TÜKÇE

1. TÜRKÇ
E
Anlam Bakýmýndan Sözcükler………………………………………...1
Sözcüklerde Anlam Ý liþkileri ……………………………………….3
…
Cümlede Anlam ……………………………………………………….6
Ses Bilgisi ……………………………………………………………...9
Paragraf Bilgisi ………………………………………………………...13
Sözcüklerin Yapý Özellikleri …………………………………………..17
Yazým Kurallarý ………………………………………………………..22
Noktalama Ýþaretleri ………………………………………………....25
…
Ýþ levlerine Göre Kelimeler (Sözcük Türleri)…………………………..29
Fiil (Eylem) …………………………………………………………….38
Fiilimsi (Eylemsi) ……………………………………………………...44
Ek-Fiil (Ek-Eylem) …………………………………………………….45
Fiil Çatýsý………………………………………………………………46
Cümlenin Ögeleri ………………………………………………………48
Cümle Bilgisi …………………………………………………………..50
Anlatým Bozukluðu…………………………………………………….52
ANLAM BAKIMINDAN SÖZCÜKLER (KELÝMELER)
1) Gerçek (Sözlük)
Anlam
2) Mecaz (Deðiþ mece)
Anlam Anlam
3) Somut
4) Soyut Anlam
5)
Dolaylama
6) Terim
Anlam
1) GERÇEK (SÖZLÜK) ANLAM
Söylendiði zaman zihnimizde (aklýmýzda) oluþturduðu ilk anlama, temel gerçek denir.
Günlük anlamýna en çok kullanýlan
hayatta anlam
anlamýdýr.
“Soðuk” sözcüðünün aklýmýza gelen ilk anlamý; ýsýsý düþ ük olan, sýcak
olmayandýr.
Bu sokaðýn soðuk sular akardý.
çeþmelerinden
“Ýnce” sözcüðünün aklýmýza gelen ilk anlamý; dar olan, kalýnlýðý az
olandýr.
Üzerinde incebir gömlek
vardý.
“El” sözcüðünün aklýmýza gelen ilk anlamý; kolun parmak uçlarýna kadar olan, tutmaya ve iþ yapmaya
yarayan
bölümdür.
Elindeki kaðýtlarý masanýn üzerine
býraktý.
Ço cuk aðýrçantayý
Evin kaldýramadý. .
kýrmýþlar
camlarýný
Bahçedeki kuru yakmýþ lar .
otlarý oynarken
Top okulun kýrmýþlar .
camýný
Bu karanlýktado laþ maktansa evde
Terliyke otururum. þey
soðuk bir
n içme.
2) MECAZ (DEÐÝÞMECE) ANLAM
Sözcüðün gerçek anlamýndan uzaklaþarak kazanmýþ olduðu yeni mecaz anlam denir.
anlama
Söylediklerimizi soðuk karþýlanmasýna
n
Yaþlý kadýna yer üzüldüm.
ince bir davranýþ .
vermenardýndan iki el silah
Daðýn sesi
Çocuðu aðýriþlerde geldi. çalýþ
Beni kýrma, týrmayýn. birlikte
Sýnavda oynayalým. not
yüksek yandým.
almazsam
Ne olur beni kýrma, tiyatroya birlikte
gidelim.
Bu karanlýkiþ lerin hesabýný sorarlar bir
gün
Geçmiþi karanlýkbu adama pek
güvenmiyorum.
1

2. UYARI: Ýnsan veya baþka bir varlýða ait bir özellik diðer varlýklara verilirse yan veya
buna
yakýþtýrmac den ir. Þýklarda yan anlam yoksa mecaz kabul anlam
a edilir.
Kapýnýn kolu
Arabanýn torpido gözü
Ayakkabýnýn burnu
Uçaðýn kanadý
3) SOMUT ANLAM
Türkçede bazý sözcükler beþ duyumuzun (görme, dokunma, iþ itme, koklama, tatma)“herhangi birisi
ile”
algýlanabilen varlýklarý karþýlar. Böyle somut sözcükler
sözcüklere anlamlý denir.
Kitap, aðaç, soðuk, hava, Emine, su, mavi,
taþ…
4) SOYUT ANLAM
Türkçe sözcüklerin bazýsý da beþ duyumuzun “herhangi birisi ile” algýlayamadýðýmýz varlýklarý karþ
Böyle ýlar. soyut sözcükler denir. Bunlarýn varlýðýný aklýmýz ve hislerimizle
sözcüklere anlamlý algýlayabiliriz.
Allah, rüya, sevgi, neþe, hüzün, korku , iyilik, þ üphe, cesaret, güzellik, barýþ,
düþünmek…
UYARI: Bazý somut anlamlý kelimeler kullanýldýklarý cümleye göre soyut; soyut anlamlýlar da
anlam somut
kazanabilirler.
“Yol” sözcüðü somut olduðu
halde iþ i yapmanýn yo luolmalý.
Bu
bir
Örneðinde so yu t anlam taþ
ýr.
“Sevgi” sözcüðü soyut olduðu
haldeSevgi en sevdiðim arkadaþ
ýmdýr.
Cümlesinde somut anlam kazanmýþ
týr.
5) DOLAYLAMA
Bir sözcükle anlatýlabilecek bir kavramýn birden fazla sözcükle dolaylam denir.
anlatýlmasýna a
Ulu önder dünyaca sevilen bir
Bu korkunç ses kiþiydi.
ormanlar kralýnaait
Bu sene bacasýz sanayiden çok olmalý. para
Atatürk’ün hayatý beyaz perdeye aktarýldý.
kazandýk.
Zonguldak’ýn geçim kara elmastýr.
kaynaðý vatanda güzel
Yavru bir tatil
yaptýk.
Çuku rova’da beyaz altýnaraðbet çok.
Bizim takým yeni file bekçisi aldý.
bir
Ulu önder Mustafa Kemal ATATÜRK
Ormanlar kýralý
Aslan
Bacasýz sanayi
Turizm
Beyaz perde
Sinema
Kara elmas Kömür
Yavru vatan Kýbrýs
Beyaz altýn
Pamuk
File bekçisi
Kaleci kuzusu Balýk
Derya
6) TERÝM ANLAM
Bir bilim veya sanat dalýyla ilgili özel bir kavramý ifade eden terim sözcükler
sözcüklere anlamlý denir.
Matematik: Üçgen, denklem,
kesir… Hücre,
Fen: çekirdek,
Dil Bilgisi: Yüklem, virgül,
kuvvet…
sýfat…
Coðrafya: Dað, enlem,
Edebiyat:
ekvator… Roman, uyak,
dize…
Müzik: Nota, porte, sol
anahtarý… Perde,
Tiyatro: sufle,
sahne…
2

3. SÖZCÜKLERDE ANLAM ÝLÝÞKÝLERÝ
1) Eþ Anlamlý (Anlamdaþ)
Sözcükler
2) Eþ Sesli (Sesteþ)
Sözcükler (Karþýt)
3) Zýt Anlamlý
Sözcükler (Kapsamlý) – Özel (Dar)
4) Genel
Anlam
5) Yansýma
6) Ýkileme
1) EÞ ANLAMLI (ANLAMDAÞ) SÖZCÜKLER
Yazýlýþ larý ve okunuþlarý farklý, anlamlarý ayný olan eþ sözcükler
sözcüklere anlamlý denir.
Ýsim = Ad Sene = yýl Yasa = Kanun
Eser = Yapýt Güz = Sonbahar Ýstiklal =
Baðýmsýzlýk
Cevap = Yanýt Zayýf = Sýska Müdafaa =
Savunma
Mazi = Geçmiþ Neþ eli =
Þen
Güz mevsiminde aðaçlar yapraklarýný
döküyor.
Bu ranýn sonbahar yaðmurlarý
Yasalara uymamýzmeþhurdur.
Hakkýmýzý gerekir.savunabilmek kanunlarýbilmeliyiz
için eserinde güncel
Son olaylarý .
anlatýr.
Yapýtlarýndaoldukça sade bir dil
kullanýr.
UYARI: Eþ anlamlý sözcüklerin ayný cümlede kullanýlmasý anlatým bozukluðuna neden
olur.
Yemek yemediðinden zayýfve sýskaoldu.
çok
Arkadaþýmý bugün çok neþelive þ en görüyorum.
Cevap ve yanýthakkýný kullanmak
istemiyor.
UYARI: Yakýn anlamlý kelimeler eþ anlamlý
deðildir.
Eþ – Dost Yalan – Yanlýþ Doðru – Dürüst
Bayramlard eþi dostuziyaret
a
Olaylarý yalan yanlýþ etmeliyiz.
anlatýyor.
Ödevini doðru dürüst yaramamýþ
.
2) EÞ SESLÝ (SESTEÞ) SÖZCÜKLER
Yazýlýþ larý ve okunuþlarý ayný, anlamlarý farklý olan eþ sözcükler denir. Zihnimizde
az ikisözcüklere
gerçek anlam sesli en
çaðrýþtýrýr.
Sol= Solmak fiili - Yön, sað
karþýtý - Yabancý
El= Organ
Yü z= surat, sima - Yüzmek fiili - 100,
rakam Gülmek fiili – Çiçek - Çaðýldayarak
Gü l=
akma
Gülünce yüzünde güller açardý.
Kendi eliyl on u teslim etmiþ eller .
e ti e
Su akar güldür güldür .
Mendilim güldür .
dolu
Yeri göðü
yaratan beni de güldür .
Bir gün
Bahçede yüzgüzel
var
Endam yüzgüzel
Uzaklara
güzel
açýlma
Kýyýlarda yüzgüzel
3

4. UYARI: Ýnceltme iþareti ( ) ile birbirinden ayrýlan kelimeler sesteþ
deðildir.
Adet= Sayý Kar= Hava olayý
Âdet= Gelenek, örf Kâr=
Kazanç
Hala= Babamýzýn kýz kardeþ i Alem= Bayrak, kubbe,
Hâlâ=
sancak Henüz, þ imdilik Âlem=
Âlem
3) ZIT (KARÞ IT) ANLAMLI SÖZCÜKLER
Aralarýnda bir ilgi bulunduðu hald e anlamca birbiriyle çeliþen, birbirinin karþ ýtý olan zý
sözcüklere
anlaml sözcükler denir. Her sözcüðün karþ ýtý t
ý yoktur.
Pahalý x Ucuz Siyah x
Beyazx Yakýn
Uzak Ak x Kara
Acemi x Usta Cimri x
Cömert Kapalý
Açýk x Ýyi x Kötü
Kalýn x Ýnce Ýnmek x
Çýkmak zor
Kolay x Aç x Tok
Ýleri x Geri Dar x Geniþ
Uzun x Kýsa En x Boy
Gece x Gündüz Bencil x
Fedakar x Gülmek
Aðlamak Güzel x
Çirkin
UYARI: Bir sözcüðün olumsuzu o sözcüðün zýddý (karþýtý) demek
deðildir.
Olumsuzu Karþ ýtý
Akýllý Akýlsýz Deli
Sulu Susuz Kuru
Tatlý Tatsýz
Gelmek
Acý Gelmemek
Gitmek
Almak Almamak
Vermek
4) GENEL (KAPSAMLI) – ÖZEL (DAR) ANLAM
Bazý sözcükler kavramlarý veya varlýklarý toplu olarak içine alýr, yani kapsar. Bu gene
sözcüklere
anlaml sözcükler l
ý denir. sözcükler de kavramlarý veya varlýklarý toplu olarak içine almaz, bir varlýðýn veya kavramýn
Bazý
yer alýr.içindesözcüklere özel
Bu sözcükler
de anlamlý denir.
Güvercin Kuþ Hayvan Canlý
ÖZEL
Varlýk GENEL
Papatya Çiçek Bitki Canlý
Varlýk
5) YANSIMA
Doðada canlý veya cansýz varlýklarýn çýkardýklarý seslerin taklit edilmesiyle oluþ an yansýma
denir. sözcüklere
Kalemin kýrýlýrken çatsesi,
çýkardýðý
Hayvanlarýn me, miyav , hav hav gibi sesler.
çýkardýðý
Bahçedeki köpek bütün havladý.
gece
Þelaleni þ ýrýltýsý
ormanýn içine kadar
n
Duyulan tek yayýlýyordu.
ses hýþýrtýsýydý
.
yapraklarýn miyavlamasýile uyandý.
Kedinin acý
4

5. 6) Ý KÝLEME
Anlatýma çekicilik kazandýrmak, anlamý güçlendirmek amacýyla çeþitli sözcü klerin art
arda
kullanýlmasýyla oluþ an söz ikilem denir.
öbeklerine e
UYARI: Ýkilemeler her zaman ayrý yazýlýr. Ýkilemeyi oluþ turan sözcüklerin arasýna noktalama iþ
konmaz. aretleri
Ý kilemi
Çeþitleri
1) Ayný Sözcüðün Tekrarý Ýle
Arkadaþýnla güzel güzel oyna.
Biriktirdiðin azar azar harca.
parayý aðýrçýkacaksýn
Aðýr bu merdiven
lerden
Git güle güle uðurlar olsun.
2) Yakýn Anlamlý Sözcükler
Ýle Yalan yanlýþ bilgileri sil artýk
Derslerine kafandan.
doðru dürüst çalýþ.
Eþ dost herkes oradaydý.
3) Karþýt Anlamlý Sözcükler
Ýle Konuyu az çoko da benim kadar
Onunla aþ aðý biliyor. yýl önce tanýþ
yukarýon
Ý yikötü geçinip týk.
4) Biri Anlamlý gidiyoruz.
Diðeri Anlamsýz Sözcükler
Ýle Ufak tefek bir çocuk içeri
girdi.
Hesap mesap bilmez o
adam.
Hayatýn eðri büðrü yollarýnda
Üzerinde eski püskü bir ilerliyorum.elbise
5) Her Ýkisi de Anlamsýz Sözler vardý.
Ýle Mýrýnkýrýn etme de olanlarý
Þu ývýrzývýr anlat. yalarý çöpe
eþ
Abuk subukatýn.
sözlerle herkesi çileden
Sana kaç çýkardý.
abur cubur yeme
kere
6) Yansýma Olan Sözcükler dedim.
Ýle Aralarýnda fýsýlfýsýl onuþuyorlar.
k
Minik dere þýrýl ýrýl þ akýyordu.
Bütün gece horul horul uyudu.
Vur davula güm gümgümlesin.
5

6. CÜMLE DE (TÜMCEDE) ANLAM
1) Atasözü
2) Deyim
3) Vecize
(Özdeyiþ)(Þart) Cümlesi
4) Koþ ul
5) Neden – Sonuç Cümlesi
6) Taným
Cümlesi
7) Karþ ýlaþtýrma
cümlesi
8) Nesnel (Objektif) Yargý Bildiren
Cümle
9) Öznel (Subjektif) Yargý Bildiren
Cümle
10) Benzetme
Cümlesi
11) Dolaylý
Anlatým
1) ATASÖZÜ
Milletlerin yüzyýllar boyunca geçirdikleri denemelerden ve bunlara dayanan düþüncelerden
olan doðmuþ
atasözü denir. Milletlerin ortak düþünce, yaþayýþ, inanýþ ve gelenekleri atasözüne
sözlere yansýr.
Özellikler
i ) Söyleyeni belli deðild ir. Anonim
1
sözlerdir.
2) Kalýplaþmýþ sözlerdir. Sözcüklerin yerleri deðiþtirilemez ve yerlerine baþka sözcükler
konulamaz. akçe, kara gün
Ak
içindir.
Derdini söylemeyen derman
3) Öðüt verir, yol
bulamaz.
gösterir.
Taþ taþý laf
taþýma. su ile deðirmen
Taþýma
dönmez.
2) DEYÝ M
Kavramlarý, olaylarý mecaz yoluyla belirten kalýplaþ mýþ söz deyi denir.
gruplarýna m
Özellikler
i)
1 Kalýplaþmýþ söz
öbekleridir. iki sözcükten
2) En az
oluþur.Hak vermek Deli
dolu büyümek
Burnu Aðzý
yanmak
Burun kývýrmak Ateþ le
oynamak
Can pazarý Aðýz birliði
3) Deyimleri oluþturan sözcükler çoðunlukla gerçek anlamýndan uzaklaþ arak mecaz anlam
etmek
kazanýrlar.
Aldýðý haberden sonra küplere
Aðýz
bindi. aðýza verip
konuþuyorlar. ey bulamayýnca çamur
Eksik bir þ
attýlar. iþ in çoðu gitti azý
Sabret
kaldý. ne yok diye göz attým. (kontrol
Ne var
Akþama
etmek) kadar gözlerim yollarda kaldý. (bekleyip durmak, merak
etmek)
3) VECÝ ZE (ÖZDEYÝÞ)
Ünlü kiþilerce söylenmiþ özlü veciz denir.
sözlere e
Hayatta en hakiki mürþ it ilimdir. (Mustafa Kemal
Dinlenmemek
ATATÜRK) üzere yürümeye karar verenler asla ve asla yorulmazlar. (Mustafa Kemal
ATATÜRK) gördüm üzerlerinde elbise yoktu, ne elbiseler gördüm içinde insandan eser yoktu.
Ne insanlar
(Mevlana) ola ola baþ arýya ulaþtým. (Thomas
Baþ arýsýz
Edison)
Güzellik görenin gözündedir. (Margaret
Hungerford)
6

7. 4) KOÞUL (ÞART) CÜMLESÝ
Bir olayýn gerçekleþ ebilmesi için baþka bir olayýn varlýðýnýn gerektiðini bildiren þ art
cümlesi
cümlelere
denir. “-se, -sa; -ýnca, -ince; -dýkça, -dikçe gibi eklerle; mý, mi edatýyla ve üzere sözcüðüyle
yapýlýr.”
Yarýn hava güzel sadýþ arýya çýkarsýn.
þart olur olay
Param sekitap
yeter yapar alacaðým. gezmeye
Ödevini san
Ýþim gideriz.
erken se eve
biter
Bilet sam gideceðim. tiyatroya
bulur gideceðim.
Ýyi beslen incehastalanmazsýn
Ýyi düþün ünce.nerede yanýldýðýný
Doðruyu söylemeanlarsýn. bu
dikçe iþ te çalýþ
Ödevini dýkçadýþ amazsýn. arý
Ýnsan
yapma istedi mibaþarýlý olur.çýkmayacaksýn.
Kitabý haftaya üzerealdým.
vermek
5) NEDEN – SONUÇ CÜMLESÝ
Eylemin niçin yapýldýðýný (gerekçesini) ve sonucunda ne olduðunu bildiren neden –
cümlesi cümlelere
denir. “için; -dan, -den; diye” ile yapýlýr. Niçin sorusuyla sonuç
bulunabilir.
Hastalandýðý içinokula
neden sonuç gelemedi.
Cevabýný b için soruyu boþ býraktý.
Korktuðu
ilmediði içinþ u sevimli köpeðe
Bilmediði yaklaþamýyor.
denyanlýþ yaptý.
n
Uyanamadýðýn danderse geç
Yalan söyledi diyeiþkalmýþ. ten
attýlar.
6) TANIM CÜMLESÝ
Bir kavramý belirgin özellikleriyle anlatan, tarif eden taný cümlesi
cümlelere m denir.
Kitap, en iyi
dosttur.
Müzik, duygularýn notalarla
Sanat,
ifadesidir. düþünceyi anlamlý kýlma
çabasýdýr. birlikte
Dostluk, baþlayýp birlikte
Ölçek,
bitirmektir. haritada küçültme
oranýdýr.
Yazý, insanlarýn düþ ünce ve isteklerini iletmek için yararlandýklarý bir anlatým
aracýdýr.
7) KARÞILAÞTIRMA CÜMLESÝ
Birden fazla nesneyi benzer veya farklý yönlerden kýyaslayan karþýlaþtýrm cümlesi denir.
daha” cümleyesözcükleri a “en,
kullanýlýr.
Açelya, ensevdiðim
Gökyüzü bugün çiçektir.
dahamavi görünüyor.
Arkadaþým o zaman da çalýþ
kandý.
8) NESNEL (OBJEKTÝF) YARGI BÝLDÝREN CÜMLE
Doðruluðu ya da yanlýþ lýðý ispatlanabilen, kiþ iden kiþiye deðiþmeyen tarafsýz yargý bildiren
nesnel cümlelere denir. Gözlem ve deneye dayalý olduðu için herkesçe
cümle
yargýlý aynýdýr.
Ýstanbul Türkiye’nin en kalabalýk þ
Türkiye’de en yüksek sýcaklýk yazýn
ehridir.
olur.
Sýnýfýmýzda þ u an yirmi beþ öðrenci
var.
Oyundaki olaylar Ankara’da
geçiyor. romanlarýndaki kahramanlarý çoðunlukla kadýnlardan
Yazar
seçmiþ .
7

8. 9) ÖZNEL (SUBJEKTÝF) YARGI BÝLDÝREN CÜMLE
Doðruluðu ya da yanlýþlýðý ispatlanamayan, kiþ iden kiþiye deðiþ en yargý bildiren öznel
cümle cümlelere yargýlý
denir. Yaz en sevdiðim
Dün izlediðim tiyatro çok
mevsimdir.
güzeldi.
Bu kitap beni çok
etkiledi.
Ýstanbul, Türkiye’nin en güzel
þehri.
Bu sanatçýnýn sesine
bayýlýyorum.
10) BENZETME CÜMLESÝ
Bir varlýðýn baþka bir varlýðýn özellikleriyle anlatýldýðý benzetm cümlesi
cümlelere e denir.
Pamuk gibi ellerin
var.
Elma gibi yanaklarý
Davetsiz misafir gibi ortada
var.
kaldý.
11) DOLAYLI ANLATIM
Bir kiþiye ait sözlerin, yazýlarýn ikinci kiþinin aðzýndan yeniden ifade dolayl anlatým
edilmesini
Öðretmenimiz çok ders çalýþ mamýz gerektiðini ý denir.
söyledi.
Mektubunda üç ay sonra döneceðini
Konunun
yazmýþ . son bölümlerini anlayamadýðýný
söyledi.
8

9. SES BÝLGÝSÝ
1) Büyük ünlü uyumu
2) Küçük ünlü uyumu
3) Kaynaþ týrma
harfleri
4) Ses düþmesi
5) Geniþ ünlünün
6) Ses türemesi
daralmasý
7) Sert sessiz yumuþ amasý
8) Sertleþme (sessiz
benzeþmesi)
9) Ulama
10) Vurgu
1) BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU
DÜZ YUVARLAK
Geniþ Dar Geniþ Dar
Kalýn a ýou
Ýnce eiöü
Kalýnlýk incelik uyumudur. Ýlk hecedeki ünlü kalýnsa sonraki hecelerdeki ünlü de kalýn, inceyse ince ünlü
olur.
A,I,O,U A,I,O,U
E,Ý,Ö,Ü E,Ý,Ö,Ü
Öðütlerimiz Öðretmenim Öðrenci Koyunlar
Konuþmacý
Büyük Ünlü Uyumu Ýle Ýlgili Bazý
Özellikler
1.Türkçe olduklarý halde zamanla ses deðiþikliðine uðramýþ kelimeler büyük ünlü uyumuna
uymaz.
Alma
Elma
Ana Anne
Kangý Hangi
Kala Kale
Karýndaþ – Kardaþ Kardeþ
2.Türkçemize yabancý dillerden girmiþ bazý kelimeler büyük ünlü uyumuna
Ýnsan
uymayabilir. Dünya Kitap Gazete Otomobil
Televizyon
Uyarý:Bazý yabancý sözcükler b üyü k ünlü uyumuna uyab
ilir.
Ýskele (Ýtalyanca) Sosyal (Fransýzca) Radyo (Ýngilizce) Emniyet
(Arapça)
3.Birleþ ik sözcüklerde ve tek heceli sözcüklerde büyük ünlü uyumu
Kadýköy
aranmaz. Türk
Gecekondu Dört
Hanýmeli
Ev
4.Bazý ekler büyük ünlü uyumunu
bozar. yarýnki,
-KÝ: akþ amki,
-KEN: Yaparken, koþ arken
arabadaki
-YOR: gidiyor, sevmiyor
-LEYÝN: akþ amleyin,
sabahleyin
-(Ý)MTIRAK: yeþilimtrak,
-GÝL:
ekþimtrak baklagil, halamgil,
turunçgil
9

10. 2. KÜÇÜK ÜNLÜ UYUMU
Düzlük yuvarlaklýk uyumudur. Ýki kuralý
vardýr.
*Sözcüðün ilk hecesindeki ünlü harf düz ise diðer hecedeki ünlüler de düz
(a-e-ý-i)
olmalý. (a-e-ý-
i)
Kapýlar Baðýmsýzlýk Çiçeklik
Sýcaklýk
*Sözcüðün ilk hecesindeki sesli yuvarlak ise ondan sonra gelecek hecedeki sesli ya dar yuvarlak ya da düz
geniþ
olmalýdýr.
(a-e)
(o-ö-u-ü)
(u-ü)
Sonsuzluk Dürüst
Öðretmen Öðrenci Umutlarýmýz
Sonuçlandýrmak
Uyarý:-yor eki uyumu bozar. Geliyor, yapýyor,
söylüyor…
3. KAYNAÞTIRMA HARFÝ
Tü rkçe bir sözcükte iki ünlü harf yan yana gelmez. Sesli ile bir sözcükten sonra sesli ile baþlayan
getirildiðinde araya Y, Þ, S, N ünsüzlerinden biri gelir. Bu harflere kaynaþtýrma harfleri
ek
denir.
Bahçe ye Oda nýn Kapý sý þ
Ýkier
Anasý nýn kuzusu (tamlama
Kale yi fethettik (-i, -e hal
ekleri)
Oku ekleri)
yacak (gelecek zaman eki, -ecek,
Altý acak)
þar (üleþ tirme eki, -er,
-ar)
Okuyan (fiilden sýfat yapan ek, -en,
-an)
4. SES DÜÞMESÝ
*Sonu “k” ile bitten sözcüklere küçültme eki geldiðinde “k” ünsüzü düþ
er.
Küçük – cük Küçücük
Minik – cik
Minicikcýk
Ufak – Ufacýk
*Bazý iki heceli sözcükler ünlü harfle baþlayan bir ek aldýktan sonra hecelerindeki dar ünlü
Karýn
düþer. – ým Karným
Þekil – i
Þekli - ol
Kayýp Kaybol
Fikir – i Fikri
5. GENÝÞ ÜNLÜ DARALMASI
Son hecesi geniþ seslilerle (a-e) bitten sözcüklere -yor eki getirildiðinde geniþ sesliler daralarak ý, i,
olur.u, ü
Anla – yor Anl ýyor
Yaþa – yor Yaþ ýyor
Ye – yor Y iyor
6. SES TÜREMESÝ
Tek heceli bazý sözcüklere küçültme eki getirildiðinde sesli türemesi
Bir –
olur. cik Bir icik
Gül – cük Gül ücük
Genç – cik Genc ecik
10

11. 7. SERT SESSSÝZ YUMUÞAMASI
Süreksiz sessizlerle bitten bir kelime sesliyle baþlayan bir ek aldýðýnda sondaki sert sessizler
yumuþar. k
P–ç–t–
b c d g,ð
Kitap – ým bým
Kita – a
Aðaç aða ca
Yurt – umuz Yur dumuz
Renk – I Ren gi
Gelecek – im ðim
Gelece
Uyarý:Özel isimlerde yumuþ ama sadece söyleyiþte olur, yazýþta
Yazýlýþ olmaz. Söyleniþ
Gemlik’e
Gemliðe
Zeynep’in
Zeynebin
Ahmet’e
Ahmede
8. SERTLEÞME (SESSÝZ BENZEÞMESÝ)
Türkçe sözcüklerde sert sessizden sonra yine sert sessiz
gelmelidir.– K – Ç – Þ – H – P) + (c – d – g)
(F – S – T
ç t k
Sokak – da Sokak ta
Türk – ce Türk çe
Bas – gý Bas ký
Diþ – ci Diþ çi
9. ULAMA
Ünsüz harfle bitten sözcükten sonra ünlü ile baþ layan bir sözcük geldiði zaman ulama yapýlýr. Iki
sözcük
arasýnda noktalama iþareti varsa ulama
yapýlmaz. askeri
Tür k Mehmet Akif Ersoy
10. VURGU
a.Kurallý fiil cümlesinde vurgu yüklemden önceki
sözcüktedir.
Yarýn istanbul’a annemle
gideceðim. yüklem
vurgu
Annemle Ýatanbul’a yarýn
vurgu yüklem
gideceðim.
Yarýn annemle Ýstanbul’a
gideceðim. yüklem
vurgu
b.Devrik fiil cümleelerinde vurgu
yuklemdedir.
Son tren de kalktý ben
Yüklem, yetiþemeden.
vurgu
Döndü son kuþlar da
Yüklem, vurgu
yuvalarýna.
c. Ýsim cümlelerinde vurgu
yüklemdedir.
Söylediklerinin hepsi
Yüklem,
güzel. vurgu
Çiçeði büyüten
sevgidir. vurgu
Yüklem,
11

12. ç. “mi”li soru cümlelerinde vurgu “mi” soru ekinden önceki
sözcüktedir.
Senmi yaptýn bütün
Ayva bunlarý?
çiçek yazmý
açmýþ gelecek?
d. Diðer soru cümlelerinde vurgu soru bildiren ögenin
Bana üzerindedir.
nealdýn?
Kim benimle gelmek
ister?
12

13. PARAGRAF BÝLGÝSÝ
1)Paragrafýn Yapýsý
(Bölümleri)
2) Paragrafta Konu
(Ýçerik)
3) Paragrafta Ana Düþ ünce (Ana
Fikir) Paragrafta
4) Yardýmcý (Yan)
Düþünceler
5) Paragrafta
6)
Baþlýk Paragraf
Oluþturma
7) Paragraf
Tamamlama Duyulara
8)
Seslenme
9) Duygulara Seslen
me
10) Anlatým
Biçimleri ünceyi geliþ tirme
11) Düþ
yollarý
1) PARAGRAFIN YAPISI (BÖLÜMLERÝ)
a) Giriþ Bölümü: Her paragrafýn bir giriþ bölümü vardýr. Giriþ bölümü bir cümleden oluþur. Bu bölüm
yargý
bildirir. Ayrýntýlara girmeden konu tanýtýlýr. Örneklere yer verilmez. Cümleyi anlam ve yapý yönünden
baðlayacak
öncesine edatlara, baðlaçlara ve zamirlere bu bölümde kesinlikle yer verilmez. (ama, çünkü, yalnýz,
fakat, ki, oysa, ne yazýk ki,
var ne
madem…) Aþaðýdakilerden hangisi giriþ cümlesi
Örnek:
A) Asýl olur? ve öz derin
kök
liklerdedir.
B) Bize düþ en görev bunlarý araþ týrmak, incelemek, gerçek deðerini ortaya
çýkarmaktýr. insaný, ezgilerin söz dokusuna yüklediði hayat hikayesini nesilden nesile taþ
C) Anadolu
D) Bu nedenle
ýyagelmiþtir. halk türkülerinin ezgileri bir buz daðýnýn su yüzündeki görüntüsü
gibidir.
b) Geliþme Bölümü: Giriþ cümlesiyle tanýtýlan konu geliþ me bölümünde açýklýk kazanýr ve iyice geniþ letilir.
Bu
bölüm birden çok cümleden oluþ ur. Konu ile ilgili örnekler verilir. Böylece düþünceye inandýrýcýlýk
Konunun etkili
kazandýrýlýr. b ir þ ekilde anlatýlmasý için benzetmelerden, karþýlaþtýrmalardan vb. yararlanýlýr.
Paragrafýn düþ ünceleri genellikle bu bölümde
yardýmcý
bulunur.
c) Sonuç Bölümü: Paragrafýn baþýnda tanýtýlan, örneklerle ve diðer düþ üncelerle geliþtirilen konunun bir
sonuca
baðlandýðý bö lümdür. Genellikle bir cümleden oluþ ur. Çoðu zaman ana düþ üncenin bu bölümde
verildiði
görülmektedir
Ö
. rnek: Yýllardýr yurdu geziyor, þehir þehir, kasaba kasaba. Anadolu insanýný iyi tanýyor; nasýl yaþarlar,
ne
yerler, nelerden hoþlanýrlar? Bir de büyük yazarmýþ. Okudum onu
ancak…
Bu paragrafýn sonuna aþaðýdaki cümlelerden hangisinin getirilmesi
uygundur?
A) Anadolu’yu çok iyi
B) Oldukça baþ arýlý bir anlatýmý
anlatmýþ.
varmýþ.Hayal
C) kýrýklýðýna
D)
uðradým.Türk yazarlarýný yücelten, Anadolu’yu
anlatmalarýdýr.
2) PARAGRAFTA KONU (ÝÇERÝK)
Üzerinde durulan, hakkýnda yazý yazýlan, söz söylenen, her türlü kavramdýr. Her yazýnýn bir
vardýr. Her þ ey konu olabilir. Yaþam sevinci, köyden kente g öç, dil yanlýþlarý, ölüm, yalnýzlýk, dostluk,
konusu
vatan hasret en çok iþ lenen konulardýr. Bir paragrafýn konusu, o paragrafta en genel anlamda üzerinde
sevgisi,
olay,
durulan olgu, durum ve
kavramdýr.
Yazar bu parçada ne
anlatýyor?yazýda
Bu nelerden
bahsediliyor?
Gibi soru kalýplarý bize “konu”yu
Örnek: Kitle iletiþ im araçlarý, kitleleri bilgilendirmek ya da onlarý, hýzla deðiþ en dünyanýn
verir.
temposundan
kaynaklanan rahatsýzlýklardan kurtarmak için hoþça vakit geçirmekten, sistematiði belirlenmemiþ akýmlarýn
içine
sürüklenmeye kadar bir çok amaca hizmet etmeye
baþladý.
Yukarýdaki parçanýn konusu
A)
nedir? Teknolojik
geliþim
B) Ýletiþim araçlarýnýn
C)
iþlevi Dünyadaki deðiþ
meler
D) Ýletiþim araçlarýndaki deðiþ
im
13

14. 3) PARAGRAFTA ANA DÜÞÜNCE (ANA FÝ KÝR)
Bir yazýnýn yazýlmasýna neden olan ve yazýnýn özünü oluþ turan düþünce ana düþ üncedir.
Buna
sanatçýnýn okuyucuya vermek istediði mesaj da denebilir. Ana düþünce paragrafta bir cümle
halinde
verilebileceði gibi parçanýn bütününe de serpiþ tirilebilir. Þiirlerde ana düþünce yerini tema
Yazar bu yazýyý niye
denir.
yazmýþ? vermek istediði mesaj
Yazarýn
nedir?
Bu paragrafta vurgulanmak istenen düþ ünce
nedir?soru kalýplarý bize “ana düþ ünce”yi
Gibi
verir.
Örnek: El halýsýnda desen, göz deðmesin diye nazar boncuðu; serilen eve bolluk ve bereket getirsin
diye
aðacý; birlik beraberlik, dirlik ve düzenlik getirsin diye zincir haline gelmiþ halkalar þeklinde
gösterilir. vurgulanmak istenen düþünce
Paragrafta
nedir?Halý desenlerini herkes kendine göre
A)
yorumlayabilir.desenlerin kendine özgü bir anlamý
B) Halýdaki
vardýr. dokunurken þ ekiller kendiliðinden ortaya
C) Halý
D) Bütün desenler, birbirini baðlý zincir þ
çýkar.
eklindedir.
4) PARAGRAFTA YARDIMCI (YAN) DÜÞÜNCELER
Her paragraf bir ana düþünce üzerine kurulur. Bu düþüncenin anlaþ ýlýr ve inandýrýcý kýlýnmasý için
de
yardýmcý düþüncelere ihtiyaç vardýr. Yardýmcý düþünceler ana düþünceyi örnekler, açýklar ve destekler.
Böylece istenen mesaj okuyucunun zihninde so mutlaþtýrýlmýþ olur. Bir paragrafta birden fazla yardýmcý düþ
verilmek
vardýr. Genellikle geliþ me bölümünde
ünce
bulunur.paragraftan
Bu aþaðýdakilerden hangisi
çýkarýlamaz?
Bu paragrafta aþaðýdakilerden hangisine
deðinilmemiþtir? aþaðýdakilerden hangisine ulaþ
Bu paragraftan
Bu
ýlamaz? paragrafta aþaðýdakilerin hangisinden söz
edilmemiþtir?
Gibi soru kalýplarý bize “yardýmcý düþünce”yi bulmada yardýmcý
olur.
Örnek:
Sen
Mehmetçiksin,
Önümüzde ýþýk, gönlümüzde
aþk,
Doðarsýn bu yurda adak
Hürriyet
olarak, öpen dudak
olarak
Yürekte sen varsýn, baþta sen
varsýn.
Þiirde Mehmetçik ile ilgili olarak aþaðýdakilerin hangisinden söz edilmemiþ
tir? Yurdu için kend ini feda
A)
B)
edeceðinden.
Hürriyete deðer
verdiðinden.
C) Kahramanlýðýnýn dünyaca
D)
bilindiðinden. Milletçe
sevildiðinden.
5) PARAGRAFTA BAÞLIK
Bir yazýnýn baþlýðý, o yazýda anlatýlan konunun, vurgulanmak istenen ana düþüncenin en kýsa, yalýn
açýk biçimidir. Bir paragrafýn baþlýðý bulunurken öncelikle o yazýnýn ne anlattýðý
ve
belirlenmelidir. edebiyat türleri içinde sesle okunmayý en çok gerektiren sanattýr. Nasýl tiyatro oynanmak
Örnek: Þiir,
þ iir de ses olarak dudaklarýmýzdan dökü lmek içindir, denilebilir. Þiiri diðer edebiyat türlerinden ayýran
içinse,
en
belirgin ö zellik, sese en çok baðlý sanat
Paragrafa
oluþudur. en uygun baþlýk aþ aðýdak ilerden
hangisidir?
A) Þiir Okumanýn Önemi B) Þiir ve Ses
C) Sesin Önemi D) Þiir Sanatý
6) PARAGRAF OLUÞTURMA
Giriþ, geliþ me ve sonuç cümlelerinin bulunup bir anlam bütünlüðü içerisinde
Örnek:
sýralanmasýdýr.
1. Sonra kuþlar, sincaplar bu zamansýz rüzgara hayret ederek
2. Aðaçlarý
üþüyorlardý. ve çiçekleri ürperiþler içinde
gördüm. bir rüzgar yeþ ilde alacaðý varmýþ da alamamýþ casýna esiyor
3. Ýnatçý
esiyordu.
4. Toroslara vardýðýmda her taraf yeþ illikler
içindeydi. cümlelerle bir paragraf oluþturulduðunda sýralama nasýl
Yukarýdaki
A) 2-4-1-3
olur? B) 4-3-2-1
C) 3-1-2-4 D) 1-3-4-2
14

15. 7) PARAGRAF TAMAMLAMA
Paragraf tamamlama, giriþ cümlesini ve sonuç cümlesini bulma ile
Örnek: ilgilidir.
… Adeta yarýþ atý gibi sýnavdan sýnava koþturuyorlar. Çocuk, kendini tanýmadan hayatýn
karmaþýklýðý
içinde buluveriyor kendini. Sonuçta çocuklar kendilerini yetiþtiremiyor ve çeþitli sorunlarla k arþý
kalýyorlar.
karþýya
Paragrafýn baþýna aþaðýdaki cümlelerden hangisi getirilirse parça anlam yönün den tamamlanmýþ
olur?
A) Çocuklar güç iþlerde
çalýþtýrýlmaktadýr. gün geçtikçe saðlýklý bir eðitim
B) Çocuklarýmýz
olmaktadýrlar.
C) Çocuklarýmýz henüz ilkokul döneminde aðýr bir sýnav maratonuna
giriyorlar.
D) Sýnavlar, çocuklarý saðlýk yönünden ciddi þekilde
etkiliyor
Örnek: Sanat adamlarý daha çok düzeltmek, güzelleþ tirmek isteyenler arasýndan çýkar. Hemen hemen
hiçbir
sanat adamý, gördüklerini olduðu gibi söylemek istememiþtir; seçer, büyütür, istese de istemese de
…
Paragrafýn sonuna aþaðýdakilerden han gisinin gelmesi daha
A) kendi kiþiliðini
uygundur?
katar. nesnel
B) davranmak
zorundadýr. olduðu gibi
C) olaylarý
verir.
D) gerçeðin peþinde koþ
ar.
8) DUYULARA SESLENME
Ýnsanýn beþ duyusu vardýr (görme, tatma, duyma, dokunma, koklama). Cümlelerde bu beþ du
yu
organýndan herhangi birisiyle algýlanan bir ayrýntýya yer
verilebilir. Kokuþmuþ bir körfez, körfezin içinde birkaç kayýk, ötüþ erek karnýný doyurmaya çalýþan
Örnek:
martýlar,
denizi, daðlarý büyük bir tehlikeye atan insanlar, tüm bunlar beni hayli düþündürdü. Ne oluyor bize?
baþkalarýna mý satýyoruz? Diye acý acý düþ
Buralarý
ündüm.
Yukarýdaki parçada hangi duygumuzla ilgili bir ayrýntýya yer verilmemiþ
tir? Ýþ itme
A) B)
Koklama
C) Görme D)
Tatma
9) DUYGULARA SESLENME
Duygu kalben algýlanan hislerdir. (sitem, ümit, ümitsizlik, coþ ku, sevinç, korku, merak,
endiþe,
yalnýzlýk…)
Örnek: Doðduðum köyde bir sokak vardý. Adý üstünde: Telgraf sokaðý. Hem güzel, hem þ irindi, hem
dardý.
O kadar dardý ki orda birbirine dokunur komþu evlerin saçaðý. Aradým, nerde Telgraf
Diyen
Sokaðý? bir þair nasýl bir duygu
içerisindedir?
A) Umutsuz B) Karamsar
C) Hasret D) Yalnýzlýk
10) ANLATIM BÝÇÝMLERÝ
a) AÇIKLAYICI ANLATIM
Okuyucuyu herhangi bir konuda eðitmek ve ona bilgi vermek amacýyla baþvurulan anlatým
açýklayýcýtekniðine denir. Sade ve sanatsýz bir dil kullanýlýr. Tanýmlarla, örneklerle konunun en iyi
anlaþýlmasý
anlatým biçimde
saðlanýr. Haldun Taner hikaye, tiyatro, makale ve fýkra türlerinde eserler vermiþtir. Hikayelerinde
Örnek:
büyük þ ehirdeki tipleri; bozulmuþ ve ik i yüzlü çevreleri anlatýr. Tiyatrolarýnda da gecekondu bölgesinin
genellikle
cahil
insanlarýný ele almýþtýr.Bu tipler yerel dilleriyle konuþturulur. Bu eserleri okuyan insanýn yüzünde tatlý
tebessüm
bir
belirir.
b) ÖYKÜLEYÝCÝ ANLATIM
Bir duygunun, düþ üncenin bir olay etrafýnda veya olaya baðlý olarak anlatýlmasýyla oluþan
tekniðin anlatým
öyküleyici denir. Öykülemede yer, zaman ve kiþi gibi unsurlara rastlanýr. Genellikle
e
zaman anlatým
ku geçmiþ
Örnek:
llanýlýr. Ayaþlý, beþ ay hapiste tutsak kaldýktan sonra, dört arkadaþýyla bir gece hapisten kaçtý. Daða çýktý.
O
zaman kendisine Battal’ýn Ýbrahim diyorlardý ki, iki yahut üç yýl Kastamonu, Çankýrý ve Bolu arasýndaki
daðlarda
gezdi. Çoklarýnýn evini basýp paralarýný
aldý.
15

16. c) BETÝ MLEYÝCÝ ANLATIM (TASVÝ R)
Gözleme dayanan anlatým tekniðine, sözcüklerle resim yapma betimleyici denir.
Sýfatlara sanatýna yer verilir. Betimlemede bir durum, olay, varlýk okuyucununanlatým
geniþçe gözünde
canlandýrýlýr.
Örnek: Ortada yeþ il örtülü u zun bir masa. Kýyýsýnda tahta sandalyeler. Karþ ý duvarda boydan boya
Dolapta her birini bir öðretmenin k ullandýðý, küçük küçük gözler. Kimisi kilitli kimisi kilitsiz. Köþeye
dolap.
yakýn, dibinde kömür sobasý. Yanýp yanmadýðý belli deðil. Kapýnýn arkasýnda kývrýk aðaçtan yapýlmýþ
duvarýn
askýlýk. önlerinde yýðýlý kitaplar, defterler. Öðrenci ödevleri,
Pencere
haritalar…
d) TARTIÞMACI ANLATIM
Herhangi bir konunun farklý bir bakýþ açýsýyla deðerlendirilmesinden kaynaklanan anlatým
tartýþmacýtekniðine denir. Amaç karþý tarafýn düþ üncesini çürütmektir. Düþ üncenin kanýtlanmasý için
anlatým örnekler
verir, tanýklar gösterilir, karþ ýlaþtýrmalar yapýlýr. Soru cümleleriyle yazýya akýcýlýk kazandýrýlýr. Konuþma
havasý
sezilir.
Örnek: Eleþtirmen eseri ön yargýyla ele almamalýymýþ. Ya nasýl ele almalý? Ön yargýyla ele alýnmamýþ tek
sanat yapýtý bilmiyorum. Eleþtirmen, eleþtiri yap mak için birtakým hazýrlýklar ve seçmeler yapar. Bir kere
bir
bu
seçmelerde bile bir önyargýnýn varlýðýndan söz edilemez mi? Bu seçme bile bir
önyargýdýr.
11) DÜÞÜNCEYÝ GELÝÞTÝ RME YOLLARI
a) TANIMLAMA (TARÝF ETME)
Bir kavrama ait belirleyici özelliklerin anlatýlmasýyla oluþ an tanýmlam denir.
“nedir?” sorusunun cevabý bulunur ve taným cümleleri genellikle “-dýr, -dir; -týr, -tir” ekleriyle Tanýmlamada
yönteme a veya “denir”
ile
biter.
Örnek: Annenin çocuðunu u yu tmak için belli bir ezgiyle söylediði halk edebiyatý ürününe ninni denir.
çocuðuna Annekin isteklerini, iyi dileklerini, kendi sevincini, üzüntülerini bu nazým þekli ile
iliþ
anlatýr.
b) ÖRNEKLEME
Anlatýlan konuyla ilgili deðiþik örneklerin verilmesiyle oluþ an örneklem denir. Amaç
konunun,yöntemeokuyucunun zihninde daha da belirginleþmesini e
saðlamaktýr.
Örnek: Edebiyatýmýzda romancýlar yaþ adýklarý dönemin ya da önceki dön emlerin izlerini
eserlerine
yansýtmýþlardýr. Bundan dolayýdýr ki; edebiyatýmýzda Milli Mücadele yýllarýný konu edinen bir çok yapýt
Yakup
vardýr. Kadri’nin Yaban’ý; Tarýk Buðra’nýn Küçük Aða’sý ve Halide Edip’in bir çok romaný bu muhteþem
olayý
iþlemiþtir
.
c) KARÞILAÞTIRMA (MUKAYESE ETME)
Birden fazla düþünce, olay, kavram ya da durumun birbiriyle kýyaslanmasýyla o luþan
yönteme
karþýlaþtýrm denir.
Örnek:
a Kýþ mevsiminden hiç hoþlanmam. Soðuðuyla, ulaþýmýyla, yiyecek ve giyecekleriyle insana bir
sürü
sýkýntýlar verir. Oysa yaz mevsimi öyle mi? Bir kere üþüme diye bir sorununuz, donma diye bir korkunuz
olmaz. için de kat kat giyeceklere gereksinmeniz yoktur. Yiyeceklerimizin büyük bir bölümü de yaz
Bunun
mevsiminin
ürünleridir.
d) TANIK GÖSTERME (ALINTILAMA)
Yazarýn, düþüncelerini inandýrýcý kýlabilmek için ele aldýðý konud a yetkili ve ünlü bir
kimsenin
sözlerinden alýntý yapmasýyla oluþ an tanýk denir. Kiþinin sadece adý yetmez.
aktarýlmadýðý yerde tanýk gösterme söz konusu
yönteme gösterme Sözün
olmaz.
Örnek: Okuma tutkularýn en asilidir. Ekmek bedeni nasýl beslerse, o da ruhu besler. Büyük
ömürlerininyazarlar okumakla geçirirler. Montesguie: “Çeyrek saatlik bir okumanýn gideremediði bir
çoðunu
kederim
olmamýþtýr.”
der.
16

17. SÖZCÜKLERÝN YAPI ÖZELLÝKLERÝ
KÖK : Bir kelimenin, daha küçük parçalara ayrýlmayan, anlamlý en küçük parçasýna
denir.
Kelimenin kökünün, kelimenin tamamý ile ilgili olmalýdýr. Örnek: “Okul” kelimesinin kökü,
“oku”
fiilidir. Fakat bu kelimede “ok” kýsmý da bir anlam taþýr. Ama okul ile ok arasýnda bir ilgi
yoktur.
Kökler iki
çeþittir: Kökleri
1. Ýsim
2. Fiil
Kökleri
Ý SÝM KÖKLERÝBir varlýðý, niteliði, ilgiyi veya duyguyu en kýsa biçimde tanýtan köklere denir. Dört
:
çeþittir:
a) Varlýk kökleri : Çöl, yol, sýra,
ev...Nitelik kökleri : Ýyi, güzel,
b)
kötü...
c) Duygu kökleri : Ah, vah, tüh,
ey... Ýlgi kökleri : Ben, sen, o, ile,
d)
için...
Ýsim kökleri cümle içinde “isim, zamir, zarf, sýfat, edat, baðlaç ve ünlem” göreviyle
kullanýlabilir.
Dilimizde isim kökleri en fazla üç heceden oluþ ur. Örnek: Karýnca, kelebek,
araba...
FÝÝ L KÖKLERÝHareketleri, iþ leri anlatan köklere denir. Örnek: Gel-, otur-,
:
ver- ...
Sesteþ (Eþ sesli ) Kökler : Kullanýldýðý cümleye göre hem isim, hem fiil olabilecek köklere denir. Örnek:
kýz, geç... Yaz,
GÖVDE : E n az bir yapým eki almýþ olan sözcüklere denir. Örnek: Uçak, gözlük,
evci...
YAPILARINA GÖRE SÖZCÜKLER
1. Basit Sözcük : Hiç ek almayan veya yapým ekleri dýþýndaki ekleri almýþ olan sözcüklere
Ev, yol, git, otu denir.
r, evler,
evi....
2. Türemiþ Sözcük : Ýsim veya fiil köklerine çeþ itli yapým ekleri getirilerek oluþ an sözcüklerdir. Evli,
gergin, baþ yolluk,
la, ...
3. Birleþik Sözcük : Ýki veya daha fazla kelimenin birlikte kullanýlmasýyla oluþan sözcüklerdir.
mirasyedi, Dedikodu,
Karaköy...
EKLER
Köklere getirilerek onlarýn anlamlarýný tamamlayan veya deðiþ tiren parçalara ek denir.
Ekler,
tek baþlarýna anlamsýzdýr. Köklere getirilerek anlam kazanýr. Ýki çeþ it ek vard
1.
ýr: Çekim Ekleri 2. Yapým
Ekleri
ÇEKÝ M EKLERÝ : Eklendiði kelimenin anlamýný ve türünü deðiþtirmeyen, sadece
cümledeki
durumlarýný belirten eklere
denir.
YAPIM EKLERÝ : Eklendiði köklerden yeni kelimeler türeten eklere denir. Yapým ekleri
eklendiði
kök veya gövdelerin her zaman anlamýný, bazen de türünü deðiþ tirir. Ýçinde bir yapým eki olan ve
yeni
kelimeler türetmeye elveriþ li gövde denir.
birime
17

18. EKLER
Yapým
Ekleri
1. Ýsimden isim yapan
2. Ýsimden fiil yapan
ekler
ekler Fiilden fiil yapan
3.
ekler Fiilden isim yapan
4.
ekler
Çekim
Ekleri a) Ýsim çekim
ekleri Ýyelik
*
ekleri
*Hal
ekleri
*Tamlama
ekleri
*Çoðul
b) ekleri çekim
Fiil
ekleri Kip ekleri
*
*Kiþi
ekleri
ÇEKÝM EKLERÝ
A) ÝSÝ M ÇEKÝM EKLERÝ
1. Ý YELÝK (AÝTLÝK) EKLERÝ : Eklendiði ismin karþ ýladýðý varlýðýn kime veya neye ait
bildiren eklere olduðunu
denir.
Tekil Kiþiler: Ben (-ým, -im, -um,- Kitab-ým
üm) (-ýn, -in, -un, -ün) Kitab-ýn
Sen
O (-ý, -i, -u, -ü, -sý, -si, -su, -sü) Kitab-ý, araba-sý
Çoðul Kiþ iler: Biz (-ýmýz, -imiz, -umuz, -ümüz) Kitab-
ýmýz
Siz (-ýnýz, -iniz, -unuz, -ünüz) Kitab-
ýnýz (-larý, -leri) Kitap-
Onlar
larý
2. HÂL EKLERÝ :Ýsimlere gelerek onlarýn durumlarýný bildiren eklerdir. Durum ekleri olarak
adland ýrýlýr. da
a) Ýsmin Yalýn Hâli ( Yalýn Durumu) : Belirli bir eki yoktur. Hiç ek almayan veya hal
ekleri
dýþýndaki ek leri alan isimler yalýn haldedir. (Ev, evim,
evler..)
b) Ýsmin -i hâli (Belirtme Durumu) : Ekleri, -ý, -i, -u, -ü ‘dür. (Ev-i, kalem-
c) i)Ýsmin -e hâli (Yönelme Durumu) : Ekleri -e, -a ‘dýr. (Ev-e,
d) okula) -de hâli (Bulunma, kalma durumu) : Ekleri -de, -da , -te, -ta þeklindedir.
Ýsmin
(Evde,
okulda...)
e) Ýsmin -den hâli (Çýkma, Ayrýlma Durumu) : Ekleri, -den, -dan,
-ten, þ
-tan eklindedir. (Evden,
okuldan...)
3. TAMLAMA (ÝLGÝ ) EKLERÝÝsim tamlamalarýnda kullanýlan -ýn, -in, -un, -ün ve -ý, -i, -u, -
:
ekleridir. ü
nin defteri, okulun duvarý, nýn kolu, bahçenin kapýsý)
(Ali’ kapý
*Altý çizililer tamlama ekleri. Koyu yazýlanlar kaynaþtýrma
harfi.
4. ÇOÐ UL EKLERÝ : Ýsimlere gelerek onlarýn sayýsýný çoðaltan -lar, -ler ekleridir. (Evler,
-ler, -lar ekininokullar...)
anlam
a) Pazardan
özellikleri dünyalarý aldým. – Beni aradýðýnda dünyalar benim oldu.
b) (Abartma)
Müdür beyler sizi görmek istiyor.
(Saygý)
c) Daha nice Fatih’ler yetiþ tireceðiz.
d) (Benzerlik)yarýn bize gelecek.
Serpiller
e) Sabahlarý bir bardak süt içer. (Her
(aile)
anlamý)
f) Bu þehre ben dört yaþ larýndayken yerleþtik. (aþ aðý
g) yukarý)
Beyefendiler yemeðe gelmiyorlar mý hala. (sitem,
h) küçümseme)
Kurtarma çalýþmalarýna Ýngilizler de katýldý. (ayný ulustan
olma)
18

19. B) FÝÝL ÇEKÝ M EKLERÝ
1. KÝ P EKLERÝ : Fiillerin yapýlýþ amacýný ve zamanýný bildiren eklere denir. (Gelmiþ, gelir,
gelecek....)
a) Haber kipi Zaman bildirimi yapan
ekleri: eklerdir.
Görülen Duyulan Þimdiki Gelecek Geniþ
geçmiþ geçmiþ zaman zaman zaman
Oku-
-du -muþ -yor -ecek -r
b) Dilek kipi Ýstek belirtimi yapan
ekleri: eklerdir.
Dilek Ýstek Gereklili Emir
þ art eki k eki eki
Oku- -sa -y-a -malý eki
yok
2. KÝÞÝ EKLERÝ: Fiillere, kip eklerinden sonra gelerek o iþi kimin yaptýðýný belirten eklere
denir.
(Geldi-m, okudu-n...)
1. 2. 3. 1. 2. 3.
tekil tekil tekil çoðul çoðul çoðul
Okudu-
-m -n Eksiz -k -nuz
-lar
EKLERLE Ý LGÝLÝ ÖNEMLÝ BÝ LGÝ
LER:
1)Türkçe’de dört çeþit -ý, -i, -u,-ü vardýr. Bunlarýn farký cümlelerden
anlaþýlýr.
Ev-i yandý (Ýyelik
eki) yýktýlar (Hâl
Ev-i
eki)
Veli-nin ev-i (Tamlama
eki)
Gez-i, yaz-ý (Yapým
eki)
2)Ýyelik ekleri ile kiþi ekleri karýþ týrýlmamalýdýr. Ýyelik ekleri isimlere, kiþ i ekleri fiillere gelir. (Ev-i-
m....Ýyelik
eki) , (Geldi-m.....Kiþi
eki)
3)Türkçe’de -ým, -im, -um, -üm ekleri hem iyelik eki, hem kiþi eki, hem ek-fiil, hem de yapým eki
olarak
kullanýlabilir
:
Ýç-im kan aðlýyor (Ýyelik
eki)
Ýstediðin parayý vereceð-im (Kiþi
eki)
Bugün dünden daha iyiy-im (Ek-
fiil)
Gözlerin bir iç-im su....(Yapým
eki)
4)Aslýnda küçültme ve sevgi eki olan -cýk bazen varlýk isimleri yapar . (Tepe-cik, yavru-cuk ) Bu
örneklerde
küçültme anlamý varken; (badem-cik) kelimesinde bir organýn adý söz konusudu
r.
5)-ý, -i, -u, -ü yapým ekleri hem fiilden isim yapar, hem de fiilden fiil yapar. (Kaz-ý çalýþmalarý
baþladý)...Fiilden
isim yapma
eki
(Boyayý kaz-ý-dý)..Fiilden fiil yapma
eki
6)-ýþ , -iþ ekleri bazen isim, bazen fiil yapar. (Tatlý bir bakýþ ý vardý.)... Fiilden isim yapma eki.
(Birbirlerine
bakýþtýlar)... Fiilden fiil yapma
eki.
19

20. YAPIM EKLERÝ
Kök veya gövdelerin her zaman anlamýný, bazen de türünü deðiþtiren eklere yapým ekleri denir.
Dört
ana grupta
incelenir:
1) Ýsimden Ýsim Yapma Ekleri : Ýsim köklerine gelerek bunlardan yeni isimler türeten eklere denir. Bu
ekler
sadece kelimenin anlamýný deðiþtirir, türünü deðiþ tirmez. Bu eklerin baþlýca olanlarý
þunlardýr:
1) -lýk, -lik, -luk, -lük : (Gözlük,
gecelik) -ci, -cu, -cü : (Bek-çi, ev-ci) (“Bek” kelimesi Eski Türkçe’de “koruma, muhafaza etme”
2) -cý,
anlamýnda
kullanýlmýþ
týr.)
3) -lý, -li, -lu, -lü : (Ev-li, su-
lu) -sýz, -siz, -suz, -süz ( Ev-siz, Ök-süz) (“Ök” kelimesi Eski Türkçe’de “öð” þeklindedir ve
4)
“ana” nlamýna
a
5) -ki : (demin-ki, þimdi-ki, yerde-ki, gökte-ki) (Yapým ekleri her zaman kökten hemen sonra gelirken,
gelir.)
-ki eki bu kurala uymaz. -ki ekinden önce köke bir çekim eki gelir, sonra -ki yapým eki getirilir. -ki
ekinin kökten hemen sonra geldiði de görülür. Öte-ki, beri-
bazen
ki...)
6) -cýk, -cik, -cuk, -cük : (Ufa-cýk, küçü-
7)
cük) -cak, -cek, -çak, -çek : (Büyü-
cek..)
8) -caðýz, -ceðiz, -çaðýz, -çeðiz: (Köyceðiz, çocuk-
çaðýz) -ce, -ça, -çe : Türk-çe, ala-
9) -ca,
ca -daþ , -deþ, -taþ , -teþ : soy-daþ, ses-
10)
teþ -ncý, -nci, -ncu, -ncü : bir-i-nci, yedi-
11)
nci.. -ar, -er : beþ-
12)
13)
er.. -z : iki-
z 4) -sý, -si,-su, -sü : çocuk-su
1
15) -ýmsý, -imsi, -umsu, -ümsü: ekþ i-
msi -layýn, -leyin: akþam-
16)
17)
leyin... -cileyin : ben-
cileyin-an, -en : er-en, kýz-an (olgun
18)
19) -ç:
çocuk) ana-
ç 0) -cýl, -cil, -cul, -cül, -çýl, -çil, çul, çül: ev-cil, balýk-
2
çýl... -man, -men : koca-
21)
man -aç, -eç : kýr-aç, top-
22)
23)
aç -þýn : sarý-þýn
24) -ak, -ek : sol-ak, top-
25)
ak -k : bebe-k, top-u-k
26) -t : yaþ-ý-t
27) -ay, -ey : kuz-ey (Kuz : Güneþ görmeyen
yer) -sul : yok-sul
28)
29) -la, -le : kýþ-la , yay-la ( Eski Türk çe’den günümüze z, y deðiþ mesiyle “ yazýn gidilecek
yer “anlamýndadýr
.
2) Ý simden Fiil Yapma Ekleri: Ýsim kök veya gövdelerine gelerek bunlarý fiile dönüþtürür. Bu tür
ekleri
alan kelimelerin hem anlamý, hem de türü deðiþir. Baþlýca ekleri
þunlardýr:
1) -la, -le: su-la, top-
la... -al, -el: az-al, dar-
2)
al...-l : ufa-l...
3)
4) -a, -e : yaþ -a, boþ-
5)
a... -ar, -er : sar-ar (sarý)
6) -da, -de : þýrýl-
da..
7) -kýr, -kir, -kur, -kür : tü-kür, püs-kür..
8) -k : gec-i-k...
9) -r: deli-r-..
10) -msý, -mse :azý-ý-
msa...
20

21. 3) Fiilden Fiil Yapma Fiil kök v eya gövdelerine gelerek bunlardan yeni fiiller türeten eklerdir. Bu
Ekleri: anlamýný deðiþtirir fakat türünü deðiþ tirmez. Baþlýca ekleri
kökün ekler
þunlardýr:
1) -n: giy-i-n...
2) -l : kýr-ý-l...
3) -þ : döv-ü-þ...
4) -r : aþ -ý-r..
5) -t : kýzar-
t... -dýr, -dir, -dur, -dür, -týr, -tir, -tur, -tür : koþ-
6)
tur...-ar, -er : çýk-
7)
ar.. -a, -e : týk-
8)
a...-ý, -i, -u, -ü : kaz-ý...
9)
10) -mse: gül-ü-mse
11) -ala, -ele : kov-
ala
4) Fiilden Ýsim Yapma Ekleri : Fiil kök veya gövdelerine gelerek bunlardan isimler türeten eklerdir. Bu
ekleri
alan kelimelerin hem anlamý, hem de türü deðiþir. Fiilden isim yapým eklerinin baþlýcalarý
þunlardýr:
1) -mak, -mek :
2) yapmak... : kýy-ma, sar-
-ma, -me
3) ma... -iþ , -uþ, -üþ : bak-ýþ ...
-ýþ ,
4) -m : giy-i-
5) m.. : çatla-
-k
6) k.. -ek : dön-ek...
-ak,
7) -n : tüt-ü-n...
8) -gý, -gi, -gu, -gü, -ký, -ki, -ku, -kü: say-g ý...
9) -ga, -ge : böl-
ge... -gýn, -gin, -gun, -gün, -kýn, -kin, -kun, -kün : dal-
10)
gýn... -gan, -gen, -kan, -k en : sýkýl-
11)
gan...
12) -gýç, -giç, -guç, -güç : dal-
13)
gýç... -gaç, -geç : yüz-
geç...
14) -ýcý, -ici, -ucu, -ücü : uç-
ucu... : usan-ç...
15) -ç
16) -ý, -i, -u, -ü : gez-
17)
i... -a, -e, : yar-
a... -ntý, -nti, -ntu, -ntü : boz-u-
18)
19)
ntu ... -t : geç-i-
t... -l : ýþý-l...
20)
21) -sý, -si, -su, -sü : sin-si...
22) -anak, -enek: gör-
23)
enek...-aç, -eç : gül-
eç... -alak, -elek : yat-
24)
25)
alak... -maç, -meç : yýrt-
maç... -sel : uy-sal...
26) -sal,
27) -man, -men : seç-men, öðret-
men... tu t-sak...
28) -sak:
29) -ca, -ce : eðlen-
ce... -maca, -mece : bul-
30)
maca..
21

22. YAZIM KURALLARI (ÝMLA)
1) Büyük Harflerin
Yazýmý
2) Birleþ ik Kelimelerin
Yazýmý
3) Yön Adlarýn Yazýmý
4) Gün ve Ay Adlarýnýn Yazýmý
5) Sayýlarýn Yazýmý
6) “Mi” nin
Yazýmý
7) “De” nin
Yazýmý
8) “Ki” nin
Yazýmý
1) BÜYÜK HARFLERÝN YAZIMI
a)Cümle baþlarý büyük harfle baþ lar. Cümle içinde, týrnak içine alýnan cümleler de büyük harfle
baþlar. Hocasý ona her zaman Sen büyük bir alim olacaksýn.”
“ derdi.
b)Nokta, iki nokta, ünlem ve soru iþ aretlerinden sonra gelen cümlelerin ilk sözcüðü büyük harfle
baþlar. Acaba, milli lisanýmýz bunlardan hangisi Bu suale cevap vermeden, lisanýmýzý
lisanlarla
olacaktýr? mukayese Baþka lisanlar, milletlerin baþ kentlerine
baþka ait
edelim: lisanlardýr…
Uyarý: Ýki noktadan sonra cümle niteliði olmayan örnekler sýralanýrsa bu örnekler büyük
harfle
baþlamaz
.
Çantan adeta doluydu: kalemler, defterler,
testler…
c)Þiirlerde mýsralarýn ilk harfi büyük harfle
baþlar. Artýk d emir almak günü gelmiþse
Mzamandan,
eçhule giden bir gemi kalkar bu
limandan.
d)Özel adlar büyük harfle b aþ lar. Kiþi adlarýndan önce ve sonra gelen saygý sözleri, unvanlar ve lakaplar
da
büyük harfle baþ
lar. Cumhurbaþ kanýM ustafa Kemal Atatürk
Av. M ehmet Bey
Esra Haným
Uyarý: Akrabalýk bildiren kelimeler büyük harfle
yazýlmaz.
Bilal amca Sema
teyze
e)Kurum, kuruluþ, gazete, dergi ile mahalle, sokak vb. yer adlarý büyük harfle
yazýlýr. ürk D il Kurumu
T
Ihlamurder Caddesi
Avrupa
e
Çengelköy
Uyarý: Kitap isimlerinde ve baþlýklarda yer alan “ve, ile, veya” baðlaçlarýyla soru eki “mi” küçük
yazýlýr.
harfle
Kýrmýzý ve Siyah
Leyla ile
Mecnun
Kültürlü Olmak
mý?
f)Gezegen ve yýldýz isimleri büyük harfle
baþlar. Halley Satürn Venüs
Uyarý: “Dünya, güneþ ve ay” sözcükleri coðrafya ve gök bilimlerinde terim olarak kullanýldýklarý
zaman harfle; genel kavram bildirdikleri zaman küçük harfle baþ
büyük
Türkiye’ye
lar. Güneþ tutulmasýný izlemek için pek çok turist
geldi.
Sýnavda baþarýlý olduðumu öðrenince dünyalar benim
oldu.
22

23. 2) BÝRLEÞÝK KELÝ MELERÝN YAZIMI
a)Bitiþ ik
Yazýlanlar me esnasýnda ses türemesi veya düþ mesi oluyorsa bu tür birleþik kelimeler bitiþik
*Birleþ
yazýlýr.
Pazar + ertesi
Sütlü + Pazartesi
aþ
Sütlaç
Kayýp + etmek
Kaybetmek
His + etmek His setmek
Ne + asýl Nasýl
Ne + için
Niçin
*Birleþ me benzetme yoluyla kelimelerden biri veya ikisi de anlamýný deðiþtiriyorsa bu tür
esnasýnda
kelimeler bitiþik birleþik
yazýlýr. boynuzu
Keçi + Keçiboynuzu
(Bitki)+ burnu
Karga Kargaburnu (Alet)
Dokuz + taþ Dokuztaþ (Oyun)
Ayý + kulaðý Ayýkulaðý
(Bitki)
Haným + eli
Hanýmeli
*Ara yönler bitiþ ik
yazýlýr.
Kuzeybatý Güneydoðu
*Belgisiz sýfat ve zamirler bitiþ ik
yazýlýr.
Birkaç Biraz Hiçbir
Birçoðu
b)Ayrý Yazýlanlar
*Birleþ me sýrasýnda ses türemesi veya düþmesi olmayan yardýmcý fiillerle isimler ayrý
yazýlýr.
Hasta olmak Ýþ aret etmek Namaz kýlmak Ýlan
edilmek
*Birden fazla kelimeden oluþan sayýlar ayrý
yazýlýr. beþ
(15) on (155) yüz elli
beþ
*Birleþ me sýrasýnda kelimelerden hiçbiri anlamýný deðiþtirmiyorsa ayrý
yazýlýr. balýðý
Köpek Yer elmasý Arap sabunu Deniz yolu Su
böreði
3) YÖN ADLARININ YAZIMI
Yer-yön ve yöre bild iren sözcükler birlikte kullanýldýklarý isimlerden ayrý ve ilk harfleri büyük
yazýlýr. Anadolu
Doðu Güney Amerika Güneydoðu Anadolu
Uyarý: Yer-yön bildiren sözcükler özel isimlerden sonra gelirse veya bir varlýðýn
yönünü
gösterdiklerinde küçük harfle
Türkiye’nin batýsý nüfus olarak daha
yazýlýr.
yoðun. kuzeyden gelmeye baþ
Bulutlar
ladý.
Uyarý: Batý sözcüðü eðer Avrupa yerine kullanýlmýþsa büyük harfle baþ
Türkiye’ye
lar. Batý destek
veriyor.
4) GÜN VE AY ADLARININ YAZIMI
Belli bir tarihi bildiren gün ve ay ad larý büyük harfle
yazýlýr.
Tatile Haziran, Salý günü
13
Atatürk 19 çýkacaðýz.
M ayýs 1919’da Samsun’a çýktý.
Babam 1 Ocak 1962 Cuma günü doðmuþ.
Deneme sýnavý mayýsýn son haftasýnda
Geçen
yapýlacakmýþ . köye
yýl haziranda
gitmiþtik.
23

24. 5) SAYILARIN YAZIMI
a)Yazýnsal (edebi) metinlerde küçük sayýlar, yüz ve bin sayýlarý yazýyla gösterilir. Birden fazla sözcükten
oluþan
sayýlarýn her sözcüðü ayrý
yazýlýr.Seninle tanýþalý üç yýl
Sýnava yüz on yedi kiþi
oldu.
baþvurdu.
Uyarý: Para ile ilgili iþ lemlerde ve belgelerde rakamlar bitiþik
yazýlýr.
Ödeyeceðiniz miktar binbeþyüzyetmiþiki
liradýr.
b)Para tutarý, saat gibi sayýsal verilere ait bilgiler ve büyük sayýlar belirtilirken rakam
kullanýlýr. yarýn sabah 9.30’da
Sýnav
Büyük felaketteki ölü sayýsý 25.000’e
ulaþtý.
6) “MÝ” NÝ N YAZIMI
“Mi” soru eki kendinden önceki kelimeden ayrý yazýlýr. Ünlü uyumuna uyarak “mý, mü, mu,”
þekillerine
girer.
Böyle olur mu? Biz mi
yapacaðýz?
Uyarý: Kendinden sonra ek gelirse bu ekler “mi” ye bitiþ ik
yazýlýr.
Bitirecek
Pikniðe
miyiz? siz de geliyor
musunuz? “Mi” baþka görevlerde de kullanýlsa ayrý
Uyarý:
yazýlýr. mi
Temiz temiz!
(Pekiþtirme) mý çiçekler çýkar.
Güneþ açtý
(Zaman)
7) “DE” NÝN YAZIMI
Dilimizde iki tür “de” kullanýmý
vardýr. Eki “-de”: Ektir ismin sonuna bitiþik yazýlýr. Cümleden
a)Hal
çýkartýlamaz. ben dekalmýþ.
Onun kitabý
Elmalar tene güzel duruyor.
sepet
Uyarý: Hal eki “-de” sertleþmeye uðrayýp “-te, -ta”
olur.
Kardeþim sokak tatop oynuyor.
Yolun kenarýndaki tegözüm kaldý.
b)Baðlaç Olan “de”: Kelimedir, ayrý yazýlýr. “Dahi, bile” anlamýna gelir. Cümleden çýkartýlýnca cümlenin
çiçek
anlamý da
daralsa anlatým
bozulmaz.
Ben de sizinle
geleceðim.
Çarþýdan ayakkabý da
alacaðýz.
Uyarý: Baðlaç olan “de” sertleþmeye uðramaz. “te, ta” þ ekli
Kitap da okurum dergi
yoktur.
de.
8) “KÝ” NÝN YAZIMI
Dilimizde üç deðiþik görevde “ki” ku llan ýlmaktad
a)Sýfat Yapan “ki”: Ektir, sözcüðe bitiþ ik yazýlýr. Bir ismin yerini veya zamanýný gösteren
ýr.
sýfattýr.
Kalbimdeki sevgin hiç
Dünkü
bitmez.sýnav çok zordu.
Çocuk elindeki parayý
kaybetmiþ .
b)Ýlgi Zamiri “-ki”: Ektir, k elimeye bitiþ ik yazýlýr. Ýsim tamlamalarýnda tamlanan ismin yerini
tutar. ilal’in ödevi daha güzel olmuþ
B
.
Bilal’inki daha güzel
olmuþ Erzurum’un havasý çok soðuk; Malatya’nýnki o kadar soðuk
.
deðil.
c)Baðlaç olan “ki”: Sözcüktür ayrý yazýlýr. Birleþ ik yapýlý cü mle oluþ
turur. iliyorum ki bu iþ
B böyle
Sev ki sevilesin.
olmayacak.
Uyarý: “ki” baðlacý bazý sözcüklerde kalýplaþmýþ olduðu için bitiþik yazýlýr. “Çünkü, sanki,
mademki,
meðerki, halbuki, oysaki,
belki”
24

25. NOKTALAMA ÝÞARETLERÝ
1) Nokta
2) Virgül
3) Noktalý Virgül
4) Ýki Nokta
5) Üç Nokta
6) Soru Ýþareti
7) Ünlem Ýþ
areti
8) Kesme Ýþareti
9) Týrnak
Ýþareti
10) Parantez (Ayraç) Ýþ
aretiKýsa Çizgi
11)
12) Uzun Çizgi
Noktalama Okumayý ve anlamayý kolaylaþtýrmak için yazýda kullanýlan iþ aretlere noktalama
iþaretleri: iþaretleri
denir. Noktalama iþaretlerinin yerinde ve doðru kullanýlmasýyla du ygu ve düþ ünceler açýkça ifade
Duraklama yerlerini belirlemekte, vurg u ve ton gibi özellikleri belirtmekte noktalama iþaretlerinden
edilir.
faydalanýlýr. iþ aretlerinin iþlevi, trafik iþaretlerinin iþlevine
Noktalama
benzetilebilir.
1) NOKTA (.)
a)Bir yargý bildiren, anlamca tamamlanmýþ bütün cümlelerden sonra
konur.
Dostluk özveri
gerektirir. sonu
Hafta pikniðe
gideceðiz.
b)Kýsaltmalarýn sonuna
konulur. (Profesör)
Prof. Ýng . (Ýngilizce) Sok. (Sokak)
Uyarý: Bazý kýsaltmalardan sonra nokta
kullanýlmaz.
TBMM (Türkiye Büyük Millet
Meclisi)
cm
(santimetre)
c (karbon)
c)Sýra bildirmek için sayýlardan sonra
kullanýlýr.
5. konu III. Selim 7. sokak
ç)Tarihlerin yazýlýþ ýnda gün, ay ve yýl bildiren rakamlarý birbirinden ayýrmak için
kullanýlýr.
05.10.1990 15.07.1985
d)Saat ve dakika rakamlarýný birbirinden ayýrmak için
kullanýlýr.
Deprem 3.05 sularýnda meydana
geldi.
Tren 12.25’te
kalktý.
e)Matematikte çarpý iþareti yerine
kullanýlýr. 12
3.4= 5 . 5 = 25
2) VÝ RGÜL (,)
a)Birbiri ardýna sýralanan eþ görevli sözcük ve sözcük gruplarýnýn arasýna
konur.
Güzelliðe, neþeye, canlýlýða ihtiyacým
var.
Kýrmýzý güller, çiçek açmýþ aðaçlar, þýrýl þýrýl akan dereler bize
gülümsüyordu.
b)Sýralý cümleleri birbirinden ayýrmak için
konur. insan duyar, düþ ünür, çevresinde olanlarý fark
Her
eder.
c)Özneyi ayýrmak için
konur.
Selma Haným, öyle dalmýþ ki az kalsýn
düþecekti.
ç)Cümle içinde ara sözleri ayýrmada ara sözün baþ ýna ve sonuna
konur.
Biz, ne olursa olsun, bu iþi
bitireceðiz.
Köye, çocukluk günlerinin geçtiði yere, dönüyordu
.
25

26. d)Ýsimleþmiþ sýfatlarý, adlardan ayýrmada
kullanýlýr. doktoruna durumunu sordu.
Ýhtiyar,
Küçük, aðacýn altýnda
oturuyordu.
e)Kabul ve red bildiren kelimelerden sonra “evet, hayýr, peki, haydi”
kullanýlýr.
Hayýr, bu konuda asla
konuþmam.
Haydi, geç
kalmayalým.
f)Hitaplardan sonra
konur.
Deðerli arkadaþ ým, Sayýn
Bakan,
g)Yer adlarýný tarih lerden ayýrmada
kullanýlýr.
Ýstanbul, 21.06.1990
Ankara, 21 Þubat 1996
ð) Týrnak içine alýnmayan alýntý cümlelerden sonra
konur.
Tatilde size geleceðim,
dedi.
h)Ondalýk sayýlarýn yazýmýnda bölümleri ayýrmada
kullanýlýr.
10,5 76,30
3) NOKTALI VÝ RGÜL (;)
a)Cümle içinde virgüllerle ayrýlmýþ tür veya takýmlarý birbirinden ayýrmak için
konur. çocuklarýna Yasemin, Gül, Fatma; erkek çocuklara ise Serhat, Doðan, Barýþ adlarý
Kýz
verilir.
b)Ögeleri arasýnda virgül bulunan sýralý cümleleri birbirinden ayýrmak için
konur.
Üzüntüden, sýkýntýdan bunalýyo r; daðlara çýkmak , kýrlarda dolaþmak
istiyordu. fark etmez; sab ah d a gelebilirsin, akþ
Benim için
amda.
c)“Ama, fakat, yalnýz, çünkü” gibi baðlaçlarla baðlý cümleler arasýna konur. Baðlaçlardan önce
kullanýlýr. her zaman kahraman olamaz; ama her zaman insan
Ýnsan,
olabilir.çalýþtýlar; fakat baþ arýlý
Çok
olamadýlar.
ç)Virgülle ayrýlmýþ örnekleri farklý örneklerden ayýrmak için
kullanýlýr.
Pazardan elma, portakal, ayva; ýspanak, taze fasulye, lahana
aldým.
4) Ý KÝ NOKTA (:)
a)Kendisinden sonra açýklama yapýlacak veya örnek verilecek olan cümleden sonra
kullanýlýr.
Dilimizdeki sert sessiz harfler þunlardýr: f,s,t,k,ç,þ
,h,p kitapta yer alan konu baþlýklarý þunlar: ses bilgisi, biçim
Bu
bilgisi
b)Aktarýlan sözden önce
konur.
Atatürk diyor ki: “Muallimler, yeni nesil sizin eseriniz
olacaktýr.”
Cenap Þehabeddin þöyle diyor: “Güzel fikir
ihtiyarlamaz.”
c)Karþýlýklý konuþmalarda
konur.
Kadýn yavaþ
ça:
- Oðlum! Beni býrakma,
dedi.
5) ÜÇ NOKTA (…)
a)Sözün bir yerde kesilerek geri kalan kýsmýn okuyucuya býrakýldýðý eksiltili cü mlelerin sonuna
konur.
Dünyanýn haline
Sonra bu pencere, bu nur…
bakýlýrsa…
b)Kaba, argo ve sö ylenmek istenmeyen sözcüklerin yerine
konur. k…
O bir daha buraya
gelmeyecek.
c)Alýntýlarda alýnmayan bölümlerin yerine
konur. Ýþ te, bu ahval ve þerait içinde dahi birinci
…
vazifen…
ç)Benzer örneklerin sürdürülebileceðini göstermek için
konur. bahçede çok meyve yetiþir: elma, armut
Bu
…
26

27. 6) SORU ÝÞARETÝ (?)
a)Soru anlamýtaþýyan cümle sonlarýnda
kullanýlýr.
Bana, biraz yardým eder
misiniz?
Uyarý: So ru anlamý olmayan; fakat içinde soru sözcüðü veya soru eki bulunan cümlelerden sonra
soru
iþ areti
Burayakonmaz.hangi yýl taþýndýklarýný
bilmiyorum.
b)Kesin olmayan bilgileri göstermek için parantez içinde
kullanýlýr.þair 1497’de (?)
Bu
ölmüþ.
c)Bilinmeyen tarih ve yer adlarýnýn yerine
konur.Nesimi (? – 1404), doðum yeri
(?)
7) ÜNLEM ÝÞARETÝ (!)
a)Sevinç, acý, þaþ kýnlýk, korku gibi duygularýn anlatýldýðý cümlelerde kullanýlýr. Ýki þekilde
kullanýlýr.
Eee! Yeter artýk. Vah, yavrum
vah!
b)Hitap, uyarý ve seslenme sözlerinden sonra
konur.Ey Türk
Ordular!
Gençliði! Ýlk hedefiniz Akdeniz’dir,
ileri!
c)Alay ve küçümseme anlamý katmak için parantez içinde
kullanýlýr. (!) hepimize yetermiþ
Bu ücret
.
8) KESME ÝÞARETÝ
a)Özel isimlere getirilen çekim eklerini ayýrmada
kullanýlýr.
Türkiye’m Halit Ziya’dan
Sema’ya
Uyarý: Kurum ve kuruluþ adlarýna gelen ek ler ile kiþ i adlarýyla kullanýlan unvanlara gelen ekler
kesme
iþ aretiyle
Eðitimayrýlmaz. Fakültesi
dekanlýðýna
Doðan Beyden gelen
haber…
Uyarý: Özel isimlere getirilen yapým ekleri kesme iþareti ile
ayrýlmaz.
Avrupalýlaþmak Türkçenin Ankaralýdan
Hristiyanlýk
Uyarý: - ler eki özel isimleri “gil” (ak rabalýk) anlamý katarsa kesme iþareti ile ayrýlmaz.
Benzerlik
anlamý katarsa
ayrýlýr.
Aliler akþam bize gelecekmiþ
B
. u vatan nice M. Kemal’ler
yetiþtirir.
Uyarý: Yabancý isimlere getirilen yapým ekleri ve çokluk ekleri kesme iþ areti ile
ayrýlýr.
Goethe’ler
Washýngton’lu
b)Kýsaltmalara getirilen ekleri ayýrmada kullanýlýr. Büyük harfle yapýlan kýsaltmalarda harflerin
küçük harfle yapýlan kýsaltmalarda kelimenin okunuþuna göre ekler
okunuþuna;
getirilir.
TBMM’nin THY’ye kg’dan mm’den
Uyarý: Sonuna nokta konan kýsaltmalara getirilen ekler
Prof.ler
ayrýlmaz. Dr.a vb.leri
c)Sayýlara getirilen ekleri ayýrmada
kullanýlýr.
1995’te
8’inci
Uyarý: Üleþtirme sayýlarý rakamla deðil, yazýyla
2’þer (Yanlýþ )
gösterilir. Ýkiþ er (doðru)
ç)Vezin dolayýsýyla düþ en sesin yerine
kullanýlýr.
Karac’oðlan
N’eylesin?
27

28. 9) TIRNAK ÝÞARETÝ (“ ”)
a)Baþ ka bir kiþiden veya yazýdan alýnan alýntýlar (sözler) týrnak içinde
gösterilir. Nihat, Fetih Marþ ý’nda bize “Fatih’in Ýstanbul’u fethettiði yaþ tasýn!” diyerek
Arif
sorumluluðumuzu
hatýrlatýyor
.
Uyarý: Üzerinde deðiþiklik yapýlan alýntýlar týrnak içinde
gösterilmez.
b)Özellikle vurgulanmak istenen kelimeler ile eser ve yazar adlarý týrnak içine
alýnabilir. “ismi”
Sýfat niteleyen bir
kelimedir.Safa “Dokuzuncu Hariciye Koðuþ u”nda kend ini
Peyami
anlatmaktadýr.
Uyarý: Týrnak iþ aretinden sonra kesme iþareti
kullanýlmaz.
Kütüphaneden “Yaban”ý
aldým.
10) PARANTEZ (AYRAÇ) ÝÞARETÝ [ ( ) ]
a)Bir sözün açýklamasý veya eþ anlamlýsý olan kelimeler parantez içinde
gösterilir.
Zamir (adýl), isimlerin yerini tutan
kelimedir.gün (19 Mayýs 1919) Samsun’a çýktý.
Atatürk o
b)Alýntýnýn veya bir sözün kime ait olduðunu göstermede
kullanýlýr.
Ya göründüðün gibi ol; ya da olduðun gibi
görün.
(Mevlana)
c)Tiyatro eserlerinde söz esnasýndaki hareketleri göstermede
kullanýlýr.
Karagöz: (Yerinden kalkarak) Kim
o?
Uyarý: Parantez iþ aretinden sonra kesme iþareti
kullanýlabilinir.
Atatürk (1881-1938)’ün en büyük hedefi Türkiye’nin
baðýmsýzlýðýydý.
11) KISA ÇÝ ZGÝ ( - )
a)Satýr sonuna sýðmayan kelimeleri bölmede
kullanýlýr.
… gele-
medi.
Uyarý: Özel isimlerden sonra konan kesme iþ areti satýr sonuna gelmiþse kýsa çizgi
…konmaz. Kurumu’
Türk Dil
nun yeni bir sözlük hazýrladýðýný
duyduk.
b)Ara sözleri ayýrmada
kullanýlýr. gelirse -gelmeyeceðini tahmin ediyorum- onunla konuþ
Buraya
uruz.
c)Ýki kavramýn ortaklýðýný göstermede
kullanýlýr.
Ankara-Ýstanbul arasý 350km.
1997-1998 eðitim-öðretim yýlý baþlad
ý.
ç)Ek, kök ve heceleri ayýrmada
kullanýlýr.
Kazak-çý-lar-
An-ka-ra-lý
dan
12) UZUN ÇÝ ZGÝ ( )
Satýr baþ ýyla baþlayan konuþmalarý gö stermek için
kullanýlýr.
Bizimkiler mi
gelecek?
- Hayýr…
28

29. ÝÞLEVLERÝNE GÖRE KELÝMELER (SÖZCÜK TÜRLERÝ )
1. Ýsim (ad)
2. Sýfat (önad)
3. Zamir
(adýl)
4. Zarf
(belirteç) Fiil
5.
6. Edat
(eylem)
7. Baðlaç
8. Ünlem
1. Ý SÝM (AD)
Canlý, cansýz bütün varlýklarý, kavramlarý tanýtmaya yarayan kelimelere isim
Örnek: Aðaç, su, ev, Ýstanbul, Kuveyt, Anadolu, Enver, Karadeniz, koþ u, gidiþ
denir.
Ýsimlervb. çeþitli yönlerden sýnýflara
ayrýlýrlar.
Öze
Varlýklara Veriliþlerine l
Göre
Cins
Ý
S
Ý Somut
M Maddelerine
L Göre
Soyut
E
R
Tekil
Varlýklarýn Sayýlarýna Göre
Çoðul
Topluluk
1.VARLIKLARIN VERÝ LÝÞÝ NE GÖRE Ý SÝMLER
a. Özel Ýsim: Dünyada tek olan, diðer varlýklar içind e týpa týp bir benzeri olmayan varlýklara
verilen
isimlerdir. Atatürk, Türkiye, Merkür, Ýstanbul, Tekir, Japonlar, Ýslamiyet, Küçük Aða, Türk Dil
Örnek, Ýsim: Ayný cinsten, ayný türden olan varlýklarýn ortak isimleridir. Örneðin þekilleri, renkleri,
b. Cins Kurumu...
farklý bile
boyutlarý olsa yazma iþ ine yarayan cisimlere kalem denir. kalem, aðaç, insan, ev, çocuk, sevgi,
Örnek,
korku, hüzün,
heyecan…
2.MADDELERÝ NE GÖRE Ý SÝMLER
a. Somut isim: Türkçede bazý sözcükler beþ duyumuzun (görme, dokunma, iþitme, koklama,
tatma)“herhangi
birisi ile” algýlanabilen varlýklarý karþ ýlar. Böyle somut sözcükler denir. Örnek, Kalem,
sözcüklere
sýcak, hava, Mehmet, su, toprak, anlamlý aðaç,
yeþil… isim:
b. Soyut Türkçe sözcüklerin bazýsý da beþ duyumuzun “herhangi birisi ile” algýlayamadýðýmýz
karþ ýlar. varlýklarý soyut
Böyle sözcükler denir. Bunlarýn varlýðýný aklýmýz ve
sözcüklere
algýlayabiliriz. anlamlý hislerimizle
Allah, sevgi, neþe, hüzün, cesaret, güzellik, barýþ , korku, iyilik,
Örnek, þüphe
29

30. 3.VARLIKLARIN SAYISINA GÖRE Ý SÝMLER
a. Tekil isim: Bir tek varlýðý veya kavramý karþ ýlayan isimlerdir. çocuk, aðaç, ev, çiçek, kýr,
Örnek, insan...
b. Çoðul isim: Tekil isimlere –ler, -lar çoðul eki getirerek onlarý çoðul isim yaparýz. çocuklar
aðaçlar,
Örnek, evler, çiçekler, ,
insanlar...
c. Topluluk ismi: Yapý itibarýyla tekil gibi görünen fakat anlamca birden fazla kavramý ifade eden
isimlerdir.
Örnek, ordu, sürü, orman, sýnýf,
millet...
Ý SÝMLERDE KÜÇÜLTME
Ýsimlerde küçültme þu eklerle
yapýlýr. mehmetçik,
-cýk: adacýk,
kedicik
-caðýz: adamcaðýz, çocukcaðýz,
kadýncaðýz
-ce: büyükçe, irice,
dostça
-()msi: mavimsi,
-()mtrak:
ekþimsi ekþ imtrak,
mavimtrak
Ý SÝM TAMLAMALARI
1. Belirtili Ýsim
Tamlamasý
Ýsim tamlamasýnýn h er iki ögesinin de tamlama ek lerine aldýðý
tamlamalardýr.
Tamlayan eki Tamlanan
-ýn,
eki -in, -un, -ün -ý, -i, -u, -ü
Kapýnýn kolu, Ýstanbul’un tarihi, evin bahçesi, sýnýfýn
panosu…
2. Belirtisiz Ýsim
Tamlamasýtamlananýn
Sadece ek aldýðý isim
tamlamalarýdýr.
Tamlayan eki Tamlanan
eki almaz
Ek -ý, -i, -u, -
ü
Güneþ gözlüðü, Amasya elmasý, Türkçe öðretmeni, el emeði, göz
nuru…
3. Takýsýz Ýsim
Tamlamasý da tamlananýn da tamlama eklerini almadýðý isim
Tamlayanýn
tamlamalarýdýr.
Tamlayan eki Tamlanan
Ek
eki almaz Ek
almaz
Çelik kasa, kaðýt mendil, taþ duvar, tahta kaþýk, naylon torba…(neden
yapýldýðý) sýrma saç, kömür göz, kiraz dudak, elma yanak…
Kurt adam,
(benzetme)
4. Zincirleme Ýsim
Ýkiden daha fazla ismin birbirini tamlamasýyla oluþ san isim
Tamlamasý
tamlamalarýdýr.
Çýnar aðacýnýn gölgesi, tahta kapýnýn kenarý, taþ duvarýn
üstü…
30

31. 2. SIFAT (ÖNAD)
Ýsimlerin önüne gelerek onlarý niteleyen veya belirten sözcüklere sýfat
denir.
Sýfatlar görevlerine uygun olarak iki ana bölüme
ayrýlýr.
SIFATLAR
Niteleme Sýfatlarý Belirtme
Sýfatlarý
Biçim Ýþaret Sýfatlarý
Renk Sayý Sýfatlarý
Durum Belirsiz
Sýfatlar
Soru Sýfatlarý
Unvan Sýfatlarý
1. NÝTELEME SIFATLARI
a.Biçim düz tahta, biber , dar oda ...
belirtir:
b.Renk kara koyun ,sivri gül, kumaþ...
belirtir:
c.Durum güze roman, beyaz yeþil
öðrenci ...
belirtir: l çalýþkan
2. BELÝ RTME SIFATLARI
a. Ýþ aret sýfatý: Önüne geldikleri adý iþ aret ederek yerini belirten
sýfatlardýr.
bu çocuk, þu ev, o ülke, beriki kitap, öteki
masa...
b. Sayý sýfatý: Önüne geldikleri adlarýn sayýlarýný, sayý sýralarýný ve ölçülerini belirten
sýfatlardýr.
Asýl sayý sýfatlarý: yirmi kalem, on
Kesir sayý sýfatlarý: aðaç... altý pay, yüzde elli baþ
onda
Sýra sayý sýfatlarý: arý...
üçüncü sýnýf, yirminci
Üleþtirme yüzyýl... ceviz, yüzer
ikiþer
sýfatlarý: lira...
c. Belgisiz sýfat: Önüne geldikleri ad ý kesinlik kazandýrmadan belirten
sýfatlardýr. hiçbir olay, birkaç kiþ
bir gün,
i...
d. Soru sýfatý: Önüne geldikleri adlarý soru yö nü nden belirten
sýfatlardýr.
ne iþ , ne , kaç , nasýl …
yapýyor? kadar? gün? kumaþ ?
e. Unvan sýfatý: adlarý derece, görev, rütbe yönlerinden belirten ya da bu adlara “saygý” anlamý
sýfatlardýr.
katan
Bay Ali, Öðretmen Sevim, Yüzbaþý Mehmet, Ahmet Bey, Zeliha Teyze, Ali
Efendi...
31

32. SIFATLARDA PEKÝÞTÝRME
Niteleme sýfatlarýnýn anlamlarýný güçlendirmeye niteleme denir. “m,p,r,s” den uygun olaný
getirilir.
Bembeyaz, sapsarý, tertemiz,
dosdoðru…
Yapayalnýz, çýrýlçýplak,
güpegündüz…
SIFATLAARDA KÜÇÜLTME
-ce: büyükçe, kalýnca,
derince incecik,
-cik: minicik,
kýsacýk
-()msi: ekþimsi,
yeþilimsi
-()mtrak:
sarýmtrak
SIFATLARDA DERECELENDÝRME
1. Eþitlik Derecesi: Kadar, gibi sözcükleri ile
yapýlýr. kavun kadar büyük patates
Bu köyde
2.
var. Üstünlük Derecesi: Daha sözcüðü ile
yapýlýr.
Daha güzel bir lokanta yok
mu?
3. Aþ ýrýlýk Derecesi: Çok, pek sözcükleri ile
yapýlýr.
Birlikte çok güzel günler
yaþamýþtýk.
4. En üstünlük Derecesi: En sözcüðü ile
yapýlýr.
Çocuklara en güzel oyuncaklarý
aldý.
SIFAT TAMLAMASI (Sýfat + Ý sim)
Sýfatlarýn adlarý belirtmesi veya nitelemesiyle oluþan tamlamalara sýfat tamlamasý
denir.
Ýhtiyar esir, harap
Küçük, þirin bir köy (bir adý birden çok sýfat
ev…
tamlayabilir)
Lezzetli yemekler, tatlýlar (bir sýfat b irden çok ad için
kullanýlabilir) silgiler, kalemler (hem ad hem de sýfat birden çok
Renkli, kokulu
olabilir)
SIFATLARIN ADLAÞMASI (ADLAÞMIÞ SIFAT)
Bazý sýfat tamlamalarýnda ad olan sözcük düþer. Düþen adýn ekleri ve anlamlarý sýfata geçer. Böylece
adlaþmýþ
sýfat
olur. insanlarýn coþ kusu yaþlý insanlarý da
Genç
etkiledi.
Gençlerin coþkusu yaþ lýlarý da
etkiledi.yaramaz
Bu çocuklardan
Bu
býktým. yaramazlardan
býktým.
32

33. ZAMÝRLER
Kelime Durumundaki Ek
Görünümündeki
Kiþi Ýyelik
Zamirleri Zamiri
Ýþaret Ýlgi Zamiri
Zamirleri
Belirsiz
Zamirler
Soru
Zamirleri
KELÝ ME BÝÇÝMÝNDEKÝ ZAMÝRLER
1.Kiþ i (Þahýs) Ýnsan isimlerinin yerini tutan zamirlere denir. Kiþi zamirlerinin sayýsý Ben
Zamirleri : z, onlar.
sen, o, biz, si altýdýr. ,
Bu zamirler hâl eklerini, iyelik eklerini, çoðul eklerini Beni, bende, sizler, Ayrýca
dönüþlülük zamiri olarak da adlandýrýlan ve kiþi zamirlerinin yerini benim... “kendi”kelimesi
alýr. kiþ i
tutabilen zamiri
olarak kabul edilir. Bazen “kendi” kelimesi yerini tuttuðu kiþi zamiriyle birlikte kullanýlarak an lamý pekiþ
tirir.yazýyý kendim yazdým / Bu yazýyý ben yazdým / Bu yazýyý ben, kendim
Bu
yazdým. Kiþ i Zamirinin Diðer
Özellikleri:
1.“Ben” zamiri, -e ekini aldýðýnda kökünde deðiþ me olur. Ayný kural “sen” zamiri için de g Ben-
eçerlidir.
Ban e
a.“Ben” zamirinin tamlayan ve tamlanan eki
2 Benim
-im’dir. “saygý, incelik, kýrýlma, öfke” nedeniyle kalemim.
3.Bazen “sen” zamiri yerine “siz” zamiri Siz
kullanýlýr.
oluyorsunuz? Sizden bir ricam kim
olacak.
4.Böbürlenmek amacýyla “ben” yerine “biz” zamiri Bize Konyalý Paþa
kullanýlýr.
5.“Biz” zamiri çoðul ekini alarak abartma ve övünme anlamý derler. Bu konuda bizleri hiç
kazanýr.
katmýyorsunuz. hesaba
6.“Siz” zamiri, saygý nedeniyle çoðu l ekini Sizleri unutur muyuz
alabilir. Ali’yeverir
Kitabý misin? ona verir hiç!
Kitabý
Sema ile Neþe çok iyi arkadaþ Onlarçok misin? iyi
Biz, týr.
þanslý biir milletin arkadaþtýr.
Bu soruyu torunlarýyýz. sizçözebilirsiniz
sadece
Ben , sanadememiþ .
miydim!
2.Ýþaret Varlýklarý göstererek onlarýn isimlerinin yerlerini tutan zamirlere denir. Türkçe’de en
Zamirleri :
kullanýlan iþaret çok zamirleri Bu, þu, o, bunlar, þunlar, onlar, bura, þ ura, ora, burasý, þurasý, orasý,
þunlardýr:
burada, þurada, orada, buradan, þuradan, oradan, burayý, þurayý, orayý, buralar, þ uralar, oralar, öteki,
beriki,
karþýki.. “Böyle, þöyle, öyle” kelimeleri kullanýlýþýna göre bazen isim, bazen sýfat, bazen zamir, bazen
.
görevi zarf
O, her
üstlenir.zaman böyledir. Böylesini hiç görmedim. Böyle adamlar h er zaman baþ arýr. Bu böyle
olmaz. Ýþ aret Zamiri
Ýsim Sýfat Zarf
N O T : “O” ve “Onlar” kelimeleri hem kiþ i zamiri, hem de iþaret zamiridir. Bu kelimeler, insan
isimlerinin
yerini tutarsa kiþi zamiri; insan dýþýndaki varlýklarýn yerini tutarsa iþ aret Ona telefon edeceðim. (Kiþ
zamiridir. Onu hemen çöpe atýn (Ýþ aret
zamiri) / i
Zamiri)
33