Contenu connexe
Similaire à บทที่5ต้นทุนและจุดคุ้มทุน
Similaire à บทที่5ต้นทุนและจุดคุ้มทุน (20)
บทที่5ต้นทุนและจุดคุ้มทุน
- 1. บทที่ 5
ตนทุน และจุดคุมทุน
(Cost & Break Event Point)
ในการผลิตสินคาหรือบริการนั้น จะตองมีคาใชจายหรือรายจายในปจจัยการผลิตที่ใชใน
กระบวนการผลิตเกิดขึ้นซึ่งเราเรียกวา “ตนทุนการผลิต” (cost of production) ในการวิเคราะหเชิง
เศรษฐศาสตร จํ า เป น ต อ งนํ า ตั ว เลขของต น ทุ น หรื อ ค า ใช จ า ยต า ง ๆ ในการผลิ ต ไปวิ เ คราะห
เปรียบเทียบเพื่อเลือกโครงการที่เหมาะสมที่สุด หรือใชในการวิเคราะหเพื่อหาจุดคมทุน ตนทุน
สามารถแบงออกไดเปนหลายลักษณะ ทั้งนี้ขึ้นอยูกับจุดประสงควานําไปวิเคราะหในลักษณะไหน
เชน นําไปวิเคราะหจุดคุมทุน นําไปวิเคราะหวาจะดําเนินกิจการไดหรือไม การวิเคราะหการทดแทน
ทรัพยสิน เปนตน
ตนทุนที่เกิดจากปจจัยการผลิต
เนื่องจากปจจัยการผลิตแบงออกเปน 2 ประเภท คือ ปจจัยคงที่ กับปจจัยผันแปร ดังนั้น
ตนทุนการผลิตซึ่งเปนคาใชจายหรือรายจายในปจจัยการผลิตจึงแบงตามประเภทของปจจัยการผลิต
ออกเปน 2 ประเภทเชนเดียวกัน คือ
1. ตนทุนคงที่ (fixed cost) หมายถึง คาใชจายหรือรายจายในการผลิตที่เกิดจากการใชปจจัย
คงที่ หรือกลาวอีกอยางหนึ่งไดวาตนทุนคงที่เปนคาใชจายหรือรายจายที่ไมขึ้นอยูกับปริมาณหรือ
จํานวนหนวยของผลผลิต กลาวคือ ไมวาจะผลิตปริมาณมาก ปริมาณนอย หรือไมผลิตเลย กิจการก็
จะเสียคาใชจายในจํานวนที่คงที่ ตัวอยางของตนทุนคงที่ ไดแก คาใชจายในการลงทุนซื้อที่ดิน
คาใชจายในการกอสรางอาคารสํานักงานโรงงาน เปนตน ซึ่งคาใชจายเหลานี้เปนคาใชจายที่ตายตัว
ไมเปลี่ยนแปลงตามปริมาณการผลิต สมมติเชน ตนทุนคงที่รวมเปนเงิน 1,000,000 บาทตอป ไมวา
กิจการจะผลิตสินคาหรือไม ตนทุนคงที่จะยังคงเทาเดิมคือ 1,000,000 บาท
2. ตนทุนผันแปร (variable cost) หมายถึง คาใชจายหรือรายจายในการผลิตที่เกิดจากการใช
ปจจัยผันแปร หรือกลาวอีกอยางหนึ่งไดวาตนทุนผันแปรเปนคาใชจายหรือรายจายที่ขึ้นอยูกับ
- 2. บทที่ 5 ตนทุน และจุดคุมทุน
ปริมาณของผลผลิต กลาวคือ ถาผลิตปริมาณมากก็จะเสียตนทุนมาก ถาผลิตปริมาณนอยก็จะเสีย
ตนทุนนอย และจะไมตองจายเลยถาไมมีการผลิต ตัวอยางของตนทุนผันแปร ไดแก คาใชจายที่เปน
คาแรงงาน คาวัตถุดิบ คาขนสง คาน้ําประปา คาไฟฟา ฯลฯ ตนทุนผันแปรจะมีลักษณะผันแปรไป
ตามจํานวนหนวยผลิตและขาย สมมติเชน การผลิตสินคา 5,000 ชิ้น ตนทุนคาวัตถุดิบมีคา 10,000
บาท แตเมื่อผลิตสินคาเพิ่มขึ้นเปน 10,000 ชิ้น ตนทุนคาวัตถุดิบจะสูงขึ้นเปน 20,000 บาท เปนตน
นอกจากนี้ เรายั ง สามารถแบ ง ต น ทุ น การผลิ ต ออกเป น ต น ทุ น ทางบั ญ ชี กั บ ต น ทุ น ทาง
เศรษฐศาสตร ซึ่งทั้ง 2 ประเภทมีความแตกตางกันดังนี้
1. ตนทุนทางบัญชี (business cost) หมายถึง คาใชจายตาง ๆ ที่เกิดขึ้นเนื่องจากการผลิตซึ่ง
คิดเฉพาะรายจายที่เห็นชัดเจน มีการจายเกิดขึ้นจริงๆ (explicit cost)
2. ตนทุนทางเศรษฐศาสตร (economic cost) หมายถึง คาใชจายทั้งหมดที่เกิดขึ้นเนื่องจาก
การผลิต ทั้งรายจายที่เห็นชัดเจนวามีการจายจริงและรายจายที่มองไมเห็นชัดเจนหรือไมตองจายจริง
(implicit cost) รายจายที่เห็นชัดเจนวามีการจายจริง ไดแก คาใชจายตาง ๆ ที่จายออกไปเปนตัวเงิน
เชน เงินเดือน คาจาง คาเชา ดอกเบี้ย คาวัตถุดิบ คาขนสง และอื่น ๆ รายจายที่มองไมเห็นชัดเจนวามี
การจายจริง เปนคาใชจายที่ไมไดจายออกไปเปนตัวเงิน แตผูผลิตหรือผูประกอบการจะตองประเมิน
ขึ้นมาและถือเปนตนทุนการผลิตสวนหนึ่ง ไดแก ราคาหรือผลตอบแทนของปจจัยการผลิตในสวนที่
ผูผลิตเปนเจาของเองและไดนําปจจัยนั้นมาใชรวมในการผลิต ดวย เชน นายสมชายเปดรานขาย
ของชําที่บานของตนเองหรือใชบานเปนสถานที่ทํางาน ซึ่งในกรณีนี้ นายสมชายไมไดคิดคาเชาบาน
ของตนเองที่นํามาใชในการประกอบกิจการดังกลาว ซึ่งถานายสมชายนําบานไปใหผูอื่นเชาเพื่อ
ดําเนินกิจการเขาจะตองไดรับคาเชา ดังนั้นคาเชาบานสวนที่ควรจะไดแตกลับไมไดดังกลาว ถือวา
เปนตนทุนคาเสียโอกาสของนายสมชาย (opportunity cost) ซึ่งตนทุนดังกลาวจะนํามารวมอยูใน
ตนทุนทางเศรษฐศาสตร นอกจากนี้ คาจางของนายสมชายที่ควรจะไดรับหากนายสมชายไปรับจาง
ทํางานใหผูอื่น แตกลับไมไดรับเพราะตองมาดําเนินกิจการเอง เงินคาจางสวนนี้ก็ตองนํามารวมใน
ตนทุนทางเศรษฐศาสตรดวยเชนกัน
ตนทุนที่มองไมเห็นเหลานี้จะถูกนับรวมเขาไปดวยทําใหตนทุนทางเศรษฐศาสตรสูงกวา
ตนทุน ทางบัญชี ดังนั้นกําไรในทางเศรษฐศาสตรจึงนอยกวากําไรในทางบัญชีเสมอ
68
ดร.พจน พจนพาณิชยกุล มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร
- 3. เอกสารประกอบการเรียน วิชา เศรษฐศาสตรวิศวกรรม
ชนิดของตนทุน
ตนทุนแบงออกไดหลายลักษณะ ขึ้นอยูกับการนําไปวิเคราะห ดังรายละเอียดตอไปนี้
1. ตนทุนเริ่มแรก (First Costs) ตุนทุนเริ่มแรกเปนคาใชจายเริ่มแรกหรือขั้นตนทั้งหมดของ
การลงทุน (initial investment) ของธุรกิจ ตัวอยางเชน คากอสรางตัวโรงงาน คาเครื่องจักร คาติดตั้ง
คาฝกอบรม คาขนสง คาเครื่องมือและอุปกรณสําหรับเครื่องจักร เปนตน ทั้งหมดนี้เรียกวาตนทุน
เริ่มแรก ซึ่งจะเห็นไดวาเงินทุนเริ่มแรกนั้นสําคัญมากบางโครงการตองใชเงินจํานวนมาก อาจเปน
ประการแรกที่จะเลือกหรือไมเลือกโครงการนั้นก็เปนได
2. ตนทุนดําเนินการ (Operating Costs) ตนทุนการดําเนินการจะเกิดขึ้นเมื่อเริ่มเปดกิจการ
ประกอบดวยคาแรงทางตรง (direct labor) คาวัสดุทางตรง (direct material) และคาโสหุย (factory
overhead) หรือเรียกวาคาใชจายโรงงาน เปนตน ตนทุนการดําเนินการจะเกิดขึ้นตลอดระยะเวลาของ
การดําเนินกิจการ สวนใหญจะกําหนดเปนรายป
3. ตนทุนอนาคต (Future Costs) เปนตนทุนที่เตรียมไวใชในอนาคต โดยจะตองคํานึงถึง
มูลคาของเงินที่เปลี่ยนแปลงตามระยะเวลา เชน ในปนี้เครื่องจักรมีราคา 1,000,000 บาท แต จะซื้อ
อีกในปหนา ราคาตองมีการเปลี่ยนแปลงอยางแนนอน ผูวิเคราะหการลงทุนจะตองคํานึงถึงตนทุน
อนาคตนี้ดวย
4. ตนทุนตามบัญชี (Book Costs) เปนตนทุนที่ปรากฏในบัญชีโดยที่หนักคาเสื่อมราคาใน
แตละปออก เชน ซื้อเครื่องจักรใชในการผลิตราคา 1,000,000 บาท อายุการใชงาน 5 ป ราคามูลคา
ซาก 10,000 บาท ถานําเอา 5 ไปหารราคาเครื่องจักร จะไดคาเสื่อมโดยเฉลี่ย 1,000,000/5 = 200,000
บาทตอป เมื่อใชงานไป 1 ป มูลคาตามบัญชีจะเหลือเปน 1,000,000 – 200,000 = 800,000 บาท ถา
ขายกิจการไป ราคาขายของเครื่องจักรอาจสูงหรือต่ํากวา 800,000 บาทก็เปนได
5. ตนทุนจม (Sunk Costs) เปนตนทุนที่จายไปแลวในอดีต แตยังไมสามารถคืนทุนได
ในตอนนี้ เชน ซื้อเครื่องจักรราคา 200,000 บาท ถือวาเปนตนทุนจม หลังจากใชงานไป 5 ป ก็หมด
สภาพตามบัญชี มีมูลคาซาก 20,000 บาท แตถาขายไดจริง ๆ ราคา 10,000 บาท เปนตนทุนที่จมอยู
10,000 บาท เปนตน
6. ตนทุนสวนเพิ่ม (Incremental Costs) เปนตนทุนที่เพิ่มขึ้นจากการลงทุนไวแตเดิม ซึ่ง
จะตองไดผลตอบแทนคุมกับที่ไดลงทุนเพิ่มขึ้น
7. ตนทุนทดแทนทรัพยสิน (Replacement Costs) เมื่อทรัพยสินใชไปไดระยะหนึ่งอาจจะ
ล า สมั ย หรื อ เสื่ อ มสภาพ ผลผลิ ต ลดลง ความแม น ยํ า ลดลง และทํ า ให ต น ทุ น การผลิ ต สู ง ขึ้ น
ดร.พจน พจนพาณิชยกุล มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร
69
- 4. บทที่ 5 ตนทุน และจุดคุมทุน
จึงจําเปนตองทดแทนดวยทรัพยสินที่ทันสมัยขึ้น และชวยประหยัดคาใชจายไดดีกวาเดิม ตนทุน
ทดแทนหมายถึงคาใชจายทั้งหมด รวมทั้งคาติดตั้งและสามารถดําเนินการได
8. ตนทุนเงินสด (Cash Costs) คือตนทุนที่ตองจายเปนเงินทั้งหมด เพื่อจะไดทราบการ
ไหลเวียนของเงินสดเขาและเงินสดออกนั่นเอง
9. ตนทุนเปลี่ยนยายได (Postponable Costs) เปนตนทุนที่สามารถลดหรือเพิ่มได แลวแต
ความจําเปนในระยะเวลานั้น ๆ ตัวอยางเชน คาซอมบํารุงรักษา ถามีผลกําไรมากยอมจายสูงได แต
ถาขาดทุนอาจตองลดลง เปนตน ซึ่งจะตรงกันขามกับตนทุนที่เปลี่ยนยายไมได เชน คาแรงงาน เปน
ตน
10. ตนทุนคางจายและตนทุนรอตัดบัญชี (Accrued and Deferred Costs) เปนตนทุนที่คาง
จาย หรือตนทุนที่ไดรับบริการลวงหนาแลวแตจายตอนหลัง เชน คาประกันภัย ซึ่งใหความคุมครอง
นับแตตนป แตชําระเงินตนกลางปก็ได สวนตนทุนรอตัดบัญชีก็คือตนทุนที่จายลวงหนา เชน คาเชา
คาวัสดุคงคลัง เปนตน
11. ตนทุนแยกไดและตนทุนรวม (Traceable and Common Costs) ตนทุนแยกไดนั้นเปน
ตนทุนที่สามารถกําหนดหรือแยกแยะไดแนนอนวาเปนคาใชจายอะไร เชน ตนทุนวัสดุทางตรง
คาแรงทางตรง ซึ่งประเมิ นไดงาย เปนตน สวนตนทุนที่ไมสามารถแยกไดเรียกวาตนทุนรวม ซึ่งไม
สามารถแยกแยะหรือจัดสรรใหชัดเจนได เชน คาใชไฟฟา คาน้ํา เปนตน
12. ตนทุนเพิ่มขึ้นตอหนวย (Marginal Costs) เปนตุนที่เพิ่มขึ้นตอหนวยผลิต เชน เดิมผลิต
100 หนวย ตนทุน 100 บาท คิดเปนตนทุนหนวยละ 1 บาท ถาเพิ่มการผลิตเปนอีก 50 หนวย ตนทุน
ก็เพิ่มขึ้นอีก 40 บาท คิดเปนตนทุนที่เพิ่มตอหนวย 0.80 บาทตอหนวยผลิต ซึ่งตนทุนสวนเพิ่มขึ้นตอ
หนวยนี้นิยมนําไปใชในการตัดสินใจ
13. ตนทุนควบคุมไดและตนทุนลดได (Controllable and Reducible Costs) เปนตนทุนที่
ควบคุมไดและตนทุนลดได สวนใหญเปนตนทุนการผลิตที่เราควบคุมคาใชจายตางๆ ไดระดับหนึ่ง
สวนตนทุนควบคุมไดแตลดไมไดคือทรัพยสินเครื่องอุปโภคบริโภคที่จําเปนตองใช และตนทุนที่ลด
ไดแตควบคุมไมได เชน คาโฆษณา เปนตน
14. ตนทุนเพื่อการตัดสินใจ (Decision Making Costs) สวนใหญแลวจะเปนตนทุนใน
อนาคตซึ่งวางแผนไวโดยมีทางเลือกตาง ๆ เพื่อการตัดสินใจ
15. ตนทุนเสียโอกาส (Opportunity Costs) เปนมูลคาที่สูญเสียไปจากการนําเอาทุนไปใชใน
ทางเลือกอื่น ๆ ที่ใหผลตอบแทนนอยกวาโครงการที่ควรจะเลือก เชน มีเงินอยู 100,000 บาท นําไป
ฝากธนาคารไดอัตราดอกเบี้ย 10% ตอป ไดกําไรทั้งหมด 10,000 บาทตอป แตถาเขานําเงินไปลงทุน
70
ดร.พจน พจนพาณิชยกุล มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร
- 5. เอกสารประกอบการเรียน วิชา เศรษฐศาสตรวิศวกรรม
ในโครงการที่ไดผลตอบแทนเปนกําไร 50,000 บาทตอป แตเขาไมไดเลือกเพราะคิดวาฝากธนาคาร
มั่นคงกวา จึงทําใหเขาเสียโอกาส แทนที่จะเอาทุน 100,000 บาทไปลงทุนโครงการ เปนตน
16. ตนทุนทางตรงและตนทุนทางออม (Direct and Indirect Costs) ตนทุนทางตรงเปน
ตนทุนที่ใชผลิตสินคาจริง เชน คาแรง คาวัสดุ สามารถคิดเปนคาใชจายตอหนวยที่ผลิตได สวน
ตนทุนทางออมนั้นเปนตนทุนที่ไมไดใชโดยตรงกับการผลิต และประเมินเปนคาใชจายตอหนวยได
ยาก เปนตนทุนรวม เชน คาไฟฟา คาใชจายการบริหาร เปนตน
17. ตนทุนคงที่และตนทุนแปรผัน (Fixed and Variable Costs) ตนทุนคงที่คืนตนทุนที่
เกิดขึ้นเทากันตลอดกิจกรรม เชน คาเสื่อมราคา คาประกันภัย คาเชาโรงงาน เปนตน ไมวาปริมาณ
การผลิตจะนอยหรือมาก คาใชจายจะคงที่ตลอด สวนตนทุนแปรผันคือตนทุนที่เกิดขึ้นแลวแต
จํานวนหรือปริมาณการผลิต ถาผลิตมากจายมากเชน คาแรงทางตรง คาวัสดุทางตรง เปนตน
18. ตนทุนรวม (Total Costs) เปนตนทุนรวมระหวางตนทุนคงที่และตนทุนแปร
19. ตนทุนมาตรฐาน (Standard Costs) คือ ตนทุนในการผลิตสินคาซึ่งประมาณขึ้นกอนการ
ผลิตจริง มีไวเพื่อเทียบกับการผลิตจริงวาเบี่ยงเบนไปเทาไร แลวจะปรับปรุงอยางไร
20. ตนทุนในการผลิต (Production Costs) ตนทุนในการผลิตในทางบัญชีแบงเปนคาใชจาย
3 ประเภทคือ
ก. คาวัตถุดิบทางตรง (Direct Material Costs) ซึ่งเปนวัตถุดิบที่เปนสวนประกอบที่สําคัญ
ในการผลิต และสามารถคิดเปนคาใชจายตอหนวยผลิตไดแนนอน เชน การผลิตเกาอี้
วัตถุดิบหลักคือไม ใชจํานวน 100 บาทตอเกาอี้ 1 ตัว เปนตน
ข. คาแรงงานทางตรง (Direct Labor Costs) เปนคาแรงที่สามารถชี้เฉพาะลงไปไดวาเปน
ของผลิตภัณฑใดที่ผลิตขึ้น ไดแก คาแรงงานคนงานทอผา เย็บผา เปนตน
ค. คาใชจายโรงงาน (Factory Overhead Costs) เปนคาใชจายที่เกิดขึ้นนอกเหนือไปจาก 2
ประเภทขางตนนี้ เปนคาใชจายโรงงานหรือคาโสหุยทั้งหมด เชน เงินเดือนผูจัดการ คา
น้ํา คาไฟฟา เปนตน
21. ตนทุนจากการขายและบริหาร (Distribution and Administrative Expenses) เปนตนทุน
ที่เกิดขึ้น เรียกรวม ๆ วาคาใชจายในทางการคา เปนคาใชจายที่เกิดขึ้นจากการนําเอาสินคาไปสู
ผูบริโภค เชน คาโฆษณา คานายหนา คาเงินเดือนฝายขาย เปนตน
ดร.พจน พจนพาณิชยกุล มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร
71
- 6. บทที่ 5 ตนทุน และจุดคุมทุน
ความแปรผันของตนทุน
การคํานวณหาจุดคุมทุนนั้นจะตองใชตนทุนคงที่และตนทุนแปรผันไปคํานวณ ดังนั้นถา
ประมาณตนทุนทั้งสองประเภทไมถูกตอง อาจทําใหการตัดสินใจในโครงการตาง ๆ ผิดพลาดได
ตนทุนมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา สิ่งที่ทําใหตนทุนแปรเปลี่ยนคือ
1. การผันแปรของตนทุนกับปริมาณการผลิต โดยทั่วไปถาผลิตมากขึ้น ตนทุนโดยรวม
จะตองสูงขึ้น แตตนทุนตอหนวยอาจจะลดลง
2. ลักษณะการใชจายของตนทุน การจายคาแรงเปนรายชิ้นยอมแตกตางกับการจายเปน
แบบรายเดือน คาใชจายที่จายบางอยางก็ไมแปรเปลี่ยนตามปริมาณการผลิต เชน คาประกัน คาภาษี
3. นโยบายฝายบริหาร เปนการตัดสินใจจัดซื้อของผูบริหาร เชน ซื้อเปนจํานวนนอย หรือ
จํานวนมาก ตัดสินใจโฆษณาหรือไม เปนตน เหลานี้จะมีผลตอตนทุน
4. การควบคุมการจาย ซึ่งเปนการควบคุมตนทุน ก็มีผลตอความแปรผันของตนทุนวาจะ
คุมแบบธรรมดาหรือคุมแบบเขมงวด เปนตน
5. การกําหนดปริมาณการผลิต ถาผลิตนอยกวาความสามารถของเครื่องจักร ก็อาจทําให
ตนทุนตอหนวยสูง เพราะคาใชจายคงที่ตอหนวยสูง จึงตองผลิตใหมีปริมาณที่เหมาะสม
การวิเคราะหจุดคุมทุน (Break Event Point)
จุดคุมทุน หมายถึง จุดที่รายไดรวม (Total Revenue) เทากับตนทุนรวม (Total Cost) พอดี
นั่นคือ กิจการสามารถหารายไดหลังหักคาใชจายผันแปรแลวเทากันตนทุนคงที่ หรืออีกนัยหนึ่งคือ
กิจการไมไดรับผลกําไร และไมไดรับผลขาดทุน จากการใชทรัพยสินหรือยอดกําไรเทากับศูนย
สูตร จุดคุมทุน
เมื่อ
72
P
x
FC
V
คือ
คือ
คือ
คือ
รายไดรวม = ตนทุนรวม
P(x) = FC + V(x) …………………………..(สมการที่ 5.1)
ราคาขายตอหนวย
จํานวนหนวยที่ผลิตและจําหนาย
ตนทุนคงที่รวม
ตนทุนผันแปรตอหนวย
ดร.พจน พจนพาณิชยกุล มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร
- 7. เอกสารประกอบการเรียน วิชา เศรษฐศาสตรวิศวกรรม
จากสมการที่ 5.1 ถาตองการทราบจํานวนหนวยของสินคาที่จะผลิตและจําหนาย แลวทําให
คุมทุนพอดี จะเทากับ
P(x) = FC + V(x)
P(x) – V(x) = FC
x (P – V) = FC
x
=
FC
P −V
…………………………..(สมการที่ 5.2)
P – V เรียกวา “กําไรสวนเพิ่ม” (Contribution Margin) อาจกลาวไดวา ทุก ๆ หนวยที่ขาย
เพิ่มขึ้น กิจการจะไดกําไรเพิ่มขึ้น P – V บาท
สําหรับกิจการที่มีการตั้งเปาหมายการทํากําไรเอาไว สามารถคํานวณหาจํานวนหนวยที่ขาย
แลวทําใหไดกําไรเทากับจํานวนนั้น โดยใชแนวคิดของจุดคุมทุน ไดวา
สูตร
X =
FC + กําไรทีตั้งเปาหมายไว
่
P-V
ตัวอยาง บริษัท รุงเรือง จํากัด ดําเนินกิจการผลิตและจําหนายเสื้อกันหนาว ในราคาตัวละ 500 บาท
บริษัทมีตนทุนคงที่ในการผลิตเปนเงิน 1,000,000 บาท ในการผลิตเสื้อ 1 ตัว มีตนทุนผันแปรเกิดขึ้น
จํานวน 300 บาท บริษัทตั้งเปาหมายกําไรไวเปนเงิน 150,000 บาท บริษัทตองผลิตและจําหนายเสื้อ
กันหนาวกี่ตัว
วิธีทํา จากสูตร
X =
FC + กําไรทีตั้งเปาหมายไว
่
P-V
X =
1,000,000 + 150,000
500 - 300
∴ ตองผลิต และจําหนายจํานวน =
5,750 ตัว
ดร.พจน พจนพาณิชยกุล มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร
73
- 8. บทที่ 5 ตนทุน และจุดคุมทุน
จํานวนเงิน (ลานบาท)
Total revenues
Profit
Total costs
Variable costs
1
Fixed costs
Loss
5,000
จํานวนหนวย
รูปที่ 5.1 จุดคุมทุน
จากรูป 5.1 สามารถแยกวิเคราะหได 3 ชวง ดังนี้
ชวงที่ 1 ในชวงตนที่เริ่มผลิตและจําหนายสินคา กิจการจะประสบผลขาดทุน คือ รายจายสูง
กวารายได เนื่องจากกินการในชวงนี้มีรายไดหลังหักคาใชจายผันแปรแลวยังต่ํากวาตนทุนคงที่
ชวงที่ 2 ณ ระดับการผลิตและจําหนายสินคา 5,000 หนวย กิจการมีรายไดทั้งสิ้นเทากับ
คาใชจายพอดี ยอดขาย 5,000 หนวย จึงเปนยอดขาย ณ จุดคุมทุน
ชวงที่ 3 ในชวงสุดทายที่ผลิตและจําหนายเกิน 5,000 หนวยขึ้นไป กิจการจะมีรายไดหลัง
หักคาใชจายผันแปรแลวสูงกวาคาใชจายคงที่ หรือมีรายไดทั้งสิ้นสูงกวารายจายทั้งสิ้น ดังนั้นการ
จําหนายในชวงนี้จะกอใหเกิดผลกําไร
74
ดร.พจน พจนพาณิชยกุล มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร
- 9. เอกสารประกอบการเรียน วิชา เศรษฐศาสตรวิศวกรรม
บทสรุป
ในการผลิตสินคาหรือบริการนั้น จะตองมีคาใชจายหรือรายจายในปจจัยการผลิตที่ใชใน
กระบวนการผลิตเกิดขึ้นซึ่งเราเรียกวา “ตนทุนการผลิต” (cost of production)
เนื่องจากปจจัยการผลิตแบงออกเปน 2 ประเภท คือ ปจจัยคงที่ กับปจจัยผันแปร ดังนั้น
ตนทุนการผลิตซึ่งเปนคาใชจายหรือรายจายในปจจัยการผลิตจึงแบงตามประเภทของปจจัยการผลิต
ออกเปน 2 ประเภทเชนเดียวกัน คือ
1. ตนทุนคงที่ (fixed cost) หมายถึง คาใชจายหรือรายจายในการผลิตที่เกิดจากการใชปจจัย
คงที่ หรือกลาวอีกอยางหนึ่งไดวาตนทุนคงที่เปนคาใชจายหรือรายจายที่ไมขึ้นอยูกับปริมาณหรือ
จํานวนหนวยของผลผลิต กลาวคือ ไมวาจะผลิตปริมาณมาก ปริมาณนอย หรือไมผลิตเลย กิจการก็
จะเสียคาใชจายในจํานวนที่คงที่
2. ตนทุนผันแปร (variable cost) หมายถึง คาใชจายหรือรายจายในการผลิตที่เกิดจากการใช
ปจจัยผันแปร หรือกลาวอีกอยางหนึ่งไดวาตนทุนผันแปรเปนคาใชจายหรือรายจายที่ขึ้นอยูกับ
ปริมาณของผลผลิต กลาวคือ ถาผลิตปริมาณมากก็จะเสียตนทุนมาก ถาผลิตปริมาณนอยก็จะเสีย
ตนทุนนอย และจะไมตองจายเลยถาไมมีการผลิต
นอกจากนี้ เรายั ง สามารถแบ ง ต น ทุ น การผลิ ต ออกเป น ต น ทุ น ทางบั ญ ชี กั บ ต น ทุ น ทาง
เศรษฐศาสตร ซึ่งทั้ง 2 ประเภทมีความแตกตางกันดังนี้
1. ตนทุนทางบัญชี (business cost) หมายถึง คาใชจายตาง ๆ ที่เกิดขึ้นเนื่องจากการผลิตซึ่ง
คิดเฉพาะรายจายที่เห็นชัดเจน มีการจายเกิดขึ้นจริงๆ (explicit cost)
2. ตนทุนทางเศรษฐศาสตร (economic cost) หมายถึง คาใชจายทั้งหมดที่เกิดขึ้นเนื่องจาก
การผลิต ทั้งรายจายที่เห็นชัดเจนวามีการจายจริงและรายจายที่มองไมเห็นชัดเจนหรือไมตองจายจริง
(implicit cost) รายจายที่เห็นชัดเจนวามีการจายจริง ไดแก คาใชจายตาง ๆ ที่จายออกไปเปนตัวเงิน
เชน เงินเดือน คาจาง คาเชา ดอกเบี้ย คาวัตถุดิบ คาขนสง และอื่น ๆ รายจายที่มองไมเห็นชัดเจนวามี
การจายจริง เปนคาใชจายที่ไมไดจายออกไปเปนตัวเงิน แตผูผลิตหรือผูประกอบการจะตองประเมิน
ขึ้นมาและถือเปนตนทุนการผลิตสวนหนึ่ง ไดแก ราคาหรือผลตอบแทนของปจจัยการผลิตในสวนที่
ผูผลิตเปนเจาของเองและไดนําปจจัยนั้นมาใชรวมในการผลิต ดวย
จุดคุมทุน หมายถึง จุดที่รายไดรวม (Total Revenue) เทากับตนทุนรวม (Total Cost) พอดี
นั่นคือ กิจการสามารถหารายไดหลังหักคาใชจายผันแปรแลวเทากันตนทุนคงที่ หรืออีกนัยหนึ่งคือ
กิจการไมไดรับผลกําไร และไมไดรับผลขาดทุน จากการใชทรัพยสินหรือยอดกําไรเทากับศูนย
ดร.พจน พจนพาณิชยกุล มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร
75
- 10. บทที่ 5 ตนทุน และจุดคุมทุน
คําถามประจําบทที่ 5
1. ตนทุนที่เกิดจากปจจัยการผลิต แบงออกเปนกี่ประเภท อะไรบาง จงอธิบายมาใหเขาใจ
2. ตนทุนทางบัญชี (business cost) ตางกับตนทุนทางเศรษฐศาสตร (economic cost) อยางไร
จงอธิบายมาใหเขาใจ
3. จุดคุมทุน (Break Event Point) จะเกิดขึ้นไดในกรณีใด และหากยอดการจําหนายต่ํากวา
จุดคุมทุน จะกอใหเกิดผลเชนไร
4. บริษัท สมศักดิ์ เครื่องเย็น จํากัด ทําการผลิตและจําหนายตูทําน้ําเย็น ในราคาเครื่องละ 2,500
บาท โดยที่ในการผลิตนั้นจะกอใหเกิดตนทุนคงที่ เปนจํานวนเงิน 500,000 บาท และตนทุน
ผันแปรเครื่องละ 1,500 บาท ถาบริษัททําการผลิตและจําหนายจํานวน 550 เครื่อง จะทําให
บริษัทมีผลกําไรหรือขาดทุน เทาใด
5. จากขอ 4 ถาบริษัทลดราคาจําหนายเหลือเครื่องละ 2,000 บาท จะตองทําการผลิตและ
จําหนายกี่เครื่องจึงจะกอใหเกิดการคุมทุน
76
ดร.พจน พจนพาณิชยกุล มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร