spacji
    za pomocą klawiatury i klawisza spacji, to przeglądarka automatycznie
    je zignoruje i wyświetli tylko jeden znak przerwy.
            <h1>Nagłówek stopnia         pierwszego</h1>
44                  HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne

Zgodnie z tym, co napisałem, podany przykład, pomimo że zawiera
kilka dodatkowych spacji, będzie wyglądał dokładnie tak samo jak na-
główek widoczny dalej.
     <h1>Nagłówek stopnia pierwszego</h1>

Jeżeli chcesz wymusić kilka dodatkowych spacji w tekście, musisz do
kodu wstawić znak twardej spacji. W praktyce oznacza to skorzysta-
nie z ciągu znaków &nbsp;, popularnie zwanego encją.
     <h1>Nagłówek stopnia &1bsp;&1bsp;&1bsp;&1bsp;&1bsp; pierwszego</h1>

Pamiętaj jednak o tym, że jedna spacja widoczna na ekranie to kilka
literek wpisanych w kod strony, co przy nadużywaniu tego elementu
może znacznie zwiększyć rozmiar pliku strony. Dlatego znacznie lep-
szym rozwiązaniem jest skorzystanie z możliwości, jakie oferują ka-
skadowe arkusze stylów.




Następnym elementem, z jakim możesz spotkać się przy tworzeniu
stron WWW, są listy. Specyfikacja języka określa trzy rodzaje list. Są
to listy wypunktowane, numerowane oraz listy definicji. Oczywiście
można się jeszcze spotkać z podziałem na listy uporządkowane (nu-
merowane) oraz nieuporządkowane (wypunktowane).


Lista wypunktowana
Do utworzenia listy wypunktowanej będziemy potrzebowali kombi-
nacji dwóch znaczników: <ul></ul> oraz <li></li>. Znacznik <ul></ul>
określa ramy listy, natomiast <li></li> to każdy podpunkt listy. W prak-
tyce wygląda to mniej więcej tak:
     <ul>
       <li>Pierwsza pozycja listy wypunktowanej</li>
       <li>nruga pozycja listy wypunktowanej</li>
       <li>Trzecia pozycja listy wypunktowanej</li>
     </ul>

        W przypadku gdy tworzysz stronę WWW zgodną z językiem HTML,
        nie musisz zamykać znacznika <li>.
Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML         45

Przykład listy wypunktowanej jest widoczny na rysunku 3.7.
 Rysunek 3.7.
 Przykład list:
 wypunktowanej,
 numerowanej
 i definicji




Lista numerowana
Drugi typ listy to lista numerowana, której konstrukcja składa się ze
znaczników <ol></ol> oraz <li></li>. Zasada jest dokładnie taka sama
jak w przypadku list wypunktowanych.
    <ol>
      <li>Pierwsza pozycja listy numerowanej</li>
      <li>nruga pozycja listy numerowanej</li>
      <li>Trzecia pozycja listy numerowanej</li>
    </ol>

Przykład listy numerowanej jest widoczny na rysunku 3.7.


Lista definicji
Trzeci i ostatni typ listy to lista definicji. Ma bardzo podobną budowę
do dwóch wcześniej omawianych typów. Na listę definicji składa się
grupa znaczników: <dl></dl><dt></dt><dd></dd>.
    <dl>
      <dt>   Słowo definiowane</dt>
      <dd>   opis słowa definiowanego</dd>
      <dt>   Kolejne słowo definiowane </dt>
      <dd>   opis kolejnego słowa definiowanego</dd>
46                        HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne

              <dt>    Jeszcze jedno słowo definiowane</dt>
              <dd>    opis nowego słowa definiowanego</dd>
              <dt>    Ostatnie słowo definiowane</dt>
              <dd>    opis ostatniego słowa definiowanego</dd>
            </dl>

    Przykład listy definicji jest widoczny na rysunku 3.7.
Ć W I C Z E N I E

     3.7            Tworzenie prostych list

    Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html. W treści
    dokumentu umieść trzy listy: wypunktowaną, numerowaną i definicji.
    Poszczególne listy rozdziel za pomocą nagłówków stopnia pierwsze-
    go z informacją na temat rodzaju listy. Całość zapisz na dysku w pli-
    ku o nazwie listy.html. Otwórz gotowy plik w swojej przeglądarce
    i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie.
    Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia,
    przepisz przykład zawarty w tekście powyżej.



    Zagnieżdżanie list
    Na koniec został do omówienia jeszcze jeden ciekawy przypadek. Mam
    tutaj na myśli listę, która zawiera podpunkty. Takie rozwiązanie bar-
    dzo często spotykamy na co dzień i na pewno już zastanawiałeś się,
    czy nie da się w jakiś sposób przenieść go na stronę WWW. Otóż
    odpowiedź jest bardzo prosta: jest to możliwe, a taka konstrukcja
    wymaga zastosowania list zagnieżdżonych. Zagnieżdżanie polega na
    umieszczeniu wewnątrz jednego elementu innego znacznika, np. w li-
    ście umieszczamy jeszcze jedną listę. Podczas zagnieżdżania możemy
    łączyć różne typy list, np. numerowaną z wypunktowaną. Odpowied-
    ni przykład zamieszczam dalej, a efekt jego działania przedstawia ry-
    sunek 3.8.
            <ol>
            <li>Produkty mleczne
                      <ul>
                             <li>mleko 3,2</li>
                             <li>jogurt malinowy</li>
                             <li>śmietanka do kawy</li>
                      </ul>
            </li>
Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML   47

            <li>Owoce
                        <ul>
                                <li>jabłka</li>
                                <li>cytrusy
                                      <ul>
                                             <li>pomarańcze</li>
                                             <li>mandarynki</li>
                                      </ul>
                      </li>
                                <li>brzoskwinie</li>
                        </ul>
            </li>
            <li>Pieczywo
                      <ul>
                                <li>chleb</li>
                                <li>bułki</li>
                                <li>rogaliki</li>
                        </ul>
            </li>
            </ol>

       Rysunek 3.8.
       Przykład listy
       zagnieżdżonej




Ć W I C Z E N I E

     3.8            Tworzenie zagnieżdżonych list

    Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie listy.html. W treści
    dokumentu, bezpośrednio pod już istniejącymi listami, dodaj kolejną
    pozycję — listę zagnieżdżoną. Struktura i zawartość listy powinna być
    taka jak na rysunku 3.8. Całość zapisz na dysku w tym samym pliku.
    Otwórz gotowy plik w swojej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko
    działa poprawnie.
48                  HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne

Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia,
przepisz przykład zawarty w tekście powyżej.




Hiperłącza są podstawą funkcjonowania stron WWW i całej sieci. Bez
hiperłączy przeglądanie stron byłoby bardzo utrudnione i wymagało-
by od odwiedzającego znajomości budowy danego serwisu WWW oraz
ręcznego wpisywania odpowiednich adresów. Na szczęście mamy hi-
perłącza i w dość prosty sposób możemy z nich korzystać. Jak na pew-
no zauważyłeś, hiperłącza odnoszą się nie tylko do danego serwisu.
Bardzo często prowadzą do innych serwisów, oddalonych od przeglą-
danej witryny o tysiące kilometrów, często umieszczonych na serwe-
rach na innym kontynencie. Użycie hiperłączy daje wręcz nieograni-
czone możliwości, które poznamy w dalszej części.


Proste hiperłącza
Budowa hiperłącza jest stosunkowo prosta i wygląda tak:
     <a href="strona.html">Kliknij tu, by dowiedzeć się czegoś więcej
     o mnie.</a>

Jak łatwo wywnioskować, znacznikiem odpowiedzialnym za odsyła-
cze jest <a></a>, wzbogacony o pewne atrybuty. I tak dla odsyłacza
takim obowiązkowym atrybutem jest href="adres lub nazwa pliku",
określający, do jakiego dokumentu bądź miejsca ma prowadzić nasz
odnośnik. Ma on więc postać:
     <a href="nazwa_pliku.html">
     <a href="http://danowski.pl">
     <a href="http://danowski.pl/nazwa_pliku.html">

To tylko pierwsza część odsyłacza, informująca, dokąd mamy się prze-
nieść. Teraz musimy opisać nasz odsyłacz tak, by był widoczny i do-
stępny ze strony:
     <a href="http://www.helion.pl">Strona Wydawnictwa HELION</a>

Oczywiście musimy pamiętać o znaczniku zamykającym </a>, gdyż
bez niego opis naszego odsyłacza będzie nieskończenie długi.

Contenu connexe

Plus de Wydawnictwo Helion

Tworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Tworzenie filmów w Windows XP. ProjektyTworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Tworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Wydawnictwo Helion
 
Blog, więcej niż internetowy pamiętnik
Blog, więcej niż internetowy pamiętnikBlog, więcej niż internetowy pamiętnik
Blog, więcej niż internetowy pamiętnik
Wydawnictwo Helion
 
Access w biurze i nie tylko
Access w biurze i nie tylkoAccess w biurze i nie tylko
Access w biurze i nie tylko
Wydawnictwo Helion
 
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktycznePozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Wydawnictwo Helion
 
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image&#39;u w biznesie
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image&#39;u w biznesieE-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image&#39;u w biznesie
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image&#39;u w biznesie
Wydawnictwo Helion
 
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla WindowsMicrosoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Wydawnictwo Helion
 
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie IICo potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
Makrofotografia. Magia szczegółu
Makrofotografia. Magia szczegółuMakrofotografia. Magia szczegółu
Makrofotografia. Magia szczegółu
Wydawnictwo Helion
 
Windows PowerShell. Podstawy
Windows PowerShell. PodstawyWindows PowerShell. Podstawy
Windows PowerShell. Podstawy
Wydawnictwo Helion
 
Java. Efektywne programowanie. Wydanie II
Java. Efektywne programowanie. Wydanie IIJava. Efektywne programowanie. Wydanie II
Java. Efektywne programowanie. Wydanie II
Wydawnictwo Helion
 
JavaScript. Pierwsze starcie
JavaScript. Pierwsze starcieJavaScript. Pierwsze starcie
JavaScript. Pierwsze starcie
Wydawnictwo Helion
 
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny treningAjax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Wydawnictwo Helion
 
PowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
PowerPoint 2007 PL. Seria praktykPowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
PowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
Excel 2007 PL. Seria praktyk
Excel 2007 PL. Seria praktykExcel 2007 PL. Seria praktyk
Excel 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
Access 2007 PL. Seria praktyk
Access 2007 PL. Seria praktykAccess 2007 PL. Seria praktyk
Access 2007 PL. Seria praktyk
Wydawnictwo Helion
 
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacjaSerwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Wydawnictwo Helion
 
AutoCAD 2008 i 2008 PL
AutoCAD 2008 i 2008 PLAutoCAD 2008 i 2008 PL
AutoCAD 2008 i 2008 PL
Wydawnictwo Helion
 
Bazy danych. Pierwsze starcie
Bazy danych. Pierwsze starcieBazy danych. Pierwsze starcie
Bazy danych. Pierwsze starcie
Wydawnictwo Helion
 
Inventor. Pierwsze kroki
Inventor. Pierwsze krokiInventor. Pierwsze kroki
Inventor. Pierwsze kroki
Wydawnictwo Helion
 

Plus de Wydawnictwo Helion (20)

Tworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Tworzenie filmów w Windows XP. ProjektyTworzenie filmów w Windows XP. Projekty
Tworzenie filmów w Windows XP. Projekty
 
Blog, więcej niż internetowy pamiętnik
Blog, więcej niż internetowy pamiętnikBlog, więcej niż internetowy pamiętnik
Blog, więcej niż internetowy pamiętnik
 
Access w biurze i nie tylko
Access w biurze i nie tylkoAccess w biurze i nie tylko
Access w biurze i nie tylko
 
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktycznePozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
Pozycjonowanie i optymalizacja stron WWW. Ćwiczenia praktyczne
 
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image&#39;u w biznesie
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image&#39;u w biznesieE-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image&#39;u w biznesie
E-wizerunek. Internet jako narzędzie kreowania image&#39;u w biznesie
 
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla WindowsMicrosoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
Microsoft Visual C++ 2008. Tworzenie aplikacji dla Windows
 
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie IICo potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
Co potrafi Twój iPhone? Podręcznik użytkownika. Wydanie II
 
Makrofotografia. Magia szczegółu
Makrofotografia. Magia szczegółuMakrofotografia. Magia szczegółu
Makrofotografia. Magia szczegółu
 
Windows PowerShell. Podstawy
Windows PowerShell. PodstawyWindows PowerShell. Podstawy
Windows PowerShell. Podstawy
 
Java. Efektywne programowanie. Wydanie II
Java. Efektywne programowanie. Wydanie IIJava. Efektywne programowanie. Wydanie II
Java. Efektywne programowanie. Wydanie II
 
JavaScript. Pierwsze starcie
JavaScript. Pierwsze starcieJavaScript. Pierwsze starcie
JavaScript. Pierwsze starcie
 
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny treningAjax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny trening
 
PowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
PowerPoint 2007 PL. Seria praktykPowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
PowerPoint 2007 PL. Seria praktyk
 
Excel 2007 PL. Seria praktyk
Excel 2007 PL. Seria praktykExcel 2007 PL. Seria praktyk
Excel 2007 PL. Seria praktyk
 
Access 2007 PL. Seria praktyk
Access 2007 PL. Seria praktykAccess 2007 PL. Seria praktyk
Access 2007 PL. Seria praktyk
 
Word 2007 PL. Seria praktyk
Word 2007 PL. Seria praktykWord 2007 PL. Seria praktyk
Word 2007 PL. Seria praktyk
 
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacjaSerwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
Serwisy społecznościowe. Budowa, administracja i moderacja
 
AutoCAD 2008 i 2008 PL
AutoCAD 2008 i 2008 PLAutoCAD 2008 i 2008 PL
AutoCAD 2008 i 2008 PL
 
Bazy danych. Pierwsze starcie
Bazy danych. Pierwsze starcieBazy danych. Pierwsze starcie
Bazy danych. Pierwsze starcie
 
Inventor. Pierwsze kroki
Inventor. Pierwsze krokiInventor. Pierwsze kroki
Inventor. Pierwsze kroki
 

HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne

  • 1. IDZ DO PRZYK£ADOWY ROZDZIA£ SPIS TREŒCI HTML i XHTML. Æwiczenia praktyczne KATALOG KSI¥¯EK Autor: Bartosz Danowski ISBN: 83-246-0568-1 KATALOG ONLINE Format: A5, stron: oko³o 170 ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG TWÓJ KOSZYK DODAJ DO KOSZYKA Posiadanie w³asnej strony WWW przesta³o byæ czymœ niezwyk³ym. Mechanizmy oferowane przez wiêkszych dostawców us³ug internetowych pozwalaj¹ na jej stworzenie bez znajomoœci jêzyka HTML. Wystarczy wybraæ odpowiedni szablon, CENNIK I INFORMACJE dodaæ do niego treœæ oraz grafikê i… gotowe. Jednak takie rozwi¹zanie zdecydowanie ogranicza mo¿liwoœci twórcze i nie gwarantuje, ¿e strona bêdzie zapadaæ w pamiêæ ZAMÓW INFORMACJE odwiedzaj¹cym j¹ osobom. Poznanie jêzyka HTML i mo¿liwoœci oferowanych przez O NOWOŒCIACH technologiê CSS sprawi, ¿e Twoja strona bêdzie siê wyró¿niaæ na tle innych— nadasz jej indywidualny styl, a dodatkowo samodzielne stworzenie w³asnej witryny WWW da Ci ZAMÓW CENNIK ogromn¹ satysfakcjê. Dziêki ksi¹¿ce „HTML i XHTML. Æwiczenie praktyczne” poznasz podstawowy „budulec” stron WWW — jêzyk HTML i jego wersjê rozwojow¹, nazywan¹ XHTML. Dowiesz siê, CZYTELNIA z jakich elementów sk³ada siê kod strony WWW, oraz nauczysz siê korzystaæ ze znaczników w celu rozmieszczenia elementów tekstowych i graficznych na stronie. FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE Przeczytasz te¿ o kaskadowych arkuszach stylów — poznasz sposoby ich definiowania i przypisywania elementom strony. • Niezbêdne narzêdzia webmastera • Definiowanie strony kodowej, s³ów kluczowych i opisu strony • Formatowanie tekstu, list, tabel i ³¹czy • Tworzenie formularzy • Wstawianie na stronê elementów graficznych • Definiowanie stylów dla tekstu • Testowanie witryny w ró¿nych przegl¹darkach Przestañ byæ biernym u¿ytkownikiem sieci. Stwórz w³asn¹ stronê WWW Wydawnictwo Helion ul. Chopina 6 44-100 Gliwice tel. (32)230-98-63 e-mail: helion@helion.pl
  • 2. Wstęp 5 Rozdział 1. Wprowadzenie 7 Podstawowe różnice pomiędzy HTML a XHTML 9 Potrzebne narzędzia — edytory, programy graficzne i przeglądarki 11 Rozdział 2. Podstawy 19 Elementy podstawowe 19 Nagłówek dokumentu 24 Ciało dokumentu 32 Uwagi końcowe 33 Rozdział 3. Elementy języków XHTML i HTML 35 Komentarze 35 Tekst 36 Listy 44 Hiperłącza 47 Elementy graficzne 54 Tabele 59 Formularze 68 Ramki 77 Uwagi końcowe 82
  • 3. 4 HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne Rozdział 4. Kaskadowe arkusze stylów 83 Instalacja 83 Wprowadzenie 84 Style w praktyce 95 Wybrane właściwości tekstu 96 Wybrane właściwości czcionki 101 Wybrane właściwości list 106 Wybrane właściwości koloru i tła 108 Wybrane właściwości marginesów 111 Wybrane właściwości obramowania 113 Wymiarowanie elementów 116 Wybrane właściwości pozycjonowania elementów 118 Rozdział 5. Praktyczne projekty 123 Strona książki 123 Rozdział 6. Testowanie 137 Poprawność wyświetlania 137 Zgodność ze specyfikacją 138 Podsumowanie 143 Dodatek 145
  • 4. W trakcie pracy nad dużymi dokumentami stosuj komentarze. Są bardzo przydatne, zwłaszcza gdy nad jedną stroną pracuje kilku projektantów. Pozwoli to uniknąć zbędnego zamieszania. Komentarze bardzo ułatwiają poruszanie się po samym kodzie. Do umieszczenia komentarza służy: <!--Tu znajduje się komentarz do naszej strony--> Komentarz nie ma wpływu na wyświetlany dokument, a jego zawar- tość jest zwyczajnie ignorowana przez każdą przeglądarkę. Unikaj stosowania zbyt rozbudowanych komentarzy, gdyż niepotrzebnie zwiększa to rozmiar dokumentu, który musi zostać pobrany przez przeglądarkę. Poza tym zbyt duża liczba komentarzy oraz rozbudowana treść mogą zostać uznane przez wyszukiwarki internetowe za spam — próbę oszustwa — co zazwyczaj owocuje usunięciem witryny z indeksu.
  • 5. 36 HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne Do elementów odpowiedzialnych za prezentację tekstu w językach XHTML i HTML możemy zaliczyć nagłówki, akapity, cytaty, indeksy górne i dolne, znaczniki łamania wiersza, poziomie linie oraz znacznik <div></div>. Dalej przyjrzymy się konstrukcji każdego z tych elemen- tów. Pamiętaj, że wszystkie elementy muszą się znajdować wewnątrz znacznika <body></body>. Zgodnie ze specyfikacją XHTML oraz HTML 4.01 znaczniki opisane poniżej służą jedynie do nadania poszczególnym elementom określonej formy. Natomiast dokładne określenie struktury takiego elementu, np. koloru, wyrównania czy czcionki, zostało oddzielone od języka XHTML/HTML i weszło w skład kaskadowych arkuszy stylów. Nagłówki Specyfikacja języków XHTML i HTML przewiduje możliwość utwo- rzenia nagłówków o sześciu zróżnicowanych rozmiarach. Oto ogólny przepis na nagłówek: <hx>Nagłówek stopnia X</hx> Za pomocą litery X oznaczyłem stopień nagłówka. W praktyce w to miejsce wstawiamy cyfry z przedziału od 1 do 6. Wbrew pozorom znacznik <h1></h1> jest największym nagłówkiem, a <h<></h<> najmniej- szym. Przykład nagłówka znajduje się poniżej. <h1>Nagłówek stopnia pierwszego</h1> <h2>Nagłówek stopnia drugiego</h2> <h3>Nagłówek stopnia trzeciego</h3> <h4>Nagłówek stopnia czwartego</h4> <h5>Nagłówek stopnia piątego</h5> <h<>Nagłówek stopnia szóstego</h<> Natomiast na rysunku 3.1 widać wszystkie sześć stopni nagłówków.
  • 6. Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML 37 Rysunek 3.1. Porównanie rozmiarów wszystkich sześciu stopni nagłówków — od H1 do H6 Ć W I C Z E N I E 3.1 Tworzenie własnych nagłówków Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w treści dokumentu umieść nagłówki — od H1 do H6. Następnie całość zapisz do pliku pod nazwą naglowki.html. Otwórz plik naglowki.html w swo- jej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie. Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia, przepisz przykład zawarty w tekście powyżej. Akapit Język XHTML i HTML umożliwia grupowanie tekstu w akapity. Tekst znajdujący się w akapicie automatycznie dopasowuje się do szeroko- ści okna przeglądarki lub jak kto woli — rozdzielczości. Dlatego na jednym komputerze akapit może mieć trzy wiersze tekstu, a na innym mogą to być zaledwie dwa wiersze. Za tworzenie akapitu odpowiada znacznik <p></p>, który zawsze wy- stępuje z elementem zamykającym. <p> Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Nunc in quam. In quam lorem, convallis convallis, fermentum et, scelerisque interdum, diam. Proin lobortis mi porta libero. Aliquam erat volutpat. Vivamus aliquam, sem in mollis feugiat, nisi ligula mollis erat, sed lobortis ligula lectus sagittis pede. Phasellus id nibh eget magna egestas lobortis. In interdum, turpis eget sagittis eleifend, erat nisl varius quam, ut ultricies nunc sem id lacus. Fusce ultricies, ligula sit amet pharetra
  • 7. 38 HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne egestas, quam ligula nonummy pede, ac viverra libero ligula sit amet urna. Praesent sed turpis non massa imperdiet placerat. Etiam tincidunt, sapien non aliquet pellentesque, odio leo volutpat erat, sed facilisis nisl lorem id libero. nonec ac nunc. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Proin dictum. Curabitur sem. Sed at felis. Ut eu lacus. Maecenas nisl mauris, tempus iaculis, posuere quis, tristique eget, erat. </p> <p> Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia Curae; Morbi blandit. Etiam mattis pede at lacus. Aliquam tincidunt. Nullam facilisis. Etiam quis nulla. nonec sollicitudin. Fusce nisi nulla, vestibulum non, pellentesque eget, ullamcorper vel, odio. Aliquam egestas rutrum libero. nonec placerat, nisl eget egestas tincidunt, elit augue rhoncus elit, sed feugiat elit enim at libero. Proin egestas sapien sed nulla. Sed a erat sit amet arcu semper aliquam. </p> Strona może zawierać dowolną liczbę akapitów, a każdy z nich jest oddzielony od pozostałych pustym wierszem (rysunek 3.2). Przerwa ta jest domyślnie wstawiana przez przeglądarki, a do jej kontroli musisz użyć kaskadowych arkuszy stylów. Rysunek 3.2. Przykład kilku akapitów na jednej stronie Akapit w języku XHTML i HTML domyślnie nie ma wcięcia pierwsze- go wiersza, charakterystycznego dla niektórych dokumentów druko- wanych, co nie oznacza, że takiego efektu nie da się wprowadzić na stronie WWW. Wymaga to użycia kaskadowych arkuszy stylów, które opisałem w dalszej części niniejszych ćwiczeń.
  • 8. Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML 39 Ć W I C Z E N I E 3.2 Tworzenie akapitów Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w treści dokumentu umieść trzy akapity tekstu. Następnie całość zapisz do pliku pod nazwą akapity.html. Otwórz plik akapity.html w swojej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie. Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia, przepisz przykład zawarty w tekście powyżej. Cytaty Jeżeli chcesz zacytować większy fragment tekstu w kodzie strony, musisz skorzystać ze znacznika <blockquote></blockquote>. Konstrukcja tego elementu jest następująca: <blockquote> Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia Curae; Morbi blandit. Etiam mattis pede at lacus. Aliquam tincidunt. Nullam facilisis. Etiam quis nulla. nonec sollicitudin. Fusce nisi nulla, vestibulum non, pellentesque eget, ullamcorper vel, odio. Aliquam egestas rutrum libero. nonec placerat, nisl eget egestas tincidunt, elit augue rhoncus elit, sed feugiat elit enim at libero. Proin egestas sapien sed nulla. Sed a erat sit amet arcu semper aliquam. </blockquote> Jak zapewne wiesz, cytować możemy również wewnątrz bloku tekstu. Aby skorzystać z tej możliwości na stronie WWW, musimy sięgnąć po znacznik <q></q>. <p> Autor książki napisał: <q>Specyfikacja HTML q>Sp cyyiieca fcTMa c.a1ie eceMe1 u cy s Tuk uTy jęiyka, cyyając gc . Tęce kaskayc.ych aTkusiy s ycó.</q>, ale nie miał do końca racji, gdyż uważam, że… </p> Na rysunku 3.3 przedstawiłem efekt działania znaczników odpowie- dzialnych za cytowanie. Aby dodatkowo wyróżnić cytowany tekst, zastosowałem pochyloną i pogrubioną czcionkę. Formatowanie to zo- stało nadane przeze mnie ręcznie i domyślnie nie występuje w przy- padku zastosowania samych znaczników.
  • 9. 40 HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne Rysunek 3.3. Przykład działania cytatów Tekst cytowany za pomocą znacznika <blockquote></blockquote> jest nieznacznie wcięty względem pozostałych akapitów na stronie. Na- tomiast element cytowany wewnątrz bloku tekstu za pomocą znacz- ników <q></q> został zamknięty w cudzysłów. Ć W I C Z E N I E 3.3 Cytowanie tekstu Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w treści dokumentu umieść trzy akapity tekstu. Pierwszy akapit pozostaw bez zmian. Drugi przekształć na cytat. Natomiast wewnątrz trzeciego aka- pitu wydziel fragment tekstu jako krótki cytat. Całość zapisz na dysku w pliku o nazwie cytaty.html. Otwórz gotowy plik w swojej przeglą- darce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie. Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia, przepisz przykład zawarty w tekście powyżej. Indeks górny i dolny Korzystając z kolejnych znaczników języka XHTML i HTML, możemy wymusić prezentację fragmentu tekstu jako indeksu górnego lub dol- nego. Niezbędne znaczniki to <sub></sub> oraz <sup></sup>. Indeks górny <p>E=mc<sup>2</sup></p>
  • 10. Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML 41 Indeks dolny <p>E=mc<sub>2</sub></p> Rysunek 3.4 przedstawia efekt działania powyższego przykładu. Rysunek 3.4. Przykład działania indeksu górnego i dolnego Ć W I C Z E N I E 3.4 Indeksy górne i dolne Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w tre- ści dokumentu umieść fragment tekstu wykorzystujący indeks górny i dolny. Całość zapisz na dysku w pliku o nazwie indeksy.html. Otwórz gotowy plik w swojej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa po- prawnie. Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia, przepisz przykład zawarty w tekście powyżej. Łamanie wierszy Przy okazji prezentacji znacznika odpowiedzialnego za definiowanie akapitów wspomniałem, że ich zawartość jest automatycznie dopaso- wywana do rozdzielczości ekranu. Innymi słowy, przeglądarka sama decyduje, kiedy złamać daną linię. Działanie takie jest przydatne, ale czasami może utrudnić pracę twórcy witryny zawierającej większą ilość tekstu. Na szczęście w specyfikacji języków XHTML i HTML znajdziemy przydatny znacznik, którego celem jest bezwzględne wy- muszenie złamania linii. Mam tutaj na myśli znacznik <br />. Znacznik <br> domyślnie nie ma elementu zamykającego. W przypadku strony zgodnej z językiem HTML nie stanowi to najmniejszego problemu. Natomiast w przypadku gdy korzystasz z języka XHTML, musisz omawiany znacznik domknąć, wstawiając na końcu „/”: <br />. <p> Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit. Nunc in quam. In quam lorem, convallis convallis, fermentum et, scelerisque interdum, diam. Proin lobortis mi porta libero. Aliquam erat volutpat. Vivamus
  • 11. 42 HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne aliquam, sem in mollis feugiat, nisi ligula mollis erat, sed lobortis ligula lectus sagittis pede.<bT />Phasellus id nibh eget magna egestas lobortis. In interdum, turpis eget sagittis eleifend, erat nisl varius quam, ut ultricies nunc sem id lacus. Fusce ultricies, ligula sit amet pharetra egestas, quam ligula nonummy pede, ac viverra libero ligula sit amet urna. Praesent sed turpis non massa imperdiet placerat.<bT />Etiam tincidunt, sapien non aliquet pellentesque, odio leo volutpat erat, sed facilisis nisl lorem id libero. nonec ac nunc. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Proin dictum. Curabitur sem. Sed at felis. Ut eu lacus. Maecenas nisl mauris, tempus iaculis, posuere quis, tristique eget, erat. </p> Na rysunku 3.5 widać przykład akapitu, w którym w dwóch miejscach wymusiłem przełamanie wiersza. Ikony symbolizujące palec wskazu- jący wyróżniają miejsca wstawienia znacznika <br />. Rysunek 3.5. Przykład akapitu, w którym wymuszono złamanie wiersza Ć W I C Z E N I E 3.5 Łamanie tekstu Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w treści dokumentu umieść jeden akapit. Następnie we wnętrzu tekstu dodaj jeden lub dwa znaczniki wymuszające złamanie linii. Całość zapisz na dysku w pliku o nazwie lamaniewiersza.html. Otwórz gotowy plik w swojej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie. Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia, przepisz przykład zawarty w tekście powyżej. Wyróżnianie tekstu Specyfikacja języków XHTML i HTML przewiduje kilka znaczników, za pomocą których możemy wyróżnić fragment tekstu lub pojedyncze słowo czy literę. Aby pogrubić tekst, musisz skorzystać ze znacznika <strong></strong>. <p>Wydawnictwo <s Tc1g>Helic1</s Tc1g></p>
  • 12. Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML 43 Aby skorzystać z tekstu pochyłego (kursywy), musisz użyć znacznika <em></em>. <p>Wydawnictwo <eM>Helic1</eM></p> Aby przedstawić fragment tekstu — np. listing kodu programu — za pomocą czcionki o stałej szerokości, użyj znacznika <code></code>. <p>Wydawnictwo <ccye>Helic1</ccye></p> Na rysunku 3.6 przedstawiłem przykład wyróżnienia fragmentu tekstu. Za każdym razem obiektem działania było słowo „Helion”. Rysunek 3.6. Przykład wyróżnionego słowa Ć W I C Z E N I E 3.6 Wyróżnianie tekstu Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html i w treści dokumentu umieść jeden akapit. Następnie we wnętrzu tekstu dodaj znaczniki wymuszające formatowanie fragmentów tekstu (pogrubie- nie, pochylenie i użycie czcionki o stałej szerokości). Całość zapisz na dysku w pliku o nazwie wyroznianietekstu.html. Otwórz gotowy plik w swojej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie. Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia, przepisz przykład zawarty w tekście powyżej. Twarda spacja Jeżeli w bloku tekstu lub nagłówku umieścisz dodatkowe znaki spacji za pomocą klawiatury i klawisza spacji, to przeglądarka automatycznie je zignoruje i wyświetli tylko jeden znak przerwy. <h1>Nagłówek stopnia pierwszego</h1>
  • 13. 44 HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne Zgodnie z tym, co napisałem, podany przykład, pomimo że zawiera kilka dodatkowych spacji, będzie wyglądał dokładnie tak samo jak na- główek widoczny dalej. <h1>Nagłówek stopnia pierwszego</h1> Jeżeli chcesz wymusić kilka dodatkowych spacji w tekście, musisz do kodu wstawić znak twardej spacji. W praktyce oznacza to skorzysta- nie z ciągu znaków &nbsp;, popularnie zwanego encją. <h1>Nagłówek stopnia &1bsp;&1bsp;&1bsp;&1bsp;&1bsp; pierwszego</h1> Pamiętaj jednak o tym, że jedna spacja widoczna na ekranie to kilka literek wpisanych w kod strony, co przy nadużywaniu tego elementu może znacznie zwiększyć rozmiar pliku strony. Dlatego znacznie lep- szym rozwiązaniem jest skorzystanie z możliwości, jakie oferują ka- skadowe arkusze stylów. Następnym elementem, z jakim możesz spotkać się przy tworzeniu stron WWW, są listy. Specyfikacja języka określa trzy rodzaje list. Są to listy wypunktowane, numerowane oraz listy definicji. Oczywiście można się jeszcze spotkać z podziałem na listy uporządkowane (nu- merowane) oraz nieuporządkowane (wypunktowane). Lista wypunktowana Do utworzenia listy wypunktowanej będziemy potrzebowali kombi- nacji dwóch znaczników: <ul></ul> oraz <li></li>. Znacznik <ul></ul> określa ramy listy, natomiast <li></li> to każdy podpunkt listy. W prak- tyce wygląda to mniej więcej tak: <ul> <li>Pierwsza pozycja listy wypunktowanej</li> <li>nruga pozycja listy wypunktowanej</li> <li>Trzecia pozycja listy wypunktowanej</li> </ul> W przypadku gdy tworzysz stronę WWW zgodną z językiem HTML, nie musisz zamykać znacznika <li>.
  • 14. Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML 45 Przykład listy wypunktowanej jest widoczny na rysunku 3.7. Rysunek 3.7. Przykład list: wypunktowanej, numerowanej i definicji Lista numerowana Drugi typ listy to lista numerowana, której konstrukcja składa się ze znaczników <ol></ol> oraz <li></li>. Zasada jest dokładnie taka sama jak w przypadku list wypunktowanych. <ol> <li>Pierwsza pozycja listy numerowanej</li> <li>nruga pozycja listy numerowanej</li> <li>Trzecia pozycja listy numerowanej</li> </ol> Przykład listy numerowanej jest widoczny na rysunku 3.7. Lista definicji Trzeci i ostatni typ listy to lista definicji. Ma bardzo podobną budowę do dwóch wcześniej omawianych typów. Na listę definicji składa się grupa znaczników: <dl></dl><dt></dt><dd></dd>. <dl> <dt> Słowo definiowane</dt> <dd> opis słowa definiowanego</dd> <dt> Kolejne słowo definiowane </dt> <dd> opis kolejnego słowa definiowanego</dd>
  • 15. 46 HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne <dt> Jeszcze jedno słowo definiowane</dt> <dd> opis nowego słowa definiowanego</dd> <dt> Ostatnie słowo definiowane</dt> <dd> opis ostatniego słowa definiowanego</dd> </dl> Przykład listy definicji jest widoczny na rysunku 3.7. Ć W I C Z E N I E 3.7 Tworzenie prostych list Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie szablon.html. W treści dokumentu umieść trzy listy: wypunktowaną, numerowaną i definicji. Poszczególne listy rozdziel za pomocą nagłówków stopnia pierwsze- go z informacją na temat rodzaju listy. Całość zapisz na dysku w pli- ku o nazwie listy.html. Otwórz gotowy plik w swojej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie. Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia, przepisz przykład zawarty w tekście powyżej. Zagnieżdżanie list Na koniec został do omówienia jeszcze jeden ciekawy przypadek. Mam tutaj na myśli listę, która zawiera podpunkty. Takie rozwiązanie bar- dzo często spotykamy na co dzień i na pewno już zastanawiałeś się, czy nie da się w jakiś sposób przenieść go na stronę WWW. Otóż odpowiedź jest bardzo prosta: jest to możliwe, a taka konstrukcja wymaga zastosowania list zagnieżdżonych. Zagnieżdżanie polega na umieszczeniu wewnątrz jednego elementu innego znacznika, np. w li- ście umieszczamy jeszcze jedną listę. Podczas zagnieżdżania możemy łączyć różne typy list, np. numerowaną z wypunktowaną. Odpowied- ni przykład zamieszczam dalej, a efekt jego działania przedstawia ry- sunek 3.8. <ol> <li>Produkty mleczne <ul> <li>mleko 3,2</li> <li>jogurt malinowy</li> <li>śmietanka do kawy</li> </ul> </li>
  • 16. Rozdział 3. • Elementy języków XHTML i HTML 47 <li>Owoce <ul> <li>jabłka</li> <li>cytrusy <ul> <li>pomarańcze</li> <li>mandarynki</li> </ul> </li> <li>brzoskwinie</li> </ul> </li> <li>Pieczywo <ul> <li>chleb</li> <li>bułki</li> <li>rogaliki</li> </ul> </li> </ol> Rysunek 3.8. Przykład listy zagnieżdżonej Ć W I C Z E N I E 3.8 Tworzenie zagnieżdżonych list Otwórz uprzednio przygotowany plik o nazwie listy.html. W treści dokumentu, bezpośrednio pod już istniejącymi listami, dodaj kolejną pozycję — listę zagnieżdżoną. Struktura i zawartość listy powinna być taka jak na rysunku 3.8. Całość zapisz na dysku w tym samym pliku. Otwórz gotowy plik w swojej przeglądarce i sprawdź, czy wszystko działa poprawnie.
  • 17. 48 HTML i XHTML. Ćwiczenia praktyczne Jeżeli masz problem z samodzielnym wykonaniem tego ćwiczenia, przepisz przykład zawarty w tekście powyżej. Hiperłącza są podstawą funkcjonowania stron WWW i całej sieci. Bez hiperłączy przeglądanie stron byłoby bardzo utrudnione i wymagało- by od odwiedzającego znajomości budowy danego serwisu WWW oraz ręcznego wpisywania odpowiednich adresów. Na szczęście mamy hi- perłącza i w dość prosty sposób możemy z nich korzystać. Jak na pew- no zauważyłeś, hiperłącza odnoszą się nie tylko do danego serwisu. Bardzo często prowadzą do innych serwisów, oddalonych od przeglą- danej witryny o tysiące kilometrów, często umieszczonych na serwe- rach na innym kontynencie. Użycie hiperłączy daje wręcz nieograni- czone możliwości, które poznamy w dalszej części. Proste hiperłącza Budowa hiperłącza jest stosunkowo prosta i wygląda tak: <a href="strona.html">Kliknij tu, by dowiedzeć się czegoś więcej o mnie.</a> Jak łatwo wywnioskować, znacznikiem odpowiedzialnym za odsyła- cze jest <a></a>, wzbogacony o pewne atrybuty. I tak dla odsyłacza takim obowiązkowym atrybutem jest href="adres lub nazwa pliku", określający, do jakiego dokumentu bądź miejsca ma prowadzić nasz odnośnik. Ma on więc postać: <a href="nazwa_pliku.html"> <a href="http://danowski.pl"> <a href="http://danowski.pl/nazwa_pliku.html"> To tylko pierwsza część odsyłacza, informująca, dokąd mamy się prze- nieść. Teraz musimy opisać nasz odsyłacz tak, by był widoczny i do- stępny ze strony: <a href="http://www.helion.pl">Strona Wydawnictwa HELION</a> Oczywiście musimy pamiętać o znaczniku zamykającym </a>, gdyż bez niego opis naszego odsyłacza będzie nieskończenie długi.