1. DR. JOSE RIZAL’S
LETTER OF
RETRACTION:
Isinulat nya ba talaga o hindi?
Binawi nya nga ba? O nanindigan
sya hanggang kamatayan?

2. Ba g o s y a m a m a t a y :
D is y e m b r e 2 9 , 1 8 9 6
 Maraming bisita
 Bumisita ang mga propesor nya dati
 Nakipag usap tungkol sa relihiyon
 Sabi ni Rev. Bernardino Nozaleda, nun
nya sinulat ang liham ng retraksyon
 Rev. Bernardino Nozaleda – Archibishop
noon ng Manila

3. Ap a t n a b e r s y o n n g
s ulat
 La Voz Española, December 30, 1896
 Bersyon ni Fr. Balaguer, January
1897
 "original" text galing sa archdiocesan
archives on May 18, 1935
 El Imparcial noong araw na namatay si
Rizal’s – (short formula)

4. Fr .Ba l a g u e r
 Barcelona, Spain, on February 14, 1897
 Lumabas makalipas ang 14 taon
 Sinabi nya kay Fr. Pio Pi nung 1910 na
nakatanggap sya ng kopya ng retraksyon
na sulat ni Rizal at may pirma nya
 Di nya rin alam kung may gumaya lang sa
sulat ni Rizal

5. Be r s y o n n iFr .Ba l a g u e r
 Natanggap nya daw ang kopya noong
gabing namatay si Rizal
 Pinadala nya kay Fr. Pio Pi upang
husgahan o suriin kung si Rizal nga ba
may sulat nito
 Hindi rin nasabi ni Pi kung sya nga o
hindi

6. La Vo z E s p a n o l a
 Sila ang nakapagsabing nabasa at
nakita nga nila ang ORIIHINAL na
kopya ng retraksyon
 Pinadala DAW sa Arsobispo ito
 Sinabi nila ito kahit pati ang pamilya
ni Rizal ay hindi naman nakita ang
Retraksyon

7. Dagd ag ko n tro bers ya
 Pinadalaito sa Secretary of
Chancery, Rev. Thomas Gonzales
Feijoo, at tuluyan nang nawala

8. Ar c h d e o c e a n Ar c h iv is t
F r . M a n u e l G a r c ia , C .M .
 Natagpuan ang nawalang kopya
 Mas nabuhay ang isyu dahil iba ito sa
kopya na meron ang Arsobispo at ang
mga Jesuits

9. “O r ig in a l ” c o p y V S F r .
B aa l a gcopy”eang saliatang mis cualidades at sa
 “original
u r
kopya ni Fr. Balaguermi calidad.
 Mayroong Catholica pagkatapos ng unang Iglesia sa
“original copy”.
 Sa kopya ni Fr. Balaguer may salitang misma bago sa
pangatlong Iglesias na wala naman sa “original copy”.
 Sa kopya ni Fr. Balaguer di nagsisimula ang
pangalawang paragraph bago sa panglimang
pangungusap.
 Sa “original copy” naman ay nagsimula ang pangalawang
paragraph pagkatapos ng pangalawang pangungusap.
 Sa “original copy” mayroong lamang na 4 na comma
ngunit sa kopya ni Fr. Balaguer may 11.
 Magkaiba ang mga saksi sa parehang kopya.

10. M g a n a iw a n g t a n o n g s a
mad la:
 Saan nanggaling ang hawak na kopya ni
Fr. Balaguer?
 Asan ang orihinal na kopya?

11. Jo s e p h in e B r a c k e n
 Sinasabi rin na matagal na raw gumawa si
Rizal ng liham ng retraksyon
 Upang pakasalan si Josephine
 Di pumapayag ang simbahang katoliko na
ikasal sila hangga’t hindi binabawi ni
Rizal ang mga sinabi nya

12. T AN O N G S A IN Y O :
Naniniwala ba kayong sumulat si Rizal ng
liham ng retraksyon? Sa kanyang
maraming nagawa, sinabi at pinanindigan,
bigla nya na lang ba talagang binawi sa
huling sandali? Kung gumawa man sya,
pinilit lang ba sya, o bukal sa kanyang
puso?