2. “Existitzen den guztia da
unibertsoa”
“Unibertsoa astro
guztien multzoa eta
multzo horrek
betetzen duen
espazioa da.”
3. Baina ba al dakizu zer
diren astroak ?
Astroak zeruko berezko
gorputzak dira ,hala nola
izarrak.
EGUZKIA
4. Duela (15.000.000.000.urte)
unibertso osoko materia
guztia elkarrekin zegoen
juntu puntu minimo bat zen
guztia,gero leherketa handi
bat egon zen eta leherketa
ondorioz:izarrak, planetak,
sateliteak,kometak,etab.
sortu ziren.
5. Galaxiak,unibertsoan
zehar dauden izar
multzoak dira.
Gure galaxia Esne-Bidea
deitzen da. Kiribila da.
Galaxiak 4 multzotan
sailkatzen dira :
barradunak, kiribilak,
irregularrak eta
eliptikoak.
10. Definizioa : Konstelazioak zerua
zatitzeko erabiltzen diren
sistemak dira.
II. mendean, Ptolomeo greziar
astronomoak 48 konstelaziotan
zatitu zuen zerua, izarren arteko
marra batzuk asmatuta irudiak
eginez.
Ezagunena:Orion edo Ehiztari
a konstelazio nabarmenena
da. Zeru-ekuatorean kokatuta
dago, eta beraz, munduko
edozein lekutatik ikus daiteke.
11. Zulo beltzak:Unibertsoan dauden
objekturik bitxienak omen dira.
Inork ez ditu inoiz ikusi, baina,
astronomoek diotenez, hor
daude. Oso eremu txikiak dira,
eta inguruan grabitate-indar
izugarria eragiten dute; den-dena
erakartzen omen dute, baita
argia ere.
Quasarrak: zulo beltz handiak
dituzte galaxien erdiko guneak
dira. Pisu ikaragarria dute, oso
argitsuak dira eta gure inguruko
galaxiak baino askoz ere
urrutirago daude.
12. Eguzki-Sistema, Eguzkiaren inguruan sortutako planetek eta
beste gorputz espazial batzuen sistema da. Eguzkia da
sistemaren erdigunea, sistemaren izarra. Izar horren inguruan
biraka dabiltza zortzi planeta, horien sateliteak, asteroideak,
kometak, meteoritoak eta planeta arteko gas eta hautsak.
Planetak izar baten inguruan orbitetan dauden objektu
handiak dira. Ez dute berezko argirik, baina izarren argia
islatzen dute.
Eguzki-Sisteman 8 planeta daude. Bi taldetan sailka daitezke
- Barne-planetak: Merkurio, Artizarra, Lurra eta Marte dira
-Kanpo-planetak: Jupiter,Saturno,Urano,eta Neptuno.
13.
14. Espazioko gorputz guztiek grabitate-indarra egiten dute.
Zenbat eta handiagoa izan objektua, orduan eta
grabitate-indar handiagoa eragiten du. Adibidez, Lurrak
gu erakartzen gaitu. Horrela ez balitz, espazioan
noraezean ibiliko ginateke. Eguzki-Sistema ere
grabitazioari esker dago orekan.
Grabitazio nagusia Eguzkiak sortzen du, sistema
osatzen duten astro guztietatik handiena baita, eta,
bere grabitate indarraren ondorioz, astro guztiek haren
inguruko orbitan ibiltzen dira.
15. Planeten inguruan biraka
dabiltzan astroak dira.
Planetek bezala, horiek ere
ez dute berezko argirik.
Lurrak satelite bakarra
dauka, Ilargia. Beste planeta
batzuek, berriz, bat bera ere
ez dute, eta beste batzuek
asko dituzte; Saturnok,
adibidez 18 ditu.Neurri eta
forma askotako ilargiak
daude.
16. Asteroideak
Marte eta Jupiterren
arteko asteroide-gerrikoa
osatzen dute. Forma
irregularreko gorputz txiki
harritsuak dira.
17. Meteoro edo izar
iheskorrak ez dira
benetako izarrak, objektu
askoz ere txikiagoak baizik.
Meteoritoa izugarrizko
abiaduran sartzen da
atmosferan, eta asko
berotzen da.
18. Kometak zeruan noizean
behin agertzen diren
gorputz argidunak dira.
Halley Kometa 76 urtean
behin hurbiltzen da Eguzki
aldera.
19. Lurra Eguzkitik gertuen
dagoen hirugarren planeta
da. Berezia da, bertan gu
bizi garelako, eta bertan
ura eta oxigenoa
daudelako.
20. 1. Errotazioa. Lurra bere ardatzaren inguruan biraka
dabil. Bira bat egiteko 24 ordu behar ditu, eta
mugimendu horren eraginez bereizten dira gaua eta
eguna.
2. Translazioa. Lurra Eguzkiaren inguruan ere
mugitzen da. Mugimendu horri translazioa deitzen
zaio, eta urtaroak eragiten ditu. Lurrak 365 egun 6
ordu eta 9 minutu behar ditu bira hori egiteko, hau
da, urte betean.
22. Lurrak duen satelite bakarra da. Ilargian ez dago ez
urik, ez atmosferarik, beraz ezinezkoa da bertan
bizitzarik egotea.Lurrak bezala bi mugimendu ditu :
-Errotazioa (28 egun)
-Translazioa (28 egun)
Honen ondorioz Ilargiak beti erakusten dio aurpegi
berdina Lurrari.
23.
24. EGUZKI-EKLIPSEA. Ilargia
Lurraren eta Eguzkiaren
artean lerrokatzen
denean gertatzen da.
ILARGI-EKLIPSEA. Lurra
Ilargiaren eta Eguzkiaren
artean lerrotzen bada,
Lurraren itzalak estali
egiten du Ilargia.