1. q.Tbilisis 84-esajaro skola mariamigoginaSvili & მარინე ჯავახაძე Qქimiaფიზიკა

2. მე ვიცნობ ბირთულ ფიზიკასა და ქიმიას. რადიოაქტიურობა ატომური ელსადგურები თერმობირთული რეაქციები ოდითგანვე გონიერი ადამიანი ცდილობდა ჩასწვდომოდა ბუნების საიდუმლოებას გაეგო მათი ხასიათი და დაემორჩილებინა ისინი თავისი საჭიროებისათვის ბირთული ფიზიკისა და ქიმიის განვითარებამ კაცობრიობას აჩვენა რომ ატომური ენერგია სამყაროსათვის აუცილებელი და შეუცვლელია

5. არადა ,თავიდან ამ ენერგიის გამოყენება სასაცილოდაც მიაჩნდათ თვით ერნესტ რეზერდფორდი 1933 წელს გაზეთ ნიურკ-ჰერალდ ტრიბუნაში წერდა--- ატომის დაშლისას მიღებული ენერგია ძალიან მცირეა და ვისაც მიაჩნია ამ გამოყოფილი ენერგიას ენერგიის წყაროდ გადააქცევა სისულელე სჯერაო...საბედნიეროდ ისტორიამ გვიჩვენა რომ ეს დიდი ფიზიკოსიც სცდებოდა

6. ეს იყო შეცდომა რომელიც დიდი აღმოჩენების მიზეზი გახდამეცნიერებმა აღმოაჩინეს რომ ზოგიერთი ნივთიერება სინათლის დასხივებისას ანათებდა ფრანგი ქიმიკოსი ანრი ბეკერელი დაინტერესდა გამოასხივებდა თუარა მზის სინათლეზე ურანის კრისტალი ,მან ფოტოქაღალდი შავ ქაღალდში შეახვია და ზემოდან ურანის კრისტალი დაადო მეორე დღეს ღრუბლიანი დღე იყო და ვერ შედგა ცდა ბეკერელმა ქაღალდი გახსნა და ნახა რომ ქარაღალდი გაშავებულიყო ე.ი. ურანის კრისტალმა დასხივების გარეშეც გამოასხივა უხილავი სხივები ამიტომაც გაშავდა ქაღალდი

7. ბეკერელმა მარია კიურის მიმართა ფაქტის ასახსნელად მარია კიური დაინტერესდა ჰქონდა თუ არა სხვა ნივთიერებას გამოსხივების უნარი როგორი იყო გამოსხივების ხასიათი,ბუნება და მისი გამომწვევი წყარო მან დაიწყო მრავალი მარილისა და მინერალის შესწავლა

8. ასე გადაიდგა პირველი ნაბიჯები სრულიად ახალი მოვლენების რადიოაქტიურობის შესასწავლად ახალი რადიოაქტიური ელემენტების რადიუმისა და პოლონიუმის აღმოჩენებისაკენ მხოლოდ პიერ კიური მიხვდა მარია კიურის მიერ აღმოჩენილ ი მოვლენის სიდიადეს და ცნობილი ფიზიკოსი უყოყმანოდ ჩაერთო მის მუშაობაში ნივთიერებებს რომებიც თვითნებურად აფრქვევენ თვალით უხილავ სხივებს რადიოაქტიური უწოდეს მოვლენას კი რადიოაქტიურობა

9. 1902 წელს 48 თვის მერე კიურებმა გააკეთეს პირველი განაცხადი რადიუმის არსებობის შესახებ მარია კიურიმ გამოყო ამ ელემენტის პირველი დეციგრამი 1 გრამი რადიუმი შეფასებული იქნა750 000ფრანკად 1903 წელს 10 დეკემბერს სტოკოლმში ნობელის პრემია მიენიჭათ ანრი ბეკერელსა და ცოლქმარ კიურებს რადიოაქტიურობის აღმოჩენისათვის მარია კიური სისხლის გათეთრებით გარდაიცვალა მისი უკანასკნელი სურვილი იყო მინდა ჩემს გამგებლობაში იყოს 1 გრამი რადიუმიო,მისი ხელით შევსებული დღიურები დღესაც ანათებს

10. ჩვენ არ გაგვაჩნდა არც ფული და არც ლაბორატორია არც ხელშეწყობა. მაგრამ სწორედ ამ ძველ უვარგის ფარდულში გაიარა სიცოცხლის საუკეთესო და უბედნიერესმა წლებმა............... იხსნებდა შემდეგ მარია კიური

11. 1. -------- რას ფიქრობთ ალფა ბეტა და გამა გამოსხივების შემდეგ ელემენტი უცვლელი დარებოდა თუ არა? 2.--------- რისგან შედგება რადიოაქტიური გამოსხივება 3,--------- როგორ მოქმედებს რადიოაქტიური გამოსხივება ორგანიზმზე

12. თერმობირთული რეაქციები 1938 წელს ოტო ჰანმა გერმანელმა ქიმიკოსმა ურანის მადანი ნეიტრონებით დაბომბა და აღმოაჩინა ბარიუმის იზოტოპი რის შესახებ მისწერა ლიზა მეიტნერს თავის მეგობარს,რომელმაც ახსნა ეს ფაქტი ბირთულირეაქციის განხორციელებისათვის ოტო ჰანსს 1944 წელს მიენიჭა ნობელის პრემია ხოლო 109 ელემენტს მეიტნერიუმი ეწოდა

13. ბირთული რეაქციების ორი სახე არსებობს ბირთული გაყოფა და ბირთული სინთეზი მძიმე ბირთვი ნეიტრონებით დაბომბვისას მსუბუქ ბირთვებად იყოფა რასაც მოჰყვება მასის შემცირება და ენერგიის გამოყოფა გაყოფილი ბირთვებისრიცხვის რეგულირება შეუძლებელია

14. პროცესი მიმდინარეობს წამიერად და აფეთქებით ამ პრინციპზეა აგებული ატომური ბომბი ბირთული სინთეზი მიმდინარეობს წყალბადის მძიმე იზოტოპების დეიტერიუმისა და ტრიტიუმის ბირთვების შერწყმითამ დროს უზარმაზარი ენერგია გამოიყოფა ამ პრინციპზე მუშაობსწყალბადის ბომბი

15. ბირთული სინთეზის რეაქციები შეიძლება განხორციელდეს მსუბუქი ატომბირთვების დაბომბვით, ალფა ნაწილაკებით პროტონებით, დეიტრონებით და გამა სხივებით ---------რა მოხდება თუ აზოტის ატომბირთვებს ალფა ნაწილაკებით დავბომბავთ?ეს კითხვა რეალობად აქცია რეზერდფორდმა და აზოტი ჟანგბადად გარდაქმნა

16. 1.-----------ასტატი ხელოვნურად მიღებული რადიოაქტიური ელემენტია, მისი მიღება შეიძლება ბისმუტის ატომბირთვების ალფა ნაწილაკების დაბომბვით, დაწერეთ რეაქციის ტოლობა 2.-------დაწერეთ ბირთული რეაქცია რომელიც მიიღება მოლიბდენის ატომბირთვისდეიტრონებით დაბომბვისას? 3.--------რა გამოყენება აქვს ნახშირბად-14 რადიონუკლიდს?

17. ატომური ელსადგურის ძირითადი ნაწილია ბირთული რეაქტორი სადაც მიმდინარეობს უშუალოდ პროცესი ბუნებრივი ურანი შედგება 2 იზოტოპისაგანურან 235სა და ურან238 საგან ბირთვის გაყოფისასგამოყოფილი ნეიტრონების მხოლოდ 60%აქვსსაჭირო ენერგია,ამიტომაც ამდიდრებენ ურანს

18. აშშ,ქალაქ ალმაგორდოდან50კმ ით დაშორებულ უდაბნოში1945 წლის16 ივლისს 5საათსა და 39 წთზე ააფეთქეს პირველი ატომური ბომბი რომლის დამანგრეველი მოქმედება რამდენიმე ათასჯერ აღემატებოდა მანამდე ყველა არსებულ იარაღს

19. რადიოაქტიური ზემოქმედების შედეგად ადამიანები კვდებიან კიბოთი და სისხლის გათეთრებით,რადიაციის მიმართ მგძნობიარენი არიან განსაკუთრებით ბავშვები,მცირე დასხივებაც კი იწვევს სიკვდილს

20. დღეს კაცობრიობის უდიდესი პრობლემაა ატომური იარაღის მარაგის განადგურება ატომური რეაქტორების რისკისა და სარგებლიანობის შეფასება რადიოაქტიური ნარჩენების გაუვნებლება

21. ჩერნობილის ატომურ ელსადგურში ავარია მოხდა 1986 წლის 26 აპრილს მოულოდნელად განვითადა ურან 235 რადიოაქტიური დაშლის ჯაჭვური რეაქცია 3 წამის შემდეგ განვითარდა ხანძარი მოხდა აფეთქება და რადიოაქტიური ნივთიერებები გამოიტყორცნა გარემოში დაახლოებით 10000მეტრის სიმაღლეზე

22. 1.ატომბირთვის წარმოქმნისას არ მუშაობსელემენტარული მათემატიკა,რატომ? 2.რა არის ატომური ელსადგურების დადებითი და უარყოფითი მხარეები. 3. რა მოელის კაცობრიობას ხვალ?როგორია მისი მომავალი?ჩვენი როლი ამ მიმართულებით

23. ! gaxsovdeT yvelas sufTaგარემოCveniuflebaa, xolomisidacvaCvenimovaleobaa!!! yvelasaqvsufleba, cxovrobdesjanmrTelobisaTvisuvnebelgaremoSi. YyvelavaldebuliagaufrTxildesbunebrivgaremos . saqarTveloskonstitucia, muxli37

24. bavSvTa uflebaTa konveqcia Y yovelbavSvsaqvssicocxlisxelSeuxebeliuflebamuxli 6 saxelmwifovaldebuliauzrunyvelyosbavSvissicocxlisSenarCunebadajansaRigaremo. Mmuxli 3 rogorfiqrobTramdenadmniSvnelovaniabavSvis am uflebisrealizaciisaTvissufTahaeri, wyalidasakvebi? სუფთა გარემო?