1. ก
คําชี้แจงการใชหลักสูตรและคูมือ
1. กิจกรรมลูกเสือสามัญ ( ชั้นประถมศึกษาปที่ 4 – 6 ) ใหความหมายรวมถึงเนตรนารี
สามัญ ซึ่งใชหลักสูตร และพิธีการเดียวกับลูกเสือ โดยกําหนดใหเปนกิจกรรมบังคับและวิชาพิเศษ
ใชในกิจกรรมพัฒนาผูเรียนโดย
2. ใหทําการสอนกิจกรมลูกเสือ เนตรนารีและลูกเสือโทในชั้นประถมศึกษาปที่ 5 และ
สอนกิจกรรมลูกเสือเอกในชั้นประถมศึกษาปที่ 6
3. การแตงกาย ในการฝกภาคปฏิบัติหรือการอยูคายพักแรม ใหลูกเสือใชเครื่องแบบลําลอง
( เครื่องแบบนักเรียนและผาผูกคอตามที่ไดกําหนดไวในกฎกระทรวง )
4. รายละเอียดในคูมือฉบับนี้เปนเพียงแนวปฏิบัติใหผูกากับลูกเสือไดใชประกอบการเรียน
ํ
การสอนในการรวมกิจกรรมลูกเสือ โดยเนนการปฏิบัติเพื่อใหเกิดลักษณะทีดี ผูกํากับอาจ
่
เปลี่ยนแปลงไดตามความเหมาะสมของทองถิ่น ทั้งนี้ใหยึดหลักสูตรและวิธีการตามขบวนการ
ลูกเสือเปนหลัก
5. ควรจัดใหมีการเปดประชุมกองทุกครั้งกอนที่จะมีการปฏิบัติกจกรรม เพื่อเปนการฝก
ิ
ความมีระเบียบและการมีวินยในตนเอง โดยปฏิบัติตามขั้นตอนดังนี้
ั
5.1 พิธีเปด (ชักธงขึ้น สวดมนต สงบนิ่ง ตรวจ แยก)
5.2 เกมหรือเพลง ทําใหเกิดความสนุกสนานเปนการอบอุนรางกายกอนปฏิบัติการจัด
กิจกรรมการเรียนรู อื่น อาจใชอยางหนึ่งอยางใดหรือทั้งสองอยาง ซึ่งบางครั้งไมจําเปนตอง
สอดคลองกับสาระการเรียนรูตลอดไป
5.3 การปฏิบัติการจัดกิจกรรมการเรียนรู ใชการจัดกิจกรรมการเรียนรูการเรียนการ
สอนที่หลากหลายโดยเนนการปฏิบัติการจัดกิจกรรมการเรียนรูเปนฐาน โดยใชระบบหมูเพื่อ
สะดวกตอการเรียนการสอนและการควบคุม กํากับดูแล
5.4 การเลาเรื่องสั้นที่เปนประโยชน ควรเปนเรื่องงายๆและควรใหลูกเสือรวมกันสรุป
ถึงคุณและโทษอยางไร เชน ความสามัคคี ความซื่อสัตยสุจริต ความเสียสละ ความกลาหาญ
อดทน ฯลฯ
5.5 พิธีปด (นัดหมาย ตรวจ ชักธงลง เลิก)

2. ข
6. สําหรับวิชาพิเศษใหลูกเสือปฏิบัติดังนี้
6.1 ทําการสอบวิชาพิเศษโดยใชเวลานอกเหนือจากที่ลูกเสือเขารวมกิจกรรมตามปกติ
หรือในขณะอยูคายพักแรม นอกจากนี้ลูกเสืออาจใชเวลาวางของตนเองทําการฝกฝนทักษะตาง ๆ
ของวิชาพิเศษ แลวขอทําการสอบหรือสงรายงานผลการปฏิบัติงานของรายวิชานั้นแกผูกํากับลูกเสือ
เพื่อขอประดับเครื่องหมายวิชาพิเศษ การสอบจะจัดใหมีขึ้นปละกี่ครั้งก็ได โดยเนนการปฏิบัติจริง
เมื่อสอบผานแลวใหผูกากับลงนามรับรองในสมุดประจําตัวลูกเสือ
ํ
6.2 วิชาพิเศษลูกเสือใดมีเนื้อหาสัมพันธกับกิจกรรมที่ลูกเสือเขารวมตามปกติก็ใหนาไป
ํ
บูรณาการ รวมทั้งทําการสอบภาคปฏิบัติของวิชาพิเศษนั้น ๆ และใหถือวาลูกเสือที่ผานการสอบแลว
มีสทธิประดับเครื่องหมายวิชาพิเศษนั้นดวย
ิ
6.3 ใหโรงเรียนเปนผูดําเนินการขอซื้อเครื่องหมายวิชาพิเศษตามจํานวนที่ลูกเสือไดรับ
จากองคการคาคุรุสภา
6.4 สําหรับวิชาพิเศษลูกเสือใหใชขอบังคับคณะลูกเสือแหงชาติ วาดวยการปกครอง
หลักสูตรและวิชาพิเศษลูกเสือสามัญ ( ฉบับที่ ๑๓ ) พ.ศ. ๒๕๒๕

3. ค
ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ
เรื่อง การกําหนดรายละเอียดสาระการเรียนรูแกนกลาง
ตามหลักสูตรการศึกษาขันพื้นฐาน พุทธศักราช 2544
้
--------------------------------
ตามที่กระทรวงศึกษาธิการไดมคําสั่งใหใชหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544
ี
ซึ่ ง เป น หลั ก สู ต รแกนกลางการศึ ก ษาการศึ ก ษาขั้ น พื้ น ฐาน ตามมาตราที่ 27 วรรคแรก แห ง
พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 แลวนั้น เพื่อใหการกําหนดสาระการเรียนรูของแตละ
กลุ ม สาระการเรี ย นรู แ ละกิ จ กรรมพั ฒ นาผู เ รี ย น มี ค วามชั ด เจนและบรรลุ ม าตรฐานการเรี ย นรู
กระทรวงศึกษาธิการจึงไดกําหนดรายละเอียดสาระการเรียนรูแกนกลางขึ้น ซึ่งจะเปนประโยชนใน
การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษาตอไป
ให ส ถานศึ ก ษานํ า รายละเอี ย ดสาระการเรี ย นรู แ กนกลาง เป น แนวในการเที ย บเคี ย ง
ตรวจสอบ หรือปรับใช เปนสาระการเรียนรายป หรือรายภาคของสถานศึกษาในสัดสวนประมาณ
ร อ ยละ 70 โดยยื ด หยุ น ตามธรรมชาติ ของแต ล ะกลุ ม สาระการเรี ย นรู หรื อ ช ว งชั้ น และให
สถานศึกษากําหนดรายละเอียดสาระการเรียนรู ประมาณรอยละ 30 ในสวนที่เกี่ยวกับสภาพปญหา
ในชุมชนและสังคม ภูมิปญญาทองถิ่น คุณลักษณะอันพึงประสงค เพื่อเปนสมาชิกที่ดีของครอบครัว
ชุมชน สังคม และประเทศชาติ มาตรา 27 วรรคสอง ทั้งนี้อาจกําหนดเปนสาระการเรียนรูรายปหรือ
รายภาค กิจกรรมการเรียนรู แหลงเรียนรู สื่อการเรียนรู ฯลฯ
ประกาศ ณ วันที่ 27 มกราคม พ.ศ. 2546
ปองพล อดิเรกสาร
( นายปองพล อดิเรกสาร )
รัฐมนตรีวาการกระทรวงศึกษาธิการ

4. ง
หลักสูตรกิจกรรมลูกเสือ – เนตรนารี ระดับประถมศึกษา
จุดประสงค
เพื่อใหผูเรียนมีพัฒนาทางกาย สติปญญา จิตใจ และศีลธรรม ใหเปนพลเมืองดี มี
ความรับผิดชอบ ชวยสรางสรรคสังคม ใหมีความเจริญกาวหนา ความสงบสุข และความมั่นคง
ของประเทศชาติ จึงตองปลูกฝง ใหมีคุณลักษณะดังตอไปนี้
1. มีความรู ความเขาใจและสามารถปฏิบัติตามคําปฏิญาณ กฎ และคติพจนของลูกเสือ
สํารอง / สามัญ
2.มีทักษะการสังเกต จดจํา การใชมือ เครื่องมือ การแกปญหา และทักษะในการทํางาน
รวมกับผูอื่น
3. มีความซื่ อสั ตย สุ จริต มีระเบีย บวินัย มีความสามัคคี เห็น อกเห็นใจผูอื่น มีค วาม
เสียสละ บําเพ็ญตนเพื่อสาธารณะประโยชน
4. มีการพัฒนาตนเองอยูเสมอ สรางสรรคงานฝมือ สนใจและพัฒนาเรืองของประเทศชาติ
่
การวัดผลประเมินผลกิจกรรม ลูกเสือ – เนตรนารี
การวัดผลประเมินผล ลูกเสือ – เนตรนารี มี 2 กิจกรรม คือ
1. กิจกรรมบังคับ เปนการวัดผลและประเมินผล เพื่อใหลูกเสือ – เนตรนารี ผานชวงชั้น
หรือจบหลักสูตร โดยการเขารวมกิจกรรมพัฒนาผูเรียนและผานการประเมินผล ตามเกณฑที่
สถานศึกษากําหนดและมีการวัดผลตลอดภาคเรียน โดยการ
1.1 สังเกต
- ความสนใจ
- การเขารวมกิจกรรม
1.2 การซักถาม
1.3 การทดสอบทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบัติ
2. วิชาพิเศษ เปนการวัดและประเมินผลในแตละวิชา โดยการทดสอบทั้งภาคทฤษฎีและ
ภาคปฏิบัติและใชเกณฑประเมินดังนี้
2.1 ผาน ( ผ )
2.2 ไมผาน ( มผ. )

5. จ
คําชี้แจง
การจัดกิจกรรมลูกเสือเนตรนารีใหประสบความสําเร็จนั้น จะตองมีวิธีการและวิสยทัศนใน
ั
การดําเนินงานที่ชัดเจน จึงสามารถสรางเสริมใหลูกเสือ เนตรนารี ใหมประสิทธิภาพ และดํารงชีวิต
ี
อยางมีความสุข
การจัดทําแผนการเรียนรูกจกรรมลูกเสือ เนตรนารีสามัญ (ลูกเสือโท ) ชันประถมศึกษา
ิ ้
ปที่ 5 เกิดจากความมุงมันของขาพเจา ที่ตองการพัฒนาการจัดกิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี ใหมี
่
คุณภาพ จึงจําเปนอยางยิ่งทีจะตองมีแผนจัดการเรียนรู กิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี ที่ชดเจน
่ ั
การจัดทําแผนการจัดการเรียนรูกิจกรรมลูกเสือ เนตรนารี ฉบับนี้ ไดดาเนินการตามขั้นตอน
ํ
ของการเขียนแผนการจัดการเรียนรูทุกประการคือ
1. วิเคราะหคําอธิบายรายวิชาและหนวยการเรียนรู
2. วิเคราะหผลการเรียนรูที่คาดหวังรายป
3. วิเคราะหสาระที่เรียนรูจากผลการเรียนรู
4. วิเคราะหกระบวนการจัดการเรียนรู
5. วิเคราะหกระบวนการประเมินผล
6. วิเคราะหแหลงเรียนรู
7. เขียนกําหนดการสอน
8. เขียนแผนจัดการเรียนรู
การดําเนินงานเขียนแผนจัดการเรียนรูกจกรรมลูกเสือ เนตรนารีสามัญ (ลูกเสือโท ) ได
ิ
ลุลวงเปนแผนการจัดการเรียนรูที่เรียบรอยแลวทุกประการ ขาพเจาหวังวา คงใหประโยชนแกผที่
ู
สนใจที่จะนําไปใชเปนแบบอยางหรือประยุกตใชใหเหมาะสมกับทองถิ่นตอไป
วรรดี พูลสวัสดิ์

6. ฉ

7. ช

8. ซ

9. ฌ

10. ญ

11. ฎ

12. ฏ
คําอธิบายรายวิชา
การจัดกิจกรรมการเรียนรูลูกเสือ-เนตรนารี ชั้นประถมศึกษาปที่ 5
……………………………..
คําอธิบาย
เพื่อใหมีความรู ความเขาใจในการจัดกิจกรรมการเรียนรูลูกเสือสามัญ สามารถปฏิบัติตาม

คําปฏิญาณ กฎและคติพจนของลูกเสือสามัญ มีนิสัยในการสังเกต จดจํา มีความราเริงแจมใส มี
ระเบียบวินย ประหยัด ซื่อสัตยสุจริต อดทน เสียสละ ชวยเหลือตนเองและผูอื่น เปนผูนาและผู
ั ํ
ตามที่ดี สามารถทํางานและอยูรวมกับผูอนได ื่
เปดประชุมกอง ดําเนินการตามกระบวนการลูกเสือและจัดการจัดกิจกรรมการเรียนรูโดย
ใหศึกษาวิเคราะหวางแผน ปฏิบัติการจัดกิจกรรมการเรียนรูเปนฐานการเรียนรูและใชกระบวนการ
เรียนรูที่หลากหลาย โดยเนนระบบหมู สรุปผลการปฏิบัติการจัดกิจกรรมการเรียนรู ปดประชุม
กองในเรื่อง
การรูจักตนเอง
- การบรรจุสิ่งของลงเครื่องหลังสําหรับการอยูคายพักแรม
- การเตรียมเครื่องปจจุบันพยาบาลสําหรับการเดินทางไกล
- การกอกองไฟ
- การปรุงอาหาร เครื่องดื่ม
- การกางเต็นท
การชวยเหลือผูอื่น
- การปฐมพยาบาลบาดแผลเล็กนอย
- การบอกชื่อ การชี้แนะ การนําทาง สถานที่สําคัญในทองถิ่น
การเดินทางไปยังสถานที่ตางๆ 
- การเรียนรูเ รื่องทิศ
- การใชแผนที่ เข็มทิศ
ทักษะในทางวิชาลูกเสือ
- การใช การรักษามีดและขวาน
- การผูกเงื่อน
- การเรียนรูฤดูกาล ลม ลักษณะอากาศ

13. ฐ
งานอดิเรกและเรื่องที่นาสนใจ
- การเลือกทํางานอดิเรกที่สนใจ
คําปฏิญาณและกฎของลูกเสือสามัญ
- บอกและปฏิบติตามคําปฏิญาณและกฎของลูกเสือสามัญ
ั
ระเบียบแถว
- ระเบียบแถวทามือเปลา ทาถือไมพลอง
- การใชสัญญาณมือ สัญญาณนกหวีด
- การตั้งแถวและการเรียกแถว
เมื่อผูเรียนไดปฏิบัติการจัดกิจกรรมการเรียนรูการเรียนรูแลว และผานการทดสอบ จะไดรับ

เครื่องหมายลูกเสือโท
สําหรับวิชาพิเศษ ใหใชขอบังคับคณะลูกเสือแหงชาติวาดวยการปกครองและวิชาพิเศษ

ลูกเสือสามัญ ( ฉบับที่ 13 ) พ.ศ. 2525
กิจกรรม
- การแสดงออกทางทักษะและความคิดสรางสรรค
- การอยูคายพักแรมและการเดินทางไกล
- การฝมือ
- การประดิษฐสิ่งของ การแกะสลัก การปน
- การทําสวนครัว
- การปลูกตนไม
- การเลี้ยงสัตว
- การบําเพ็ญประโยชน