2. 1848: een nieuwe grondwet
De grondwet van 1848
In 1848 geeft hij Thorbecke de opdracht een commissie te leiden die
de grondwet moet wijzigen. Thorbecke gaat meteen aan de slag.
Binnen een week ligt er een nieuwe, moderne grondwet op het
bureau van koning Willem II. En die grondwet wordt aangenomen.
Deze nieuwe grondwet is dan misschien een dun boekje, maar tot op
de dag van vandaag wel het belangrijkste politieke document van
ons land. Het geeft alleen hoofdlijnen: over wie de macht uitoefent
en hoe dat gebeurt. En wat de rechten zijn van de Nederlanders
tegenover de staat, de grondrechten. Er staan een aantal
revolutionaire veranderingen in:
- De Tweede Kamer en de Provinciale Staten worden voortaan
direct gekozen de burgers.
- De ministers worden nog steeds door de koning benoemd, maar
moeten wel verantwoording afleggen aan het parlement.
- Niet de koning, maar de ministers zelf zijn voortaan
verantwoordelijk voor hun beleid.
- De mensen krijgen vrijheid van onderwijs, drukpers, vereniging en
vergadering.
Koning Willem II is zijn politieke macht grotendeels kwijt geraakt
3. Het verlies van België
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20040317_willem02
• In 1813 is Willem I koning geworden van
Nederland. België hoort in die tijd ook bij ons
land. En Brussel is de hoofdstad. In het zuiden
van het nieuwe en grote Nederland zijn de
burgers ontevreden. Ze vinden dat de koning
het noorden voortrekt. In Brussel breken
rellen uit. De Belgen willen een eigen staat
met een eigen koning. En ze vormen al een
voorlopige regering.
4. Koning Willem 1,2,3
• Na de Franse overheersing keerde de zoon van de stadhouder Willem V in 1813 terug naar Nederland
om er het koningschap te aanvaarden. Dat was een duidelijke breuk met het verleden. Willem I werd
niet, zoals zijn vader, stadhouder in alle gewesten, maar koning van een eenheidsstaat. En daarin
speelde hij de politieke hoofdrol.
• In 1815 werden de voormalige Oostenrijkse Nederlanden (het huidige België) met het grondgebied van
de Oude Republiek verenigd om te dienen als buffer tegen het verslagen Frankrijk. Zo ontstond het
Verenigd Koninkrijk, voor Europese begrippen een middelgroot land met een groot koloniaal bezit. De
energieke Willem (bijnaam ‘koning-koopman’) probeerde de oude economische bloei te herstellen door
in de drie delen van zijn land (het noorden, zuiden en Indië) de sterke kanten van de economie te
stimuleren. Het zuiden, waar al vroeg een Industriële Revolutie had plaatsgevonden, moest zich richten
op de productie van consumptiegoederen, de handelaren uit het noorden moesten die producten
vervolgens de wereld buitenechtelijke affaires en seksuele uitspattingen, die de New York Times ertoe
brachten hem "de losbandigste figuur van onze tijd te noemen. De weinig tolerante en zeer ambitieuze
houding van zijn echtgenote deed de rest. In 1851 werd door zijn schoonfamilie een poging gedaan het
huwelijk te ontbinden. Dat mislukte, en sindsdien leefde het paar gescheiden van tafel en bed. Uit het
huwelijk kwamen drie zoons voort http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20040317_willem01
5. Uitvindingen uit de 19de eeuw• In de 19de eeuw ging de vooruitgang snel. Er werden veel belangrijke uitvindingen gedaan, zoals de telefoon, morsecode, mitrailleur en nog vele andere. Maar wie heeft nu wat ontdekt? En zijn de
uitvindingenook altijd echt door de personen gedaan die er patent op hadden aangevraagd?
• 1835 - Morsecode
• De morsecode is uitgevonden door Samuel Morse (1791 – 1872), een uitvinder uit de Verenigde Staten.
Morsecode is een communicatiemiddel (telegrafie) met korte en lange tonen. Elke letter, leesteken en cijfer heeft zijn eigen code.
1869 - Dynamo
•
telefoon
• De gramme-dynamo is uitgevonden door Zénobe Théophile Gramme (1826 - 1901) een Belgisch elektrisch ingenieur. Later ontdekte hij dat het apparaat omkeerbaar was en
als motor functioneerde.
Een dynamo zet mechanische energie om in elektrische gelijkstroomenergie.
Elektromotor
• De elektromotor werd ontdekt door Zénobe Théophile Gramme (1826 – 1901), een Belgisch elektrisch ingenieur. Hij ontdekte de gramme-dynamo en ontdekte dat deze ook
omkeerbaar werkte.
Een elektromotor is een apparaat wat elektrische energie omzet in mechanische energie.
1870 - Mitrailleur
• De eerste mitrailleur werd al uitgevonden door Leonardo da Vinci (1452-1519), o.a. een Italiaans uitvinder. Hij noemde het een snelvuurkanon. De eerste machinegeweer
werd in 1718 gebouwd door James Puckle. Het had een roterend magazijn, maar moest nog wel door een slaghaan met vuursteen worden afgevuurd.
De Montigny-mitrailleuse van 1870 in de Frans-Duitse oorlog is de voorloper van de moderne machinegeweren.
Een mitrailleur is een machinegeweer die volautomatisch een groot aantal kogels af kan vuren.
1876 – Telefoon
• De telefoon staat op naam van Alexander Graham Bell (1847 – 1922). Maar de telefoon en de telefoonverbinding zijn uitgevonden door Antonio Meucci (1808 – 1896), een
Italiaans uitvinder, maar die had niet voldoende geld om een patent aan te kunnen vragen.
Een telefoon is een toestel waardoor men met een ander persoon kan spreken die ook een telefoon heeft. Dit was vroeger via telefoondraden, maar tegenwoordig kan dit
draadloos.
fonograaf
• De microfoon is uitgevonden door Emile Berliner (1851 – 1929), een Duits-Amerikaans elektrotechnicus en uitvinder. Het was de bedoeling om de telefoon te
verbeteren, maar Berliner ontdekte daarmee de microfoon.
Een microfoon is een apparaat dat akoestische macht omzet in stroom.
1878 – Fonograaf
• De fonograaf is uitgevonden door Thomas Alva Edison (1847 – 1931), een dove Amerikaanse zakenman, van Nederlandse oorsprong. Hiermee kon geluid worden opgenomen
en weer worde afgespeeld.
De fonograaf is de voorloper van de grammofoon.
1888 - Luchtband
• De luchtband werd uitgevonden door John Boyd Dunlop (1840-1921), een Schots uitvinder.
De eerste luchtband bestond uit een rubberen binnenband die omhuld was met linnen stof, met een buitenkant van rubber. De binnenband kon worden opgepompt en de
band werd aan het wiel geplakt met rubbercement en zijstukken van de linnen stof.
6. • De arbeiders die in de fabrieken werken hadden het zwaar. Ze werken wel 14 uur per dag. Ook op
zaterdag . De fabriekshallen zijn donker en de lucht is er ongezond. Dikke wolken stof dwarrelen om
hun hoofden. En dan hebben we het nog niet eens over al het lawaai in de fabriek . En dat allemaal
voor een heel mager loontje. Lang niet genoeg om een gezin van te kunnen onderhouden. Daarom
moeten ook de vrouwen van de arbeiders werken. En zelfs kinderen moeten werken in de fabriek,
wel 12 uur per dag . Daar kijkt niemand van op. Naar school gaan. Daar is geen tijd voor . Het werk
in de fabriek is niet erg veilig. Er gebeuren veel ongelukken bij de grote bewegende machines. En
als je ziek wordt of invalide. Dan heb je pech. Geen werk, geen geld . De arbeiders gingen dicht bij
hun werk wonen. Ze hadden geen fiets en auto’s bestonden er in die tijd nog niet. En zo ontstonden
er dus in de buurt van de fabrieken dit soort arbeiderswijken met kleine eenvoudige huisjes die
dicht op elkaar stonden onder de rook van de fabrieksschoorsteen . De huisjes hadden vaak maar
één kamer. Daar moest het hele gezin leven. Hier, in deze ruimte, werd dus gekookt, gegeten en
geslapen. Riolering had je nog niet en afval werd niet zoals nu één keer per week door de
vuilniswagen opgehaald. Nee, dat gooide je gewoon zo hup op straat. Maar daar kwamen dan wel
weer ratten, muizen en andere ongedierte op af. In die verspreidden ziektes onder de
arbeidersgezinnen. Bovendien aten de mensen ook niet goed in die tijd. Gezond en gevarieerd eten
was te duur dus de meeste mensen werden niet echt oud . Maar. niet iedereen had het zo slecht in
die tijd. De bazen van de fabriek woonden in grote huizen met bedienden.
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071107_indusrevu03
7. Industriële revolutie
• Onder industriële revolutie wordt de omschakeling van handmatig
naar machinaal vervaardigde goederen verstaan.
• De industriële revolutie begon eind 18de eeuw in Engeland met de
uitvinding van de stoommachine (omstreeks 1770), hetgeen de
vervaardiging van producten enorm versnelde. Ze vervolgde begin
19de eeuw in de rest van Europa. Ambachtelijke en kleinschalige
werkplaatsen groeiden uit tot grote fabrieken en vormden samen
een grootschalige industrie. Door die groei daalde de prijs van de
producten enorm waardoor steeds meer mensen zich deze konden
veroorloven. Deze ommekeer is onomkeerbaar gebleken, eerst in
Europa en later in de rest van de wereld: hij betekende een breuk
met vroegere tijden en werd een gestage revolutie. Het betrof een
relatief snelle uitvinding, ontwikkeling en toepassing van nieuwe
technieken.
8. URBANISATIE
• Herverstedelijking of (Romaans) urbanisatie is het ruimtelijke proces waarbij
mensen terugtrekken naar de stad. Dit verschijnsel trad na 1980 op in Nederland.
• Voor die periode was het de trend om (ver) buiten de stad te gaan wonen. Vanaf
1960 trokken steeds meer mensen weg uit de stad om op het platteland te gaan
wonen (suburbanisatie). Door de sterke groei van de steden werden deze
gebieden uiteindelijk 'opgeslokt' door de stad. Na 1975 trad daarom het nieuwe
verschijnsel desurbanisatie op waarbij men nóg verder buiten de stad ging wonen.
• Sub- en desurbanisatie had echter ongewenste bijgevolgen: binnensteden liepen
leeg of verloederden, de filedruk nam toe, landelijke gebieden werden
volgebouwd. Na 1980 trad er re-urbanisatie op. Men zag de voordelen van de stad
(opnieuw) in: nauwelijks files naar de stad toe en dicht bij voorzieningen als
theater, ziekenhuis en winkelcentra. Ook de overheid gaf hier de nodige prikkels
door de (binnen)steden aantrekkelijker te maken voor midden- en hogere
inkomens. Verloederde gebieden werden opgeknapt en er werd in de
aantrekkelijkheid van stadswijken geïnvesteerd. Tevens werd het beleid van het
stimuleren van groeikernen losgelaten.
• Dit zorgde ervoor dat veel mensen terugtrokken naar de stad.
