SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  11
Télécharger pour lire hors ligne
2.       METODYKA BADAŃ WŁASNYCH


    2.1. Przedmiot i cel badań


         Badania naukowe wymagają jasnego określenia przedmiotu i celu badań.
Czynności te stanowią pierwszy, podstawowy krok w procedurze badawczej.
Sformułowanie przedmiotu badań ma na celu odzwierciedlenie głównych problemów
badawczych, a także wyrażenie intencji badacza.
         Badanie naukowe to wieloetapowy proces „zróżnicowanych działań mających
na celu zapewnienie obiektywnego, dokładnego i wyczerpującego poznania obranego
wycinka rzeczywistości przyrodniczej, społecznej lub kulturowej, a wynikiem badania
naukowego jest określony obraz badanej rzeczywistości.” 1
         Natomiast przedmiotem badań jak podaje W. Puślecki „jest ściśle zdefiniowany
wycinek rzeczywistości społeczno – przyrodniczej, stanowiącej obiekt zainteresowań
poznawczych określonej dyscypliny naukowej” 2 . J. Sztumski określa przedmiot badań
„jako wszystko, co składa się na tak zwaną rzeczywistość społeczną, a więc
zbiorowości i zbiory społeczne, instytucje społeczne, procesy i zjawiska społeczne.” 3 T.
Pilch z kolei przedmiot badań określił jako „zadanie, które staje przed nami
w      momencie      uświadomienia        sobie     konieczności       przeprowadzenia   badań
empirycznych”. 4
         Zważywszy, że badania pedagogiczne określane są przez cele jakim służą 5 , poza
ustaleniem przedmiotu badań konieczne jest sformułowanie celu badań, który stanowi
wizytówkę poczynań badawczych, nadaje odpowiedni kierunek badaniom, bowiem od
właściwego sformułowania celu zależy powodzenie wszystkich dalszych etapów
badań. 6 Celem badań według W. Dutkiewicza jest „dążenie do wzbogacenia wiedzy o
osobach, rzeczach i zjawiskach będących przedmiotem badań.” 7



1
  Mały słownik języka polskiego, pod red. E.Sobol, Warszawa 1995, s.854.
2
  W. Puślecki, Metody badań pedagogicznych, Kalisz 1985, s.3.trochę stare
3
  J. Sztumski, Wstęp do metodologii i technik badań społecznych, Katowice 1995, s.7.
4
  T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995, s.101.
5
  Ibidem, s. 19.
6
  T. Pilch, T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 2001, s.35 – 36.
7
  W. Dutkiewicz, Przewodnik metodyczny dla studentów pedagogiki, Kielce 1996, s.31.
Natomiast zdaniem M. Łobockiego, jest to „rodzaj efektu, który zamierzamy
uzyskać w wyniku badań, a także jest to rodzaj czynności, z którymi te efekty będą się
wiązać.” 8
         Kierując się definicjami T. Pilcha i M. Łobockiego, przedmiotem moich
badań jest wartość pracy zawodowej w opinii osób bezrobotnych i czynnych
zawodowo. Natomiast w związku z obranym przedmiotem badań, ich celem jest
ustalenie stosunku badanych do wartości pracy zawodowej.


    2.2. Problemy i hipotezy badawcze


         Określenie przedmiotu i celu badań pozwala na sformułowanie problemu badań,
co stanowi pierwszy etap zadań naukowych, 9 bowiem właściwie określone problemy
badawcze nadają głęboki sens badaniom naukowym oraz gwarantują ich rzetelność.
         W literaturze naukowej możemy znaleźć wiele definicji problemu badawczego.
         Według W. Zaczyńskiego, o problemie badawczym mówimy w sytuacji
„zetknięcia się człowieka z trudnością, wraz z uświadomieniem sobie jej charakteru.” 10
Z kolei J. Sztumski pojęcie problemu badawczego określa to „co jest przedmiotem
wysiłków badawczych, czyli po prostu, to co orientuje nasze przedsięwzięcie
poznawcze.” 11 W mojej ocenie pojęcie problemu najtrafniej zdefiniował M. Łobocki
wskazując, iż „jest to pytanie, na które odpowiedzi szukamy na drodze badań
naukowych, czyli poprzez dociekanie i wysiłek.” 12
         Istotnym jest jednak, aby przy formułowaniu problemów spełnione zostały
określone kryteria:
      1. „problem ma wyrażać relację zachodzącą między dwiema lub więcej
         zmiennymi;
      2. problem ma być sformułowany jasno i jednoznacznie, koniecznie w formie
         pytania, a nie stwierdzenia;
      3. problem ma dotyczyć zmiennych, dających się zbadać (zmierzyć), bowiem
         pozbawiony takiej możliwości przestaje być problemem badawczym.” 13


8
  M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1984, s.58.trochę stare
9
  S. Palka, Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna, Gdańsk 2006, s.11.
10
   W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1995, s.30.
11
   J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Warszawa 1984, s.28. trochę stare
12
   M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków 2007, s.110.
13
   Ibidem, s.126.


                                                                                                2
Ponadto dla „poprawnego sformułowania problemów badawczych ważna jest ich
geneza, czyli osobiste preferencje badacza, potrzeby społeczne i znajomość
problematyki dotyczącej formułowania problemów badawczych.” 14
        Nawiązując do przedstawionych wcześniej definicji, problemem głównym
moich badań jest:
Jaką wartość stanowi praca zawodowa dla osób bezrobotnych, a jaką dla osób
pozostających w zatrudnieniu?
        W odniesieniu do problemu zasadniczego wyłoniłam następujące problemy
szczegółowe:
        1. Jakie wartości pracy cenią osoby bezrobotne?
        2. Jakie wartości pracy preferują osoby czynne zawodowo?
        3. Czy i w jakim zakresie nastąpiła zmiana systemu wartości pracy u osób
            obecnie pracujących, które przed podjęciem zatrudnienia były
            bezrobotne?


        Efektem określenia problemów badawczych jest możliwość sformułowania
hipotez roboczych, które jak wskazuje W. Okoń są „nie sprawdzonymi twierdzeniami,
których    sprawdzenie      odbywa      się   przez    wyprowadzenie        z   nich    wniosków
empirycznych.” 15       Hipoteza      bowiem       jest    „przypuszczeniem         wynikającym
z dotychczasowego stanu naszych badań i dotyczące stanu naszej wiedzy.” 16 Chociaż
powyższe definicje w sensie treściowym są podobne, w mojej pracy będę opierała się
na stanowisku M. Łobockiego, który uważa, iż hipotezą jest „próba odpowiedzi na
sformułowane uprzednio problemy badawcze, przy czym, są one świadomie przyjętymi
przez badacza przypuszczeniami, wymagającymi potwierdzenia bądź odrzucenia
w wyniku przeprowadzonych badań.” 17
        Tak więc w odniesieniu do sformułowanych problemów badawczych przyjęłam
następujące hipotezy badawcze:
        1. Zakładam, że najbardziej cenionymi wartościami pracy przez osoby
            bezrobotne są wartości z grupy STABILNOŚĆ czyli: korzyści
            materialne, bezpieczeństwo, ściśle określone zasady pracy i możliwość
            izolacji.

14
   Ibidem, s.111.
15
   W. Okoń, Słownik pedagogiczny, Warszawa 1984, s.97.
16
   W. Pytkowski, Organizacja badań i ocena prac naukowych, Warszawa 1981, s.153. trochę stare
17
   M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków 2007, s.132.


                                                                                                3
2. Osoby pracujące za najbardziej cenione wartości pracy uznają, wartości
            z grupy INDYWIDUALNY ROZWÓJ, tj. wiedzę, samorealizację,
            pobudzenie intelektualne i samodzielność.
        3. Zakładam, że u osób będących bezrobotnymi, w wyniku podjęcia pracy
            w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu nastąpiła zmiana systemu
            wartości pracy, tj. z grupy wartości pracy STABILNOŚĆ na grupę
            INDYWIDUALNY ROZWÓJ.


2.3.    Zmienne i ich wskaźniki


        Kolejną czynnością i jednocześnie następnym etapem postępowania badawczego
jest określenie zmiennych i ich wskaźników, które stanowią uszczegółowienie
badanych zjawisk ze względu na ich cechy.
        S. Nowak uważa, iż „zmienna określa jedynie, pod jakim względem interesują
nas analizowane przedmioty i zdarzenia.” 18 W. Dutkiewicz z kolei traktuje zmienną
jako cechę, czynnik, właściwość przedmiotu, która przybiera różne wartości. 19
Co prawda powyższe definicje w pełni oddają istotę i zadanie zmiennych, to jednak
w mojej pracy dla ich określenia będę kierowała się stanowiskiem M. Łobockiego,
który uważa, że „zmienne w badaniach naukowych, są próbą uszczegółowienia
głównego ich przedmiotu, czyli problemów badawczych, jakie zamierza się rozwiązać
i hipotez roboczych, jakie pragnie się potwierdzić lub odrzucić.” 20
        Należy podkreślić, że w badaniach pedagogicznych zmienne dzielą się na dwie
grupy, tj. zmienne zależne i zmienne niezależne. Zmienna zależna jest to zmienna
będąca przedmiotem badania, a której związki z innymi chcemy określić. Natomiast
zmienna, od której zależy zmienna zależna i która na nią oddziałuje nosi nazwę
zmiennej niezależnej. 21
        Natomiast dla „zbadania, że zachodzi zjawisko jakie nas interesuje służy
wskaźnik, będący pewną cechą, zdarzeniem lub zjawiskiem, na podstawie którego
wnioskujemy z całą pewnością lub z określonym prawdopodobieństwem wyższym
od przeciętnego.” 22 Zatem jak wskazuje M. Łobocki „wskaźnikami są mierzalne cechy

18
   S. Nowak, Metodologia badań społecznych, Warszawa 1981, s.152. trochę stare
19
   W. Dutkiewicz, Podstawy metodologii badań, Kielce 2000, s.61.
20
   M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków 2007, s.137.
21
   J. Brzeziński, Elementy metodologii w badania psychologicznych, Warszawa 1997, s.24.
22
   Z. Krzysztoszek, Uwarunkowania, założenia i metody badań pedagogicznych, Warszawa 1997, s.71.


                                                                                                   4
lub właściwości badanych faktów czy zjawisk lub czynniki mające na nie wpływ albo
skutki, jakie pociągają one za sobą.” 23


                   Tabela 2. Problemy badawcze, zmienne i ich wskaźniki


 Lp.        Problem badawczy            Zmienne           Zmienne               Wskaźnik
                                       niezależne          zależne


     1.   Jakie wartości pracy      Płeć;           Stabilność w systemie   - bezpieczeństwo;
          cenią osoby bezrobotne?   Wiek            wartości pracy wśród    - korzyści
                                    Wykształcenie   osób bezrobotnych;       materialne;
                                    Staż pracy                              - ściśle określone
                                                    Postawa wobec pracy      zasady;
                                                    zawodowej;              - możliwość
                                                                             izolacji;




     2.   Jakie wartości pracy      Płeć;           Indywidualny rozwój     - wiedza;
          cenią osoby czynne        Wiek            w systemie wartości     - samorealizacja;
          zawodowo?                 Wykształcenie   pracy wśród badanych    - pobudzenie
                                    Staż pracy      osób pracujących;        intelektualne;
                                                                            - samodzielność;
                                                    Postawa wobec pracy
                                                    zawodowej;




     3.   Czy i w jakim zakresie    Płeć;           Indywidualny rozwój     - wiedza;
          nastąpiła zmiana systemu Wiek             w systemie wartości     - samorealizacja;
          wartości pracy u osób     Wykształcenie   pracy wśród badanych    - pobudzenie
          obecnie pracujących,      Staż pracy      osób pracujących;        intelektualne;
          które przed podjęciem                                             - samodzielność;
          zatrudnienia były                         Postawa wobec pracy
          bezrobotne?                               zawodowej;




23
     M. Łobocki, Wprowadzenie…, op.cit., s.146.


                                                                                                 5
2.4.    Metody, techniki i narzędzia badawcze


        Następnym etapem mojej pracy badawczej jest wybór odpowiedniej metody,
techniki i narzędzi, którymi posłużę się poszukując odpowiedzi na określony wcześniej
problem badań.
        W. Zaczyński definiuje metodę badań jako „sposób systematycznie stosowany,
to znaczy w danym przypadku z intencją zastosowania go także przy ewentualnym
powtórzeniu się analogicznego zadania.” 24
        Inną definicję metody badawczej podaje J. Sztumski wskazując, iż „jest to na
ogół system założeń i reguł pozwalających na uporządkowanie praktycznej lub
teoretycznej działalności, aby można było osiągnąć założony cel.” 25
        T. Pilch ponadto wyszczególnił następujące warunki poprawnej metody
badawczej, która winna:
     a) „być adekwatna do problemu, którego rozwiązanie jest zadaniem badawczym,
     b) zmierzać najkrótszą drogą do realizacji podjętej zadania badawczego;
     c) określać generalny sposób postępowania badawczego odpowiadającego ogólnej
        koncepcji badań,
     d) precyzować ramy terytorialne i czasowe w postaci hipotez lub prawidłowości
        ogólniejszych o określonym stopniu prawdopodobieństwa,
     e) sugerować wybór technik badawczych,
     f) ułatwić proponowane opracowanie badań w postaci hipotez.” 26
        Z kolei M. Łobocki wskazuje, że: „metody są pewnym określonym, systemem
reguł, dotyczących organizowania określonej działalności badawczej, tj. szeregu
operacji poznawczych i praktycznych, kolejności ich zastosowania, jak również
specjalnych środków działań skierowanych z góry na założony cel badawczy.” 27
Odnosząc się do wyróżnionych przez M. Łobockiego metod badawczych, prowadząc
badania posłużę się:
     a) metodą studium literatury w badaniach pedagogicznych,
     b) metodą sondażu diagnostycznego,
     c) metodą analizy dokumentów.


24
   W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1990, s.18.
25
   J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Warszawa 1984, s.46. trochę stare
26
   T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995, s.66.
27
   M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1990, s.115.


                                                                                                6
Studium literatury ma na celu ustalenie stanu wiedzy i niewiedzy w określonej
dziedzinie naukowej, będącej podstawą dalszych dociekań badawczych. 28
        Z kolei według M. Łobockiego „podstawową funkcją metody sondażu
diagnostycznego jest gromadzenie informacji o interesujących badacza problemach
w wyniku relacji słownych osób badanych, nazywanych respondentami. Cechą
konstytutywną tej metody jest wypytywanie, czy sondowanie opinii. Co prawda
zdaniem autora, w porównaniu z innymi, metoda sondażu diagnostycznego w badaniach
pedagogicznych jest mało trafna i rzetelna, niemniej jest przydatna poznawczo. Stosuje
się ją najczęściej w badaniach za pomocą ankiet, rozmowy, czy wywiadu, a badania
te stanowią jej podstawowe techniki badawcze. Metoda ta sprzyja:
     1. sformułowaniu problemów badawczych i hipotez roboczych;
     2. zgromadzeniu opinii badanych o różnych kwestiach istotnych z punktu widzenia
        przeprowadzanych badań;
     3. ulepszeniu poznaniu osób badanych pod względem sposobu widzenia przez
        nie interesujących badacza zagadnień.” 29
        Metodą o charakterze uzupełniającym, a nie podstawowym jest zastosowana
przeze mnie metoda analizy dokumentów. Jak wskazuje M. Łobocki, jest to metoda
mniej doceniana w porównaniu z innymi, polegająca na uporządkowaniu i interpretacji
zawartych w dokumentach treści pod kątem problemu (celu) badawczego oraz hipotez
roboczych. 30 Zdaniem autora, zarówno metody, jak i techniki badawcze są to określone
sposoby postępowania badawczego, jednak różnica pomiędzy metodą, a techniką badań
polega na tym, że metoda badań odnosi się do ogólnych dyrektyw czy reguł
postępowania      badawczego,       technikę      natomiast     utożsamia      się     z   bliżej
skonkretyzowanymi wskazaniami odnoszącymi się przebiegu organizowanego procesu
badawczego. Tak więc technika badań jest z reguły podporządkowana określonej
metodzie badań i pełni wobec niej rolę służebną. 31
        M. Łobocki technikę badawczą określa jako bliżej skonkretyzowany sposób
realizowania zamierzonych badań. „Jest to przede wszystkim sposób zbierania
materiałów oparty na dokładnych i jasnych dyrektywach, weryfikowanych w badaniach
różnych nauk społecznych.” 32

28
   M. Guziuk, Podstawy metodologiczne prac promocyjnych, Warszawa 2005, s.81.
29
   M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków 2007, s.255.
30
   Ibidem, s.256.
31
   Ibidem, s.231.
32
   M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1984, s.140. trochę stare


                                                                                               7
Powyższą definicję potwierdza T. Pilch wskazując, iż technika badawcza
to „czynności praktyczne regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami,
pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzonych informacji, opinii, faktów.” 33
        Tak więc, kierując się stanowiskiem M. Łobockiego, przy doborze metody
sondażu diagnostycznego jako technikę opartą na wypowiedziach respondentów
wybrałam ankietę, której kwestionariusz jest także jednym z podstawowych narzędzi
badań pedagogicznych. Terminem ankieta określa się bowiem zarówno „kwestionariusz
zawierający pytania dotyczące określonego tematu, jak i zbieranie informacji na
określony temat za pomocą pytań skierowanych (ustnie, pisemnie lub za pośrednictwem
radia i telewizji) do pewnej grupy osób.” 34
        M. Łobocki przyjmuje, że kwestionariusz ankiety to arkusz z wydrukowanymi
na nim pytaniami i wolnymi miejscami na wpisanie odpowiedzi, spośród których osoby
badane wybierają te, które uważają za prawdziwe. Jest to narzędzie badawcze, które
służy realizacji wybranej techniki badań do technicznego gromadzenia danych
z badań. 35
        Chociaż zgodnie z zasadami prowadzenia badań, badacza winna cechować
bezstronność, to jednak z uwagi na fakt, że osobami badanymi będą pracownicy
Powiatowego Urzędu Pracy w Grudziądzu oraz osoby zarejestrowane jako bezrobotne,
będąc również pracownikiem tej instytucji w moich badaniach posłużę się ankietą
anonimową, która w mojej ocenie daje większe prawdopodobieństwo udzielenia
szczerych odpowiedzi. Bowiem jak podkreśla W. Pytkowski, ankieta jest zetknięciem
cech badacza z subiektywnymi na ogół poglądami ankietowanego, dlatego też
informacje zawarte w wypełnionych przez badanych ankietach, to obraz ich
wewnętrznych pragnień lub niechęci. 36
        Ponadto w odniesieniu do zastosowanej metody badań o charakterze
uzupełniającym, tj. analizy dokumentów, kierując się wyróżnionymi technikami przez
M. Łobockiego przyjęłam analizę treściową dokumentów polegającą na interpretacji
zawartych w nich treści. Dzięki tej technice można podjąć próbę m.in. odpowiedzi na
pytania: co autor analizowanego dokumentu chciał powiedzieć lub ukazać, jakie zawarł
w nim treści, a także czego mogą one być świadectwem? 37


33
   T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995, s.42.
34
   Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1999, s.33.
35
   M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków 2007, s.252.
36
   W. Pytkowski, Organizacja badań i ocena prac naukowych, PWN, Warszawa 1981, s.84. trochę stare
37
   M. Łobocki, Wprowadzenie…, op. cit. s.258.


                                                                                                    8
2.5.    Charakterystyka terenu badań


        Określenie       terenu      badań      jest     kolejnym       krokiem       przygotowania
metodologicznego w postępowaniu badawczym. Poprzez teren badań należy rozumieć
nie tylko miejsce, ale również typologię cech i zagadnień, jakie muszą być zbadane,
odnalezienie ich na odpowiednim terenie, w odpowiednich grupach, układach lub
zjawiskach społecznych. 38
        Terenem prowadzonych przeze mnie badań był Powiatowy Urząd Pracy
w Grudziądzu, którego siedziba znajduje się przy ulicy Parkowej nr 22. W wyniku
reformy ustrojowej państwa, na mocy ustawy z dnia 24.07.1998r. o zmianie niektórych
ustawy określających kompetencje organów administracji publicznej 39 , z dniem
01.01.1999r. rejonowe urzędy pracy stały się z mocy ustawy powiatowymi urzędami
pracy wchodzącymi w skład powiatowej administracji zespolonej, natomiast
od 01.01.2000r. stały się podległe starostom lub prezydentom miast na prawach
powiatu. Powiatowy Urząd Pracy w Grudziądzu jest jednostką samorządową
Grudziądza – miasta na prawach powiatu, która na mocy ustawy z dnia 20.04.2004r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy 40 realizuje zarówno zadania
rządowe, jak i samorządowe.
        Populacja jest to „zbiór elementów, którego część poddajemy badaniu
empirycznemu. Elementy te muszą mieć co najmniej jedną właściwość wspólną
stanowiącą o ich przynależności do jednego zbioru oraz co najmniej jedną właściwość
zmienną, co do której mogą się różnić między sobą”. 41
        W niniejszej pracy populację stanowi objęta badaniem 20 osobowa grupa
pracowników Powiatowego Urzędu Pracy w Grudziądzu oraz 20 osobowa grupa osób
posiadających status bezrobotnego i pozostających w ewidencji tej instytucji.




38
   T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995, s.178.
39
   Ustawa z dnia 24.07.1998r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje
   organów administracji publicznej – w związku z reformą ustrojową państwa, Dz.U.Nr 106 poz.668
   z 1998r.
40
   Ustawa z dnia 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, tekst
    jednolity: Dz. U. Nr 69, poz.415 z 2008r. z późn. zmianami.
41
   B. Niemierko, K. Ciżkowicz, Elementy statystyki w klasycznej teorii testu. Bydgoszcz 1991, s.13.


                                                                                                      9
2.6.        Organizacja i przebieg badań


            Organizacja badań winna zostać poprzedzona dokładnym przygotowaniem
procedury badawczej, bowiem jak podkreśla W. Zaczyński „organizacja i metody badań
wyznaczane są przez problemy i powiązane z nimi hipotezy. Zatem musi odpowiadać
metodzie, która z kolei winna być adekwatna do rozwiązywanych problemów.” 42
Wskazane przez autora etapy badań określają poszczególne etapy procedury badań,
tj. przygotowanie merytoryczne (opanowanie wiedzy na temat przedmiotu i celu badań
poprzez studium literatury oraz studium analityczno – krytyczne literatury badanego
problemu), przygotowanie metodologiczne (planowanie przedmiotu, celu i metodyki
badań, opracowanie ankiety) i przygotowanie organizacyjne (weryfikacja ankiety,
przeprowadzenie badań wybranej próby populacji, terminu, miejsca i formy). 43


            Badania zostały przeprowadzone w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu.
W          badaniach   mających      charakter     anonimowy       uczestniczyło   dobrowolnie
20 pracowników urzędu oraz 20 osób bezrobotnych.


                        Tabela 3. Harmonogram przygotowania pracy



     Lp.                 Etapy i procedury badań                           Termin

      1.     Wybór problematyki badawczej i sformułowanie
             tematu pracy                                                  X’2008
      2.     Opracowanie koncepcji pracy                                   II’2009
      3.     Studiowanie literatury, opracowanie rozdziału
             teoretycznego                                               II – V’2009
      4.     Opracowanie informacji metodologicznej                      II – III’2010
             i kwestionariusza ankiety
      5.     Przeprowadzenie badań empirycznych                            III’2010
      6.     Opracowanie zebranego materiału empirycznego
             oraz sformułowanie rozdziału wynikowego                       IV’2010
      7.     Pierwsza wersja pracy                                         V’2010
      8.     Ostateczna wersja pracy                                       VI’2010




42
     W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1994, s.153.
43
     Ibidem, s.155.


                                                                                           10
11

Contenu connexe

Tendances

diagnoza rodziny jako środowiska wychowawczego
diagnoza rodziny jako środowiska wychowawczego diagnoza rodziny jako środowiska wychowawczego
diagnoza rodziny jako środowiska wychowawczego Żaneta Kozubek
 
Etapy rozwoju człowieka
Etapy rozwoju człowiekaEtapy rozwoju człowieka
Etapy rozwoju człowiekamalbor25
 
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 3 - eksperyment, badanie korelac...
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 3 - eksperyment, badanie korelac...Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 3 - eksperyment, badanie korelac...
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 3 - eksperyment, badanie korelac...Karol Wolski
 
Podstawowe Metody Badawcze W Psychologii
Podstawowe Metody Badawcze W PsychologiiPodstawowe Metody Badawcze W Psychologii
Podstawowe Metody Badawcze W Psychologiicarola
 
Metoda Ruchu Rozwijajcego Weroniki Sherborne
Metoda Ruchu Rozwijajcego Weroniki SherborneMetoda Ruchu Rozwijajcego Weroniki Sherborne
Metoda Ruchu Rozwijajcego Weroniki SherborneKatarzyna Borys
 
Prezentacja refleksje....
Prezentacja refleksje....Prezentacja refleksje....
Prezentacja refleksje....Angelika Skiba
 
Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościowe
Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościoweMetody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościowe
Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościoweDominika Winogrodzka
 
Rodzina jako srodowisko wychowawcze
Rodzina jako srodowisko wychowawczeRodzina jako srodowisko wychowawcze
Rodzina jako srodowisko wychowawczeknbb_mat
 
Teoria wychowania w zarysie (3)
Teoria wychowania w zarysie (3)Teoria wychowania w zarysie (3)
Teoria wychowania w zarysie (3)knbb_mat
 
Resocjalizacja dorosłych, nieletnich w Polsce i zagranicą
Resocjalizacja dorosłych, nieletnich w Polsce i zagranicąResocjalizacja dorosłych, nieletnich w Polsce i zagranicą
Resocjalizacja dorosłych, nieletnich w Polsce i zagranicąpaulinakaa113
 
diagnoza sytuacji społecznej w klasie szkolnej
diagnoza sytuacji społecznej w klasie szkolnejdiagnoza sytuacji społecznej w klasie szkolnej
diagnoza sytuacji społecznej w klasie szkolnejŻaneta Kozubek
 
Prezentacja multimedialna motywowanie hr lab
Prezentacja multimedialna motywowanie hr labPrezentacja multimedialna motywowanie hr lab
Prezentacja multimedialna motywowanie hr labljamrozy
 
diagnoza funkcjonowania dziecka w szkole
diagnoza funkcjonowania dziecka w szkolediagnoza funkcjonowania dziecka w szkole
diagnoza funkcjonowania dziecka w szkoleŻaneta Kozubek
 
diagnoza przypadków przemocy i zaniedbywania dzieci
diagnoza przypadków przemocy i zaniedbywania dziecidiagnoza przypadków przemocy i zaniedbywania dzieci
diagnoza przypadków przemocy i zaniedbywania dzieciŻaneta Kozubek
 
Jak emocje wpływają na procesy poznawcze
Jak emocje wpływają na procesy poznawczeJak emocje wpływają na procesy poznawcze
Jak emocje wpływają na procesy poznawczePola Honorata
 

Tendances (20)

Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościowe
Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościoweMetody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościowe
Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościowe
 
diagnoza rodziny jako środowiska wychowawczego
diagnoza rodziny jako środowiska wychowawczego diagnoza rodziny jako środowiska wychowawczego
diagnoza rodziny jako środowiska wychowawczego
 
Diagnoza penitencjarna
Diagnoza penitencjarnaDiagnoza penitencjarna
Diagnoza penitencjarna
 
Etapy rozwoju człowieka
Etapy rozwoju człowiekaEtapy rozwoju człowieka
Etapy rozwoju człowieka
 
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 3 - eksperyment, badanie korelac...
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 3 - eksperyment, badanie korelac...Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 3 - eksperyment, badanie korelac...
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 3 - eksperyment, badanie korelac...
 
Podstawowe Metody Badawcze W Psychologii
Podstawowe Metody Badawcze W PsychologiiPodstawowe Metody Badawcze W Psychologii
Podstawowe Metody Badawcze W Psychologii
 
Metoda Ruchu Rozwijajcego Weroniki Sherborne
Metoda Ruchu Rozwijajcego Weroniki SherborneMetoda Ruchu Rozwijajcego Weroniki Sherborne
Metoda Ruchu Rozwijajcego Weroniki Sherborne
 
Diagnoza dziecka
Diagnoza dzieckaDiagnoza dziecka
Diagnoza dziecka
 
Prezentacja refleksje....
Prezentacja refleksje....Prezentacja refleksje....
Prezentacja refleksje....
 
Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościowe
Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościoweMetody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościowe
Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościowe
 
Rodzina jako srodowisko wychowawcze
Rodzina jako srodowisko wychowawczeRodzina jako srodowisko wychowawcze
Rodzina jako srodowisko wychowawcze
 
Teoria wychowania w zarysie (3)
Teoria wychowania w zarysie (3)Teoria wychowania w zarysie (3)
Teoria wychowania w zarysie (3)
 
Resocjalizacja dorosłych, nieletnich w Polsce i zagranicą
Resocjalizacja dorosłych, nieletnich w Polsce i zagranicąResocjalizacja dorosłych, nieletnich w Polsce i zagranicą
Resocjalizacja dorosłych, nieletnich w Polsce i zagranicą
 
diagnoza sytuacji społecznej w klasie szkolnej
diagnoza sytuacji społecznej w klasie szkolnejdiagnoza sytuacji społecznej w klasie szkolnej
diagnoza sytuacji społecznej w klasie szkolnej
 
Prezentacja multimedialna motywowanie hr lab
Prezentacja multimedialna motywowanie hr labPrezentacja multimedialna motywowanie hr lab
Prezentacja multimedialna motywowanie hr lab
 
Zadania rozwojowe
Zadania rozwojoweZadania rozwojowe
Zadania rozwojowe
 
Ankieta magister
Ankieta magisterAnkieta magister
Ankieta magister
 
diagnoza funkcjonowania dziecka w szkole
diagnoza funkcjonowania dziecka w szkolediagnoza funkcjonowania dziecka w szkole
diagnoza funkcjonowania dziecka w szkole
 
diagnoza przypadków przemocy i zaniedbywania dzieci
diagnoza przypadków przemocy i zaniedbywania dziecidiagnoza przypadków przemocy i zaniedbywania dzieci
diagnoza przypadków przemocy i zaniedbywania dzieci
 
Jak emocje wpływają na procesy poznawcze
Jak emocje wpływają na procesy poznawczeJak emocje wpływają na procesy poznawcze
Jak emocje wpływają na procesy poznawcze
 

Similaire à Metodologia badań

Metodologia nauk cz2 15_16
Metodologia nauk cz2 15_16Metodologia nauk cz2 15_16
Metodologia nauk cz2 15_16Sabina Cisek
 
Metodologia jakosciowa w badaniach wspolczesnej nauki o informacji
Metodologia jakosciowa w badaniach wspolczesnej nauki o informacjiMetodologia jakosciowa w badaniach wspolczesnej nauki o informacji
Metodologia jakosciowa w badaniach wspolczesnej nauki o informacjiSabina Cisek
 
Wybrane metody teoretyczne oraz narzędzia i techniki badań bezpieczeństwa
Wybrane metody teoretyczne oraz narzędzia i techniki badań bezpieczeństwaWybrane metody teoretyczne oraz narzędzia i techniki badań bezpieczeństwa
Wybrane metody teoretyczne oraz narzędzia i techniki badań bezpieczeństwaPaweł Kmiecik
 
Teoria wychowania w zarysie (4)
Teoria wychowania w zarysie (4)Teoria wychowania w zarysie (4)
Teoria wychowania w zarysie (4)knbb_mat
 
Co to jest metodologia nauk?
Co to jest metodologia nauk? Co to jest metodologia nauk?
Co to jest metodologia nauk? Sabina Cisek
 
Prezentacja Mk Gx
Prezentacja Mk GxPrezentacja Mk Gx
Prezentacja Mk Gxguest229a1d
 
Problem prawdy w działalności informacyjnej. Zarys problematyki.
Problem prawdy w działalności informacyjnej. Zarys problematyki.Problem prawdy w działalności informacyjnej. Zarys problematyki.
Problem prawdy w działalności informacyjnej. Zarys problematyki.Sabina Cisek
 
Warsztaty przygotowujemy sie_do_wyboru_planujemy_sciezki_i_kroki_gimnazjum
Warsztaty przygotowujemy sie_do_wyboru_planujemy_sciezki_i_kroki_gimnazjumWarsztaty przygotowujemy sie_do_wyboru_planujemy_sciezki_i_kroki_gimnazjum
Warsztaty przygotowujemy sie_do_wyboru_planujemy_sciezki_i_kroki_gimnazjumtabularaza333
 
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 2 - operacjonalizacja zmiennych,...
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 2 - operacjonalizacja zmiennych,...Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 2 - operacjonalizacja zmiennych,...
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 2 - operacjonalizacja zmiennych,...Karol Wolski
 
Etyczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa.
Etyczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa.Etyczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa.
Etyczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa.jpziomek2000
 
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologii
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologiiAnaliza danych jakościowych we współczesnej informatologii
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologiiSabina Cisek
 
Metodologia fenomenografia
Metodologia  fenomenografiaMetodologia  fenomenografia
Metodologia fenomenografiaemila088
 

Similaire à Metodologia badań (20)

Wartość
WartośćWartość
Wartość
 
Metodologia nauk cz2 15_16
Metodologia nauk cz2 15_16Metodologia nauk cz2 15_16
Metodologia nauk cz2 15_16
 
Wizualizacja danych jakościowych
Wizualizacja danych jakościowychWizualizacja danych jakościowych
Wizualizacja danych jakościowych
 
Metodologia jakosciowa w badaniach wspolczesnej nauki o informacji
Metodologia jakosciowa w badaniach wspolczesnej nauki o informacjiMetodologia jakosciowa w badaniach wspolczesnej nauki o informacji
Metodologia jakosciowa w badaniach wspolczesnej nauki o informacji
 
Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościowe
Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościoweMetody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościowe
Metody badań społecznych. Badania ilościowe i jakościowe
 
Naturalizm pozytywizm
Naturalizm pozytywizmNaturalizm pozytywizm
Naturalizm pozytywizm
 
Wybrane metody teoretyczne oraz narzędzia i techniki badań bezpieczeństwa
Wybrane metody teoretyczne oraz narzędzia i techniki badań bezpieczeństwaWybrane metody teoretyczne oraz narzędzia i techniki badań bezpieczeństwa
Wybrane metody teoretyczne oraz narzędzia i techniki badań bezpieczeństwa
 
Teoria wychowania w zarysie (4)
Teoria wychowania w zarysie (4)Teoria wychowania w zarysie (4)
Teoria wychowania w zarysie (4)
 
Metodyaktyw
MetodyaktywMetodyaktyw
Metodyaktyw
 
Metodologia pracy doktorskiej
Metodologia pracy doktorskiejMetodologia pracy doktorskiej
Metodologia pracy doktorskiej
 
Co to jest metodologia nauk?
Co to jest metodologia nauk? Co to jest metodologia nauk?
Co to jest metodologia nauk?
 
Prezentacja Mk Gx
Prezentacja Mk GxPrezentacja Mk Gx
Prezentacja Mk Gx
 
Problem prawdy w działalności informacyjnej. Zarys problematyki.
Problem prawdy w działalności informacyjnej. Zarys problematyki.Problem prawdy w działalności informacyjnej. Zarys problematyki.
Problem prawdy w działalności informacyjnej. Zarys problematyki.
 
Warsztaty przygotowujemy sie_do_wyboru_planujemy_sciezki_i_kroki_gimnazjum
Warsztaty przygotowujemy sie_do_wyboru_planujemy_sciezki_i_kroki_gimnazjumWarsztaty przygotowujemy sie_do_wyboru_planujemy_sciezki_i_kroki_gimnazjum
Warsztaty przygotowujemy sie_do_wyboru_planujemy_sciezki_i_kroki_gimnazjum
 
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologii / Sabina Cisek
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologii / Sabina Cisek Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologii / Sabina Cisek
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologii / Sabina Cisek
 
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 2 - operacjonalizacja zmiennych,...
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 2 - operacjonalizacja zmiennych,...Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 2 - operacjonalizacja zmiennych,...
Metodologia badań psychologicznych - zajęcia 2 - operacjonalizacja zmiennych,...
 
Etyczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa.
Etyczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa.Etyczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa.
Etyczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa.
 
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologii
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologiiAnaliza danych jakościowych we współczesnej informatologii
Analiza danych jakościowych we współczesnej informatologii
 
Szkice o metodologii deskryptywnej
Szkice o metodologii deskryptywnejSzkice o metodologii deskryptywnej
Szkice o metodologii deskryptywnej
 
Metodologia fenomenografia
Metodologia  fenomenografiaMetodologia  fenomenografia
Metodologia fenomenografia
 

Plus de Szkoła Podstawowa w Kotomierzu (20)

Stulecie
StulecieStulecie
Stulecie
 
Dz prezentacja zad 4
Dz prezentacja zad 4Dz prezentacja zad 4
Dz prezentacja zad 4
 
Code2017
Code2017Code2017
Code2017
 
Owsiaksp gim
Owsiaksp gimOwsiaksp gim
Owsiaksp gim
 
Układ słoneczny
Układ słonecznyUkład słoneczny
Układ słoneczny
 
Teleskopy
TeleskopyTeleskopy
Teleskopy
 
Historia astronautyki
Historia astronautykiHistoria astronautyki
Historia astronautyki
 
kosmos
 kosmos kosmos
kosmos
 
Podbój księżyca
Podbój księżycaPodbój księżyca
Podbój księżyca
 
Organizatorki festiwalu astronomicznego (1)
Organizatorki festiwalu astronomicznego (1)Organizatorki festiwalu astronomicznego (1)
Organizatorki festiwalu astronomicznego (1)
 
Wahadłowiec
Wahadłowiec Wahadłowiec
Wahadłowiec
 
Zegar
ZegarZegar
Zegar
 
Układ słoneczny
Układ słonecznyUkład słoneczny
Układ słoneczny
 
Tranzyt merkurego jakub joachim
Tranzyt merkurego jakub joachim Tranzyt merkurego jakub joachim
Tranzyt merkurego jakub joachim
 
Rosetta (sonda kosmiczna)
Rosetta (sonda kosmiczna)Rosetta (sonda kosmiczna)
Rosetta (sonda kosmiczna)
 
Przygoda z gwiazdami_zmiennymi
Przygoda z gwiazdami_zmiennymiPrzygoda z gwiazdami_zmiennymi
Przygoda z gwiazdami_zmiennymi
 
Prezentacja
PrezentacjaPrezentacja
Prezentacja
 
Prezentacja układ słoneczny
Prezentacja układ słonecznyPrezentacja układ słoneczny
Prezentacja układ słoneczny
 
Prezentacja sonda rosetta
Prezentacja   sonda rosetta Prezentacja   sonda rosetta
Prezentacja sonda rosetta
 
Prdróż po układzie słonecznym
Prdróż po układzie słonecznymPrdróż po układzie słonecznym
Prdróż po układzie słonecznym
 

Metodologia badań

  • 1. 2. METODYKA BADAŃ WŁASNYCH 2.1. Przedmiot i cel badań Badania naukowe wymagają jasnego określenia przedmiotu i celu badań. Czynności te stanowią pierwszy, podstawowy krok w procedurze badawczej. Sformułowanie przedmiotu badań ma na celu odzwierciedlenie głównych problemów badawczych, a także wyrażenie intencji badacza. Badanie naukowe to wieloetapowy proces „zróżnicowanych działań mających na celu zapewnienie obiektywnego, dokładnego i wyczerpującego poznania obranego wycinka rzeczywistości przyrodniczej, społecznej lub kulturowej, a wynikiem badania naukowego jest określony obraz badanej rzeczywistości.” 1 Natomiast przedmiotem badań jak podaje W. Puślecki „jest ściśle zdefiniowany wycinek rzeczywistości społeczno – przyrodniczej, stanowiącej obiekt zainteresowań poznawczych określonej dyscypliny naukowej” 2 . J. Sztumski określa przedmiot badań „jako wszystko, co składa się na tak zwaną rzeczywistość społeczną, a więc zbiorowości i zbiory społeczne, instytucje społeczne, procesy i zjawiska społeczne.” 3 T. Pilch z kolei przedmiot badań określił jako „zadanie, które staje przed nami w momencie uświadomienia sobie konieczności przeprowadzenia badań empirycznych”. 4 Zważywszy, że badania pedagogiczne określane są przez cele jakim służą 5 , poza ustaleniem przedmiotu badań konieczne jest sformułowanie celu badań, który stanowi wizytówkę poczynań badawczych, nadaje odpowiedni kierunek badaniom, bowiem od właściwego sformułowania celu zależy powodzenie wszystkich dalszych etapów badań. 6 Celem badań według W. Dutkiewicza jest „dążenie do wzbogacenia wiedzy o osobach, rzeczach i zjawiskach będących przedmiotem badań.” 7 1 Mały słownik języka polskiego, pod red. E.Sobol, Warszawa 1995, s.854. 2 W. Puślecki, Metody badań pedagogicznych, Kalisz 1985, s.3.trochę stare 3 J. Sztumski, Wstęp do metodologii i technik badań społecznych, Katowice 1995, s.7. 4 T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995, s.101. 5 Ibidem, s. 19. 6 T. Pilch, T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 2001, s.35 – 36. 7 W. Dutkiewicz, Przewodnik metodyczny dla studentów pedagogiki, Kielce 1996, s.31.
  • 2. Natomiast zdaniem M. Łobockiego, jest to „rodzaj efektu, który zamierzamy uzyskać w wyniku badań, a także jest to rodzaj czynności, z którymi te efekty będą się wiązać.” 8 Kierując się definicjami T. Pilcha i M. Łobockiego, przedmiotem moich badań jest wartość pracy zawodowej w opinii osób bezrobotnych i czynnych zawodowo. Natomiast w związku z obranym przedmiotem badań, ich celem jest ustalenie stosunku badanych do wartości pracy zawodowej. 2.2. Problemy i hipotezy badawcze Określenie przedmiotu i celu badań pozwala na sformułowanie problemu badań, co stanowi pierwszy etap zadań naukowych, 9 bowiem właściwie określone problemy badawcze nadają głęboki sens badaniom naukowym oraz gwarantują ich rzetelność. W literaturze naukowej możemy znaleźć wiele definicji problemu badawczego. Według W. Zaczyńskiego, o problemie badawczym mówimy w sytuacji „zetknięcia się człowieka z trudnością, wraz z uświadomieniem sobie jej charakteru.” 10 Z kolei J. Sztumski pojęcie problemu badawczego określa to „co jest przedmiotem wysiłków badawczych, czyli po prostu, to co orientuje nasze przedsięwzięcie poznawcze.” 11 W mojej ocenie pojęcie problemu najtrafniej zdefiniował M. Łobocki wskazując, iż „jest to pytanie, na które odpowiedzi szukamy na drodze badań naukowych, czyli poprzez dociekanie i wysiłek.” 12 Istotnym jest jednak, aby przy formułowaniu problemów spełnione zostały określone kryteria: 1. „problem ma wyrażać relację zachodzącą między dwiema lub więcej zmiennymi; 2. problem ma być sformułowany jasno i jednoznacznie, koniecznie w formie pytania, a nie stwierdzenia; 3. problem ma dotyczyć zmiennych, dających się zbadać (zmierzyć), bowiem pozbawiony takiej możliwości przestaje być problemem badawczym.” 13 8 M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1984, s.58.trochę stare 9 S. Palka, Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna, Gdańsk 2006, s.11. 10 W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1995, s.30. 11 J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Warszawa 1984, s.28. trochę stare 12 M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków 2007, s.110. 13 Ibidem, s.126. 2
  • 3. Ponadto dla „poprawnego sformułowania problemów badawczych ważna jest ich geneza, czyli osobiste preferencje badacza, potrzeby społeczne i znajomość problematyki dotyczącej formułowania problemów badawczych.” 14 Nawiązując do przedstawionych wcześniej definicji, problemem głównym moich badań jest: Jaką wartość stanowi praca zawodowa dla osób bezrobotnych, a jaką dla osób pozostających w zatrudnieniu? W odniesieniu do problemu zasadniczego wyłoniłam następujące problemy szczegółowe: 1. Jakie wartości pracy cenią osoby bezrobotne? 2. Jakie wartości pracy preferują osoby czynne zawodowo? 3. Czy i w jakim zakresie nastąpiła zmiana systemu wartości pracy u osób obecnie pracujących, które przed podjęciem zatrudnienia były bezrobotne? Efektem określenia problemów badawczych jest możliwość sformułowania hipotez roboczych, które jak wskazuje W. Okoń są „nie sprawdzonymi twierdzeniami, których sprawdzenie odbywa się przez wyprowadzenie z nich wniosków empirycznych.” 15 Hipoteza bowiem jest „przypuszczeniem wynikającym z dotychczasowego stanu naszych badań i dotyczące stanu naszej wiedzy.” 16 Chociaż powyższe definicje w sensie treściowym są podobne, w mojej pracy będę opierała się na stanowisku M. Łobockiego, który uważa, iż hipotezą jest „próba odpowiedzi na sformułowane uprzednio problemy badawcze, przy czym, są one świadomie przyjętymi przez badacza przypuszczeniami, wymagającymi potwierdzenia bądź odrzucenia w wyniku przeprowadzonych badań.” 17 Tak więc w odniesieniu do sformułowanych problemów badawczych przyjęłam następujące hipotezy badawcze: 1. Zakładam, że najbardziej cenionymi wartościami pracy przez osoby bezrobotne są wartości z grupy STABILNOŚĆ czyli: korzyści materialne, bezpieczeństwo, ściśle określone zasady pracy i możliwość izolacji. 14 Ibidem, s.111. 15 W. Okoń, Słownik pedagogiczny, Warszawa 1984, s.97. 16 W. Pytkowski, Organizacja badań i ocena prac naukowych, Warszawa 1981, s.153. trochę stare 17 M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków 2007, s.132. 3
  • 4. 2. Osoby pracujące za najbardziej cenione wartości pracy uznają, wartości z grupy INDYWIDUALNY ROZWÓJ, tj. wiedzę, samorealizację, pobudzenie intelektualne i samodzielność. 3. Zakładam, że u osób będących bezrobotnymi, w wyniku podjęcia pracy w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu nastąpiła zmiana systemu wartości pracy, tj. z grupy wartości pracy STABILNOŚĆ na grupę INDYWIDUALNY ROZWÓJ. 2.3. Zmienne i ich wskaźniki Kolejną czynnością i jednocześnie następnym etapem postępowania badawczego jest określenie zmiennych i ich wskaźników, które stanowią uszczegółowienie badanych zjawisk ze względu na ich cechy. S. Nowak uważa, iż „zmienna określa jedynie, pod jakim względem interesują nas analizowane przedmioty i zdarzenia.” 18 W. Dutkiewicz z kolei traktuje zmienną jako cechę, czynnik, właściwość przedmiotu, która przybiera różne wartości. 19 Co prawda powyższe definicje w pełni oddają istotę i zadanie zmiennych, to jednak w mojej pracy dla ich określenia będę kierowała się stanowiskiem M. Łobockiego, który uważa, że „zmienne w badaniach naukowych, są próbą uszczegółowienia głównego ich przedmiotu, czyli problemów badawczych, jakie zamierza się rozwiązać i hipotez roboczych, jakie pragnie się potwierdzić lub odrzucić.” 20 Należy podkreślić, że w badaniach pedagogicznych zmienne dzielą się na dwie grupy, tj. zmienne zależne i zmienne niezależne. Zmienna zależna jest to zmienna będąca przedmiotem badania, a której związki z innymi chcemy określić. Natomiast zmienna, od której zależy zmienna zależna i która na nią oddziałuje nosi nazwę zmiennej niezależnej. 21 Natomiast dla „zbadania, że zachodzi zjawisko jakie nas interesuje służy wskaźnik, będący pewną cechą, zdarzeniem lub zjawiskiem, na podstawie którego wnioskujemy z całą pewnością lub z określonym prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego.” 22 Zatem jak wskazuje M. Łobocki „wskaźnikami są mierzalne cechy 18 S. Nowak, Metodologia badań społecznych, Warszawa 1981, s.152. trochę stare 19 W. Dutkiewicz, Podstawy metodologii badań, Kielce 2000, s.61. 20 M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków 2007, s.137. 21 J. Brzeziński, Elementy metodologii w badania psychologicznych, Warszawa 1997, s.24. 22 Z. Krzysztoszek, Uwarunkowania, założenia i metody badań pedagogicznych, Warszawa 1997, s.71. 4
  • 5. lub właściwości badanych faktów czy zjawisk lub czynniki mające na nie wpływ albo skutki, jakie pociągają one za sobą.” 23 Tabela 2. Problemy badawcze, zmienne i ich wskaźniki Lp. Problem badawczy Zmienne Zmienne Wskaźnik niezależne zależne 1. Jakie wartości pracy Płeć; Stabilność w systemie - bezpieczeństwo; cenią osoby bezrobotne? Wiek wartości pracy wśród - korzyści Wykształcenie osób bezrobotnych; materialne; Staż pracy - ściśle określone Postawa wobec pracy zasady; zawodowej; - możliwość izolacji; 2. Jakie wartości pracy Płeć; Indywidualny rozwój - wiedza; cenią osoby czynne Wiek w systemie wartości - samorealizacja; zawodowo? Wykształcenie pracy wśród badanych - pobudzenie Staż pracy osób pracujących; intelektualne; - samodzielność; Postawa wobec pracy zawodowej; 3. Czy i w jakim zakresie Płeć; Indywidualny rozwój - wiedza; nastąpiła zmiana systemu Wiek w systemie wartości - samorealizacja; wartości pracy u osób Wykształcenie pracy wśród badanych - pobudzenie obecnie pracujących, Staż pracy osób pracujących; intelektualne; które przed podjęciem - samodzielność; zatrudnienia były Postawa wobec pracy bezrobotne? zawodowej; 23 M. Łobocki, Wprowadzenie…, op.cit., s.146. 5
  • 6. 2.4. Metody, techniki i narzędzia badawcze Następnym etapem mojej pracy badawczej jest wybór odpowiedniej metody, techniki i narzędzi, którymi posłużę się poszukując odpowiedzi na określony wcześniej problem badań. W. Zaczyński definiuje metodę badań jako „sposób systematycznie stosowany, to znaczy w danym przypadku z intencją zastosowania go także przy ewentualnym powtórzeniu się analogicznego zadania.” 24 Inną definicję metody badawczej podaje J. Sztumski wskazując, iż „jest to na ogół system założeń i reguł pozwalających na uporządkowanie praktycznej lub teoretycznej działalności, aby można było osiągnąć założony cel.” 25 T. Pilch ponadto wyszczególnił następujące warunki poprawnej metody badawczej, która winna: a) „być adekwatna do problemu, którego rozwiązanie jest zadaniem badawczym, b) zmierzać najkrótszą drogą do realizacji podjętej zadania badawczego; c) określać generalny sposób postępowania badawczego odpowiadającego ogólnej koncepcji badań, d) precyzować ramy terytorialne i czasowe w postaci hipotez lub prawidłowości ogólniejszych o określonym stopniu prawdopodobieństwa, e) sugerować wybór technik badawczych, f) ułatwić proponowane opracowanie badań w postaci hipotez.” 26 Z kolei M. Łobocki wskazuje, że: „metody są pewnym określonym, systemem reguł, dotyczących organizowania określonej działalności badawczej, tj. szeregu operacji poznawczych i praktycznych, kolejności ich zastosowania, jak również specjalnych środków działań skierowanych z góry na założony cel badawczy.” 27 Odnosząc się do wyróżnionych przez M. Łobockiego metod badawczych, prowadząc badania posłużę się: a) metodą studium literatury w badaniach pedagogicznych, b) metodą sondażu diagnostycznego, c) metodą analizy dokumentów. 24 W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1990, s.18. 25 J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Warszawa 1984, s.46. trochę stare 26 T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995, s.66. 27 M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1990, s.115. 6
  • 7. Studium literatury ma na celu ustalenie stanu wiedzy i niewiedzy w określonej dziedzinie naukowej, będącej podstawą dalszych dociekań badawczych. 28 Z kolei według M. Łobockiego „podstawową funkcją metody sondażu diagnostycznego jest gromadzenie informacji o interesujących badacza problemach w wyniku relacji słownych osób badanych, nazywanych respondentami. Cechą konstytutywną tej metody jest wypytywanie, czy sondowanie opinii. Co prawda zdaniem autora, w porównaniu z innymi, metoda sondażu diagnostycznego w badaniach pedagogicznych jest mało trafna i rzetelna, niemniej jest przydatna poznawczo. Stosuje się ją najczęściej w badaniach za pomocą ankiet, rozmowy, czy wywiadu, a badania te stanowią jej podstawowe techniki badawcze. Metoda ta sprzyja: 1. sformułowaniu problemów badawczych i hipotez roboczych; 2. zgromadzeniu opinii badanych o różnych kwestiach istotnych z punktu widzenia przeprowadzanych badań; 3. ulepszeniu poznaniu osób badanych pod względem sposobu widzenia przez nie interesujących badacza zagadnień.” 29 Metodą o charakterze uzupełniającym, a nie podstawowym jest zastosowana przeze mnie metoda analizy dokumentów. Jak wskazuje M. Łobocki, jest to metoda mniej doceniana w porównaniu z innymi, polegająca na uporządkowaniu i interpretacji zawartych w dokumentach treści pod kątem problemu (celu) badawczego oraz hipotez roboczych. 30 Zdaniem autora, zarówno metody, jak i techniki badawcze są to określone sposoby postępowania badawczego, jednak różnica pomiędzy metodą, a techniką badań polega na tym, że metoda badań odnosi się do ogólnych dyrektyw czy reguł postępowania badawczego, technikę natomiast utożsamia się z bliżej skonkretyzowanymi wskazaniami odnoszącymi się przebiegu organizowanego procesu badawczego. Tak więc technika badań jest z reguły podporządkowana określonej metodzie badań i pełni wobec niej rolę służebną. 31 M. Łobocki technikę badawczą określa jako bliżej skonkretyzowany sposób realizowania zamierzonych badań. „Jest to przede wszystkim sposób zbierania materiałów oparty na dokładnych i jasnych dyrektywach, weryfikowanych w badaniach różnych nauk społecznych.” 32 28 M. Guziuk, Podstawy metodologiczne prac promocyjnych, Warszawa 2005, s.81. 29 M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków 2007, s.255. 30 Ibidem, s.256. 31 Ibidem, s.231. 32 M. Łobocki, Metody badań pedagogicznych, Warszawa 1984, s.140. trochę stare 7
  • 8. Powyższą definicję potwierdza T. Pilch wskazując, iż technika badawcza to „czynności praktyczne regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzonych informacji, opinii, faktów.” 33 Tak więc, kierując się stanowiskiem M. Łobockiego, przy doborze metody sondażu diagnostycznego jako technikę opartą na wypowiedziach respondentów wybrałam ankietę, której kwestionariusz jest także jednym z podstawowych narzędzi badań pedagogicznych. Terminem ankieta określa się bowiem zarówno „kwestionariusz zawierający pytania dotyczące określonego tematu, jak i zbieranie informacji na określony temat za pomocą pytań skierowanych (ustnie, pisemnie lub za pośrednictwem radia i telewizji) do pewnej grupy osób.” 34 M. Łobocki przyjmuje, że kwestionariusz ankiety to arkusz z wydrukowanymi na nim pytaniami i wolnymi miejscami na wpisanie odpowiedzi, spośród których osoby badane wybierają te, które uważają za prawdziwe. Jest to narzędzie badawcze, które służy realizacji wybranej techniki badań do technicznego gromadzenia danych z badań. 35 Chociaż zgodnie z zasadami prowadzenia badań, badacza winna cechować bezstronność, to jednak z uwagi na fakt, że osobami badanymi będą pracownicy Powiatowego Urzędu Pracy w Grudziądzu oraz osoby zarejestrowane jako bezrobotne, będąc również pracownikiem tej instytucji w moich badaniach posłużę się ankietą anonimową, która w mojej ocenie daje większe prawdopodobieństwo udzielenia szczerych odpowiedzi. Bowiem jak podkreśla W. Pytkowski, ankieta jest zetknięciem cech badacza z subiektywnymi na ogół poglądami ankietowanego, dlatego też informacje zawarte w wypełnionych przez badanych ankietach, to obraz ich wewnętrznych pragnień lub niechęci. 36 Ponadto w odniesieniu do zastosowanej metody badań o charakterze uzupełniającym, tj. analizy dokumentów, kierując się wyróżnionymi technikami przez M. Łobockiego przyjęłam analizę treściową dokumentów polegającą na interpretacji zawartych w nich treści. Dzięki tej technice można podjąć próbę m.in. odpowiedzi na pytania: co autor analizowanego dokumentu chciał powiedzieć lub ukazać, jakie zawarł w nim treści, a także czego mogą one być świadectwem? 37 33 T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995, s.42. 34 Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1999, s.33. 35 M. Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Kraków 2007, s.252. 36 W. Pytkowski, Organizacja badań i ocena prac naukowych, PWN, Warszawa 1981, s.84. trochę stare 37 M. Łobocki, Wprowadzenie…, op. cit. s.258. 8
  • 9. 2.5. Charakterystyka terenu badań Określenie terenu badań jest kolejnym krokiem przygotowania metodologicznego w postępowaniu badawczym. Poprzez teren badań należy rozumieć nie tylko miejsce, ale również typologię cech i zagadnień, jakie muszą być zbadane, odnalezienie ich na odpowiednim terenie, w odpowiednich grupach, układach lub zjawiskach społecznych. 38 Terenem prowadzonych przeze mnie badań był Powiatowy Urząd Pracy w Grudziądzu, którego siedziba znajduje się przy ulicy Parkowej nr 22. W wyniku reformy ustrojowej państwa, na mocy ustawy z dnia 24.07.1998r. o zmianie niektórych ustawy określających kompetencje organów administracji publicznej 39 , z dniem 01.01.1999r. rejonowe urzędy pracy stały się z mocy ustawy powiatowymi urzędami pracy wchodzącymi w skład powiatowej administracji zespolonej, natomiast od 01.01.2000r. stały się podległe starostom lub prezydentom miast na prawach powiatu. Powiatowy Urząd Pracy w Grudziądzu jest jednostką samorządową Grudziądza – miasta na prawach powiatu, która na mocy ustawy z dnia 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy 40 realizuje zarówno zadania rządowe, jak i samorządowe. Populacja jest to „zbiór elementów, którego część poddajemy badaniu empirycznemu. Elementy te muszą mieć co najmniej jedną właściwość wspólną stanowiącą o ich przynależności do jednego zbioru oraz co najmniej jedną właściwość zmienną, co do której mogą się różnić między sobą”. 41 W niniejszej pracy populację stanowi objęta badaniem 20 osobowa grupa pracowników Powiatowego Urzędu Pracy w Grudziądzu oraz 20 osobowa grupa osób posiadających status bezrobotnego i pozostających w ewidencji tej instytucji. 38 T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1995, s.178. 39 Ustawa z dnia 24.07.1998r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej – w związku z reformą ustrojową państwa, Dz.U.Nr 106 poz.668 z 1998r. 40 Ustawa z dnia 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, tekst jednolity: Dz. U. Nr 69, poz.415 z 2008r. z późn. zmianami. 41 B. Niemierko, K. Ciżkowicz, Elementy statystyki w klasycznej teorii testu. Bydgoszcz 1991, s.13. 9
  • 10. 2.6. Organizacja i przebieg badań Organizacja badań winna zostać poprzedzona dokładnym przygotowaniem procedury badawczej, bowiem jak podkreśla W. Zaczyński „organizacja i metody badań wyznaczane są przez problemy i powiązane z nimi hipotezy. Zatem musi odpowiadać metodzie, która z kolei winna być adekwatna do rozwiązywanych problemów.” 42 Wskazane przez autora etapy badań określają poszczególne etapy procedury badań, tj. przygotowanie merytoryczne (opanowanie wiedzy na temat przedmiotu i celu badań poprzez studium literatury oraz studium analityczno – krytyczne literatury badanego problemu), przygotowanie metodologiczne (planowanie przedmiotu, celu i metodyki badań, opracowanie ankiety) i przygotowanie organizacyjne (weryfikacja ankiety, przeprowadzenie badań wybranej próby populacji, terminu, miejsca i formy). 43 Badania zostały przeprowadzone w Powiatowym Urzędzie Pracy w Grudziądzu. W badaniach mających charakter anonimowy uczestniczyło dobrowolnie 20 pracowników urzędu oraz 20 osób bezrobotnych. Tabela 3. Harmonogram przygotowania pracy Lp. Etapy i procedury badań Termin 1. Wybór problematyki badawczej i sformułowanie tematu pracy X’2008 2. Opracowanie koncepcji pracy II’2009 3. Studiowanie literatury, opracowanie rozdziału teoretycznego II – V’2009 4. Opracowanie informacji metodologicznej II – III’2010 i kwestionariusza ankiety 5. Przeprowadzenie badań empirycznych III’2010 6. Opracowanie zebranego materiału empirycznego oraz sformułowanie rozdziału wynikowego IV’2010 7. Pierwsza wersja pracy V’2010 8. Ostateczna wersja pracy VI’2010 42 W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1994, s.153. 43 Ibidem, s.155. 10
  • 11. 11