3. Uw ervaring?
• Wat weet u al van
– Composietenindustrie
– Activiteitenbesluit
– PGS (Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen)
• Wie heeft ervaring?
– Handhavers
– Verguningverleners
– RO-medewerkers
3
4. Bedrijven en branche
• 350 bedrijven in composietenindustrie
– 250 productie
– 100 overig
• Branche: VKCN
– Vereniging Kunststof Composieten Nederland
• Koepel: NRK
– Federatie van brancheverenigingen voor de
rubber-, recycling-, en kunststofindustrie
4
5. Bedrijven samen met overheden
Industrie
Ondernemers Overheid
Resultaat
• Tot 2010:
– Milieu- en arboconvenanten
– Werkboek milieumaatregelen
• 2012/2013:
– Activiteitenbesluit
– www.ondernemingsdossier.nl
5
6. Wat is composiet
Composiet: Vezelversterkte kunststof (VVK)
Composieten worden altijd laagsgewijs gemaakt
Een laagje is een lamel
Een stapel lamellen is een laminaat
6
8. Historie en markt composietenindustrie
1920 : bakelite + weefsel
1930 : fenol + weefsel
1940 : vliegtuigneuskegels van glasvezel/polyester
1950 : glasvezelproductie door Owens Corning
…. : wereldwijde consumptietoename GVK’s
1980 : toenemend gebruik van koolstof en aramide
2000 : introductie hoge-sterkte PE-vezel
Wereldwijd nu ca. 400.000 mensen werkzaam in composietindustrie
Vezeltype Wereldconsumptie per jaar Prijsniveau
Glas 3.000.000 ton € 2,- / kg
Koolstof 50.000 ton € 30,- / kg
Aramide 30.000 ton € 30,- / kg
PE (Dyneema) 5.000 ton € 50,- / kg
8
9. Producten en toepassingen
• Breed toepassingsgebied
– Lucht- en ruimtevaart
– Transport
– Maritiem
– Bouw en civiele toepassing
– Recreatie en sport
– Industrie (chemie/elektro)
– (Wind)energie
– Machinebouw
9
18. Van vergunning naar Activiteitenbesluit 1
• Wat is er veranderd in milieu voorschriften?
• Veel, want:
– Geen vergunning meer
• Weinig, want:
– Maatregelen Werkboek R&K nu in
Activiteitenbesluit
– PGS-en blijven van toepassing
• Nieuw:
– Melding
– OBM geur
18
19. Van vergunning naar Activiteitenbesluit 2
• Het Activiteitenbesluit geldt meteen!
• Vergunningvoorschriften blijven 3 jaar gelden als
maatwerkvoorschrift,
mits in Activiteitenbesluit mogelijkheid voor maatwerk
– Relevant voor geur
• Maatwerk o.b.v Activiteitenbesluit niet mogelijk en
Activiteitenbesluit strenger?
– Vergunningvoorschriften gelden 6 maanden als
maatwerkvoorschrift
19
20. Eisen Activiteitenbesluit
• Milieuaspecten met activiteit-specifieke eisen (AB H4)
– Geur
– Veiligheid > PGS
– Bodem
– Stof
– VOS
• Overige, algemene milieuaspecten:
geluid, afval (AB H2)
• Niet relevant: energie, lozingen
• Ook relevant: Arbo catalogus composieten
20
21. Relevante activiteiten in het Activiteitenbesluit
• §4.1.1 Opslaan van gevaarlijke stoffen in verpakking
(veiligheid, bodem)
• §4.1.3 Opslaan van stoffen in opslagtanks (nu ook polyesterhars)
(veiligheid, bodem)
• §4.1.5 Gebruik en opslag van organische peroxiden (nieuw)
(veiligheid, bodem)
• §4.4.1 Mechanisch bewerken van rubber en kunststof
(stof, bodem)
• §4.4.2 Reinigen, lijmen en coaten van rubber en kunststof
(stof, geur, vos, bodem)
• §4.4.3 Wegen of mengen van rubbercompounds of het verwerken
van rubber, thermoplastisch kunststof of polyesterhars (nieuw)
(geur, stof, bodem)
– Geen van deze relevant voor vergunningplichtige bedrijven
21
23. Opslag polyesterhars in verpakking
• Polyesterhars: brandbaar, enigszins viskeus
(minder kans op plasbranden)
• Vaak kleinschalige opslag in drums of vaten
• Veiligheid
– PGS 15
• Bodem
– Vloeistofdichte vloer of
– Lekbak
Bodembeschermende voorziening:
– Vloeistofdichte vloer, gekeurd
– Vloeistofkerende voorziening
– Lekbak of andere fysieke voorziening
23
24. Opslag polyesterhars in bovengrondse tanks
• Veiligheid (opslag en vullen)
– Geen afstandseis aftappunt tot kwetsbaar object
voor bestaande tanks
– 20m afstandseis alleen voor nieuwe tanks
– Installatiecertificaat
– PGS 30
• Bodem
– Opslagvoorziening
> Lekbak of
> Dubbelwandige tank met lekdetectie
– Vul en aftappunten
> Lekbak of
> Vloeistofdichte vloer
24
25. Opslag en gebruik organische peroxiden
• Initiator uithardingsproces
– Gebruik is slechts 2% t.o.v. polyesterhars
– Relatief weinig opslag
• Voorschriften bodem en veiligheid
• Veiligheid
– Voor zover geen ADR temperatuurbeheersing vereist
> Anders vergunningplicht
– Doorverwijzing naar PGS 8 / 15
– Welke PGS is afhankelijk van type en hoeveelheid
25
26. Opslag/gebruik organische peroxiden: PGS
ADR 5.2 type D, E, F PGS 15
Limited Quantity (LQ) Mag in PGS 8 voorziening
D, E, F < 1000 kg PGS 8
Voorschrift afhankelijk van 30-150-1000 kg
ADR 5.2 type G geen eisen
• Werkruimte, aftapruimte
– Afwijkende PGS 8 eisen
• PGS 8: o.a. afvalvaten, -drums: sticker
• PGS 15: o.a. eisen afhankelijk brandwerendheid, interne afstandseis
26
40. Stelling
Vergunningverlening (tot 2013):
Bij het verwerken van polyesterhars moeten styreen emissies
worden getoetst aan de algemene NeR eisen
Nee!
•Want er is een bijzondere regeling in de NeR (3.4) die voor
de algemene eisen gaat
•NeR 3.4 verwijst naar maatregelen in werkboek R&K
40
45. Verwerken polyesterhars: geur maatwerk
• Maatwerk kan bij verwerken hars alleen voor:
– Niet in buitenlucht verwerken
– Situering afvoerpijp
– Voorkomen of beperken diffuse geuremissies
– Beperken incidentele geuremissies tot specifieke tijdstippen
– Evt aanvullende verplichtingen
• Meer info maatwerk:
– Handleiding geur bijlage 6 (was NeR h. 3.6)
45
46. Melding
• Alleen voor nieuwe en gewijzigde bedrijven
• Extra meldingsvereiste (AB 1.17 lid 3), aantonen:
– Hoe geurhinder wordt tegengaan
> Maatregelen
> Geuronderzoek
– Dat aanvaardbaar hinderniveau niet wordt overschrijding
• Bevoegd gezag
– Beoordeelt hinder en geeft aan welke info nodig is
– Stelt eventueel maatwerk op in maatwerkbesluit
46
47. Omgevingsvergunning beperkte milieutoets (OBM)
• Toestemming vooraf om te starten met de
activiteit Polyesterharsverwerking
• OBM polyesterhars
– Altijd verplicht, vanwege geur (Bor 2.2a lid 6)
– Oordeel bevoegd gezag op grond van meldingsvereisten
– Weigeren OBM mag hier alleen op grond van aspect geur
– Lex silentio positivo: OBM verleend
• Meer informatie:
– InfoMil Handleiding geur bijlage 6
47
48. Vraag
• Moet ik toetsen aan emissie eisen voor lucht in afdeling 2.3 AB?
• Styreen
– Nee; maatregelen
• Diffuse (stof)emissies bij
– Mechanisch bewerken
– Reinigen, lijmen, coaten
> Alleen als maatregelen H4 niet zijn genomen:
> Afdeling 2.3 Lucht > indeling NeR > eis
> Artikel in H4 verwijst naar H2
48
49. Mechanisch bewerken: stof
• Erkende maatregel
– Stoffilter (‘filtrerende afscheider’)
• Bronafzuiging mits redelijk
– Grote werkstukken
– Veel wisselingen
– Verplaatsen afzuiginstallatie
– Incidenteel of kleinschalig
49
50. Reinigen, lijmen en coaten: voorschriften
• Processen
– Ontvetten mal
– Nabewerking: verf, kit, lijm
• Maatregelen
– Niet in buitenlucht
– Geur en dampen:
bovendaks afvoeren
– Stof:
bronafzuiging mits redelijk
– Bodembeschermende voorziening
50
51. Reinigen, lijmen en coaten: VOS
• Aantonen verbruik Vluchtige Organische Stoffen (VOS) < 1000 kg/j
– Met in- en verkoopgegevens
– Alles optellen: reinigen, lijmen en coaten kunststof (en rubber)
• Meestal niet relevant:
– Extra maatregelen bij >1000 kg/j VOS
(producten met weinig oplosmiddel
weinig overspray etc.)
51
52. Toch nog een vergunning?
• Wanneer nog een omgevingsvergunning milieu nodig?
Hier relevant:
– Opslag in bovengrondse tanks
> 10 m3 polyesterhars per tank
– Blazen, expanderen, schuimen;
anders dan lucht, CO2 ,,NO2
• Wel altijd nodig: Omgevingsvergunning Beperkte Milieutoets (OBM)
52
54. Samenvatting Polyesterharsverwerking
• Melding en OBM
bedrijf toont geurmaatregelen aan, toestemming vooraf
• Eisen gelden per 1-1-2013, ook voor bestaande bedrijven
• Geurmaatregelen verplicht
o.a. vacuümfolie, gesloten mal, lage druk opbrengsysteem,
nageschakelde techniek, harsen met minder styreen, afdekken emmers
*eventueel maatwerk voor specifieke aspecten
*vergunningvoorschr. voor deze aspecten gelden 3 jaar als maatwerk
• Opslag en aftappen polyesterhars
vaten/drums: PGS 15
tank: PGS 30, lekbak, 20m afstand alleen voor nieuwe tanks
• Opslag en gebruik peroxiden
bodembeschermende voorziening, PGS 8 of 15 afhankelijk van type
• Mechanisch bewerken; reinigen, coaten, lijmen
bodembeschermende voorziening, bronafzuiging
54
55. Polyesterhars in Activiteitenbesluit (AB) en Regeling (MR)
Activiteit Paragraaf Artikel
Verwerken polyesterhars geurmaatregelen (geur) 4.4.3 AB 4.31c
MR 4.49d
Verwerken polyesterhars 4.4.3 AB 4.31b lid 4, 4.31d
(diffuse emissies, bodem) MR 4.49a, b, e
Opslag polyesterhars vaten, drums (veiligheid, bodem) 4.1.1 AB 4.1
MR4.1-4.10 > PGS 15
Opslag polyesterhars bovengrondse tanks (veiligheid, 4.1.3 AB 4.5b, 4.6
bodem) MR 4.13-4.19 > PGS 30
Opslag < 1000 kg incl. LQ, gebruik organische 4.1.5 AB 4.8, 4.9
peroxiden ADR 5.2 D tm F (veiligheid, bodem) MR 4.22-4.25 > PGS 8
Opslag LQ organische peroxiden ADR 5.2 D tm F 4.1.5 AB 4.8, 4.9
(veiligheid, bodem) MR 4.22-4.25 > PGS 15
Mechanisch bewerken kunststof 4.4.1 AB 4.27a, b
(stof, bodem) MR 4.44
Reinigen, coaten, lijmen kunststof 4.4.2 AB 4.28-4.31
(VOS, stof, geur, bodem) MR 4.46-4.49
55
Oedmorgen, welkom. Mijn naam is GL van InfoMil, ik doe deze presenatie samen met Sjaak Beers van VKCN, vereninging van kunstofcomposieten fabrikanten I nl, die ook was betrokken bij de totstandkomng vd voorschriften in het AB.
In deze presentatie veel foto’s en praktijkinformatie (blauw), u ziet, slechts een deel gaat over milieuregels (in zwart). Vragen mogen tussendoor. Ik geef het woord aan de heer Beers.
Vanuit de aanmeldformulieren weten we dat enkel van u ervaring in r&k milieuregels heeft. Ervaringen, waar liep u tegen aan. De her Locht zal nu ingaan op de relevante milieu wijzigingen voor de branche.
Hier kunt u uitleggen hoe een laminaat is opgebouwd, de materialen staan op de volgende dia.
Deze dia hoort bij de vorige, u kunt uitleggen met welke materialen het laminaat waar u het net over had wordt opgebouwd. Natuurlijk kunt u dat toespitsen op de door u gebruikte materialen.
Hier kunt u laten zien hoe de bedrijfstak is ontstaan waar u deel van uit maakt.
U kunt natuurlijk ook uitleggen wat verschillende combinaties van matrix en vezel doen zoals koolstof (stijfheid, treksterkte en energie opname) en aramide (slagvastheid), polyester (prijs) en epoxy of vinylester (taaiheid, hechting op speciale vezels) Ook kunt u iets zeggen over vulstoffen om slijtvastheid te bereiken.
U kunt iets vertellen over de eindeloze mogelijkheden in kleur. U kunt vragen over Osmose verwachten dus bereid u voor! Osmose ontstaat doordat kunststof (elke kunststof) vloeistofdiffuus is. Kunststof laat vloeistof door van de natte kant naar de droge kant. Als die vloeistof onderweg een luchtbel tegenkomt zal het daarin blijven hangen. Daardoor ontstaat rotting van binnenuit. U kunt uitleggen dat er harsen zijn die minder vloeistof doorlaten maar natuurlijk ook dat de kwaliteit van het laminaat (het ontbreken van luchtbellen) van grote invloed is.
In de bouw is een groot gebrek aan kennis over kunststof composieten. Met deze dia kunt u daarop inspelen. Door kunststof als gevel toe te passen kan de hele bouwconstructie lichter worden uitgevoerd wat u een extra sterke concurrentie positie geeft. Maar ook details als goten, balkonranden, en luifels zijn typische producten om in VVK uit te voeren.
Het belangrijkste is dat u hier uitlegt dat het mogelijk is in een specifieke richting treksterkte aan te brengen door bijvoorbeeld gebruik te maken van legsels (uni-directionaal) Weefsels (bi-directionaal) of in dit geval roving (uni-directionaal)
Leg uit dat het product gereed uit de mal komt. Er behoefd niet te worden overgespoten. (maar het kan natuurlijk wel) Dat is een sterk argument om toch voor het wellicht duurdere polyester te kiezen.
VVK heeft zich bewezen als gevelbekleding, bruggen en ook sluisdeuren. Dat zegt genoeg over de toepassingsmogelijkheden.
U kunt uitleggen wat er allemaal aan voordelige materiaal eigenschappen te beleven is. Ook leuk om te noemen is bijvoorbeeld dat kunststof uit zichzelf misschien wel isolerend is maar dat, als men dat wenst, het juist wel weer geleidend is te maken, om het bijvoorbeeld antistatisch te krijgen.
1.17 lid 3
REACH is nvt
Het voornaamste gevaar is dat brand ontstaat bij het vullen van of het onttrekken uit de opslagvoorziening. Afstandseis Polyesterhars is een brandbare stof, maar niet dusdanig vloeibaar dat dit kan leiden tot plasbranden zoals dat bij andere vloeistoffen het geval kan zijn is. De afstandseis van een opslagtank met polyesterhars tot kwetsbare objecten is 20 meter, deze is minder streng dan voor andere vloeistoffen. Veel bestaande opslagtanks voldoen niet aan de 20-meter eis, hiervoor is overgangsrecht opgenomen. Bodem Onder de opslagtank moet een lekbak staan. Dit is niet nodig als de tank dubbelwandig en met lekdetectie in de wand is uitgevoerd. Ook de vul- en aftappunten moeten zich boven de lekbak, of boven een vloeistofdichte vloer of verharding bevinden. Als de tank niet op de bodem staat kan het bevoegd gezag maatwerk stellen aan ondermeer de plaats en de constructie.
Bodembeschermende voorziening= vloeistofdichte vloer of verharding, een vloeistofkerende voorziening of een andere doelmatige fysieke voorziening, zoals een lekbak
Nu gaat u uitleggen welke productietechnieken er zijn. Natuurlijk kunt u dat door dia’s te verwijderen toespitsen op uw eigen situatie.
Als u deze techniek in huis heeft kunt u hier iets over vertellen, anders kunt u, als u dat wilt, deze dia verwijderen.
Als u deze techniek in huis heeft kunt u hier iets over vertellen, anders kunt u, als u dat wilt, deze dia verwijderen.
Als u deze techniek in huis heeft kunt u hier iets over vertellen, anders kunt u, als u dat wilt, deze dia verwijderen.
Als u deze techniek in huis heeft kunt u hier iets over vertellen, anders kunt u, als u dat wilt, deze dia verwijderen.
Als u deze techniek in huis heeft kunt u hier iets over vertellen, anders kunt u, als u dat wilt, deze dia verwijderen.
Als u deze techniek in huis heeft kunt u hier iets over vertellen, anders kunt u, als u dat wilt, deze dia verwijderen.
Als u deze techniek in huis heeft kunt u hier iets over vertellen, anders kunt u, als u dat wilt, deze dia verwijderen.
Als u deze techniek in huis heeft kunt u hier iets over vertellen, anders kunt u, als u dat wilt, deze dia verwijderen.
Als u deze techniek in huis heeft kunt u hier iets over vertellen, anders kunt u, als u dat wilt, deze dia verwijderen.
Als u deze techniek in huis heeft kunt u hier iets over vertellen, anders kunt u, als u dat wilt, deze dia verwijderen.
Wie wil reageren. In de praktijk ging dit nog weleens mis bij vergunningverlening, naar bijzondere regelingen NeR gaan voor aklgemene eisen Hier VOS maatregelene NeR die verwijzen naar werkboek
Grens in praktijk vaak gehaaald, al geeft toelichting bij AB aan van niet
Aan elkaar bevestigen delen composiet en verfspuiten, na mal
Ook nvt: Oplosmiddeleninstallaties H2.11 (alleen>5000 kg)
