1. 1
MICROBIOLOXÍA
• A microbioloxía é a ciencia que se dedica ó estudio dos microbios ou microorganismos
• Entendemos por microbios tódolos organismos de tamaño microscópico, é dicir, que non
se poden ver a simple vista.
• En xeral son unicelulares
• Podemos clasificalos como :
• Celulares :
• Con células procarióticas :
• Reino Moneras :
• Bacterias e
• Cianobacterias
• Con células eucarióticas :
• Reino Protistas :
• Protozoos
• Algas unicelulares
• Reino fungos :
• Valores ou mofos
• Lévedos ou levaduras
• Acelulares :
• Virus, viroides e prións
ESTRUCTURA E FORMAS DE VIDA DE MICROORGANISMOS
AS BACTERIAS : Estrutura dunha bacteria :
• As bacterias son células procariotas presentan catro tipos morfolóxicos :
• cocos, de forma esférica
• bacilos, de forma alargada
• vibrio, en forma de coma
• espirilos, de forma espiral
• Algunhas bacterias presentan agrupacións de individuos :
• Estreptococos : cocos en fila
• Estafilococos : cocos formando unha superficie
• Sarcinas : cocos formando un cubo
• Na estrutura dunha bacteria podemos
distinguir :
1. Cápsula bacteriana : é unha capa xelatinosa
formada por polisacáridos que protexe á
bacteria da desecación do medio, dos
bacteriófagos, anticorpos, etc. Non aparece
en tódalas bacterias.
2. Parede bacteriana : Envoltura ríxida que da
forma ás bacterias. Está formada por un
armazón de polisacáridos con aminoácidos
entrelazados (péptidoglucanos). É polo tanto
moi diferente á parede celular das células vexetais, formada por un entramado de
fibrillas de celulosa embebidas nunha matriz de polisacáridos. Existen dous tipos de
parede :
• Gram positiva : monoestratificada, presenta unha capa de mureína que é un
péptidoglicano
2. 2
• Gram negativa : biestratificada, ademais da capa de mureína presentan unha
capa externa de estrutura semellante á membrana plasmática.
Esta característica úsase, mediante tinción para clasificar as bacterias patóxenas en
dous grupos : gram positivas e gram negativas
Ademais de dar forma á bacteria, tamén a protexe fronte á acción dos antibióticos e
regula o paso dos ións.
3. Membrana plasmática : ten a mesma estrutura e función que a das células
eucarióticas, pero neste caso presenta uns pregues internos chamados mesosomas
4. Mesosoma : Son os pregues internos da membrana plasmática. A súa función entre
outras é :
• Dirixir a duplicación do ADN bacteriano
• Realizar a respiración celular
• Realizar a fotosíntese nas bacterias fotosintéticas
• Axudar ó crecemento da membrana plasmática ....
5. Nucleoide : Rexión do citoplasma onde se atopa o ADN bacteriano
6. ADN bacteriano : Formado por unha soa molécula circular e sen histonas. En moitas
bacterias ademais deste ADN existe outra molécula máis pequena chamado plásmido
7. Citoplasma : É a cavidade interna da bacteria. Está formado polo hialoplasma ou citosol
e os ribosomas
8. Ribosomas : Semellantes ós da célula eucariótica pero máis pequenos
9. Flaxelos : Son prolongacións con función locomotora. Pode haber un ou varios e non
están presentes en tódalas bacterias.
10. Fimbrias ou pili : Son estructuras tubulares de natureza proteica que aparecen en
moitas bacterias (as gram positivas non os teñen). Serven para fixarse a un substrato e
para intercambiar fragmentos de ADN durante a conxugación bacteriana. En ocasións
tamén son usados polos virus bacteriófagos como vía de penetración
Nutrición bacteriana :
• As bacterias forman un grupo moi heteroxéneo con respecto a esta función, xa que nas
distintas especies de bacterias aparecen tódolos tipos de nutrición posibles. Tamén
poden vivir nos medios máis diversos e nas condicións máis extremas.
• Segundo a fonte de carbono utilizada as bacterias poden ser :
• Autótrofas, cando utilizan compostos inorgánicos como o CO2
• Heterótrofas, cando utilizan materia orgánica
• Segundo a fonte de enerxía poden ser :
• Fotosintéticas ou fotótrofas, cando utilizan a enerxía da luz
• Quimiosintéticas ou quimiótrofas, cando utilizan enerxía química procedente de
reaccións que elas mesmas provocan no medio
• Quimiorganótrofas (heterótrofas), cando utilizan a enerxía acumulada na
materia orgánica mediante un proceso oxidativo
• Atendendo ás anteriores categorías entre as bacterias podemos atopar as seguintes formas :
Fonte de enerxía Fonte de materia
Fotoautótrofas enerxía luminosa CO2
Fotoheterótrofas enerxía luminosa moléculas orgánicas
Quimioautótrofas enerxía química CO2
Quimioheterótrofas enerxía química moléculas orgánicas
3. 3
• Desde o punto de vista respiratorio as bacterias poden ser :
• Aerobias : cando utilizan o osíxeno como aceptor final de electróns
• Anaerobias : cando non utilizan o osíxeno como o aceptor de electróns, neste
caso podemos distinguir dous tipos :
• Anaerobias estritas se só poden vivir en ausencia de osíxeno
• Anaerobias facultativas as que poden vivir sen osíxeno pero cando está
presente tamén o utilizan
Reprodución bacteriana :
• A reprodución bacteriana realízase por bipartición, previa duplicación do seu ADN
• Ademais desto, as bacterias presentan uns mecanismos chamados parasexuais
mediante os que intercambian material xenético entre os distintos individuos.
• Estes procesos son :
• Conxugación :
• É un proceso no que unha bacteria doadora (F+) transmite un fragmento
de ADN a outra bacteria (F-) que actúa como receptora
• Este intercambio faise a través dos fimbria ou pili
• A bacteria (F+) teñen un plásmido mentres que a (F-) non o ten
• Na conxugación pode transmitirse parte do plásmido ou a súa
totalidade, neste caso a bacteria (F-) transfórmase en (F+)
• Transdución :
• O intercambio de material xenético precisa dun axente transmisor, que
en xeral é un virus que transporta fragmentos doutra bacteria
parasitada anteriormente.
• Transformación :
• É un proceso mediante o que a bacteria introduce fragmentos de ADN,
que aparecen libres no medio (experimento de Grffith, Avery)
AS LEVADURAS OU LÉVEDOS
• As levaduras ou lévedos teñen células eucarióticas
• Pertencen ó reino dos Fungos
• Son fungos unicelulares
• Presentan nutrición heterótrofa
• a súa fonte de carbono é a materia orgánica
• e obteñen a enerxía mediante procesos de fermentación
• Reprodúcense en xeral por xemación :
• Como resultado desta división prodúcese unha célula grande e outra moito máis
pequena á que denominamos xema
• Posteriormente a xema medra ata acadar o tamaño da célula orixinal
• Nalgunhas especies de levadura, despois da
xemación as células fillas permanecen unidas
formando un pseudomicelio
• As levaduras son importantes na fermentación
do pan, da bebidas, etc..
4. 4
OS VIRUS
• Son seres con organización acelular situados a metade de camiño entre o mundo
inorgánico e o orgánico
• Están compostos por :
• un ácido nucleico ADN ou ARN, pero nunca os dous. O ácido nucleico dos virus
consta dunha soa cadea que pode ser :
• aberta ou circular
• bicatenaria ou monocatenaria
• unha cuberta proteica, chamada cápsida ou cápsido, formada pola unión de
proteínas globulares denominadas capsómeros. A cápsida pola súa forma pode
ser :
• icosaédrica (A)
• helicoidal (B)
• complexa (C)
• e nalgúns casos unha envoltura membranosa, como nos virus que parasitan
células animais
• Son parasitos obrigados, por carecer do material necesario para a síntese das súas
propias proteínas.
• Cando se atopan fóra das células chámanse virións
• Os virus pódense considerar como microbios moi simples ou como complexos químicos,
pero en ningún caso como organismos no senso habitual do termo
• Os virus máis sinxelos constan unicamente dun ácido nucleico (non teñen cápsula
proteica) e chámanse viroides
Clasificación dos virus :
• Os virus clasifícanse segundo o tipo de células que parasitan. Atendendo a esta
característica podemos agrupar os virus en tres grupos :
• Virus bacterianos, bacteriófagos ou simplemente fagos
• Virus vexetais
• Virus animais
• Tamén podemos clasificalos segundo o ácido nucleico que leven en :
• Virus de ADN :
• con ADN bicatenario : Fago T4
• con ADN monocatenario : Fago O-X-174
• Virus de ARN :
• Bicatenario : Reovirus
• Monocatenario : Retrovirus entre os que se atopa o VIH, o do gripe,
sarampelo, rabia, etc.
• Tamén podemos ter en conta a presencia de membrana ou dalgunha enzima específica
como a transcritasa inversa do VIH
5. 5
Fisioloxía vírica (forma de vida)
• Das actividades vitais dos seres vivos (nutrición, relación e reprodución), só posúen a
de reprodución
• Os virus son parasitos obrigados :
• carecen do material necesario para obter a materia e a enerxía que necesitan
para a súa reprodución
• O proceso de reprodución dos virus equivale polo tanto ó seu ciclo vital e precisa dunha
célula hóspede de onde conseguir as enzimas necesarias para a síntese dos capsómeros
e a replicación do seu ácido nucleico
• No ciclo vital dun virus podemos distinguir as seguintes fases :
1. Fixación
2. Penetración
3. Eclipse : replicación do ácido nucleico e síntese de capsómeros
4. Ensamblaxe de novos virus
5. Lise ou liberación (no ciclo lítico)
• No ciclo vital dos virus bacteriófagos ou fagos podemos atopar dúas modalidades :
a) Ciclo lítico : ó remate do ciclo prodúcese a lise ou rotura da bacteria
liberándose os novos virus
b) Ciclo lisoxénico : Non se produce a rotura da bacteria e o ADN vírico pasa a
incorporarse ó ADN celular ou queda en forma de plásmido. Neste caso a
bacteria segue coa súa vida normal e chámaselle bacteria lisoxénica e ó virus
profago
Ciclo vital dun bacteriófago ou fago
1. Fase de fixación : O fago sitúase sobre a parede da
bacteria e fíxase a ela coas fibras caudais
2. Fase de penetración : Coa axuda dun enzima
presente na placa basal perfora a parede da bacteria
e inxecta o ADN bacteriano. A cápsida queda fóra
3. Fase de eclipse : Chámase así porque durante esta
fase non se observan virus dentro da célula aínda que
é cando se produce maior actividade, é dicir, cando o
ADN vírico se atopa dentro da bacteria :
• bloquea o metabolismo bacteriano que
• comeza a formar novos virus :
• replicación do ácido nucleico e
• síntese de proteínas para a cápsida
4. Ensamblaxe de novos virus : Reúnense o capsómeros formando a cápside e
incorporan o ADN vírico
5. Lise ou liberación (no ciclo lítico) : Prodúcese a destrución da parede celular e
os novos virus quedan libres para infectar a novas bacterias.
Ciclo vital do virus da gripe
• O virus da gripe é semellante ó virus do SIDA (VIH)
• Presenta
• unha envoltura membranosa,
6. 6
• unha cápside proteica,
• ARN como ácido nucleico e
• o enzima retrotranscritasa ou transcritasa inversa asociada ó ARN vírico
1. Fase de fixación : As glicoproteinas da envoltura vírica contacta coas da membrana da
célula diana
2. Penetración : A célula parasitada engloba por endocitose o virus completo. Cando chega
dentro da célula prodúcese a liberación do ARN e a enzima asociada
3. Fase de eclipse : Nesta fase non se aprecian virus dentro da célula parasitada, pero o
ARN vírico utiliza o metabolismo da célula parasitada para formar novos virus :
• o ARN vírico utilizando a retrotranscritasa sintetiza unha cadea de ADN
• Esta fibra de ADN replícase dando unha dobre cadea que se inserta no ADN da
célula parasitada
• O ADN sintetizado polo virus transcríbese para
• sintetizar os ARN que se traducirán para formar as proteínas da
cápside, a trasncritasa inversa e as glicoproteínas da envoltura
membranosa
• dar novos ARN víricos
4. Fase de ensamblaxe : unha vez formadas os diferentes compoñentes do virus únense
dando novos virus que se dirixen a periferia da célula
5. Fase de liberación : Os virus formados abandonan a célula por exocitose
Ciclo do VIH virus da SIDA
• Tamén pertence ós retrovirus con ARN monocatenario
• Parasita os linfocitos T4 que teñen un papel
importante no sistema inmunitario e por esta razón
produce a inmunodeficiencia
• O seu ciclo vital é como o do virus da gripe
• O VIH é moi sensible ó alcohol e á calor.
• O seu período de incubación pode abarcar entre os
seis meses e dous anos, aínda que en moitos casos
pode chegar ata os 10 anos, durante esta fase o ADN
procedente do virus, atópase formado parte do ADN
celular actuando como se fose un xene máis e cada
vez que a célula se reproduce tamén se reproduce o virus.
FERMENTACIÓNS E PUTREFACCIÓNS
A fermentación :
• A fermentación é utilizada como fonte de enerxía por diferentes grupos de organismos
unicelulares tanto procariontes como as bacterias como eucariontes como as levaduras.
• Tamén pode ser utilizada polas células dos tecidos (como estudamos no tema do
metabolismo) como vía alternativa cando escasea o osíxeno.
• A fermentación consiste nunha serie de reaccións de oxidación nas que, a diferencia
da respiración, o último aceptor do osíxeno é unha molécula orgánica complexa e rica
en enerxía
• A fermentación comparte coa respiración o proceso de glicólise e durante este proceso
só se obteñen dúas moléculas de ATP
• No proceso de glicólise unha molécula de glicosa (C6H12O6) daba dúas moléculas de
ácido pirúvico (CH3 - CO - COOH)
7. 7
D-GLICOSA + 2ADP + 2Pi + 2NAD+ ---> 2 PIRUVATO + 2NADH + 2H+ + 2ATP + 2 H2O
C6H12O6 + 2ADP + 2Pi + 2NAD+ ---> 2CH3 - CO - COOH + 2NADH + 2H+ + 2ATP + 2H2O
• A partir do ácido pirúvico dependendo da molécula aceptora dos electróns podemos
distinguir as seguintes fermentacións :
GLICOSA
glicólise
ÁCIDO
PIRÚVICO
fermentación
alcohólica butírica
láctica
ÁCIDO
ÁCIDO ALCOHOL
BUTÍRICO
LÁCTICO ETÍLICO
bacterias do
bacterias do lévedos do
xénero
xénero xénero
Lactobacillus e Saccharomyices Clostridium
Streptococcus
• Fermentación láctica :
• O ácido pirúvico redúcese a ácido láctico
• É a vía utilizada para a obtención de enerxía polas bacterias do xénero:
• Lactobacillus e Streptococus
• Tamén se realiza nos nosos músculos cando hai pouco osíxeno (maniotas)
• Esta fermentación utilízase para a obtención industrial de
derivados do leite
• Fermentación alcohólica :
• O ácido pirúvico por descarboxilación e posterior redución da etanol
Glicosa ----> 2 ácido pirúvico ------> 2 alcohol etílico + 2 CO2 + 2 ATP
• Esta fermentación utilízase para a obtención de bebidas alcohólicas e
para a obtención de etanol industrial
• Realízana principalmente os lévedos ou levaduras do xénero
Saccharomyces cando se someten a un ambiente pobre en osíxeno
• Segundo o material a fermentar utilízanse distintas especies, así por
exemplo para :
• o viño utilízase S. ellipsoideus
• a cervexa, o whisky e o pan utilízase S. cerevisae
• Fermentación butírica :
• É menos coñecida que as anteriores
• Realízana as bacterias do xénero Clostridium
• Transforman o ácido pirúvico en ácido butírico
• Esta fermentación causa graves enfermidades como por exemplo :
• o botulismo e o tétanos entre outras
• Fermentación acética :
8. 8
• Normalmente tamén se inclúe entre as fermentacións a acética, aínda
que o osíxeno como se fose unha respiración aerobia incompleta
Etanol + O2 -----------> ácido acético + H2O
• Realízana as bacterias do xénero Acetobacter
• Utilízase industrialmente para a obtención de vinagre
A putrefacción :
• Tamén se pode considerar como unha fermentación especial o proceso de putrefacción
ó que tamén se lle pode chamar fermentación pútrida
• Realízana as bacterias saprófitas dos xéneros Bacterium e Clostridium
• Neste caso o substrato inicial non é a glicosa, como nos casos anteriores, senón un
composto nitroxenado, é dicir, un prótido
Os traballos de Louis Pasteur :
• O químico francés Louis Pasteur (1822-1895) pódese considerar como o fundador da
microbioloxía científica.
• Por aqueles tempos críase que os microorganismos nacían por xeración espontánea
• Esta teoría foi desbotada por Pasteur cos seus traballos sobre as fermentacións e
diversas enfermidades
• En 1877, cos seus estudios sobre o carbunco animal (enfermidade producida por un
bacilo), demostrou que os causantes da enfermidade desaparecían someténdoos a
elevadas temperaturas, é dicir, por esterilización
• Como recoñecemento a Pasteur a esta esterilización chamóuselle pasteurización.
• Como conclusión Pasteur demostrou que eran os microorganismos os causantes das
fermentacións e que estes xa estaban presentes no medio antes de empezar o proceso
fermentativo
Os microorganismos como axentes bioxeoquímicos :
• Os microorganismos teñen un papel importante na natureza ; entre outras accións
interveñen :
• nos procesos de formación dos solos vexetais
• na mineralización dos compostos orgánicos
• nos ciclos bioxeoquímicos
• Os microorganismos no ciclo do carbono :
Procesos que realizan :
• Por fotosíntese e respiración :
• Os microorganismos fotosintéticos mediante a fotosíntese recollen o
carbono da atmosfera, en forma de CO2, e incorpórano á súa materia
orgánica
• Parte deste carbono pecha o ciclo nos procesos respiratorios, sendo
devolto outra outra vez a atmosfera
• Por descomposición :
• Os microorganismos descompoñedores (bacterias e fungos
principalmente) actúan sobre os cadáveres descompoñéndoos e volvendo
a poñer o carbono en circulación :
• en condicións aerobias en forma de CO2
• e en condicións anaerobias transformándoo en carbón ou
petróleo. Este carbono volverá a atmosfera mediante
combustión.
9. 9
• Por fixación no exoesqueleto :
• Algúns microorganismos acumulan carbono no exoesqueleto e á súa
morte incorpórase ás rochas calcáreas
• Este carbono incorpórase ó ciclo cando os axentes xeolóxicos ou os
seres vivos atacan estas rochas.
• Os microorganismos no ciclo do nitróxeno
• Os microorganismos que interveñen no ciclo do nitróxeno son de dous tipos :
nitrificantes e desnitrificantes
• Nitrificantes, procesos que realizan :
• Mineralización do nitróxeno :
• As proteínas dos cadáveres sofren a descomposición
• As bacterias nitrificantes (Nitrossomonas e Nitrobacter )
transforman o amoníaco (NH3) resultante da descomposición, en
nitritos (NO2-), e estes en nitratos (NO3-)
NH3 ---------> NO2- -------------> NO3-
• As plantas verdes utilizan o nitróxeno en forma de nitratos
• Fixación do nitróxeno :
• Algúns microorganismos son capaces de recoller e fixar o N2
atmosférico incorporándoo ó solo e facendo posible a súa
utilización polas plantas veredes.
• Entre os microorganismos fixadores de nitróxeno podemos
atopar bacterias, cianobacterias e fungos, pero as máis
destacadas son
• as bacterias do xénero Rhizobium que vive en simbiose
nuns nódulos das raíces das leguminosas (chícharos,
trébol, etc.)
• e as bacterias do xénero Azotobacter e Clostridium , que
viven no solo e na auga
• Desnitrificantes :
• Transforman os nitratos en nitróxeno molecular devolvéndoo a
atmosfera : NO3- ---------------> N2
UTILIDADE DOS MICROORGANISMOS
Na industria alimenticia :
• Na industria láctea : Utilízanse bacterias do xénero Lactobacillus e Streptococus para
a obtención de produtos lácteos, entre outros: iogur, queixo, requeixo.
• A base desta industria consiste en que :
• Os Lactobacillus utilizan a lactosa do leite para a súa alimentación
• como resultado da fermentación prodúcese ácido láctico
• o ácido láctico produce unha variación do pH e isto provoca a
desnaturalización das proteínas do leite
• como consecuencia da desnaturalización cállase o leite transformándose
en : queixo, requesón, iogur.
10. 10
• No caso do queixo despois do callado pola desnaturalización das proteínas
(caseína):
• sepárase a parte sólida do soro e déixase escorrer
• prénsase, engádese o sal e déixase secar (curado do queixo)
• no proceso de curado tamén interveñen os valores ou mofos
• Na industria de bebidas alcohólicas :
• Utilízanse os lévedos do xénero Saccharomyces para fabricar : viño, cervexa,
whisky e ron.
• No caso do viño :
• O substrato é a uva esmagada ou prensada
• O lévedo utiliza a glicosa da uva para obter a enerxía para o seu
metabolismo
• mediante unha fermentación transforma a glicosa en alcohol
• No caso da cervexa :
• O substrato é o lúpulo e a malta
• O lévedo é o S. cerevisiae
• O proceso é unha fermentación que transforma a glicosa do substrato
en alcohol
• No caso do pan :
• Mesturando a fariña, auga e o lévedo (S. cerevisiae) e deixándoo en
repouso unhas horas prodúcese a subida do pan
• A causa é que o lévedo mediante a fermentación produce CO 2, e alcohol
que se desprende coa calor.
• O CO2 como é un gas forma os “ollos do pan”.
Na industria farmacéutica.
• En Medicina ademais doutros usos o máis importante é a fabricación de antibióticos
para a loita contra as bacterias patóxenas.
• O primeiro antibiótico descuberto por casualidade por Alexander Fleming en 1929 foi
a penicilina.
• A penicilina está producida por un fungo do xénero Penicillium que pertence ó
grupo do valores ou mofos.
• O descubrimento da penicilina foi totalmente casual e debémosllo a un
descoido de Fleming cando estaba traballando no cultivo dunha cepa de
bacterias. Deixou, sen querer, unha das cápsulas de cultivo bacteriano aberta e
contaminóuselle cun mofo (Penicillium notatum ). Cando a ía tirar percatouse de
que as colonias de bacterias próximas ó mofo desapareceran, descubrindo así
unha substancia (a penicilina) eficaz na loita contra as enfermidades causadas
por bacterias.
• A penicilina resultou ser moi eficaz contra as bacterias Gram +. Posteriormente
atopáronse outros antibióticos como a streptomicina que tamén pode actuar
contra as Gram negativas.
• Os antibióticos actúan contra as bacterias de dúas maneiras :
• inhiben a síntese da parede bacteriana
• actúan sobre o metabolismo bacteriano interrompendo a síntese de
proteínas.
• Na actualidade os antibióticos presentan dous problemas importantes :
• a resistencia das bacterias ós antibióticos :
11. 11
• debido á súa gran variabilidade xenética pode aparecer cepas
resistentes a determinados antibióticos
• ás veces esta resistencia está provocada polo abuso dos
antibióticos ou polo seu uso inadecuado
• as alerxias :
• En determinadas persoas os antibióticos poden provocar fortes
reaccións alérxicas que nalgúns casos poden ser moi graves.
En Enxeñería xenética :
• Como xa estudamos no apartado de enxeñería xenética utilízanse bacterias
modificadas xeneticamente para a síntese de insulina e hormona do crecemento ou
produción dalgunhas vacinas como as da hepatite A e B.
• Tamén se usan os plásmidos e os virus como vectores para transferir xenes duns
individuos a outros ou para a súa clonación
Na Loita Biolóxica :
• Na loita contra pragas de insectos : utilízanse microorganismos inimigos naturais dos
insectos que se queren combater, como por exemplo fungos no caso da praga da
langosta.
• Na loita contra as mareas negras : utilízanse bacterias capaces de degradar os
hidrocarburos limpando o mar de petróleo
• Na depuración de augas residuais : no tratamento biolóxico das augas residuais
utilízanse microorganismos de diversos tipos (bacterias, fungo, protozoos,...) para
reducir a demanda bioquímica de osíxeno (DBO) é dicir para degradar a materia
orgánica da auga.
Microorganismos simbióticos :
• No aparato dixestivo dos animais e máis concretamente no intestino groso viven unhas
bacterias simbióticas que constitúen a “flora intestinal”. Estas bacterias :
• benefícianse : aproveitando os nutrientes que aínda quedan no intestino e
• benefíciannos : fabricándonos diversas vitaminas como por exemplo a K, A,
algunha vitaminas do complexo B, etc.
PATOXENICIDADE MICROBIANA
• Aínda que a maioría dos microorganismos son inofensivos ou beneficiosos os máis
coñecidos ou famosos son os microorganismos patóxenos causantes de enfermidades.
• Entendemos por patoxenidade a capacidade dun microorganismo de causar
enfermidade
• O grado de patoxenidade dun organismo para producir unha determinada enfermidade
chámase virulencia
• A enfermidade causada por invasión dun individuo polos microorganismos coñécense
como infección ou enfermidade infecciosa
• Robert Koch foi un médico alemán descubridor do bacilo de Koch, causante da
tuberculose, comprobou a acción patóxena dos microorganismos (1876) e enunciou o
seguinte postulado :
1. Sempre se atopa un microorganismo específico para unha enfermidade
infecciosa determinada
12. 12
2. Os microorganismos pode illarse e facerse medrar en cultivo puro no
laboratorio
3. Este cultivo produce a enfermidade cando se inocula a un animal susceptible
4. Pode recuperarse o microorganismo en cultivo puro do animal infectado
experimentalmente
• Ademais dos microorganismos infecciosos existen outros axentes patóxenos como son
os prións :
• Os prións son “partículas proteínicas infecciosas”, de menor tamaño que os
virus, causantes da enfermidade da “vaca tolas” (encefalopatía esponxiforme).
• Os prións transforman as proteínas normais en moléculas perigosas só con con
modificar a súa forma.
Patóxenos humanos :
Enfermidade Microorganismo Vía de transmisión Localización
Tuberculose Bacteria. Bacilo Aérea Pulmóns
Meninxite Bacteria Aérea Membranas que envolven
meningococica o cerebro e a medula
Cólera Bacteria. Vibrio Auga, alimentos e Gastroenterite, diarreas
insectos e deshidratación
Sífilis Bacterias Contacto sexual Úlceras, erupción
xeneralizada e parálise
Tétanos Bacteria Feridas con materiais Contraccións musculares,
enferruxados e cochos parálise e morte
Candiase Lévedos. Candida Contacto Uretra e aparato sexual
externo
Dermatomicose Fungos Contacto Pel, mucosas, uñas, pelo
Enfermidade Microorganismo Vía de transmisión Localización
Gripe Virus de ARN Aérea Vías respiratorias
Rubéola Virus de ARN Aérea Inflamación dos ganglios
linfáticos e erupcións
Sarampelo Virus de ARN Aérea Tose, febre e ronchas
vermellas na pel
Herpesvirus Virus de ADN Contacto directo Pel
Hepatite B Virus Contacto directo Fígado
SIDA Virus VIH Contacto directo Linfocitos T4
• Os microorganismos non só causan problemas a especie humana senón que tódolos seres
vivos son susceptibles de ser atacados polos microorganismos incluso as bacterias
(bacteriófago)
• As enfermidades que os microorganismos causan en animais e plantas repercuten no
home de diversas maneira :
• causando importantes perdas económicas : arruinando colleitas, provocando a
morte de animais para o consumo, etc
• transmitindo certas enfermidades como por exemplo, a rabia dos cans
producida por un virus, a salmonelose das aves producida por unha bacteria,
etc.
13. 13
• Como conclusión a mellor solución contra as enfermidades provocadas polos
microorganismos é a prevención, evitando o contaxio.
