tehnologi

1. Эрүүл хоол, хүнс гэж юу вэ?
Хоол, хүнс нь хүний бие махбодийн хэвийн үйл ажиллагааг хангаж,
хөдөлмөрлөх чадвар, эрүүл мэндэд хамгийн идэвхитэй нөлөө үзүүлнэ.
Хүний эрүүл мэндийг дэмжихийн зэрэгцээ, хоол тэжээлтэй холбоотой аливаа
өвчнөөр өвчлөх эрсдэл учруулдаггүй хүнсийг “ЭРҮҮЛ ХҮНС” гэнэ. Жишээ:
шинэ хүнсний ногоо, жимс, гурвалжин будаа, хөц будаа, 2-р гурил, арвайн
гурил, овъѐос, өөхгүй бараан мах, загас, хальсыг нь хуулсан тахиа, шувууны
мах, тослог багатай (тослог нь 2%-аас бага) сүү, сүүн бүтээгдэхүүн гэх мэт.
Эрүүл хоол нь байгалийн гаралтай, олон нэр төрлийн хүнсний
бүтээгдэхүүний цогц бөгөөд тэдгээр нь нүүрс ус, өөх тос, уураг, эслэг,
аминдэм, эрдэс бодисуудын зохистой харьцаатай байна.
Өөх тос, чихэр, давсны агууламж өндөртэй хоол, хүнс нь “ЭРҮҮЛ ХҮНС”
болж чадахгүй.
Хүний бие махбод хоол, хүнсийг юунд хэрэглэдэг вэ?
1. Бие махбодийн хэвийн үйл ажиллагааг хангах
2. Өсөлт ба хөгжилт
3. Ажил, хөдөлмөр эрхлэх
Хоол, хүнсний бүтээгдэхүүний бүтэц
Бүх төрлийн хоол, хүнс нь хүний биед зайлшгүй шаардлагатай
шимт бодисоос бүрдэнэ. Хоол хүнсний найрлага дахь шимт
бодисыг үндсэн шимт бодис, аминдэм, эрдэс гэж ангилдаг.
- Үндсэн шимт бодис: Уураг, Өөх тос, Нүүрс ус
- Аминдэм: Усанд уусдаг аминдэмүүд – С, В-гийн төрөл
Усанд уусдаггүй аминдэмүүд – А, Д, Е, К,
- Эрдэс бодис: Макро эрдэс бодис – Төмөр, кальци, магни,
натри
Микро эрдэс бодис – Иод, Цайр, Селен, Зэс,
Фтор гэх мэт
- Ус
Хоол, хүнсний илчлэг чанар

2. Хоол хүнсний илчлэг чанар нь түүнд агуулагдах үндсэн шимт
бодисын хэмжээгээр тодорхойлойлогдоно.
Үндсэн шимт бодисын задралаар үүсэх энерги буюу илчлэг
чанар
Үндсэн шимт бодис Илчлэг чанар
1 грамм уураг задрахад үүсэх энерги 4 ккал
1 грамм нүүрс ус задрахад үүсэх энерги 4 ккал
1 грамм өөх тос задрахад үүсэх энерги 9 ккал
Өөх тос, чихэр, давсыг хэтрүүлэн хэрэглэх нь хүний эрүүл
мэндэд эрсдэл авчирдаг. Хүнсний бүтээгдэхүүнийг эрүүл ба
эрүүл бус гэж чандлан зааглах нь тохиромжтой бус. Харин
хүнсийг хэрхэн яаж боловсруулж, хэр зэрэг их хэмжээгээр
хэрэглэснээс хүний эрүүл мэнд шууд хамаарна.
Эрүүл хүнсийг эрүүл бус аргаар боловсруулж хэрэглэх нь
түүний эрүүл мэндийг дэмжих мөн чанарыг алдагдуулахын
зэрэгцээ таны эрүүл мэндэд эрсдэл авчирна.
Хүнсний
Эрүүл мэндэд
бүтээгдэхүүний Эрүүл хүнс
эрсдэлтэй хүнс
нэр төрөл
Өөхгүй бараан мах
Өөхтэй тарган мах
Мал, амьтны
Чанах, жигнэх Тосонд шарж
мах
аргаар бэлтгэсэнболгосон
Хальстай мах
(Хальсан дор өөх
Тахиа, шувууны Хальсгүй мах
тос их
мах Өндөгний цагаан
хуримтлагддаг)
Өндөг уураг
Өндөгны шар –
холестерин ихтэй
Загас Тосонд нөөшилсөн
Загас Жигнэх, чанах эсвэл шарж
аргаар бэлтгэсэн бэлтгэсэн загас
Хүнсний ногоо Шинэ хүнсний ногоо Давсалсан,

3. даршилсан ногоо
Шарж болгосон
ногоо
Чихэрлэг уусмалд
Жимс Шинэ жимс
нөөшилсөн жимс
Тослог сүүн
Сүү, сүүн Тослог багатай сүү, бүтээгдэхүүн – шар,
бүтээгдэхүүн цагаан идээ цагаан тос, цөцгийн
тос
Хэт цэвэршүүлсэн
Чанах, жигнэх цагаан гурил
аргаар Тослог ихтэй боов,
Үр тариан
боловсруулсан бүх жигнэмэг
бүтээгдэхүүн
төрлийн Тосонд шарж
бүтээгдэхүүн бэлтгэсэн гурилан
бүтээгдэхүүн
Тохиолдлоор 1 удаа хэрэглэсэн эрүүл бус хоол, хүнс нь таны
өвчлөх шалтгаан болж чадахгүй. Харин байнга, тогтмол
хэрэглэдэг “эрүүл бус хүнс” таны эрүүл мэндэд эрсдэл
учруулна.
Хэрэв та өөх тос, ялангуяа ханасан өөх тосоор баялаг, хэт боловсруулж,
цэвэршүүлсэн нүүрс ус бүхий эслэгээр дутмаг, илчлэг ихтэй хоол хүнсийг
БАЙНГА, ТОГТМОЛ, ХЭТРҮҮЛЭН хэрэглэх нь таны биед олон тооны
өвчин, эмгэг үүсэхэд хүргэнэ.
Ца
Хоол, хүнсийг зөв тохируулан хэрэглэснээр Та олон өвчнөөс сэргийлж чадна. гаа
н
- Шимт бодисын дутлын эмгэгүүд: Хэт ядрах, биеийн эсэргүүцэл сулрах, хоо
иодын дутал, төмөр дутлын цус багадалт, уураг илчлэг дутал, тураал, өсөлт л
хоцролт, А аминдэмийн дутал, Чийг бам буюу С аминдэмийн дутал. ба
- Шимт бодисын илүүдлийн эмгэгүүд: Цөс чулуужих өвчин, ходоод эрү
гэдэсний үрэвсэл, шархлаа, таргалалт, цусны даралт ихсэлт, чихрийн шижин, үл
зүрх судасны өвчин, зарим хорт хавда мэ
нд

4. АНУ-ын Шим тэжээлийн нийгэмлэг болон Канад улсын хоолзүйчдийн
холбооноос цагаан хоолны эрүүл мэндийн ач тусыг “Зөв зохицуулсан цагаан
хоол нь эрүүл, тэжээллиг төдийгүй зарим өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх
болон эмчилгээний ач тустай” гэж тодорхойлжээ. Махан хоолыг
боловсруулахад ургамал болон цагаан идээнээс илүү ажиллагаа шаардагдах ба
бие махбодийн илүү ажилбар бүр нь хүнийг ядраадаг. Харин жимс, хүнсний
ногоо нь махнаас 10 дахин, сүү цагаан идээ нь 5 дахин хялбар шингэцтэй, бие
махбодид ашигтай олон шимт бодисын эх үүсвэр болдог төдийгүй бие
махбодиос хортой бодисыг гадагшлуулах, хоргүйжүүлэх шинж чанартай
болохыг шинжлэх ухаан нотолж байна. Цагаан хоол нь ханасан өөх тос,
холестеролын хэрэглээг багасгаж, эслэг болон төрөл бүрийн аминдэм, эрдэс
бодис, үл исэлдүүлэгч бодисын хэрэглээг нэмэгдүүлэх ач холбогдолтой. Ийм
учраас цагаан хоол тогтмол хэрэглэх нь эрүүл мэндэд дараах давуу талтай
болох нь судалгаагаар батлагджээ. Үүнд:
1. Биеийн илүүдэл жин багасч, биеийн жин тогтворжино: Үүний
шалтгаан нь цагаан хоолтон амьтны гаралтай өөх тос, уураг бага
хэрэглэдэг, согтууруулах ундаа хэрэглэдэггүй бөгөөд жимс, ногоо, сүү,
цагаан идээ их хэрэглэдэгтэй холбоотой гэж эрдэмтэд тайлбарлажээ.
Иймээс цагаан хоол хэрэглэснээр таргалалтаас шалтгаалсан олон
эмгэгээс урьдчилан сэргийлэх боломжтой.
2. Цусанд өөх хуримтлагдахаас сэргийлж, ,даралт тогтворжуулж,
зүрх-судасны эмгэг, цус харвалтын эрсдлийг бууруулна: Үүний
шалтгаан нь цагаан хоолтнууд амьтны гаралтай өөх тос, холестерин бага
хэрэглэдэг бөгөөд антиоксидант болон изофлавин, эслэгээр баялаг
жимс, ногоо, буурцагт ургамал их хэрэглэдэгтэй холбоотой гэж үздэг.
3. Чихрийн шижин өвчний эрсдлийг бууруулна: Чихрийн шижин өвчтэй
хүмүүсийн 80% нь “ЧШӨ II” хэлбэрээр оношлогдсон байх ба тэдний
90% нь илүүдэл жинтэй, тарган байдаг. Цагаан хоолтны биеийн жин
хэвийн байхаас гадна хоолондоо эслэгээр баялаг ургамлын гаралтай
хүнс түлхүү хэрэглэх учир энэ өвчинд өртөх эрсдэл буурдаг.
4. Хорт хавдрын эрсдлийг бууруулна: Учир нь жимс, ногоо, буурцагт
ургамал, үр тариа, самар зэрэг нь бие махбодиос хортой бодисыг

5. гадагшлуулах болон хорт хавдрын эсрэг үйлчлэл бүхий олон бодисыг
найрлагадаа агуулдаг.
5. Бөөрний өвчний эрсдлийг бууруулж, үйл ажиллагааг хөнгөвчилнө:
Уургийн хэт их хэрэглээ нь бөөрний ачааллыг нэмэгдүүлж өвчний
эрсдлийг нэмэгдүүлэх төдийгүй өвчилсөн бөөрийг сэдрээж
хүндрүүлдэг. Ургамлын уурагтай харьцуулахад амьтны гаралтай уураг
нь бөөрөнд илүү их ачаалал өгдөг. Цагаан хоол хэрэглэх нь бөөрний үйл
ажиллагааг хөнгөвчилж сайн нөлөө үзүүлнэ.
6. Өтгөн хаталтаас сэргийлж, бүдүүн гэдэсний үрэвсэлт өвчний
эрсдлийг бууруулна. Хүнсний эслэг нь бүдүүн гэдэсний гүрвэлзэх
хөдөлгөөнийг сайжруулснаар өтгөн хаталтаас сэргийлэх үйлчлэл
үзүүлдэг. Хүнсний эслэгийн хамгийн сайн эх үүсвэр нь төрөл бүрийн
шош, буурцагт ургамал, овъѐос, эрдэнэ шиш, хивэг, бүтэн үрийн
буудайн гурил, хөх тарианы гурил, төрөл бүрийн хүнсний ногоо, жимс,
жимсгэнэ юм.
Эрүүл хооллолтын 10 алхам
Эрүүл мэндийг зөв зохистой хооллолт, идэвхтэй хөдөлгөөн ба тамхинаас
татгалзах гэсэн тулгын гурван чулуутай гэж болно. Энэ гурван зарчмыг
баримталж чадсан хүний зүрх судасны өвчин болон хорт хавдраар өвдөх
эрсдэл нь 2-3 дахин багасдаг. Гэтэл орчин үеийн хүмүүсийн цаг бус нас
баралтын гол шалтгаан нь дээр дурдагдсан хоѐр эмгэг гэдгийг эрдэмтэд олон
тооны судалгаагаар тогтоосон байдаг.Дээр дурдагдсан гурвын зарчмыг
зөрчиснөөс үүдэн цаг бус үхэлд хүргэх аюултай хамгийн түгээмэл эмгэг нь
илүүдэл жин болоод байгаа билээ. Удамшлын гаралтай таргалалт гэж байдаг ч
ихэнх хүмүүсийн илүүдэл жин нь буруу хооллосоны үр дагавар

6. байдаг.Улмаар эрчимжүүлсэн гэддэг хоолны дэглэм баримтлан илүүдэл
жингээ жингээ богино хугацаанд хасаг гэдэг. Гэтэл эрчимт хоолны дэглэмүүд
тэнцвэржүүлээгүй байдаг болохоор ойр ойрхон барих нь эрүүл мэндэд бүр ч
хортой гэдгийг хүмүүс тэр бүр мэддэггүй нь харамсалтай.Эрүүл мэнд гэдэг ер
нь хэр хэмжээгээ мэдэж хэтрүүлэхгүй байхын нэр гэдэг болохоор хооллолтонд
ухаалгаар хандах нь нэн чухал юм. Ийм энэ зарчим дээр тулгуурлан ОХУ-ын
Хүнс судлалын төв, Зүрх судасны төвийн эрдэмтэд “Эрүүл хооллолтын 10
алхам” гэсэн нэртэй дагаж мөрдөхөд хялбар мөрдлөгийг болосвруулжээ.Орос
манай улс хоѐрын байгаль цаг уур, хүмүүсийн амьдралын хэв маяг, хооллолт
ойролцоо болохоор сонгож авсан гэдгийг онцолмоор байна.
Нэгдүгээр алхам
Эрүүл, зохистой хооллолт нь олон төрлийн хүнсний бүтээгдэхүүн, түүний
дотор ургамлын гаралтай бүтээгдэхүүн давамгайлсан байх ѐстой. Хөхнийг
сүүг эс тооцвол хүнийг бүх төрлийн бодисоор хангаж чаддаг хүнсний
бүтээгдэхүүн гэж нэг ч байдаггүй. Хөхний сүү ч хүүхдийг зөвхөн эхний 6 сард
нь л бүх хэрэгтэй шим тэжээлээр нь хангахад зориулагдсан байдаг. Тиймээс л
хоол тэжээл нь олон төрлийн хүнсний бүтээгдэхүүний орцтой байх
шаардлагатай юм.
Хоёрдугаар алхам
Талх, гурил, буудаа болон төмс, гоймонгийн төрлийн хоолыг, хүнсийг хоол
идэх бүртээ хэрэглэж байх нь зохистой. Цаашилбал, эдгээр бүтээгдэхүүн нь
хоногийн хүсний талаас илүү хувийг эзлэж байх ѐстой.Гэтэл эдгээр
бүтээгдэхүүнийг зөвхөн эрч хүч, нүүр усны эх үүсвэр төдий гэсэн яриа
түгээмэл байдаг нь бодит байдалтай огтхон таарахгүй гэдгийг эрдэмтэд олон
тооны судалгаагаар тогтоосон байдгийг хэлэх хэрэгтэй. Уг
бүтээгдэхүүнүүдэд эрдэсийн нэгдэл , В ба С витаминууд гээд хүн зайлшгүй
хэрэгтэй олон бодис агуулагддаг.Мөн дээрхи хоол хүнс нь өөх тос
хуримтлагдахад нөлөөлдөг гэдэг нь эндуурэл гэж эрдэмтэд үздэг.
Жишээлэхэд, төмсөнд ихээр агуулагддаг цардуулын илчлэг нь адил хэмжээтэй
архи, өөх тосноос хавьгүй бага юм. Илүүдэл илчлэг авахаас санаа зовдог
хүмүүс хар талх, хэвэгний талх зэргийг идэх хэрэгтэй.
Гуравдугаар алхам

7. Өдөртөө төмснөөс гадна бусад хүнсний ногоо, жимсийг 400гр-аас багагүй
хэмжээгээр хэрэглэх шаардлагатай. Хүнсний ногооны хэмжээ нь жимснээс
илүү байх ѐстой. Хүсний ногоо, жимс нь фолийн хүчил, төмөр, амин дэм,
эрдэс, хөгшрөлтөөс сэргийлэгч гэгддэг антиоксидантууд зэргийг агуулж
байдаг. Иймд даралт ихсэх, судасны хатуурах , зүрх судасны өвчин зэрэг
эмгэгээс сэргийлдэг. Улмаар амин дэм, шим тэжээлт бодисуудыг химийн
аргаар гаргаж авсан эм бэлдмэлээс бус харин байгалийн эх үүсвэрээс нь
авахыг хичээх хэрэгтэй.
Дөрөв дэх алхам
Сүү, сүүн бүтээгдэхүүнийг өдөр тутам хэрэглэх нь зүйтэй. Ялангуяа нярай
хүүхэд, өсвөр насныхан, эмэгтэйчүүдэд сүүн бүтээгдэхүүн ихээр
шаардагддаг. Сүү, сүүн бүтээгдэхүүний олдоц бага, эсвэл харшилтай бол
загас, хүрээн ногоон өнгийн навчит хүнсний ногоог зэрэг кальци ихээр
агуулдаг бүтэгдэхүүн түлхүү хэрэглэвэл зохино.
Тав дахь алхам
Өөхтэй мах, өөх тосны орц ихтэй махан бүтээгдэхүүнийг боломжийн хэрээр
шош, загас, шувууны мах болон өөхгүй махаар орлуулж байх хэрэгтэй. Хиам,
зайдас, нухаш зэрэг махан бүтээгдэхүүнүүдийг хязгаарлах хэрэгтэй. Амьтны
гаралтай өөх тос нь цусан дахь холестеринийг ихэсгэж, зүрхний цусан хангаж
дутагдах өвчин үүсэх эрсдлийг нэмэгдүүлж байдаг. ДЭМБ-ийн
мэргэжилтнүүдийн гаргасан илтгэлт хорт хавдраар өвдөх эрсдлийг багасгахын
тулд өдөрт 80г –аас илүүгүй мах хэрэглэж байхыг зөвлөсөн байдаг.
Зургаа дахь алхам
Өөх тосны хэрэглээ нь /мах, сүү зэрэгт агуулагдаж байдгийг оролцуулан/
хоногийн илчлэгийн 15-30%-ийг эзлэх ѐстой. Хоолыг жигнэх, чанах, эсвэл
бичил долгионы зууханд болгож байх нь илүү зохистой. Хоол хийх явцадаа
тос хийхээ багасгавал зүгээр.Өөх тосны найрлагад багтаж байдаг хүчлүүдийн
талаар мэддэг байх хэрэгтэй. Тослог хүчлүүд нь дотроо ханасан, хагас
ханасан, дангаар ханасан гэсэн төрлийнх байдаг. Эдгээрээс чидун жимсний
тосонд агуулагддаг дангаараа ханаагүй тослог хүчил нь хүний биед хамгийн
сайн гэж үздэг бөгөөд өдрийн хүнсний 10-15% байхыг зохистой.

8. Долоо дахь алхам
Сахар нь хоногийн хүнсний 10%-иас дээшгүй байхыг зохистой гэж үздэг.
Сахар ихээр агуулагддаг бүтээгдэхүүн нь энергийн эх үүсвэр боловч эрүүл
хооллолтонд зайлшгүй шаардлагатай орц биш юм. Эрдэмтэд сахар ихээр
агуулсан ундааны орон цэвэр ус уухыг зөвлөдөг.
Найм дахь алхам
Давсны өдрийн хэрэглээ нь 1 хоолны халбага буюу 6 грамаас хэтрэхгүй нь
зохистой. Энд талх болон лаазалсан бүтээгдэхүүн зэрэгт агуулагдах давс орно
гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Давс -ны хэрэглээ хэтрэх нь даралт ихсэх өвчинтэй
шууд холбоотой гэж үздэг. Лаазалсан, давсалсан, утсан бүтээгдэхүүнийг өдөр
болгон хэрэглэх нь эрүүл мэндэд сайнаар нөлөөлөхгүй. Хоол хүнсийг
тохируулан давсалж амтыг нь сайжруулахын тулд хатаасан ногоо, халуун
ногоо зэргийг хэрэглэх нь сайн. Йодын дутагдлаас үүссэн эмгэгээс
сэргийлэхийн тулд йоджуулсан давсыг хэрэглэж сурах хэрэгтэй.
Ес дэхь алхам
Биеийн жингээ зохистой хэмжээнд барьж, өөрийн биеийн боломжийн хүрээнд
явган аялах, спорт тоглоом, гимнастик хийх зэргээр хөдөлгөөнийхөө идэвхийг
үргэлж хадгалж байх хэрэгтэй. Биеийн жингийн индекс нь 18.5-аас 24.9
хооронд хэлбэлзэнхийг зохистой гэж үздэг. Биеийн жингийн индекс буюу
Кетлегийн индексийг /ИК/ дараахь томъѐогоор тодорхойлж болно: ИК = жин
(кг) / өндөр (м ) квадрат зэрэг. Жишээ нь: 80кг жинтэй, 1.65 м өндөртэй бол
өндөрийн хэмжээг квадрат зэрэгт оруулахаар 2.7225 болно. Жингээ энэ гарсан
тоондоо хуваагаад 29.38 гарна. 25-29 хүртэл индекс нь илүү жинтэйг илтгэх
бол 30-ас дээш байвал таргалалж байгааг харуулна.Гэдэсний хэсэгт өөх ихээр
хуримтлагдах нь гуяны хэсэгт хуримтлагдсанаас илүүтэйгээр эрүүл мэндэд
аюултай гэж үздэг. Учир нь гэдэсний хэсгээрээ таргалах нь даралт ихсэх,
чихрийн шижин, зүрхний цусан хангамж хомсдох өвчинтэй ихээхэн
холбоотой байдаг.Жингээ хасахаар шийдсэн хүмүүс хоолны дэглэмээ өөрчлөн
хөдөлгөөнөө нэмэх замаар аажмаар хасах хэрэгтэй. Долоо 7 хоногт 500-800
грамм юм хасах нь эрүүл мэндэд хор нөлөөгүй хамгийн зохистой хэмнэл.
Ногоо, жимс, талх, төмс зэрэг бүтээгдэхүүний хэрэглээг эрс хязгаарласан
хоолны дэглэм барих хэрэггүй.
Арав дахь алхам

9. Архийг өдөрт 20 граммаас ихгүй хэрэглэвэл эрүүл мэндэд хоргүй гэж үздэг.
Харин их хэмжээгээр ууж байгаа бол долоо хоногт ядаж нэг өдөр уухгүй байж
биеэ цэвэрлэж байх хэрэгтэй. Архи хэтрүүлэн хэрэглэснээс болж тархи, элэг,
зүрхний булчин, гэдэс дотор, нойр булчирхай, мэдрэлийн систем зэрэгт сөрөг
нөлөө үзүүлдэг.
Сонирхолтой мэдээлэл
Дарс ба эрүүл мэнд
Европын орнуудад улаан дарсыг зохистой хэрэглэх нь зүрхний үйл ажиллагааг
дэмжин хамгаалж, хөгшрөлтийг бууруулан, судасны уян хатан чанарыг
хадгалахад ашигтай гэж үздэг. Дээд зэргийн виног өдөр бүр тогтмол 100 грамм
орчим хэрэглэх нь хамгийн тохиромжтой гэж үзжээ. Цэвэр улаан винонд
хүний биед хэрэгцээтэй 25 зүйлийн шим тэжээл ба аминдэмүүд агуулагддаг
байна. АНУ-ын Өмнөд Каролина мужид [...]

10. Хоол, хүнсний тухай түгээмэл төөрөгдлүүд
Лондон хотын Гэгээн Жорж эмнэлгийн ерөнхий эмч Кэтрин Коллинз
өвчтөнүүдийнхээ хоолны дэглэмийг хэрхэн тааруулдгаа “Daily Mail” сонинд
нийтлүүлсэн байна. “Хоолны дэглэм хэрхэн зөв барих тал дээр олон янзын
домог байдаг. Эмч хүнийхээ хувьд би эдгээрийг үргэлж судалж, дүгнэлт
хийдэг. Харамсалтай нь эдгээр ташаа ойлголтын дийлэнх нь зүйд нийцдэггүй,
хуучинсаг үзлээс үүссэн байдаг. Тиймээс би орчин [...]
Амтат чанамал даршилсан ногоо
Орц: Гүзээлзгэний чанамал Орц: Гүзээлзгэнэ 1кг Элсэн чихэр Хийх арга:
Жимсээ элсэн чихэртэй саванд хутган 6-17 цаг (хоногоос хэтрүүлж болохгүй)
байлгана. Энэ үед жимс шүүсээ гарган хатуурдаг тул чанахад хэлбэрээ
алддаггүй. Савтай жимсэ ойр ойрхон хөдөлгөн маш болгоомжтой модон
халбагаар эргэлдүүлэх маягаар хутгана. Бэлэн болсон чанамалаа хөргөн
савлана. Чанамал болох үед 1кг жимсэнд 1гр нимбэгний [...]
Эрүүл мэндэд тустай ундаанууд
Ногоон цай (Green tea) Эрүүл мэндэд тустай уух зүлсийн талаар бодох үед
хамгийн түрүүнд ус орж ирж магадгүй. Гэхдээ уснаас илүү ач тустай олон уух
зүйлс байдаг. Ногоон цай нь ясны сийрэгжилт, хавдар, зүрх судасны өвчин,
шүд хорхойтолтын эрсдлийг бууруулдаг. Ногоон цай нь флавоноид болон
полифенолууд хэмээх эсийг хавдар үүсгэгчид (карциногенүүд)-ээс хамгаалах,
биед чөлөөт радикалыг [...]

11. “Chicken Cordon Bleu” /Бяслаг, хиамтай тахианы махан ороомог/
Орц: 4 арьсгүй, ясгүй тахианы цээж 4 зүсэм бяслаг 4 нимгэн хэрчсэн хиам 1/4
аяга гурил 1 хутгасан өндөг 1 аяга талхны үйрмэг 4 хоолны халбага цөцгийн
тос Тахианы цээжээ ¼ инчийн зузаантай болтол нь давтана. Дараа нь дээр нь
давч, перецийг хүссэн хэмжээгээрээ хоѐр талд нь цацаж өгнө. Тахианы
давтсан цээж тус бүр дээр
Жигнэсэн улаан лооль, фета бяслагтай шарсан талх
400 гр – жижиг улаан лооль Оливийн тос Зургаан зүсэм шарсан талх
Үйрүүлсэн зөөлөн цагаан бяслаг /Фета/ Нэг атга шинэхэн, угааж цэвэрлэсэн
базилик Хийх аргачлал : Шарах шүүгээ эсвэл гриллийг 180 градус хүртэл
урьдчилан халаана. Лист халсны дараа улаан лоолио хийж, багахан хэмжээний
оливийн тос нэмээд давс, хар перецээр амтална. Үүний дараагаар улаан
лоолио 5-8
Тогтмол хэрэглэхэд ашиггүй хүнс гэж бий
Хийжүүлсэн ундаа, кола Спрайт зэрэг өнгөгүй хийжүүлсэн ундаа бүр ч
хортой. Ялангуяа яс сийрэгжих өвчин, шүдэнд тохиромжгүй. Хиам зайдас Ер
нь сайн хиам гэж байдаггүй Заавал нитрит нитратын найрлага орсон байдаг
Элэг цөсний өвчтэй хүмүүст тохиромжгүй. Давс ихтэй тул чихрийн шижин
өвчтэй, зүрх судасны асуудалтай хүмүүс хиам зайдсанд дурлах хэрэггүй.
Жимстэй тараг буюу йогурт Чанарын

12. Ногооны болон бууцайны салат
Ногоон салат эсвэл ногоон навчийг сайхан угааж цэвэрлээд идэхэд хялбар
хэмжээтэй хэрчинэ. Бас алимыг арилгаж цэвэрлээд нимгэн хавтгай зүснэ.
Ингээд л тос шар буурцагны цуугаар амтлахад тэр чигтээ витамины комплекс
болно. Мөн буцалж байгаа усанд бууцайгаа дүрээд 3-6 секунд буцалгаад авна.
Удаавал шимт чанар нь алдагдана. Дараа нь тос, сонгино, сармис жижиглэж
цацаад хутгахад л [...]
Єглєєний цайн дээр єндєг идвэл турна
Таргалалт, илvvдэл жингээс болж шаналж байгаа хvмvvс єглєєний хоолонд
тахианы єндєг хэрэглэн, бага илчлэгтэй хоолтой хослуулснаар илvvдэл жингээ
хоѐр дахин хурдан хаяж болох гэнэ. “International Journal of Obesity” сэтгvvлд
АНУ-ын хэсэг эрдэмтдийн нийтлvvлсэн нийтлэлд дээрх дvгнэлтийг дурджээ.
Америкчуудын хувьд хэвшил болсон жигнэмэг, талхны оронд єглєєний цайн
дээр хоѐр єндєг идэхэд илчлэгийн хэмжээ адилхан ч турахыг [...]
Өндөгтэй цөцгийтэй салат
Орц: 300 гр ногоон салатанд нэг шинэхэн өргөст хэмх, нэг өндөг, 1-2 аяга
цагаан цуутай цөцгийн тосны соус. Хийх арга: Угааж цэвэрлэсэн ногоон
салатны байцааг хэрчээд тавганд хийнэ. Чанасан өндгийг нарийхан хэрчээд
цагаан цуу бүхий цөцгийн соустай цуг хутгана. Ширээнд олгохын өмнө
өндөгтэй цөцгийн соусаар салатаа амталж тавганд хийгээд шинэхэн өргөст
хэмхийн цагирагаар чимэглэж, дээгүүр [...]