2. იაკობ ნიკოლაძე
დაიბად 1876 წ.
ქუთაისში და
გარდაიცვალა
1951წ.თბილისში.
თანამედროვე რეალისტური ქანდაკების
ფუძემდებელი იაკობ ივანეს ძე ნიკოლაძე დაიბადა
ქ. ქუთაისში 1876 წელს. იგი თბილისის სამხატვრო
აკადემიის ერთ–ერთი დამაარსებელი და მისი
პირველი პროფესორი იყო.
სწავლობდა მოსკოვში სტროგანოვის ცენტრალურ
სამხატვრო სასწავლებელში, შემდეგ ოდესის
სამხატვრო სკოლაში. ორი წელი პარიზის
ხელოვნების უმაღლეს სკოლაში იღებდა
განათლებას. შემოქმედებით სიმწიფეს მაინც
პარიზში, დიდი ფრანგი მოქანდაკის, ოგიუსტ
როდენის გვერდით მუშაობისას მიაღწია. ამ
პერიოდს ასახავს იაკობ ნიკოლაძის მოგონებათა
წიგნი „ერთი წელი როდენთან“.
3.
4. ი. ნიკოლაძემ პარიზში გაიგო ილია
ჭავჭავაძის მკვლელობის ამბავი და ილიას
ძეგლის ესკიზის გაკეთება შესთავაზა
ქართველთა შორის წერა-კითხვის
გამავრცელებელ საზოგადოებას 6 ძეგლის
შეკვეთა მან 1908 წელს მიიღო, როდესაც
პარიზიდან იყო დროებით ჩამოსული.
ქალის ალეგორიული ფიგურა - „მწუხარე
საქართველო“, მან უკვე პარიზში, 1909
წელს შეასრულა და იქვე ჩამოასხა. ძეგლი,
მოგვიანებით, მთაწმინდის პანთეონში,
ილიას საფლავზე დაიდგა.
5. “სიცოცხლეში ჩემმა მეუღლემ მთელი თავისი სულიერი ძალები,
ღვთითბოძებული ნიჭი მოახმარა ადამიანთა სულიერ შეგონებას,
ჰუმანურობის გრძნობისა და მოძმეთა შორის სიყვარულის
განმტკიცებას. მე ღრმად მწამს – ის რომ ცოცხალი გადარჩენილიყო,
აპატიებდა იმ ადამიანებს, რომლებმაც ხელი აღმართეს მის წინააღმდეგ.
შეიცნობდა მათში გზააბნეულ თანამოძმეებს. ეხლა კი მისი ხსოვნა უნდა
დამძიმდეს მისი მკვლელების სიკვდილით დასჯით… მოგმართავთ
მხურვალედ, დაბეჯითებული თხოვნით: არ დაამტკიცოთ განაჩენი ამ
საცოდავი ადამიანების დასჯის შესახებ. მე თვითონ მხოლოდ
შემთხვევით გადავრჩი ცოცხალი იმისათვის, რომ დავასრულო
კაცმოყვარეობის ის დიდი საქმე, რომელსაც მან შესწირა სიცოცხლე და
ვაპატიო იმ გზააბნეულ თანამოძმეებს, რომლებსაც თვითონაც
აპატიებდა.”
ოლღა გურამიშვილის წერილი სამხედრო სასამართლოს
ილიას მკვლელელების შეწყალებისათვის
6.
7. 1937-1938 შექმნა შოთა
რუსთაველის 3 პორტრეტი
(მრგვალი ბარელიეფი, ქვა,
ტერაკოტა, რომელიც
განსაკუთრებით
პოპულარული გახდა, და
ბიუსტი)
10. 1944 წელს შექმნა XII საუკუნის ქართველი
პოეტისა და მოაზროვნის - გრიგოლ
ჩახრუხაძის პორტრეტი (თაბაშირი; სსრკ
სახელმწიფო პრემია, 1946, ტრეტიაკოვის
გალერეა, მოსკოვი), მოგვიანებით მან იგი
მარმარილოში გადაიტანა და რამდენადმე
შეცვალა პირველი ვარიანტი (1948,
მარმარილო, საქართველოს ხელოვნების
მუზეუმი თბილისი). რბილი,
ფერწერული შუქ-ჩრდილი, ძირს
დახრილი თვალები, პორტრეტს
განსაკუთრებულ და თავისებურ
პოეტურობას ანიჭებს. ჩახრუხაძის
პორტრეტი მოქანდაკის ერთ-ერთი
საუკეთესო ნამუშევარია. ესაა წვერიანი
შუახნის მამაკაცი დახვეწილი სახით .მისი
შეჭმუხნული შუბლი და თითქოს თავშივე
,,ჩაძირული” მზერა ძლიერ,მაგრამ
მგრძნობიარე , სულიერებით
გამსჭვალულ ადამიანს წარმოგვიდგენს.
11.
12. აკაკის პორტრეტი ი. ნიკოლაძის ადრეული პერიოდის ნამუშევართა შორის
ერთ-ერთი საუკეთესოგანია აკაკის მზერა შორს სივრცესაა მიპყრობილი - პოეტი
გამოსახულია ფიქრში ღრმად წასული, ხაზგასმულია პორტრეტირებულის
სულიერი ამაღლება, სახის დამუშავება უფრო დეტალურია, მაგრამ დაცულია
ზომიერება, რის გამოც პლენერზე გამოტანილ ქანდაკებას გამომხატველობის
სიმძაფრე არ აკლდება.თავის დროზე ამ ნაწარმოებმა თანამედროვეთა აღტაცება
გამოიწვია.
გ. ქიქოძე წერდა: „... ვისაც მოხუცი აკაკი წერეთელი სიცოცხლეში უნახავს,
დამეთანხმება, რომ მის ბიუსტში დიდი ოსტატობით გადმოცემულია არა მარტო
სახის ნაკვთები, არამედ ის მიუწვდომელი რაღაც, რასაც სახის იერი ეწოდება.
ძნელია, ვინმე მოქანდაკეს იმის გამო შეედავოს, რომ აკაკი წერეთლის მკერდი
გატიტვლებულია ჰომეროსის დროინდელი რაფსოდივით. ამით თითქოს
ხაზგასმულია ის, რაც ზეისტორიული იყო ქართველ პოეტში“ 22
ვახ. კოტეტიშვილი აღფრთოვანებულია ამ ნაწარმოებით: „ეს ბიუსტი მზეს
უცქერის. ამიტომ არის, რომ მის სახეზე ბევრი რამ სჩანს და ქვა მეტყველებს სულ
ახალი ენით. აკაკი წერეთელი მეფის დიდებით შემოსა საქართველომ
სიცოცხლეშივე. ეს მეფური დიდება მოცემულია ქვაში, ისე მედიდურად
გამოსცქერის იგი გარემოს, როგორც მოხუცი კეისარი, რომელმაც იცის, რომ უკვე
აღმერთებენ... ტექნიკურად და ფსიქოლოგიურადაც ა.წერეთლის ბიუსტი
დამთავრებული სახეა“