1. septiembre
september
septembre
setembro

2. É o noveno mes do ano
e ten trinta días.
O seu nome ven do latín
"sétimo" por ser o
número 7 no calendario
romano.

3. O 21 de setembro comeza o outono no hemisferio norte
e a primavera no hemisferio sur.

4. A pedra de setembro é o zafiro
e a flor a marabilla.

5. Maduran os froitos
de moitas plantas
maceira

6. vide

7. silveira (amorias)

8. fiúncho

9. cardo

10. estripo

11. piñeiro

12. breixos

13. carrascas

14. plátano

15. CHEGAN AS AVES DO NORTE A PASAR O INVERNO:
mazaricos, parrulos, avefrías, píllaras, pilros, gabitas, agullas, cullereiros, garzas,
gaivotas escuras, corvos mariños reais, paporrubios, tordos, chías, estorniños...

16. estorniños

17. MOITAS AVES VANSE AO SUR: gaivotas patiamarelas,
anduriñas, avións, cucos, paspallás, cegoñas,
avenoiteiras, mouchos orelludos, bubelas...
Catro aves escollidas
son as que pasan o mar,
o cuco e maila anduriña,
a rula e o paspallás

18. TEMPERATURA
MÁXIMA (ºC)
TEMPERATURA
MÍNIMA (ºC)
TEMPERATURA
MEDIA (ºC)
HUMIDADE
MEDIA (%)
VELOCIDADE DO
VENTO
(km/h)
CHUVIA
TOTAL (l)
DÍA CHUVIA
MÁXIMA (l/m2
)
DIAS
CHUVIA
25,8 14,9 19,73 79 5,4 85,1 26,9 (28) 8
O TEMPO
Río Umia
As horas de luz diminuíron en 90 minutos

19. Faise a vendima

20. Faise o viño

21. Plántase verdura, nabicol, rabizas...

22. -Polo San Xenaro vendimas pró carro
-Polo San Nicolás as uvas vendimarás
-Agosto madura e setembro vendima a uva
-San Xoan á sardiña e setembro á vendima
-Pola Virxe do Portal pon á xente a vendimar
-Polo San Mateu, vendima tí, vendimo eu
-Polo San Mateu, cada un vendima o seu
-San Miguel da uvas, tarde vés e pouco duras
-Vendima enxoito se queres coller bo mosto

23. -O lagar a retorcer e os fabóns a nacer

24. -Polo San Miguel mete as uvas (...o viño) no tonel

25. -En setembro arden os montes e secan as fontes.

26. -Setembro ou seca as fontes ou leva as pontes.
-Setembro, ou leva as pontes ou seca as fontes. .

27. Por santa Tegra abala a nogueira.

28. -Se queres mel, por San Miguel.
-Se queres ter abellas míraas polas Candeas,
e se queres ter mel, míraas polo san Miguel.

29. Temperá é a castaña que por setembro regaña.

30. Trae as moscas san Fernando e lévaas san Cipriano.

31. Vale máis nubrado de agosto ca sol de setembro.

32. 1 de setembro
de 1923
O Gran Terremoto
de Kanto arrasa
Tokio.

33. 6 de setembro
de 1766
nace John Dalton,
científico británico
que desenvolveu a
teoría atómica
da materia.

34. 7 de setembro de 1936:
morre o último lobo de Tasmania,
tigre de Tasmania (Thylacinus cynocephalus)
coñecido, extinguíndose a especie.

35. 8 de setembro:
Día internacional da
alfabetización

36. 8 de setembro de 2004:
morre Manuel María
poeta galego
“O río pasa correndo,
non se para con ninguén.
O río canta prás cousas
e canta pra min tamén...”

37. -O 8 de setembro celébranse romerías en moitos
lugares de Galicia: Os Mirgres, A Valvanera, Os
Remedios, A Franqueira...

38. 9 de setembro de 1737:
nace Luigi Galvani,
físico italiano

39. 10 de setembro de 2008: comenza a funcionar con éxito
en Xenebra (Suíza) o acelerador de partículas LHC do
CERN despois de facer circular polo acelerador un feixe de
mil millóns de protóns en pouco máis de 50 minutos.

40. 11 de setembro de 2001:
un atentado derrubou as
torres xemelgas en EE.UU.

41. 12 de setembro de 1897:
nace Irènne Joliot-Curie,
química francesa,
filla de Marie e Pierre Curie.
Premio Nóbel de Química
en 1935.

42. 12 de setembro de 1958:
o enxeñeiro
norteamericano
Clair Kilby,
de Texas Instruments,
presenta o primeiro chip.

43. 12 de setembro de
1959:
A Unión Soviética lanza
o Luna 2. O 14
estrélase contra a Lúa e
convértese no primeiro
obxeto feito polo home
que chega a ela.

44. 15 de setembro de 1851:
Nace, en Celanova,
Manuel Curros
Enríquez

45. 15 de setembro de 1873:
Inaugúrase a primeira liña de ferrocarril en Galicia:
Santiago-Carril

46. 16 de setembro:
Día
internacional
da
preservación
da capa de
ozono

47. 16 de setembro 1893:
nace en Budapest
Albert Szent
fisiólogo descubridor da
Vitamina C, Premio
Nobel de Fisioloxía ou
Medicina en 1937)

48. 19 de setembro de 1843:
morre Gaspard Gustave de Coriolis,
enxeñeiro e científico francés.

49. 21 de setembro de 2003:
Finaliza a misión Galileo, despois de oito anos
de exploración do sistema de Xúpiter.

51. 22 de setembro de 1791:
nace Michael Faraday
físico inglés.

52. 23 de setembro:
Día Internacional contra a explotación sexual e a trata de
mulleres

53. 24 de setembro de 1905:
nace Severo Ochoa, bioquímico español.

54. 26 de setembro (4º xoves)
Día marítimo mundial
Tema 2013: “Desenvolvemento sostible: a
contribución da OMI máis alá de Río+20”

55. 28 de setembro:
Día Mundial da rabia
1895: morre Louis
Pasteur, químico e
microbiólogo francés.

56. 29 de setembro de 1511:
nace Miguel Servet,
médico español,
descubridor da circulación
pulmonar do sangue.

57. A segunda guerra mundial comezou
e rematou en setembro (1939-1945)

58. La Voz de Galicia, 2-9-2013
INCENDIOS POR TODA GALICIA

59. INCENDIO EN OIA
O incendio máis virulento do
ano en Galicia. Na parroquia
de San Pedro de Burgueira,
no concello de Oia, e logo
estendeuse ata O Rosal.
Durou desde o 26 de agosto,
ata o 1 de setembro. Arderon
1.824 hectáreas (1.491 de
arboredo e 333 de monte
raso).
Os gastos da súa extinción
alcanzaron, segundo os
datos que manexa a
Consellería do Medio Rural e
do Mar, os 585.829,43 euros.
Faro de Vigo

60. La Voz de Galicia

61. 12-9-2013
La Voz de Galicia

63. 13-9-2013
Galicia continúa en albas polo
monte Pindo. O incendio
declarado o mércores ás 21.30 na
Cima Darca continúa activo e ata
o momento arrasou unhas 2.000
hectáreas. A situación é tráxica na
comunidade, xa que ao desastre
desta paraxe natural únense
diversos lumes de consideración
ata sumar as 3.000 hectáreas
nesta semana, segundo os datos
oficiais.

64. Fotos: Adela Leiro, Mon Daporta, alumnado de 1º e 2º de ESO, Internet
Setembro 2013