Mελέτη Π. Ενότητα 2, Κεφ.5 Συγκρίνουμε πύργους 9ο Δημ. Σχολείο Πτολεμαΐδας Tάξη Δ1 - Σχ. Έτος: 2013 - 2014 Παρουσίαση μαθητή: Λευτέρης Μ.

1. Ο Λευκός Πφργος της Θεσσαλονίκης
Mελζτθ Π.
Ενότθτα 2, Κεφ.5: Συγκρίνουμε πφργουσ
Λευτζρης Μ.

2. Ο Λευκός Πφργος της Θεσσαλονίκης είναι
οχυρωματικό ζργο οκωμανικισ καταςκευισ
του 15ου αιώνα. Σιμερα κεωρείται
χαρακτθριςτικό μνθμείο τθσ Θεςςαλονίκθσ
και είναι ό,τι ζχει ςωκεί από τθν
κατεδαφιςμζνθ οκωμανικι οχφρωςθ τθσ
πόλθσ. Η ςθμερινι μορφι του πφργου
αντικατζςτθςε βυηαντινι οχφρωςθ του 12ου
αιώνα, για να χρθςιμοποιθκεί ςτθ ςυνζχεια
ωσ κατάλυμα φρουράσ Γενιτςάρων και ωσ
φυλακι κανατοποινιτών. Σιμερα λειτουργεί
ωσ μουςείο και είναι ζνα από πιο γνωςτά
κτίςματα-ςφμβολα πόλεων ςτθν Ελλάδα.
Έχει 6 ορόφους, 34 μέτρα φψος και 70
μέτρα περίμετρο.

3. Ονομασίες
Στθν αρχι ονομαηόταν Πφργοσ του Λζοντοσ. Από τον 17ο αιϊνα και μετά ονομαηόταν
ανεπίςθμα Φροφριο τθσ Καλαμαριάσ και Πφργοσ των Γενιτςάρων. Μετά τθν διάλυςθ του τάγματοσ των
Γενίτςαρων το 1826 αποκτά το όνομα Πφργοσ του Αίματoσ λόγω των ςφαγϊν των Γενιτςάρων. Το όνομα
διατθρείται και μετά το 1826 λόγω τθσ λειτουργίασ του ωσ φυλακι μελλοκανάτων και τόπο
βαςανιςτθρίων. Το ςφγχρονο όνομά του το είναι Λευκόσ Πφργοσ.

4. Δεν είναι γνωςτό πότε ακριβϊσ χτίςτθκε, ςτθ κζςθ προχπάρχοντοσ βυηαντινοφ πφργου, ο οποίοσ ςυνζδεε το ανατολικό
τμιμα τθσ οχφρωςθσ τθσ Θεςςαλονίκθσ (που ςϊηεται και ςιμερα), με το καλάςςιο (το οποίο κατεδαφίςτθκε το 1867).
Παλιότερα πιςτευόταν πωσ ιταν ζργο των Βενετϊν αλλά αυτό ζχει πια απορριφκεί από τθ ςφγχρονθ ιςτοριογραφία. Κατά
μία εκδοχι, θ χρονολογία καταςκευισ του μνθμείου τοποκετείται περί το 1450-1470, λίγο μετά τθν κατάλθψθ τθσ
Θεςςαλονίκθσ από τουσ Τοφρκουσ (1430) και πρόκειται για ζνα από τα προτιμότερα δείγματα οκωμανικισ οχυρωματικισ
που λαμβάνει υπόψθ τθσ το πυροβολικό.

5. Ο Λευκόσ Πφργοσ χρθςιμοποιείται ωσ εκκεςιακόσ χώροσ από το 1985
και ανικει διοικθτικά ςτο Μουςείο Βυηαντινοφ Πολιτιςμοφ.
Διάδρομοσ ςτο εςωτερικό του Λευκοφ Πφργου
Ζχει διατυπωκεί θ υπόκεςθ πωσ αρχιτζκτονασ του Πφργου ιταν ο φθμιςμζνοσ Μιμάρ Σινάν. Χρονολόγθςθ
κορμϊν ξφλου που χρθςιμοποιικθκαν ςτο Λευκό Πφργο ζδειξε ότι κόπθκαν το ζτοσ 1535 αλλά υπάρχει θ
πικανότθτα οι κορμοί να χρθςιμοποιικθκαν ςε εκτεταμζνθ επιςκευι του μνθμείου. Όλα αυτά
καταδείχνουν τισ δυςκολίεσ ςτθ χρονολόγθςθ μνθμείων τθσ οκωμανικισ ςτρατιωτικισ αρχιτεκτονικισ τθσ
εποχισ τθσ Αναγζννθςθσ.

6. Ο Λευκόσ Πφργοσ τθσ Θεςςαλονίκθσ το 1912. Το τείχοσ (περίβολοσ) που τον περιζβαλλε κατεδαφίςτθκε το 1917.
Γφρω από τον πφργο υπιρχε χαμθλόσ οκταγωνικόσ περίβολοσ με τρεισ επίςθσ οκταγωνικοφσ
πφργουσ, το οποίο κατεδαφίςτθκε ςτισ αρχζσ του 20ου αι. Ο περίβολοσ αυτόσ χρθςίμευε
κυρίωσ για να προςτατεφει τον Πφργο από τθ κάλαςςα αλλά κεωρείται πικανι θ χριςθ του και
για τθν τοποκζτθςθ βαρζων πυροβόλων τα οποία κα ζλεγχαν τθν ακτογραμμι και το λιμάνι.

7. Κατασκευή
Αναμνθςτικι φωτογραφία του δεφτερου μιςοφ του 19ου αιώνα, επί οκωμανικισ περιόδου
Είναι κυλινδρικι καταςκευι με φψοσ 33,9 μζτρα και διάμετρο 22,7 μζτρα. Ζχει ζξι ορόφουσ, οι οποίοι επικοινωνοφν με
εςωτερικό κλιμακοςτάςιο, το οποίο ελίςςεται κοχλιωτά και ςε επαφι με τον εξωτερικό τοίχο. Με αυτό τον τρόπο, ςε κάκε
όροφο υπάρχει μια κεντρικι κυκλικι αίκουςα διαμζτρου 8,5 μζτρα , με τθν οποία επικοινωνοφν μικρότερα τετράπλευρα
δωμάτια, ανοιγμζνα ςτο πάχοσ του εξωτερικοφ τοίχου. Ο 6οσ όροφοσ ζχει μόνο κεντρικι αίκουςα και ζξω από αυτιν ζνα
δϊμα με κζα του τοπίου γφρω από τον πφργο. Η φπαρξθ αφοδευτθρίων, τηακιϊν και καπναγωγϊν δείχνει πωσ ο πφργοσ
προοριηόταν όχι μόνο ωσ αμυντικό ζργο αλλά και για ςτρατιωτικό κατάλυμα.

8. Πθγι: el.wikipedia.org
Λευτζρης Μ.
9ο Δημ. Σχολείο Πτολεμαΐδας
Tάξη Δ1