SlideShare a Scribd company logo
1 of 92
Download to read offline
CMBUkTI1
esckþIsegçb
{ExµrRkhm} KWCaeQµaHEdlsemþcRBHneratþm sIhnu manRBHraCbnÞÚlsMedAeTAelIRkúmkumµúynIsþEdl
RbqaMgnwgRBHGgÁenATsvtSr_qñaM1960. eQµaHpøÚvkarrbs;RkúmenHKWbkSkumµúynIsþkm<úCaEdlcUlkan;kab;
RbeTskm<úCaenAéf¶TI17 Exemsa qñaM1975.
bkSkumµúynIsþkm<úCa)anbegáItrdækm<úCaRbCaFibetyüenAqñaM1976 nigRKb;RKgRbeTsrhUtdl;
Exmkra qñaM1979. vtþmanrbs;bkSRtÚv)anrkSaCakarsm¶at;rhUtdl;qñaM1977 ehIyminmanGñkNamñak;
enAeRkAbkSkumµúynIsþkm<úCadwgfaGñkNaCaGñkdwknaMbkSenaHeT ¬emdwknaMbkSTaMgenaH)anehAxøÜnÉgfa
{GgÁkarbdivtþn_}¦.
1
RkúmyuvCnnigyuvnarI enAkñúgsnñisITmYykñúgextþesomrab naéf¶TI23 ExmIna qñaM1973
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
BIrbIéf¶bnÞab;BIkareLIgkan;kab;GMNacenAqñaM1975 ExµrRkhm)anbgçMRbCaCnenATIRkúgPñMeBjTaMgGs;
RbEhlBIrlannak;nigTIRbCuMCnepSg²eTot [ecjeTAtMbn;CnbTedIm,IeFVIkargarERscmáar. RbCaCn
rab;Ban;nak;)ansøab;enAkñúgGMLúgeBlCemøósenH.
kñúgeBlenaHEdr ExµrRkhm)ancab;epþImGnuvtþkmµviFIEkTRmg;rbs;xøÜntamlT§iem:AniglT§im:akSelnInd¾
RCúlhYsehtu. ExµrRkhmcg;ERbkøayRbeTskm<úCa[eTACasgÁmCnbTmYyEdlminmanvNѳsgÁm eBalKWBuM
manGñkman BuMmanGñkRk nigKµankarekgRbv½Ba©n_. edIm,IseRmc[)annUveKalbMNgenH ExµrRkhm)anlub
bM)at;rUbiyvtßú pSarepSa karGb;rM RTBüsm,tþiÉkCn m:UtsemøókbMBak;suIvil½yBIbreTs kareKarBCMenOsasna
nigRbéBNIvb,Fm’Exµr. salaeron vtþGaram viharsasnaGuIsøam viharsasnaRKisþ saklviTüal½y
haglk;TMnij nigGKarrdæaPi)alRtÚvbiTTVar b¤k¾ERbkøayeTACaKuk eRkaleKa CMrMGb;rMEkERb nigCRgúkRsUv.
kñúgsgÁmenHKµanmeFüa)aydwkCBa¢ÚnÉkCnb¤saFarN³ KµanRTBüsm,tþiÉkCn nigKµansil,³kmSanþNaEdl
minmanlkçN³bdivtþn_eT ehIykarlEmðkmSanþRtÚvGgÁkarhamXat;y:agtwgruwgbMput. RbCaCnenATUTaMgRbeTs
rYmTaMgfñak;dwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCapg RtÚv)antRmÚv[esøóksemøókbMBak;BN’exµA EdlCasemøókbMBak;RbéBNI
bdivtþn_rbs;xøÜn.
enAeRkamrbbkm<úCaRbCaFibetyü mnusSRKb;rUbRtÚv)andk
hUtGs;nUvsiT§iCamUldæanrbs;xøÜn. RbCaCnTaMgGs;minRtÚv)anGnuBaØat
[edIrecjeRkAshkrN_rbs;xøÜneT. ExµrRkhmminGnuBaØat[RbCaCn
RbmUlpþúMnigBiPakSaKñaeLIy. RbsinebImnusSbInak;pþúMKñaehIyniyayKña
elg GñkTaMgenaHGacRtÚv)anecaTRbkan;faCaxµaMgehIyGacRtÚv
cab;xøÜnb¤ykeTAsmøab;ecal.
TMnak;TMngkñúgRKÜsark¾RtÚvTTYlrgkarriHKn;y:agxøaMgkøaEdr. RbCaCnRKb;rUbRtÚvGgÁkarhamXat;min[
sEmþgecjnUvkarRslaj; esckþIsb,ayrIkray b¤esckþIGaNitGasUr sUm,IEtbnþicnþÜck¾eday. ExµrRkhm
)anbgÁab;bBa¢a[RbCaCnExµrRKb;rUbeCO eFVItam nigeKarBGgÁkarbdivtþn_EtmYyKt; EdlExµrRkhmGHGagfa
KWCa {«Bukmþay} rbs;RbCaCnRKb;rUb.
ExµrRkhm)anGHGagfa manEtmnusSs¥ats¥Mb:ueNÑaH eTIbmanKuNsm,tþiRKb;RKan;kñúgkarksagbdivtþn_.
bnÞab;BIdeNþIm)anGMNacPøam ExµrRkhm)aneFVIkarcab;xøÜnnigsmøab;ecalnUvBlTahan nayTahan nigGñkrdækar
rbs;rbbsaFarNrdæExµrdwknaMedayelakesnaRbmux ln; nl; EdlxøÜncat;Tukfamins¥ats¥M Gs;rab;Ban;nak;.
kñúgry³kalCagbIqñaMbnÞab;mkeTot RkúmExµrRkhm)aneFVIkarkab;smøab;bBaØvnþ Gñkrs;enATIRkúg CnCatiPaKtic
dUcCacam evotNam nigcinGs;rab;Esnnak;. ExµrRkhmk¾)ansmøab;eyaFanigsmaCikbkSrbs;xøÜnGs;
CaeRcInnak;EdredayecaTfaCnk,t;Catinigk,t;bdivtþn_.
enAkñúgKeRmagqñaM1976énEpnkarbYnqñaMrbs;bkSkumµúynIsþkm<úCa RbCaCnkm<úCaenATUTaMgRbeTs
RtÚv)andak;kRmit[eFVIkarbgábegáInpl[)anbIetankñúgmYyhikta. enHmann½yfa RbCaCnRtÚveFVIkardaMduHnig
RcÚtkat;RsUvdb;BIrExkñúgmYyqñaM. enAtamtMbn;PaKeRcIn ExµrRkhm)anbgçM[RbCaCneFVIkarelIsBIdb;BIrem:ag
karsm¶at;KWCaeKalkarN_RKwHén
dMeNIrkarrbs;km<úCaRbCaFib
etyü. ExµrRkhmmanBaküesøak
mYyfa {lak;karN_CaktþaC½y
CmñH. lak;karN_)anx<s;rs;
)anyUr}.
2
kñúgmYyéf¶ edayminmaneBlsRmaknigmðÚbGaharRKb;RKan;.
rhUtmkdl;cugqñaM1977 karb:HTgÁicCamYyRbeTsevotNam)anpÞúHeLIg. RbCaCnrab;muWnnak;RtÚv
GgÁkarbBa¢ÚneTAsmrPUmiehIyRtÚvsøab;rab;Ban;nak;.
enAExFñÚ qñaM1978 kgT½BevotNamnigkgkmøaMgrbs;rNsirSsamKÁIse®gÁaHCatikm<úCa )aneFVIkar
vaysRmúkcUlRbeTskm<úCa ehIydeNþImkan;kab;)anTIRkúgPñMeBjenAéf¶TI7 Exmkra qñaM1979.
enAeBlenaH emdwknaMExµrRkhm)anePosxøÜneTAPaKxaglicRbeTs ehIy)anerobcMbegáItkgkmøaMg
rbs;xøÜneLIgvijenAkñúgTwkdIéf edaymanCMnYyBIRbeTscinnigéf. mhasnñi)atGgÁkarshRbCaCati
)ane)aHeqñatpþl;Gasn³enAGgÁkarshRbCaCati [eTARkúmGñkts‘URbqaMgnwgkumµúynIsþ EdlmanExµrRkhm
enAkñúgenaHEdr. BIqñaM1979dl;qñaM1990 GgÁkarshRbCaCati)anTTYlsÁal;rdæaPi)alkm<úCaRbCaFibetyü
faCatMNagRsbc,ab;EtmYyKt;rbs;km<úCa.
enAqñaM1982 ExµrRkhm)ancgsm<½n§PaBCamYysemþcRBHneratþm sIhnu nigemdwknaMminEmnkumµúynIsþ
sWn san edIm,IbegáItrdæaPi)alcRmúHRtIPaKI. enAPñMeBjÉeNHvij evotNam)anCYybegáItrdæaPi)alfµImYy
KW{saFarNrdæRbCamanitkm<úCa} EdldwknaMedaysmmitþ ehg sMrin.
k,ÜnGmdMeNIremdwknaMExµrRkhmenAkñúgtMbn;rMedaHkñúgqñaM1973 ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
3
ExµrRkhm)anbnþnirnþrPaBrbs;xøÜnrhUtdl;qñaM1999 KWenAeBlEdlemdwknaMExµrRkhmTaMgGs;cuHcUl
CamYyraCrdæaPi)alkm<úCa b¤RtÚvcab;xøÜn b¤TTYlmrNPaB. b:uEnþrbbExµrRkhm)anbnSl;TuknUvPaBeRbHRsaM
kñúgsgÁmCatirhUtdl;sBVéf¶enH. enAeRkamrbbkm<úCaRbCaFibetyüRbCaCnExµrRbmaNBIrlannak;)ansøab;
edaysarCMgW EdlbNþalmkBIkarxVHxatfñaMsgáÚvnigesvasuxaPi)al karGt;Gahar karsmøab; b¤kareFVIBlkmµ
hYskmøaMg1
. GñkEdlFøab;rs;enAqøgkat;rbbenH)anTTYlrgnUvkarb:HTgÁicxagpøÚvcitþy:agF¶n;F¶r edaysarEt
bTBiesaFn_EdlxøÜn)anCYbRbTH.
4
valBiXatenAkm<úCa³ mCÄmNÐlÉksarkm<úCaEdleRbIR)as;]bkrN_kMNt;TItaMgPUmisa®sþkñúgkarEsVgrknigKUEpnTIreNþAsaksBrYm
CamYynwgkarcuHeTARsavRCavdl;TIkEnøg )aneFVIkarkMNt;reNþAsaksBenATUTaMgRbeTs. rhUtmkdl;eBlenaHmCÄmNÐlÉksarkm<úCa)an
rkeXIjvalBiXatcMnYn388kEnøg EdlrYmman19733reNþA ¬reNþAmYycMnYnmansaksB4nak;b¤eRcInCagenH ehIymYycMnYnepSg
eTotmansaksBrhUtdl;eTACagmYyBan;nak;¦. CagenHeTAeTot mCÄmNÐlÉksarkm<úCa)anrkeXIjTItaMgKukcMnYn196 nigTItaMg
bUCnIydæanEdlsagsg;eLIgeRkayrbbkm<úCaRbCaFibetyücMnYn81.
5
CMBUkTI2
etIExµrRkhmCaGñkNa?
etIExµrRkhmeLIgkan;GMNacedayrebobNa?
1> clnakumµúynIsþdMbUgbMput
clnakumµúynIsþenAkm<úCaekItecjBIclnats‘URbqaMgnwgGaNaniKm)araMg kñúgGMLúgTsvtSr_qñaM
1940. enAExemsa qñaM1950 KWkñúgGMLúgeBléns®gÁamNÐÚcinelIkTImYy2
KN³RbtiPUcMnYnBIrrynak;
)anmkCYbCuMKñaenAextþkMBt ehIy)anbegáItrNsirSÉkPaBsSr³ ¬ExµrsSr³¦ EdldwknaMedayRkúmkumµúynIsþ.
RkúmenHshkarCamYyevotNamedIm,IeFVIkarts‘URbqaMgnwgGaNaniKm)araMg.
emdwknaMExµrRkhmCiHkñúgrfePøIg ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
6
rNsirSenHdwknaMeday sWg g:ukmij ¬Gacarüemon¦EdlCaGacarüenAvtþ]NÑaelam. can; sm½y
mannaTICaGnuRbFanrNsirS nig suIv ehg CaelxaFikar. smaCikrNsirSesÞIrEtTaMgGs;KWCaCnCatiExµrEdl
ecHniyayPasaevotNam. smaCikmYycMnYnrbs;rNsirS)ankøayCasmaCikbkSkumµúynIsþNÐÚcin begáIt
eLIgenAevotNam3
. smaCikfµIénrNsirSPaK
eRcInCaksikrEdlRtÚv)anGUsTajedIm,IbuBVehtu
bdivtþn_. smaCikepSg²eTotCaRkúmnisSitGñk
CatiniymEdl)ankøayeTACaCnkumµúynIsþkñúgeBl
sñak;GaRs½yeronsURtenAbreTs.
nisSitmYycMnYnkñúgcMeNamnisSitTaMgenH
eRkaymk)ankøayeTACaemdwknaMbkSkumµúynIsþ
km<úCa. GñkTaMgenHrYmman saLút s ¬b:ul Bt¦/
sun esn/ exov sMpn/ nig eGog sarI. Cn
TaMgenHyl;eXIjfa ksikrnigRbCaCnRkIRkenA
TUTaMgBiPBelakRtÚv)anERbkøayeTACaTaskrnig
RtÚvCiHCan;sgát;sgáinedayBYkmUlFnniymnig
BYkskþiPUminiym ehIyfabdivtþn_tamEbbm:akS
elnIn KWCapøÚvEtmYyKt;Edlkm<úCaGacTTYl)an
nUvÉkraCPaBnigPaBesµIKñaenAkñúgsgÁm.
2> karbegáItbkSRbCaCnbdivtþn_Exµr
enAqñaM1951 enAeBlkarvayRbyuT§
RbqaMgnwg)araMgkan;EtmansPaBxøaMgkøaeLIgenA
kñúg]bTVIbNÐÚcin CnkumµúynIsþevotNam)anpþÜc
epþIm[mankarbegáIteLIgnUvbkSRbCaCnbdivtþn_
Exµr4
. smaCikrbs;KN³kmµaFikarmCÄimbkS
sm¶at;enH rYmman ³
sWg g:ukmij kan;tMENgkMBUl
suIv ehg TTYlbnÞúkkic©karkgT½B
TU samut ¬RtÚv)ansÁal;faCaGacarü
suxmkBIkm<úCaeRkam¦TTYlbnÞúkGb;rMmenaKmviC¢a
can; sm½y TTYlbnÞúkEpñkesdækic©
b:ul Bt
¬eQµaHedIm saLút s¦
b:ul BtekItqñaM1925RtÚvnwgqñaMqøÚvenAextþkMBg;FM.
«Bukrbs; b:ul Bt KWCam©as;dIsþúksþmÖmñak;. b:ul Bt
)aneTArs;enACamYybgRbúsEdlCam®nþIeFVIkarenAkñúg
RBHbrmraCvaMgenAeBlGayu)anR)aMmYyqñaM. enAPñMeBj
b:ul Bt )ansikSaeronsURtenAtamsala)araMgCaeRcIn
ehIy)anbYsCaelakenn.
enAqñaM1949 b:ul Bt )anTTYlGaharUbkrN_eTA
sikSaenARbeTs)araMg b:uEnþmin)anTTYlsBaØab½RteT.
kñúgGMLúgeBlsñak;enAeronsURtenARkúg):arIs b:ul Bt
)ankøayeTACasmaCikbkSkumµúynIsþ)araMg ehIy)an
cMNayeBly:ageRcIneTAelIskmµPaBneya)ay. enA
eBl b:ul Bt RtLb;mkRbeTskm<úCavijenAqñaM1953
b:ul Bt)anbeRgónRbvtþiviTüanigPUmiviTüaenAsalaÉkCn
ehIy)ancUlrUmCamYyclnakumµúynIsþxusc,ab;mYy.
b:ul Bt erobkarCamYy exov b:uNÑarI enAqñaM1956.
enAqñaM 1960 b:ul Bt manzan³TIbIenAkñúgbkSBlkr
km<úCa. b:ul Bt RtÚv)ancat;taMgCaGnuelxabkSTIBIr
kñúgqñaM1961 nigCaelxabkSkñúgqñaM1963. eRkay
mk b:ul Bt )andwknaMkgT½BExµrRkhmeFVIs®gÁamRbqaMg
nwgrbbsaFarNrdæExµrrbs;elakesnaRbmux ln; nl;.
b:ulBt)ankøayCanaykrdæm®nþIrbs;km<úCaRbCaFib
etyükñúgqñaM1976 ehIy)anlaElgBItMENgenHenAqñaM
1979 b:uEnþ)anbnþsßitenACaemdwknaMd¾manT§iBlrbs;
ExµrRkhmdEdl. b:ul Bt rs;enAnireTsxøÜnPaKeRcIn
enAelITwkdIéf rhUtdl;éf¶TTYlmrNPaBKWenAéf¶TI15
Exemsa qñaM1998. saksBrbs; b:ul Bt RtÚv)an
bUCaenAéf¶TI17 Exemsa qñaM1998.
7
enAeBlEdls®gÁamNÐÚcinelIkTImYyRtÚvbBa©b;enAqñaM1954 kgT½Brbs;)araMg)andkecjBINÐÚcin
ehIykgkmøaMgrbs;evotmijk¾dkecjBIkm<úCaEdr. eTaHCay:agNak¾eday k¾smaCikkgT½BevotNammYycMnYn
bnþsñak;enAkm<úCateTAeTot. edaymankar)armÖBIsuvtßiPaBbdivtþn__enAeBlEdlRbB½n§neya)aymankarpøas;bþÚr
suIv ehg can; sm½y kmµaPi)al nigskmµCnbkSRbCaCnbdivtþn_ExµrCagmYyBan;nak;eTot)anePosxøÜneTA
evotNamxageCIg EdlenATIenaH GñkTaMgenH)ancUlrYmCamYy sWg g:ukmij nigskmµCndéTeTotEdlePos
xøÜneTAdl;TIenaHmunbnþic.
minyUrb:unµan suIv ehg )anvilRtLb;mkkm<úCavij GmdMeNIreday nYn Ca ¬smaCikbkSkumµúynIsþ
NÐÚcin Edl)aneTAhVwkhVWnenARbeTséfnigevotNam¦ nigkmµaPi)alCan;x<s;epSgeTot. edaysarembkS sWg
g:ukmij sñak;enAnireTsxøÜnÉTIRkúghaNUy bkSRbCaCn bdivtþn_ExµrRtÚv)andwknaMedayKN³kmµaFikarmCÄim
eyaFaExµrRkhmkMBugpwkTwkdUg ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦
8
beNþaHGasnñmYy Edlman suIv ehgCaelxa nig TU samut Ca Gnuelxa. nYn Ca manzan³lMdab;TIbI.
esa Pwm ¬Edl CaelxaPUmiPaKbUBa’kñúgry³kalkm<úCaRbCaFibetyü¦ CasmaCiklMdab;TIbYn. karRKb;RKgTUeTA
enAkñúgbkSsßitkñúgédkmµaPi)alevotNam paM v:an;)a EdlFøab;rs;enAkñúgRbeTskm<úCa ehIyEdl)anGHGagfa
evotNamKYrbnþRKb;RKgelIclnakumµúynIsþenAkm<úCateTA
eTot.
TU samut TTYlxusRtÚvelIskmµPaBkargarrbs;bkS
enATIRkúgedaymanCMnYyBI nYn Ca nig saLúts ¬eRkay
mkRtÚv)ansÁal;fa b:ul Bt¦ EdleTIbEtRtLb;mkBIsikSa
enARbeTs)araMg. RkúmkumµúynIsþenAPñMeBj)aneRbIR)as;
b:ul Bt CaGñkTak;TgkñúgkarbegáItKNbkSRsbc,ab;mYy
ehA {bkSRbCaCn}. KNbkSenH)ancUlrYmRbkYtRbECg
kñúgkare)aHeqñatCatiqñaM1955RsbtamesckþIseRmcén
kic©RBmeRBógTIRkúghSWENv. KNbkSenHdwknaMeday Ek
mas EdlCamnusSsßitenAeRkamkarbgÁab;bBa¢arbs; TU
samut.
b:ul Bt )anCYybegáItlkçnþik³nigkmµviFIneya)ay
rbs;bkS. b:ul Bt k¾)aneFVITMnak;TMngCamYyKNbkS
RbCaFibetyü EdlnwgcUlrYmRbkYtRbECgCamYyKNbkS
sgÁmra®sþniymeTIbbegáItfµIrbs;semþc RBHneratþm sIhnu
kñúgkare)aHeqñatqñaM1955Edr. b:ul Bt eCOCak;faKNbkS
RbCaFibetyüEdlmanninñakarRbqaMgnwgBYkskþiPUmi nigBYk
mUlFnniymenaHnwgQñHenAkñúgkare)aHeqñatenH ehIynwg
pþl;T§iBlneya)ayxøHmk[RkúmkumµúynIsþkm<úCa.
eTaHCay:agenHkþI b:ul Bt )aneFVIkarBüakrN_
xusTaMgRsug. KNbkSsgÁmra®sþniym)anQñHekAGI
TaMgGs;enAkñúgrdæsPaCati cMENkbkSRbCaCnTTYlsMeLg
eqñatEtbIPaKryb:ueNÑaH. Pøam²enaHsuIvehg eCOCak;fa
buBVehturbs;RkúmkumµúynIsþenAkm<úCasßitkñúgPaBGs;sgÇwm
eRBaHfaRbCaCnesÞIrEtTaMgGs;)anKaMRTkmµviFIneya)ay
rbs; semþcRBHneratþm sIhnu CagKMniteFVIbdivtþn_. Cag
enHeTAeTot clnaExµrsSr³mYycMnYn)ane)aHbg;ecalkar
ts‘Urbs;xøÜn ehIycuHcUlCamYYyraCrdæaPi)alrbs;semþc
nYn Ca
¬eQµaHedIm rugLWt LavDI ¦
nYn Ca ekItqñaM1926 enAextþ)at;dMbg.
enAqñaM1942nYn Ca )aneTAbnþfñak;mFümsikSa
kRmit2enATIRkúg)agkkedayrs;enAvtþbiNÐ
cam:abUBit. enAqñaM1944 nYn Ca sikSaEpñk
c,ab;enAsklviTüal½yFmµsat EdlenATIenaH
nYn Ca )ancUlCasmaCikbkSkumµúynIsþéf.
nYn Ca vilRtLb;mkRbeTskm<úCaenAqñaM
1950 ehIy)anbþÚrsmaCikPaBrbs;xøÜnmk
CasmaCikbkSkumµúynIsþNÐÚcin. nYn Ca
)ancUlsikSavKÁhVwkhVWnenATIRkúghaNUy kñúg
qñaM1954 ehIy)anvilRtLb;mkkm<úCavij
enAqñaM1955. nYn Ca RtÚv)aneRCIserIsCa
GnuelxabkSBlkrkm<úCaenAqñaM1960.
kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü nYn Ca RtÚv
)aneRCIstaMgCaRbFansPatMNagRbCaCn
km<úCa. nYn Ca k¾mantMENgCaGnuelxaKN³
kmµaFikarmCÄimnigKN³kmµaFikarGcié®nþy_bkS
pgEdr.nYn Ca edIrtYnaTIsMxan;kñúgbBaðasnþisux
ehIykñúgnamCakmµaPi)alCan;x<s;lMdab;TIBIr
nYnCaTTYlxusRtÚvkñúgkarGnuvtþeKalneya)ay
eXareXACaeRcInEdl)anGnum½t[Gnuvtþeday
KN³kmµaFikarGcié®nþy_bkS.
nYn Ca )annireTsxøÜneTARBMEdnExµr-éf
enAqñaM1979.nYn CaCamYyexovsMpn)an
cuHcUlCamYyraCrdæaPi)alkm<úCabnÞab;BImrN
PaBrbs; b:ul Bt enAqñaM1998.
9
RBHneratþmsIhnu.enAqñaM1956 suIv ehg )aneFVIkarTak;TgCasm¶at;CamYy]tþmesnIy_ ln; nl; EdlCa
GKÁbBa¢akarkgT½Brbs; semþcRBHneratþm sIhnu ehIyEdl)anpþl;CUn suIv ehg nUvkarFanasnþisuxsuvtßiPaB
pÞal;xøÜn. enAqñaM1959 suIv ehg )ancuHcUlCamYyraCrdæaPi)alsgÁmra®sþniymrbs; semþcRBHneratþm
sIhnu EdleFVI[GaCJaFrrdæaPi)almanlT§PaBcg¥úlnigcab;xøÜnkmµaPi)albkSlYclak;xusc,ab;CaeRcInrUb.
eyagtamsmþIrbs; b:ul Bt BIqñaM1955dl;qñaM1959 smaCikbkSRbCaCnbdivtþn_ExµrRbEhlekAsib
PaKryRtÚv)ancab;xøÜn nigsmøab;. rhUtmkdl;edImqñaM1960 manEtkmµaPi)albkSRbEhl800nak;
nigsaxabkSBIrenACnbTb:ueNÑaH EdlenAmanskmµPaBnigdMeNIrkareBjelj. saxaTaMgBIrenaHrYmman ³
PUmiPaKbUBa’manmUldæanenAextþkMBg;cam ¬dwknaMeday esa Pwm¦nig
PUmiPaKnirtImanmUldæanenAextþtaEkv ¬dwknaMeday Qit eCOn ehA tam:uk¦.
TU samut/ b:ul Bt/ nig nYn Ca )anbnþdwknaMskmµPaBbkSenATIRkúgPñMeBj edaymanCMnYyBI eGog
sarI nig sun esn CabBaØvnþBIrnak;epSgeTotEdl)aneTAsikSaenARbeTs)araMg.
3> bkSBlkrkm<úCa
mhasnñi)atrbs;bkSRbCaCnbdivtþn_Exµr)anR)arB§eFVIeLIgCasm¶at; enAkñúgsßanIyrfePøIgnaTIRkúgPñMeBj
BIéf¶TI28dl;éf¶TI30 ExkBaØa qñaM1960. mhasnñi)atenHRtÚv)ancUlrYmedaysmaCikR)aMBIrrUbBIsaxabkS
mhasnñi)atbkSkumµúynIsþkm<úCa ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
10
enATIRkúgnigdb;bYnrUbBIsaxabkSenACnbT. mhasnñi)at)anseRmcerobcMbkSsaCafµI begáItmaKa’neya)ayfµI
nigbþÚreQµaHbkSeTACabkSBlkrkm<úCa. TU samut )anTTYltMENgCaelxabkS ehIy nYn Ca CaGnuelxa.
enAeBlenaH b:ul Bt manzan³lMdab;TIIbIkñúgbkSehIyTTYltMENgCaGnuelxaTIBIrenAqñaM1961.
bnÞab;BI TU samut )an)at;xøÜn7
enAqñaM1962 mhasnñi)atbkSCabnÞan;mYyRtÚv)anR)arB§eFVIeLIg
enAExkumÖ³qñaM1963. mhasnñi)at)aneRCIstaMg b:ul Bt CaelxabkS. nYn Ca EdlmantMENgx<s;
Cag b:ul Bt enAkñúgbkSminRtÚv)aneRCIserIseT edayehtufa nYn Ca manCab;sac;jatiCamYyCnk,t;bkS
suIv ehg. mü:ageTot nYn Ca KWCaCnkumµúynIsþesµaHRtg;mñak; Edlcg;[bkSBlkrkm<úCakan;EtrwgmaMeLIg
tMbn;rMedaHrbs;ExµrRkhmkñúgEx]sPaqñaM1972. tMbn;EdlmanépÞBN’páaQUkcas;bgðajBItMbn;Edlkan;kab;edayExµrRkhm
ehIytMbn;EdlmanépÞBN’páaQUkRsalbgðajBItMbn;RKb;RKgedayrdæaPi)alénrbbsaFarNrdæExµr ¬mCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
11
dUecñH nYn Ca mineFVIkarRbkYtRbECgCamYy b:ul Bt sRmab;tMENgenHeT. nYn Ca )anbnþsßitenACaGnuelxa
bkSnigCaCn d¾manT§iBlmñak;enAkñúgclnakumµúynIsþGs;ry³eBlCagsamsibqñaM.
bnÞab;BITTYltMENgCaelxabkSPøam b:ul Bt )aneTARCkekanenAÉmUldæanT½Brbs;evotNamenAPaK
|sanRbeTsehAfa{mnÞIr100}. enAqñaM1965 b:ul Bt )aneFVIdMeNIrtampøÚvlMhUCImij eTATIRkúghaNUy
edIm,IeFVIkarBiPakSaCamYyevotNamxageCIg. b:ul Bt )aneTAeFVITsSnkic©enARbeTscinnigkUer:xageCIg.
b:ul Bt RtÚv)anTTYlsVaKmn_enARbeTscinRbkbedayPaBrak;Tak;CagenAevotNam ehIy b:ul Bt mankarmin
tMbn;rMedaHrbs;ExµrRkhmkñúgEx]sPaqñaM1973. tMbn;EdlmanépÞBN’páaQUkcas;bgðajBItMbn;Edlkan;kab;edayExµrRkhm
ehIytMbn; EdlmanépÞBN’páaQUkRsalbgðajBItMbn;RKb;RKgedayrdæaPi)alénrbbsaFarNrdæExµr ¬mCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
12
eBjcitþcMeBaHKMnitEdlfaclnakumµúynIsþenAkm<úCaRtÚvEt
bnþsßitenAeRkamkaremIlkarxusRtÚvrbs;evotNamteTA
eTot.
4> bkSkumµúynIsþkm<úCa
enAExkBaØa qñaM1966 bnÞab;BIdMeNIrbMeBj
TsSnkic©eRkARbeTs b:ul Bt )anbþÚreQµaHbkSeTACa
bkSkumµúynIsþkm<úCa edayehtufa b:ul Bt cg;bnßy
T§iBlrbs;evotNam nigrwtcMNgmitþPaBCamYycin.
KN³kmµaFikarmCÄimbkSenAeBlenaHrYmman³ b:ul Bt/
nYnCa/eGogsarI/vn ev:t ¬GtItRKÚbeRgónenAviTüal½y
ceRmInviC¢aenAPñMeBj¦ nig sun esn.
kñúgGMLúgTsvtSr_qñaM1960 smaCikfµI²rbs;
ExµrRkhm)anekIneLIgEfmeTot. PaKeRcInénRkúmenH
rs;enAtambeNþayRBMEdnevotNam EdlCatMbn;dac;
Rsyalq¶ayBIkgkmøaMgeyaFarbs;semþcRBHneratþm
RkbTsSnavdþI{km<úCa}rbs;km<úCaRbCaFibetyü elx3 ExmIna
qñaM1978 ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
karsEmþgsil,³kñúgtMbn;rMedaHrbs;ExµrRkhmkñúgextþRkecH ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
13
sIhnu. mUldæanFMrbs;bkSBIqñaM1966eTAqñaM1970sßitenAextþrtnKIrI.
enAExmIna qñaM1970 ]tþmesnIy_ ln; nl; nigshkarIrbs;Kat;EdlniymshrdæGaemrik)aneFVIrdæ
RbharTmøak;semþcRBHneratþm sIhnu ecjBIRBHRbmuxrdæedayeCaKC½y. minyUrb:unµanbnÞab;BIenaH kgkmøaMg
evotmijnigExµrRkhm)ankan;kab;tMbn;CaeRcInenAkñúgRbeTs. RbCaCnrab;muWnnak;)anbdiesFminKaMRTrdæaPi)al
saFarNrdæExµrrbs;elakesnaRbmux ln; nl; ehIyEbrCacUlrYmCamYyExµrRkhmedIm,InaMyksemþcRBH
neratþm sIhnu mkRKb;RKgGMNacvij. kñúgeBlenaHEdr semþcRBHneratþm sIhnu )annireTsRBHkay
eTARbeTscin. edaymankarelIkTwkcitþnigkarCYyeRCamERCgBIsMNak;rdæaPi)alcin rdæaPi)alevotNamxag
eCIg nigbkSkumµúynIsþkm<úCa RBHGgÁ)anbegáIt{rNsirSrYbrYmCatikm<úCa} nigrdæaPi)alnireTsmYyEdlman
eQµaHfa {raCrdæaPi)alrYbrYmCatikm<úCa}8
. smaCikbkSkumµúynIsþkm<úCak¾CasmaCikrbs;raCrdæaPi)alrYbrYm
Catikm<úCaEdr.
sPaBkarN_vivtþn_TaMgenH)anpþl;»kasy:ageRcIndl;RkúmExµrRkhm. evotNamxageCIgnigcinKaMRT
RkúmExµrRkhm ehIysemþcRBHneratþm sIhnu )anGMBavnav[RbCaCncUléRBm:aKI¬éRBEdlGñkts‘UeFVIbdivtþn_
lak;xøÜn¦ CYypþÜlrMlMrdæaPi)alsaFarNrdæExµrrbs;elakesna Rbmux ln; nl;. CagenHeTAeTot karTmøak;
RKab;Ebkd¾sn§wksn§ab;rbs;rbbsaFarNrdæExµr eRkamkarCYyeRCamERCgrbs;shrdæGaemrikeTAelIpøÚvpÁt;pÁg;
smÖarnigmUldæannanarbs;RkúmkumµúynIsþ )aneFVI[mankarKaMRTExµrRkhmBIsMNak;RbCaCnkan;EteRcIneLIg
ehIykmøaMgT½Brbs;ExµrRkhmmancMnYnkan;EtekIneLIgCalMdab;.
kgkmøaMgkumµúynIsþevotNam )ancUlkan;EteRCAeTAkñúgRbeTskm<úCaenAqñaM1970 ehIy)aneFVIkar
CamYyExµrRkhmedIm,IerIsnighVwkhVWnT½BsRmab;kgkmøaMgts‘U Edl)anekIneLIgBIcMnYnRbEhl3Ban;nak;
enAqñaM1970 eTAcMnYn4muWnnak;kñúgqñaM1973. enAelIsmrPUmi edaymanCMnYyBIevotNam ExµrRkhm)an
TTYlC½yCmñHelIkgT½Brbs;elakesnaRbmux ln; nl; CabnþbnÞab;. cugqñaM1972 kgT½BevotNam)andk
ecjBIkm<úCa ehIy)anRbKl;bnÞúksMxan;²éns®gÁamenHmk[bkSkumµúynIsþkm<úCaRKb;RKgvij. eTaHCay:ag
enHkþI TIRbwkSaevotNamBIrb¤bIBan;nak;)anbnþsñak;enAeFVICaTIRbwkSaEpñkbec©keTs.
cab;BIExmkradl;ExsIha qñaM1973 rbbsaFarNrdæExµrEdlmanshrdæGaemrikCaGñkpÁt;pÁg;eRKÓg
sBVavuF)anTmøak;RKab;EbkRbmaNknøHlanetanelIkm<úCaehIyeFVI[RbCaCnExµrRbEhlbIEsnnak;søab;)at;bg;
CIvit. karTmøak;RKab;EbkenH)anBnüWtdMeNIreq<aHeTArkC½yCmñHrbs;ExµrRkhm ehIykñúgeBlCamYyKñaenaH
mnusSCaeRcInEdlxwgsm,anwgkarTmøak;RKab;Ebk ehIyEdlman)at;bg;smaCikRKÜsarxøÜnenaH)ancUlrYmCamYy
bdivtþn_ExµrRkhm.
kgT½BExµrRkhmmanPaBsVahab; nigeKarBvin½yCagkgT½Brbs;rdæaPi)alsaFarNrdæExµr ehIyRkúm
ExµrRkhmGacRTaMRTnwgkarxVHxatmðÚbGaharnigfñaMsgáÚv)an. CagenHeTAeTot {ExµrhaNUy}9
mYycMnYn)an
RtLb;cUlmkkñúgRbeTsvij edIm,ICYyclnabdivtþn_rbs;ExµrRkhm. GñkTaMgGs;enHRtÚv)andak;[kan;tMENg
fñak;TabenATUTaMgRbeTs b:uEnþrhUtmkdl;qñaM1973 KWbnÞab;BITIRbwkSaevotNamPaKeRcInRtLb;eTARbeTsxøÜnvij
GñkTaMgenaHRtÚv)aneFVIXatCasm¶at; eRkambBa¢arbs;fñak;dwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCaEdlcg;[bkSecjputBI
14
T§iBlrbs;evotNam.
enAedImqñaM1973 Eb:tsibR)aMPaKryénRbeTskm<úCa)anFøak;eRkamkarRtÜtRtarbs;ExµrRkhm
ehIykgT½Brbs;elakesnaRbmux ln; nl; esÞIrEtKµanlT§PaBeFVIkarRbyuT§bnþeTAeToteT. eTaHCay:agenHkþI
edaysarmanCMnYyBIshrdæGaemrik kgT½BelakesnaRbmux ln; nl; manlT§PaBbnþkarRbyuT§CamYyExµr
RkhmGs;ry³eBlCagBIrqñaMbnþmkeTot.
15
CMBUkTI3
kareLIgkan;GMNacrbs;ExµrRkhm
1> karcUlkan;kab;TIRkúgPñMeBj
éf¶TI17 Exemsa qñaM1975)anbBa©b;nUvkareRCótERCkBIsMNak;breTs karTmøak;RKab;Ebk nigkar
RbQmGavuFdak;Kñaéns®gÁamsuIvilExµrry³eBlR)aMqñaMenAkm<úCa. k¾b:uEnþenAéf¶dEdlenH TIRkúgPñMeBj)anFøak;eTA
kñúgkarRKb;RKgrbs;kgkmøaMgkumµúynIsþTaMgRsug.
kgkmøaMg]TÞamEdlRbkbedayÉksNæanBN’exµAnigBN’Gacm_esH )aneFVIdMeNIrcUlTIRkúgBIRKb;TisTI.
RbCaCnTIRkúgTaMgGs;)annaMKñaecjmkQreRtóbRtatamdgpøÚv ehIyERskGbGrsaTrnigRKvITg;RkNat;s.
eTaHCay:agenHkþI k¾manmnusSCaeRcInnak;)ansm¶Mlak;xøÜnenAkñúgpÞH edayRBÜy)armÖfa xøÜnGacRtÚvcab;
b¤)aj;smøab; eRBaHPøam²enaH ExµrRkhm)anRbkastamviTüúCatifaxøÜnminEmnmkedIm,IcrcaCamYynrNa
TaMgGs; ehIynwgeFVIkarRbharCIvitm®nþICan;x<s;nigembBa¢akarT½Brbs;rdæaPi)alcas;10
.
kmµaPi)alCan;x<s;ExµrRkhmnigKN³RbtiPUbreTsenAkñúgRBHbrmraCvaMg ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
16
CnbreTsrab;rynak;nigCnCatiExµrmYycMnYn)anrt;eTARCkekanenAsNæaKarLWPñM ¬bc©úb,nñsNæaKar
LWr:Uy:al;¦ Edlkak)aTRkhmGnþrCati)anRbkasfaCatMbn;GBüaRkwt. b:uEnþenAeBlEdlExµrRkhmcUl
Binitüe)assMGatsNæaKarenH CnbreTs GñkkaEst nigCnCatiExµrRbEhlmYYyrynak;epSgeTot)anrt;eTA
RCkekankñúgbrievNsßanTUt)araMgvij. ExµrRkhm)anbBa¢aCnCatiExµrTaMgGs;enAkñúgsßanTUt[eFVIdMeNIreTA
CnbTedIm,IeFVIkargarksikmµ. CnbreTsRbmaN610nak;)anbnþsñak;enAkñúgsßanTUt Gs;ry³eBlBIrs)þah_
eTot munnwgRtÚvdwkCBa¢ÚntamLaneTAkan;RBMEdnéf.
Pøam²bnÞab;BIrMedaH)anTIRkúgPñMeBj ExµrRkhm)anRbharCIvitemdwknaMCan;x<s;bIrUb m®nþIraCkar nig
nayTahanrab;rynak;rbs;rdæaPi)al
saFarNrdæExµr. emdwknaMCan;x<s;TaMgbI
rUbenHrYmmannaykrdæm®nþI Lúg bUer:t
RBHGgÁm©as;suIsuvtiß sirimt³ nig ln;
Nun ¬b¥ÚnRbúsrbs;elakesnaRbmux ln;
nl;¦.elakesnaRbmux)ancakecj
BIRbeTsmunenHbnþicCamYynwgR)ak;
esaFnnivtþn_cMnYnmYylanduløarGaemrik.
rdæaPi)alshrdæGaemrik)anyl;RBm
CemøósGñkTaMgbIeTAkan;shrdæGaemrik
b:uEnþGñkTaMgenH)anbdiesFminRBmcak
ecj. RBHGgÁ m©as; suIsuvtßi sirimt³
)ansresrsMbuRtmYyc,ab;epJIeTAsßan
TUtshrdæGaemrik EdlmanesckþIfa ³
´sUmsEmþgnUvkardwgKuNy:agesµaHsµ½RKcMeBaHsMbuRt nigkarpþl;CUnrbs;elakedIm,I
naM´eTAkan;esrIPaB. b:uEnþKYr[Gnic©a ´minGaccakecjkñúgsPaBd¾kMsakEbbenH)an
eT. cMeBaHelak ehIyCaBiesscMeBaHRbeTsd¾Gs©arürbs;Gñk ´minEdleCOmYyvinaTI
NaeLIyfa elakdac;citþe)aHbg;ecalmnusSEdl)aneRCIserIsykesrIPaB. elak
)anbdiesFminpþl;karkarBardl;eyIg´ ehIyeyIg´minGaceFVIGVI)anTaMgGs;>>> ´)an
RbRBwtþkMhusEtmYyKt;KWkareCOCak;eTAelIshrdæGaemrik. sUmTTYlnUvkarrab;GanGMBI´
Ék]tþm mitþCaTIRslaj;rbs;´ mitþd¾esµaHRtg;nigrYsrayrak;Tak;rbs;´.
kmµaPi)alExµrRkhmnigTIRbwkSacinQrenABImuxsNæaKarLWPñM ¬bc©úb,nñsNæaKarLWr:Uy:al;¦
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
17
2> karCemøósRbCaCnecjBITIRkúgnigTIRbCuMCn
RbCaCnenAtamTIRkúgnigTIRbCuMCnPaKeRcIneCOCak;fa xøÜnnwgrs;enARbkbedaysuxsnþiPaBeRkamkar
RKb;RKgrbs;emdwknaMfµIrbs;xøÜn ehIyfaRbCaCnRKb;rUbnwgBYtédKñaeFVIkaredIm,IbRgÜbRgÜmCati. pÞúyeTAvij
BIrb¤bIem:agbnÞab;BIkan;kab;TIRkúgPñMeBj kgT½BExµrRkhm)ancab;epþIm)aj;rHeTAelIGakasCasBaØabgçM[RbCaCn
cakecjBITIRkúg.
ExµrRkhm)anbgçMGñkrs;enATIRkúgPñMeBjRbEhlBIrlannak; EdlkñúgenaHrYmbBa©ÚlTaMgGñkePosxøÜnkñúg
GMLúgeBls®gÁamCagmYylannak;pg[eTACnbT. kñúgry³eBlmYys)þah_ RbCaCnkñúgTIRkúgPñMeBjnig
TIRbCuMCnepSg²eTot EdlFøab;RKb;RKgedayrbbsaFarNrdæExµrRtÚv)anbeNþjecjeTAeFIVkargarksikmµenA
tMbn;CnbT.
suwm sut ehA kuy EdlCaGñkFak;suIkøÚenATIRkúgPñMeBj)anrMlwkeLIgvijnUvehtukarN_EdlKat;)an
eXIjkñúgGMLúgeBlCemøós ³
enAéf¶TI17 Exemsa qñaM1975 ´)anecjdMeNIreTARbkbrbrdUcFmµta. BIr-bIem:ag
eRkaymk ´eXIjkgT½BExµrRkhmeFVIdMeNIrmkPñMeBj. RbCaCn)anecjmkeRkAehIy
emdwknaMkm<úCaRbCaFibetyüCYbCamYyKN³RbtiPUbreTs ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
18
RKvIRkNat;snigGavssVaKmn_ExµrRkhm. Pøam²enaH BYkeK)an)aj;kaMePøIgeTAelI
Gakas bBa¢aRbCaCn[cakecjBITIRkúgedayGHGagfaGaemrikaMgnwgmkTmøak;RKab;Ebk.
dUcGñkÉeTotEdr ´)anRbjab;Rbjal;eFVIdMeNIrcakecjenAem:agdb;CamYybgRbus´
mitþPkþienAvtþCamYy´nigelaksgÇ. enAelIpøÚvd¾ENnNan;tan;tab; ´B¤sUrsMeLgmnusS
mñaERskehArk«Bukmþaynigbgb¥Ún nigsERmkekµg²yMTarrk)ay. ExµrRkhm)anrwbGUs
ykrbs;rbrRbCaCn. GñkEdlCMTas;minRBm[ nwgRtÚvsmøab;b¤k¾cab;xøÜnykeTA)at;.
enAeBlEdl´kMBugEtedIr T½BExµrRkhmRsImñak;)anTajkGav´ ehIysYr´fa CaGtItTahan
b¤? Kat;ruj´fyeRkayvij enAeBlEdl´R)ab;Kat;fa´CakUnsisS. ´k¾)anbnþdMeNIr
rbs;´eTARkúgtaexµA. enAtampøÚv ´)aneXIjsaksBEdleTIbEtehImfµI²CaeRcIn. bnÞab;
BI)aneFVIdMeNIrGs;ry³eBlbIéf¶ ´)anmkdl;extþtaEkv.
minmankarelIkElgNa
mYyeTenAkñúgkarCemøósenH. Gñk
CMgWRtÚv)anbeNþjecjBImnÞIreBTü.
GñkePosxøÜnrab;Ban;nak; CaBiess
kUnekµg cas;Cra nigGñkCMgW)an
søab;enAtampøÚv. ®sþImanépÞeBaH
CaeRcIn)ansøab;enAeBlsRmalkUn
edaysarKµanfñaMnigesvasuxa
Pi)al. kUnekµg)anvegVg)at;BI
«BukmþayehIy RbCaCnPaKeRcIn
mindwgfaetImanGVIkMBugEtekIteLIg
enaHeT.
sU rI RbCaCnrs;enAextþ
taEkvk¾)anrMlwkBIRBwtþikarN_Cemøós
RbCaCnecjBITIRkúgPñMeBjEdr.
bþIrbs; sU rI KWCaTahanrbs;rbb
saFarNrdæExµrEdlRtÚvrbYsRtg;
ePøA kñúgeBlRbyuT§CamYykgT½BExµr
Rkhm ehIyRtÚvbBa¢ÚnmkBüa)al
enAmnÞIreBTüPñMeBj.sUrI)anerob
rab;fa³ GakasyandæanGnþrCatieBaFicintug¬PñMeBj¦ Exemsa qñaM1975
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
19
kgT½BExµrRkhm)anbBa¢a[BYkeyIgecjBITIRkúg.´niyayfa {´minGaceTA)aneTeRBaH´
kMBugmanépÞeBaH ehIybþI´manrbYsF¶n;}. BYkeKenAEtbgçM[eyIgcakecj. BYkeyIgyM
eGIyyMeRBaHbþI´edIrminrYc. bnÞab;mk eyIgrk)anreTHmYy. ´RKah_bþI´dak;elIreTH
ehIy)andak;RkmaTak;kGUsbþI´bnþeTot. eyIgcg;eTAtaEkv EtExµrRkhm)anbgçM[eyIg
eFVIdMeNIreTAmuxbnþeTottampøÚvCatielx5. eyIgqøgkat;ERBkkþam ehIyk¾Qb;daM)ay
hUb. eBlhUb)ayehIyeKR)ab;eyIg[eTAmuxeTot. ´GUsreTHeLIgrlakRkelonGs;
ehIy. enAtampøÚv bþI´RtÚveKcab;ykeTAsmøab;ecal. ´yMxøaMgNas; b:uEnþmindwgeFVI
y:agem:c. ´)aneTAdl;RsukcmáarelI extþkMBg;cam. mYyExeRkaymk ´qøgTenø)an
kUnRsImYy.
ExµrRkhm)anBnül;ehtuplCaeRcInGMBImUlehtu EdlGgÁkarRtÚvbeNþjRbCaCnTaMgGs;[ecjBI
TIRkúg.kñúgGMLúgeBlCemøósExµrRkhm)anR)ab;RbCaCnfashrdæGaemriknwgmkTmøak;RKab;EbkenAPñMeBjehIy
faRbCaCnmincaM)ac;cak;esapÞHeT eRBaHfaRbCaCnTaMgGs;nwgGacRtLb;mkvijkñúgry³eBlBIr-bIéf¶eTot.
eGog sarI ]bnaykrdæm®nþITTYlbnÞúkkic©karbreTsrbs;km<úCaRbCaFibetyü eRkaymk)anBnül;
ehtuplénkarCemøósfa bNþalmkBIkgVHxatsmÖarnigmeFüa)aydwkCBa¢ÚnedIm,IdwkmðÚbGaharmkkan;TIRkúg.
kmµaPi)alExµrRkhmenAvalERs ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
20
b:ul Bt enAkñúgeBlbMeBjTsSnkic©enARbeTscinenAExtula qñaM1977 )anniyayfa mUlehtuénkar
CemøósRbCaCnKWedIm,IbMEbkRkúmcarkic©rbs;xµaMg.
RbvtþiviTUPaKeRcIn)anyl;Rsbfa ExµrRkhmmankarebþCJacitþy:agmutmaMedIm,IERbkøaykm<úCa[eTACa
RbeTsrbs;ksikrnigBlkrEdlkñúgenaHGMeBIBukrlYy skþiPUminiym nigmUlFnniym nwgRtÚvlubbM)at;ecal
TaMgRsug. ExµrRkhmyl;eXIjfaRbCaCnenATIRkúgnigTIRbCuMCnnanaCamnusSmins¥ats¥M ehIymanEtksikr
enAtamTICnbTb:ueNÑaHEdls¥ats¥MRKb;RKan;sRmab;bdivtþn_rbs;xøÜn.
bnÞab;BIkarCemøós)anbBa©b; TIRkúgPñMeBj)ankøayeTACa {TIRkúgexµac} EdlmanmnusSrs;enARbEhl
bYnmuWnnak;b:ueNÑaH. GñkEdlbnþsßitenAkñúgTIRkúgKWsuT§EtCakmµaPi)alExµrRkhmCan;x<s; kgT½B nigkmµkrerag
cRk. manhaglk;TMnijEtmYyKt;enAkñúgTIRkúg¬pSarFMfµI¦ EdlebIklk;sRmab;GñkkarTUt. ExµrRkhm)anÉeka
RbeTsBIBiPBelakxageRkA. ExµrRkhmminebIkTUlay[CnbreTscUlmkkñúgRbeTseT ehIyk¾minebIkTUlay
[RbCaCnExµrcakecjBIRbeTsEdr.
BIr-bIéf¶bnÞab;BI b:ul Bt nigkmµaPi)alCan;x<s;rbs;bkSkumµúynIsþkm<úCa)aneFVIdMeNIrcUlmkTIRkúg
d¾s¶at;RCgMenH RkúmExµrRkhm)anerobcMBiFIbuNürMlwkviBaØaNkçn§cMeBaHGñk Edl)anBlICIvitkñúgGMLúgeBl
s®gÁam. enATIRkúgeb:kaMgÉeNaHvij manmnusSCagmYymuWnnak;nigm®nþICan;x<s;cinCaeRcInrUb)anR)arB§BiFI
C½yCmñHrbs;kgT½BkumµúynIsþkm<úCa elIrdæaPi)alsaFarNrdæExµrEdlKaMRTedayshrdæGaemrik.
eTaHCay:agNak¾eday k¾semþcRBHneratþm sIhnu emdwknaMmanEteQµaHrbs;kgT½Bbdivtþn_min)an
cUlrYmkñúgBiFIenHeT. RBHGgÁKg;enAEk,rRBHmatarbs;RBHGgÁ KWRBHmhakSRtiyanI suIsuvtiß kusum³narIr½tñ
sirIvDÆna EdlkMBugEtRbQYnCaTm¶n;enATIRkúgeb:kaMg. kñúgGMLúgeBlKg;enAnireTsxøÜnenATIRkúgeb:kaMgtaMgBI
qñaM1970 rdæaPi)alkumµúynIsþcin)anfVayRBHGgÁnUvkarKaMRTTaMgpøÚvneya)aynigpøÚvcitþ RBmTaMgPUmiRKwHRbkb
edaypasukmYyeTotpg. eRkaymk RBHGgÁ)aneFVIesckþIEføgkarN_mYyekatsresIrBIC½yCmñHrbs;ExµrRkhm.
21
CMBUkTI4
karbegáItrdæaPi)alkm<úCaRbCaFibetyü
1> GgÁkar11
eTaHbICaExµrRkhm)aneFVIcm,aMgRbqaMgnwgrbbsaFarNrdæExµrrbs;elakesnaRbmux ln; nl;Gs;ry³
eBlR)aMqñaMk¾eday k¾clnanigemdwknaMsMxan;²rbs;ExµrRkhmminRtÚv)anpSBVpSayCasaFarN³eT. bkSkumµúynIsþ
km<úCa)anrkSakarsm¶at;enHesÞIrEteBjry³eBlEdlxøÜnRKb;RKgRbeTskm<úCa.
GgÁkarbdivtþn_RtÚv)anbegáIteLIgedaysmaCikbkSkumµúynIsþkm<úCa. GñkTaMgenHRtÚv)andwknaMCasm¶at;
BIsMNak; b:ul Bt.
enAExkBaØa qñaM1975 KN³kmµaFikarmCÄimbkSkumµúynIsþkm<úCarYmman ³ b:ul Bt/ nYn Ca/ esa Pwm/
eGogsarI/ sun esn/ tam:uk/ nig vn ev:t. enAqñaM1977 smaCikbInak;eTot¬jwm rs;/ exov sMpn nig
Ek Bk¦RtÚv)anbBa©ÚleTAkñúgKN³kmµaFikarenH. b:ul Bt/ eGog sarI/ sun esn nig exov sMpn )anTTYl
emdwknaMkm<úCaRbCaFibetyü nigCasmaCikKN³cié®nþy_énKN³kmµaFikarmCÄimbkSkumµúynIsþkm<úCa ¬BIeqVgeTAsþaMrYmman³ b:ul Bt ¬elxabkS
kumµúynIsþkm<úCanigCanaykrdæm®nþIénkm<úCaRbCaFibetyü¦/ nYn Ca ¬GnuelxabkSkumµúynIsþkm<úCanigCaRbFansPatMNagRbCaCnkm<úCa¦/ eGog sarI
¬]bnaykrdæm®nþITTYlbnÞúkkic©karbreTs¦/ sun esn ¬]bnaykrdæm®nþITTYlbnÞúkkarBarCati¦/ v:n evt ¬]bnaykrdæm®nþITTYlbnÞúkEpñkesdækic©¦
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
22
karGb;rMenARbeTs)araMg cMENk nYn Ca Føab;)ansikSaeronsURtenARbeTséfnigevotNam. smaCikepSgeTot
énKN³kmµaFikarmCÄimmancMeNHdwgbnþicbnþÜcb:ueNÑaH.
fñak;dwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCaBIqñaM1976-1978
2> karyagnivtþn_mkkm<úCarbs; semþcRBHneratþm sIhnu
rhUtdl;cugqñaM1975 ExµrRkhmenAEtehAxøÜnÉgfaCaraCrdæaPi)al
rYbrYmCatikm<úCa ¬rdæaPi)alEdlRtÚv)anbegáIteLIgenATIRkúgeb:kaMgenA
qñaM1970 EdlmansemþcRBHneratþm sIhnu CaRBHRbFan¦. mkdl;
qñaM1972 ExµrRkhm)anRtÜtRtaelIclnats‘UesÞIrEtTaMgRsugeTAehIy
b:uEnþedIm,I)ankarTTYlsÁal;BIGnþrCatinigkarKaMRTBIRbCaCnenAkñúgRbeTs
clnaenHenAbnþsßiteRkamGFibtIPaBrbs;semþcRBH neratþm sIhnu
nigraCrdæaPi)alnireTsrbs;RBHGgÁdEdl.
enAExkkáda qñaM1975 ExµrRkhm)ansuMyagsemþcRBHneratþm
sIhnu EdlenAeBlenaH kMBugKg;nireTsenATIRkúgBüúgy:ag RbeTskUer:
xageCIgmkkm<úCa. munyagnivtþn_mkkm<úCa RBHGgÁ)anyagmkkan;TIRkúg
eb:kaMg edIm,IsuMlaRbFanaFibtIcin em:A esTug nignaykrdæm®nþI CU eGnLay
EdlkMBugsRmakBüa)alenAmnÞIreBTü. eRkaymkRBHGgÁ)anmanRBHbnÞÚl
b:ulBt
¬elxabkS¦
esa Pwm* eGog sarI sun esn* tam:uk* vn ev:t* Ek Bk*
exov sMpn
jwm rs;*
nYn Ca
¬GnuelxabkS¦
*vn ev:t nig jwm rs; RtÚv)ansmøab;enAqñaM1978. esa Pwm eFVIGtþXatenAqñaM
1978. sun esn RtÚv)ansmøab;kñúgqñaM1997. Ek Bk søab;edaysarCMgWenA
qñaM2002. tam:uksøab;edayCMgWenAqñaM2006.
KRmbTsSnavdþIrbs;km<úCaRbCaFibetyü
{Tg;bdivtþn_elx4 Exemsa qñaM1978}
¬sarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦
23
fa³ {karseRmcRBHT½yrbs;´kñúgkarvilRtLb;mkkm<úCavij minmann½yfa ´yl;RBmTTYlsÁal;ExµrRkhm
TaMgenaHeT b:uEnþ´RtÚvEteFVIBlikmµedIm,ICakitþiysdl;RbeTscin ehIyCaBiessdl;elaknaykrdæm®nþIcin
CU eGnLay Edl)anCYyRbeTskm<úCanig
xøÜn´y:ageRcInelIslub}12
. RBHGgÁ)an
yagRtLb;CamYyRBHmehsIenAedImExkBaØa
edaymansemþc Eb:n nut ¬naykrdæm®nþIén
raCrdæaPi)alrYbrYmCatikm<úCa¦ exov sMpn
eGog FIriT§ nigraCvgSanuvgSmYycMnYnGm
RBHraCdMeNIreTotpg.
bnÞab;BIyagnivtþn_mkdl;km<úCaPøam
RBHGgÁ)aneFVICaGFibtIkñúgsm½yRbCuMKN³
rdæm®nþImYy b:uEnþminRtÚv)anGnuBaØat[man
RBHbnÞÚlGVITaMgGs;. tMENgCaRBHRbmuxrdæ
EdlRkúmemdwknaMkumµúynIsþfVayRBHGgÁ
enaHminmanGMNaceT. bIs)þah_eRkay
karyagRtLb;mkdl;km<úCa RBHGgÁRtÚv)an
bBa¢ÚneTAGgÁkarshRbCaCatiedIm,ITamTar
kic©RbCuMCamYyKN³RbtiPUbreTs ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
ceRmógCatikm<úCaRbCaFibetyü
17emsa mhaeCaKC½y
QamRkhmRcal eRsacRsBRkúgvalkm<úCa matuPUmi
Qam kmµkrksikrd¾]tþm QamyuT§Cn yuT§narIbdivtþn_.
QamERbkøayCakMhwgxøaMgkøa ts‘UemaHmut 17emsa
eRkamTg;bdivtþn_ QamrMedaHputBIPaB´eK.
Ceya¡Ceya 17emsaeCaKC½y mhaGs©arü mann½y
FMeFgelIssm½yGgÁr. eyIgrYbrYmKñaksagkm<úCanigsgÁmfµI
bvr RbCaFibetyü smPaB nigyutþiFm’ tammaKa’m©as;kar
ÉkraCürwgmaM ebþCJadac;xat karBarCatimatuPUmi TwkdI]tþm
bdivtþn_d¾rugerOg.
Ceya¡ Ceya¡ Ceya km<úCafµI RbCaFibetyü sm,Úr
fáúMefáIg ebþCJaeRCagRKvITg;bdivtþn_Rkhmx<s;eLIg sagmatuPUmi
eyIg[ceRmInelatepøaH mharugerOg mhaGs©arü.
24
ykGasn³rbs;km<úCaenAmhasnñi)atGgÁkarshRbCa
Cati. enAkñúgRbeTsÉeNHvij RkúmGñkKaMRTrbs;RBHGgÁ
CaeRcInnak;)an)at;xøÜnedayKµandMNwg. smaCikraC
vgSanuvgSRbEhlémÖGgÁ)ancUlTivgÁtkñúgrbbkm<úCa
RbCaFibetyü ehIyy:agticmanRBHraCvgSanuvgS
R)aMBIrGgÁepSgeTotRtÚv)aneFVIKutenAKukTYlEsøg.
3> rdæFmµnuBaØkm<úCaRbCaFibetyü
BIéf¶TI15dl;éf¶TI19ExFñÚ qñaM1975 sMeNr
rdæFmµnuBaØmYyRtÚv)anGnum½tedaysmaCikcMnYnmYyBan;
nak;kñúgmhasnñi)atCatienATIRkúgPñMeBj ehIyRtÚv)an
Rbkas[eRbICapøÚvkarenAéf¶TI5 Exmkra qñaM1976.
RbeTskm<úCaRtÚv)anbþÚreQµaHCapøÚvkarfa {km<úCaRbCa
Fibetyü}. rdæFmµnuBaØ)anbegáItsPatMNagRbCaCn
cMnYn250Gasn³ EdlkñúgenaH150rUbtMNag[vNѳ
ksikr 50rUbtMNag[vNѳkmµkrnigBlkr nig50rUb
eTottMNag[kgT½Bbdivtþn_km<úCa. rdæFmµnuBaØminman
EcgGVITaMgGs;Tak;TgnwgbkSkumµúynIsþkm<úCa ehIyrdæsPa
)anebIksm½yRbCuMEtmþgKt;enAExemsa qñaM1976.
ceRmógCatifµImaneQµaHfa {17emsamhaeCaKC½y}. bTceRmógenHniBn§eday b:ul Bt.
Tg;CatifµImanépÞBN’RkhmehIymanrUbR)asaTGgÁrvtþkMBUlbIBN’elOgenAcMkNþal.
Tg;Catikm<úCaRbCaFibetyü
maRta16énrdæFmµnuBaØkm<úCaRbCaFibetyü)anEcg
GMBIrUbPaBnigxøwmsarénTg;CatienHmandUcteTA³
épÞRkhmmanrUbR)asaTkMBUlbIBN’elOgenAcM
kNþal. épÞRkhmCanimitþrUbénclnabdivtþn_ kar
RbyuT§emaHmut Gg;GackøahankñúgkarrMedaHCati
karBarCati nigksagCatikm<úCarbs;RbCaCn
km<úCa. R)asaTBN’elOgCanimitþrUbénRbéBNI
Cati nigRbCaCnkm<úCaEdlCaGñkkarBarRbeTs
CaGñksßabnaRbeTs[)anfáúMefáIg rugerOg.
sBaØaCati maRta17énrdæFmµnuBaØkm<úRbCaFibetyüEcg
fasBaØaCatiKWmanRbB½n§ERs nigRbLayTwkCanimitþrUbén
ksikmµeCOnelOn maneragcRkCanimitþrUbén]sSahkmµ
mankRmgkYrRsUv CaEsñgRkbIB½T§BIeRkA ehIymanGkSr
{km<úCaRbCaFibetyü} enABIeRkam.
25
4> semþcRBHneratþm sIhnu laElgBItMENgRbmuxrdæ
enAéf¶TI11 ExmIna qñaM1976 KN³Gcié®nþy_bkSkumµúynIskm<úCa)anCYbBiPakSaKñaGMBIbBaðasuMla
ElgBItMENgrbs;semþcRBHneratþm sIhnu. KN³Gcié®nþy_)anRBmeRBógTTYlyksMeNIsuMlaElgrbs;
RBHGgÁ b:uEnþnwgminGnuBaØat[RBHGgÁcakecjBIRbeTs eFVIesckþIEføgkarN_ b¤CYbBiPakSaCamYyGgÁTUtbreTs
NamYyeLIy. rbbraCaniymenAkm<úCaEdlekItmaneLIgGs;ry³eBlCitBIrBan;qñaMmkehIyenaHRtÚv)anbBa©b;.
enAExemsa qñaM1976 sPatMNagRbCaCnkm<úCa)anebIksm½yRbCuMelIkTImYynigEtmþgKt;rbs;
xøÜn. GgÁRbCuM)anRBmeRBógKñaCaÉkcänÞeTAelIsMeNIsuMyagcUlnivtþn_rbs; semþcRBHneratþm sIhnu eday
pþl;fVayRBHGgÁnUvR)ak;esaFnnivtþn_cMnYnR)aMbIBan;duløarshrdæGaemrikkñúgmYyqñaM EdlminEdlebIkfVayRBHGgÁ
Tal;EtesaH. RBHGgÁnigRBHraCvgSanuvgSRtÚv)anXuMXaMgenAkñúgeKhdæantUcmYykñúgRBHbrmraCvaMg. RBHGgÁ
)anCab;XuMenA TIenaHrhUtdl;Exmkra qñaM1979 KWrhUtdl;éf¶dYlrlMénrbbkm<úCaRbCaFibetyü13
.
5> rcnasm<½n§cat;taMgrbs;km<úCaRbCaFibetyü
bkSkumµúynIsþkm<úCaKWCaGgÁkarEtmYyKt; EdlmanGMNacenAkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü. RksYg
EdlmanskmµPaBkargareRcIn EdlRtÚv)anbegáIteLIgenATIRkúgPñMeBjrYmmanRksYgkarbreTsdwknaMeday
eGog sarI RksYgkarBarCatidwknaMeday sun esn RksYg]sSahkmµdwknaMeday ecg Gn nigRksYgesdækic©
dwknaMeday vn ev:t. KN³kmµaFikarEtmYyKt;EdlmansiT§iGMNackñúgkareFVIesckþIseRmccitþ nigGnum½teKal
neya)ayrdæaPi)alniglkçnþik³epSg² KWKN³kmµaFikarGcié®nþy_bkSkumµúynIsþkm<úCaEdlman b:ul Bt Caelxa
nig nYn Ca CaGnuelxa. emdwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCaminEdlykcitþTukdak;eKarBrdæFmµnuBaØ nigbTbBaØtþinana
EdlemdwknaMTaMgenHCaGñkGnum½tbegáIteLIgedayxøÜnÉgmþgNaeT. smaCikénKN³kmµaFikarGcié®nþy_nigKN³
kmµaFikarmCÄimbkSk¾mantMENgenAkñúgrdæaPi)alEdr14
.
26
6> karpøas;bþÚréf¶kMeNItbkS
enAExmIna qñaM1976 KN³kmµaFikarmCÄimbkS)an
seRmcykqñaM1960 ¬minykqñaM1951¦ CaqñaM
kMeNItbkSkumµúynIsþkm<úCa. emdwknaMTaMgenaH)an
seRmcfa GñkTaMgLayNaEdlcUlCasmaCikmunqñaM
1960nwgminRtÚv)ancat;TukfaCasmaCikbkSeTot
eT. mCÄimbkSmincg;TTYlsÁal;sarsMxan;énkarCYy
eRCamERCgrbs;evotNammunqñaM1960eLIy ehIy
cg;bdiesFecalT§iBlrbs;evotNammkelIbkS
kumµúynIsþkm<úCa nigcg;kat;pþac;TMnak;TMngTaMgLayEdl
Føab;manCamYyevotNampg.
bkSkumµúynIsþkm<úCa)anbnþdwknaMRbeTsCasm¶at;
enAeRkameQµaHfa{GgÁkar}. eTaHCay:agenHkþI enAEx
kBaØa qñaM1977 KWmundMeNIrTsSnkic©eTARbeTscin
bnþic b:ul Bt )anRbkasCasaFarN³nUvGtßiPaB
rbs;bkSkumµúynIsþkm<úCa nigtYnaTIrbs;xøÜnCanayk
rdæm®nþIénkm<úCaRbCaFibetyü.
exov sMpn ¬smmitþEhm¦
exov sMpn ekItqñaM1931enAextþsVayerog.
bnÞab;BITTYl)anGaharUbkrN_eTAsikSaenARbeTs
)araMg exov sMpn )anbBa©b;sBaØab½Rtfñak;bNÐit
viTüasa®sþesdækic© ehIy)anvilRtLb;mkkm<úCa
vijkñúgqñaM1959. bnÞab;mk semþcRBHneratþm
sIhnu )anEtgtaMg exov sMpn CardæelxaFikar
RksYgBaNiC¢kmµ. enAqñaM1964 exov sMpn
)anlaElgBImuxtMENg b:uEnþbnþsßitenACasmaCik
sPary³eBlbYnqñaMeTot.
qñaM1967 edayRtÚvecaTRbkan;faCaPñak;gar
rbs;RkúmkumµúynIsþ exov sMpn )anrt;eTAlak;xøÜn
enAkñúgéRB. qñaM1976bnÞab;BIkarsuMlaElgrbs;
semþcRBHneratþmsIhnuexov sMpnRtÚv)anEtgtaMg
CaRbFanKN³RbFanrdærbs;km<úCaRbCaFibetyü.
exov sMpn )ancUlrYmCamYYyrdæaPi)alnireTsrbs;
b:ulBtBIqñaM1979dl;qñaM1998 ehIybnÞab;mk
exov sMpn )ancuHcUlCamYyraCrdæaPi)alkm<úCa.
27
CMBUkTI5
PUmisa®sþrdæ)alkm<úCaRbCaFibetyü
enAqñaM1976 bkSkumµúynIsþkm<úCa)anEbgEckkm<úCaRbCaFibetyüeTACa6PUmiPaK EdlrYmman
32tMbn;. PUmiPaKnImYy²KWykextþBIrb¤eRcInmkbBa©ÚlKña b¤kat;ecjBIextþenHxøHb¤extþenaHxøHmkbBa©ÚlKña.
PUmiPaKnigtMbn;TaMgGs;suT§EtRtÚv)andak;kMNt;smÁal;Caelx. PUmiPaKnImYy²EckecjCaeRcIntMbn; ehIy
tMbn;nImYy²EckecjCaRsuk XuM nigshkrN_.
PUmiPaKbUBa’ ¬PUmiPaK203¦ dwknaMeday esa Pwm EdleFVIGtþXatenAEx]sPa qñaM1978. PUmiPaK
enHrYmmanextþéRBEvgnigextþsVayerogTaMgmUl EpñkxøHénextþkMBg;camEdlsßitenAeRtIyxagekItTenøemKgÁTaMgGs;
nigkat;ecjBIRsukmYykñúgextþRkecHKWRsukqøÚg nigkat;ykRsukxøHBIextþkNþalEdlrYmmanRsukxSac;kNþal
kmµaPi)alCan;x<s;ExµrRkhmeFVITsSnkic©enACnbT ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
28
lVaÉm nigmuxkMBUl. PUmiPaKenHEckecjCaR)aMtMbn;EdlrYmmantMbn;20 tMbn;21 tMbn;22 tMbn;23 nig
tMbn;24.
PUmiPaKnirtI ¬PUmiPaK405¦ dwknaM
eday Qit eCOn ehAtam:uk. PUmiPaKenHrYm
manextþkMBtnigextþtaEkvTaMgmUl RsukBIrkñúg
extþkMBg;s<W ¬RsuksMeragTg nigRsukKgBisI¦
nigRsukR)aMkñúgextþkNþal ¬RsukkNþalsÞwg
s¥ag ekaHFM ekonsVaynigRsukelIkEdk¦.
PUmiPaKenHEckecjCabYntMbn; KWtMbn;13
tMbn;33 tMbn;35 nigtMbn;25.
PUmiPaK]tþr ¬PUmiPaK303¦ dwknaM
eday kuy FYn ehA Fuc BIqñaM1970eTAedIm
qñaM1976. bnÞab;BI kuy FYn RtÚv)ancab;xøÜn
nigsmøab;enAKukTYlEsøgenAqñaM1976 Ek Bk RtÚv)ancat;taMgCaelxaPUmiPaK. enAqñaM1977 Ek Bk
RtÚv)ancat;taMg[eFVICaelxaPUmiPaKkNþalEdleTIbbegáItfµI ehIyelxafµIrbs;PUmiPaK]tþrKW kg cab.
PUmiPaKenHrYmmanextþkMBg;FMTaMgmUl EpñkxaglicTenøemKgÁTaMgGs;énextþkMBg;cam nigRsukmYykñúgextþRkecH
¬RsukERBkRbsb;¦ ehIyEckecjCabItMbn;KW tMbn;41 tMbn;42 nig tMbn;43.
kmµaPi)alExµrRkhmnigKN³RbtiPUbreTs
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
emdwknaMCan;x<s;ExµrRkhmeFVITsSkic©enACnbT ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
29
PUmiPaKBay½Bü ¬PUmiPaK560¦ dwknaMeday jwm rs;. PUmiPaKenHrYmmanextþeBaFisat; nigextþ)at;dMbg
TaMgmUl EdlEckecjCaR)aMBIrtMbn;rYmmantMbn;1 tMbn;2 tMbn;3 tMbn;4 tMbn;5 tMbn;6 nigtMbn;7.
PUmiPaKbs©im ¬PUmiPaK401¦ dwknaMeday CU eCt. PUmiPaKenHrYmman extþekaHkugnig extþkMBg;qñaMgTaMgmUl
nigEpñkxøHénextþkMBg;s<W ehIyEckecjCaR)aMtMbn;KW tMbn;31 tMbn;32 tMbn;37 tMbn;15 nigtMbn;11.
PUmiPaK|san ¬PUmiPaK108¦ dwknaMeday éN sar:an; ehA y:a ¬smøab;enAqñaM1976¦. PUmiPaKenH
rYmman extþrtnKIrITaMgmUl extþmNÐlKIrITaMgmUl EpñkxøHénextþRkecH nigEpñkxøHénextþsÞwgERtg EdlsßitenA
eRtIyxaglicTenøemKgÁ. PUmiPaKenHEckecjCaR)aMmYytMbn; KW tMbn;101 tMbn;102 tMbn;104 tMbn;
105 tMbn;107 nigtMbn;505.
PUmiPaKnigtMbn;kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüqñaM1976
e)aHBum<pSayedayRksYgsikSaFikarkm<úCaRbCaFibetyüqñaM1976¬mCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
30
kñúgqñaM1976enH km<úCaRbCaFibetyü)anbegáIttMbn;sVy½tcMnYnBIrepSgeTotEdlTak;TgkargarpÞal;
CamYyKN³kmµaFikarmCÄimbkS b:uEnþmintamry³PUmiPaKNamYyeT. tMbn;TaMgenHrYmmantMbn;esomrab
]tþrmanC½y¬tMbn;106¦ nigtMbn;RBHvihar¬tMbn;103¦. RkúgkMBg;esam¬bc©úb,nñRkúgRBHsIhnu¦k¾RtÚv)an
cat;taMgedayELkBIPUmiPaKEdr.
enAqñaM1977 PUmiPaKfµImYyeTot KWPUmiPaKkNþalRtÚv)anbegáIteLIg. PUmiPaKenHmanTItaMgsßitenA
Rtg;GtItPUmiPaK]tþr cMENkPUmiPaK]tþrfµIRtÚv)anbþÚrTItaMgeTAtMbn;esomrab-]tþrmanC½ynigtMbn;RBHvihar.
tMbn;RkecH¬b¤tMbn;505¦ nigtMbn;mNÐlKIrI¬b¤tMbn;105¦ RtÚv)anbMEbkecjBIPUmiPaK|sannigcat;taMgCa
tMbn;sVy½t.
31
CMBUkTI6
KeRmagEpnkarbYnqñaM ¬1977-1980¦
ExµrRkhm)aneFVIkare)assMGatTIRkúgnigTIRbCuMCnnana edIm,IlubbM)at;ecalkarrs;enAtamTIRkúg
nigksagkm<úCamYyfµIedayBwgEp¥kelIkarBRgIkplitkmµRsUv. edImqñaM1976 bkSkumµúynIsþkm<úCa)anRbjab;
Rbjal;eroberogEpnkarbYnqñaMelIkTImYy ¬1977-1980¦ EdltRmÚv[eFVIkarRbmUlpþúMnUvral;sm,tþiÉkCn
TaMgGs; nigdak;kardaMduHRsUvCaGaTiPaBcm,grbs;Cati. bnÞab;BIbBaðasnþisuxCati smUhPavUbnIykmµKWCaeKal
neya)ayd¾sMxan;bMputrbs;km<úCaRbCaFibetyü.
RbCaCnkm<úCaminEdlCYbRbTHkarRbmUlpþúMEbbenHeTtaMgBImunmk. b:uEnþkñúgqñaM1976 RbCaCnRKb;rUb
RtÚv)antRmÚv[RbmUlRTBüsm,tþiÉkCnTaMgGs;rbs;xøÜn ¬rYmTaMgsmÖarpÞH)aypg¦edIm,IeRbIR)as;rYm. CaEpñk
mYyéndMeNIrkarenHEdr RKÜsarExµrTaMgGs;RtÚv)anbMEbkecjBIKña ehIyRbCaCnRKb;rUbRtÚv)ancat;taMg[eTA
eFVIkartamRkúmerog²xøÜn. bþIRbBn§RtÚv)anbMEbk[rs;enAepSgBIKña ehIykUn²RtÚv)anbMEbkecjBI«Bukmþay.
EpnkarbYnqñaMmaneKaledAseRmc[)anplitplRsUvbIetankñúgmYyhiktaCamFüm. enHCakic©kar
kmµaPi)alExµrRkhmeFVIkarRbmUlplRsUv ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
32
mYyEdlminGaceFVIeTAekIt edayehtufaRbCaCnkm<úCaminEdlRtÚv)anbgçM[eFVIkardaMduHRsUvy:agsem,Imkñúg
TUTaMgRbeTsEbbenHeTtaMgBIburaNkalmk. CagenHeTAeTot RbeTsCatiRtÚv)anbMpøicbMpøajedays®gÁam
ehIymankarxVHxat]bkrN_ stVBahn³ nigkmøaMgBlkmµmaMmYny:ageRcIn.
EpnkarbYnqñaMmanrYmbBa©ÚlTaMgKeRmagdaMbEnøbgáar ehIysgÇwmfanwgGacTajykR)ak;cMNUlBIGnupl
éRBeQI karensaT karciBa©wmstV nigkardaMedImeQI. emdwknaMkm<úCaRbCaFibetyüsgÇwmfanwgeFVI[km<úCaman
ÉkraCüeBjbribUrN_TaMgvis½yesdækic© k¾dUcCavis½yneya)ay nigmanbMNgERbkøaykm<úCaBIRbeTsksikmµ
»nfy [eTAksikmµsm½yTMenIbmYy.
eTaHCay:agenHkþI emdwknaMTaMgenHmin)anKit
dl;plvi)akénkarGnuvtþEpnkarenH nigTukçevTna
rbs; RbCaCnbNþalmkBIkareFVIkarhYskmøaMg
lkçxNÐrs;enAminl¥ karTTYlTanGaharminRKb;
RKan; karxVHxatesrIPaBnigsiT§iCamUldæanehIy
nigCMgWEdlKµankarBüa)al. kñúgry³kalén
km<úCaRbCaFibetyü lkçxNÐrs;enArbs;RbCaCn
mansPaBy:ab;yuWny:agxøaMg. rbbenH)an
bMpøajsuPmgÁlnigesckþIéføfñÚrCamnusS rbs;
RbCaCnkm<úCaesÞIrKµansl;cenøaH. RbCaCnPaK
eRcIndwgfaRbeTsmYyRtÚvkarGñkecHdwgedIm,I
GPivDÆn_. b:uEnþExµrRkhm)ansmøab;bBaØvnþnig
Gñkbec©keTsGs;CaeRcIn ehIy)anbiTsakl
viTüal½y salaeron nigmCÄmNÐlGb;rMdéTeTotenATUTaMgRbeTs. ExµrRkhm)anbBa¢ÚnksikrBICnbTEdl
BuMmanbTBiesaFn_[mkeFVIkarenAtameragcRkmYYycMnYntUcenATIRkúgPñMeBjeTAvij.
km<úCaRbCaFibetyü)anEckdIERseTACadIERsl¥elxmYy nigdIERsminl¥Fmµta. TinñplsRmab;dIERs
FmµtaKWbIetankñúgmYyhikta cMENkdIERselxmYy ksikrRtÚveFVI[)anBIR)aMmYyeTAR)aMBIretankñúgmYyhikta.
CagenHeTAeTot TinñplRsUvnwgRtÚvbegáInCaerogral;qñaM.
enAkñúgRTwsþIEdl)anEcgkñúgEpnkarbYnqñaMenH TinñplRsUvRtÚv)anEbgEckCabYncMENk. mYycMENk
sRmab;Caes,ógrbs;RbCaCnEdlmñak;²TTYl)an312KILÚRkamRsUvkñúgmYyqñaM b¤0/85KILÚRkamRsUvkñúg
mYyéf¶. mYycMENkeTotsRmab;eFVIBUCehIymYycMENkeTotsRmab;TukbRmúg. cMENkcugeRkayehIyk¾Ca
cMENkFMCageKenaHRtÚv)anykeTAlk;enAÉbreTsedIm,IbþÚryksac;R)ak; EdlGaceRbIR)as;edIm,ITijm:asuIn
sRmab;eFVIERscmáar eRKÓgsBVavuF nigTMnijepSg²eTot.
edaysarEtTinñplesÞIrEtminRKb;tamEpnkarEdl)ankMNt;enaH manRsUvtictYcNas; EdlrkSaTuk
sRmab;ciBa©wmRbCaCnnigsRmab;RKab;BUC. pÞúyeTAvij RsUvPaKeRcInRtÚv)anykeTApÁt;pÁg;kgT½BnigkmµkreragcRk
kgcl½tnarIExµrRkhmeFVIkarRbmUlplRsUv
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
33
nignaMecjeTARbeTscin nigRbeTssgÁmniymdéTeTot.
kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü esÞIrEtKµanGñkNamñak;
Føab;TTYl)anrbbGaharRKb;RKan;eT. RbCaCnPaKeRcInhUb
EtbbrlayeBat edImeck nigedImlðúg ehIyTTYl)anrbb
GgárticCagknøHkMb:ugTwkedaHeKakñúgmYyéf¶. manEtkmµaPi)al
nigkgT½BExµrRkhmb:ueNÑaHEdlman)ayhUbRKb;RKan;. Gñk
EdlenArs;ranmanCIvitTaMgGs;BIrbbenH yl;Rsbfa GVIEdl
Kat;cgcaMbMputeRkABIkarbgçM[eFVIkarhYskmøaMgnigkarkab;smøab;
enaH KWkarxVHxatGahary:agxøaMg.
G‘u¿ saer:t Gayu57qñaM RbCaBlrdærs;enAraCFanI
PñMeBj)anerobrab;BICIvitQWcab;rbs;RKÜsarKat; edaysar
karhUbminRKb;RKan;fa ³
karsEmþgsil,³rbs;kgyuvCnyuvnarI
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
skmµPaBCBa¢ÚndIenAkñúgKeRmagelIkTMnb;CIkRbLay ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
34
enAqñaM1976 edayRTaMmin)annwgkareRskXøan «Buk´)andYskUnk¥úkmkes¶arhUb
edayKat;KitfaenaHKWCakUnRtI. éf¶mYy kmµaPi)alExµrRkhmmñak;)ansmøab;Bs;manBis
mYyehIyykmkTukecalenAelIrbg. Kat;dwgEdrfaBs;enaHmanBis b:uEnþKat;enAEt
BisaeTotrhUteFVI[Kat;søab;. b¥ÚnRsI´nigkUn²søab;edaysarEtkarGt;Xøan. RKÜsar
rbs;´k¾sßitenAkñúgsßanPaBdUcKñaEdr. eyIg)anxitxMeFVIERscmáary:ageRcIn b:uEnþeyIg
minEdl)anhUbRKb;RKan;eT. edayXøanxøaMgeBk eBlxøH´kat;edImRtavéRBmkes¶ar
hUb. eBlhUbehIyrmas;eBjxøÜn. kUn²´yMRThwgeBjpÞH. éf¶mYy´eTAsÞÚcRtI.
RbFankgKMram´fa {eFVIb£kefakTabeTAGgÁúysÞÚcRtI Rby½tñGgÁkarykeTAsmøab;ecal}.
edaykarxVHGahar kUnrbs;´mñak;Føak;xøÜnQWCaTm¶n;. ´)anykExSk eTAdUrykGgármk
daM)ay[kUn´hUb. kUn´hUb)ayeRcInNas; EtCMgWrbs;vakan;EtF¶n;F¶reLIgCalMdab;
ehIyk¾søab;)at;eTA. kUn´BIrnak;eTotnigbþIrbs;´k¾Føak;xøÜnQWEdr edaysarEthUbmin
RKb;RKan;. eTaHCay:agenHkþI ´-bþIehIynigkUn)anRbwgERbgrs;y:agevTnaCaTIbMput.
35
CMBUkTI7
CIvitrs;enARbcaMéf¶kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü
1> karbegáItshkrN_
kñúgGMLúgs®gÁamsuIvilBIqñaM1970-1975 RbCaCnPaKeRcInEdlrs;enAtamtMbn;rMedaHrbs;ExµrRkhm
RtÚv)anerobcM[eTACa{RkúmRbvas;éd} EdlmansmaCikBI10eTA30RKÜsarkñúgmYyRkúm. eTaHCay:agenHkþI
cab;BIqñaM1973 nigCaBiessbnÞab;BIC½yCmñHqñaM1975 RkúmRbvas;édRtÚv)anerobcM[eTACa {shkrN_kRmit
Tab}EdlmansmaCikbIbYnrynak; b¤k¾PUmimYyTaMgmUl. rhUtdl;qñaM1977 shkrN_kRmitTabRtÚv)anerobcM
eLIgvij[eTACa{shkrN_kRmitx<s;} EdlrYmmanmYyBan;RKÜsarkñúgshkrN_nImYy² b¤k¾XuMmYyTaMgmUl.
RbCaCnmUldæan³ mþaynigkUn ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
36
emdwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCa)anbegáItshkrN_TaMgenHeLIg EdlCaEpñkmYyéndMeNIrrbs;xøÜneq<aHeTA
rkkarlubbM)at;ecalkmµsiT§iÉkCnnigrbbmUlFnniym nigedIm,IBRgwgvNѳkmµkrnigksikr. cMeBaHExµrRkhm
shkrN_mann½yfaRbCaCnrs;enACamYyKña eFVIkarCamYyKña hUbCamYyKña nigEckrMElkkarkmSanþCa
smUhPaB. eKalkarN_enHeFVI[mankardak;kMhity:agtwgrwugeTAelIkarrs;enACabuKÁl. RKÜsarExµrFøab;rs;enA
hUbcukCYbCuMKñarab;Ban;qñaMmkehIy dUecñHkarbgçMRbCaCn[hUbrYmKñaenAkñúgshkrN_ CaBiessenAeBlEdl
mankarxVHxatGahary:agxøaMgEbbenH KWCaTegVImYyeXareXAxøaMgNas;. CagenHeTAeTot RbCaCnRtÚvRbKl;
RTBüsm,tþirbs;xøÜn EdlCameFüa)ayplitkmµsMxan;²dak;Casm,tþirYmrbs;shkrN_TaMgGs; EdlmandUcCa
]bkrN_eRbIR)as; eKaRkbI ngÁ½l rnas; RKab;BUC nigdIERsCaedIm.
shkrN_RtÚv)anerobcMeLIgedIm,IeFVIy:agNaGac[xøÜn]btßmÖxøÜnedayxøÜnÉg)an. emdwknaMExµrRkhm
)anBN’nashkrN_faCa {kmøaMgFMeFgxøaMgkøa} kñúgkarksagRbeTsnigCa {kMEpgEfby:agrwgmaMbMput}
sRmab;karBarkm<úCaRbCaFibetyüTb;Tl;nwgsRtÚv.
2> vNѳsgÁmfµIBIr
eTaHCaExµrRkhm)anGHGagfa xøÜnkMBugEtksagRbeTsmYyRbkbedaysmPaBniglubbM)at;ecal
vNѳsgÁmy:agNak¾eday b:uEnþFatuBitExµrRkhm)an
begáIteLIgnUvvNѳfµIBIrenAkñúgRbeTsKW {RbCaCn
mUldæan} nig{RbCaCnfµI} .
RbCaCnmUldæan b¤RbCaCncas;KWGñkTaMg
LayNaEdlrs;enAtamtMbn;CnbT RKb;RKgeday
bkSkumµúynIsþkm<úCamunéf¶17 Exemsa qñaM1975.
ExµrRkhm)anEbgEckGñkTaMgenHCaRbCaCneBjsiT§i
b¤RbCaCneRtóm. RbCaCneBjsiT§iKWGñkTaMgLay
NaEdlminmanbgb¥ÚnFøab;eFVIkarkñúgrbbsaFarNrdæ
Exµr ehIyCasmaCikRKÜsarksikrRk b¤ksikrkNþal
fñak;eRkam¬ksikrnigkmµkr¦. RbCaCnRbePTenHRtÚv
)anGnuBaØat[eTAe)aHeqñat b¤QreQµaH[eKe)aHeqñat
eTaHbICakare)aHeqñatmanEtmþgKt;enAéf¶TI20 Ex
mIna qñaM1976 kñúgry³kalkm<úCaRbCaFibetyük¾
eday. ¬kare)aHeqñatenHminGnuelamtambTdæan
GnþrCatiehIyeQµaHsmaCiksPatMNagRbCaCnk¾min
RtÚv)anRbkas[RbCaCndwgEdr¦. RbCaCnmUldæan
GackøayCaRbFanshkrN_nigRbFankgepSg². Gñksil,³ExµrRkhm
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
37
RbCaCneRtómKWGñkTaMgLayEdlmanbgb¥ÚnFøab;eFVIkarCamYyrbbsaFarNrdæExµr. RbCaCnTaMgenHnwgRtÚv)an
RtaRbNI drabNaRbCaCnTaMgGs;enaHxitxMeFVIkargaredayx¢ab;x¢Ün.
RbCaCnfµI b¤RbCaCn17emsaKWGñkEdlRtÚvCemøósecjBITIRkúg b¤TIRbCuMCnnanaenAExemsa qñaM1975.
eTaHCay:agenHkþI mYycMnYnFMénGñkTaMgenHKWCaGñkmkBICnbT ehIy)anrt;eTATIRkúgedIm,IeKcBIs®gÁam. RbCaCn
fµIRtÚv)ancat;TukfaCamnusSEdlminGaceCOTukcitþ)an ehIyTTYlkars¥b;ex<ImnigkarsgS½yBIsMNak;GgÁkar.
RbCaCnTaMgenHRtÚv)anGgÁkarcat;TukfaCa{CnbeBaØIEk¥k} ehIyKµansiT§iGVITaMgGs;dUcEdlBaküesøakExµrRkhmmYy
)anGHGagfa {BYk17emsaCaCnbeBaØIEk¥k. BYkvaCaGñkcaj;s®gÁamnigCaeQøIyswk}. BaküesøakmYyeTot
EdlGñkrs;ranmanCIvitPaKeRcIncgcaMenaHKW {Tukk¾mincMeNj dkecjk¾minxat}. RbCaCnfµITTYlrgkareFVITukç
bukemñjxøaMgCagRbCaCncas;. b:uEnþTMhMénGMeBIeXareXAmankRmitxus²KñaBItMbn;mYyeTAtMbn;mYyeTot.
]TahrN_ RbCaCnenAextþsVayerognigéRBEvgkñúgPUmiPaKbUBa’ )anTTYlkarKaMBarBIbdivtþn_RbesIrCagGñkEdl
RtÚv)anCemøóseTAextþeBaFisat;nig)at;dMbgénPUmiPaKBay½Bü.
cab suIfa Gayu65qñaM rs;enATIRkúgPñMeBj)anerobrab;BICIvitrbs;Kat;EdlkaleNaHCaGñk17
emsafa³
Rkúmsil,³ExµrRkhmenAR)asaTbnÞayRsI ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
38
enAeBlCemøósqñaM1975 RkúmRKÜsar´EdlmansmaCikTaMgGs;14nak;RtÚv)anCemøós
eTArs;enARsukekaHFM extþkNþal. enATIenaH GgÁkarcat;taMg[daMbEnøbgáar nigeFVIERs.
éf¶mYyevlaem:agR)aMbYnyb; bþIrbs;´RtÚvGgÁkaresñI[eTAeronsURtmYyry³. ´rg;caMbþI´
b:uEnþmineXIjKat;RtLb;mkvijesaH. ®sþImñak;enAkñúgPUmi)anR)ab;kUnrbs;´mñak;fa {min
caM)ac;emIlpøÚv«BukÉgeT ehIyRby½tñRbEygmat;pg kuMniyayGVIepþspþas[esaH
Rby½tñeKykeTAmYyBUC eRBaH«BukÉgmanRbvtþiFMNas;}. ´dwgfaGgÁkar)anykbþI´eTA
smøab;ecal eRBaHKat;CaGtItecAhVayextþkNþal. BIrExeRkaymk GgÁkar)anR)ab;´
[pøas;eTArs;enATIRkúgPñMeBj. tamBitExµrRkhmnaMBYkeyIgeTAextþ)at;dMbg.GgÁkar)an
EckkUnxÞmmYy[RkúmRKÜsar´rs;enA.RKÜsar´RtÚv)anbMEbk[eTArs;enAkñúgkgepSg²Kña.
manEtkUnRsIeBArbs;´GayuR)aMmYyqñaMb:ueNÑaH rs;enACamYy´. CIivitenA)at;dMbgKWCa
erOgr:avmYyEdlminGacbMePøc)aneTsRmab;´. kñúgry³eBlEtdb;éf¶b:ueNÑaHkUnRbús
´bYnnak;nigkUnRsImñak;)ansøab;bnþbnÞab;Kña. xøHsøab;edaysarGt;GaharnigCMgW xøHeTot
karsEmþgsil,³rbs;ExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
39
RtÚv)ansmøab; edayGgÁkarecaTRbkan;famanCab;Bak;B½n§CamYyxµaMg. mYyry³eRkaymk
mþayekµkrbs;´Gayu70qñaM)ansøab;edayCMgWxVHGaharbriePaK. CIviteBareBjeday
PaBP½yxøac. Caerogral;yb; ´minEdledk)anRsYleT. RbCaCnenAkñúgPUmirbs;´
CaeRcInRtÚvGgÁkarehAeTAehIy)at;xøÜnrhUt.
3> BiFIerobmgÁlkar
mgÁlkar¬b¤BiFIebIkvKÁ¦kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüxusKñaTaMgRsugBImgÁlkartamTMenomTmøab;RbéBNI
Exµr. kUnkemøaHRkmuMTaMgGs;RtÚv)anerobcMkñúgBiFIrYmEtmYyEdlmancMnYnBI3eTA10KU kñúgBiFItUc ehIyBiFIFMman
BI30eTA50KUb¤rhUtdl;Cag100KUkñúgBiFInImYy². bursnarIPaKeRcInminRtÚv)anGnuBaØat[eRCIserIsKURskr
rbs;xøÜneT. KU nImYy²)anRtÚvcat;taMgeLIgedayGgÁkar EdlGHGagfaCa«Bukmþayrbs;mnusSRKb;rUb.
GñkxøHminTaMgsÁal;eQµaHnigmuxmat;GnaKtKURskrrbs;xøÜnpgeT rhUtdl;eBlR)arB§BiFIEtmþg. bgb¥Únsac;jati
minGnuBaØat[cUlrYmkñúgBiFImgÁlkar b¤cUlrYmkñúgkareFVIesckþIseRmccitþNamYyeLIy. semøókbMBak;RbéBNI
BiFIraMErk ceRmógRbéBNI nigBiFItamEbbsasnaRtÚv)anhamXat;.
BiFIerobkarrbs;ExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
40
narImYycMnYnRtÚv)anbgçM[erobkarCamYyyuT§CnBikar EdlrgrbYskñúgeBls®gÁam ehIyRtÚvdac;éd
b¤dac;eCIgmçag. narIEdlCMTas;minTTYlykbursBikarTaMgenHGacRtÚvcab;XuMXaMg TTYlrgTNÐkmµCaTm¶n; b¤RtÚv
bBa¢Ún[eTAeFVIkarenAtMbn;dac;Rsyalq¶ay²BIpÞH. narIxøHEdlCYbRbTHehtukarN_bgçMEbbenH)aneFVIGtþXat.
mUsa suxa CnCaticamrs;enAextþRkecH CaGtItRbFansmaKm®sþIXuMkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü
)anrMlwkGMBIkarerobkarrbs;Kat;kalBIsm½yenaHdUecñHfa³
enAqñaM1974 eBl´manGayudb;R)aMqñaM ´)anerobkarCamYyGñklIEsgeRKÓgsBVavuF
mñak;eQµaH NuH las;. BYkeyIgsMNagl¥Nas;Edl)anerobkarmYyExmunkarGnum½t
c,ab;fµI EdlhamR)amRbCaCnmin[tubEtgxøÜnnwgeRKÓgGlgáarcRkBtþi. GVIk¾edayEdl
eRbIsRmab;tubEtgkayRtÚv)ancat;TukCarbs;cRkBtþiTaMgGs; sUm,IEteRKÓgGlgáar
Ekøgkøayk¾eday. mkRtwmeBlenaH manburs®sþI BI5eTA10KU RtÚv)anbgçM[erobkar
CarYmrYceRsceTAehIy. RbsinebIKUNamYyCMTas;minRBmkarCamYyKña BYkeKnwgRtÚv
ehA[eTAeronsURt. bþIRbBn§EdleTIbkarehIyfµIefµagRtÚvbMEbkecjBIKña. kñúgBiFImgÁl
karrbs;´ ´manGñkkMdrnigmanBak;eRKÓgGlgáar b:uEnþ´esøókBak;exµAnigBak;Es,keCIg
kg;Lan. bnÞab;BIkarehIy)anbIéf¶ GgÁkar)anehAbþI´[eTAsmrPUmi eRBaHGgÁkarRtÚvkar
kmøaMgbEnßmedIm,IvayrMlMrdæaPi)alRkúgPñMeBj. ´)anGgVrRbFanPUmi[bþI´sñak;enAkñúgPUmi
BiFIerobkarrbs;ExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
41
b:uEnþKat;)anbdiesF. enAqñaM1976 ´sRmal)ankUnRbúsmñak; b:uEnþ)ansøab;eTAvij
mYys)þah_eRkaymkedaysarCMgW.
GaBah_BiBah_edaybgçMkan;EtmansPaBtwgEtgeLIg bnÞab;BIC½yCmñHrbs;ExµrRkhmqñaM1975.
burs®sþICaeRcInKURtÚv)anbgçM[erobkarkñúgeBlEtmYy. epg hgS RbCaCnmkBIextþkMBg;cam)anerobrab;BI
mgÁlkarrbs;Kat;dUecñHfa ³
enAqñaM1978 KWmYyExmunkardYlrlMénrbbenH GgÁkarcat;taMg[´erobkar. Es¥keLIg
´GgÁúyelIekAGIenAkñúgBiFIerobkar edaytaMgcitþfanwgeFVItamGVIEdlGgÁkarbBa¢a. BiFIenaH
manyuvCnyuvnarIEdlRtÚverobkarsrub160KU. ´nigRbBn§´)ansc©afanwgrYmrs;
CamYyKñanigmankUnmYykñúgeBlmYyqñaM. ExµrRkhm)anEckexaGavexµAmYykMebønigRkma
mYy ehIymanerobcMmðÚbGahar[hUb. eRkaybdivtþn_ ´nigRbBn§´vilmkpÞHvij.
LÚvenHeyIgmankUnR)aMnak;.
enAéf¶erobkarbursnarITaMgGs;RtÚvQrCaBIrCYr. bnÞab;mkRbFanPUmibBa¢a[GñkTaMgenHcab;édKña
ehIyeFVIkarebþCJafanwgrYmrs;CamYyKñaGs;mYyCIvit.enHbBa¢ak;fa bursnarITaMgGs;enaH)anerobkarrYcehIy.
BiFId¾xøIenHnwgRtÚvbBa©b;bnÞab;BImankarhUbGaharbnþicbnþÜc.
bnÞab;BIerobkarehIy bþIRbBn§)anTTYlkarGnuBaØat[rs;enACamYyKñaEtBIr-bIéf¶b:ueNÑaH ehIybnÞab;mk
RtÚveTAeFVIkartamRkúmerog²xøÜnvij. bþIRbBn§mYycMnYnk¾)anTTYlkarGnuBaØat[mkCYbmuxKñakñúgrvagBIR)aMBIr
eTAdb;éf¶mþgEdr.
ExµrRkhmemIleXIjBiFIerobkartamRbéBNIExµr dUcEdlxøÜnemIleXIjkareKarBRbNib½tn_CMenO
sasna nigkarsikSaenAtamsalab¤mhaviTüal½yEdr. ExµrRkhmyl;favaCakarcMNayeBltRbeyaCn_
nigKµan)anCYyGVITal;EtesaHkñúgkarbgábegáInplRsUv. mgÁlkarrYmRtÚvbegáIteLIg edaysarEtvacMNay
eBltic ehIyeBlevlaEdlenAsl;nwgRtÚvcMNayeTAelIkargarshkrN_ nigGVIEdlExµrRkhmehAfa {bdivtþn_
mhaelatepøaH mhaGs©arü} EdlCaBaküesøakcmøgecjmkBIkumµúynIsþcin. emdwknaMkm<úCaRbCaFibetyü
cg;bBa¢ak;[c,as;fa nwgmanekµg²cab;kMeNItEdlGacbnþbdivtþn_rbs;xøÜn)an. sRmab;ExµrRkhm eKalbMNg
cm,génkarerobkarminEmnedIm,IbegáItsgÁmRKÜsarenaHeT bu:EnþedIm,IbegáItmnusS EdlGacbeRmIbdivtþn_)an.
4> karrMelaPelIsiT§inigBlkmµrbs;kumar
kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüminmansalaeronCapøÚvkareT. kumarRtÚv)anbBa¢Ún[eTAeronenAeRkamedIm
eQI b¤enAeRkampÞHRbCaCn. RKÚPaKeRcInCaksikrRkEdlGacGan nigsresrEtbnþicbnþÜcb:ueNÑaH. eTaHCa
karGb;rMenAtamtMbn;mYycMnYnmankarrIkcMerInkñúgqñaM1978k¾eday ¬kumarTTYl)ankarsikSafñak;bzmBI2eTA3
em:agkñúgmYyéf¶¦ k¾enAEtminTan;mansalaeronEdlmandMeNIrkareBjeljEdr. ExµrRkhmniyayfa {GgÁkar
42
KµaneTsBaØab½Rt manEtsBaØaeXIj ebIcg;)an)ak;Gg )ak;Dub RtÚveTAykenATMnb;
RbLay} ehIyfa {kareronGkSreronelxminsMxan;eT karsMxan;KWkargarnigclna
bdivtþn_}.
enAeBlEdlkumarRtÚv)anbgðat;beRgón[ecHGan nigsresrGkSrbnþic
bnþÜcenaH PaKeRcInénkarsikSaKWepþateTAelIkarGb;rMneya)ay. ekµg²CaeRcInRtÚv
)anykecjBIpÞH[eTAcUlrYmvKÁhVwkhVWnmenaKmviC¢aedIm,IGacbeRmIkñúgCYrkgT½B
kgkarBar b¤nirsar.
kUnekµgk¾RtÚv)ancat;taMg[eFVIkargarEdrenAkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü.
kargarrbs;kumarKWedIrerIs Gacm_eKa kat;T®nÞanExRt RbmUllamkmnusSedIm,IeFVICI nigCBa¢ÚnGavuFeTAsmrPUmi
EdlenATIenaHCYnkalkumarRtÚvTTYlrgrbYs b¤k¾RtÚvRKab;kaMePøIgsøab;k¾man. CagenHeTAeTot kumarakumarITaMgenH
RtÚvbMEbkecjBI«Bukmþay ehIyminEdlsÁal;PaBkk;ekþARKÜsareLIy.
Pin rdæa Gayu40qñaM RbCaBlrdærs;enAraCFanIPñMeBj)anrMlwkBIerOgr:avrbs;Kat; EdlCakUnekµg
Gayudb;qñaMmñak; kñúgqñaM1975fa ³
RKÜsar´RtÚv)anCemøóseTARsukKIrIvgSextþtaEkv. enATIenaHGgÁkarEckpÞH[mYyxñgkñúg
RKÜsarnImYy². RkúmRKÜsar´rs;enAedayBwgelIkaredIrrkkþam-xügeFVICamðÚb. bnÞab;BI
ExµrRkhm)anbegáItBakü
esøak Tak;TgnwgkarGb;rM
fa {GgÁkarykmøb;eQI
eFVICasalaeronnigkEnøg
eFVImITÞIg. eFVIbeNþIreron
beNþIr eFVIkan;EteRcIn
ecHkan;EteRcIn}.
kUnkmµaPi)alCan;x<s;ExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
43
RbCuMneya)ayCamYYyRbFanPUmiehIy eyIgRtÚv)ancat;taMg[hUbrYm ehIy´minGac
rkkþam-xüg)aneToteT. edaysarEtXøanxøaMgeBk ´]sSah_lYcebHbEnøEdleyIg)an
daMenACuMvijpÞHhUbNas;. ´RtÚv)ancat;taMg[eTAeFVIkarenAkgcl½tkumarEdlsßitenA
q¶ayBIpÞH. ry³eBlbI-bYnEx eTIbGgÁkarGnuBaØat[´mkelgpÞHmþg. kargarrbs;´KW
EsgkNþab;kñúgERs. eBlxøH ´mincg;cuHeFVIkargarkñúgERseT BIeRBaH´xøaceQøIgTam.
RbFankgenATIenaHEtgEtvayeFVI)ab´. ´)anrt;eTApÞHCaeRcIndgedIm,I[«Bukmþay
´CYy b:uEnþKµanGñkNaGacCYy´)aneLIy. bnÞab;mk´)aneTABYnkñúgéRBGs;mYyry³.
´rs;enAedayebHsøwkeQIéRB nigEpøeQIéRBhUbniglYcmðÚbGñkPUmi. edayminGacRTaM)an
nwgsßanPaBrs;enAEbbenaH ´rt;mkenApÞH´vij. edayxøacGgÁkar «Bukmþay´)anbBa¢Ún
´[eTAkgcl½tvij. eBleTAdl;kgvij RbFankg)aneFVITaruNkmµ´nigRBman´kuM[rt;
eTot. ´RtÚv)ancat;taMg[eRsacbEnønigekIbGacm_RCÚk. éf¶mYy edaysar´mankar
Gs;kmøaMgxøaMgnigTn;CgÁg;pg ´dYl ehIyeFVI[kMBb;Gacm_RCÚkBIGERmk. RbFankgyk
rMBat;ExSeKamkvay´ ehIyrMBat;enaHxÞatRtÚvEPñkrbs;´. cab;BIeBlenaHmk´ecHEt
ehorTwkEPñk ehIyEPñk´eLIgRkhmQWcab;y:agxøaMg. TIbMput ´RtÚvggwtemIlGVIElg
eXIj.
kumareronGMBIkardaMduHRsUv ¬rUbPaBedayelakec>x½sem:n nigrUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
44
rs; smeBA RbCaBlrdærs;enATIRkúgPñMeBj )an)at;bg;smaCikRKÜsarTaMgGs;kñúgsm½yExµrRkhm.
smeBA )anerobrab;fa ³
RKÜsarrbs;´EdlmansmaCikR)aMnak;RtÚv)andwkeTAPñMRteLak EdlsßitkñúgRsukRBH
enRtRBH extþ)at;dMbg. ´nigkumarepSgeTotRtÚv)ancat;taMg[eTACIkdI elIkTMnb;
XValeKa nigedIrkab;edImT®nÞanExRt. eyIgRtÚvEteFVI[ehIytamkarkMNt;. RbsinebI
minehIy eyIgnwgRtÚvkat;rbbGaharnigTTYlTaruNkmµ. «Bukrbs;´søab;edayCMgW
RKúncaj; cMENkbgRsI´søab;edaysarCMgWehImeBaH. RKamYybnÞab;BIeFVIkarehIy
eyIg)anmkCYbCuMKñaehIyR)ab;KñaeTAvijeTAmkGMBIRbvtþiRKÜsarrbs;eyIg. bnþiceRkay
mkbgRbúsmñak;)anedIrcUlmkehIyR)ab;´famþayrbs;´RtÚvGgÁkarykeTAsmøab;ecal
)at;eTAehIy. eRkayBITTYl)andMNwgenHPøam TwkEPñk´hUrFøak;mkedaymindwgxøÜn.
´manGarmµN_fa ´Gs;ehIy Kµanesssl;GVIeToteT sUm,IEtrUbxøÜnÉgk¾BuMdwgfaGacman
CIvitrs;)anyUrb:uNÑaEdr. smaCikcugeRkayEtmñak;Kt;rbs;RKÜsar´ KWbgRbusrbs;´
Edl)at;xøÜnedayKµandMNwgGVIbnþicbnþÜcesaH rhUtmkTl;sBVéf¶enH.
kumarTaMgLayRtÚv)anbgðat;beRgonfa
{GgÁkarCa«Bukmþayrbs;kumarakumarInigyuvCn
yuvnarI. ebIEm:«vaykUn mann½yfaemIlgay
GgÁkardUecñHGgÁkarminRbNIeLIy}. kmµaPi)al
ExµrRkhm)an[kumaresuIbkarN_BI«Bukmþayrbs;
xøÜnehIyCYnkalkumarTaMgenHh‘anTaMgsmøab;«Buk
mþaybegáItrbs;xøÜneTotpg RbsinebITTYl)an
bBa¢aBIGgÁkar. mYyry³kalknøgputeTA kumar
TaMgLayeCOEteTAelIGVIEdlGgÁkar)anR)ab; nig
eKarBtamEtbBa¢arbs;GgÁkarb:ueNÑaH.
kñúgGMLúgeBls®gÁamCamYyevotNam
kñúgqñaM1977-1978 kgT½BExµrRkhmCaeRcIn
)ansøab;b¤rgrbYsCaTm¶n;. ExµrRkhm)anbBa¢Ún
kumar[eTAsmrPUmimux EdlenATIenaHkumarrab;Ban;
nak;)anRtÚvrbYsnigsøab;)at;bg;CIvit.
kmµaPi)alExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
45
5> karbgçM[eFVIkarCaTm¶n;
RbCaCnRKb;rUbkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüRtÚv)ancat;taMg[eFVIkargarTaMgGs;. kumarRtÚv)an
dak;[eFVIkargarRsal² cMENkmnusScas;²mannaTIemIlEfTaMkumartUc²nigstVBahn³nigt,ajkE®Ba©gl¥I.
mnusSEdlmanGayuelIsBI14qñaM ¬kumarv½yCMTg;¦ RtÚvTTYlkargarF¶n;²niglM)ak. kumarCMTg;²TaMgenHRtÚv
CIkRbLay b¤GagsþúkTwk elIkTMnb; kab;eQIeFVIpÞH randIedIm,IeFVIERscmáar nigdaMRsUv. burs®sþIRbEhl
BIr-bIBan;nak; EdlbkSTukcitþRtÚv)anbBa¢Ún[eTAeFVIkarenAeragcRkÉTIRkúgPñMeBj.
RbCaCnesÞIrRKb;rUbeFVIkareRcInCagdb;BIrem:agkñúgmYyéf¶ nigR)aMBIréf¶kñúgmYys)þah_ edayminmaneBl
sRmaknigTTYlTanGahartictYcbMput. CYnkalRbCaCneFVIkartaMgBIRBlwmRsag²rhUtdl;Bak;kNþalyb;
ebIsinCaExPøW. éf¶NaEdlminmanelakEx eKGucePøIgbMPøWvalERsedIm,IeFVIkarbnþ. RbsinebIRbCaCntv:anwg
kargarEdlkMNt;[edayRbFanshkrN_ RbCaCnTaMgenHnwgRtÚvecaTRbkan;faCaxµaMgrbs;bdivtþn_ ehIynwg
RtÚvbBa¢ÚneTAGb;rM. GñkEdlRbRBwtþkMhusdEdl² b¤kMhusF¶n;F¶rnwgRtÚvykeTAsmøab;ecal. karRbRBwtþEbbenH
KWpÞúyTaMgRsugeTAnwgmaRta12énrdæFmµnuBaØkm<úCaRbCaFibetyüEdlmanesckþICaGaT×fa ³
karR)arB§BiFIGbGrsaTcMeBaHkarbBa©b;edayeCaKC½ynUvKeRmagRbB½n§RbLayTwk
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
46
RbCaCnkm<úCaRKb;rUbmansiT§iCIvPaBeBjTIxagsmÖar xagsµartI nigxagvb,Fm’ EdlRtÚv)an
EkERb[rIkceRmInkan;Etx<s;eLIgCanic©. RbCaCnkm<úCaRKb;rUbsuT§EtRtÚvFanaGHGagxagCIvPaB
TaMgGs;.
kmµkrRKb;rUbCam©as;eragcRk.
ksikrRKb;rUbCam©as;ERscmáar.
BlkrepSgeTotmansiT§imankargareFVITaMgGs;.
PaBKµankargareFVIminmandac;xatkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü.
6> visuT§kmµnigkarsmøab;rgÁal
ExµrRkhmEtgEtRsavRCavrkcab;xµaMg ehIyeCOCak;faxµaMgmanenARKb;TIkEnøgTaMgGs;kñúgTUTaMgRbeTs.
CnsgS½yCaeRcInRtÚv)anecaTRbkan;TaMgRcLMfaCaPñak;garsm¶at;rbs;shrdæGaemrik¬es-GuI-Ga¦ Pñak;gar
sm¶at;rbs;sUevot¬ka-ehS-eb¦ b¤k¾Pñak;garsm¶at;rbs;evotNam.
karb:HTgÁicCamYyevotNamkñúgqñaM1977 nigqñaM1978 )annaMeTAdl;kareFVIvisuT§kmµd¾FMeFgmYy.
enAcugqñaM1977 bnÞab;BI b:ul Bt vilRtLb;mkBIRbeTscinvij kgT½BevotNam)anvaycUlPaKbUBa’én
RbeTskm<úCa. bI-bYnExeRkaymk T½BevotNam)andkfyeTAvij edayekorykRbCaCnsuIvilExµrrab;ry
nak;eTACamYypg. enAeBlenaH ExµrRkhm)anecaTRbCaCn nigkmµaPi)alPUmiPaKbUBa’fa )ancUlédcUleCIg
KeRmagelIkTMnb; ¬ftenAeBlEdlkmµaPi)alCan;x<s;ExµrRkhmeFVIdMeNIrTsSnkic©eTAkan;tMbn;enH¦
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
47
CamYyevotNam. ehtukarN_enH)annaMeTAdl;karcab;xøÜn nigsmøab;ecalmnusSCaeRcInnak; rYmTaMgGñkEdl
esµaHRtg;nwgExµrRkhm nigédKUneya)ayeCIgcas;rbs;xøÜnd¾yUrlg; dUcCa esa Pwm eTotpg.
visuT§kmµd¾sahavyg;XñgbMputenAkñúgPUmiPaKenHekIteLIgenAqñaM1978 bnÞab;BIkgBlmYycMnYnén
PUmiPaKenH)aneFVIkarbHe)arRbqaMgnwgrdæaPi)alkm<úCaRbCaFibetyü. cab;taMgBIExmifunadl;ExkBaØa enAeBl
Edlkarb:HTgÁicCamYyevotNamkMBugEtbnþ tMbn;PaKeRcInenAkñúgPUmiPaKenH)ankøayeTACasmrPUmirvagkgT½B
rbs;rdæaPi)alkm<úCaRbCaFibetyünigkgT½BbHe)ar. mnusSRbEhlmYyEsnnak;kñúgPUmiPaKbUBa’)ansøab;kñúg
smrPUmi nigedaysarkarsmøab;rgÁal. rdæaPi)alkm<úCaRbCaFibetyü)anbBa¢ÚnT½BBIPUmiPaKnirtIeTAb®gáab
RkúmbHe)ar. RbCaCnrab;Ban;nak;)anrt;eTARBMEdnevotNam eKcBIkarsmøab;rgÁalEdlpÞúHeLIg bnÞab;BIkarmk
dl;énkgT½BTaMgenH.
visuT§kmµk¾ekItmaneLIgEdrenAPUmiPaK]tþrkñúgqñaM1977. visuT§kmµenHepþateTAelIbBaØvnþ nigGñkEdl
manCab;Bak;B½n§nwg kuy FYn EdleFVICaelxaPUmiPaK]tþrrhUtdl;edImqñaM1976. GMLúgeBleFVIvisuT§kmµenH
GgÁkar)ancab;xøÜnrdæm®nþIRksYgB½t’man h‘U nwm/ TIv Gul ¬RKÚrbs; kuy FYn¦ nigmitþPkþiCaeRcInnak;eTotEdlrYmman
ePaK qay nig eDOn CaedIm. manKeRmageFVIrdæRbharbI-bYnelIk nigmankarbHe)arCaeRcIndg ¬CaBiess
karbHe)arrbs;CnCaticam¦ kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü15
. b:uEnþEpnkarTaMgenHsuT§EtbraC½y ehIy)aneFVI
[karRsavRCavrkxµaMgbgáb;épÞkñúgmansPaBkan;EtxøaMgkøaeLIg EdlnaMeTAdl;kareFVIvisuT§kmµenATUTaMgRbeTs.
kgcl½tnarIrbs;ExµrRkhm)acTwkbBa©ÚlERs ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
48
san; tIm:aNas; Gayu74qñaM rs;enAkñúgextþkMBg;cam )anrMB£kGMBIkarsmøab;rgÁalCnCatiPaKticcam
edayExµrRkhmkñúgGMLúgeBlénkarbHe)ar CaBiesskarsmøab;RkúmRKÜsarrbs;GñkRsIpÞal;. GñkRsI)an
erobrab;fa ³
enAsm½ysgÁmra®sþniym manRKÜsarCnCaticamrab;Ban;RKÜsarrs;enAkñúgPUmi
rbs;´. BYkExµrRkhm)ansmøab;BYkeKesÞIrTaMgGs;. RbCaCnenAkñúgPUmi´nigPUmiekaHpl
TTYlrgnUvGMeBIéRBépSenHeRcInCageK BIeRBaHBYkeyIgbHe)arRbqaMgnwgBYkExµrRkhm.
cMeBaHRKÜsar´vij BYkvasmøab;«Bukmþay´ kUn´BIrnak; ecABIrnak; nigbgb¥ÚnbegáItrbs;´
TaMgGs;. kUnRbúsrbs;´eQµaH mUsa RtÚvExµrRkhmnaMykeTAbnÞab;BIkarbHe)ar ehIy
k¾)at;xøÜnrhUt. ´B¤BaküccamGar:amfa vaRtÚv)ansmøab;enAeBlvatamrk´. kUnRsI
rbs;´eQµaH r:hVIGH RBmTaMgbþInigkUnBIrnak;eTotRtÚv)ansmøab;edayminman mUlehtu
GVITaMgGs;.
bnÞab;mk BYkExµrRkhm)anbBa¢ÚnRKÜsarrbs;´eTAPUmiERsvalkñúgRsuksÞwgRtg;.
mundMbUg BYkvacat;taMg´[eTAkab;edImeQICamYyGñkCemøósmkBIPñMeBj. mnusSCaeRcIn
RtÚv)ansmøab;edaysarEtBYkeKeFVIkarmin)anl¥ b¤RtÚvedImeQIdYlrlMsgát;elI. bnÞab;
mk´RtÚv)ancat;taMg[ciBa©wmRCÚk. ´)anRbEkkedayGHGagfa ´xøacRCÚkNas;. bu:Enþ
BYkvabgçM´[eFVI ehIyKMramkMEhg´fa GgÁkarnwgbBa¢Ún´eTAeronsURt RbsinebI´mineFVI.
BYkExµrRkhmEfmTaMgbgçM[´hUbsac;RCÚkeTotpg b:uEnþ´RbEkkedayniyayfa ´min
EdlhUbsac;stVeTtaMgBItUcmk. taMgBIeBlenaHmk BYkva)anbdiesFmin[GaharGVI
TaMgGs;mk´. ´)ansMuGMbilxøH b:uEnþBYkvaniyayfarbbGMbil)andak;enAkñúgsmøsac;RCÚk
Gs;ehIy. xøÜnrbs;´eLIgehIm. CasMNagl¥ ´)anrYcrs;CIvitBIrbbenH. ´)anvil
RtLb;mkRsukkMeNItrbs;´vijenAqñaM1979.
49
CMBUkTI8
RbB½n§snþisux
1> mnÞIrsnþisux
eTaHbICavisuT§kmµenAPUmiPaKbUBa’kñúgqñaM1978 CaRBwtþikarN_éRBépSbMputkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü
k¾eday k¾RbCaCnrab;Esnnak;epSgeTotRtÚv)ancab;xøÜn ehIykñúgkrNICaeRcIn RtÚv)ansmøab;ecalenAtamtMbn;
epSg²eTotkñúgTUTaMgRbeTs. RbB½n§snþisuxrbs;ExµrRkhm EdlrYmmanCitBIrryKukRtÚv)anbegáIteLIgesÞIr
RKb;kEnøgTaMgGs;elIépÞRbeTs. ExµrRkhm)anehAKukTaMgenHfa {mnÞIrsnþisux} CaCagkareRbIBakü {Kuk}.
Rkúmkumar ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
50
mnÞIrsnþisuxkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü RtÚv)anerobcMeLIgCaR)aMfñak;. mnÞIrsnþisuxTaMgenHRtÚv)an
eRbIR)as;CamnÞIrXuMXaMg kEnøgsYrcemøIy nigkEnøgsmøab;. GñkeTasEdlCab;XuMkñúgKukbIfñak;dMbUg ¬fñak;tMbn;
fñak;Rsuk nigfñak;XuM¦ PaKeRcInCaGtItTahan nigm®nþIrdækarsuIvilrbs;rdæaPi)alsaFarNrdæExµr ehIyGñkeTas
epSgeTotKWCaRbCaCnsamBaØ EdlRtÚv)anecaTRbkan;BIbTlYcrbs;rbrb¤cMNIGahar rt;ecalkEnøg b¤niyay
GaRkk;BIGgÁkar. mnÞIrsnþisuxfñak;PUmiPaKeFVIkarXuMXaMgGñkeTasrab;Ban;nak;. mnÞIrsnþisuxTaMgenHeRbIsRmab;
XuMXaMg yuT§CnExµrRkhmnigRkúmRKÜsar ehIynigGñkEdlCab;ecaTBIbT]RkidæEdl)anRbRBwtþenAkñúgPUmiPaK.
mnÞIrsnþisuxfñak;x<s;bMputKWCamnÞIrsnþisuxmCÄimenAPñMeBjEdlmaneQµaHsm¶at;fa{mnÞIrs-21}. GñkeTasenA
kñúgmnÞIrs-21esÞIrEtTaMgGs;KWCakmµaPi)al nigkgT½BExµrRkhmEdlCab;ecaTBIbTk,t;bdivtþn_.
enAmnÞIrsnþisuxfñak;eRkam kareFVITNÐkmµminsUvCaF¶n;F¶rb:unµaneT edaysarEtCaTUeTAGñkeTasRtÚv)an
bBa¢ÚnBImnÞIrsnþisuxeTACMrMBlkmµ EdlenATIenaHGñkeTasRtÚv)ancat;taMg[sagsg;pÞH daMbEnøbgáar nigcm¥in
mðÚbGahar. GñkeTasCaeRcInEdlCab;XuMkñúgmnÞIrsnþisuxTaMgenHRtÚv)anedaHElgvijenAmunqñaM1976. b:uEnþ
cab;taMgBIqñaMenaHmk enAfñak;tMbn;nigfñak;Rsuk esÞIrEtKµanGñkeTasNamñak;RtÚv)anedaHElgeLIy ehIyesÞIrEt
KµanGñkeTas Namñak;GacrYcrs;CIvitBImnÞIrs-21Edr.
2> xµaMgrbs;GgÁkar
ExµrRkhmcg;[bdivtþn_rbs;xøÜnnigRbCaCnkm<úCaTaMgGs;manPaB
s¥ats¥M. RbCaCnTaMg Gs;RtÚvEts¥ats¥MTaMgstiGarmµN_nigRbvtþirUb.
ksikrRkIRkRtÚvExµrRkhmcat;TukfaCaGñkbdivtþn_Edls¥ats¥MbMput.
ExµrRkhmminTukcitþGñkepSgeRkABIksikrRkTaMgenHeLIy. RbCaCnEdl
)anRbRBwtþkMhustUctac dUcCakarrGU‘rTaMGMBIkareFVIkarlM)akb¤k¾kar
lYcmðÚbGahar RtÚv)ancat;TukfaCaxµaMgrbs;rdæ nigCajwkjy)ankøay
eTACamuxsBaØaEdlRtÚvykeTAsmøab;ecal. emdwknaMExµrRkhm)an
EbgEcksRtÚvrbs;xøÜnCaBIrRbePTKW {sRtÚvxagkñúg} nig {sRtÚvxag
eRkA}.
sRtÚvxagkñúg KWCa{RbCaCnfµI} b¤ {RbCaCn17emsa} nig
GñkEdlFøab;eFVIkarkñúgrbbcas;. GñkTaMgenHRtÚvExµrRkhmcat;bBa©ÚlCaBYkmUlFnniym nigBYkskþiPUminiym.
CMBUkRbCaCnTaMgenHk¾rYmbBa©ÚlTaMgGñkEdlminmanedImkMeNItCaCnCatiExµrpgEdr. sRtÚvxagkñúgTaMgenHeFVI[
mCÄimbkS16
mankarxVl;xVayCagGVI²TaMgGs;. RkúmEdlExµrRkhmcat;TukfaCasRtÚvxagkñúgrYmman³
Gñkrdækarrbs;rdæaPi)alsaFarNrdæExµr ³ kñúgqñaM1975 ExµrRkhm)aneFVIkarsmøab;rgÁalGñkrdækar
rbbsaFarNrdæExµrCaeRcInBan;nak;. ExµrRkhmeFVIkarsmøab;cab;BIfñak;dwknaMCan;x<s;rhUtdl;kUnTahan.
GñkEdlFøab;beRmI[rdæaPi)alsaFarNrdæExµrTaMgb:unµansuT§EtCamuxsBaØaEdlRtÚvsmøab;. CaTUeTA sUm,IEt
smaCikRKÜsarnigsac;jatirbs;GñkrdækarTaMgenHk¾RtÚvsmøab;Edr. eTaHCay:agenHkþI CasMNagl¥ GtItTahan
nIrsaenAmnÞIrs-21
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
51
nigGñkrdækarrab;Ban;nak;)anxitxMlak;GtþsBaØaNrbs;xøÜn ehIy)anrYcrs;CIvitmYyRKa b¤rYcrs;CIvitrhUtdl;éf¶
dYlrlMrbs;rbbkm<úCaRbCaFibetyü.
RkúmCnCatiPaKtic ³ ExµrRkhmcg;)anCnCatiExµrEdlminmanCab;Bak;B½n§CamYyrdæaPi)alcas;kñúg
karGnuvtþEpnkarbdivtþn_rbs;xøÜn. CnCatiPaKticepSgeTotEdlminTTYl)ankarTukcitþ b¤mankarsgS½yBI
bkSRtÚv)aneFVITukçbukemñj.
CnCatiPaKtictMbn;PñM ³ muneBleLIgkan;GMNacenAqñaM1975 emdwknaMExµrRkhmPaKeRcInFøab;)an
rs;enAkñúgcMeNamCnCatiPaKtictMbn;PñMkñúgPUmiPaK|san. emdwknaMExµrRkhmTaMgenHmankareCOTukcitþelI
CnCatiPaKtictMbn;PñMTaMgenHNas; edayyl;eXIjfa CnCatiTaMgenHmancitþesµaHRtg;. CnCatiPaKticmYycMnYn
)ankøayCakgkarBarrbs; b:ul Bt eTotpg. b:uEnþ eTaHbICarbbenH)anGHGagfaRsLaj;esµaHsµ½RKnig
eCOTukcitþelICnCatiPaKtictMbn;PñMy:agNak¾eday k¾ExµrRkhm)ancab;epþImeFVIkarpøas;TIlMenACnCatiPaKtickñúg
extþmNÐlKIrI[eTArs;enApþúMKñakñúgRsukekaHEjk enAedImqñaM1972 EdlbNþal[RbCaCnsøab;CaeRcIn.
GñkEdlCMTas;minRBmeTA RtÚv)ansmøab;ecal.
pSús éRb CnCatiBñgrs;enAkñúgextþmNÐlKIrI erobrab;BIsßanPaBRKÜsarrbs;Kat;bnÞab;BIRtÚvbgçM[pøas;
bþÚrTIlMenAkñúgrbbExµrRkhmfa ³
eyaFaExµrRkhmenAvimanÉkraCü ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
52
kµÜyRsIrbs;´Gayu15qñaMRtÚvExµrRkhm)aj;smøab; edaysarEtvaERskfavamincg;
eTArs;enAkEnøgepSg. ´RtÚv)anbMEbkecjBIRKÜsar[eTAeFVIERscmáarenAkEnøgCaeRcIn.
enAkñúgRsukekaHEjk RbCaCneFVIkarTaMgéf¶TaMgyb; edayTTYl)anrbbGahartictYcnig
mankarht;ehvGs;kmøaMgCaxøaMg. kUnRsIrbs;´EdleTIbEtqøgTenøehIyminmanGVIhUb
eRkAEtBIkþÜcenaHeT dUecñHehIybþIrbs;vaeTArkGgá)anR)aMbIkMb:ugnigman;mYyBIPUmiepSg.
RbFanXuM)anecaTkUnRbsa´fahUbÉkCn. smaCikRKÜsarkUnRsI´TaMgGs;RtÚvGgÁkar
cab;xøÜn. kñúgPUmiLaMTwk RbCaCnBIrnak;RtÚv)ancab;ykeTAsmøab;ecal eRBaHBYkeK)anhUb
pøitXµúMedayminEckGñkPUmi.
CnCatiPaKticcam ³ ExµrRkhm)anbgçM[CnCaticam
cakecjBIlMenAzanrbs;xøÜn ehIyeTArs;enAlayLMKña
CamYyshKmn_CnCatiExµr. CnCaticamRtÚv)anham
R)ammin[niyayPasacamb¤eKarBbUCasasnaGuIsøam.
ExµrRkhm)ansmøab;emdwknaMsasnaGuIsøam¬hakwm¦
nigCnCaticamTaMgLayNa EdlRtÚv)ansgS½yfa
eFVIkarRbqaMgnwgeKalneya)ayrbs;rdæaPi)alGs;
CaeRcIn. CagenHeTAeTot ExµrRkhm)anbgçM[CnCati
camhUbsac;RCÚk EdlpÞúyeTAnwgkarhamR)amrbs;
sasnaGuIsøam. eRkamrbbkm<úCaRbCaFibetyü CnCati
camrab;muWnnak;)ansøab;edaykarsmøab; CMgW karGt;Xøan
nigkareFVIkarhYskmøaMg17
.
CnCatiPaKticevotNam ³ CnCatievotNamTaMgGs;RtÚv)anbeNþjecjBIRbeTskm<úCakñúg
qñaM1975. CnCatievotNammYycMnYnEdl)anerobkarCamYyCnCatiExµr)anrs; enAkñúgRbeTskm<úCabnþeTA
eTot. kñúgqñaM1977nigqñaM1978 ExµrRkhm)ancab;epþImsmøab;CnCatievotNamEdlesssl;TaMgenH
y:agrgÁal ehIymanEtmYycMnYntUcb:ueNÑaHEdl)anrYcrs;CIvit. CnCatiPaKticevotNamRtÚv)ansRmaMg
ykeTAsmøab; edaysarEtxøÜnCaCnCatievotNam.
CnCatiPaKticcin ³ smaCikénshKmn_enHEdlCaGñkCMnYjnigCashRKinRkúmh‘unk¾RtÚv)anbgçM
[eFVIdMeNIreTACnbTeTAeFVIkargarksikmµEdr. CnCaticinRtÚvExµrRkhmRbRBwtþmk elIy:ageXareXA enAeBl
EdlGñkTaMgenHminGacRTaMRTnwgkargarlM)ak)an. b:uEnþCnCaticin minRtÚv)ansRmaMgeRCIserIsedIm,IykeTA
smøab;ecaleT.
bBaØvnþ ³ emdwknaMExµrRkhmEdlmYycMnYnCabBaØvnþ)ancat;TukbBaØvnþdéTeTotfaCasRtÚvcm,g rbs;
RbeTs nigCaCMBUkCnBukrlYyEdlemdwknaMTaMgenHyl;faCaGñkEdleFVI[RbeTsCatikøayeTACaGay:g
karhUbcukenAkñúgpÞH)ayrYm
¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidæRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦
53
rbs;breTs. bBaØvnþCaeRcIn)ankøayCamuxsBaØasRmab;karsmøab;. GñkEdlGacRtÚvcat;bBa©ÚlkñúgCMBUk
GñkecHdwgRtÚvEteFVIButCamnusSl¶g;exøA. bBaØvnþGacrYcrs;CIvit)an luHRtaNaEtGñkTaMgenaHGaclak;)aMg
cMeNHviC¢anigGaCIBkargarrbs;xøÜn. sa®sþacarünignisSitmhaviTüal½yrab;Ban;nak;RtÚv)ansmøab;kñúgrbb
km<úCaRbCaFibetyü.
enAkñúgesovePA {CIvitkUnéfø kUnRtÚvEtrs;} visVkr Bin
y:aéf )anerobrab;BIbTBiesaFn_Edlelak)anCYbRbTHkñúgrbb
ExµrRkhm. kñúgGMLúgeBlCemøósqñaM1975 RKÜsarrbs;elak
EdlmansmaCikdb;R)aMbInak; RtÚv)anbgçM[pøas;TItaMgCaeRcIndg
EdlenAcugeRkayRtÚv)anbBa¢ÚneTAextþeBaFisat;. elak Bin
y:aéf CamnusSEtmñak;Kt;kñúgRKÜsarEdlenArs;ranmanCIvit
ehIy)anrt;eKceTARbeTséfnaedImqñaM1977. mUlehtumYy
EdleFVI[ Bin y:aéf rYcrs;CIvit)anenaHKWedaysarelak
Gaclak;)aMgviC¢aCIv³rbs;elak. elak)anerobrab;dUecñHfa³
éf¶mYy enAPUmivalvg;kñúgextþeBaFisat;RbFanPUmi)anerobcMRbCuMneya)ayd¾KYr[FujRTan;
mþgeTot. Kat;)anRbkasfa semþcRBHneratþm sIhnu )anyagnivtþcUlRbeTsvijehIy
ehIykMBugEterobcMrdæaPi)alfµImYy dUecñHGgÁkarsUmesñI[GñkÉkeTs bBaØvnþ GtItnay
Tahan evC¢bNÐit visVkr nignisSit GeBa¢IjmkcuHeQµaHkñúgbBa¢IBiessmYy. mnusSRbEhl
Essibnak;)anelIkéd edayrYmTaMgGtItTahanEdl)anxitxMlak;GtþsBaØaNrbs;xøÜn
taMgBIyUrmkehIy. ´mankarraErkkñúgcitþ b:uEnþ´GacTb;GarmµN_xøÜnÉg)anehIymin)an
elIkédnwgeKeT. cab;taMgBIeBlenaHmk eyIgminEdl)anTTYldMNwgGVIBIGñkTaMgenaHeT.
GñkPUmi)anxSwbexSóvR)ab;Kñafa {GtItm®nþICan;x<s;nigGñkÉkeTsTaMgenaHRtÚvExµrRkhm
smøab;Gs;eTAehIy}18
.
GñkEdlExµrRkhmecaTfaCaCnk,t;Cati ³ kmµaPi)alExµrRkhmCaeRcInnak;RtÚv)anecaTfak,t;bdivtþn_
nigcUlédCamYyevotNam. RbCaCnsamBaØEdleFVIxusbnþicbnþÜck¾RtÚvecaTfaCaCnk,t;bdivtþn_Edr. CaTUeTA
bT]Rkidæ EdlkmµaPi)alnigRbCaCnTaMgenH)ansarPaBrYmmanlYcmkelgpÞHedaymin)anR)ab;RbFanRkúmeFVI[
Ebk)ak;]bkrN_pÞH)ay lYccMNIGahar niyayriHKn;GgÁkar mkeFVIkaryWty:avminTan;eBlevla eFVIkarmin
)anl¥ t¥ÚjEt¥rBIlkçxNÐrs;enA Bak;eRKÓgGlgáar manTMnak;TMngesñhaxusvin½ybkS yMTYjesaksþayRseNaH
bgb¥Únb¤mitþPkþiEdl)ansøab; b¤bgðajTwkcitþkñúgkareKarBCMenOsasnaCaedIm. RbCaCnmYycMnYnEdlFøak;xøÜnQW
edaysareFVIkarF¶n;F¶r b¤hUbminRKb;RKan; RtÚv)anecaTfaeFVIButCaQWnigRtÚv)ancat;TukfaCamnusSx¢ilRcGUs
b¤QWstiGarmµN_. GñkTaMgenHCajwkjab;RtÚv)at;xøÜnedayminmandanGVITaMgGs;. kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü
kmµaPi)alExµrRkhmvilRtLb;mkBIeFVIkarenAvalERs
¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦
54
eFVIeRcInCag b¤ticCagkarkMNt;rbs;GgÁkarmann½yesµIesckþIsøab; dUcBaküesøakExµrRkhmniyayfa {GgÁkar
faem:c RtÚveFVIy:aghñwg¡ GgÁkardak;Tis RtÚvGnuvtþ[)anseRmc¡ mitþmin)ac;téføeT¡}.
sRtÚvxageRkA sMedAeTAelIshrdæGaemriknigsm<½n§mitþdUcCaRbeTséf nigRbeTssgÁmniymmYycMnYn
CaBiessRbeTsevotNamnigGtItshPaBsUevot. ExµrRkhmyl;faRbeTsTaMgGs;enHmaneKalbMNg
QøanBan nigb:unb:gcg;ykkm<úCadak;eRkamGaNaniKm. ExµrRkhm)anecaTRbkan;mnusSCaeRcInrYmTaMg
kmµaPi)alnigkgT½Brbs;xøÜnpgfa)anbeRmI[menaKmviC¢arbs;RbeTsTaMgenH. ExµrRkhm)anehAGñkTaMgenH
faCa {xµaMgbgáb;suIrUgépÞkñúg}. GñkTaMgenaHrYmmanGñkEdlmkBIRbeTsEdlRbqaMgnwgrbbsgÁmniymdwknaM
edayshrdæGaemrik nigRbeTsesIerIniymb¤RbeTsGnutþrPaBniym dUcCaGtItshPaBsUevot evotNam
nigsm<½n§mitþdéTeTot. mnusSPaKeRcInEdlRtÚv)ancat;TukfaCasRtÚvbgáb;suIrUgépÞkñúgRtÚv)anecaTRbkan;eday
RcLMfa)aneFVIkar[Pñak;garsm¶at;es-GuI-Garbs;shrdæGaemrik Pñak;garsm¶at;ka-ehS-ebrbs;GtItshPaB
sUevot nigCaPñak;garsm¶at;rbs;evotNam. ExµrRkhmk¾)ancat;TukGñkEdlGacniyayPasabreTsfaCa
Pñak;garsm¶at;pgEdr. karecaTRbkan;enH)ankøayeTACaviFImYyd¾manRbsiT§PaBsRmab;kmµaPi)almUldæan
ykeFVICaelssmøab;RbCaCnNamñak;EdlxøÜns¥b;ex<Im.
3> karcab;xøÜnnigkarXuMXaMg
enAcugqñaM1976nigedImqñaM1977 karRsavRCavrkxµaMgbgáb;épÞkñúg)ankøayCakic©karcm,grbs;ExµrRkhm.
ExµrRkhm)aneFVI[GñkPUmiesuIbkarN_BIKñaeTAvijeTAmk edayeRbIR)as;BaküesøakmYy {RtÚvecHtamdanKñaeTAvij
eTAmk. RtÚvraykarN_CUnGgÁkar}. meFüa)ayepSg²eTotEdlExµrRkhmeRbIkñúgkarEsVgrkcab;xøÜnxµaMgbgáb;
kmµaPi)alExµrRkhmenAkñúgpÞH)ayrYm ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦
55
rYmmankarQøbykkarN_ r)aykarN_BIGñkykkarN_ kareFVIRbvtþirUbpÞal;xøÜnjwkjab; nigcemøIysarPaB.
enAeBlEdlxµaMgRtÚv)anrkeXIjeQµaHrbs;GñkTaMgenHnwgRtÚvraykarN_eTAKN³kmµaFikarXuM b¤KN³
kmµaFikarRsuk ehIybnÞab;mkGñkTaMgenHnwgRtÚvcab;xøÜn. GgÁkarkRmcab;xøÜnGñkNamñak;CasaFarN³Nas;.
RbsinebImansmaCikNamñak;enAkñúgshkrN_mYyRtÚv)ansgS½y kmµaPi)alshkrN_enaHnwgR)ab;GñkenaHfa
{GgÁkarGeBa¢IjGñkeTAeronsURt}. eRkamelsGeBa¢IjenHCnrgeRKaHCaeRcInRtÚv)ancab;bBa¢ÚneTAmnÞIrXuMXaMg
nigsmøab;ecalCajwkjab; edayminmankarkat;esckþIb¤RsavRCav[)anhµt;ct;faetIGñkTaMgenaHBitCa)an
RbRBwtþbT]RkidæEbbenaHEmnb¤k¾minEmneT. ExµrRkhmniyayfa {suxcitþcab;xus10 min[Elgxus1}.
4> karsYrcemøIynigkareFVITaruNkmµ
GñkEdlCab;ecaTBIbTelµIsRsal² b¤Cab;XuMenAmnÞIrsnþisuxfñak;Tab CaTUeTAeRcInTTYlrgnUvkarTTYlTan
GaharminRKb;RKan; CMgWKµankarBüa)al nigkarRbRBwtþGMeBIyg;XñgepSg²eTot. eTaHCamanmnusSCaeRcInsøab;
kñúgsßanPaBEbbenHk¾eday k¾manmYycMnYneTot)anrYcputBITaruNkmµnigkarsmøab;Edr. b:uEnþenAmnÞIrsnþisux
fñak;x<s;rbs;ExµrRkhmdUcCamnÞIrs-21 karsYrcemøIynigkareFVITaruNkmµKWCaskmµPaBFmµtaRbcaMéf¶.
CU sUPa rs;enAkñúgextþkMBg;camkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü. sUPa RtÚv)ancab;xøÜnenAEx]sPa
qñaM1977 edaymindwgmUlehtuGVITaMgGs;. sUPa )anerobrab;BIkarcab;xøÜnnigsßan PaBrbs;Kat;kalenAkñúgKuk
Rsukt,ÚgXµúMy:agdUecñHfa ³
éf¶mYykgsnþisuxbYnnak;)anmkdl;kgrbs;´ ehIy)anesñI´kñúgsmþIsuPaBrabsafa[
eTACYytExSePøIg. enAeBl´ecjmkdl;eRkAsnþisuxsÞúHmkP¢g;kaMePøIgtRmg;rk´ehIy
kgkumar ¬rUbPaBeday eGlIhSaEbt eb‘kx½r nigrUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
56
cgéd´.ExµrRkhm)ancab;´ykeTAdak;Kuk. bnÞab;BIsñak;enAkñúgKukGs;ry³eBlEssib
éf¶ ExµrRkhmbBa¢Ún´mksYrcemøIyEdlmansPaBeXareXACagmuneTAeTot. kgsnþisux
)anykExSePøIgmkqk;´edIm,IsYrcemøIy. CYnkaleKvay´y:agxøaMg eFVI[´snøb;Ca
eRcInsa. eTaHCaeFVITNÐkmµ´xøaMgy:agNak¾eday k¾´enAEteqøIyfamindwg. bnÞab;mk
ExµrRkhmbBa¢Ún´eTAmnÞIrsYrcemøIyfµImYyeTot. ´enATIenaHry³eBldb;BIréf¶. cab;BI
eBlenaHmk ExµrRkhmElgsYrcemøIyb¤eFVITaruNkmµ´eTotehIy. xøÜnR)aN´cuHsÁm
y:agxøaMg. bIéf¶eRkaymk ExµrRkhmedaHElg´ edayniyayfaGgÁkarmankarP½nþRcLM.
b:uEnþ´RtÚvsnüafanwgminR)ab;GñkNaTaMgGs;GMBIsßanPaBenAkñúgKuk. RbsinebImanGñkNa
mñak;sYr´ cemøIyrbs;´KW {mindwg minB¤ mineXIj}19
.
5> karsmøab;
eRkamrbbkm<úCaRbCaFibetyü RbCaCnRbEhlR)aMEsnnak;RtÚv)ansmøab;eRkambTRbRBwtþGMeBI]Rkidæ
RbqaMgbdivtþn_nigrdæ. RbCaCnfµIrab;Ban;nak;EdlminmanbTBiesaFn_b¤CMnajkñúgkareFVIERscmáar)an)at;xøÜn.
RbCaCnRtÚv)annaMykeTAéRBeRCAb¤TIvalq¶ayBIPUmiRsukedIm,Ismøab; bnÞab;BIRbCaCnTaMgenaH)anRbRBwtþnUv
GMeBIEdlExµrRkhmcat;TukfaCakMhusb¤)an beBa©jkayvikarxwgsm,anwgfñak;dwknaMrbs;xøÜn. CnrgeRKaHxøHRtÚv
)ankb;TaMgrs;ehIysøab;edayfb;degðIm.
mnusSesÞIrRKb;rUbEdlRtÚv)anrkeXIjfa CaGñkFøab;mankareronsURteRCARCHRtÚv)anykeTAsmøab;
ecal. CaTUeTAKµanGñkNamñak;h‘anBak;Ev:ntab¤niyayPasabreTseLIy eRBaHvaCasBaØabgðajfaCnenaHCa
GñkecHdwg. CaBiess GñkEdlmkBITIRkúgRtÚvEtlak;RbvtþinigcMeNHviC¢arbs;xøÜnehIyeFVIButCamnusSl¶g;exøA.
karsmøab;RtÚv)aneFVIeLIgeRcInEbbeRcInsNæan. GñkxøHRtÚvExµrRkhmecaTfak,t;bdivtþn_ b¤CaxµaMg
ehIyRtÚv)anbBa¢ÚneTAmnÞIrsYrcemøIy. bnÞab;BIenATIenaH)anry³eBlBIr-bIEx GñkeTasnwgRtÚvykeTAvalBiXat
EdlGñkTaMgenaHRtÚv)anbgçM[lutCgÁg;enAmat;reNþA. bnÞab;mk GñkeTasTaMgenHnwgRtÚvsmøab;edayvaycMEpñk
xageRkayénk,alCamYynwgEb:l cbkab; b¤dMbg. CYnkal mnusSrhUtdl;eTAmYyrynak;RtÚv)an)aj;smøab;
kñúgeBlEtmYy ehIykb;kñúgreNþAEtmYy. GñkxøHeTotRtÚv)aneFVI[fb;degðImsøab;edayykfg;pøasÞikRck
k,al. enACnbTEdlmanGNþÚgCaeRcInenAkñúgéRB GñkeTasRtÚv)andwktamLanFMeTAdl;mat;GNþÚg ehIybnÞab;
mkkgQøbk¾rujb¤vayTmøak;eTAkñúgenaHEtmþg.
eBlxøH smaCikRKÜsarTaMgGs;RtÚv)anykeTAsmøab;ecal edaysarEtkMhusEdl)anRbRBwtþeday
smaCikmñak;. ExµrRkhm)anEsVgrkcab;xøÜnsmaCikTaMgGs;ykeTAsmøab;eRkamRTwsþIfa {CIkesµARtÚvCIkTaMg
b£s}.
m:m épb‘UnRbCaBlrdærs;enAextþekaHkug )anerobrab;GMBIsmaCikRKÜsarrbs;Kat; EdlRtÚv)anykeTA
smøab;ecalfa³57
b¥ÚnRsIrbs;´mñak;GayuR)aMBIrqñaMRtÚv)anGgÁkarsmøab;ecal eRBaHvalYceBatx©ImYyEpø
hUb. GgÁkarvaynwgt,ÚgcbehIykb;Ek,rcmáareBat. resolmYy eBl´kMBugedjeKa
kat;éRB ´FuMkøins¥úysaksBrlYy. ´edIrrkemIlERkgRbTHCaGñkFøab;sÁal;Kña. minnwk
sµanfaenaHCasaksB«Buk´esaH. Kat;RtÚvkab;nwgkaMbitCitdac;kecjBIsµa. enAEk,r
sB«Buk´ mansaksBBIrnak;eTotEdlRtÚvsmøab;edaykat;pþac;kdUcKµa. rMlgBIenaH
)anRbEhlCagBIrEx CIdUn´GayuCagcitsibqñaM)ansøab;. Kat;RtÚv)anecaTfalYcbbr
ekµghUb ehIyRtÚvemkgvayBIrdMbg. sBrbs;Kat;RtÚv)anrMunwg)avykeTAkb;ecal.
eRkayBImrNPaBrbs;CIdUn´Etb:unµanéf¶ mþay´k¾søab;eTot. Kat;søab;edaysarkargar
lM)aknigKµanGaharhUbRKb;RKan;. ´»bKat;CamYysERmkyMesaksþay20
.
58
CMBUkTI9
mnÞIrs-21 ¬KukTYlEsøg¦
KuksMxan;bMputkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüRtÚv)ansÁal;faCa {mnÞIrsnþisuxs-21}. GkSr {s}
tMNag[Bakü{snþisux} ehIyelx{21} tMNag[elxsm¶at;. KukenHmanTItaMgsßitenAEb:kxagt,ÚgTIRkúg
PñMeBj¬sgáat;TYlsVayéRB¦.
mnÞIrs-21CaKuksm¶at;sRmab;XuMXaMg sYrcemøIy eFVITaruNkmµ nigsmøab;GñkeTasEdlRtÚv)ancab;
bBa¢Únmkdak;enATIenH. cab;BIBak;kNþalqñaM1976mk minmanGñkeTasNamñak;RtÚv)anedaHElgeT. kñúgcMeNam
GñkeTasRbEhlmYymuWnbYnBan;nak; manEt12nak;b:ueNÑaHEdlenArs;ranmanCIvit bnÞab;BIkardYlrlMénrbb
brievnKukTYlEsøg ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦
59
km<úCaRbCaFibetyü. GñkTaMgenHRtÚv)anTukCIvit eRBaHmanCMnajBiessEdlmanRbeyaCn_dl;mnÞIrs-21.
GñkTaMgenHCaCagKMnUr CagCYsCulnaLika nigCagcmøak;.
1> GKarenAmnÞIrs-21
mnÞIrs-21CaGtItviTüal½yecA-
Bjay:at Edlsagsg;eLIgkñúgqñaM1962.
KukenHsßitenAelIépÞdIEdlmanbeNþay600
Em:Rt nigTTwg400Em:Rt. enABIeRkayrbg
salaenH manGKareFVIBIeQIRbk;s,ÚvBIrxñg
EdlCaGtItsalabzmsikSabwgekgkg. GKar
TaMgGs;enHbegáIt)aneTACamnÞIrs-21.
kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyümnÞIrs-21
ruMB½T§edayrbgs½gásIniglYsbnøaEdlmanP¢ab;
crnþGKÁisnI. enAkñúgbrievNKuk manGKarFM²
bYn. bnÞb;eronCan;eRkamRtÚv)anEbgEckeTA
CabnÞb;tUc²EdlmanTMhM0/8KuNnwg2Em:Rt
EdlbnÞb;mYysRmab;dak;GñkeTasmñak;. bnÞb;eronCan;TImYyEdlmanTMhM8KuNnwg6Em:RteRbIsRmab;dak;Gñk
eTasrYm. enACan;TIBIr bnÞb;nImYy²manTMhMFMCagehIydak;GñkeTas BI40eTA50nak;. bnÞb;mYyRtÚv)aneRbI
Cakariyal½yeFVIkarrbs; Duc EdlCaRbFanKuk ehIybnÞb;mYyeTotRtÚv)aneRbIR)as;Cakariyal½yÉksarnig
kariyal½yrdæ)alTUeTA. pÞHmYycMnYnEdlenAEk,rKukRtÚv)aneRbI eFVICakEnøgsYrcemøIynigkEnøgeFVITaruNkmµ.
2> GñkeTas
GñkeTasPaKeRcInenAmnÞIrs-21RtÚv)anecaTRbkan;BIbTk,t;bkSb¤k,t;bdivtþn_ b¤Føab;)aneFVIkar[
kmµaPi)alk,t;EdlRtÚvcab;xøÜnrYcehIy. mYyry³kalknøgeTA emdwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCamankarsgS½y
nigmankarminTukcitþkan;EtxøaMgeLIg²cMeBaHkmµaPi)alnigkgT½Brbs;xøÜn. ]TahrN_ enAExtula qñaM1976
enAkñúgdMeNIrkarrwtbnþwgsnþisuxCati b:ul Bt )aneFVIkarcab;xøÜnkmµaPi)alCan;x<s;bkSCaeRcInrUb ehIyykeTA
XuMenAmnÞIrs-21. fñak;dwknaMExµrRkhmyl;fa sRtÚvmanenARKb;TIkEnøgTaMgGs;kñúgépÞRbeTs ehIy)aneFVIkar
cab;xøÜnsmaCikkumµúynIsþrbs;xøÜnCaeRcInnak;kñúgmYyEx². GñkeTasenAmnÞIrs-21rYmmanTaMgCnbreTs
RbEhlbYnrynak;EdlPaKeRcInCaCnCatievotNam.
kmµaPi)alEdlbeRmIkargarkñúgKukmYycMnYn)ankøayCaGñkeTasenATIenaHEdr. kmµaPi)alTaMgenaH)an
sarPaBBIkarx¢ilRcGUskñúgkarerobcMÉksar eFVI[xUcm:asuInnig]bkrN_déTeTot b¤vayGñkeTasrhUtdl;søab;
kñúgeBlsYrcemøIyedayKµankarGnuBaØat. cemøIysarPaBPaKeRcInenAmnÞIrs-21CacemøIyminBit BIeRBaH
kmµaPi)albeRmIkarenAmnÞIrs-21nigRkúmRKsar
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
60
GñkeTasPaKeRcInmin)anRbRBwtþkMhusGVIF¶n;F¶reT ehIyGñkeTas)ansarPaBedIm,I[EtrYcxøÜnBITaruNkmµb:ueNÑaH.
exov ecs ehA eBA RbCaBlrdæmkBIextþkMBg;qñaMg CaGtItGñkyamenAmnÞIrs-21. eBA )anr:ayr:ab;
BIRbvtþirbs;Kat;enAeBlenaHfa ³
enAqñaM1977 mitþPkþirbs;´BIrnak; hug nig emOn )anRbRBwtþkMhus ehIyRtÚv
)anykeTAsmøab;ecal. bnÞab;BIenaHmk GgÁkarcab;xøÜn´eRBaH´CamitþPkþirbs;GñkTaMgBIr
ehIybBa¢Ún´eTAéRBs. BYkeK)ansYrcemøIy´ERkgela´ manCab;Bak;B½n§CamYyGñkTaMgBIr
b:uEnþ´eqøIyfa {Gt;maneT}. GñksYrcemøIyeQµaH Esm pl. Kat;)andwgc,as;Nas;
fa´xMeFVIkarnigesµaHRtg;. dUecñHehIy´RtÚv)anedaHElg ehIyRtÚv)anbBa¢ÚneTAkgBl
502 ehIyebIkLandwkRKab;eTAétnij eTAév:CamYyevotNam.
CIvitenAmnÞIrs-21eBareBjeTAedayPaBP½yxøac. eyIgminh‘anniyayesIc
elgrkKñaeT. eyIgminTukcitþGñkNaTaMgGs; sUm,ImitþPkþiCitsñiT§rbs;eyIgk¾eday.
RKb;KñaRtÚvxitxMeFVIkar. eRkABIkaryamkam eyIgRtÚvdaMbEnønigciBa©wmRCÚk. eyIgRtÚvRbúg
Rby½tñbMputeBleFVIkar. kMhusbnþicbnþÜcdUcCaegak b¤Ep¥knwgCBa¢aMgGaceFVI[eyIgsøab;)an.
3> bTbBaØtisRmab;GñkeTas
bTbBaØtienHRtÚv)anbiTenAelICBa¢aMgkñúgbrievNKuk.
vin½ysnþi)al¬nKr)alsnþisux¦enAmnÞIrs-21
1¦ sYrGIeqøIyhñwg minbEgVrsMNYrrbs;Gj.
2¦ min[edaHRsay ykelsenHelsenaHtamKMnitÉglak;b¤RbEkk tmat;min
)andac;xat.
3¦ min[eFVIl¶g; minyl;bBaða eRBaHÉgCamnusSh‘anRbqaMgnwgbdivtþn_.
4¦ sYrPøam eqøIyPøam min[dMGk;mYynaTIeLIy.
5¦ erOgxVHxat kMhusbnþicbnþÜc dUcCasIlFm’ xUcenHxUcenaH k¾min[niyay
erOgxøwmsarbdivtþn_ k¾min[niyay.
6¦ év:b¤qk;ExSePøIgmin[ERskdac;xat.
7¦ min[eFVIGVITaMgGs; KWGgÁúyes¶ómrg;caMbBa¢aGj Gt;bBa¢akuMeFVI GjbBa¢aGIeFVI
hñwgPøam RbEkkRcimRcúmmin)aneT.
8¦ kuMykelskm<úCaeRkam )aMgmuxmat;k,t;rbs;GaÉg[esaH.
9¦ RKb;bBa¢axagelI mineFVItam KWmYyéf¶rgrMBat; ExSePøIgqk;rab;minQñHeT.
10¦ RbqaMgvin½yGjmYycMNuc RtÚvrgrMBat;db;rMBat; b¤qk;ExSePøIgR)aMqac;.
61
bTbBaØtimYyeTotsRmab;GñkeTasRtÚv)anbiTenAGKar {x-K-X}.
4> sßanPaBenAkñúgmnÞIrs-21
enAeBlbBa¢ÚneTAdl;mnÞIrs-21 GñkeTasTaMgGs;RtÚv)anftrUbnigtRmÚv[sresrRbvtþirUblm¥itcab;
taMgBIkumarPaBrhUtdl;éf¶cab;xøÜn. GñkeTasRtÚvedaHsemøókbMBak;ecjTukEtexakñúgmYy ehIysmÖarCab;xøÜnTaMg
b:unµanRtÚv)anrwbGUsyk. bnÞab;mkGñkeTasnwgRtÚvnaMykeTAXuMkñúgbnÞb; EdlenATIenaHGñkeTasTaMgenHRtÚvdak;
exñaHeCIgEdlmancgP¢ab;edayRcvak;eTAnwgCBa¢aMgb¤dæ. cMENkGñkeTasXuMenAbnÞb;FMRtÚv)andak;exñaHeCIgeday
rnukEdkEvgmYyrYmKña. exñaHeCIgTaMgenHRtÚvP¢ab;eTAnwgrnukEdkqøas;Kña dUecñHGñkeTasRtÚvedkdak;k,alTl;Kña.
GñkeTasRtÚvedkpÞal;nwgdæ edayKµankenÞl mug b¤PYyeT. GñkeTasRtÚv)anhamR)ammin[niyayrkKña.
v:an; Nat GñkenArs;ranmanCIvitmñak;)anerobrab;BICIvitrbs;elakenAkñúgmnÞIrs-21fa ³
enAkñúgmnÞIrs-21 ´RtÚv)andak;exñaHeCIgP¢ab;eTAnwgrnukEdkEvgmYyCamYyGñkeTasCag
samsibnak;eTot. ExµrRkhm[eyIghUbBIrdgkñúgmYyéf¶. GñkeTasRKb;rUbTTYl)an
rbb bbrbYnsøabRBatUc nigsmølaysøwkeQIxøH. karniyayKñaRtÚv)anhamXat;
dac;xat. RbsinebIGñkNamñak;cg;eRkakGgÁúyb¤pwkTwk eKRtÚvsuMkarGnuBaØatBIGñkyam
Camunsin. kareFVIGVImYyEdlminmankarGnuBaØatBIGñkyam nwgRtÚvTTYlkarvaydMCa
Tm¶n;. eK[eyIgmuCTwkerogral;bYnéf¶mþg. eKykTuyy:Umk)aj;CHBImat;TVar. Rbsin
ebIeyIgenAq¶ayBImat;TVar eyIgnwgmin)anTTwkRKb;RKan;eT. Caerogral;éf¶ GñkeTasRtÚv
)annaMykeTAsYrcemøIy ehIymYycMnYnminEdleXIjRtLb;mkvijeT b:uEnþeyIgeXIj
GñkeTasfµI²RtÚv)annaMcUlmkCMnYsvij21
.
bRmamenAGKar{x-K-X}
1¦ min[niyayTak;TgKñadac;xat eTaHCasÁal; b¤minsÁal;.
2¦ ebIcg;eFIVGVI RtÚvmankarGnuBaØatBIGñkyam.
3¦ min[B¤r:Ugr:agTIkEnøgenA.
4¦ eBlGñkyamb¤GñkepSg²cUl RtÚvedkTaMgGs;.
5¦ eBlEqk RtÚvdak;édeRkayxñg. kuMesrI.
62
enAem:agbYnknøHRBwk GñkeTasRtÚvRsatexaedIm,I[GñkyamRtÜtBinitü. GñkyamRtÚvBinitüemIlERkgela
exñaHeCIgrlug b¤ERkgelaGñkeTasmanlak;vtßúGVIEdleKGaceRbIedIm,IeFVIGtþXat. mYyry³kalknøgmkman
GñkeTasCaeRcIn)ansmøab;xøÜnÉg dUecñHGñkyammankarRbúgRby½tñNas;kñúgkarRtÜtBinitüemIlexñaHeCIgnigbnÞb;.
sßanPaBrs;enAkñúgmnÞIrs-21manPaBkxVk; EdleFVI[GñkeTasPaKeRcInekItERsg kmrmas; nigéc.
minmanfñaMBüa)aleTenAkñúgKuk. kmµaPi)aleBTüenAmnÞIrs-21suT§Etmin)anTTYlkarhat;eronRtwmRtÚv ehIy
eFVIkarBüa)alRKan;EtedIm,IBnüarkarsøab;rbs;GñkeTas bnÞab;BIrgrbYsF¶n;kñúgGMLúgeBlsYrcemøIyb:ueNÑaH.
GñkeTasRtÚv)anbiTmuxCit eBlRtÚvnaMBIkEnøgXuMXaMgeTAkEnøgsYrcemøIy. GñkyamnigGñkeTasmin
GnuBaØat[niyayKñaeLIy. CagenHeTAeTot buKÁlikEdlenARkúmepSgKñak¾minRtÚv)anGnuBaØat[eFVIkarTak;TgKñaEdr.
5> karsYrcemøIy
viFIsa®sþéRBépSCaeRcInRtÚv)aneRbIedIm,IsYrcemøIyenAmnÞIrs-21. GñkeTasRtÚv)anvayedayéd
dMbg b¤EmkeQI. CYnkal GñksYrcemøIyvayGñkeTasnwgExSePøIgb¤qk;ExSePøIg. viFIsa®sþeFVITaruNkmµ
epSgeTotEdleRbIenAmnÞIrs-21manGucePøIg)arI bgçM[suIlamk b¤pwkTwkenam ykm¢úlcak;cUlsac; nigBüÜréd
eLIgelIeBjmYyéf¶ b¤BüÜreCIgeLIgelIdaMk,alcuHeRkam. GñkeTasxøHeTotRtÚv)anqUtsac;nwgkaMbit b¤ykfg;
xÞb;RcmuH. viFIsa®sþmYycMnYneTotEdleRbIsRmab;cRmaj;ykcemøIysarPaB rYmmandkRkckédehIycak;Gakul
BIelI b¤RCmuCTwk. GñkeTasmYycMnYnRtÚvsøab;kñúgGMLúgeBleFVITaruNkmµ.
kmµaPi)albeRmIkarenAkñúgmnÞIrsnþisuxhUbGaharrYmKña ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦
63
GñkeTasRsIRtÚv)aneFVITaruNkmµedaykat;edaH b¤bgçM[®sþITaMgenaHedaHexaGavecj. GñkeTasRsImYy
cMnYnRtÚvGñksYrcemøIycab;rMelaP eTaHCakarrMelaPpøÚvePTpÞúynwgeKalneya)ayrbs;km<úCaRbCaFibetyü
k¾eday. GñksYrcemøIyEdlRtÚvrkeXIjfa)anRbRBwtþGMeBIenHRtÚv)ansmøab;ecal.
enAkñúgcemøIysarPaB GñkeTasRtÚverobrab;BIRbvtþirUbpÞal;xøÜn. RbsinebICasmaCikbkS GñkeTasRtÚv
bgðajéf¶EdlxøÜncUlbdivtþn_ nigerobrab;BIkic©karEdlxøÜn)aneFVI. bnÞab;mkGñkeTasRtÚverobrab;BIskmµPaBk,t;
rbs;xøÜntamlMdab;lMeday. kñúgEpñkTIbIéncemøIysarPaB
GñkeTas)anerobrab;BIkarrYmKMnitk,t;min)anseRmcrbs;
xøÜn b¤kic©snÞnak,t;epSg². enAcugbBa©b;éncemøIysarPaB
GñkeTasnwgrayeQµaHCnk,t;EdlRtÚvCamitþPkþi mitþrYmkargar
b¤mnusSEdlGñkeTasFøab;sÁal;. bBa¢IxøHmanrayeQµaH
mnusSEdlBak;B½n§rhUtdl;eTACagmYyrynak;. GñkEdl
maneQµaHkñúgbBa¢IPaKeRcInRtÚv)ancab;ykmksYrcemøIy.
edaysarEtTaruNkmµenAmnÞIrs-21sahav
éRBépSeBk GñkeTasEtgEtsarPaBnUvGVIEdlxøÜnGacKit
eXIj eTaHCacemøIyenaHxusk¾eday. G‘¿ sMNag kmµkr
reTHePøIg )ansarPaBBIkic©snÞnak,t;rbs; tun kmµkrCYsCul
reTHePøIgfa³
tun Cakmµkrcas;. vamineBjcitþnwgbdivtþn_dUc
KñavaÉeTotEdr. ral;éf¶vaEtgeXasna dUcteTAenH
BYkGaGs;enH dl;ÉgbeRgónbec©keTsvaecH
eRcIncg;edjk,alÉgecj.
[Ety:agenHcuH éf¶NamYy BYkEh¥gRtÚvrlaydUcGMbilRtÚvTwk.
sBVéf¶ kmµkrcas;eRbóbdUcsMrameRkam)ateCIgva vacg;Can;eBlNak¾)aneRscEtnwgcitþva.
BYkvaBUEkxagGMnYtnigRTwsþI Etx¢ileFVIkar.
eFVIkarRKan;EtdUr)aysuI)anehIy xUcs¥Ik¾xUceTA.
eRkABIenH vaBRgwgxøÜneRtomvaybdivtþn_ eBlNamanT½BmkBIeRkA22
.
Ca ehOg sa®sþacarüCemøóseTARsuk)arayN_ extþkMBg;FM )ansarPaBBIskmµPaBk,t;rbs; taMg
Lúj GtItGñkeFVIkarenARksYgéRbsNIy_ eRkaymkeFVITahanBak;skþiBIrfa³
CemøóseTAdl;PUmikMeNItvij taMg Lúj edIrRbmUleCIgedIm,IRbqaMgbdivtþn_. va)an
eFVIviecäTkmµRbqaMgeyIgCabnþbnÞab;.
kmµaPi)alExµrRkhm
¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
64
ENnaM[bkSBYkElgeKa[suIRsUv.
ENnaM[bkSBYkkemÞccantic²CabeNþIr².
ENnaM[smøab;TamþgmYyb¤BIr ehIyraykarN_fagab;.
ykpÞHxøÜnCakEnøgsresrRtak; ehIy)anykRtak;eTA)actamkardæan23
.
6> rcnasm<½n§cat;taMgenAkñúgmnÞIrs-21
buKÁlikCagmYyBan;nak;enAbeRmIkarkñúgmnÞIrs-21. kñúgenaHmnusSRbEhlbI-bYnrynak;beRmIkarCa
buKÁlikTUeTA edayrYmTaMgGñkdaMbEnøbgáarsRmab;beRmIesckþIRtÚvkarkñúgKukpg. eRkABIenH CakgkmøaMgeFVIkar
kñúgbrievNKuk EdleFVIkarenAkñúgGgÁPaBmYykñúgcMeNamGgÁPaBTaMgbIrbs;Kuk nigrYmTaMgbuKÁlikkariyal½ypg.
GgÁPaBenAmnÞIrs-21rYmman GgÁPaBerobcMÉksar GgÁPaBkarBar nigGgÁPaBsYrcemøIy. GgÁPaB
erobcMÉksarmannaTIcmøgcemøIysarPaBecjBIkaEsSt vayGtßbTcemøIysarPaBrbs;GñkeTas segçbGtßbT
cemøIysarPaB nigerobcMTukdak;Éksar. buKÁlikenAkñúgGgÁPaBrgEpñkftrUbmannaTIftrUbGñkeTasBak;kNþal
xøÜneBlGñkeTasmkdl;Pøam ftrUbGñkeTasEdlsøab;kñúgbnÞb;XuMXaMg nigftrUbGñkeTassMxan;²eRkayeBl
smøab;ehIy. rUbftrab;Ban;snøwkenAesssl;rhUtmkdl;sBVéf¶ b:uEnþrab;Ban;snøwkepSgeTot)an)at;bg;.
kmµaPi)albeRmIkarenAkñúgmnÞIrsnþisuxhUbGaharrYmKña ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦
65
GgÁPaBkarBarKWCaGgÁPaBFMbMputenAmnÞIrs-21. kgsnþisux
kñúgGgÁPaBenHPaKeRcInCaekµgCMTg;. kgsnþisuxPaKeRcInmankarlM)ak
kñúgkareKarBbTbBa¢ad¾twgEtgrbs;GgÁPaB. kgsnþisuxminGnuBaØat[
niyayCamYyGñkeTas sYreQµaH b¤vaytb;GñkeTaseLIy. kgsnþisux
RtÚv)anhamXat;min[lYcemIlb¤lYcsþab;karsYrcemøIy ehIyRtÚv
eKarB[)anx¢ab;x¢ÜnnUvbTbBa¢asamsibcMNucEdlhamR)am min[lYc
edk GgÁúyelgb¤Ep¥kCBa¢aMgkñúgeBleFVIkargar. kgsnþisuxRtÚvedIreTA
edIrmk eFVIkaryaml,at nigBinitüBic½yGVI²RKb;y:agedayRbúgRby½tñ
bMput. kgsnþisuxNaEdl)an
RbRBwtþkMhusF¶n;F¶rnwgRtÚvcab;xøÜn
sYrcemøIy ykeTAXuMXaMgnig
ykeTAsmøab;ecal. mnusS
PaKeRcIneFVIkarenAmnÞIrs-21
mankarP½yxøacy:agxøaMgcMeBaH
kMhusepSg²EdlGacekIteLIg
nigP½yxøaccMeBaHTaruNkmµ nig
karsmøab;.
GgÁPaBsYrcemøIyEckecj
CaRkúmrgekþA RkúmrgRtCak; nig
RkúmrgGegáóm. RkúmekþA ¬CYn
kalehA kgkac¦ GaceFVITaruN
kmµkñúgeBlsYrcemøIy)an.
pÞúyeTAvijRkúmRtCak;¬CYnkal
ehAkgsøÚt¦minRtÚv)anGnuBaØat
[eFVITaruNkmµedIm,IsYrcemøIy
eT. RbsinebIRkúmenHminGac
eFVI[GñkeTassarPaB eKnwgbBa¢ÚnGñkeTaseTARkúmekþA. RkúmGegáóm
eFVIkarCamYykrNIF¶n;F¶rnigkrNIsMxan;².
karsYrcemøIymanry³eBlEvg. CYnkaldMeNIrkarenHbnþ
eFVIrhUtdl;yb;GRFaRt. GñksYrcemøIyTaMgenaHecHGan nigecHsresr
ehIyCaTUeTAmanGayuRbEhlCaCagémÖqñaM.
sun esn ¬smmitþexov¦
sun esn ekItenAéf¶TI12 Ex
mifuna qñaM1930 enAextþRtavij
RbeTsevotNamxagt,Úg. RbBn§
rbs; sun esn eQµaH yun y:at
¬ehAsmmitþ narIGat¦ Cardæm®nþI
RksYgGb;rMnigvb,Fm’kñúgrbbkm<úCa
RbCaFibetyü. sun esn )an
eTAsikSaenARbeTs)araMg cenøaHqñaM
1950nigqñaM1956 ehIy)an
cUlCasmaCibkSkumµúynIsþ)araMg.
qñaM1963 sun esn )anrt;cUl
éRB eKcBIkartamcab;rbs;b:Ulis.
sun esn )ankøayeTACaGKÁbBa¢a
karkgkmøaMgrMedaHCatiRbCaCnkm<úCa
kñúgqñaM1971.
kñúgry³kalkm<úCaRbCaFib
etyü sun esn Ca]bnayk
rdæm®nþITIbI TTYlbnÞúkkarBarCatinig
RKb;RKgpÞal;eTAelImnÞIrs-21.
sun esn nigRkúmRKÜsarRtÚv)an
smøab;tambBa¢arbs; b:ul Bt enA
éf¶TI10 Exmifuna qñaM1997.
Duc ¬eQµaHedIm kaMg ehÁceGov¦
Duc ekItqñaM1945 enAextþ
kMBg;FM. Duc eronenAviTüal½y
RBHsuIsuvtßi nig)anCab;cMNat;fñak;
CasisSBUEkKNitviTüaelxBIrTUTaMg
RbeTs. Duc eFVICaRKÚbeRgon
KNitviTüaenAsalaeronmYykñúg
extþkMBg;FM. qñaM1964 DuceFVIkar
enAsalaKruekaslübnÞab;BI sun
esn )anrt;cUléRB. Duc cUlCa
smaCikbkSkumµúynIsþkm<úCaenAqñaM
1970.
Duc )anrt;ecjBIRkúmExµrRkhm
kñúgTsvtSr_qñaM1980 ehIy)an
køayxøÜnCaRKisþbris½T. DucRtÚv)an
cab;xøÜnenAEx]sPa qñaM1999.
cab;BIeBlenaHmk Duc RtÚvCab;XuM
kñúgKukrhUtrg;caMkarkat;kþI. kñúgEx
kumÖ³ qñaM2005 Duc RtÚv)ankat;
eTasBIbT]Rkidækmµs®gÁamnigkareFVI
TukçbukemñjeTAelICnbreTskñúgry³
kalénrbbkm<úCaRbCaFibetyü.
sßanPaB suxPaBrbs; Duc man
PaBRTúDeRTam kñúgqñaM2006.
66
7> fñak;dwknaMmnÞIrs-21
mnÞIrs-21sßiteRkamkarRKb;RKgrbs;RksYgkarBarCatidwknaMeday sun esn ¬ehA smmitþexov¦.
muneBlcUlCasmaCikbkSkumµúynIsþkm<úCa sun esn Føab;)aneTAsikSaenARbeTs)araMgnigFøab;eFVICa
RKÚbeRgón.
emdwknaMCan;x<s;enAmnÞIs-21rYmman Duc ¬RbFanmnÞIrs-21¦/ Xwm v:at ehA h‘ ¬GnuRbFanmnÞIr
s-21¦/ eb:g ¬bBa¢akarelIGñkyam¦/ can; ¬RbFanGgÁPaBsYrcemøIy¦ nig b:un ¬GñksYrcemøIy¦. b:un
CaGñksYrcemøIyGñkeTassMxan;²CaeRcInrUbrYmman Ekv mas/ éN sar:an;/ h‘U nwm/ TIv Gul nig ePaK
qay. emdwknaMKukTaMgenHsuT§EtCaGtItRKÚbeRgón.
8> karsmøab;enAmnÞIrs-21
GñkeTasPaKeRcInenAmnÞIrs-21Cab;XuMXaMgenATIenaHry³eBlBIreTAbIEx. eTaHCay:agenHkþI
kmµaPi)alExµrRkhmCan;x<s;mYycMnYnCab;XuMXaMgenATIenaHrab;Ex ehIycemøIysarPaBEvgrab;ryTMB½r.
bnÞab;BIRtÚvnaMxøÜnmkdl;mnÞIrs-21)anBIr-bIéf¶ GñkeTasTaMgGs;nwgRtÚvnaMykeTAsYrcemøIyedayKµanxVl;xVay
KitKUrBIkarBitGVIeLIy. GñkeTasTaMgGs; RtÚvEtsarPaBfaxøÜnKWCaCnk,t;bdivtþn_ nigFøab;)anRbRBwtþbTelµIs
TaMgLayEdlGñksYrcemøIysURt[fatam. bnÞab;BIkarsYrcemøIycb;sBVRKb;ehIy GñkeTasnwgRtÚvnaMykeTA
{kemÞcecal} EdlCaBaküeRbIkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüCMnYs[Bakü {smøab;}.
kmµaPi)alExµrRkhm ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦
67
enAqñaMTImYyénRbtibtþikarrbs;mnÞIrs-21 saksBGñkeTasRtÚv)ankb;enAEk,rmnÞIr. b:uEnþ cab;taMgBI
cugqñaM1976mk minmandITMenrsRmab;kb;exµacenAEk,rKukeToteT ehtudUecñHehIyGñkeTasRtÚv)andwktamLan
enAeBlyb;eTAkan;bwgeCIgÉk ¬sßitenAcm¶ay13KILÚEm:Rt PaKnirtITIRkúgPñMeBj¦ EdlenAkEnøgenaHGñkeTas
RtÚv)anvaynwgt,Úgcb xñgBUefA b¤dMbg b¤)aj;smøab;ecalEtmþg. CaTUeTA enAeBlEdlGñkeTasRtÚv)an
smøab;ehIy kgT½BEdldwkGñkeTasBImnÞIrs-21eTA)ankb;saksBTaMgenHenAkñúgreNþAsaksBrYm Edl
reNþAtUcmanRbEhlR)aMmYynak; ehIyreNþAFMmansaksBrhUtdl;eTACagmYyrynak;.
mnÞIrs-21 nig bwgeCIgÉk RtÚv)anERbkøayeTACasarmnÞIrRbl½yBUCsasn_eday rdæaPi)alén
saFarNrdæRbCamanitkm<úCaeRkamCMnYy]btßmÖrbs;evotNamkñúgqñaM1979.
68
CMBUkTI10
TMnak;TMngkarbreTs
km<úCaRbCaFibetyü)aneFVITMnak;TMngkarTUtCamYyRbeTscin kUer:xageCIg evotNam Lav Kuy)a
rUm:anI yUehÁasøavI Gal;)anI nigeGhSúIb. RbeTsTaMgGs;enHmansßanTUtkñúgTIRkúgPñMeBj. kñúgry³kalkm<úCa
RbCaFibetyü ÉkGKÁrdæTUtTaMgGs;elIkElgEtÉkGKÁrdæTUtcinRtÚv)anbgçaMg[enAEtkñúgsßanTUterog²xøÜn.
km<úCaRbCaFibetyü)anebIksßanTUtrbs;xøÜnenARbeTscin kUer:xageCIg evotNam ¬rhUtdl;ExFñÚqñaM
1977¦ nigLav. kñúgcMeNamRbeTsTaMgenH TMnak;TMngCamYycinnigkUer:xageCIgmanlkçN³l¥RbesIr ehIy
TMnak;TMngCamYyLavmanlkçN³l¥bgÁÜr. b:uEnþTMnak;TMngCamYyevotNamkan;EtmanlkçN³GaRkk;eTA²
edaysarEtkarb:HTgÁicKñaenAtambeNþayRBMEdn nigkarExVgKMnitKñaxagmenaKmviC¢a. emdwknaMbkSkumµúynIsþ
emdwknaMkm<úCaRbCaFibetyünigKN³RbtiPUbreTs ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
69
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី
ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី

More Related Content

Similar to ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី

Construction permit (kh)
Construction permit (kh)Construction permit (kh)
Construction permit (kh)Chhay Teng
 
Khmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 newKhmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 newHen Chan
 
Khmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 newKhmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 newHen Chan
 
Khmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 newKhmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 newRos4khmer
 
3. analysis of statically determinate trusses
3. analysis of statically determinate trusses3. analysis of statically determinate trusses
3. analysis of statically determinate trussesChhay Teng
 
X axial loaded column
X axial loaded columnX axial loaded column
X axial loaded columnChhay Teng
 
ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រង និងការធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែ
ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រង និងការធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រង និងការធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែ
ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រង និងការធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែខ្មែរមហានគរ
 
Project maha eang khut.plan sangkum thor
Project maha eang khut.plan sangkum thorProject maha eang khut.plan sangkum thor
Project maha eang khut.plan sangkum thorVen Eang Khut
 
Project maha eang khut.plan sangkum thor
Project maha eang khut.plan sangkum thorProject maha eang khut.plan sangkum thor
Project maha eang khut.plan sangkum thorVen Eang Khut
 
socialbuddhism Mut Somoeun
socialbuddhism Mut Somoeunsocialbuddhism Mut Somoeun
socialbuddhism Mut SomoeunMut Somoeun
 
Socialbuddhism mut somoeun.pdf
Socialbuddhism mut somoeun.pdfSocialbuddhism mut somoeun.pdf
Socialbuddhism mut somoeun.pdfMut Somoeun
 
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗ
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗ
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗVantha Kago
 
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗ
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗ
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗVantha Kago
 
Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12Hen Chan
 
Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12Hen Chan
 
Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12Ros4khmer
 
The root of 7 jan
The root of 7 janThe root of 7 jan
The root of 7 janHen Chan
 
The root of 7 jan
The root of 7 janThe root of 7 jan
The root of 7 janRos4khmer
 

Similar to ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី (20)

Ank 86-97-construction permit-k
Ank 86-97-construction permit-kAnk 86-97-construction permit-k
Ank 86-97-construction permit-k
 
Construction permit (kh)
Construction permit (kh)Construction permit (kh)
Construction permit (kh)
 
ច្បាប់ស្តីពីព្រៃឈើ 2002
ច្បាប់ស្តីពីព្រៃឈើ 2002ច្បាប់ស្តីពីព្រៃឈើ 2002
ច្បាប់ស្តីពីព្រៃឈើ 2002
 
Khmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 newKhmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 new
 
Khmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 newKhmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 new
 
Khmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 newKhmer nation leader 2 new
Khmer nation leader 2 new
 
3. analysis of statically determinate trusses
3. analysis of statically determinate trusses3. analysis of statically determinate trusses
3. analysis of statically determinate trusses
 
X axial loaded column
X axial loaded columnX axial loaded column
X axial loaded column
 
ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រង និងការធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែ
ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រង និងការធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រង និងការធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែ
ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រង និងការធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែ
 
Project maha eang khut.plan sangkum thor
Project maha eang khut.plan sangkum thorProject maha eang khut.plan sangkum thor
Project maha eang khut.plan sangkum thor
 
Project maha eang khut.plan sangkum thor
Project maha eang khut.plan sangkum thorProject maha eang khut.plan sangkum thor
Project maha eang khut.plan sangkum thor
 
socialbuddhism Mut Somoeun
socialbuddhism Mut Somoeunsocialbuddhism Mut Somoeun
socialbuddhism Mut Somoeun
 
Socialbuddhism mut somoeun.pdf
Socialbuddhism mut somoeun.pdfSocialbuddhism mut somoeun.pdf
Socialbuddhism mut somoeun.pdf
 
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗ
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗ
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗ
 
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗ
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗ
ព្រះពុទ្ឌសុភាសិត អធិប្បាយខ្លីៗ
 
Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12
 
Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12
 
Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12Khmer nation leaders 12
Khmer nation leaders 12
 
The root of 7 jan
The root of 7 janThe root of 7 jan
The root of 7 jan
 
The root of 7 jan
The root of 7 janThe root of 7 jan
The root of 7 jan
 

More from ខ្មែរមហានគរ

យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥ខ្មែរមហានគរ
 
សៀវភៅណែនាំសម្រាប់អ្នកស្វែងរកការងារធ្វើ
សៀវភៅណែនាំសម្រាប់អ្នកស្វែងរកការងារធ្វើសៀវភៅណែនាំសម្រាប់អ្នកស្វែងរកការងារធ្វើ
សៀវភៅណែនាំសម្រាប់អ្នកស្វែងរកការងារធ្វើខ្មែរមហានគរ
 
បណ្ណណែនាំស្តីពីការងារ
បណ្ណណែនាំស្តីពីការងារបណ្ណណែនាំស្តីពីការងារ
បណ្ណណែនាំស្តីពីការងារខ្មែរមហានគរ
 
ឧបសម្ព័ន្ធទី២ បញ្ជីលេខកូដលទ្ធផលគម្រោងស្តង់ដា
ឧបសម្ព័ន្ធទី២ បញ្ជីលេខកូដលទ្ធផលគម្រោងស្តង់ដាឧបសម្ព័ន្ធទី២ បញ្ជីលេខកូដលទ្ធផលគម្រោងស្តង់ដា
ឧបសម្ព័ន្ធទី២ បញ្ជីលេខកូដលទ្ធផលគម្រោងស្តង់ដាខ្មែរមហានគរ
 
ឧបសម្ព័ន្ធទី១ ទម្រង់នានា
ឧបសម្ព័ន្ធទី១ ទម្រង់នានាឧបសម្ព័ន្ធទី១ ទម្រង់នានា
ឧបសម្ព័ន្ធទី១ ទម្រង់នានាខ្មែរមហានគរ
 
សៀវភៅណែនាំស្តីពិការអនុវត្តគម្រោងមូលនិធិឃុំសង្កាត់
សៀវភៅណែនាំស្តីពិការអនុវត្តគម្រោងមូលនិធិឃុំសង្កាត់សៀវភៅណែនាំស្តីពិការអនុវត្តគម្រោងមូលនិធិឃុំសង្កាត់
សៀវភៅណែនាំស្តីពិការអនុវត្តគម្រោងមូលនិធិឃុំសង្កាត់ខ្មែរមហានគរ
 
៤-ការតាមដាន និងការវាយតម្លៃគម្រោងមូលិធិឃុំសង្កាត់
៤-ការតាមដាន និងការវាយតម្លៃគម្រោងមូលិធិឃុំសង្កាត់៤-ការតាមដាន និងការវាយតម្លៃគម្រោងមូលិធិឃុំសង្កាត់
៤-ការតាមដាន និងការវាយតម្លៃគម្រោងមូលិធិឃុំសង្កាត់ខ្មែរមហានគរ
 
៣-កិច្ចលទ្ធកម្ម និងការគ្រប់គ្រងកិច្ចសន្យា
៣-កិច្ចលទ្ធកម្ម និងការគ្រប់គ្រងកិច្ចសន្យា៣-កិច្ចលទ្ធកម្ម និងការគ្រប់គ្រងកិច្ចសន្យា
៣-កិច្ចលទ្ធកម្ម និងការគ្រប់គ្រងកិច្ចសន្យាខ្មែរមហានគរ
 
២-ការរៀបចំគម្រោង និងការពិនិត្យបញ្ជាក់បច្ចេកទេស
២-ការរៀបចំគម្រោង និងការពិនិត្យបញ្ជាក់បច្ចេកទេស២-ការរៀបចំគម្រោង និងការពិនិត្យបញ្ជាក់បច្ចេកទេស
២-ការរៀបចំគម្រោង និងការពិនិត្យបញ្ជាក់បច្ចេកទេសខ្មែរមហានគរ
 
Sub decree no77 on the duties and general structure of the royal gendarmerie ...
Sub decree no77 on the duties and general structure of the royal gendarmerie ...Sub decree no77 on the duties and general structure of the royal gendarmerie ...
Sub decree no77 on the duties and general structure of the royal gendarmerie ...ខ្មែរមហានគរ
 
Sub decree no47 on the organization and functionning of the cadastral commiss...
Sub decree no47 on the organization and functionning of the cadastral commiss...Sub decree no47 on the organization and functionning of the cadastral commiss...
Sub decree no47 on the organization and functionning of the cadastral commiss...ខ្មែរមហានគរ
 
Sub decree no46 on the procedure for setting up the cadastral plan and main l...
Sub decree no46 on the procedure for setting up the cadastral plan and main l...Sub decree no46 on the procedure for setting up the cadastral plan and main l...
Sub decree no46 on the procedure for setting up the cadastral plan and main l...ខ្មែរមហានគរ
 
Sub decree no42 on the control of air pollution and noise disturbances (2000)
Sub decree no42 on the control of air pollution and noise disturbances (2000)Sub decree no42 on the control of air pollution and noise disturbances (2000)
Sub decree no42 on the control of air pollution and noise disturbances (2000)ខ្មែរមហានគរ
 
Sub decree no26 on the lease of fresh water and sea fishing domains for explo...
Sub decree no26 on the lease of fresh water and sea fishing domains for explo...Sub decree no26 on the lease of fresh water and sea fishing domains for explo...
Sub decree no26 on the lease of fresh water and sea fishing domains for explo...ខ្មែរមហានគរ
 
Sub decree no19 on land concessions for social purpose (2003)
Sub decree no19 on land concessions for social purpose (2003)Sub decree no19 on land concessions for social purpose (2003)
Sub decree no19 on land concessions for social purpose (2003)ខ្មែរមហានគរ
 
Sub decree no05 on the management of forestry concessions (2000)
Sub decree no05 on the management of forestry concessions (2000)Sub decree no05 on the management of forestry concessions (2000)
Sub decree no05 on the management of forestry concessions (2000)ខ្មែរមហានគរ
 

More from ខ្មែរមហានគរ (20)

សៀវភៅអានវិបសៃថ៍ 2 0
សៀវភៅអានវិបសៃថ៍ 2 0សៀវភៅអានវិបសៃថ៍ 2 0
សៀវភៅអានវិបសៃថ៍ 2 0
 
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥
យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីវិស័យផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និងអនាម័យជនបទ ២០១១-២០២៥
 
សៀវភៅណែនាំសម្រាប់អ្នកស្វែងរកការងារធ្វើ
សៀវភៅណែនាំសម្រាប់អ្នកស្វែងរកការងារធ្វើសៀវភៅណែនាំសម្រាប់អ្នកស្វែងរកការងារធ្វើ
សៀវភៅណែនាំសម្រាប់អ្នកស្វែងរកការងារធ្វើ
 
បណ្ណណែនាំស្តីពីការងារ
បណ្ណណែនាំស្តីពីការងារបណ្ណណែនាំស្តីពីការងារ
បណ្ណណែនាំស្តីពីការងារ
 
ឧបសម្ព័ន្ធទី២ បញ្ជីលេខកូដលទ្ធផលគម្រោងស្តង់ដា
ឧបសម្ព័ន្ធទី២ បញ្ជីលេខកូដលទ្ធផលគម្រោងស្តង់ដាឧបសម្ព័ន្ធទី២ បញ្ជីលេខកូដលទ្ធផលគម្រោងស្តង់ដា
ឧបសម្ព័ន្ធទី២ បញ្ជីលេខកូដលទ្ធផលគម្រោងស្តង់ដា
 
ឧបសម្ព័ន្ធទី១ ទម្រង់នានា
ឧបសម្ព័ន្ធទី១ ទម្រង់នានាឧបសម្ព័ន្ធទី១ ទម្រង់នានា
ឧបសម្ព័ន្ធទី១ ទម្រង់នានា
 
សៀវភៅណែនាំស្តីពិការអនុវត្តគម្រោងមូលនិធិឃុំសង្កាត់
សៀវភៅណែនាំស្តីពិការអនុវត្តគម្រោងមូលនិធិឃុំសង្កាត់សៀវភៅណែនាំស្តីពិការអនុវត្តគម្រោងមូលនិធិឃុំសង្កាត់
សៀវភៅណែនាំស្តីពិការអនុវត្តគម្រោងមូលនិធិឃុំសង្កាត់
 
៤-ការតាមដាន និងការវាយតម្លៃគម្រោងមូលិធិឃុំសង្កាត់
៤-ការតាមដាន និងការវាយតម្លៃគម្រោងមូលិធិឃុំសង្កាត់៤-ការតាមដាន និងការវាយតម្លៃគម្រោងមូលិធិឃុំសង្កាត់
៤-ការតាមដាន និងការវាយតម្លៃគម្រោងមូលិធិឃុំសង្កាត់
 
៣-កិច្ចលទ្ធកម្ម និងការគ្រប់គ្រងកិច្ចសន្យា
៣-កិច្ចលទ្ធកម្ម និងការគ្រប់គ្រងកិច្ចសន្យា៣-កិច្ចលទ្ធកម្ម និងការគ្រប់គ្រងកិច្ចសន្យា
៣-កិច្ចលទ្ធកម្ម និងការគ្រប់គ្រងកិច្ចសន្យា
 
២-ការរៀបចំគម្រោង និងការពិនិត្យបញ្ជាក់បច្ចេកទេស
២-ការរៀបចំគម្រោង និងការពិនិត្យបញ្ជាក់បច្ចេកទេស២-ការរៀបចំគម្រោង និងការពិនិត្យបញ្ជាក់បច្ចេកទេស
២-ការរៀបចំគម្រោង និងការពិនិត្យបញ្ជាក់បច្ចេកទេស
 
១-ទិដ្ឋភាពទូៅ
១-ទិដ្ឋភាពទូៅ១-ទិដ្ឋភាពទូៅ
១-ទិដ្ឋភាពទូៅ
 
Sub decree no77 on the duties and general structure of the royal gendarmerie ...
Sub decree no77 on the duties and general structure of the royal gendarmerie ...Sub decree no77 on the duties and general structure of the royal gendarmerie ...
Sub decree no77 on the duties and general structure of the royal gendarmerie ...
 
Sub decree no47 on the organization and functionning of the cadastral commiss...
Sub decree no47 on the organization and functionning of the cadastral commiss...Sub decree no47 on the organization and functionning of the cadastral commiss...
Sub decree no47 on the organization and functionning of the cadastral commiss...
 
Sub decree no46 on the procedure for setting up the cadastral plan and main l...
Sub decree no46 on the procedure for setting up the cadastral plan and main l...Sub decree no46 on the procedure for setting up the cadastral plan and main l...
Sub decree no46 on the procedure for setting up the cadastral plan and main l...
 
Sub decree no42 on the control of air pollution and noise disturbances (2000)
Sub decree no42 on the control of air pollution and noise disturbances (2000)Sub decree no42 on the control of air pollution and noise disturbances (2000)
Sub decree no42 on the control of air pollution and noise disturbances (2000)
 
Sub decree no36 on solid waste management (1999)
Sub decree no36 on solid waste management (1999)Sub decree no36 on solid waste management (1999)
Sub decree no36 on solid waste management (1999)
 
Sub decree no27 on the control of water pollution (1999)
Sub decree no27 on the control of water pollution (1999)Sub decree no27 on the control of water pollution (1999)
Sub decree no27 on the control of water pollution (1999)
 
Sub decree no26 on the lease of fresh water and sea fishing domains for explo...
Sub decree no26 on the lease of fresh water and sea fishing domains for explo...Sub decree no26 on the lease of fresh water and sea fishing domains for explo...
Sub decree no26 on the lease of fresh water and sea fishing domains for explo...
 
Sub decree no19 on land concessions for social purpose (2003)
Sub decree no19 on land concessions for social purpose (2003)Sub decree no19 on land concessions for social purpose (2003)
Sub decree no19 on land concessions for social purpose (2003)
 
Sub decree no05 on the management of forestry concessions (2000)
Sub decree no05 on the management of forestry concessions (2000)Sub decree no05 on the management of forestry concessions (2000)
Sub decree no05 on the management of forestry concessions (2000)
 

ប្រវត្តិសាស្ត្រ​កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975 1979) និពន្ធ​ដោយ​លោក ឌី ខាំបូលី

  • 1.
  • 2. CMBUkTI1 esckþIsegçb {ExµrRkhm} KWCaeQµaHEdlsemþcRBHneratþm sIhnu manRBHraCbnÞÚlsMedAeTAelIRkúmkumµúynIsþEdl RbqaMgnwgRBHGgÁenATsvtSr_qñaM1960. eQµaHpøÚvkarrbs;RkúmenHKWbkSkumµúynIsþkm<úCaEdlcUlkan;kab; RbeTskm<úCaenAéf¶TI17 Exemsa qñaM1975. bkSkumµúynIsþkm<úCa)anbegáItrdækm<úCaRbCaFibetyüenAqñaM1976 nigRKb;RKgRbeTsrhUtdl; Exmkra qñaM1979. vtþmanrbs;bkSRtÚv)anrkSaCakarsm¶at;rhUtdl;qñaM1977 ehIyminmanGñkNamñak; enAeRkAbkSkumµúynIsþkm<úCadwgfaGñkNaCaGñkdwknaMbkSenaHeT ¬emdwknaMbkSTaMgenaH)anehAxøÜnÉgfa {GgÁkarbdivtþn_}¦. 1 RkúmyuvCnnigyuvnarI enAkñúgsnñisITmYykñúgextþesomrab naéf¶TI23 ExmIna qñaM1973 ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦
  • 3. BIrbIéf¶bnÞab;BIkareLIgkan;kab;GMNacenAqñaM1975 ExµrRkhm)anbgçMRbCaCnenATIRkúgPñMeBjTaMgGs; RbEhlBIrlannak;nigTIRbCuMCnepSg²eTot [ecjeTAtMbn;CnbTedIm,IeFVIkargarERscmáar. RbCaCn rab;Ban;nak;)ansøab;enAkñúgGMLúgeBlCemøósenH. kñúgeBlenaHEdr ExµrRkhm)ancab;epþImGnuvtþkmµviFIEkTRmg;rbs;xøÜntamlT§iem:AniglT§im:akSelnInd¾ RCúlhYsehtu. ExµrRkhmcg;ERbkøayRbeTskm<úCa[eTACasgÁmCnbTmYyEdlminmanvNѳsgÁm eBalKWBuM manGñkman BuMmanGñkRk nigKµankarekgRbv½Ba©n_. edIm,IseRmc[)annUveKalbMNgenH ExµrRkhm)anlub bM)at;rUbiyvtßú pSarepSa karGb;rM RTBüsm,tþiÉkCn m:UtsemøókbMBak;suIvil½yBIbreTs kareKarBCMenOsasna nigRbéBNIvb,Fm’Exµr. salaeron vtþGaram viharsasnaGuIsøam viharsasnaRKisþ saklviTüal½y haglk;TMnij nigGKarrdæaPi)alRtÚvbiTTVar b¤k¾ERbkøayeTACaKuk eRkaleKa CMrMGb;rMEkERb nigCRgúkRsUv. kñúgsgÁmenHKµanmeFüa)aydwkCBa¢ÚnÉkCnb¤saFarN³ KµanRTBüsm,tþiÉkCn nigKµansil,³kmSanþNaEdl minmanlkçN³bdivtþn_eT ehIykarlEmðkmSanþRtÚvGgÁkarhamXat;y:agtwgruwgbMput. RbCaCnenATUTaMgRbeTs rYmTaMgfñak;dwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCapg RtÚv)antRmÚv[esøóksemøókbMBak;BN’exµA EdlCasemøókbMBak;RbéBNI bdivtþn_rbs;xøÜn. enAeRkamrbbkm<úCaRbCaFibetyü mnusSRKb;rUbRtÚv)andk hUtGs;nUvsiT§iCamUldæanrbs;xøÜn. RbCaCnTaMgGs;minRtÚv)anGnuBaØat [edIrecjeRkAshkrN_rbs;xøÜneT. ExµrRkhmminGnuBaØat[RbCaCn RbmUlpþúMnigBiPakSaKñaeLIy. RbsinebImnusSbInak;pþúMKñaehIyniyayKña elg GñkTaMgenaHGacRtÚv)anecaTRbkan;faCaxµaMgehIyGacRtÚv cab;xøÜnb¤ykeTAsmøab;ecal. TMnak;TMngkñúgRKÜsark¾RtÚvTTYlrgkarriHKn;y:agxøaMgkøaEdr. RbCaCnRKb;rUbRtÚvGgÁkarhamXat;min[ sEmþgecjnUvkarRslaj; esckþIsb,ayrIkray b¤esckþIGaNitGasUr sUm,IEtbnþicnþÜck¾eday. ExµrRkhm )anbgÁab;bBa¢a[RbCaCnExµrRKb;rUbeCO eFVItam nigeKarBGgÁkarbdivtþn_EtmYyKt; EdlExµrRkhmGHGagfa KWCa {«Bukmþay} rbs;RbCaCnRKb;rUb. ExµrRkhm)anGHGagfa manEtmnusSs¥ats¥Mb:ueNÑaH eTIbmanKuNsm,tþiRKb;RKan;kñúgkarksagbdivtþn_. bnÞab;BIdeNþIm)anGMNacPøam ExµrRkhm)aneFVIkarcab;xøÜnnigsmøab;ecalnUvBlTahan nayTahan nigGñkrdækar rbs;rbbsaFarNrdæExµrdwknaMedayelakesnaRbmux ln; nl; EdlxøÜncat;Tukfamins¥ats¥M Gs;rab;Ban;nak;. kñúgry³kalCagbIqñaMbnÞab;mkeTot RkúmExµrRkhm)aneFVIkarkab;smøab;bBaØvnþ Gñkrs;enATIRkúg CnCatiPaKtic dUcCacam evotNam nigcinGs;rab;Esnnak;. ExµrRkhmk¾)ansmøab;eyaFanigsmaCikbkSrbs;xøÜnGs; CaeRcInnak;EdredayecaTfaCnk,t;Catinigk,t;bdivtþn_. enAkñúgKeRmagqñaM1976énEpnkarbYnqñaMrbs;bkSkumµúynIsþkm<úCa RbCaCnkm<úCaenATUTaMgRbeTs RtÚv)andak;kRmit[eFVIkarbgábegáInpl[)anbIetankñúgmYyhikta. enHmann½yfa RbCaCnRtÚveFVIkardaMduHnig RcÚtkat;RsUvdb;BIrExkñúgmYyqñaM. enAtamtMbn;PaKeRcIn ExµrRkhm)anbgçM[RbCaCneFVIkarelIsBIdb;BIrem:ag karsm¶at;KWCaeKalkarN_RKwHén dMeNIrkarrbs;km<úCaRbCaFib etyü. ExµrRkhmmanBaküesøak mYyfa {lak;karN_CaktþaC½y CmñH. lak;karN_)anx<s;rs; )anyUr}. 2
  • 4. kñúgmYyéf¶ edayminmaneBlsRmaknigmðÚbGaharRKb;RKan;. rhUtmkdl;cugqñaM1977 karb:HTgÁicCamYyRbeTsevotNam)anpÞúHeLIg. RbCaCnrab;muWnnak;RtÚv GgÁkarbBa¢ÚneTAsmrPUmiehIyRtÚvsøab;rab;Ban;nak;. enAExFñÚ qñaM1978 kgT½BevotNamnigkgkmøaMgrbs;rNsirSsamKÁIse®gÁaHCatikm<úCa )aneFVIkar vaysRmúkcUlRbeTskm<úCa ehIydeNþImkan;kab;)anTIRkúgPñMeBjenAéf¶TI7 Exmkra qñaM1979. enAeBlenaH emdwknaMExµrRkhm)anePosxøÜneTAPaKxaglicRbeTs ehIy)anerobcMbegáItkgkmøaMg rbs;xøÜneLIgvijenAkñúgTwkdIéf edaymanCMnYyBIRbeTscinnigéf. mhasnñi)atGgÁkarshRbCaCati )ane)aHeqñatpþl;Gasn³enAGgÁkarshRbCaCati [eTARkúmGñkts‘URbqaMgnwgkumµúynIsþ EdlmanExµrRkhm enAkñúgenaHEdr. BIqñaM1979dl;qñaM1990 GgÁkarshRbCaCati)anTTYlsÁal;rdæaPi)alkm<úCaRbCaFibetyü faCatMNagRsbc,ab;EtmYyKt;rbs;km<úCa. enAqñaM1982 ExµrRkhm)ancgsm<½n§PaBCamYysemþcRBHneratþm sIhnu nigemdwknaMminEmnkumµúynIsþ sWn san edIm,IbegáItrdæaPi)alcRmúHRtIPaKI. enAPñMeBjÉeNHvij evotNam)anCYybegáItrdæaPi)alfµImYy KW{saFarNrdæRbCamanitkm<úCa} EdldwknaMedaysmmitþ ehg sMrin. k,ÜnGmdMeNIremdwknaMExµrRkhmenAkñúgtMbn;rMedaHkñúgqñaM1973 ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 3
  • 5. ExµrRkhm)anbnþnirnþrPaBrbs;xøÜnrhUtdl;qñaM1999 KWenAeBlEdlemdwknaMExµrRkhmTaMgGs;cuHcUl CamYyraCrdæaPi)alkm<úCa b¤RtÚvcab;xøÜn b¤TTYlmrNPaB. b:uEnþrbbExµrRkhm)anbnSl;TuknUvPaBeRbHRsaM kñúgsgÁmCatirhUtdl;sBVéf¶enH. enAeRkamrbbkm<úCaRbCaFibetyüRbCaCnExµrRbmaNBIrlannak;)ansøab; edaysarCMgW EdlbNþalmkBIkarxVHxatfñaMsgáÚvnigesvasuxaPi)al karGt;Gahar karsmøab; b¤kareFVIBlkmµ hYskmøaMg1 . GñkEdlFøab;rs;enAqøgkat;rbbenH)anTTYlrgnUvkarb:HTgÁicxagpøÚvcitþy:agF¶n;F¶r edaysarEt bTBiesaFn_EdlxøÜn)anCYbRbTH. 4
  • 6. valBiXatenAkm<úCa³ mCÄmNÐlÉksarkm<úCaEdleRbIR)as;]bkrN_kMNt;TItaMgPUmisa®sþkñúgkarEsVgrknigKUEpnTIreNþAsaksBrYm CamYynwgkarcuHeTARsavRCavdl;TIkEnøg )aneFVIkarkMNt;reNþAsaksBenATUTaMgRbeTs. rhUtmkdl;eBlenaHmCÄmNÐlÉksarkm<úCa)an rkeXIjvalBiXatcMnYn388kEnøg EdlrYmman19733reNþA ¬reNþAmYycMnYnmansaksB4nak;b¤eRcInCagenH ehIymYycMnYnepSg eTotmansaksBrhUtdl;eTACagmYyBan;nak;¦. CagenHeTAeTot mCÄmNÐlÉksarkm<úCa)anrkeXIjTItaMgKukcMnYn196 nigTItaMg bUCnIydæanEdlsagsg;eLIgeRkayrbbkm<úCaRbCaFibetyücMnYn81. 5
  • 7. CMBUkTI2 etIExµrRkhmCaGñkNa? etIExµrRkhmeLIgkan;GMNacedayrebobNa? 1> clnakumµúynIsþdMbUgbMput clnakumµúynIsþenAkm<úCaekItecjBIclnats‘URbqaMgnwgGaNaniKm)araMg kñúgGMLúgTsvtSr_qñaM 1940. enAExemsa qñaM1950 KWkñúgGMLúgeBléns®gÁamNÐÚcinelIkTImYy2 KN³RbtiPUcMnYnBIrrynak; )anmkCYbCuMKñaenAextþkMBt ehIy)anbegáItrNsirSÉkPaBsSr³ ¬ExµrsSr³¦ EdldwknaMedayRkúmkumµúynIsþ. RkúmenHshkarCamYyevotNamedIm,IeFVIkarts‘URbqaMgnwgGaNaniKm)araMg. emdwknaMExµrRkhmCiHkñúgrfePøIg ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 6
  • 8. rNsirSenHdwknaMeday sWg g:ukmij ¬Gacarüemon¦EdlCaGacarüenAvtþ]NÑaelam. can; sm½y mannaTICaGnuRbFanrNsirS nig suIv ehg CaelxaFikar. smaCikrNsirSesÞIrEtTaMgGs;KWCaCnCatiExµrEdl ecHniyayPasaevotNam. smaCikmYycMnYnrbs;rNsirS)ankøayCasmaCikbkSkumµúynIsþNÐÚcin begáIt eLIgenAevotNam3 . smaCikfµIénrNsirSPaK eRcInCaksikrEdlRtÚv)anGUsTajedIm,IbuBVehtu bdivtþn_. smaCikepSg²eTotCaRkúmnisSitGñk CatiniymEdl)ankøayeTACaCnkumµúynIsþkñúgeBl sñak;GaRs½yeronsURtenAbreTs. nisSitmYycMnYnkñúgcMeNamnisSitTaMgenH eRkaymk)ankøayeTACaemdwknaMbkSkumµúynIsþ km<úCa. GñkTaMgenHrYmman saLút s ¬b:ul Bt¦/ sun esn/ exov sMpn/ nig eGog sarI. Cn TaMgenHyl;eXIjfa ksikrnigRbCaCnRkIRkenA TUTaMgBiPBelakRtÚv)anERbkøayeTACaTaskrnig RtÚvCiHCan;sgát;sgáinedayBYkmUlFnniymnig BYkskþiPUminiym ehIyfabdivtþn_tamEbbm:akS elnIn KWCapøÚvEtmYyKt;Edlkm<úCaGacTTYl)an nUvÉkraCPaBnigPaBesµIKñaenAkñúgsgÁm. 2> karbegáItbkSRbCaCnbdivtþn_Exµr enAqñaM1951 enAeBlkarvayRbyuT§ RbqaMgnwg)araMgkan;EtmansPaBxøaMgkøaeLIgenA kñúg]bTVIbNÐÚcin CnkumµúynIsþevotNam)anpþÜc epþIm[mankarbegáIteLIgnUvbkSRbCaCnbdivtþn_ Exµr4 . smaCikrbs;KN³kmµaFikarmCÄimbkS sm¶at;enH rYmman ³ sWg g:ukmij kan;tMENgkMBUl suIv ehg TTYlbnÞúkkic©karkgT½B TU samut ¬RtÚv)ansÁal;faCaGacarü suxmkBIkm<úCaeRkam¦TTYlbnÞúkGb;rMmenaKmviC¢a can; sm½y TTYlbnÞúkEpñkesdækic© b:ul Bt ¬eQµaHedIm saLút s¦ b:ul BtekItqñaM1925RtÚvnwgqñaMqøÚvenAextþkMBg;FM. «Bukrbs; b:ul Bt KWCam©as;dIsþúksþmÖmñak;. b:ul Bt )aneTArs;enACamYybgRbúsEdlCam®nþIeFVIkarenAkñúg RBHbrmraCvaMgenAeBlGayu)anR)aMmYyqñaM. enAPñMeBj b:ul Bt )ansikSaeronsURtenAtamsala)araMgCaeRcIn ehIy)anbYsCaelakenn. enAqñaM1949 b:ul Bt )anTTYlGaharUbkrN_eTA sikSaenARbeTs)araMg b:uEnþmin)anTTYlsBaØab½RteT. kñúgGMLúgeBlsñak;enAeronsURtenARkúg):arIs b:ul Bt )ankøayeTACasmaCikbkSkumµúynIsþ)araMg ehIy)an cMNayeBly:ageRcIneTAelIskmµPaBneya)ay. enA eBl b:ul Bt RtLb;mkRbeTskm<úCavijenAqñaM1953 b:ul Bt)anbeRgónRbvtþiviTüanigPUmiviTüaenAsalaÉkCn ehIy)ancUlrUmCamYyclnakumµúynIsþxusc,ab;mYy. b:ul Bt erobkarCamYy exov b:uNÑarI enAqñaM1956. enAqñaM 1960 b:ul Bt manzan³TIbIenAkñúgbkSBlkr km<úCa. b:ul Bt RtÚv)ancat;taMgCaGnuelxabkSTIBIr kñúgqñaM1961 nigCaelxabkSkñúgqñaM1963. eRkay mk b:ul Bt )andwknaMkgT½BExµrRkhmeFVIs®gÁamRbqaMg nwgrbbsaFarNrdæExµrrbs;elakesnaRbmux ln; nl;. b:ulBt)ankøayCanaykrdæm®nþIrbs;km<úCaRbCaFib etyükñúgqñaM1976 ehIy)anlaElgBItMENgenHenAqñaM 1979 b:uEnþ)anbnþsßitenACaemdwknaMd¾manT§iBlrbs; ExµrRkhmdEdl. b:ul Bt rs;enAnireTsxøÜnPaKeRcIn enAelITwkdIéf rhUtdl;éf¶TTYlmrNPaBKWenAéf¶TI15 Exemsa qñaM1998. saksBrbs; b:ul Bt RtÚv)an bUCaenAéf¶TI17 Exemsa qñaM1998. 7
  • 9. enAeBlEdls®gÁamNÐÚcinelIkTImYyRtÚvbBa©b;enAqñaM1954 kgT½Brbs;)araMg)andkecjBINÐÚcin ehIykgkmøaMgrbs;evotmijk¾dkecjBIkm<úCaEdr. eTaHCay:agNak¾eday k¾smaCikkgT½BevotNammYycMnYn bnþsñak;enAkm<úCateTAeTot. edaymankar)armÖBIsuvtßiPaBbdivtþn__enAeBlEdlRbB½n§neya)aymankarpøas;bþÚr suIv ehg can; sm½y kmµaPi)al nigskmµCnbkSRbCaCnbdivtþn_ExµrCagmYyBan;nak;eTot)anePosxøÜneTA evotNamxageCIg EdlenATIenaH GñkTaMgenH)ancUlrYmCamYy sWg g:ukmij nigskmµCndéTeTotEdlePos xøÜneTAdl;TIenaHmunbnþic. minyUrb:unµan suIv ehg )anvilRtLb;mkkm<úCavij GmdMeNIreday nYn Ca ¬smaCikbkSkumµúynIsþ NÐÚcin Edl)aneTAhVwkhVWnenARbeTséfnigevotNam¦ nigkmµaPi)alCan;x<s;epSgeTot. edaysarembkS sWg g:ukmij sñak;enAnireTsxøÜnÉTIRkúghaNUy bkSRbCaCn bdivtþn_ExµrRtÚv)andwknaMedayKN³kmµaFikarmCÄim eyaFaExµrRkhmkMBugpwkTwkdUg ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦ 8
  • 10. beNþaHGasnñmYy Edlman suIv ehgCaelxa nig TU samut Ca Gnuelxa. nYn Ca manzan³lMdab;TIbI. esa Pwm ¬Edl CaelxaPUmiPaKbUBa’kñúgry³kalkm<úCaRbCaFibetyü¦ CasmaCiklMdab;TIbYn. karRKb;RKgTUeTA enAkñúgbkSsßitkñúgédkmµaPi)alevotNam paM v:an;)a EdlFøab;rs;enAkñúgRbeTskm<úCa ehIyEdl)anGHGagfa evotNamKYrbnþRKb;RKgelIclnakumµúynIsþenAkm<úCateTA eTot. TU samut TTYlxusRtÚvelIskmµPaBkargarrbs;bkS enATIRkúgedaymanCMnYyBI nYn Ca nig saLúts ¬eRkay mkRtÚv)ansÁal;fa b:ul Bt¦ EdleTIbEtRtLb;mkBIsikSa enARbeTs)araMg. RkúmkumµúynIsþenAPñMeBj)aneRbIR)as; b:ul Bt CaGñkTak;TgkñúgkarbegáItKNbkSRsbc,ab;mYy ehA {bkSRbCaCn}. KNbkSenH)ancUlrYmRbkYtRbECg kñúgkare)aHeqñatCatiqñaM1955RsbtamesckþIseRmcén kic©RBmeRBógTIRkúghSWENv. KNbkSenHdwknaMeday Ek mas EdlCamnusSsßitenAeRkamkarbgÁab;bBa¢arbs; TU samut. b:ul Bt )anCYybegáItlkçnþik³nigkmµviFIneya)ay rbs;bkS. b:ul Bt k¾)aneFVITMnak;TMngCamYyKNbkS RbCaFibetyü EdlnwgcUlrYmRbkYtRbECgCamYyKNbkS sgÁmra®sþniymeTIbbegáItfµIrbs;semþc RBHneratþm sIhnu kñúgkare)aHeqñatqñaM1955Edr. b:ul Bt eCOCak;faKNbkS RbCaFibetyüEdlmanninñakarRbqaMgnwgBYkskþiPUmi nigBYk mUlFnniymenaHnwgQñHenAkñúgkare)aHeqñatenH ehIynwg pþl;T§iBlneya)ayxøHmk[RkúmkumµúynIsþkm<úCa. eTaHCay:agenHkþI b:ul Bt )aneFVIkarBüakrN_ xusTaMgRsug. KNbkSsgÁmra®sþniym)anQñHekAGI TaMgGs;enAkñúgrdæsPaCati cMENkbkSRbCaCnTTYlsMeLg eqñatEtbIPaKryb:ueNÑaH. Pøam²enaHsuIvehg eCOCak;fa buBVehturbs;RkúmkumµúynIsþenAkm<úCasßitkñúgPaBGs;sgÇwm eRBaHfaRbCaCnesÞIrEtTaMgGs;)anKaMRTkmµviFIneya)ay rbs; semþcRBHneratþm sIhnu CagKMniteFVIbdivtþn_. Cag enHeTAeTot clnaExµrsSr³mYycMnYn)ane)aHbg;ecalkar ts‘Urbs;xøÜn ehIycuHcUlCamYYyraCrdæaPi)alrbs;semþc nYn Ca ¬eQµaHedIm rugLWt LavDI ¦ nYn Ca ekItqñaM1926 enAextþ)at;dMbg. enAqñaM1942nYn Ca )aneTAbnþfñak;mFümsikSa kRmit2enATIRkúg)agkkedayrs;enAvtþbiNÐ cam:abUBit. enAqñaM1944 nYn Ca sikSaEpñk c,ab;enAsklviTüal½yFmµsat EdlenATIenaH nYn Ca )ancUlCasmaCikbkSkumµúynIsþéf. nYn Ca vilRtLb;mkRbeTskm<úCaenAqñaM 1950 ehIy)anbþÚrsmaCikPaBrbs;xøÜnmk CasmaCikbkSkumµúynIsþNÐÚcin. nYn Ca )ancUlsikSavKÁhVwkhVWnenATIRkúghaNUy kñúg qñaM1954 ehIy)anvilRtLb;mkkm<úCavij enAqñaM1955. nYn Ca RtÚv)aneRCIserIsCa GnuelxabkSBlkrkm<úCaenAqñaM1960. kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü nYn Ca RtÚv )aneRCIstaMgCaRbFansPatMNagRbCaCn km<úCa. nYn Ca k¾mantMENgCaGnuelxaKN³ kmµaFikarmCÄimnigKN³kmµaFikarGcié®nþy_bkS pgEdr.nYn Ca edIrtYnaTIsMxan;kñúgbBaðasnþisux ehIykñúgnamCakmµaPi)alCan;x<s;lMdab;TIBIr nYnCaTTYlxusRtÚvkñúgkarGnuvtþeKalneya)ay eXareXACaeRcInEdl)anGnum½t[Gnuvtþeday KN³kmµaFikarGcié®nþy_bkS. nYn Ca )annireTsxøÜneTARBMEdnExµr-éf enAqñaM1979.nYn CaCamYyexovsMpn)an cuHcUlCamYyraCrdæaPi)alkm<úCabnÞab;BImrN PaBrbs; b:ul Bt enAqñaM1998. 9
  • 11. RBHneratþmsIhnu.enAqñaM1956 suIv ehg )aneFVIkarTak;TgCasm¶at;CamYy]tþmesnIy_ ln; nl; EdlCa GKÁbBa¢akarkgT½Brbs; semþcRBHneratþm sIhnu ehIyEdl)anpþl;CUn suIv ehg nUvkarFanasnþisuxsuvtßiPaB pÞal;xøÜn. enAqñaM1959 suIv ehg )ancuHcUlCamYyraCrdæaPi)alsgÁmra®sþniymrbs; semþcRBHneratþm sIhnu EdleFVI[GaCJaFrrdæaPi)almanlT§PaBcg¥úlnigcab;xøÜnkmµaPi)albkSlYclak;xusc,ab;CaeRcInrUb. eyagtamsmþIrbs; b:ul Bt BIqñaM1955dl;qñaM1959 smaCikbkSRbCaCnbdivtþn_ExµrRbEhlekAsib PaKryRtÚv)ancab;xøÜn nigsmøab;. rhUtmkdl;edImqñaM1960 manEtkmµaPi)albkSRbEhl800nak; nigsaxabkSBIrenACnbTb:ueNÑaH EdlenAmanskmµPaBnigdMeNIrkareBjelj. saxaTaMgBIrenaHrYmman ³ PUmiPaKbUBa’manmUldæanenAextþkMBg;cam ¬dwknaMeday esa Pwm¦nig PUmiPaKnirtImanmUldæanenAextþtaEkv ¬dwknaMeday Qit eCOn ehA tam:uk¦. TU samut/ b:ul Bt/ nig nYn Ca )anbnþdwknaMskmµPaBbkSenATIRkúgPñMeBj edaymanCMnYyBI eGog sarI nig sun esn CabBaØvnþBIrnak;epSgeTotEdl)aneTAsikSaenARbeTs)araMg. 3> bkSBlkrkm<úCa mhasnñi)atrbs;bkSRbCaCnbdivtþn_Exµr)anR)arB§eFVIeLIgCasm¶at; enAkñúgsßanIyrfePøIgnaTIRkúgPñMeBj BIéf¶TI28dl;éf¶TI30 ExkBaØa qñaM1960. mhasnñi)atenHRtÚv)ancUlrYmedaysmaCikR)aMBIrrUbBIsaxabkS mhasnñi)atbkSkumµúynIsþkm<úCa ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 10
  • 12. enATIRkúgnigdb;bYnrUbBIsaxabkSenACnbT. mhasnñi)at)anseRmcerobcMbkSsaCafµI begáItmaKa’neya)ayfµI nigbþÚreQµaHbkSeTACabkSBlkrkm<úCa. TU samut )anTTYltMENgCaelxabkS ehIy nYn Ca CaGnuelxa. enAeBlenaH b:ul Bt manzan³lMdab;TIIbIkñúgbkSehIyTTYltMENgCaGnuelxaTIBIrenAqñaM1961. bnÞab;BI TU samut )an)at;xøÜn7 enAqñaM1962 mhasnñi)atbkSCabnÞan;mYyRtÚv)anR)arB§eFVIeLIg enAExkumÖ³qñaM1963. mhasnñi)at)aneRCIstaMg b:ul Bt CaelxabkS. nYn Ca EdlmantMENgx<s; Cag b:ul Bt enAkñúgbkSminRtÚv)aneRCIserIseT edayehtufa nYn Ca manCab;sac;jatiCamYyCnk,t;bkS suIv ehg. mü:ageTot nYn Ca KWCaCnkumµúynIsþesµaHRtg;mñak; Edlcg;[bkSBlkrkm<úCakan;EtrwgmaMeLIg tMbn;rMedaHrbs;ExµrRkhmkñúgEx]sPaqñaM1972. tMbn;EdlmanépÞBN’páaQUkcas;bgðajBItMbn;Edlkan;kab;edayExµrRkhm ehIytMbn;EdlmanépÞBN’páaQUkRsalbgðajBItMbn;RKb;RKgedayrdæaPi)alénrbbsaFarNrdæExµr ¬mCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 11
  • 13. dUecñH nYn Ca mineFVIkarRbkYtRbECgCamYy b:ul Bt sRmab;tMENgenHeT. nYn Ca )anbnþsßitenACaGnuelxa bkSnigCaCn d¾manT§iBlmñak;enAkñúgclnakumµúynIsþGs;ry³eBlCagsamsibqñaM. bnÞab;BITTYltMENgCaelxabkSPøam b:ul Bt )aneTARCkekanenAÉmUldæanT½Brbs;evotNamenAPaK |sanRbeTsehAfa{mnÞIr100}. enAqñaM1965 b:ul Bt )aneFVIdMeNIrtampøÚvlMhUCImij eTATIRkúghaNUy edIm,IeFVIkarBiPakSaCamYyevotNamxageCIg. b:ul Bt )aneTAeFVITsSnkic©enARbeTscinnigkUer:xageCIg. b:ul Bt RtÚv)anTTYlsVaKmn_enARbeTscinRbkbedayPaBrak;Tak;CagenAevotNam ehIy b:ul Bt mankarmin tMbn;rMedaHrbs;ExµrRkhmkñúgEx]sPaqñaM1973. tMbn;EdlmanépÞBN’páaQUkcas;bgðajBItMbn;Edlkan;kab;edayExµrRkhm ehIytMbn; EdlmanépÞBN’páaQUkRsalbgðajBItMbn;RKb;RKgedayrdæaPi)alénrbbsaFarNrdæExµr ¬mCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 12
  • 14. eBjcitþcMeBaHKMnitEdlfaclnakumµúynIsþenAkm<úCaRtÚvEt bnþsßitenAeRkamkaremIlkarxusRtÚvrbs;evotNamteTA eTot. 4> bkSkumµúynIsþkm<úCa enAExkBaØa qñaM1966 bnÞab;BIdMeNIrbMeBj TsSnkic©eRkARbeTs b:ul Bt )anbþÚreQµaHbkSeTACa bkSkumµúynIsþkm<úCa edayehtufa b:ul Bt cg;bnßy T§iBlrbs;evotNam nigrwtcMNgmitþPaBCamYycin. KN³kmµaFikarmCÄimbkSenAeBlenaHrYmman³ b:ul Bt/ nYnCa/eGogsarI/vn ev:t ¬GtItRKÚbeRgónenAviTüal½y ceRmInviC¢aenAPñMeBj¦ nig sun esn. kñúgGMLúgTsvtSr_qñaM1960 smaCikfµI²rbs; ExµrRkhm)anekIneLIgEfmeTot. PaKeRcInénRkúmenH rs;enAtambeNþayRBMEdnevotNam EdlCatMbn;dac; Rsyalq¶ayBIkgkmøaMgeyaFarbs;semþcRBHneratþm RkbTsSnavdþI{km<úCa}rbs;km<úCaRbCaFibetyü elx3 ExmIna qñaM1978 ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ karsEmþgsil,³kñúgtMbn;rMedaHrbs;ExµrRkhmkñúgextþRkecH ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 13
  • 15. sIhnu. mUldæanFMrbs;bkSBIqñaM1966eTAqñaM1970sßitenAextþrtnKIrI. enAExmIna qñaM1970 ]tþmesnIy_ ln; nl; nigshkarIrbs;Kat;EdlniymshrdæGaemrik)aneFVIrdæ RbharTmøak;semþcRBHneratþm sIhnu ecjBIRBHRbmuxrdæedayeCaKC½y. minyUrb:unµanbnÞab;BIenaH kgkmøaMg evotmijnigExµrRkhm)ankan;kab;tMbn;CaeRcInenAkñúgRbeTs. RbCaCnrab;muWnnak;)anbdiesFminKaMRTrdæaPi)al saFarNrdæExµrrbs;elakesnaRbmux ln; nl; ehIyEbrCacUlrYmCamYyExµrRkhmedIm,InaMyksemþcRBH neratþm sIhnu mkRKb;RKgGMNacvij. kñúgeBlenaHEdr semþcRBHneratþm sIhnu )annireTsRBHkay eTARbeTscin. edaymankarelIkTwkcitþnigkarCYyeRCamERCgBIsMNak;rdæaPi)alcin rdæaPi)alevotNamxag eCIg nigbkSkumµúynIsþkm<úCa RBHGgÁ)anbegáIt{rNsirSrYbrYmCatikm<úCa} nigrdæaPi)alnireTsmYyEdlman eQµaHfa {raCrdæaPi)alrYbrYmCatikm<úCa}8 . smaCikbkSkumµúynIsþkm<úCak¾CasmaCikrbs;raCrdæaPi)alrYbrYm Catikm<úCaEdr. sPaBkarN_vivtþn_TaMgenH)anpþl;»kasy:ageRcIndl;RkúmExµrRkhm. evotNamxageCIgnigcinKaMRT RkúmExµrRkhm ehIysemþcRBHneratþm sIhnu )anGMBavnav[RbCaCncUléRBm:aKI¬éRBEdlGñkts‘UeFVIbdivtþn_ lak;xøÜn¦ CYypþÜlrMlMrdæaPi)alsaFarNrdæExµrrbs;elakesna Rbmux ln; nl;. CagenHeTAeTot karTmøak; RKab;Ebkd¾sn§wksn§ab;rbs;rbbsaFarNrdæExµr eRkamkarCYyeRCamERCgrbs;shrdæGaemrikeTAelIpøÚvpÁt;pÁg; smÖarnigmUldæannanarbs;RkúmkumµúynIsþ )aneFVI[mankarKaMRTExµrRkhmBIsMNak;RbCaCnkan;EteRcIneLIg ehIykmøaMgT½Brbs;ExµrRkhmmancMnYnkan;EtekIneLIgCalMdab;. kgkmøaMgkumµúynIsþevotNam )ancUlkan;EteRCAeTAkñúgRbeTskm<úCaenAqñaM1970 ehIy)aneFVIkar CamYyExµrRkhmedIm,IerIsnighVwkhVWnT½BsRmab;kgkmøaMgts‘U Edl)anekIneLIgBIcMnYnRbEhl3Ban;nak; enAqñaM1970 eTAcMnYn4muWnnak;kñúgqñaM1973. enAelIsmrPUmi edaymanCMnYyBIevotNam ExµrRkhm)an TTYlC½yCmñHelIkgT½Brbs;elakesnaRbmux ln; nl; CabnþbnÞab;. cugqñaM1972 kgT½BevotNam)andk ecjBIkm<úCa ehIy)anRbKl;bnÞúksMxan;²éns®gÁamenHmk[bkSkumµúynIsþkm<úCaRKb;RKgvij. eTaHCay:ag enHkþI TIRbwkSaevotNamBIrb¤bIBan;nak;)anbnþsñak;enAeFVICaTIRbwkSaEpñkbec©keTs. cab;BIExmkradl;ExsIha qñaM1973 rbbsaFarNrdæExµrEdlmanshrdæGaemrikCaGñkpÁt;pÁg;eRKÓg sBVavuF)anTmøak;RKab;EbkRbmaNknøHlanetanelIkm<úCaehIyeFVI[RbCaCnExµrRbEhlbIEsnnak;søab;)at;bg; CIvit. karTmøak;RKab;EbkenH)anBnüWtdMeNIreq<aHeTArkC½yCmñHrbs;ExµrRkhm ehIykñúgeBlCamYyKñaenaH mnusSCaeRcInEdlxwgsm,anwgkarTmøak;RKab;Ebk ehIyEdlman)at;bg;smaCikRKÜsarxøÜnenaH)ancUlrYmCamYy bdivtþn_ExµrRkhm. kgT½BExµrRkhmmanPaBsVahab; nigeKarBvin½yCagkgT½Brbs;rdæaPi)alsaFarNrdæExµr ehIyRkúm ExµrRkhmGacRTaMRTnwgkarxVHxatmðÚbGaharnigfñaMsgáÚv)an. CagenHeTAeTot {ExµrhaNUy}9 mYycMnYn)an RtLb;cUlmkkñúgRbeTsvij edIm,ICYyclnabdivtþn_rbs;ExµrRkhm. GñkTaMgGs;enHRtÚv)andak;[kan;tMENg fñak;TabenATUTaMgRbeTs b:uEnþrhUtmkdl;qñaM1973 KWbnÞab;BITIRbwkSaevotNamPaKeRcInRtLb;eTARbeTsxøÜnvij GñkTaMgenaHRtÚv)aneFVIXatCasm¶at; eRkambBa¢arbs;fñak;dwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCaEdlcg;[bkSecjputBI 14
  • 16. T§iBlrbs;evotNam. enAedImqñaM1973 Eb:tsibR)aMPaKryénRbeTskm<úCa)anFøak;eRkamkarRtÜtRtarbs;ExµrRkhm ehIykgT½Brbs;elakesnaRbmux ln; nl; esÞIrEtKµanlT§PaBeFVIkarRbyuT§bnþeTAeToteT. eTaHCay:agenHkþI edaysarmanCMnYyBIshrdæGaemrik kgT½BelakesnaRbmux ln; nl; manlT§PaBbnþkarRbyuT§CamYyExµr RkhmGs;ry³eBlCagBIrqñaMbnþmkeTot. 15
  • 17. CMBUkTI3 kareLIgkan;GMNacrbs;ExµrRkhm 1> karcUlkan;kab;TIRkúgPñMeBj éf¶TI17 Exemsa qñaM1975)anbBa©b;nUvkareRCótERCkBIsMNak;breTs karTmøak;RKab;Ebk nigkar RbQmGavuFdak;Kñaéns®gÁamsuIvilExµrry³eBlR)aMqñaMenAkm<úCa. k¾b:uEnþenAéf¶dEdlenH TIRkúgPñMeBj)anFøak;eTA kñúgkarRKb;RKgrbs;kgkmøaMgkumµúynIsþTaMgRsug. kgkmøaMg]TÞamEdlRbkbedayÉksNæanBN’exµAnigBN’Gacm_esH )aneFVIdMeNIrcUlTIRkúgBIRKb;TisTI. RbCaCnTIRkúgTaMgGs;)annaMKñaecjmkQreRtóbRtatamdgpøÚv ehIyERskGbGrsaTrnigRKvITg;RkNat;s. eTaHCay:agenHkþI k¾manmnusSCaeRcInnak;)ansm¶Mlak;xøÜnenAkñúgpÞH edayRBÜy)armÖfa xøÜnGacRtÚvcab; b¤)aj;smøab; eRBaHPøam²enaH ExµrRkhm)anRbkastamviTüúCatifaxøÜnminEmnmkedIm,IcrcaCamYynrNa TaMgGs; ehIynwgeFVIkarRbharCIvitm®nþICan;x<s;nigembBa¢akarT½Brbs;rdæaPi)alcas;10 . kmµaPi)alCan;x<s;ExµrRkhmnigKN³RbtiPUbreTsenAkñúgRBHbrmraCvaMg ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 16
  • 18. CnbreTsrab;rynak;nigCnCatiExµrmYycMnYn)anrt;eTARCkekanenAsNæaKarLWPñM ¬bc©úb,nñsNæaKar LWr:Uy:al;¦ Edlkak)aTRkhmGnþrCati)anRbkasfaCatMbn;GBüaRkwt. b:uEnþenAeBlEdlExµrRkhmcUl Binitüe)assMGatsNæaKarenH CnbreTs GñkkaEst nigCnCatiExµrRbEhlmYYyrynak;epSgeTot)anrt;eTA RCkekankñúgbrievNsßanTUt)araMgvij. ExµrRkhm)anbBa¢aCnCatiExµrTaMgGs;enAkñúgsßanTUt[eFVIdMeNIreTA CnbTedIm,IeFVIkargarksikmµ. CnbreTsRbmaN610nak;)anbnþsñak;enAkñúgsßanTUt Gs;ry³eBlBIrs)þah_ eTot munnwgRtÚvdwkCBa¢ÚntamLaneTAkan;RBMEdnéf. Pøam²bnÞab;BIrMedaH)anTIRkúgPñMeBj ExµrRkhm)anRbharCIvitemdwknaMCan;x<s;bIrUb m®nþIraCkar nig nayTahanrab;rynak;rbs;rdæaPi)al saFarNrdæExµr. emdwknaMCan;x<s;TaMgbI rUbenHrYmmannaykrdæm®nþI Lúg bUer:t RBHGgÁm©as;suIsuvtiß sirimt³ nig ln; Nun ¬b¥ÚnRbúsrbs;elakesnaRbmux ln; nl;¦.elakesnaRbmux)ancakecj BIRbeTsmunenHbnþicCamYynwgR)ak; esaFnnivtþn_cMnYnmYylanduløarGaemrik. rdæaPi)alshrdæGaemrik)anyl;RBm CemøósGñkTaMgbIeTAkan;shrdæGaemrik b:uEnþGñkTaMgenH)anbdiesFminRBmcak ecj. RBHGgÁ m©as; suIsuvtßi sirimt³ )ansresrsMbuRtmYyc,ab;epJIeTAsßan TUtshrdæGaemrik EdlmanesckþIfa ³ ´sUmsEmþgnUvkardwgKuNy:agesµaHsµ½RKcMeBaHsMbuRt nigkarpþl;CUnrbs;elakedIm,I naM´eTAkan;esrIPaB. b:uEnþKYr[Gnic©a ´minGaccakecjkñúgsPaBd¾kMsakEbbenH)an eT. cMeBaHelak ehIyCaBiesscMeBaHRbeTsd¾Gs©arürbs;Gñk ´minEdleCOmYyvinaTI NaeLIyfa elakdac;citþe)aHbg;ecalmnusSEdl)aneRCIserIsykesrIPaB. elak )anbdiesFminpþl;karkarBardl;eyIg´ ehIyeyIg´minGaceFVIGVI)anTaMgGs;>>> ´)an RbRBwtþkMhusEtmYyKt;KWkareCOCak;eTAelIshrdæGaemrik. sUmTTYlnUvkarrab;GanGMBI´ Ék]tþm mitþCaTIRslaj;rbs;´ mitþd¾esµaHRtg;nigrYsrayrak;Tak;rbs;´. kmµaPi)alExµrRkhmnigTIRbwkSacinQrenABImuxsNæaKarLWPñM ¬bc©úb,nñsNæaKarLWr:Uy:al;¦ ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 17
  • 19. 2> karCemøósRbCaCnecjBITIRkúgnigTIRbCuMCn RbCaCnenAtamTIRkúgnigTIRbCuMCnPaKeRcIneCOCak;fa xøÜnnwgrs;enARbkbedaysuxsnþiPaBeRkamkar RKb;RKgrbs;emdwknaMfµIrbs;xøÜn ehIyfaRbCaCnRKb;rUbnwgBYtédKñaeFVIkaredIm,IbRgÜbRgÜmCati. pÞúyeTAvij BIrb¤bIem:agbnÞab;BIkan;kab;TIRkúgPñMeBj kgT½BExµrRkhm)ancab;epþIm)aj;rHeTAelIGakasCasBaØabgçM[RbCaCn cakecjBITIRkúg. ExµrRkhm)anbgçMGñkrs;enATIRkúgPñMeBjRbEhlBIrlannak; EdlkñúgenaHrYmbBa©ÚlTaMgGñkePosxøÜnkñúg GMLúgeBls®gÁamCagmYylannak;pg[eTACnbT. kñúgry³eBlmYys)þah_ RbCaCnkñúgTIRkúgPñMeBjnig TIRbCuMCnepSg²eTot EdlFøab;RKb;RKgedayrbbsaFarNrdæExµrRtÚv)anbeNþjecjeTAeFIVkargarksikmµenA tMbn;CnbT. suwm sut ehA kuy EdlCaGñkFak;suIkøÚenATIRkúgPñMeBj)anrMlwkeLIgvijnUvehtukarN_EdlKat;)an eXIjkñúgGMLúgeBlCemøós ³ enAéf¶TI17 Exemsa qñaM1975 ´)anecjdMeNIreTARbkbrbrdUcFmµta. BIr-bIem:ag eRkaymk ´eXIjkgT½BExµrRkhmeFVIdMeNIrmkPñMeBj. RbCaCn)anecjmkeRkAehIy emdwknaMkm<úCaRbCaFibetyüCYbCamYyKN³RbtiPUbreTs ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 18
  • 20. RKvIRkNat;snigGavssVaKmn_ExµrRkhm. Pøam²enaH BYkeK)an)aj;kaMePøIgeTAelI Gakas bBa¢aRbCaCn[cakecjBITIRkúgedayGHGagfaGaemrikaMgnwgmkTmøak;RKab;Ebk. dUcGñkÉeTotEdr ´)anRbjab;Rbjal;eFVIdMeNIrcakecjenAem:agdb;CamYybgRbus´ mitþPkþienAvtþCamYy´nigelaksgÇ. enAelIpøÚvd¾ENnNan;tan;tab; ´B¤sUrsMeLgmnusS mñaERskehArk«Bukmþaynigbgb¥Ún nigsERmkekµg²yMTarrk)ay. ExµrRkhm)anrwbGUs ykrbs;rbrRbCaCn. GñkEdlCMTas;minRBm[ nwgRtÚvsmøab;b¤k¾cab;xøÜnykeTA)at;. enAeBlEdl´kMBugEtedIr T½BExµrRkhmRsImñak;)anTajkGav´ ehIysYr´fa CaGtItTahan b¤? Kat;ruj´fyeRkayvij enAeBlEdl´R)ab;Kat;fa´CakUnsisS. ´k¾)anbnþdMeNIr rbs;´eTARkúgtaexµA. enAtampøÚv ´)aneXIjsaksBEdleTIbEtehImfµI²CaeRcIn. bnÞab; BI)aneFVIdMeNIrGs;ry³eBlbIéf¶ ´)anmkdl;extþtaEkv. minmankarelIkElgNa mYyeTenAkñúgkarCemøósenH. Gñk CMgWRtÚv)anbeNþjecjBImnÞIreBTü. GñkePosxøÜnrab;Ban;nak; CaBiess kUnekµg cas;Cra nigGñkCMgW)an søab;enAtampøÚv. ®sþImanépÞeBaH CaeRcIn)ansøab;enAeBlsRmalkUn edaysarKµanfñaMnigesvasuxa Pi)al. kUnekµg)anvegVg)at;BI «BukmþayehIy RbCaCnPaKeRcIn mindwgfaetImanGVIkMBugEtekIteLIg enaHeT. sU rI RbCaCnrs;enAextþ taEkvk¾)anrMlwkBIRBwtþikarN_Cemøós RbCaCnecjBITIRkúgPñMeBjEdr. bþIrbs; sU rI KWCaTahanrbs;rbb saFarNrdæExµrEdlRtÚvrbYsRtg; ePøA kñúgeBlRbyuT§CamYykgT½BExµr Rkhm ehIyRtÚvbBa¢ÚnmkBüa)al enAmnÞIreBTüPñMeBj.sUrI)anerob rab;fa³ GakasyandæanGnþrCatieBaFicintug¬PñMeBj¦ Exemsa qñaM1975 ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 19
  • 21. kgT½BExµrRkhm)anbBa¢a[BYkeyIgecjBITIRkúg.´niyayfa {´minGaceTA)aneTeRBaH´ kMBugmanépÞeBaH ehIybþI´manrbYsF¶n;}. BYkeKenAEtbgçM[eyIgcakecj. BYkeyIgyM eGIyyMeRBaHbþI´edIrminrYc. bnÞab;mk eyIgrk)anreTHmYy. ´RKah_bþI´dak;elIreTH ehIy)andak;RkmaTak;kGUsbþI´bnþeTot. eyIgcg;eTAtaEkv EtExµrRkhm)anbgçM[eyIg eFVIdMeNIreTAmuxbnþeTottampøÚvCatielx5. eyIgqøgkat;ERBkkþam ehIyk¾Qb;daM)ay hUb. eBlhUb)ayehIyeKR)ab;eyIg[eTAmuxeTot. ´GUsreTHeLIgrlakRkelonGs; ehIy. enAtampøÚv bþI´RtÚveKcab;ykeTAsmøab;ecal. ´yMxøaMgNas; b:uEnþmindwgeFVI y:agem:c. ´)aneTAdl;RsukcmáarelI extþkMBg;cam. mYyExeRkaymk ´qøgTenø)an kUnRsImYy. ExµrRkhm)anBnül;ehtuplCaeRcInGMBImUlehtu EdlGgÁkarRtÚvbeNþjRbCaCnTaMgGs;[ecjBI TIRkúg.kñúgGMLúgeBlCemøósExµrRkhm)anR)ab;RbCaCnfashrdæGaemriknwgmkTmøak;RKab;EbkenAPñMeBjehIy faRbCaCnmincaM)ac;cak;esapÞHeT eRBaHfaRbCaCnTaMgGs;nwgGacRtLb;mkvijkñúgry³eBlBIr-bIéf¶eTot. eGog sarI ]bnaykrdæm®nþITTYlbnÞúkkic©karbreTsrbs;km<úCaRbCaFibetyü eRkaymk)anBnül; ehtuplénkarCemøósfa bNþalmkBIkgVHxatsmÖarnigmeFüa)aydwkCBa¢ÚnedIm,IdwkmðÚbGaharmkkan;TIRkúg. kmµaPi)alExµrRkhmenAvalERs ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 20
  • 22. b:ul Bt enAkñúgeBlbMeBjTsSnkic©enARbeTscinenAExtula qñaM1977 )anniyayfa mUlehtuénkar CemøósRbCaCnKWedIm,IbMEbkRkúmcarkic©rbs;xµaMg. RbvtþiviTUPaKeRcIn)anyl;Rsbfa ExµrRkhmmankarebþCJacitþy:agmutmaMedIm,IERbkøaykm<úCa[eTACa RbeTsrbs;ksikrnigBlkrEdlkñúgenaHGMeBIBukrlYy skþiPUminiym nigmUlFnniym nwgRtÚvlubbM)at;ecal TaMgRsug. ExµrRkhmyl;eXIjfaRbCaCnenATIRkúgnigTIRbCuMCnnanaCamnusSmins¥ats¥M ehIymanEtksikr enAtamTICnbTb:ueNÑaHEdls¥ats¥MRKb;RKan;sRmab;bdivtþn_rbs;xøÜn. bnÞab;BIkarCemøós)anbBa©b; TIRkúgPñMeBj)ankøayeTACa {TIRkúgexµac} EdlmanmnusSrs;enARbEhl bYnmuWnnak;b:ueNÑaH. GñkEdlbnþsßitenAkñúgTIRkúgKWsuT§EtCakmµaPi)alExµrRkhmCan;x<s; kgT½B nigkmµkrerag cRk. manhaglk;TMnijEtmYyKt;enAkñúgTIRkúg¬pSarFMfµI¦ EdlebIklk;sRmab;GñkkarTUt. ExµrRkhm)anÉeka RbeTsBIBiPBelakxageRkA. ExµrRkhmminebIkTUlay[CnbreTscUlmkkñúgRbeTseT ehIyk¾minebIkTUlay [RbCaCnExµrcakecjBIRbeTsEdr. BIr-bIéf¶bnÞab;BI b:ul Bt nigkmµaPi)alCan;x<s;rbs;bkSkumµúynIsþkm<úCa)aneFVIdMeNIrcUlmkTIRkúg d¾s¶at;RCgMenH RkúmExµrRkhm)anerobcMBiFIbuNürMlwkviBaØaNkçn§cMeBaHGñk Edl)anBlICIvitkñúgGMLúgeBl s®gÁam. enATIRkúgeb:kaMgÉeNaHvij manmnusSCagmYymuWnnak;nigm®nþICan;x<s;cinCaeRcInrUb)anR)arB§BiFI C½yCmñHrbs;kgT½BkumµúynIsþkm<úCa elIrdæaPi)alsaFarNrdæExµrEdlKaMRTedayshrdæGaemrik. eTaHCay:agNak¾eday k¾semþcRBHneratþm sIhnu emdwknaMmanEteQµaHrbs;kgT½Bbdivtþn_min)an cUlrYmkñúgBiFIenHeT. RBHGgÁKg;enAEk,rRBHmatarbs;RBHGgÁ KWRBHmhakSRtiyanI suIsuvtiß kusum³narIr½tñ sirIvDÆna EdlkMBugEtRbQYnCaTm¶n;enATIRkúgeb:kaMg. kñúgGMLúgeBlKg;enAnireTsxøÜnenATIRkúgeb:kaMgtaMgBI qñaM1970 rdæaPi)alkumµúynIsþcin)anfVayRBHGgÁnUvkarKaMRTTaMgpøÚvneya)aynigpøÚvcitþ RBmTaMgPUmiRKwHRbkb edaypasukmYyeTotpg. eRkaymk RBHGgÁ)aneFVIesckþIEføgkarN_mYyekatsresIrBIC½yCmñHrbs;ExµrRkhm. 21
  • 23. CMBUkTI4 karbegáItrdæaPi)alkm<úCaRbCaFibetyü 1> GgÁkar11 eTaHbICaExµrRkhm)aneFVIcm,aMgRbqaMgnwgrbbsaFarNrdæExµrrbs;elakesnaRbmux ln; nl;Gs;ry³ eBlR)aMqñaMk¾eday k¾clnanigemdwknaMsMxan;²rbs;ExµrRkhmminRtÚv)anpSBVpSayCasaFarN³eT. bkSkumµúynIsþ km<úCa)anrkSakarsm¶at;enHesÞIrEteBjry³eBlEdlxøÜnRKb;RKgRbeTskm<úCa. GgÁkarbdivtþn_RtÚv)anbegáIteLIgedaysmaCikbkSkumµúynIsþkm<úCa. GñkTaMgenHRtÚv)andwknaMCasm¶at; BIsMNak; b:ul Bt. enAExkBaØa qñaM1975 KN³kmµaFikarmCÄimbkSkumµúynIsþkm<úCarYmman ³ b:ul Bt/ nYn Ca/ esa Pwm/ eGogsarI/ sun esn/ tam:uk/ nig vn ev:t. enAqñaM1977 smaCikbInak;eTot¬jwm rs;/ exov sMpn nig Ek Bk¦RtÚv)anbBa©ÚleTAkñúgKN³kmµaFikarenH. b:ul Bt/ eGog sarI/ sun esn nig exov sMpn )anTTYl emdwknaMkm<úCaRbCaFibetyü nigCasmaCikKN³cié®nþy_énKN³kmµaFikarmCÄimbkSkumµúynIsþkm<úCa ¬BIeqVgeTAsþaMrYmman³ b:ul Bt ¬elxabkS kumµúynIsþkm<úCanigCanaykrdæm®nþIénkm<úCaRbCaFibetyü¦/ nYn Ca ¬GnuelxabkSkumµúynIsþkm<úCanigCaRbFansPatMNagRbCaCnkm<úCa¦/ eGog sarI ¬]bnaykrdæm®nþITTYlbnÞúkkic©karbreTs¦/ sun esn ¬]bnaykrdæm®nþITTYlbnÞúkkarBarCati¦/ v:n evt ¬]bnaykrdæm®nþITTYlbnÞúkEpñkesdækic©¦ ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 22
  • 24. karGb;rMenARbeTs)araMg cMENk nYn Ca Føab;)ansikSaeronsURtenARbeTséfnigevotNam. smaCikepSgeTot énKN³kmµaFikarmCÄimmancMeNHdwgbnþicbnþÜcb:ueNÑaH. fñak;dwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCaBIqñaM1976-1978 2> karyagnivtþn_mkkm<úCarbs; semþcRBHneratþm sIhnu rhUtdl;cugqñaM1975 ExµrRkhmenAEtehAxøÜnÉgfaCaraCrdæaPi)al rYbrYmCatikm<úCa ¬rdæaPi)alEdlRtÚv)anbegáIteLIgenATIRkúgeb:kaMgenA qñaM1970 EdlmansemþcRBHneratþm sIhnu CaRBHRbFan¦. mkdl; qñaM1972 ExµrRkhm)anRtÜtRtaelIclnats‘UesÞIrEtTaMgRsugeTAehIy b:uEnþedIm,I)ankarTTYlsÁal;BIGnþrCatinigkarKaMRTBIRbCaCnenAkñúgRbeTs clnaenHenAbnþsßiteRkamGFibtIPaBrbs;semþcRBH neratþm sIhnu nigraCrdæaPi)alnireTsrbs;RBHGgÁdEdl. enAExkkáda qñaM1975 ExµrRkhm)ansuMyagsemþcRBHneratþm sIhnu EdlenAeBlenaH kMBugKg;nireTsenATIRkúgBüúgy:ag RbeTskUer: xageCIgmkkm<úCa. munyagnivtþn_mkkm<úCa RBHGgÁ)anyagmkkan;TIRkúg eb:kaMg edIm,IsuMlaRbFanaFibtIcin em:A esTug nignaykrdæm®nþI CU eGnLay EdlkMBugsRmakBüa)alenAmnÞIreBTü. eRkaymkRBHGgÁ)anmanRBHbnÞÚl b:ulBt ¬elxabkS¦ esa Pwm* eGog sarI sun esn* tam:uk* vn ev:t* Ek Bk* exov sMpn jwm rs;* nYn Ca ¬GnuelxabkS¦ *vn ev:t nig jwm rs; RtÚv)ansmøab;enAqñaM1978. esa Pwm eFVIGtþXatenAqñaM 1978. sun esn RtÚv)ansmøab;kñúgqñaM1997. Ek Bk søab;edaysarCMgWenA qñaM2002. tam:uksøab;edayCMgWenAqñaM2006. KRmbTsSnavdþIrbs;km<úCaRbCaFibetyü {Tg;bdivtþn_elx4 Exemsa qñaM1978} ¬sarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦ 23
  • 25. fa³ {karseRmcRBHT½yrbs;´kñúgkarvilRtLb;mkkm<úCavij minmann½yfa ´yl;RBmTTYlsÁal;ExµrRkhm TaMgenaHeT b:uEnþ´RtÚvEteFVIBlikmµedIm,ICakitþiysdl;RbeTscin ehIyCaBiessdl;elaknaykrdæm®nþIcin CU eGnLay Edl)anCYyRbeTskm<úCanig xøÜn´y:ageRcInelIslub}12 . RBHGgÁ)an yagRtLb;CamYyRBHmehsIenAedImExkBaØa edaymansemþc Eb:n nut ¬naykrdæm®nþIén raCrdæaPi)alrYbrYmCatikm<úCa¦ exov sMpn eGog FIriT§ nigraCvgSanuvgSmYycMnYnGm RBHraCdMeNIreTotpg. bnÞab;BIyagnivtþn_mkdl;km<úCaPøam RBHGgÁ)aneFVICaGFibtIkñúgsm½yRbCuMKN³ rdæm®nþImYy b:uEnþminRtÚv)anGnuBaØat[man RBHbnÞÚlGVITaMgGs;. tMENgCaRBHRbmuxrdæ EdlRkúmemdwknaMkumµúynIsþfVayRBHGgÁ enaHminmanGMNaceT. bIs)þah_eRkay karyagRtLb;mkdl;km<úCa RBHGgÁRtÚv)an bBa¢ÚneTAGgÁkarshRbCaCatiedIm,ITamTar kic©RbCuMCamYyKN³RbtiPUbreTs ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ ceRmógCatikm<úCaRbCaFibetyü 17emsa mhaeCaKC½y QamRkhmRcal eRsacRsBRkúgvalkm<úCa matuPUmi Qam kmµkrksikrd¾]tþm QamyuT§Cn yuT§narIbdivtþn_. QamERbkøayCakMhwgxøaMgkøa ts‘UemaHmut 17emsa eRkamTg;bdivtþn_ QamrMedaHputBIPaB´eK. Ceya¡Ceya 17emsaeCaKC½y mhaGs©arü mann½y FMeFgelIssm½yGgÁr. eyIgrYbrYmKñaksagkm<úCanigsgÁmfµI bvr RbCaFibetyü smPaB nigyutþiFm’ tammaKa’m©as;kar ÉkraCürwgmaM ebþCJadac;xat karBarCatimatuPUmi TwkdI]tþm bdivtþn_d¾rugerOg. Ceya¡ Ceya¡ Ceya km<úCafµI RbCaFibetyü sm,Úr fáúMefáIg ebþCJaeRCagRKvITg;bdivtþn_Rkhmx<s;eLIg sagmatuPUmi eyIg[ceRmInelatepøaH mharugerOg mhaGs©arü. 24
  • 26. ykGasn³rbs;km<úCaenAmhasnñi)atGgÁkarshRbCa Cati. enAkñúgRbeTsÉeNHvij RkúmGñkKaMRTrbs;RBHGgÁ CaeRcInnak;)an)at;xøÜnedayKµandMNwg. smaCikraC vgSanuvgSRbEhlémÖGgÁ)ancUlTivgÁtkñúgrbbkm<úCa RbCaFibetyü ehIyy:agticmanRBHraCvgSanuvgS R)aMBIrGgÁepSgeTotRtÚv)aneFVIKutenAKukTYlEsøg. 3> rdæFmµnuBaØkm<úCaRbCaFibetyü BIéf¶TI15dl;éf¶TI19ExFñÚ qñaM1975 sMeNr rdæFmµnuBaØmYyRtÚv)anGnum½tedaysmaCikcMnYnmYyBan; nak;kñúgmhasnñi)atCatienATIRkúgPñMeBj ehIyRtÚv)an Rbkas[eRbICapøÚvkarenAéf¶TI5 Exmkra qñaM1976. RbeTskm<úCaRtÚv)anbþÚreQµaHCapøÚvkarfa {km<úCaRbCa Fibetyü}. rdæFmµnuBaØ)anbegáItsPatMNagRbCaCn cMnYn250Gasn³ EdlkñúgenaH150rUbtMNag[vNѳ ksikr 50rUbtMNag[vNѳkmµkrnigBlkr nig50rUb eTottMNag[kgT½Bbdivtþn_km<úCa. rdæFmµnuBaØminman EcgGVITaMgGs;Tak;TgnwgbkSkumµúynIsþkm<úCa ehIyrdæsPa )anebIksm½yRbCuMEtmþgKt;enAExemsa qñaM1976. ceRmógCatifµImaneQµaHfa {17emsamhaeCaKC½y}. bTceRmógenHniBn§eday b:ul Bt. Tg;CatifµImanépÞBN’RkhmehIymanrUbR)asaTGgÁrvtþkMBUlbIBN’elOgenAcMkNþal. Tg;Catikm<úCaRbCaFibetyü maRta16énrdæFmµnuBaØkm<úCaRbCaFibetyü)anEcg GMBIrUbPaBnigxøwmsarénTg;CatienHmandUcteTA³ épÞRkhmmanrUbR)asaTkMBUlbIBN’elOgenAcM kNþal. épÞRkhmCanimitþrUbénclnabdivtþn_ kar RbyuT§emaHmut Gg;GackøahankñúgkarrMedaHCati karBarCati nigksagCatikm<úCarbs;RbCaCn km<úCa. R)asaTBN’elOgCanimitþrUbénRbéBNI Cati nigRbCaCnkm<úCaEdlCaGñkkarBarRbeTs CaGñksßabnaRbeTs[)anfáúMefáIg rugerOg. sBaØaCati maRta17énrdæFmµnuBaØkm<úRbCaFibetyüEcg fasBaØaCatiKWmanRbB½n§ERs nigRbLayTwkCanimitþrUbén ksikmµeCOnelOn maneragcRkCanimitþrUbén]sSahkmµ mankRmgkYrRsUv CaEsñgRkbIB½T§BIeRkA ehIymanGkSr {km<úCaRbCaFibetyü} enABIeRkam. 25
  • 27. 4> semþcRBHneratþm sIhnu laElgBItMENgRbmuxrdæ enAéf¶TI11 ExmIna qñaM1976 KN³Gcié®nþy_bkSkumµúynIskm<úCa)anCYbBiPakSaKñaGMBIbBaðasuMla ElgBItMENgrbs;semþcRBHneratþm sIhnu. KN³Gcié®nþy_)anRBmeRBógTTYlyksMeNIsuMlaElgrbs; RBHGgÁ b:uEnþnwgminGnuBaØat[RBHGgÁcakecjBIRbeTs eFVIesckþIEføgkarN_ b¤CYbBiPakSaCamYyGgÁTUtbreTs NamYyeLIy. rbbraCaniymenAkm<úCaEdlekItmaneLIgGs;ry³eBlCitBIrBan;qñaMmkehIyenaHRtÚv)anbBa©b;. enAExemsa qñaM1976 sPatMNagRbCaCnkm<úCa)anebIksm½yRbCuMelIkTImYynigEtmþgKt;rbs; xøÜn. GgÁRbCuM)anRBmeRBógKñaCaÉkcänÞeTAelIsMeNIsuMyagcUlnivtþn_rbs; semþcRBHneratþm sIhnu eday pþl;fVayRBHGgÁnUvR)ak;esaFnnivtþn_cMnYnR)aMbIBan;duløarshrdæGaemrikkñúgmYyqñaM EdlminEdlebIkfVayRBHGgÁ Tal;EtesaH. RBHGgÁnigRBHraCvgSanuvgSRtÚv)anXuMXaMgenAkñúgeKhdæantUcmYykñúgRBHbrmraCvaMg. RBHGgÁ )anCab;XuMenA TIenaHrhUtdl;Exmkra qñaM1979 KWrhUtdl;éf¶dYlrlMénrbbkm<úCaRbCaFibetyü13 . 5> rcnasm<½n§cat;taMgrbs;km<úCaRbCaFibetyü bkSkumµúynIsþkm<úCaKWCaGgÁkarEtmYyKt; EdlmanGMNacenAkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü. RksYg EdlmanskmµPaBkargareRcIn EdlRtÚv)anbegáIteLIgenATIRkúgPñMeBjrYmmanRksYgkarbreTsdwknaMeday eGog sarI RksYgkarBarCatidwknaMeday sun esn RksYg]sSahkmµdwknaMeday ecg Gn nigRksYgesdækic© dwknaMeday vn ev:t. KN³kmµaFikarEtmYyKt;EdlmansiT§iGMNackñúgkareFVIesckþIseRmccitþ nigGnum½teKal neya)ayrdæaPi)alniglkçnþik³epSg² KWKN³kmµaFikarGcié®nþy_bkSkumµúynIsþkm<úCaEdlman b:ul Bt Caelxa nig nYn Ca CaGnuelxa. emdwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCaminEdlykcitþTukdak;eKarBrdæFmµnuBaØ nigbTbBaØtþinana EdlemdwknaMTaMgenHCaGñkGnum½tbegáIteLIgedayxøÜnÉgmþgNaeT. smaCikénKN³kmµaFikarGcié®nþy_nigKN³ kmµaFikarmCÄimbkSk¾mantMENgenAkñúgrdæaPi)alEdr14 . 26
  • 28. 6> karpøas;bþÚréf¶kMeNItbkS enAExmIna qñaM1976 KN³kmµaFikarmCÄimbkS)an seRmcykqñaM1960 ¬minykqñaM1951¦ CaqñaM kMeNItbkSkumµúynIsþkm<úCa. emdwknaMTaMgenaH)an seRmcfa GñkTaMgLayNaEdlcUlCasmaCikmunqñaM 1960nwgminRtÚv)ancat;TukfaCasmaCikbkSeTot eT. mCÄimbkSmincg;TTYlsÁal;sarsMxan;énkarCYy eRCamERCgrbs;evotNammunqñaM1960eLIy ehIy cg;bdiesFecalT§iBlrbs;evotNammkelIbkS kumµúynIsþkm<úCa nigcg;kat;pþac;TMnak;TMngTaMgLayEdl Føab;manCamYyevotNampg. bkSkumµúynIsþkm<úCa)anbnþdwknaMRbeTsCasm¶at; enAeRkameQµaHfa{GgÁkar}. eTaHCay:agenHkþI enAEx kBaØa qñaM1977 KWmundMeNIrTsSnkic©eTARbeTscin bnþic b:ul Bt )anRbkasCasaFarN³nUvGtßiPaB rbs;bkSkumµúynIsþkm<úCa nigtYnaTIrbs;xøÜnCanayk rdæm®nþIénkm<úCaRbCaFibetyü. exov sMpn ¬smmitþEhm¦ exov sMpn ekItqñaM1931enAextþsVayerog. bnÞab;BITTYl)anGaharUbkrN_eTAsikSaenARbeTs )araMg exov sMpn )anbBa©b;sBaØab½Rtfñak;bNÐit viTüasa®sþesdækic© ehIy)anvilRtLb;mkkm<úCa vijkñúgqñaM1959. bnÞab;mk semþcRBHneratþm sIhnu )anEtgtaMg exov sMpn CardæelxaFikar RksYgBaNiC¢kmµ. enAqñaM1964 exov sMpn )anlaElgBImuxtMENg b:uEnþbnþsßitenACasmaCik sPary³eBlbYnqñaMeTot. qñaM1967 edayRtÚvecaTRbkan;faCaPñak;gar rbs;RkúmkumµúynIsþ exov sMpn )anrt;eTAlak;xøÜn enAkñúgéRB. qñaM1976bnÞab;BIkarsuMlaElgrbs; semþcRBHneratþmsIhnuexov sMpnRtÚv)anEtgtaMg CaRbFanKN³RbFanrdærbs;km<úCaRbCaFibetyü. exov sMpn )ancUlrYmCamYYyrdæaPi)alnireTsrbs; b:ulBtBIqñaM1979dl;qñaM1998 ehIybnÞab;mk exov sMpn )ancuHcUlCamYyraCrdæaPi)alkm<úCa. 27
  • 29. CMBUkTI5 PUmisa®sþrdæ)alkm<úCaRbCaFibetyü enAqñaM1976 bkSkumµúynIsþkm<úCa)anEbgEckkm<úCaRbCaFibetyüeTACa6PUmiPaK EdlrYmman 32tMbn;. PUmiPaKnImYy²KWykextþBIrb¤eRcInmkbBa©ÚlKña b¤kat;ecjBIextþenHxøHb¤extþenaHxøHmkbBa©ÚlKña. PUmiPaKnigtMbn;TaMgGs;suT§EtRtÚv)andak;kMNt;smÁal;Caelx. PUmiPaKnImYy²EckecjCaeRcIntMbn; ehIy tMbn;nImYy²EckecjCaRsuk XuM nigshkrN_. PUmiPaKbUBa’ ¬PUmiPaK203¦ dwknaMeday esa Pwm EdleFVIGtþXatenAEx]sPa qñaM1978. PUmiPaK enHrYmmanextþéRBEvgnigextþsVayerogTaMgmUl EpñkxøHénextþkMBg;camEdlsßitenAeRtIyxagekItTenøemKgÁTaMgGs; nigkat;ecjBIRsukmYykñúgextþRkecHKWRsukqøÚg nigkat;ykRsukxøHBIextþkNþalEdlrYmmanRsukxSac;kNþal kmµaPi)alCan;x<s;ExµrRkhmeFVITsSnkic©enACnbT ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 28
  • 30. lVaÉm nigmuxkMBUl. PUmiPaKenHEckecjCaR)aMtMbn;EdlrYmmantMbn;20 tMbn;21 tMbn;22 tMbn;23 nig tMbn;24. PUmiPaKnirtI ¬PUmiPaK405¦ dwknaM eday Qit eCOn ehAtam:uk. PUmiPaKenHrYm manextþkMBtnigextþtaEkvTaMgmUl RsukBIrkñúg extþkMBg;s<W ¬RsuksMeragTg nigRsukKgBisI¦ nigRsukR)aMkñúgextþkNþal ¬RsukkNþalsÞwg s¥ag ekaHFM ekonsVaynigRsukelIkEdk¦. PUmiPaKenHEckecjCabYntMbn; KWtMbn;13 tMbn;33 tMbn;35 nigtMbn;25. PUmiPaK]tþr ¬PUmiPaK303¦ dwknaM eday kuy FYn ehA Fuc BIqñaM1970eTAedIm qñaM1976. bnÞab;BI kuy FYn RtÚv)ancab;xøÜn nigsmøab;enAKukTYlEsøgenAqñaM1976 Ek Bk RtÚv)ancat;taMgCaelxaPUmiPaK. enAqñaM1977 Ek Bk RtÚv)ancat;taMg[eFVICaelxaPUmiPaKkNþalEdleTIbbegáItfµI ehIyelxafµIrbs;PUmiPaK]tþrKW kg cab. PUmiPaKenHrYmmanextþkMBg;FMTaMgmUl EpñkxaglicTenøemKgÁTaMgGs;énextþkMBg;cam nigRsukmYykñúgextþRkecH ¬RsukERBkRbsb;¦ ehIyEckecjCabItMbn;KW tMbn;41 tMbn;42 nig tMbn;43. kmµaPi)alExµrRkhmnigKN³RbtiPUbreTs ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ emdwknaMCan;x<s;ExµrRkhmeFVITsSkic©enACnbT ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 29
  • 31. PUmiPaKBay½Bü ¬PUmiPaK560¦ dwknaMeday jwm rs;. PUmiPaKenHrYmmanextþeBaFisat; nigextþ)at;dMbg TaMgmUl EdlEckecjCaR)aMBIrtMbn;rYmmantMbn;1 tMbn;2 tMbn;3 tMbn;4 tMbn;5 tMbn;6 nigtMbn;7. PUmiPaKbs©im ¬PUmiPaK401¦ dwknaMeday CU eCt. PUmiPaKenHrYmman extþekaHkugnig extþkMBg;qñaMgTaMgmUl nigEpñkxøHénextþkMBg;s<W ehIyEckecjCaR)aMtMbn;KW tMbn;31 tMbn;32 tMbn;37 tMbn;15 nigtMbn;11. PUmiPaK|san ¬PUmiPaK108¦ dwknaMeday éN sar:an; ehA y:a ¬smøab;enAqñaM1976¦. PUmiPaKenH rYmman extþrtnKIrITaMgmUl extþmNÐlKIrITaMgmUl EpñkxøHénextþRkecH nigEpñkxøHénextþsÞwgERtg EdlsßitenA eRtIyxaglicTenøemKgÁ. PUmiPaKenHEckecjCaR)aMmYytMbn; KW tMbn;101 tMbn;102 tMbn;104 tMbn; 105 tMbn;107 nigtMbn;505. PUmiPaKnigtMbn;kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüqñaM1976 e)aHBum<pSayedayRksYgsikSaFikarkm<úCaRbCaFibetyüqñaM1976¬mCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 30
  • 32. kñúgqñaM1976enH km<úCaRbCaFibetyü)anbegáIttMbn;sVy½tcMnYnBIrepSgeTotEdlTak;TgkargarpÞal; CamYyKN³kmµaFikarmCÄimbkS b:uEnþmintamry³PUmiPaKNamYyeT. tMbn;TaMgenHrYmmantMbn;esomrab ]tþrmanC½y¬tMbn;106¦ nigtMbn;RBHvihar¬tMbn;103¦. RkúgkMBg;esam¬bc©úb,nñRkúgRBHsIhnu¦k¾RtÚv)an cat;taMgedayELkBIPUmiPaKEdr. enAqñaM1977 PUmiPaKfµImYyeTot KWPUmiPaKkNþalRtÚv)anbegáIteLIg. PUmiPaKenHmanTItaMgsßitenA Rtg;GtItPUmiPaK]tþr cMENkPUmiPaK]tþrfµIRtÚv)anbþÚrTItaMgeTAtMbn;esomrab-]tþrmanC½ynigtMbn;RBHvihar. tMbn;RkecH¬b¤tMbn;505¦ nigtMbn;mNÐlKIrI¬b¤tMbn;105¦ RtÚv)anbMEbkecjBIPUmiPaK|sannigcat;taMgCa tMbn;sVy½t. 31
  • 33. CMBUkTI6 KeRmagEpnkarbYnqñaM ¬1977-1980¦ ExµrRkhm)aneFVIkare)assMGatTIRkúgnigTIRbCuMCnnana edIm,IlubbM)at;ecalkarrs;enAtamTIRkúg nigksagkm<úCamYyfµIedayBwgEp¥kelIkarBRgIkplitkmµRsUv. edImqñaM1976 bkSkumµúynIsþkm<úCa)anRbjab; Rbjal;eroberogEpnkarbYnqñaMelIkTImYy ¬1977-1980¦ EdltRmÚv[eFVIkarRbmUlpþúMnUvral;sm,tþiÉkCn TaMgGs; nigdak;kardaMduHRsUvCaGaTiPaBcm,grbs;Cati. bnÞab;BIbBaðasnþisuxCati smUhPavUbnIykmµKWCaeKal neya)ayd¾sMxan;bMputrbs;km<úCaRbCaFibetyü. RbCaCnkm<úCaminEdlCYbRbTHkarRbmUlpþúMEbbenHeTtaMgBImunmk. b:uEnþkñúgqñaM1976 RbCaCnRKb;rUb RtÚv)antRmÚv[RbmUlRTBüsm,tþiÉkCnTaMgGs;rbs;xøÜn ¬rYmTaMgsmÖarpÞH)aypg¦edIm,IeRbIR)as;rYm. CaEpñk mYyéndMeNIrkarenHEdr RKÜsarExµrTaMgGs;RtÚv)anbMEbkecjBIKña ehIyRbCaCnRKb;rUbRtÚv)ancat;taMg[eTA eFVIkartamRkúmerog²xøÜn. bþIRbBn§RtÚv)anbMEbk[rs;enAepSgBIKña ehIykUn²RtÚv)anbMEbkecjBI«Bukmþay. EpnkarbYnqñaMmaneKaledAseRmc[)anplitplRsUvbIetankñúgmYyhiktaCamFüm. enHCakic©kar kmµaPi)alExµrRkhmeFVIkarRbmUlplRsUv ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 32
  • 34. mYyEdlminGaceFVIeTAekIt edayehtufaRbCaCnkm<úCaminEdlRtÚv)anbgçM[eFVIkardaMduHRsUvy:agsem,Imkñúg TUTaMgRbeTsEbbenHeTtaMgBIburaNkalmk. CagenHeTAeTot RbeTsCatiRtÚv)anbMpøicbMpøajedays®gÁam ehIymankarxVHxat]bkrN_ stVBahn³ nigkmøaMgBlkmµmaMmYny:ageRcIn. EpnkarbYnqñaMmanrYmbBa©ÚlTaMgKeRmagdaMbEnøbgáar ehIysgÇwmfanwgGacTajykR)ak;cMNUlBIGnupl éRBeQI karensaT karciBa©wmstV nigkardaMedImeQI. emdwknaMkm<úCaRbCaFibetyüsgÇwmfanwgeFVI[km<úCaman ÉkraCüeBjbribUrN_TaMgvis½yesdækic© k¾dUcCavis½yneya)ay nigmanbMNgERbkøaykm<úCaBIRbeTsksikmµ »nfy [eTAksikmµsm½yTMenIbmYy. eTaHCay:agenHkþI emdwknaMTaMgenHmin)anKit dl;plvi)akénkarGnuvtþEpnkarenH nigTukçevTna rbs; RbCaCnbNþalmkBIkareFVIkarhYskmøaMg lkçxNÐrs;enAminl¥ karTTYlTanGaharminRKb; RKan; karxVHxatesrIPaBnigsiT§iCamUldæanehIy nigCMgWEdlKµankarBüa)al. kñúgry³kalén km<úCaRbCaFibetyü lkçxNÐrs;enArbs;RbCaCn mansPaBy:ab;yuWny:agxøaMg. rbbenH)an bMpøajsuPmgÁlnigesckþIéføfñÚrCamnusS rbs; RbCaCnkm<úCaesÞIrKµansl;cenøaH. RbCaCnPaK eRcIndwgfaRbeTsmYyRtÚvkarGñkecHdwgedIm,I GPivDÆn_. b:uEnþExµrRkhm)ansmøab;bBaØvnþnig Gñkbec©keTsGs;CaeRcIn ehIy)anbiTsakl viTüal½y salaeron nigmCÄmNÐlGb;rMdéTeTotenATUTaMgRbeTs. ExµrRkhm)anbBa¢ÚnksikrBICnbTEdl BuMmanbTBiesaFn_[mkeFVIkarenAtameragcRkmYYycMnYntUcenATIRkúgPñMeBjeTAvij. km<úCaRbCaFibetyü)anEckdIERseTACadIERsl¥elxmYy nigdIERsminl¥Fmµta. TinñplsRmab;dIERs FmµtaKWbIetankñúgmYyhikta cMENkdIERselxmYy ksikrRtÚveFVI[)anBIR)aMmYyeTAR)aMBIretankñúgmYyhikta. CagenHeTAeTot TinñplRsUvnwgRtÚvbegáInCaerogral;qñaM. enAkñúgRTwsþIEdl)anEcgkñúgEpnkarbYnqñaMenH TinñplRsUvRtÚv)anEbgEckCabYncMENk. mYycMENk sRmab;Caes,ógrbs;RbCaCnEdlmñak;²TTYl)an312KILÚRkamRsUvkñúgmYyqñaM b¤0/85KILÚRkamRsUvkñúg mYyéf¶. mYycMENkeTotsRmab;eFVIBUCehIymYycMENkeTotsRmab;TukbRmúg. cMENkcugeRkayehIyk¾Ca cMENkFMCageKenaHRtÚv)anykeTAlk;enAÉbreTsedIm,IbþÚryksac;R)ak; EdlGaceRbIR)as;edIm,ITijm:asuIn sRmab;eFVIERscmáar eRKÓgsBVavuF nigTMnijepSg²eTot. edaysarEtTinñplesÞIrEtminRKb;tamEpnkarEdl)ankMNt;enaH manRsUvtictYcNas; EdlrkSaTuk sRmab;ciBa©wmRbCaCnnigsRmab;RKab;BUC. pÞúyeTAvij RsUvPaKeRcInRtÚv)anykeTApÁt;pÁg;kgT½BnigkmµkreragcRk kgcl½tnarIExµrRkhmeFVIkarRbmUlplRsUv ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 33
  • 35. nignaMecjeTARbeTscin nigRbeTssgÁmniymdéTeTot. kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü esÞIrEtKµanGñkNamñak; Føab;TTYl)anrbbGaharRKb;RKan;eT. RbCaCnPaKeRcInhUb EtbbrlayeBat edImeck nigedImlðúg ehIyTTYl)anrbb GgárticCagknøHkMb:ugTwkedaHeKakñúgmYyéf¶. manEtkmµaPi)al nigkgT½BExµrRkhmb:ueNÑaHEdlman)ayhUbRKb;RKan;. Gñk EdlenArs;ranmanCIvitTaMgGs;BIrbbenH yl;Rsbfa GVIEdl Kat;cgcaMbMputeRkABIkarbgçM[eFVIkarhYskmøaMgnigkarkab;smøab; enaH KWkarxVHxatGahary:agxøaMg. G‘u¿ saer:t Gayu57qñaM RbCaBlrdærs;enAraCFanI PñMeBj)anerobrab;BICIvitQWcab;rbs;RKÜsarKat; edaysar karhUbminRKb;RKan;fa ³ karsEmþgsil,³rbs;kgyuvCnyuvnarI ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ skmµPaBCBa¢ÚndIenAkñúgKeRmagelIkTMnb;CIkRbLay ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 34
  • 36. enAqñaM1976 edayRTaMmin)annwgkareRskXøan «Buk´)andYskUnk¥úkmkes¶arhUb edayKat;KitfaenaHKWCakUnRtI. éf¶mYy kmµaPi)alExµrRkhmmñak;)ansmøab;Bs;manBis mYyehIyykmkTukecalenAelIrbg. Kat;dwgEdrfaBs;enaHmanBis b:uEnþKat;enAEt BisaeTotrhUteFVI[Kat;søab;. b¥ÚnRsI´nigkUn²søab;edaysarEtkarGt;Xøan. RKÜsar rbs;´k¾sßitenAkñúgsßanPaBdUcKñaEdr. eyIg)anxitxMeFVIERscmáary:ageRcIn b:uEnþeyIg minEdl)anhUbRKb;RKan;eT. edayXøanxøaMgeBk eBlxøH´kat;edImRtavéRBmkes¶ar hUb. eBlhUbehIyrmas;eBjxøÜn. kUn²´yMRThwgeBjpÞH. éf¶mYy´eTAsÞÚcRtI. RbFankgKMram´fa {eFVIb£kefakTabeTAGgÁúysÞÚcRtI Rby½tñGgÁkarykeTAsmøab;ecal}. edaykarxVHGahar kUnrbs;´mñak;Føak;xøÜnQWCaTm¶n;. ´)anykExSk eTAdUrykGgármk daM)ay[kUn´hUb. kUn´hUb)ayeRcInNas; EtCMgWrbs;vakan;EtF¶n;F¶reLIgCalMdab; ehIyk¾søab;)at;eTA. kUn´BIrnak;eTotnigbþIrbs;´k¾Føak;xøÜnQWEdr edaysarEthUbmin RKb;RKan;. eTaHCay:agenHkþI ´-bþIehIynigkUn)anRbwgERbgrs;y:agevTnaCaTIbMput. 35
  • 37. CMBUkTI7 CIvitrs;enARbcaMéf¶kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü 1> karbegáItshkrN_ kñúgGMLúgs®gÁamsuIvilBIqñaM1970-1975 RbCaCnPaKeRcInEdlrs;enAtamtMbn;rMedaHrbs;ExµrRkhm RtÚv)anerobcM[eTACa{RkúmRbvas;éd} EdlmansmaCikBI10eTA30RKÜsarkñúgmYyRkúm. eTaHCay:agenHkþI cab;BIqñaM1973 nigCaBiessbnÞab;BIC½yCmñHqñaM1975 RkúmRbvas;édRtÚv)anerobcM[eTACa {shkrN_kRmit Tab}EdlmansmaCikbIbYnrynak; b¤k¾PUmimYyTaMgmUl. rhUtdl;qñaM1977 shkrN_kRmitTabRtÚv)anerobcM eLIgvij[eTACa{shkrN_kRmitx<s;} EdlrYmmanmYyBan;RKÜsarkñúgshkrN_nImYy² b¤k¾XuMmYyTaMgmUl. RbCaCnmUldæan³ mþaynigkUn ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 36
  • 38. emdwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCa)anbegáItshkrN_TaMgenHeLIg EdlCaEpñkmYyéndMeNIrrbs;xøÜneq<aHeTA rkkarlubbM)at;ecalkmµsiT§iÉkCnnigrbbmUlFnniym nigedIm,IBRgwgvNѳkmµkrnigksikr. cMeBaHExµrRkhm shkrN_mann½yfaRbCaCnrs;enACamYyKña eFVIkarCamYyKña hUbCamYyKña nigEckrMElkkarkmSanþCa smUhPaB. eKalkarN_enHeFVI[mankardak;kMhity:agtwgrwugeTAelIkarrs;enACabuKÁl. RKÜsarExµrFøab;rs;enA hUbcukCYbCuMKñarab;Ban;qñaMmkehIy dUecñHkarbgçMRbCaCn[hUbrYmKñaenAkñúgshkrN_ CaBiessenAeBlEdl mankarxVHxatGahary:agxøaMgEbbenH KWCaTegVImYyeXareXAxøaMgNas;. CagenHeTAeTot RbCaCnRtÚvRbKl; RTBüsm,tþirbs;xøÜn EdlCameFüa)ayplitkmµsMxan;²dak;Casm,tþirYmrbs;shkrN_TaMgGs; EdlmandUcCa ]bkrN_eRbIR)as; eKaRkbI ngÁ½l rnas; RKab;BUC nigdIERsCaedIm. shkrN_RtÚv)anerobcMeLIgedIm,IeFVIy:agNaGac[xøÜn]btßmÖxøÜnedayxøÜnÉg)an. emdwknaMExµrRkhm )anBN’nashkrN_faCa {kmøaMgFMeFgxøaMgkøa} kñúgkarksagRbeTsnigCa {kMEpgEfby:agrwgmaMbMput} sRmab;karBarkm<úCaRbCaFibetyüTb;Tl;nwgsRtÚv. 2> vNѳsgÁmfµIBIr eTaHCaExµrRkhm)anGHGagfa xøÜnkMBugEtksagRbeTsmYyRbkbedaysmPaBniglubbM)at;ecal vNѳsgÁmy:agNak¾eday b:uEnþFatuBitExµrRkhm)an begáIteLIgnUvvNѳfµIBIrenAkñúgRbeTsKW {RbCaCn mUldæan} nig{RbCaCnfµI} . RbCaCnmUldæan b¤RbCaCncas;KWGñkTaMg LayNaEdlrs;enAtamtMbn;CnbT RKb;RKgeday bkSkumµúynIsþkm<úCamunéf¶17 Exemsa qñaM1975. ExµrRkhm)anEbgEckGñkTaMgenHCaRbCaCneBjsiT§i b¤RbCaCneRtóm. RbCaCneBjsiT§iKWGñkTaMgLay NaEdlminmanbgb¥ÚnFøab;eFVIkarkñúgrbbsaFarNrdæ Exµr ehIyCasmaCikRKÜsarksikrRk b¤ksikrkNþal fñak;eRkam¬ksikrnigkmµkr¦. RbCaCnRbePTenHRtÚv )anGnuBaØat[eTAe)aHeqñat b¤QreQµaH[eKe)aHeqñat eTaHbICakare)aHeqñatmanEtmþgKt;enAéf¶TI20 Ex mIna qñaM1976 kñúgry³kalkm<úCaRbCaFibetyük¾ eday. ¬kare)aHeqñatenHminGnuelamtambTdæan GnþrCatiehIyeQµaHsmaCiksPatMNagRbCaCnk¾min RtÚv)anRbkas[RbCaCndwgEdr¦. RbCaCnmUldæan GackøayCaRbFanshkrN_nigRbFankgepSg². Gñksil,³ExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 37
  • 39. RbCaCneRtómKWGñkTaMgLayEdlmanbgb¥ÚnFøab;eFVIkarCamYyrbbsaFarNrdæExµr. RbCaCnTaMgenHnwgRtÚv)an RtaRbNI drabNaRbCaCnTaMgGs;enaHxitxMeFVIkargaredayx¢ab;x¢Ün. RbCaCnfµI b¤RbCaCn17emsaKWGñkEdlRtÚvCemøósecjBITIRkúg b¤TIRbCuMCnnanaenAExemsa qñaM1975. eTaHCay:agenHkþI mYycMnYnFMénGñkTaMgenHKWCaGñkmkBICnbT ehIy)anrt;eTATIRkúgedIm,IeKcBIs®gÁam. RbCaCn fµIRtÚv)ancat;TukfaCamnusSEdlminGaceCOTukcitþ)an ehIyTTYlkars¥b;ex<ImnigkarsgS½yBIsMNak;GgÁkar. RbCaCnTaMgenHRtÚv)anGgÁkarcat;TukfaCa{CnbeBaØIEk¥k} ehIyKµansiT§iGVITaMgGs;dUcEdlBaküesøakExµrRkhmmYy )anGHGagfa {BYk17emsaCaCnbeBaØIEk¥k. BYkvaCaGñkcaj;s®gÁamnigCaeQøIyswk}. BaküesøakmYyeTot EdlGñkrs;ranmanCIvitPaKeRcIncgcaMenaHKW {Tukk¾mincMeNj dkecjk¾minxat}. RbCaCnfµITTYlrgkareFVITukç bukemñjxøaMgCagRbCaCncas;. b:uEnþTMhMénGMeBIeXareXAmankRmitxus²KñaBItMbn;mYyeTAtMbn;mYyeTot. ]TahrN_ RbCaCnenAextþsVayerognigéRBEvgkñúgPUmiPaKbUBa’ )anTTYlkarKaMBarBIbdivtþn_RbesIrCagGñkEdl RtÚv)anCemøóseTAextþeBaFisat;nig)at;dMbgénPUmiPaKBay½Bü. cab suIfa Gayu65qñaM rs;enATIRkúgPñMeBj)anerobrab;BICIvitrbs;Kat;EdlkaleNaHCaGñk17 emsafa³ Rkúmsil,³ExµrRkhmenAR)asaTbnÞayRsI ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 38
  • 40. enAeBlCemøósqñaM1975 RkúmRKÜsar´EdlmansmaCikTaMgGs;14nak;RtÚv)anCemøós eTArs;enARsukekaHFM extþkNþal. enATIenaH GgÁkarcat;taMg[daMbEnøbgáar nigeFVIERs. éf¶mYyevlaem:agR)aMbYnyb; bþIrbs;´RtÚvGgÁkaresñI[eTAeronsURtmYyry³. ´rg;caMbþI´ b:uEnþmineXIjKat;RtLb;mkvijesaH. ®sþImñak;enAkñúgPUmi)anR)ab;kUnrbs;´mñak;fa {min caM)ac;emIlpøÚv«BukÉgeT ehIyRby½tñRbEygmat;pg kuMniyayGVIepþspþas[esaH Rby½tñeKykeTAmYyBUC eRBaH«BukÉgmanRbvtþiFMNas;}. ´dwgfaGgÁkar)anykbþI´eTA smøab;ecal eRBaHKat;CaGtItecAhVayextþkNþal. BIrExeRkaymk GgÁkar)anR)ab;´ [pøas;eTArs;enATIRkúgPñMeBj. tamBitExµrRkhmnaMBYkeyIgeTAextþ)at;dMbg.GgÁkar)an EckkUnxÞmmYy[RkúmRKÜsar´rs;enA.RKÜsar´RtÚv)anbMEbk[eTArs;enAkñúgkgepSg²Kña. manEtkUnRsIeBArbs;´GayuR)aMmYyqñaMb:ueNÑaH rs;enACamYy´. CIivitenA)at;dMbgKWCa erOgr:avmYyEdlminGacbMePøc)aneTsRmab;´. kñúgry³eBlEtdb;éf¶b:ueNÑaHkUnRbús ´bYnnak;nigkUnRsImñak;)ansøab;bnþbnÞab;Kña. xøHsøab;edaysarGt;GaharnigCMgW xøHeTot karsEmþgsil,³rbs;ExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 39
  • 41. RtÚv)ansmøab; edayGgÁkarecaTRbkan;famanCab;Bak;B½n§CamYyxµaMg. mYyry³eRkaymk mþayekµkrbs;´Gayu70qñaM)ansøab;edayCMgWxVHGaharbriePaK. CIviteBareBjeday PaBP½yxøac. Caerogral;yb; ´minEdledk)anRsYleT. RbCaCnenAkñúgPUmirbs;´ CaeRcInRtÚvGgÁkarehAeTAehIy)at;xøÜnrhUt. 3> BiFIerobmgÁlkar mgÁlkar¬b¤BiFIebIkvKÁ¦kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüxusKñaTaMgRsugBImgÁlkartamTMenomTmøab;RbéBNI Exµr. kUnkemøaHRkmuMTaMgGs;RtÚv)anerobcMkñúgBiFIrYmEtmYyEdlmancMnYnBI3eTA10KU kñúgBiFItUc ehIyBiFIFMman BI30eTA50KUb¤rhUtdl;Cag100KUkñúgBiFInImYy². bursnarIPaKeRcInminRtÚv)anGnuBaØat[eRCIserIsKURskr rbs;xøÜneT. KU nImYy²)anRtÚvcat;taMgeLIgedayGgÁkar EdlGHGagfaCa«Bukmþayrbs;mnusSRKb;rUb. GñkxøHminTaMgsÁal;eQµaHnigmuxmat;GnaKtKURskrrbs;xøÜnpgeT rhUtdl;eBlR)arB§BiFIEtmþg. bgb¥Únsac;jati minGnuBaØat[cUlrYmkñúgBiFImgÁlkar b¤cUlrYmkñúgkareFVIesckþIseRmccitþNamYyeLIy. semøókbMBak;RbéBNI BiFIraMErk ceRmógRbéBNI nigBiFItamEbbsasnaRtÚv)anhamXat;. BiFIerobkarrbs;ExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 40
  • 42. narImYycMnYnRtÚv)anbgçM[erobkarCamYyyuT§CnBikar EdlrgrbYskñúgeBls®gÁam ehIyRtÚvdac;éd b¤dac;eCIgmçag. narIEdlCMTas;minTTYlykbursBikarTaMgenHGacRtÚvcab;XuMXaMg TTYlrgTNÐkmµCaTm¶n; b¤RtÚv bBa¢Ún[eTAeFVIkarenAtMbn;dac;Rsyalq¶ay²BIpÞH. narIxøHEdlCYbRbTHehtukarN_bgçMEbbenH)aneFVIGtþXat. mUsa suxa CnCaticamrs;enAextþRkecH CaGtItRbFansmaKm®sþIXuMkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü )anrMlwkGMBIkarerobkarrbs;Kat;kalBIsm½yenaHdUecñHfa³ enAqñaM1974 eBl´manGayudb;R)aMqñaM ´)anerobkarCamYyGñklIEsgeRKÓgsBVavuF mñak;eQµaH NuH las;. BYkeyIgsMNagl¥Nas;Edl)anerobkarmYyExmunkarGnum½t c,ab;fµI EdlhamR)amRbCaCnmin[tubEtgxøÜnnwgeRKÓgGlgáarcRkBtþi. GVIk¾edayEdl eRbIsRmab;tubEtgkayRtÚv)ancat;TukCarbs;cRkBtþiTaMgGs; sUm,IEteRKÓgGlgáar Ekøgkøayk¾eday. mkRtwmeBlenaH manburs®sþI BI5eTA10KU RtÚv)anbgçM[erobkar CarYmrYceRsceTAehIy. RbsinebIKUNamYyCMTas;minRBmkarCamYyKña BYkeKnwgRtÚv ehA[eTAeronsURt. bþIRbBn§EdleTIbkarehIyfµIefµagRtÚvbMEbkecjBIKña. kñúgBiFImgÁl karrbs;´ ´manGñkkMdrnigmanBak;eRKÓgGlgáar b:uEnþ´esøókBak;exµAnigBak;Es,keCIg kg;Lan. bnÞab;BIkarehIy)anbIéf¶ GgÁkar)anehAbþI´[eTAsmrPUmi eRBaHGgÁkarRtÚvkar kmøaMgbEnßmedIm,IvayrMlMrdæaPi)alRkúgPñMeBj. ´)anGgVrRbFanPUmi[bþI´sñak;enAkñúgPUmi BiFIerobkarrbs;ExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 41
  • 43. b:uEnþKat;)anbdiesF. enAqñaM1976 ´sRmal)ankUnRbúsmñak; b:uEnþ)ansøab;eTAvij mYys)þah_eRkaymkedaysarCMgW. GaBah_BiBah_edaybgçMkan;EtmansPaBtwgEtgeLIg bnÞab;BIC½yCmñHrbs;ExµrRkhmqñaM1975. burs®sþICaeRcInKURtÚv)anbgçM[erobkarkñúgeBlEtmYy. epg hgS RbCaCnmkBIextþkMBg;cam)anerobrab;BI mgÁlkarrbs;Kat;dUecñHfa ³ enAqñaM1978 KWmYyExmunkardYlrlMénrbbenH GgÁkarcat;taMg[´erobkar. Es¥keLIg ´GgÁúyelIekAGIenAkñúgBiFIerobkar edaytaMgcitþfanwgeFVItamGVIEdlGgÁkarbBa¢a. BiFIenaH manyuvCnyuvnarIEdlRtÚverobkarsrub160KU. ´nigRbBn§´)ansc©afanwgrYmrs; CamYyKñanigmankUnmYykñúgeBlmYyqñaM. ExµrRkhm)anEckexaGavexµAmYykMebønigRkma mYy ehIymanerobcMmðÚbGahar[hUb. eRkaybdivtþn_ ´nigRbBn§´vilmkpÞHvij. LÚvenHeyIgmankUnR)aMnak;. enAéf¶erobkarbursnarITaMgGs;RtÚvQrCaBIrCYr. bnÞab;mkRbFanPUmibBa¢a[GñkTaMgenHcab;édKña ehIyeFVIkarebþCJafanwgrYmrs;CamYyKñaGs;mYyCIvit.enHbBa¢ak;fa bursnarITaMgGs;enaH)anerobkarrYcehIy. BiFId¾xøIenHnwgRtÚvbBa©b;bnÞab;BImankarhUbGaharbnþicbnþÜc. bnÞab;BIerobkarehIy bþIRbBn§)anTTYlkarGnuBaØat[rs;enACamYyKñaEtBIr-bIéf¶b:ueNÑaH ehIybnÞab;mk RtÚveTAeFVIkartamRkúmerog²xøÜnvij. bþIRbBn§mYycMnYnk¾)anTTYlkarGnuBaØat[mkCYbmuxKñakñúgrvagBIR)aMBIr eTAdb;éf¶mþgEdr. ExµrRkhmemIleXIjBiFIerobkartamRbéBNIExµr dUcEdlxøÜnemIleXIjkareKarBRbNib½tn_CMenO sasna nigkarsikSaenAtamsalab¤mhaviTüal½yEdr. ExµrRkhmyl;favaCakarcMNayeBltRbeyaCn_ nigKµan)anCYyGVITal;EtesaHkñúgkarbgábegáInplRsUv. mgÁlkarrYmRtÚvbegáIteLIg edaysarEtvacMNay eBltic ehIyeBlevlaEdlenAsl;nwgRtÚvcMNayeTAelIkargarshkrN_ nigGVIEdlExµrRkhmehAfa {bdivtþn_ mhaelatepøaH mhaGs©arü} EdlCaBaküesøakcmøgecjmkBIkumµúynIsþcin. emdwknaMkm<úCaRbCaFibetyü cg;bBa¢ak;[c,as;fa nwgmanekµg²cab;kMeNItEdlGacbnþbdivtþn_rbs;xøÜn)an. sRmab;ExµrRkhm eKalbMNg cm,génkarerobkarminEmnedIm,IbegáItsgÁmRKÜsarenaHeT bu:EnþedIm,IbegáItmnusS EdlGacbeRmIbdivtþn_)an. 4> karrMelaPelIsiT§inigBlkmµrbs;kumar kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüminmansalaeronCapøÚvkareT. kumarRtÚv)anbBa¢Ún[eTAeronenAeRkamedIm eQI b¤enAeRkampÞHRbCaCn. RKÚPaKeRcInCaksikrRkEdlGacGan nigsresrEtbnþicbnþÜcb:ueNÑaH. eTaHCa karGb;rMenAtamtMbn;mYycMnYnmankarrIkcMerInkñúgqñaM1978k¾eday ¬kumarTTYl)ankarsikSafñak;bzmBI2eTA3 em:agkñúgmYyéf¶¦ k¾enAEtminTan;mansalaeronEdlmandMeNIrkareBjeljEdr. ExµrRkhmniyayfa {GgÁkar 42
  • 44. KµaneTsBaØab½Rt manEtsBaØaeXIj ebIcg;)an)ak;Gg )ak;Dub RtÚveTAykenATMnb; RbLay} ehIyfa {kareronGkSreronelxminsMxan;eT karsMxan;KWkargarnigclna bdivtþn_}. enAeBlEdlkumarRtÚv)anbgðat;beRgón[ecHGan nigsresrGkSrbnþic bnþÜcenaH PaKeRcInénkarsikSaKWepþateTAelIkarGb;rMneya)ay. ekµg²CaeRcInRtÚv )anykecjBIpÞH[eTAcUlrYmvKÁhVwkhVWnmenaKmviC¢aedIm,IGacbeRmIkñúgCYrkgT½B kgkarBar b¤nirsar. kUnekµgk¾RtÚv)ancat;taMg[eFVIkargarEdrenAkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü. kargarrbs;kumarKWedIrerIs Gacm_eKa kat;T®nÞanExRt RbmUllamkmnusSedIm,IeFVICI nigCBa¢ÚnGavuFeTAsmrPUmi EdlenATIenaHCYnkalkumarRtÚvTTYlrgrbYs b¤k¾RtÚvRKab;kaMePøIgsøab;k¾man. CagenHeTAeTot kumarakumarITaMgenH RtÚvbMEbkecjBI«Bukmþay ehIyminEdlsÁal;PaBkk;ekþARKÜsareLIy. Pin rdæa Gayu40qñaM RbCaBlrdærs;enAraCFanIPñMeBj)anrMlwkBIerOgr:avrbs;Kat; EdlCakUnekµg Gayudb;qñaMmñak; kñúgqñaM1975fa ³ RKÜsar´RtÚv)anCemøóseTARsukKIrIvgSextþtaEkv. enATIenaHGgÁkarEckpÞH[mYyxñgkñúg RKÜsarnImYy². RkúmRKÜsar´rs;enAedayBwgelIkaredIrrkkþam-xügeFVICamðÚb. bnÞab;BI ExµrRkhm)anbegáItBakü esøak Tak;TgnwgkarGb;rM fa {GgÁkarykmøb;eQI eFVICasalaeronnigkEnøg eFVImITÞIg. eFVIbeNþIreron beNþIr eFVIkan;EteRcIn ecHkan;EteRcIn}. kUnkmµaPi)alCan;x<s;ExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 43
  • 45. RbCuMneya)ayCamYYyRbFanPUmiehIy eyIgRtÚv)ancat;taMg[hUbrYm ehIy´minGac rkkþam-xüg)aneToteT. edaysarEtXøanxøaMgeBk ´]sSah_lYcebHbEnøEdleyIg)an daMenACuMvijpÞHhUbNas;. ´RtÚv)ancat;taMg[eTAeFVIkarenAkgcl½tkumarEdlsßitenA q¶ayBIpÞH. ry³eBlbI-bYnEx eTIbGgÁkarGnuBaØat[´mkelgpÞHmþg. kargarrbs;´KW EsgkNþab;kñúgERs. eBlxøH ´mincg;cuHeFVIkargarkñúgERseT BIeRBaH´xøaceQøIgTam. RbFankgenATIenaHEtgEtvayeFVI)ab´. ´)anrt;eTApÞHCaeRcIndgedIm,I[«Bukmþay ´CYy b:uEnþKµanGñkNaGacCYy´)aneLIy. bnÞab;mk´)aneTABYnkñúgéRBGs;mYyry³. ´rs;enAedayebHsøwkeQIéRB nigEpøeQIéRBhUbniglYcmðÚbGñkPUmi. edayminGacRTaM)an nwgsßanPaBrs;enAEbbenaH ´rt;mkenApÞH´vij. edayxøacGgÁkar «Bukmþay´)anbBa¢Ún ´[eTAkgcl½tvij. eBleTAdl;kgvij RbFankg)aneFVITaruNkmµ´nigRBman´kuM[rt; eTot. ´RtÚv)ancat;taMg[eRsacbEnønigekIbGacm_RCÚk. éf¶mYy edaysar´mankar Gs;kmøaMgxøaMgnigTn;CgÁg;pg ´dYl ehIyeFVI[kMBb;Gacm_RCÚkBIGERmk. RbFankgyk rMBat;ExSeKamkvay´ ehIyrMBat;enaHxÞatRtÚvEPñkrbs;´. cab;BIeBlenaHmk´ecHEt ehorTwkEPñk ehIyEPñk´eLIgRkhmQWcab;y:agxøaMg. TIbMput ´RtÚvggwtemIlGVIElg eXIj. kumareronGMBIkardaMduHRsUv ¬rUbPaBedayelakec>x½sem:n nigrUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 44
  • 46. rs; smeBA RbCaBlrdærs;enATIRkúgPñMeBj )an)at;bg;smaCikRKÜsarTaMgGs;kñúgsm½yExµrRkhm. smeBA )anerobrab;fa ³ RKÜsarrbs;´EdlmansmaCikR)aMnak;RtÚv)andwkeTAPñMRteLak EdlsßitkñúgRsukRBH enRtRBH extþ)at;dMbg. ´nigkumarepSgeTotRtÚv)ancat;taMg[eTACIkdI elIkTMnb; XValeKa nigedIrkab;edImT®nÞanExRt. eyIgRtÚvEteFVI[ehIytamkarkMNt;. RbsinebI minehIy eyIgnwgRtÚvkat;rbbGaharnigTTYlTaruNkmµ. «Bukrbs;´søab;edayCMgW RKúncaj; cMENkbgRsI´søab;edaysarCMgWehImeBaH. RKamYybnÞab;BIeFVIkarehIy eyIg)anmkCYbCuMKñaehIyR)ab;KñaeTAvijeTAmkGMBIRbvtþiRKÜsarrbs;eyIg. bnþiceRkay mkbgRbúsmñak;)anedIrcUlmkehIyR)ab;´famþayrbs;´RtÚvGgÁkarykeTAsmøab;ecal )at;eTAehIy. eRkayBITTYl)andMNwgenHPøam TwkEPñk´hUrFøak;mkedaymindwgxøÜn. ´manGarmµN_fa ´Gs;ehIy Kµanesssl;GVIeToteT sUm,IEtrUbxøÜnÉgk¾BuMdwgfaGacman CIvitrs;)anyUrb:uNÑaEdr. smaCikcugeRkayEtmñak;Kt;rbs;RKÜsar´ KWbgRbusrbs;´ Edl)at;xøÜnedayKµandMNwgGVIbnþicbnþÜcesaH rhUtmkTl;sBVéf¶enH. kumarTaMgLayRtÚv)anbgðat;beRgonfa {GgÁkarCa«Bukmþayrbs;kumarakumarInigyuvCn yuvnarI. ebIEm:«vaykUn mann½yfaemIlgay GgÁkardUecñHGgÁkarminRbNIeLIy}. kmµaPi)al ExµrRkhm)an[kumaresuIbkarN_BI«Bukmþayrbs; xøÜnehIyCYnkalkumarTaMgenHh‘anTaMgsmøab;«Buk mþaybegáItrbs;xøÜneTotpg RbsinebITTYl)an bBa¢aBIGgÁkar. mYyry³kalknøgputeTA kumar TaMgLayeCOEteTAelIGVIEdlGgÁkar)anR)ab; nig eKarBtamEtbBa¢arbs;GgÁkarb:ueNÑaH. kñúgGMLúgeBls®gÁamCamYyevotNam kñúgqñaM1977-1978 kgT½BExµrRkhmCaeRcIn )ansøab;b¤rgrbYsCaTm¶n;. ExµrRkhm)anbBa¢Ún kumar[eTAsmrPUmimux EdlenATIenaHkumarrab;Ban; nak;)anRtÚvrbYsnigsøab;)at;bg;CIvit. kmµaPi)alExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 45
  • 47. 5> karbgçM[eFVIkarCaTm¶n; RbCaCnRKb;rUbkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüRtÚv)ancat;taMg[eFVIkargarTaMgGs;. kumarRtÚv)an dak;[eFVIkargarRsal² cMENkmnusScas;²mannaTIemIlEfTaMkumartUc²nigstVBahn³nigt,ajkE®Ba©gl¥I. mnusSEdlmanGayuelIsBI14qñaM ¬kumarv½yCMTg;¦ RtÚvTTYlkargarF¶n;²niglM)ak. kumarCMTg;²TaMgenHRtÚv CIkRbLay b¤GagsþúkTwk elIkTMnb; kab;eQIeFVIpÞH randIedIm,IeFVIERscmáar nigdaMRsUv. burs®sþIRbEhl BIr-bIBan;nak; EdlbkSTukcitþRtÚv)anbBa¢Ún[eTAeFVIkarenAeragcRkÉTIRkúgPñMeBj. RbCaCnesÞIrRKb;rUbeFVIkareRcInCagdb;BIrem:agkñúgmYyéf¶ nigR)aMBIréf¶kñúgmYys)þah_ edayminmaneBl sRmaknigTTYlTanGahartictYcbMput. CYnkalRbCaCneFVIkartaMgBIRBlwmRsag²rhUtdl;Bak;kNþalyb; ebIsinCaExPøW. éf¶NaEdlminmanelakEx eKGucePøIgbMPøWvalERsedIm,IeFVIkarbnþ. RbsinebIRbCaCntv:anwg kargarEdlkMNt;[edayRbFanshkrN_ RbCaCnTaMgenHnwgRtÚvecaTRbkan;faCaxµaMgrbs;bdivtþn_ ehIynwg RtÚvbBa¢ÚneTAGb;rM. GñkEdlRbRBwtþkMhusdEdl² b¤kMhusF¶n;F¶rnwgRtÚvykeTAsmøab;ecal. karRbRBwtþEbbenH KWpÞúyTaMgRsugeTAnwgmaRta12énrdæFmµnuBaØkm<úCaRbCaFibetyüEdlmanesckþICaGaT×fa ³ karR)arB§BiFIGbGrsaTcMeBaHkarbBa©b;edayeCaKC½ynUvKeRmagRbB½n§RbLayTwk ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 46
  • 48. RbCaCnkm<úCaRKb;rUbmansiT§iCIvPaBeBjTIxagsmÖar xagsµartI nigxagvb,Fm’ EdlRtÚv)an EkERb[rIkceRmInkan;Etx<s;eLIgCanic©. RbCaCnkm<úCaRKb;rUbsuT§EtRtÚvFanaGHGagxagCIvPaB TaMgGs;. kmµkrRKb;rUbCam©as;eragcRk. ksikrRKb;rUbCam©as;ERscmáar. BlkrepSgeTotmansiT§imankargareFVITaMgGs;. PaBKµankargareFVIminmandac;xatkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü. 6> visuT§kmµnigkarsmøab;rgÁal ExµrRkhmEtgEtRsavRCavrkcab;xµaMg ehIyeCOCak;faxµaMgmanenARKb;TIkEnøgTaMgGs;kñúgTUTaMgRbeTs. CnsgS½yCaeRcInRtÚv)anecaTRbkan;TaMgRcLMfaCaPñak;garsm¶at;rbs;shrdæGaemrik¬es-GuI-Ga¦ Pñak;gar sm¶at;rbs;sUevot¬ka-ehS-eb¦ b¤k¾Pñak;garsm¶at;rbs;evotNam. karb:HTgÁicCamYyevotNamkñúgqñaM1977 nigqñaM1978 )annaMeTAdl;kareFVIvisuT§kmµd¾FMeFgmYy. enAcugqñaM1977 bnÞab;BI b:ul Bt vilRtLb;mkBIRbeTscinvij kgT½BevotNam)anvaycUlPaKbUBa’én RbeTskm<úCa. bI-bYnExeRkaymk T½BevotNam)andkfyeTAvij edayekorykRbCaCnsuIvilExµrrab;ry nak;eTACamYypg. enAeBlenaH ExµrRkhm)anecaTRbCaCn nigkmµaPi)alPUmiPaKbUBa’fa )ancUlédcUleCIg KeRmagelIkTMnb; ¬ftenAeBlEdlkmµaPi)alCan;x<s;ExµrRkhmeFVIdMeNIrTsSnkic©eTAkan;tMbn;enH¦ ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 47
  • 49. CamYyevotNam. ehtukarN_enH)annaMeTAdl;karcab;xøÜn nigsmøab;ecalmnusSCaeRcInnak; rYmTaMgGñkEdl esµaHRtg;nwgExµrRkhm nigédKUneya)ayeCIgcas;rbs;xøÜnd¾yUrlg; dUcCa esa Pwm eTotpg. visuT§kmµd¾sahavyg;XñgbMputenAkñúgPUmiPaKenHekIteLIgenAqñaM1978 bnÞab;BIkgBlmYycMnYnén PUmiPaKenH)aneFVIkarbHe)arRbqaMgnwgrdæaPi)alkm<úCaRbCaFibetyü. cab;taMgBIExmifunadl;ExkBaØa enAeBl Edlkarb:HTgÁicCamYyevotNamkMBugEtbnþ tMbn;PaKeRcInenAkñúgPUmiPaKenH)ankøayeTACasmrPUmirvagkgT½B rbs;rdæaPi)alkm<úCaRbCaFibetyünigkgT½BbHe)ar. mnusSRbEhlmYyEsnnak;kñúgPUmiPaKbUBa’)ansøab;kñúg smrPUmi nigedaysarkarsmøab;rgÁal. rdæaPi)alkm<úCaRbCaFibetyü)anbBa¢ÚnT½BBIPUmiPaKnirtIeTAb®gáab RkúmbHe)ar. RbCaCnrab;Ban;nak;)anrt;eTARBMEdnevotNam eKcBIkarsmøab;rgÁalEdlpÞúHeLIg bnÞab;BIkarmk dl;énkgT½BTaMgenH. visuT§kmµk¾ekItmaneLIgEdrenAPUmiPaK]tþrkñúgqñaM1977. visuT§kmµenHepþateTAelIbBaØvnþ nigGñkEdl manCab;Bak;B½n§nwg kuy FYn EdleFVICaelxaPUmiPaK]tþrrhUtdl;edImqñaM1976. GMLúgeBleFVIvisuT§kmµenH GgÁkar)ancab;xøÜnrdæm®nþIRksYgB½t’man h‘U nwm/ TIv Gul ¬RKÚrbs; kuy FYn¦ nigmitþPkþiCaeRcInnak;eTotEdlrYmman ePaK qay nig eDOn CaedIm. manKeRmageFVIrdæRbharbI-bYnelIk nigmankarbHe)arCaeRcIndg ¬CaBiess karbHe)arrbs;CnCaticam¦ kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü15 . b:uEnþEpnkarTaMgenHsuT§EtbraC½y ehIy)aneFVI [karRsavRCavrkxµaMgbgáb;épÞkñúgmansPaBkan;EtxøaMgkøaeLIg EdlnaMeTAdl;kareFVIvisuT§kmµenATUTaMgRbeTs. kgcl½tnarIrbs;ExµrRkhm)acTwkbBa©ÚlERs ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 48
  • 50. san; tIm:aNas; Gayu74qñaM rs;enAkñúgextþkMBg;cam )anrMB£kGMBIkarsmøab;rgÁalCnCatiPaKticcam edayExµrRkhmkñúgGMLúgeBlénkarbHe)ar CaBiesskarsmøab;RkúmRKÜsarrbs;GñkRsIpÞal;. GñkRsI)an erobrab;fa ³ enAsm½ysgÁmra®sþniym manRKÜsarCnCaticamrab;Ban;RKÜsarrs;enAkñúgPUmi rbs;´. BYkExµrRkhm)ansmøab;BYkeKesÞIrTaMgGs;. RbCaCnenAkñúgPUmi´nigPUmiekaHpl TTYlrgnUvGMeBIéRBépSenHeRcInCageK BIeRBaHBYkeyIgbHe)arRbqaMgnwgBYkExµrRkhm. cMeBaHRKÜsar´vij BYkvasmøab;«Bukmþay´ kUn´BIrnak; ecABIrnak; nigbgb¥ÚnbegáItrbs;´ TaMgGs;. kUnRbúsrbs;´eQµaH mUsa RtÚvExµrRkhmnaMykeTAbnÞab;BIkarbHe)ar ehIy k¾)at;xøÜnrhUt. ´B¤BaküccamGar:amfa vaRtÚv)ansmøab;enAeBlvatamrk´. kUnRsI rbs;´eQµaH r:hVIGH RBmTaMgbþInigkUnBIrnak;eTotRtÚv)ansmøab;edayminman mUlehtu GVITaMgGs;. bnÞab;mk BYkExµrRkhm)anbBa¢ÚnRKÜsarrbs;´eTAPUmiERsvalkñúgRsuksÞwgRtg;. mundMbUg BYkvacat;taMg´[eTAkab;edImeQICamYyGñkCemøósmkBIPñMeBj. mnusSCaeRcIn RtÚv)ansmøab;edaysarEtBYkeKeFVIkarmin)anl¥ b¤RtÚvedImeQIdYlrlMsgát;elI. bnÞab; mk´RtÚv)ancat;taMg[ciBa©wmRCÚk. ´)anRbEkkedayGHGagfa ´xøacRCÚkNas;. bu:Enþ BYkvabgçM´[eFVI ehIyKMramkMEhg´fa GgÁkarnwgbBa¢Ún´eTAeronsURt RbsinebI´mineFVI. BYkExµrRkhmEfmTaMgbgçM[´hUbsac;RCÚkeTotpg b:uEnþ´RbEkkedayniyayfa ´min EdlhUbsac;stVeTtaMgBItUcmk. taMgBIeBlenaHmk BYkva)anbdiesFmin[GaharGVI TaMgGs;mk´. ´)ansMuGMbilxøH b:uEnþBYkvaniyayfarbbGMbil)andak;enAkñúgsmøsac;RCÚk Gs;ehIy. xøÜnrbs;´eLIgehIm. CasMNagl¥ ´)anrYcrs;CIvitBIrbbenH. ´)anvil RtLb;mkRsukkMeNItrbs;´vijenAqñaM1979. 49
  • 51. CMBUkTI8 RbB½n§snþisux 1> mnÞIrsnþisux eTaHbICavisuT§kmµenAPUmiPaKbUBa’kñúgqñaM1978 CaRBwtþikarN_éRBépSbMputkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü k¾eday k¾RbCaCnrab;Esnnak;epSgeTotRtÚv)ancab;xøÜn ehIykñúgkrNICaeRcIn RtÚv)ansmøab;ecalenAtamtMbn; epSg²eTotkñúgTUTaMgRbeTs. RbB½n§snþisuxrbs;ExµrRkhm EdlrYmmanCitBIrryKukRtÚv)anbegáIteLIgesÞIr RKb;kEnøgTaMgGs;elIépÞRbeTs. ExµrRkhm)anehAKukTaMgenHfa {mnÞIrsnþisux} CaCagkareRbIBakü {Kuk}. Rkúmkumar ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 50
  • 52. mnÞIrsnþisuxkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü RtÚv)anerobcMeLIgCaR)aMfñak;. mnÞIrsnþisuxTaMgenHRtÚv)an eRbIR)as;CamnÞIrXuMXaMg kEnøgsYrcemøIy nigkEnøgsmøab;. GñkeTasEdlCab;XuMkñúgKukbIfñak;dMbUg ¬fñak;tMbn; fñak;Rsuk nigfñak;XuM¦ PaKeRcInCaGtItTahan nigm®nþIrdækarsuIvilrbs;rdæaPi)alsaFarNrdæExµr ehIyGñkeTas epSgeTotKWCaRbCaCnsamBaØ EdlRtÚv)anecaTRbkan;BIbTlYcrbs;rbrb¤cMNIGahar rt;ecalkEnøg b¤niyay GaRkk;BIGgÁkar. mnÞIrsnþisuxfñak;PUmiPaKeFVIkarXuMXaMgGñkeTasrab;Ban;nak;. mnÞIrsnþisuxTaMgenHeRbIsRmab; XuMXaMg yuT§CnExµrRkhmnigRkúmRKÜsar ehIynigGñkEdlCab;ecaTBIbT]RkidæEdl)anRbRBwtþenAkñúgPUmiPaK. mnÞIrsnþisuxfñak;x<s;bMputKWCamnÞIrsnþisuxmCÄimenAPñMeBjEdlmaneQµaHsm¶at;fa{mnÞIrs-21}. GñkeTasenA kñúgmnÞIrs-21esÞIrEtTaMgGs;KWCakmµaPi)al nigkgT½BExµrRkhmEdlCab;ecaTBIbTk,t;bdivtþn_. enAmnÞIrsnþisuxfñak;eRkam kareFVITNÐkmµminsUvCaF¶n;F¶rb:unµaneT edaysarEtCaTUeTAGñkeTasRtÚv)an bBa¢ÚnBImnÞIrsnþisuxeTACMrMBlkmµ EdlenATIenaHGñkeTasRtÚv)ancat;taMg[sagsg;pÞH daMbEnøbgáar nigcm¥in mðÚbGahar. GñkeTasCaeRcInEdlCab;XuMkñúgmnÞIrsnþisuxTaMgenHRtÚv)anedaHElgvijenAmunqñaM1976. b:uEnþ cab;taMgBIqñaMenaHmk enAfñak;tMbn;nigfñak;Rsuk esÞIrEtKµanGñkeTasNamñak;RtÚv)anedaHElgeLIy ehIyesÞIrEt KµanGñkeTas Namñak;GacrYcrs;CIvitBImnÞIrs-21Edr. 2> xµaMgrbs;GgÁkar ExµrRkhmcg;[bdivtþn_rbs;xøÜnnigRbCaCnkm<úCaTaMgGs;manPaB s¥ats¥M. RbCaCnTaMg Gs;RtÚvEts¥ats¥MTaMgstiGarmµN_nigRbvtþirUb. ksikrRkIRkRtÚvExµrRkhmcat;TukfaCaGñkbdivtþn_Edls¥ats¥MbMput. ExµrRkhmminTukcitþGñkepSgeRkABIksikrRkTaMgenHeLIy. RbCaCnEdl )anRbRBwtþkMhustUctac dUcCakarrGU‘rTaMGMBIkareFVIkarlM)akb¤k¾kar lYcmðÚbGahar RtÚv)ancat;TukfaCaxµaMgrbs;rdæ nigCajwkjy)ankøay eTACamuxsBaØaEdlRtÚvykeTAsmøab;ecal. emdwknaMExµrRkhm)an EbgEcksRtÚvrbs;xøÜnCaBIrRbePTKW {sRtÚvxagkñúg} nig {sRtÚvxag eRkA}. sRtÚvxagkñúg KWCa{RbCaCnfµI} b¤ {RbCaCn17emsa} nig GñkEdlFøab;eFVIkarkñúgrbbcas;. GñkTaMgenHRtÚvExµrRkhmcat;bBa©ÚlCaBYkmUlFnniym nigBYkskþiPUminiym. CMBUkRbCaCnTaMgenHk¾rYmbBa©ÚlTaMgGñkEdlminmanedImkMeNItCaCnCatiExµrpgEdr. sRtÚvxagkñúgTaMgenHeFVI[ mCÄimbkS16 mankarxVl;xVayCagGVI²TaMgGs;. RkúmEdlExµrRkhmcat;TukfaCasRtÚvxagkñúgrYmman³ Gñkrdækarrbs;rdæaPi)alsaFarNrdæExµr ³ kñúgqñaM1975 ExµrRkhm)aneFVIkarsmøab;rgÁalGñkrdækar rbbsaFarNrdæExµrCaeRcInBan;nak;. ExµrRkhmeFVIkarsmøab;cab;BIfñak;dwknaMCan;x<s;rhUtdl;kUnTahan. GñkEdlFøab;beRmI[rdæaPi)alsaFarNrdæExµrTaMgb:unµansuT§EtCamuxsBaØaEdlRtÚvsmøab;. CaTUeTA sUm,IEt smaCikRKÜsarnigsac;jatirbs;GñkrdækarTaMgenHk¾RtÚvsmøab;Edr. eTaHCay:agenHkþI CasMNagl¥ GtItTahan nIrsaenAmnÞIrs-21 ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 51
  • 53. nigGñkrdækarrab;Ban;nak;)anxitxMlak;GtþsBaØaNrbs;xøÜn ehIy)anrYcrs;CIvitmYyRKa b¤rYcrs;CIvitrhUtdl;éf¶ dYlrlMrbs;rbbkm<úCaRbCaFibetyü. RkúmCnCatiPaKtic ³ ExµrRkhmcg;)anCnCatiExµrEdlminmanCab;Bak;B½n§CamYyrdæaPi)alcas;kñúg karGnuvtþEpnkarbdivtþn_rbs;xøÜn. CnCatiPaKticepSgeTotEdlminTTYl)ankarTukcitþ b¤mankarsgS½yBI bkSRtÚv)aneFVITukçbukemñj. CnCatiPaKtictMbn;PñM ³ muneBleLIgkan;GMNacenAqñaM1975 emdwknaMExµrRkhmPaKeRcInFøab;)an rs;enAkñúgcMeNamCnCatiPaKtictMbn;PñMkñúgPUmiPaK|san. emdwknaMExµrRkhmTaMgenHmankareCOTukcitþelI CnCatiPaKtictMbn;PñMTaMgenHNas; edayyl;eXIjfa CnCatiTaMgenHmancitþesµaHRtg;. CnCatiPaKticmYycMnYn )ankøayCakgkarBarrbs; b:ul Bt eTotpg. b:uEnþ eTaHbICarbbenH)anGHGagfaRsLaj;esµaHsµ½RKnig eCOTukcitþelICnCatiPaKtictMbn;PñMy:agNak¾eday k¾ExµrRkhm)ancab;epþImeFVIkarpøas;TIlMenACnCatiPaKtickñúg extþmNÐlKIrI[eTArs;enApþúMKñakñúgRsukekaHEjk enAedImqñaM1972 EdlbNþal[RbCaCnsøab;CaeRcIn. GñkEdlCMTas;minRBmeTA RtÚv)ansmøab;ecal. pSús éRb CnCatiBñgrs;enAkñúgextþmNÐlKIrI erobrab;BIsßanPaBRKÜsarrbs;Kat;bnÞab;BIRtÚvbgçM[pøas; bþÚrTIlMenAkñúgrbbExµrRkhmfa ³ eyaFaExµrRkhmenAvimanÉkraCü ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 52
  • 54. kµÜyRsIrbs;´Gayu15qñaMRtÚvExµrRkhm)aj;smøab; edaysarEtvaERskfavamincg; eTArs;enAkEnøgepSg. ´RtÚv)anbMEbkecjBIRKÜsar[eTAeFVIERscmáarenAkEnøgCaeRcIn. enAkñúgRsukekaHEjk RbCaCneFVIkarTaMgéf¶TaMgyb; edayTTYl)anrbbGahartictYcnig mankarht;ehvGs;kmøaMgCaxøaMg. kUnRsIrbs;´EdleTIbEtqøgTenøehIyminmanGVIhUb eRkAEtBIkþÜcenaHeT dUecñHehIybþIrbs;vaeTArkGgá)anR)aMbIkMb:ugnigman;mYyBIPUmiepSg. RbFanXuM)anecaTkUnRbsa´fahUbÉkCn. smaCikRKÜsarkUnRsI´TaMgGs;RtÚvGgÁkar cab;xøÜn. kñúgPUmiLaMTwk RbCaCnBIrnak;RtÚv)ancab;ykeTAsmøab;ecal eRBaHBYkeK)anhUb pøitXµúMedayminEckGñkPUmi. CnCatiPaKticcam ³ ExµrRkhm)anbgçM[CnCaticam cakecjBIlMenAzanrbs;xøÜn ehIyeTArs;enAlayLMKña CamYyshKmn_CnCatiExµr. CnCaticamRtÚv)anham R)ammin[niyayPasacamb¤eKarBbUCasasnaGuIsøam. ExµrRkhm)ansmøab;emdwknaMsasnaGuIsøam¬hakwm¦ nigCnCaticamTaMgLayNa EdlRtÚv)ansgS½yfa eFVIkarRbqaMgnwgeKalneya)ayrbs;rdæaPi)alGs; CaeRcIn. CagenHeTAeTot ExµrRkhm)anbgçM[CnCati camhUbsac;RCÚk EdlpÞúyeTAnwgkarhamR)amrbs; sasnaGuIsøam. eRkamrbbkm<úCaRbCaFibetyü CnCati camrab;muWnnak;)ansøab;edaykarsmøab; CMgW karGt;Xøan nigkareFVIkarhYskmøaMg17 . CnCatiPaKticevotNam ³ CnCatievotNamTaMgGs;RtÚv)anbeNþjecjBIRbeTskm<úCakñúg qñaM1975. CnCatievotNammYycMnYnEdl)anerobkarCamYyCnCatiExµr)anrs; enAkñúgRbeTskm<úCabnþeTA eTot. kñúgqñaM1977nigqñaM1978 ExµrRkhm)ancab;epþImsmøab;CnCatievotNamEdlesssl;TaMgenH y:agrgÁal ehIymanEtmYycMnYntUcb:ueNÑaHEdl)anrYcrs;CIvit. CnCatiPaKticevotNamRtÚv)ansRmaMg ykeTAsmøab; edaysarEtxøÜnCaCnCatievotNam. CnCatiPaKticcin ³ smaCikénshKmn_enHEdlCaGñkCMnYjnigCashRKinRkúmh‘unk¾RtÚv)anbgçM [eFVIdMeNIreTACnbTeTAeFVIkargarksikmµEdr. CnCaticinRtÚvExµrRkhmRbRBwtþmk elIy:ageXareXA enAeBl EdlGñkTaMgenHminGacRTaMRTnwgkargarlM)ak)an. b:uEnþCnCaticin minRtÚv)ansRmaMgeRCIserIsedIm,IykeTA smøab;ecaleT. bBaØvnþ ³ emdwknaMExµrRkhmEdlmYycMnYnCabBaØvnþ)ancat;TukbBaØvnþdéTeTotfaCasRtÚvcm,g rbs; RbeTs nigCaCMBUkCnBukrlYyEdlemdwknaMTaMgenHyl;faCaGñkEdleFVI[RbeTsCatikøayeTACaGay:g karhUbcukenAkñúgpÞH)ayrYm ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidæRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦ 53
  • 55. rbs;breTs. bBaØvnþCaeRcIn)ankøayCamuxsBaØasRmab;karsmøab;. GñkEdlGacRtÚvcat;bBa©ÚlkñúgCMBUk GñkecHdwgRtÚvEteFVIButCamnusSl¶g;exøA. bBaØvnþGacrYcrs;CIvit)an luHRtaNaEtGñkTaMgenaHGaclak;)aMg cMeNHviC¢anigGaCIBkargarrbs;xøÜn. sa®sþacarünignisSitmhaviTüal½yrab;Ban;nak;RtÚv)ansmøab;kñúgrbb km<úCaRbCaFibetyü. enAkñúgesovePA {CIvitkUnéfø kUnRtÚvEtrs;} visVkr Bin y:aéf )anerobrab;BIbTBiesaFn_Edlelak)anCYbRbTHkñúgrbb ExµrRkhm. kñúgGMLúgeBlCemøósqñaM1975 RKÜsarrbs;elak EdlmansmaCikdb;R)aMbInak; RtÚv)anbgçM[pøas;TItaMgCaeRcIndg EdlenAcugeRkayRtÚv)anbBa¢ÚneTAextþeBaFisat;. elak Bin y:aéf CamnusSEtmñak;Kt;kñúgRKÜsarEdlenArs;ranmanCIvit ehIy)anrt;eKceTARbeTséfnaedImqñaM1977. mUlehtumYy EdleFVI[ Bin y:aéf rYcrs;CIvit)anenaHKWedaysarelak Gaclak;)aMgviC¢aCIv³rbs;elak. elak)anerobrab;dUecñHfa³ éf¶mYy enAPUmivalvg;kñúgextþeBaFisat;RbFanPUmi)anerobcMRbCuMneya)ayd¾KYr[FujRTan; mþgeTot. Kat;)anRbkasfa semþcRBHneratþm sIhnu )anyagnivtþcUlRbeTsvijehIy ehIykMBugEterobcMrdæaPi)alfµImYy dUecñHGgÁkarsUmesñI[GñkÉkeTs bBaØvnþ GtItnay Tahan evC¢bNÐit visVkr nignisSit GeBa¢IjmkcuHeQµaHkñúgbBa¢IBiessmYy. mnusSRbEhl Essibnak;)anelIkéd edayrYmTaMgGtItTahanEdl)anxitxMlak;GtþsBaØaNrbs;xøÜn taMgBIyUrmkehIy. ´mankarraErkkñúgcitþ b:uEnþ´GacTb;GarmµN_xøÜnÉg)anehIymin)an elIkédnwgeKeT. cab;taMgBIeBlenaHmk eyIgminEdl)anTTYldMNwgGVIBIGñkTaMgenaHeT. GñkPUmi)anxSwbexSóvR)ab;Kñafa {GtItm®nþICan;x<s;nigGñkÉkeTsTaMgenaHRtÚvExµrRkhm smøab;Gs;eTAehIy}18 . GñkEdlExµrRkhmecaTfaCaCnk,t;Cati ³ kmµaPi)alExµrRkhmCaeRcInnak;RtÚv)anecaTfak,t;bdivtþn_ nigcUlédCamYyevotNam. RbCaCnsamBaØEdleFVIxusbnþicbnþÜck¾RtÚvecaTfaCaCnk,t;bdivtþn_Edr. CaTUeTA bT]Rkidæ EdlkmµaPi)alnigRbCaCnTaMgenH)ansarPaBrYmmanlYcmkelgpÞHedaymin)anR)ab;RbFanRkúmeFVI[ Ebk)ak;]bkrN_pÞH)ay lYccMNIGahar niyayriHKn;GgÁkar mkeFVIkaryWty:avminTan;eBlevla eFVIkarmin )anl¥ t¥ÚjEt¥rBIlkçxNÐrs;enA Bak;eRKÓgGlgáar manTMnak;TMngesñhaxusvin½ybkS yMTYjesaksþayRseNaH bgb¥Únb¤mitþPkþiEdl)ansøab; b¤bgðajTwkcitþkñúgkareKarBCMenOsasnaCaedIm. RbCaCnmYycMnYnEdlFøak;xøÜnQW edaysareFVIkarF¶n;F¶r b¤hUbminRKb;RKan; RtÚv)anecaTfaeFVIButCaQWnigRtÚv)ancat;TukfaCamnusSx¢ilRcGUs b¤QWstiGarmµN_. GñkTaMgenHCajwkjab;RtÚv)at;xøÜnedayminmandanGVITaMgGs;. kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü kmµaPi)alExµrRkhmvilRtLb;mkBIeFVIkarenAvalERs ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦ 54
  • 56. eFVIeRcInCag b¤ticCagkarkMNt;rbs;GgÁkarmann½yesµIesckþIsøab; dUcBaküesøakExµrRkhmniyayfa {GgÁkar faem:c RtÚveFVIy:aghñwg¡ GgÁkardak;Tis RtÚvGnuvtþ[)anseRmc¡ mitþmin)ac;téføeT¡}. sRtÚvxageRkA sMedAeTAelIshrdæGaemriknigsm<½n§mitþdUcCaRbeTséf nigRbeTssgÁmniymmYycMnYn CaBiessRbeTsevotNamnigGtItshPaBsUevot. ExµrRkhmyl;faRbeTsTaMgGs;enHmaneKalbMNg QøanBan nigb:unb:gcg;ykkm<úCadak;eRkamGaNaniKm. ExµrRkhm)anecaTRbkan;mnusSCaeRcInrYmTaMg kmµaPi)alnigkgT½Brbs;xøÜnpgfa)anbeRmI[menaKmviC¢arbs;RbeTsTaMgenH. ExµrRkhm)anehAGñkTaMgenH faCa {xµaMgbgáb;suIrUgépÞkñúg}. GñkTaMgenaHrYmmanGñkEdlmkBIRbeTsEdlRbqaMgnwgrbbsgÁmniymdwknaM edayshrdæGaemrik nigRbeTsesIerIniymb¤RbeTsGnutþrPaBniym dUcCaGtItshPaBsUevot evotNam nigsm<½n§mitþdéTeTot. mnusSPaKeRcInEdlRtÚv)ancat;TukfaCasRtÚvbgáb;suIrUgépÞkñúgRtÚv)anecaTRbkan;eday RcLMfa)aneFVIkar[Pñak;garsm¶at;es-GuI-Garbs;shrdæGaemrik Pñak;garsm¶at;ka-ehS-ebrbs;GtItshPaB sUevot nigCaPñak;garsm¶at;rbs;evotNam. ExµrRkhmk¾)ancat;TukGñkEdlGacniyayPasabreTsfaCa Pñak;garsm¶at;pgEdr. karecaTRbkan;enH)ankøayeTACaviFImYyd¾manRbsiT§PaBsRmab;kmµaPi)almUldæan ykeFVICaelssmøab;RbCaCnNamñak;EdlxøÜns¥b;ex<Im. 3> karcab;xøÜnnigkarXuMXaMg enAcugqñaM1976nigedImqñaM1977 karRsavRCavrkxµaMgbgáb;épÞkñúg)ankøayCakic©karcm,grbs;ExµrRkhm. ExµrRkhm)aneFVI[GñkPUmiesuIbkarN_BIKñaeTAvijeTAmk edayeRbIR)as;BaküesøakmYy {RtÚvecHtamdanKñaeTAvij eTAmk. RtÚvraykarN_CUnGgÁkar}. meFüa)ayepSg²eTotEdlExµrRkhmeRbIkñúgkarEsVgrkcab;xøÜnxµaMgbgáb; kmµaPi)alExµrRkhmenAkñúgpÞH)ayrYm ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦ 55
  • 57. rYmmankarQøbykkarN_ r)aykarN_BIGñkykkarN_ kareFVIRbvtþirUbpÞal;xøÜnjwkjab; nigcemøIysarPaB. enAeBlEdlxµaMgRtÚv)anrkeXIjeQµaHrbs;GñkTaMgenHnwgRtÚvraykarN_eTAKN³kmµaFikarXuM b¤KN³ kmµaFikarRsuk ehIybnÞab;mkGñkTaMgenHnwgRtÚvcab;xøÜn. GgÁkarkRmcab;xøÜnGñkNamñak;CasaFarN³Nas;. RbsinebImansmaCikNamñak;enAkñúgshkrN_mYyRtÚv)ansgS½y kmµaPi)alshkrN_enaHnwgR)ab;GñkenaHfa {GgÁkarGeBa¢IjGñkeTAeronsURt}. eRkamelsGeBa¢IjenHCnrgeRKaHCaeRcInRtÚv)ancab;bBa¢ÚneTAmnÞIrXuMXaMg nigsmøab;ecalCajwkjab; edayminmankarkat;esckþIb¤RsavRCav[)anhµt;ct;faetIGñkTaMgenaHBitCa)an RbRBwtþbT]RkidæEbbenaHEmnb¤k¾minEmneT. ExµrRkhmniyayfa {suxcitþcab;xus10 min[Elgxus1}. 4> karsYrcemøIynigkareFVITaruNkmµ GñkEdlCab;ecaTBIbTelµIsRsal² b¤Cab;XuMenAmnÞIrsnþisuxfñak;Tab CaTUeTAeRcInTTYlrgnUvkarTTYlTan GaharminRKb;RKan; CMgWKµankarBüa)al nigkarRbRBwtþGMeBIyg;XñgepSg²eTot. eTaHCamanmnusSCaeRcInsøab; kñúgsßanPaBEbbenHk¾eday k¾manmYycMnYneTot)anrYcputBITaruNkmµnigkarsmøab;Edr. b:uEnþenAmnÞIrsnþisux fñak;x<s;rbs;ExµrRkhmdUcCamnÞIrs-21 karsYrcemøIynigkareFVITaruNkmµKWCaskmµPaBFmµtaRbcaMéf¶. CU sUPa rs;enAkñúgextþkMBg;camkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyü. sUPa RtÚv)ancab;xøÜnenAEx]sPa qñaM1977 edaymindwgmUlehtuGVITaMgGs;. sUPa )anerobrab;BIkarcab;xøÜnnigsßan PaBrbs;Kat;kalenAkñúgKuk Rsukt,ÚgXµúMy:agdUecñHfa ³ éf¶mYykgsnþisuxbYnnak;)anmkdl;kgrbs;´ ehIy)anesñI´kñúgsmþIsuPaBrabsafa[ eTACYytExSePøIg. enAeBl´ecjmkdl;eRkAsnþisuxsÞúHmkP¢g;kaMePøIgtRmg;rk´ehIy kgkumar ¬rUbPaBeday eGlIhSaEbt eb‘kx½r nigrUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 56
  • 58. cgéd´.ExµrRkhm)ancab;´ykeTAdak;Kuk. bnÞab;BIsñak;enAkñúgKukGs;ry³eBlEssib éf¶ ExµrRkhmbBa¢Ún´mksYrcemøIyEdlmansPaBeXareXACagmuneTAeTot. kgsnþisux )anykExSePøIgmkqk;´edIm,IsYrcemøIy. CYnkaleKvay´y:agxøaMg eFVI[´snøb;Ca eRcInsa. eTaHCaeFVITNÐkmµ´xøaMgy:agNak¾eday k¾´enAEteqøIyfamindwg. bnÞab;mk ExµrRkhmbBa¢Ún´eTAmnÞIrsYrcemøIyfµImYyeTot. ´enATIenaHry³eBldb;BIréf¶. cab;BI eBlenaHmk ExµrRkhmElgsYrcemøIyb¤eFVITaruNkmµ´eTotehIy. xøÜnR)aN´cuHsÁm y:agxøaMg. bIéf¶eRkaymk ExµrRkhmedaHElg´ edayniyayfaGgÁkarmankarP½nþRcLM. b:uEnþ´RtÚvsnüafanwgminR)ab;GñkNaTaMgGs;GMBIsßanPaBenAkñúgKuk. RbsinebImanGñkNa mñak;sYr´ cemøIyrbs;´KW {mindwg minB¤ mineXIj}19 . 5> karsmøab; eRkamrbbkm<úCaRbCaFibetyü RbCaCnRbEhlR)aMEsnnak;RtÚv)ansmøab;eRkambTRbRBwtþGMeBI]Rkidæ RbqaMgbdivtþn_nigrdæ. RbCaCnfµIrab;Ban;nak;EdlminmanbTBiesaFn_b¤CMnajkñúgkareFVIERscmáar)an)at;xøÜn. RbCaCnRtÚv)annaMykeTAéRBeRCAb¤TIvalq¶ayBIPUmiRsukedIm,Ismøab; bnÞab;BIRbCaCnTaMgenaH)anRbRBwtþnUv GMeBIEdlExµrRkhmcat;TukfaCakMhusb¤)an beBa©jkayvikarxwgsm,anwgfñak;dwknaMrbs;xøÜn. CnrgeRKaHxøHRtÚv )ankb;TaMgrs;ehIysøab;edayfb;degðIm. mnusSesÞIrRKb;rUbEdlRtÚv)anrkeXIjfa CaGñkFøab;mankareronsURteRCARCHRtÚv)anykeTAsmøab; ecal. CaTUeTAKµanGñkNamñak;h‘anBak;Ev:ntab¤niyayPasabreTseLIy eRBaHvaCasBaØabgðajfaCnenaHCa GñkecHdwg. CaBiess GñkEdlmkBITIRkúgRtÚvEtlak;RbvtþinigcMeNHviC¢arbs;xøÜnehIyeFVIButCamnusSl¶g;exøA. karsmøab;RtÚv)aneFVIeLIgeRcInEbbeRcInsNæan. GñkxøHRtÚvExµrRkhmecaTfak,t;bdivtþn_ b¤CaxµaMg ehIyRtÚv)anbBa¢ÚneTAmnÞIrsYrcemøIy. bnÞab;BIenATIenaH)anry³eBlBIr-bIEx GñkeTasnwgRtÚvykeTAvalBiXat EdlGñkTaMgenaHRtÚv)anbgçM[lutCgÁg;enAmat;reNþA. bnÞab;mk GñkeTasTaMgenHnwgRtÚvsmøab;edayvaycMEpñk xageRkayénk,alCamYynwgEb:l cbkab; b¤dMbg. CYnkal mnusSrhUtdl;eTAmYyrynak;RtÚv)an)aj;smøab; kñúgeBlEtmYy ehIykb;kñúgreNþAEtmYy. GñkxøHeTotRtÚv)aneFVI[fb;degðImsøab;edayykfg;pøasÞikRck k,al. enACnbTEdlmanGNþÚgCaeRcInenAkñúgéRB GñkeTasRtÚv)andwktamLanFMeTAdl;mat;GNþÚg ehIybnÞab; mkkgQøbk¾rujb¤vayTmøak;eTAkñúgenaHEtmþg. eBlxøH smaCikRKÜsarTaMgGs;RtÚv)anykeTAsmøab;ecal edaysarEtkMhusEdl)anRbRBwtþeday smaCikmñak;. ExµrRkhm)anEsVgrkcab;xøÜnsmaCikTaMgGs;ykeTAsmøab;eRkamRTwsþIfa {CIkesµARtÚvCIkTaMg b£s}. m:m épb‘UnRbCaBlrdærs;enAextþekaHkug )anerobrab;GMBIsmaCikRKÜsarrbs;Kat; EdlRtÚv)anykeTA smøab;ecalfa³57
  • 59. b¥ÚnRsIrbs;´mñak;GayuR)aMBIrqñaMRtÚv)anGgÁkarsmøab;ecal eRBaHvalYceBatx©ImYyEpø hUb. GgÁkarvaynwgt,ÚgcbehIykb;Ek,rcmáareBat. resolmYy eBl´kMBugedjeKa kat;éRB ´FuMkøins¥úysaksBrlYy. ´edIrrkemIlERkgRbTHCaGñkFøab;sÁal;Kña. minnwk sµanfaenaHCasaksB«Buk´esaH. Kat;RtÚvkab;nwgkaMbitCitdac;kecjBIsµa. enAEk,r sB«Buk´ mansaksBBIrnak;eTotEdlRtÚvsmøab;edaykat;pþac;kdUcKµa. rMlgBIenaH )anRbEhlCagBIrEx CIdUn´GayuCagcitsibqñaM)ansøab;. Kat;RtÚv)anecaTfalYcbbr ekµghUb ehIyRtÚvemkgvayBIrdMbg. sBrbs;Kat;RtÚv)anrMunwg)avykeTAkb;ecal. eRkayBImrNPaBrbs;CIdUn´Etb:unµanéf¶ mþay´k¾søab;eTot. Kat;søab;edaysarkargar lM)aknigKµanGaharhUbRKb;RKan;. ´»bKat;CamYysERmkyMesaksþay20 . 58
  • 60. CMBUkTI9 mnÞIrs-21 ¬KukTYlEsøg¦ KuksMxan;bMputkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüRtÚv)ansÁal;faCa {mnÞIrsnþisuxs-21}. GkSr {s} tMNag[Bakü{snþisux} ehIyelx{21} tMNag[elxsm¶at;. KukenHmanTItaMgsßitenAEb:kxagt,ÚgTIRkúg PñMeBj¬sgáat;TYlsVayéRB¦. mnÞIrs-21CaKuksm¶at;sRmab;XuMXaMg sYrcemøIy eFVITaruNkmµ nigsmøab;GñkeTasEdlRtÚv)ancab; bBa¢Únmkdak;enATIenH. cab;BIBak;kNþalqñaM1976mk minmanGñkeTasNamñak;RtÚv)anedaHElgeT. kñúgcMeNam GñkeTasRbEhlmYymuWnbYnBan;nak; manEt12nak;b:ueNÑaHEdlenArs;ranmanCIvit bnÞab;BIkardYlrlMénrbb brievnKukTYlEsøg ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦ 59
  • 61. km<úCaRbCaFibetyü. GñkTaMgenHRtÚv)anTukCIvit eRBaHmanCMnajBiessEdlmanRbeyaCn_dl;mnÞIrs-21. GñkTaMgenHCaCagKMnUr CagCYsCulnaLika nigCagcmøak;. 1> GKarenAmnÞIrs-21 mnÞIrs-21CaGtItviTüal½yecA- Bjay:at Edlsagsg;eLIgkñúgqñaM1962. KukenHsßitenAelIépÞdIEdlmanbeNþay600 Em:Rt nigTTwg400Em:Rt. enABIeRkayrbg salaenH manGKareFVIBIeQIRbk;s,ÚvBIrxñg EdlCaGtItsalabzmsikSabwgekgkg. GKar TaMgGs;enHbegáIt)aneTACamnÞIrs-21. kñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyümnÞIrs-21 ruMB½T§edayrbgs½gásIniglYsbnøaEdlmanP¢ab; crnþGKÁisnI. enAkñúgbrievNKuk manGKarFM² bYn. bnÞb;eronCan;eRkamRtÚv)anEbgEckeTA CabnÞb;tUc²EdlmanTMhM0/8KuNnwg2Em:Rt EdlbnÞb;mYysRmab;dak;GñkeTasmñak;. bnÞb;eronCan;TImYyEdlmanTMhM8KuNnwg6Em:RteRbIsRmab;dak;Gñk eTasrYm. enACan;TIBIr bnÞb;nImYy²manTMhMFMCagehIydak;GñkeTas BI40eTA50nak;. bnÞb;mYyRtÚv)aneRbI Cakariyal½yeFVIkarrbs; Duc EdlCaRbFanKuk ehIybnÞb;mYyeTotRtÚv)aneRbIR)as;Cakariyal½yÉksarnig kariyal½yrdæ)alTUeTA. pÞHmYycMnYnEdlenAEk,rKukRtÚv)aneRbI eFVICakEnøgsYrcemøIynigkEnøgeFVITaruNkmµ. 2> GñkeTas GñkeTasPaKeRcInenAmnÞIrs-21RtÚv)anecaTRbkan;BIbTk,t;bkSb¤k,t;bdivtþn_ b¤Føab;)aneFVIkar[ kmµaPi)alk,t;EdlRtÚvcab;xøÜnrYcehIy. mYyry³kalknøgeTA emdwknaMbkSkumµúynIsþkm<úCamankarsgS½y nigmankarminTukcitþkan;EtxøaMgeLIg²cMeBaHkmµaPi)alnigkgT½Brbs;xøÜn. ]TahrN_ enAExtula qñaM1976 enAkñúgdMeNIrkarrwtbnþwgsnþisuxCati b:ul Bt )aneFVIkarcab;xøÜnkmµaPi)alCan;x<s;bkSCaeRcInrUb ehIyykeTA XuMenAmnÞIrs-21. fñak;dwknaMExµrRkhmyl;fa sRtÚvmanenARKb;TIkEnøgTaMgGs;kñúgépÞRbeTs ehIy)aneFVIkar cab;xøÜnsmaCikkumµúynIsþrbs;xøÜnCaeRcInnak;kñúgmYyEx². GñkeTasenAmnÞIrs-21rYmmanTaMgCnbreTs RbEhlbYnrynak;EdlPaKeRcInCaCnCatievotNam. kmµaPi)alEdlbeRmIkargarkñúgKukmYycMnYn)ankøayCaGñkeTasenATIenaHEdr. kmµaPi)alTaMgenaH)an sarPaBBIkarx¢ilRcGUskñúgkarerobcMÉksar eFVI[xUcm:asuInnig]bkrN_déTeTot b¤vayGñkeTasrhUtdl;søab; kñúgeBlsYrcemøIyedayKµankarGnuBaØat. cemøIysarPaBPaKeRcInenAmnÞIrs-21CacemøIyminBit BIeRBaH kmµaPi)albeRmIkarenAmnÞIrs-21nigRkúmRKsar ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 60
  • 62. GñkeTasPaKeRcInmin)anRbRBwtþkMhusGVIF¶n;F¶reT ehIyGñkeTas)ansarPaBedIm,I[EtrYcxøÜnBITaruNkmµb:ueNÑaH. exov ecs ehA eBA RbCaBlrdæmkBIextþkMBg;qñaMg CaGtItGñkyamenAmnÞIrs-21. eBA )anr:ayr:ab; BIRbvtþirbs;Kat;enAeBlenaHfa ³ enAqñaM1977 mitþPkþirbs;´BIrnak; hug nig emOn )anRbRBwtþkMhus ehIyRtÚv )anykeTAsmøab;ecal. bnÞab;BIenaHmk GgÁkarcab;xøÜn´eRBaH´CamitþPkþirbs;GñkTaMgBIr ehIybBa¢Ún´eTAéRBs. BYkeK)ansYrcemøIy´ERkgela´ manCab;Bak;B½n§CamYyGñkTaMgBIr b:uEnþ´eqøIyfa {Gt;maneT}. GñksYrcemøIyeQµaH Esm pl. Kat;)andwgc,as;Nas; fa´xMeFVIkarnigesµaHRtg;. dUecñHehIy´RtÚv)anedaHElg ehIyRtÚv)anbBa¢ÚneTAkgBl 502 ehIyebIkLandwkRKab;eTAétnij eTAév:CamYyevotNam. CIvitenAmnÞIrs-21eBareBjeTAedayPaBP½yxøac. eyIgminh‘anniyayesIc elgrkKñaeT. eyIgminTukcitþGñkNaTaMgGs; sUm,ImitþPkþiCitsñiT§rbs;eyIgk¾eday. RKb;KñaRtÚvxitxMeFVIkar. eRkABIkaryamkam eyIgRtÚvdaMbEnønigciBa©wmRCÚk. eyIgRtÚvRbúg Rby½tñbMputeBleFVIkar. kMhusbnþicbnþÜcdUcCaegak b¤Ep¥knwgCBa¢aMgGaceFVI[eyIgsøab;)an. 3> bTbBaØtisRmab;GñkeTas bTbBaØtienHRtÚv)anbiTenAelICBa¢aMgkñúgbrievNKuk. vin½ysnþi)al¬nKr)alsnþisux¦enAmnÞIrs-21 1¦ sYrGIeqøIyhñwg minbEgVrsMNYrrbs;Gj. 2¦ min[edaHRsay ykelsenHelsenaHtamKMnitÉglak;b¤RbEkk tmat;min )andac;xat. 3¦ min[eFVIl¶g; minyl;bBaða eRBaHÉgCamnusSh‘anRbqaMgnwgbdivtþn_. 4¦ sYrPøam eqøIyPøam min[dMGk;mYynaTIeLIy. 5¦ erOgxVHxat kMhusbnþicbnþÜc dUcCasIlFm’ xUcenHxUcenaH k¾min[niyay erOgxøwmsarbdivtþn_ k¾min[niyay. 6¦ év:b¤qk;ExSePøIgmin[ERskdac;xat. 7¦ min[eFVIGVITaMgGs; KWGgÁúyes¶ómrg;caMbBa¢aGj Gt;bBa¢akuMeFVI GjbBa¢aGIeFVI hñwgPøam RbEkkRcimRcúmmin)aneT. 8¦ kuMykelskm<úCaeRkam )aMgmuxmat;k,t;rbs;GaÉg[esaH. 9¦ RKb;bBa¢axagelI mineFVItam KWmYyéf¶rgrMBat; ExSePøIgqk;rab;minQñHeT. 10¦ RbqaMgvin½yGjmYycMNuc RtÚvrgrMBat;db;rMBat; b¤qk;ExSePøIgR)aMqac;. 61
  • 63. bTbBaØtimYyeTotsRmab;GñkeTasRtÚv)anbiTenAGKar {x-K-X}. 4> sßanPaBenAkñúgmnÞIrs-21 enAeBlbBa¢ÚneTAdl;mnÞIrs-21 GñkeTasTaMgGs;RtÚv)anftrUbnigtRmÚv[sresrRbvtþirUblm¥itcab; taMgBIkumarPaBrhUtdl;éf¶cab;xøÜn. GñkeTasRtÚvedaHsemøókbMBak;ecjTukEtexakñúgmYy ehIysmÖarCab;xøÜnTaMg b:unµanRtÚv)anrwbGUsyk. bnÞab;mkGñkeTasnwgRtÚvnaMykeTAXuMkñúgbnÞb; EdlenATIenaHGñkeTasTaMgenHRtÚvdak; exñaHeCIgEdlmancgP¢ab;edayRcvak;eTAnwgCBa¢aMgb¤dæ. cMENkGñkeTasXuMenAbnÞb;FMRtÚv)andak;exñaHeCIgeday rnukEdkEvgmYyrYmKña. exñaHeCIgTaMgenHRtÚvP¢ab;eTAnwgrnukEdkqøas;Kña dUecñHGñkeTasRtÚvedkdak;k,alTl;Kña. GñkeTasRtÚvedkpÞal;nwgdæ edayKµankenÞl mug b¤PYyeT. GñkeTasRtÚv)anhamR)ammin[niyayrkKña. v:an; Nat GñkenArs;ranmanCIvitmñak;)anerobrab;BICIvitrbs;elakenAkñúgmnÞIrs-21fa ³ enAkñúgmnÞIrs-21 ´RtÚv)andak;exñaHeCIgP¢ab;eTAnwgrnukEdkEvgmYyCamYyGñkeTasCag samsibnak;eTot. ExµrRkhm[eyIghUbBIrdgkñúgmYyéf¶. GñkeTasRKb;rUbTTYl)an rbb bbrbYnsøabRBatUc nigsmølaysøwkeQIxøH. karniyayKñaRtÚv)anhamXat; dac;xat. RbsinebIGñkNamñak;cg;eRkakGgÁúyb¤pwkTwk eKRtÚvsuMkarGnuBaØatBIGñkyam Camunsin. kareFVIGVImYyEdlminmankarGnuBaØatBIGñkyam nwgRtÚvTTYlkarvaydMCa Tm¶n;. eK[eyIgmuCTwkerogral;bYnéf¶mþg. eKykTuyy:Umk)aj;CHBImat;TVar. Rbsin ebIeyIgenAq¶ayBImat;TVar eyIgnwgmin)anTTwkRKb;RKan;eT. Caerogral;éf¶ GñkeTasRtÚv )annaMykeTAsYrcemøIy ehIymYycMnYnminEdleXIjRtLb;mkvijeT b:uEnþeyIgeXIj GñkeTasfµI²RtÚv)annaMcUlmkCMnYsvij21 . bRmamenAGKar{x-K-X} 1¦ min[niyayTak;TgKñadac;xat eTaHCasÁal; b¤minsÁal;. 2¦ ebIcg;eFIVGVI RtÚvmankarGnuBaØatBIGñkyam. 3¦ min[B¤r:Ugr:agTIkEnøgenA. 4¦ eBlGñkyamb¤GñkepSg²cUl RtÚvedkTaMgGs;. 5¦ eBlEqk RtÚvdak;édeRkayxñg. kuMesrI. 62
  • 64. enAem:agbYnknøHRBwk GñkeTasRtÚvRsatexaedIm,I[GñkyamRtÜtBinitü. GñkyamRtÚvBinitüemIlERkgela exñaHeCIgrlug b¤ERkgelaGñkeTasmanlak;vtßúGVIEdleKGaceRbIedIm,IeFVIGtþXat. mYyry³kalknøgmkman GñkeTasCaeRcIn)ansmøab;xøÜnÉg dUecñHGñkyammankarRbúgRby½tñNas;kñúgkarRtÜtBinitüemIlexñaHeCIgnigbnÞb;. sßanPaBrs;enAkñúgmnÞIrs-21manPaBkxVk; EdleFVI[GñkeTasPaKeRcInekItERsg kmrmas; nigéc. minmanfñaMBüa)aleTenAkñúgKuk. kmµaPi)aleBTüenAmnÞIrs-21suT§Etmin)anTTYlkarhat;eronRtwmRtÚv ehIy eFVIkarBüa)alRKan;EtedIm,IBnüarkarsøab;rbs;GñkeTas bnÞab;BIrgrbYsF¶n;kñúgGMLúgeBlsYrcemøIyb:ueNÑaH. GñkeTasRtÚv)anbiTmuxCit eBlRtÚvnaMBIkEnøgXuMXaMgeTAkEnøgsYrcemøIy. GñkyamnigGñkeTasmin GnuBaØat[niyayKñaeLIy. CagenHeTAeTot buKÁlikEdlenARkúmepSgKñak¾minRtÚv)anGnuBaØat[eFVIkarTak;TgKñaEdr. 5> karsYrcemøIy viFIsa®sþéRBépSCaeRcInRtÚv)aneRbIedIm,IsYrcemøIyenAmnÞIrs-21. GñkeTasRtÚv)anvayedayéd dMbg b¤EmkeQI. CYnkal GñksYrcemøIyvayGñkeTasnwgExSePøIgb¤qk;ExSePøIg. viFIsa®sþeFVITaruNkmµ epSgeTotEdleRbIenAmnÞIrs-21manGucePøIg)arI bgçM[suIlamk b¤pwkTwkenam ykm¢úlcak;cUlsac; nigBüÜréd eLIgelIeBjmYyéf¶ b¤BüÜreCIgeLIgelIdaMk,alcuHeRkam. GñkeTasxøHeTotRtÚv)anqUtsac;nwgkaMbit b¤ykfg; xÞb;RcmuH. viFIsa®sþmYycMnYneTotEdleRbIsRmab;cRmaj;ykcemøIysarPaB rYmmandkRkckédehIycak;Gakul BIelI b¤RCmuCTwk. GñkeTasmYycMnYnRtÚvsøab;kñúgGMLúgeBleFVITaruNkmµ. kmµaPi)albeRmIkarenAkñúgmnÞIrsnþisuxhUbGaharrYmKña ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦ 63
  • 65. GñkeTasRsIRtÚv)aneFVITaruNkmµedaykat;edaH b¤bgçM[®sþITaMgenaHedaHexaGavecj. GñkeTasRsImYy cMnYnRtÚvGñksYrcemøIycab;rMelaP eTaHCakarrMelaPpøÚvePTpÞúynwgeKalneya)ayrbs;km<úCaRbCaFibetyü k¾eday. GñksYrcemøIyEdlRtÚvrkeXIjfa)anRbRBwtþGMeBIenHRtÚv)ansmøab;ecal. enAkñúgcemøIysarPaB GñkeTasRtÚverobrab;BIRbvtþirUbpÞal;xøÜn. RbsinebICasmaCikbkS GñkeTasRtÚv bgðajéf¶EdlxøÜncUlbdivtþn_ nigerobrab;BIkic©karEdlxøÜn)aneFVI. bnÞab;mkGñkeTasRtÚverobrab;BIskmµPaBk,t; rbs;xøÜntamlMdab;lMeday. kñúgEpñkTIbIéncemøIysarPaB GñkeTas)anerobrab;BIkarrYmKMnitk,t;min)anseRmcrbs; xøÜn b¤kic©snÞnak,t;epSg². enAcugbBa©b;éncemøIysarPaB GñkeTasnwgrayeQµaHCnk,t;EdlRtÚvCamitþPkþi mitþrYmkargar b¤mnusSEdlGñkeTasFøab;sÁal;. bBa¢IxøHmanrayeQµaH mnusSEdlBak;B½n§rhUtdl;eTACagmYyrynak;. GñkEdl maneQµaHkñúgbBa¢IPaKeRcInRtÚv)ancab;ykmksYrcemøIy. edaysarEtTaruNkmµenAmnÞIrs-21sahav éRBépSeBk GñkeTasEtgEtsarPaBnUvGVIEdlxøÜnGacKit eXIj eTaHCacemøIyenaHxusk¾eday. G‘¿ sMNag kmµkr reTHePøIg )ansarPaBBIkic©snÞnak,t;rbs; tun kmµkrCYsCul reTHePøIgfa³ tun Cakmµkrcas;. vamineBjcitþnwgbdivtþn_dUc KñavaÉeTotEdr. ral;éf¶vaEtgeXasna dUcteTAenH BYkGaGs;enH dl;ÉgbeRgónbec©keTsvaecH eRcIncg;edjk,alÉgecj. [Ety:agenHcuH éf¶NamYy BYkEh¥gRtÚvrlaydUcGMbilRtÚvTwk. sBVéf¶ kmµkrcas;eRbóbdUcsMrameRkam)ateCIgva vacg;Can;eBlNak¾)aneRscEtnwgcitþva. BYkvaBUEkxagGMnYtnigRTwsþI Etx¢ileFVIkar. eFVIkarRKan;EtdUr)aysuI)anehIy xUcs¥Ik¾xUceTA. eRkABIenH vaBRgwgxøÜneRtomvaybdivtþn_ eBlNamanT½BmkBIeRkA22 . Ca ehOg sa®sþacarüCemøóseTARsuk)arayN_ extþkMBg;FM )ansarPaBBIskmµPaBk,t;rbs; taMg Lúj GtItGñkeFVIkarenARksYgéRbsNIy_ eRkaymkeFVITahanBak;skþiBIrfa³ CemøóseTAdl;PUmikMeNItvij taMg Lúj edIrRbmUleCIgedIm,IRbqaMgbdivtþn_. va)an eFVIviecäTkmµRbqaMgeyIgCabnþbnÞab;. kmµaPi)alExµrRkhm ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 64
  • 66. ENnaM[bkSBYkElgeKa[suIRsUv. ENnaM[bkSBYkkemÞccantic²CabeNþIr². ENnaM[smøab;TamþgmYyb¤BIr ehIyraykarN_fagab;. ykpÞHxøÜnCakEnøgsresrRtak; ehIy)anykRtak;eTA)actamkardæan23 . 6> rcnasm<½n§cat;taMgenAkñúgmnÞIrs-21 buKÁlikCagmYyBan;nak;enAbeRmIkarkñúgmnÞIrs-21. kñúgenaHmnusSRbEhlbI-bYnrynak;beRmIkarCa buKÁlikTUeTA edayrYmTaMgGñkdaMbEnøbgáarsRmab;beRmIesckþIRtÚvkarkñúgKukpg. eRkABIenH CakgkmøaMgeFVIkar kñúgbrievNKuk EdleFVIkarenAkñúgGgÁPaBmYykñúgcMeNamGgÁPaBTaMgbIrbs;Kuk nigrYmTaMgbuKÁlikkariyal½ypg. GgÁPaBenAmnÞIrs-21rYmman GgÁPaBerobcMÉksar GgÁPaBkarBar nigGgÁPaBsYrcemøIy. GgÁPaB erobcMÉksarmannaTIcmøgcemøIysarPaBecjBIkaEsSt vayGtßbTcemøIysarPaBrbs;GñkeTas segçbGtßbT cemøIysarPaB nigerobcMTukdak;Éksar. buKÁlikenAkñúgGgÁPaBrgEpñkftrUbmannaTIftrUbGñkeTasBak;kNþal xøÜneBlGñkeTasmkdl;Pøam ftrUbGñkeTasEdlsøab;kñúgbnÞb;XuMXaMg nigftrUbGñkeTassMxan;²eRkayeBl smøab;ehIy. rUbftrab;Ban;snøwkenAesssl;rhUtmkdl;sBVéf¶ b:uEnþrab;Ban;snøwkepSgeTot)an)at;bg;. kmµaPi)albeRmIkarenAkñúgmnÞIrsnþisuxhUbGaharrYmKña ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦ 65
  • 67. GgÁPaBkarBarKWCaGgÁPaBFMbMputenAmnÞIrs-21. kgsnþisux kñúgGgÁPaBenHPaKeRcInCaekµgCMTg;. kgsnþisuxPaKeRcInmankarlM)ak kñúgkareKarBbTbBa¢ad¾twgEtgrbs;GgÁPaB. kgsnþisuxminGnuBaØat[ niyayCamYyGñkeTas sYreQµaH b¤vaytb;GñkeTaseLIy. kgsnþisux RtÚv)anhamXat;min[lYcemIlb¤lYcsþab;karsYrcemøIy ehIyRtÚv eKarB[)anx¢ab;x¢ÜnnUvbTbBa¢asamsibcMNucEdlhamR)am min[lYc edk GgÁúyelgb¤Ep¥kCBa¢aMgkñúgeBleFVIkargar. kgsnþisuxRtÚvedIreTA edIrmk eFVIkaryaml,at nigBinitüBic½yGVI²RKb;y:agedayRbúgRby½tñ bMput. kgsnþisuxNaEdl)an RbRBwtþkMhusF¶n;F¶rnwgRtÚvcab;xøÜn sYrcemøIy ykeTAXuMXaMgnig ykeTAsmøab;ecal. mnusS PaKeRcIneFVIkarenAmnÞIrs-21 mankarP½yxøacy:agxøaMgcMeBaH kMhusepSg²EdlGacekIteLIg nigP½yxøaccMeBaHTaruNkmµ nig karsmøab;. GgÁPaBsYrcemøIyEckecj CaRkúmrgekþA RkúmrgRtCak; nig RkúmrgGegáóm. RkúmekþA ¬CYn kalehA kgkac¦ GaceFVITaruN kmµkñúgeBlsYrcemøIy)an. pÞúyeTAvijRkúmRtCak;¬CYnkal ehAkgsøÚt¦minRtÚv)anGnuBaØat [eFVITaruNkmµedIm,IsYrcemøIy eT. RbsinebIRkúmenHminGac eFVI[GñkeTassarPaB eKnwgbBa¢ÚnGñkeTaseTARkúmekþA. RkúmGegáóm eFVIkarCamYykrNIF¶n;F¶rnigkrNIsMxan;². karsYrcemøIymanry³eBlEvg. CYnkaldMeNIrkarenHbnþ eFVIrhUtdl;yb;GRFaRt. GñksYrcemøIyTaMgenaHecHGan nigecHsresr ehIyCaTUeTAmanGayuRbEhlCaCagémÖqñaM. sun esn ¬smmitþexov¦ sun esn ekItenAéf¶TI12 Ex mifuna qñaM1930 enAextþRtavij RbeTsevotNamxagt,Úg. RbBn§ rbs; sun esn eQµaH yun y:at ¬ehAsmmitþ narIGat¦ Cardæm®nþI RksYgGb;rMnigvb,Fm’kñúgrbbkm<úCa RbCaFibetyü. sun esn )an eTAsikSaenARbeTs)araMg cenøaHqñaM 1950nigqñaM1956 ehIy)an cUlCasmaCibkSkumµúynIsþ)araMg. qñaM1963 sun esn )anrt;cUl éRB eKcBIkartamcab;rbs;b:Ulis. sun esn )ankøayeTACaGKÁbBa¢a karkgkmøaMgrMedaHCatiRbCaCnkm<úCa kñúgqñaM1971. kñúgry³kalkm<úCaRbCaFib etyü sun esn Ca]bnayk rdæm®nþITIbI TTYlbnÞúkkarBarCatinig RKb;RKgpÞal;eTAelImnÞIrs-21. sun esn nigRkúmRKÜsarRtÚv)an smøab;tambBa¢arbs; b:ul Bt enA éf¶TI10 Exmifuna qñaM1997. Duc ¬eQµaHedIm kaMg ehÁceGov¦ Duc ekItqñaM1945 enAextþ kMBg;FM. Duc eronenAviTüal½y RBHsuIsuvtßi nig)anCab;cMNat;fñak; CasisSBUEkKNitviTüaelxBIrTUTaMg RbeTs. Duc eFVICaRKÚbeRgon KNitviTüaenAsalaeronmYykñúg extþkMBg;FM. qñaM1964 DuceFVIkar enAsalaKruekaslübnÞab;BI sun esn )anrt;cUléRB. Duc cUlCa smaCikbkSkumµúynIsþkm<úCaenAqñaM 1970. Duc )anrt;ecjBIRkúmExµrRkhm kñúgTsvtSr_qñaM1980 ehIy)an køayxøÜnCaRKisþbris½T. DucRtÚv)an cab;xøÜnenAEx]sPa qñaM1999. cab;BIeBlenaHmk Duc RtÚvCab;XuM kñúgKukrhUtrg;caMkarkat;kþI. kñúgEx kumÖ³ qñaM2005 Duc RtÚv)ankat; eTasBIbT]Rkidækmµs®gÁamnigkareFVI TukçbukemñjeTAelICnbreTskñúgry³ kalénrbbkm<úCaRbCaFibetyü. sßanPaB suxPaBrbs; Duc man PaBRTúDeRTam kñúgqñaM2006. 66
  • 68. 7> fñak;dwknaMmnÞIrs-21 mnÞIrs-21sßiteRkamkarRKb;RKgrbs;RksYgkarBarCatidwknaMeday sun esn ¬ehA smmitþexov¦. muneBlcUlCasmaCikbkSkumµúynIsþkm<úCa sun esn Føab;)aneTAsikSaenARbeTs)araMgnigFøab;eFVICa RKÚbeRgón. emdwknaMCan;x<s;enAmnÞIs-21rYmman Duc ¬RbFanmnÞIrs-21¦/ Xwm v:at ehA h‘ ¬GnuRbFanmnÞIr s-21¦/ eb:g ¬bBa¢akarelIGñkyam¦/ can; ¬RbFanGgÁPaBsYrcemøIy¦ nig b:un ¬GñksYrcemøIy¦. b:un CaGñksYrcemøIyGñkeTassMxan;²CaeRcInrUbrYmman Ekv mas/ éN sar:an;/ h‘U nwm/ TIv Gul nig ePaK qay. emdwknaMKukTaMgenHsuT§EtCaGtItRKÚbeRgón. 8> karsmøab;enAmnÞIrs-21 GñkeTasPaKeRcInenAmnÞIrs-21Cab;XuMXaMgenATIenaHry³eBlBIreTAbIEx. eTaHCay:agenHkþI kmµaPi)alExµrRkhmCan;x<s;mYycMnYnCab;XuMXaMgenATIenaHrab;Ex ehIycemøIysarPaBEvgrab;ryTMB½r. bnÞab;BIRtÚvnaMxøÜnmkdl;mnÞIrs-21)anBIr-bIéf¶ GñkeTasTaMgGs;nwgRtÚvnaMykeTAsYrcemøIyedayKµanxVl;xVay KitKUrBIkarBitGVIeLIy. GñkeTasTaMgGs; RtÚvEtsarPaBfaxøÜnKWCaCnk,t;bdivtþn_ nigFøab;)anRbRBwtþbTelµIs TaMgLayEdlGñksYrcemøIysURt[fatam. bnÞab;BIkarsYrcemøIycb;sBVRKb;ehIy GñkeTasnwgRtÚvnaMykeTA {kemÞcecal} EdlCaBaküeRbIkñúgrbbkm<úCaRbCaFibetyüCMnYs[Bakü {smøab;}. kmµaPi)alExµrRkhm ¬rUbftÉksarsarmnÞIr]RkidækmµRbl½yBUCsasn_TYlEsøg¦ 67
  • 69. enAqñaMTImYyénRbtibtþikarrbs;mnÞIrs-21 saksBGñkeTasRtÚv)ankb;enAEk,rmnÞIr. b:uEnþ cab;taMgBI cugqñaM1976mk minmandITMenrsRmab;kb;exµacenAEk,rKukeToteT ehtudUecñHehIyGñkeTasRtÚv)andwktamLan enAeBlyb;eTAkan;bwgeCIgÉk ¬sßitenAcm¶ay13KILÚEm:Rt PaKnirtITIRkúgPñMeBj¦ EdlenAkEnøgenaHGñkeTas RtÚv)anvaynwgt,Úgcb xñgBUefA b¤dMbg b¤)aj;smøab;ecalEtmþg. CaTUeTA enAeBlEdlGñkeTasRtÚv)an smøab;ehIy kgT½BEdldwkGñkeTasBImnÞIrs-21eTA)ankb;saksBTaMgenHenAkñúgreNþAsaksBrYm Edl reNþAtUcmanRbEhlR)aMmYynak; ehIyreNþAFMmansaksBrhUtdl;eTACagmYyrynak;. mnÞIrs-21 nig bwgeCIgÉk RtÚv)anERbkøayeTACasarmnÞIrRbl½yBUCsasn_eday rdæaPi)alén saFarNrdæRbCamanitkm<úCaeRkamCMnYy]btßmÖrbs;evotNamkñúgqñaM1979. 68
  • 70. CMBUkTI10 TMnak;TMngkarbreTs km<úCaRbCaFibetyü)aneFVITMnak;TMngkarTUtCamYyRbeTscin kUer:xageCIg evotNam Lav Kuy)a rUm:anI yUehÁasøavI Gal;)anI nigeGhSúIb. RbeTsTaMgGs;enHmansßanTUtkñúgTIRkúgPñMeBj. kñúgry³kalkm<úCa RbCaFibetyü ÉkGKÁrdæTUtTaMgGs;elIkElgEtÉkGKÁrdæTUtcinRtÚv)anbgçaMg[enAEtkñúgsßanTUterog²xøÜn. km<úCaRbCaFibetyü)anebIksßanTUtrbs;xøÜnenARbeTscin kUer:xageCIg evotNam ¬rhUtdl;ExFñÚqñaM 1977¦ nigLav. kñúgcMeNamRbeTsTaMgenH TMnak;TMngCamYycinnigkUer:xageCIgmanlkçN³l¥RbesIr ehIy TMnak;TMngCamYyLavmanlkçN³l¥bgÁÜr. b:uEnþTMnak;TMngCamYyevotNamkan;EtmanlkçN³GaRkk;eTA² edaysarEtkarb:HTgÁicKñaenAtambeNþayRBMEdn nigkarExVgKMnitKñaxagmenaKmviC¢a. emdwknaMbkSkumµúynIsþ emdwknaMkm<úCaRbCaFibetyünigKN³RbtiPUbreTs ¬rUbftÉksarmCÄmNÐlÉksarkm<úCa¦ 69