1. De economiein de gouden eeuw Aantekeningen bij 2.1 + 2.2

2. Inhoud Les 1 2.1 Centrum van de wereldhandel Van de handel in de Oostzee naar de uithoeken van Europa en andere continenten 2.2 De organisatie van de handel Over het succes van Amsterdamse wisselbank en beurs, over de VOC en de WIC 2.3 Bloeiende nijverheid Oorzaken voor het succes van de nijverheid in de Republiek 2.4 Het platteland in de Gouden Eeuw Over de bloei van de landbouw in West-Nederland en het ontstaan van plattelandsnijverheid

4. Hoogtepunt tijdens Twaalfjarig bestand met Spanje (1609-1621).

5. Ondanks Tachtigjarige Oorlog blijft Spanje handel drijven met de Republiek ivm voedseltekorten / Republiek afhankelijk van Spaans zilver

8. Handel met Afrikaanse westkust (va. 1598) in slaven, goud en ivoor

9. Oversteek naar Latijns-Amerikaom slaven op plantages te werk te stellen

10. import van tabak uit Noord-Amerika

12. bank van lening (1614) t.b.v. investeerders

13. Amsterdamse beurs (1611): handel in producten en VOC-aandelen, afsluiten van verzekeringen en vervoerscontracten.

15. Nadelige gevolgen: onderlinge concurrentie, dalende prijzen

16. Oprichting VOC (1602) in opdracht van Staten-Generaal

17. Monopolie op Nederlandse handel in Azië

18. startkapitaal bijeengebracht door uitgifte van aandelen

19. Verregaande bevoegdheden t.b.v. handel: oorlogvoeren, verdragen sluiten met vorsten, forten bouwen etc.

20. Met geweld worden Portugezen + Engelsen verdreven, Batavia gesticht en Molukkers gedwongen om specerijen exclusief aan de VOC te leveren

22. Oorlog tussen de Republiek en Spanje laait opnieuw op

23. Doelen:

24. Spanje economisch treffen d.m.v. kaapvaart (veroveren van zilvervloot)

25. Veroveren van gebieden / stichten kolonies t.b.v. opzetten suiker- en tabaksplantages (productie in eigen beheer)

26. Na Vrede van Munster (1648) legt de WIC zich toe op de driehoekshandel tussen Europa, West-Afrika en Amerika

29. Gevolgen Investeringen in landbouwgrond m.b.v. droogleggerijen (Beemster, Noord-Holland) Nijverheid verplaatst naar het platteland: lage lonen en geen belemmeringen door gilden Ontstaan plattelandsindustrieën (steenbakkerijen, papierindustrie)

31. De Republiek De samenwerking tussen de gewesten werd geregeld door de Staten Generaal in Den Haag. Ieder gewest stuurde er afgevaardigden naar toe. De Staten Generaal besliste over buitenlandse politiek en defensie en de daarmee verbonden financiën belangrijke besluiten moesten genomen worden met algemene stemmen. Ieder gewest had dus het recht van veto. Omdat Holland de grootste bijdrage leverde aan de financiën van de Republiek, had dit gewest in de Staten Generaal de grootste invloed De machtigste man van de Staten Generaal was de raadpensionaris van Holland. Hij leidde, als hoogste Hollandse ambtenaar, de Hollandse vertegenwoordiging in de Staten Generaal.

32. In principe koos ieder gewest zijn eigen legeraanvoerder of stadhouder. De Stadhouders voerden het bevel over de legers van de gewesten. In de praktijk waren de stadhouders altijd leden van het Huis van Oranje. Bij een groot deel van de bevolking stonden de stadhouders als prinsen van Oranje in hoog aanzien. Meestal waren er twee stadhouders, een in Holland en een in Friesland, die elk stadhouder van een aantal gewesten waren.

33. De Steden: de steden werden vooral bestuurd door burgers. Een kleine groep, de regenten, speelde een belangrijke rol in de vroedschappen (bestuurscolleges) van de steden de regenten waren vaak tot rijkdom en aanzien gekomen door hun handels – en nijverheidsactiviteiten De steden hadden inde Republiek het overwicht op politiek en sociaal terrein. In het gewest Holland was het overwicht het duidelijkst.

34. Buitenlandse concurrentie Een overzicht van conflicten tussen de Republiek en haar concurrenten Spanje 1585 Val van Antwerpen 1609-21 Twaalfjarig bestand 1628 Zilvervloot veroverd door Piet Hein 1648 Vrede van Munster: einde Tachtigjarige Oorlog Engeland 1651 Acte van Navigatie: politiek van mercantilisme 1652-54 Eerste Engelse Zeeoorlog 1665-67 Tweede Engelse Zeeoorlog o.l.v. De Ruyter / Cornelis de Witt Frankrijk 1659 Vrede tussen Spanje en Frankrijk 1661 Frankrijk groeit o.l.v. Lodewijk XIV uit tot een militaire en economische supermacht dankzij mercantilisme en uitbreiding van het leger

36. Gegoede burgerij (regenten, artsen, officieren,predikanten, kortom: notabelen) ca 6-10 %

37. Kleine burgerij (zelfstandige ambachtslieden, winkeliers, schoolmeesters) ca 25 %

38. Volksklasse (arbeiders, zeelieden, soldaten, dienstmeisjes) 60-70 %

39. Het grauw/ gemeen: bedeelden, zwervers, straathandelaren