1. HAYVAN KESİMİYLE İLGİLİ BAZI PROBLEMLER
Kuran-ı Kerim’in en son inen ayetinde bize haram olan etler anlatılıyor.
5. Maide 3:
ُﺮﻣﺖْ ﻋَﻠﯿ ُ ُ اﻟﻤﯿﺘَ ُ وَاﻟ ﱠ ُ وََﺤﻢ اﻟْﺨﻨْ ِﯾﺮِ وﻣَﺎ ُھِ ﱠ ﻟﻐﯿْﺮِ اﻟﱠﮫ ﺑِﮫِ َاﻟﻤﻨْﺨﻨﻘَ ُ وَاﻟ َﻮْ ُﻮذ ُ وَاﻟﻤﺘَﺮَدﯾَ ُ وَاﻟﻨ ِﯿﺤَ ُ وﻣَﺎ أﻛَﻞَ اﻟﺴ ُ ُ إِﱠﺎ
ﱠﺒﻊ ﻟ َ َ َ ْﻜﻢ ْ َ ْ ﺔ ﺪم ﻟ ْ ُ ِ ﺰ َ أ ﻞ ِ َ ﻠ ِ و ْ ُ َ ِ ﺔ ْﻤ ﻗ َة ْ ُ ﱢ ﺔ ﱠﻄ ﺔ َﺣ ﱢ
ْﻣَﺎ ذﻛﯿﺘُﻢ
َْ ﱠ
Sizin için ölü hayvan eti, akan kan, domuz eti, Allah’tan başkasının adını anarak
kesilen hayvan, boğulmuş, vurulmuş, yukarıdan düşmüş, boynuzlanarak öldürülmüş
hayvanlar, yırtıcı hayvanların yedikleri hayvanlar haram kılınmıştır. Bunlardan
kestikleriniz başka…
Bu ayetin son bölümünde hayvanların ölüm çeşitleri anlatılıyor. Boğularak ölmek,
vurularak ölmek, düşerek ölmek, boynuzlanarak ölmek, yırtıcılar tarafından
parçalanarak ölmek. Bu şekilde ölen hayvanlar yenmez. Ancak ölmeden kesilenler
yenir. Yani bir hayvanın kafasına vurulmuş ölmek üzere yetişip kesiyorsunuz, birisini
bir hayvan yaralamış ama henüz ölmemiş yetişip kesiyorsunuz, birisi yukardan
yuvarlanmış ama ölmeden yetişip kesiyorsunuz, ya da iki hayvan birbiriyle
vuruşurken biri öbürünün boynuz darbeleriyle ölmek üzereyken ölmeden yetişip
kesiyorsunuz bunları yiyebilirsiniz.
Bugün Avrupa’da büyük baş hayvanları keserken alnına bir demir parçasını
saplayarak beynini parçalıyorlar ve hayvan yere düşüyor. Eğer o hayvanı henüz
ölmeden keserlerse yenmesi helal olur. Ama öldükten sonra keserlerse o meyte (leş)
olur ve yenmesi haram olur. Mesela elektrik şoku veriyorlar o şok içinde ölmeden
kesilirse helal olur. Tabi bunlar doğru şeyler değil ama o insanlar bu şekilde hareket
ettiğine göre bizim de bu konuda bilgili olmamız lazım.
Bu ayete dikkat edin “besmeleyle kestikleriniz hariç” diye bir ifade var mı? Yani
etlerinin yenmesi haram olan hayvanlar sayılırken besmelesiz kesilen hayvandan
bahsediliyor mu? “Kestikleriniz hariç” deniyor. Peki kesen kişinin inancıyla ilgili bir
ifade var mı burada? O da yok.
Dersimizde önce müşriklerin ve ehl-i kitabın kestikleri yenir mi onunla başlayalım.
Bizim gelenekte dört mezhebin dördü de “müşriklerin kestiği yenmez ama ehl-i
kitabın kestikleri yenir” derler. Ehl-i kitabın kestiğinin yenebileceğiyle ilgili olarak delil
olarak Maide suresi 5. ayetini gösterirler.
5. Maide 5:
َاﻟﯿﻮْمَ ُﺣِﻞ ﻟ ُ ُ اﻟﻄﯿ َﺎ ُ وﻃﻌَﺎ ُ اﱠ ِﯾﻦَ ُوﺗُﻮا اﻟﻜ َﺎبَ ﺣِ ﱞ ﻟ ُﻢْ وﻃ َﺎ ُ ُﻢْ ﺣِ ﱞ ﻟ ُﻢْ َاﻟ ُﺤْﺼ َﺎت ﻣِﻦَ اﻟﻤﺆﻣ َﺎ ِ وَاﻟ ُﺤْﺼ َﺎت ﻣِﻦ
ُ ْ ُ ْ ِﻨ ت ْﻤ َﻨ ُ ﻞ َﻜ َ َﻌ ﻣﻜ ﻞ َﮭ و ْﻤ َﻨ ْ ِﺘ ْ َ أ ﱠ َﻜﻢ ﱠﱢﺒ ت َ َ م ﻟﺬ أ
ْاﱠ ِﯾﻦَ ُو ُﻮا اﻟﻜ َﺎب ﻣِﻦْ ﻗﺒْﻠ ُﻢْ إِ َا َاﺗﯿْﺘ ُﻮ ُ ﱠ ُ ُﻮ َ ُﻦ ُﺤْﺼ ِﯿﻦَ ﻏﯿْﺮ ُﺴَﺎ ِ ِﯿ َ وََﺎ ﻣﱠﺨِﺬِي َﺧْ َان وﻣَﻦ ﯾﻜ ُﺮ ﺑِﺎﻟِْﯾﻤَﺎنِ ﻓﻘَﺪ
َ أ ﺪ ٍ َ ْ َ ْﻔ ْ ﺈ َ ِﻜ ذ ء َ ُﻤ ھﻦ أﺟ رھ ﱠ ﻣ ِﻨ َ َ ﻣ ﻓﺤ ﻦ ﻟ ُﺘ َ ﻟﺬ أ ﺗ ْ ِﺘ
ﺧ َ ِ َ ﺨ ﺳﺮ ﻦ
َ ﺣﺒﻂَ ﻋﻤَُ ُ َھﻮَ ِﻲ اﻟْﺂ ِﺮة ﻣِﻦ اﻟْ َﺎ ِ ِﯾ
َ ِ َ ﻠﮫ و ُ ﻓ
Bugün temiz yiyecekler size helal kılınmıştır. Kendilerine kitap verilmiş olanların
yiyeceği de size helaldir.
Ehl-i kitabın kestiklerinin yenmesiyle ilgili sözleri doğrudur. Fakat “müşriğin kestiği
yenmez” şeklindeki sözleri yanlış bir genellemedir. Ayrıntıya birazdan geçeceğiz.
Sözlerindeki bir çelişki de şudur: Yahudi ve Hıristiyanların da büyük bir kısmı
müşriktir. Çünkü Allah teala Hıristiyanlarla ilgili aynı surenin 17. ayetinde şöyle
buyuruyor: “ ‘Allah, Meryem’in oğlu Mesih’tir’ diyenler kesinlikle kafir oldular”
Hıristiyanlar bugün de aynı şeyi söylüyorlar. “İsa %100 tanrıdır, %100 insandır”
2. diyorlar. “Böyle şey olur mu?” deyince de “bunu siz anlayamazsınız, bu sevgi ile
anlaşılır” gibi laflar ediyorlar.
Halbuki Mekkeli müşrikler putlarıyla ilgili olarak diyorlar ki;
39. Zümer 3:
Biz bunlara bizi Allah’a daha çok yaklaştırsınlar diye kulluk ediyoruz
Mekkeli müşriklerin ifadesine göre onların asıl amaçları Allah’a yaklaşmakmış.
Hıristiyanlar İsa a.s’ma Allah’ın oğlu, üçün üçüncüsü, Allah diyorlar. Yani Mekkeli
müşrikler hiçbir zaman putlarına Allah demiyorlardı. Hatta Kabe etrafında tavaf
ederlerken diyorlardı ki: “Lebbeyk Allahumme lebbeyk. Lebbeyke la şerike leke illa
şerikun huve lek temlikuhu ve ma melek”
“Buyur Allah’ım emret. Buyur senin hiçbir ortağın yoktur. Ancak bir tek ortağın var ki
onun sahibi de sensin” Böyle deyince Allah’a ortak koşmadıklarını sanıyorlardı.
Fakat Hıristiyanlar İsa a.s’ma doğrudan doğruya Allah’tır veya Allah’ın oğludur
diyorlar. Benim kanaatime göre ehl-i kitap müşriklerden daha kötü durumdadır. Fakat
gelenekte onlar fazla şımartılmışlardır. Şımartılmaları da Müslüman olmalarına engel
olmuştur. Yani durum böyleyken ‘müşriklerin kestiği yenmez ehl-i kitabınkiler yenir’
demek bir çelişkidir.
MÜŞRİKLERİN HER KESTİĞİ YENMEZ Mİ?
6. En’am 118:
ﻢ ﻠ ِ َ ِ ْ ُ ْﺘ ْ ﯾ ِ ُ ِ ﻦ
َ ﻓ ُُﻮا ﻣ ﱠﺎ ذﻛِﺮَ اﺳْ ُ اﻟﱠﮫ ﻋَﻠﯿْﮫ إِن ﻛﻨ ُﻢ ﺑِﺂ َﺎﺗِﮫ ﻣﺆْﻣﻨِﯿ
ُ َﻜﻠ ِﻤ
Eğer Allah’ın ayetlerine inanıyorsanız Allah’ın adı anılmış olanlardan yiyin.
Bu ayet Mekke’de hicretten önce inen bir ayettir. Acaba cenab-ı Hak burada
besmele çekmemizi mi emrediyor? Bunun cevabını sonraki ayetten anlıyoruz.
6. En’am 119:
ْوﻣَﺎ ﻟ ُﻢْ أَﱠﺎ ﺗَﺄ ُُﻮا ﻣ ﱠﺎ ذﻛِﺮَ اﺳْﻢ اﻟﱠﮫِ ﻋَﻠﯿ ِ وَﻗَﺪ ﻓَ ﱠﻞ ﻟ ُﻢ ﻣَﺎ َ ﱠم ﻋَﻠﯿ ُﻢ
ُ ﻠ َ ْﮫ ْ ﺼ َ َﻜ ْ ﺣﺮ َ َ ْﻜ ُ َ َﻜ ﻟ ْﻛﻠ ِﻤ
Size ne oluyor da Allah’ın adı anılmış hayvanların etlerinden yemiyorsunuz? Halbuki
Allah size neyi haram kıldığını açık açık bildirmiştir. (Açık açık bildirilenler: Leş, akan
kan, domuz eti, Allah’tan başkası adına kesilen hayvan. Bu 4 haram et, Kur’an-ı
Kerim’in 4 yerinde geçer)
Bu ayet Mekke döneminde inen bir ayettir. Mekke’de Müslümanlar birbirlerinden
gelen etleri yeme konusunda tereddüt eder miydi? Mesela Ebubekir radıyallahu anh,
Ömer radıyallahu anhden gelen eti yeme konusunda tereddüt eder miydi? Hayır
tereddüt etmezdi. Peki, kim kendilerine et getirince tereddüt edip yememiş olabilirler?
Tabii ki müşrikler… Müşriklerin getirdiği etleri yemiyorlardı. Bunun üzerine Allah teala
yukardaki ayeti indirdi. “Size ne oluyor ki üzerine Allah’ın adı anılmış hayvanların
etlerinden yemiyorsunuz? Halbuki Allah size neyi haram kıldığını açık açık
bildirmiştir.”
Müşrikler her kestikleri hayvanları putları için kesmezlerdi. En’am 138 ve 139.
ayetlerde anlatıldığına göre müşrikler hayvanları bir kaç gruba ayırmışlardı. Bir grup
hayvanın etini sadece belirli kişilerin yiyebileceğini iddia ederlerdi. Bir grup hayvana
da binmeyi yasaklarlardı. Bir grup hayvanın üzerine de Allah’tan başkasının adını
anarlardı. Bunları yaparken de “bunlar Allah’ın emridir” diye ona iftira ederlerdi.
3. Yani müşrikler kestikleri hayvanların sadece bir grubu Allah’tan başkasının
(putlarının) adını anarak kesiyorlardı. Bunun dışındaki hayvanları normal keserlerdi.
Yani putların adını anmazlar, Allah’ın adını anarak keserlerdi. Müslümanlar da
müşriklerin kestiği tüm etlerden sakınırlardı. Onun için Allah teala En’am 119’da diyor
ki: “Size ne oluyor da Allah’ın adı anılmış hayvanların etlerinden yemiyorsunuz?” Yani
o bir grup hayvan dışındakiler putlar adına kesilmediği için neden onlardan da
sakınıyorsunuz halbuki size yasaklananlar leş, akan kan, domuz eti ve Allah’tan
başkası adına kesilenlerdir deniyor.
Bakın Mekkeli müşriklerin kestikleri hayvanlarla ilgili Allah teala “niye yemiyorsunuz”
diyor. Ehl-i kitaptan bahsederken de “ehl-i kitabın yiyecekleri size helaldir” diyor.
Burada “yiyecek” diye genel olarak bahsediliyor. Hayvanı kesmekten falan
bahsedilmiyor. Demek ki yasak olan Allah’tan başkası adına kesilen hayvanları etleri.
Müşriğin her kestiği değil. Ehl-i kitabın yiyeceklerinin yenebileceği konusu zaten açık.
6. En’am 119: (devamı)
ٍ ن َﱠ ُ َ ُ ْ ُ ْ ﺪ ﻦ
َ وَإِن ﻛ ِﯿﺮًا ﻟ ُﻀِﱡﻮن َِھ َاﺋﮭِﻢْ ﺑﻐﯿْﺮِ ﻋِﻠْﻢ إِ ﱠ رﺑﻚَ ھﻮ أَﻋْﻠَﻢ ﺑِﺎﻟﻤﻌﺘَ ِﯾ
َ ِ ِ ﱠ َﺜ َﯿ ﻠ َ ﺑﺄ ْﻮ
İnsanların çoğu bilgiye dayanmaksızın kendi hevalarıyla yanlışa yönlendirirler. Senin
rabbin aşırı gidenleri çok iyi bilir.
Bakın ayetin bu bölümüne dikkat edin. Allah bunu, müşriklerin kestiği hayvanlardan
bahsederken söylüyor. Delile dayanmadan insanları yanlışa yönlendirmekten
bahsediyor. Bizim mezheplerin söylediği “Müşriklerin kestiği yenmez” hükmü
bilgisizce, hiçbir delile dayanmadan söylenmiş bir sözdür. Halbuki müşrikin sadece
Allah’tan başkası adına kestiği yenmez. Ama bu, ‘müşrikin kestiği yenmez’e
çevrilmiştir.
BESMELE ÇEKMEDEN KESİLEN HAYVANIN ETİ YENİR Mİ?
Hanefi, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre besmele çekmeden kesilen hayvanın eti
yenmez. Bunu söylerken de şu ayete dayanırlar.
6. En’am 121:
ْوََﺎ ﺗَﺄ ُُﻮا ﻣ ﱠﺎ ﻟَﻢ ُﺬﻛَﺮِ اﺳْ ُ اﻟﱠﮫ ﻋَﻠﯿْﮫِ وَِ ﱠﮫ ﻟﻔِﺴ ٌ وَإِن اﻟﺸ َﺎ ِﯿﻦَ ﻟ ُﻮ ُﻮنَ إَِﻰ أوْﻟ َﺎﺋﮭِﻢْ ﻟ ُﺠَﺎدُِﻮ ُﻢْ وَإنْ أﻃﻌﺘ ُﻮ ُﻢْ إﻧ ُﻢ
ﻢ ﻠ ِ َ إﻧ ُ َ ْﻖ ﱠ ﱠﯿ ﻃ َﯿ ﺣ ﻟ َ ِﯿ ِ ِﯿ ﻟ ﻛ ِ َ َ ْ ُﻤ ھ ِﱠﻜ ْ ﻟ ْﻛﻠ ِﻤ ْ ﯾ
َﻤ ِﻛ ن
َ ﻟ ُﺸْﺮ ُﻮ
Fısk olduğu kesin olduğu halde üzerine Allah’ın adının anılmamış olanlardan
yemeyin. Şeytanlar dostlarına sizinle mücadele etsinler diye fısıldarlar. Eğer onlara
itaat ederseniz siz de müşrik olursunuz.
Bu ayete yukarıda adı geçen üç mezhep şöyle anlam vermişlerdir. “Üzerlerine Allah
ismi anılmamış olanlardan yemeyin, çünkü o bir fisktır”
(Sadece bu ayet üzerine yapılmış iki adet mukayeseli fıkıh sohbetini linkten
dinleyebilirsiniz)
1. http://www.kurandersi.com/mukayeseli-fikih-dersleri/2009/hayvan-kesimi-1.html
2. http://www.kurandersi.com/mukayeseli-fikih-dersleri/2009/hayvan-kesimi-2.html
4. Peki bu üç mezhep bu ayete dayanarak “besmelesiz kesilen hayvanın eti haramdır”
hükmüne nasıl varıyorlar? Ayetin şeklini bozarak varıyorlar. Bunu Arapça bilenler için
kısaca anlatalım: Ayetin “ve innehu fıskun” bölümüne “liennehu fıskun” manası
veriyorlar. Vav harfini kaldırıp bir illet lam’ı ekliyorlar ve “çünkü o fısktır” anlamı
veriyorlar. Vav harfi kaldırılınca cümle-i ibtidaiye yapılmış oluyor. Halbuki o cümle
Arapçada ancak hal cümlesi olabilir. Çünkü birincisi inşa cümlesidir. İkincisi ihbar
cümlesidir. Birbirleri üzerine atfedilemezler. Dolayısıyla cümle ancak hal cümlesi olur.
İmam Şafi bunu esas alarak demiş ki: “Hayvanı keserken besmele çekmek farz
değildir. İster unutarak ister kasten besmele çekmese o hayvanın eti yenir. Ama
besmele çekmek sünnettir.”
Şimdi de Arapça bilmeyenler için anlatayım. Arapça bilmeyen kişi de meseleyi çok
net bir şekilde anlayabilir. Ayeti bir kez daha okuyalım:
“Fısk olduğu kesin olduğu halde üzerine Allah’ın adının anılmadığı şeylerden
yemeyin. Şeytanlar dostlarına sizinle mücadele etsinler diye fısıldarlar. Eğer onlara
itaat ederseniz siz de müşrik olursunuz.” (6. En’am 121)
Burada ayetin başıyla sonunu koparmamak çok önemli. Ayetin başında “fısk olarak
hayvan kesmekten” bahsediyor, sonunda da şirkten bahsediyor. Demekki bu fısk
olarak kesmenin şirkle bir bağlantısı var. Şimdi aynı surenin 145. ayetine bakalım:
6. En’am 145:
ُﻞْ َﺎ َﺟِﺪ ِﻲ ﻣَﺎ ُوﺣِﻲ إِﻟَﻲ ُﺤﺮﻣًﺎ ﻋَﻠَﻰ ﻃَﺎﻋﻢ ﯾﻄﻌ ُ ُ إِﱠﺎ أَن ﯾ ُﻮن ﻣﯿﺘَﺔً أوْ د ًﺎ ﻣﺴ ُﻮﺣًﺎ أوْ َﺤْﻢَ ﺧﻨْ ِﯾﺮٍ َﺈ ﱠ ُ ِﺟ ٌ َو ﻓِﺴ ًﺎ
ِ ٍ َ ْ َﻤﮫ ﻟ ْ َﻜ َ َ ْ َ َﻣ َ ْﻔ َ ﻟ ِ ﺰ ﻓِﻧﮫ ر ْﺲ أ ْ ْﻘ أ َ ﱠﻣَﱠ ﻗ ﻟ أ ُﻓ
أھ ﱠ ﻟ َ ْ ِ ﻠ ﮫ ﮫ
ِ ُِ ِﻞ ِﻐﯿﺮ اﻟﱠ ِ ﺑ
Deki: Bana vahyolunanlar içinde yiyen bir kimsenin yemesinin haram olduğu bir şey
bulamıyorum. Ancak ölü hayvan (leş), akan kan, domuz eti -çünkü domuz eti pisliktir-
ya da fısk olarak Allah’tan başkası adına kesilen hayvan hariçtir.
Demekki Allah’tan başkası adına hayvan kesmek fıskmış. Zaten bu da şirktir. Şimdi
En’am suresi 121. ayeti tekrar dikkatle okuyalım:
“Fısk olduğu kesin olduğu halde üzerine Allah’ın adının anılmadığı şeylerden
yemeyin. Şeytanlar dostlarına sizinle mücadele etsinler diye fısıldarlar. Eğer onlara
itaat ederseniz siz de müşrik olursunuz.” (6. En’am 121)
Yani buradaki olay besmele çekilip çekilmemesi değil Allah’tan başkasının adının
anılıp anılmaması olayıdır. Allah’tan başkası adına hayvan kesmeyi kabul edenler
müşrik olur. Yani bir müşrik fısk olduğu kesin olduğu halde putuna hayvan kesecek
ve sen bunu normal karşılayıp itaat edeceksin. İşte o zaman sen de müşrik olursun,
Allah’ın kesin olarak yasakladığını bir şeyi hoş karşılayan, normal gören kişi müşrik
olur. İşte şeytanlar, fısk olan bu işi inananlara da hoş göstersinler diye müşriklere
telkinlerde bulunurlar. Zaten bu tür uygulamalar müşriklerin ibadet olarak yaptıkları
uygulamalardır. Onların ibadetine iştirak inançlarına da iştiraki beraberinde getirir.
Ayette anlatılan ve yasaklanan budur.
Peki besmelesiz kesilen hayvanın etini yiyen müşrik olur mu? Asla olmaz. Hatta
zorda kalan bir kişi, ölmeyecek kadar put adına kesilen etten yese gene müşrik olmaz.
Bilmeden yese gene müşrik olmaz. Ayet “fısk olduğu kesinse yemeyin” diyor. Yani
Allah’tan başkası adına kesildiği kesinse yemeyin diyor. Sahabeler, Medine
çevresinden gelen ve hangi amaçla kesildiği belli olmayan etler hakkında
5. Peygamberimize soru soruyorlar. Peygamberimiz de “Siz Bismillah deyin ve yiyin”
buyuruyor.
Yani besmelesiz kesilen hayvanın eti yenmez hükmü aynen müşrikin kestiği
hayvanın eti yenmez hükmü gibi hiçbir bilgiye ve delile dayanmayan bir görüştür. Bu
görüş sahipleri ayetler arası ilişkiyi kurmadıkları gibi ayetin kendi içindeki
bütünlüğünü bile koruyamamışlar, ayeti bölmüşlerdir. Dil kurallarına aykırı anlam
vermeleri de yanlışın ayrı bir boyutudur.
Fakat imam Şafii çok isabetli bir şekilde; “Bu ayetten, ‘besmele çekmeden kesilen
hayvanın eti yenmez’ şeklinde bir hüküm çıkarılamaz.” demiştir. Çünkü ayette
kesenle ilgili hiçbir şey yoktur. Fakat bu doğru hükmü veren imam Şafii “müşriklerin
kestiği yenmez” demektedir. Tamam müşriklerin putu adına kestikleri yenmez ama
onlar her hayvanı keserken putları adına kesmiyorlar ki? Yani müşriğin putu adına
kestiği yenmez doğru ama bunu genelleyerek “müşriklerin kestiği yenmez” demek
doğru değildir. “Müşriklerin kestiği yenmez” diyen dört mezhebin dördü de ehl-i
kitabınkiler yenir diyerek kendi içlerinde büyük bir çelişkiye de düşmüşlerdir. Bu konu
yukarıda işlenmişti.
HAYVANI KESERKEN BESMELE ŞARTI NERDE VARDIR?
Yalnız bir tek yerde hayvanı keserken besmele şartı vardır. O da kurbandadır. Onu
da Allah teala çok açık olarak bildirmiştir. Bu konuda çok ayet var ama iki tanesini
inceleyelim.
22. Hac 34:
َْ م
ِ وَﻟ ُ ﱢ أ ﱠﺔٍ ﺟﻌَﻠﻨَﺎ ﻣﻨْﺴَ ًﺎ ِﯿﺬْﻛﺮُوا اﺳْﻢ اﻟﱠ ِ ﻋََﻰ ﻣَﺎ َزَﻗ ُﻢ ﻣِﻦ ﺑ ِﯿﻤَﺔِ اﻟْﺄﻧﻌَﺎ
ر َﮭ ْ ْ َﮭ َ ﻠﮫ ﻠ ُ َ ِﻜﻞ ُﻣ َ ْ َ ﻜ ﻟ
Her ümmet için, Allah’ın onlara rızık olarak verdiği koyun, keçi, sığır, deve cinsinden
hayvanlar üzerine Allah’ın adını ansınlar diye kurban ibadeti koyduk…
Kurban bir ibadet olduğu için onu keserken de Allah’ın adını anmak farzdır. Bu da
kurban bayramı günlerinde olur.
Aynı surede Allah teala biz ümmet-i Muhammed için de şöyle buyuruyor:
22. Hac 36:
وَاﻟ ُﺪْنَ ﺟﻌَﻠﻨَﺎھَﺎ ﻟ ُﻢ ﻣِﻦْ ﺷ َﺎﺋِﺮ اﻟﱠﮫِ ﻟ ُﻢْ ِﯿﮭَﺎ ﺧﯿْ ٌ َﺎذْﻛﺮُوا اﺳْﻢ اﻟﱠ ِ ﻋَﻠﯿﮭَﺎ ﺻ َا ﱠ
َﻮ ف ْ َ َ ﻠﮫ ُ َﻌ ِ ﻠ َﻜ ﻓ َ ﺮ ﻓ ْ ْﺒ َ ْ َﻜ
İri gövdeli hayvanları da (koyun, keçi, sığır ve develeri) sizin için Allah’a ibadetin
simgelerinden kıldık. Sizin için onlarda hayır vardır. Sıra sıra dizildikleri zaman
(kurban bayramında) üzerlerine Allah’ın adını anın.
ÖZET
Kur’an-ı Kerim’e göre ehl-i kitabın büyük bölümü müşriktir. Dolayısıyla mezheplerin
söylediği: “Müşriklerin kestikleri yenmez ehl-i kitabınkiler yenir” şeklindeki hükümleri
hem çelişkili hem de yanlıştır. Kesen kim olursa olsun kestiği hayvan yenir. Ancak
Allah’tan başkası adına kesilen hayvanlar yenmez.
6. 1. Müşriklerin Allah’tan başkası adına kestikleri (taptıkları varlıklar için kestikleri)
yenmez. Müşriklerin normal olarak kestikleri hayvanların eti yenir.
2. Yahudi ve Hıristiyanların kestikleri yenir. Fakat vurarak öldürmüşlerse yenmez.
Ama vurarak sersemleyen hayvan ölmeden kesilirse yenir. Zaten batıda ve dünyanın
her yerinde ölü hayvan etini satmak kanunlarca yasaktır. Onun için hayvanı
öldürmeyecek şekilde vuruyorlar veya şoke ediyorlar sonra hemen kesiyorlar.
3. Hayvan keserken besmele çekmek farz değil, sünnettir. Yani ister unutarak ister
bilerek besmele çekmeyen kişinin kestiği hayvan yenir. Allah’tan başkasının adı
anılarak kesilen hayvanın eti yenmez.
4. Fabrikada sırayla kesilen tavuklar yenir. Bazıları ‘onu insan kesmiyor alet kesiyor’
diyorlar. Zaten hiçbir hayvanı insan eliyle öldürmez, dünyada her kesilen hayvanı
insan bir aletle kesiyor. Bunun bıçak olmasıyla makine olması arasında fark yoktur.
Bazıları İslami usül diye makinenin başına bir kişi koyup her geçen tavuk için
Bismillah, bismillah dedirtiyorlar. Dakikada 1000 tavuk kesildiği için adam besmele de
çekemiyor. İnsanlara bu ızdırabı çektirmenin anlamı ne kardeşim. Sünnete uyayım
diye Besmeleyle olsun diyorsan makineyi çalıştırırken “Bismillah” diye çalıştır yeter.
Bunları nerden çıkarıyorlar. Delilsiz olarak herhangi bir şeye haram demeye
hiçbirimizin yetkisi yoktur. Kesin haram olan bir şeye de delilsiz olarak helal demeye
kimsenin yetkisi yoktur.
5. Domuzun etini yemek haramdır. Ama derisini tabaklayarak kullanmak haram
değildir. Çünkü ayette;
“Deki: Bana vahyolunanlar içinde yiyen bir kimsenin yemesinin haram olduğu bir
şey bulamıyorum. Ancak ölü hayvan (leş), akan kan, domuz eti -çünkü domuz eti
pisliktir- ya da fısk olarak Allah’tan başkası adına kesilen hayvan hariçtir.” (6 En’am
145)
Ayette yiyen bir kimsenin yemesinin deniyor. Yani yasak yemeyle ilgili. Ayrıca
“domuz” denmiyor. “Domuz eti” deniyor. Sonra “o bir pisliktir” deniyor. Bazıları
buradaki “o” zamirinden hareketle “domuzun her şeyi haramdır” yargısına varıyor.
Halbuki bu yargı, hem dil yönünden hem mantıkça hem de benzer bir konudaki
hadis-i şerife göre yanlıştır. Çünkü hangi dil olursa olsun ‘domuz eti’nden bahsettikten
sonra ‘o’ denirse kimse domuzu anlamaz. Her dilde bu zamir domuz etine gider. Bu
konuyla ilgili hadis şudur:
Hz. Meymune'nin azatlı bir cariyesine sadaka olarak bir koyun verilmişti, bir gün
koyun öldü. Allah'ın Elçisi o koyuna rastladı ve dedi ki; "Bunun derisini alsaydınız
tabaklardınız, ondan yararlanırdınız." Dediler ki; “o ölüdür”. Dedi ki;"Onun yalnızca
yenmesi haram kılınmıştır." (innema hurrime ekluhu) (Müslim, Hayz, 100)
Ayrıca peygamberimiz “Hangi deri tabaklanırsa temiz olur” buyurarak bu konuda
genel bir hüküm belirtmiştir. (Derinin tabaklanması, kimyevi maddeler kullanarak
temizlenmesi demektir.)
7. Dolayısıyla bir hüküm verirken hem ayetin kendi içindeki bütünlüğüne, hem ayetler
arası ilişkilere, hem peygamberimizin o konudaki uygulamalarına hem de ayetlerin dil
ve mantık yönünden iyi değerlendirilmesine çok dikkat etmek gerekir.
Prof. Dok. Abdülaziz Bayındır
