1. Κανόνες τονισμού Αρχαίων Ελληνικών Σκηνή 1
Μικρογράμματη
Κεφαλαιογράμματη γραφή με χρήση
ή Μεγαλογράμματη τόνων και
γραφή πνευμάτων,
εισάγεται τον 9ο αι.
μ.Χ
Η Αρχαία Ελληνική Γλώσσα αρχικά γραφόταν χωρίς τόνους και
πνεύματα, καθώς οι φυσικοί ομιλητές της δεν χρειάζονταν
ιδιαίτερα σημεία για να προφέρουν σωστά τις λέξεις. Μετά όμως
από την επέκταση του Ελληνισμού με τις κατακτήσεις του
Μεγάλου Αλεξάνδρου, παρουσιάστηκε η ανάγκη να αναπτυχθούν
τρόποι που να βοηθούν σωστή εκμάθηση της Ελληνικής από τους
ξένους

2. Κανόνες τονισμού Αρχαίων Ελληνικών Σκηνή 2
Σημειώνεται πάνω από το Τονίζει μόνο τη λήγουσα
φωνήεν της συλλαβής που προφέρεται σε
που προφέρεται σε χαμηλότερο τόνο όταν δεν
υψηλότερο τόνο ακολουθεί σημείο στίξης
ΟΞΕΙΑ Βαρεία
Ο τόνος της φωνής ανεβαίνει Ο τόνος της φωνής κατεβαίνει
και γίνεται οξύς και γίνεται βαρύς
Οι τόνοι της Αρχαίας Ελληνικής είναι 3 .
Η οξεία (/) , η βαρεία () και η περισπωμένη (~)
Τόνο τοποθετούμε μόνο στα φωνήεντα

3. Κανόνες τονισμού Αρχαίων Ελληνικών Σκηνή 3
Περισπωμένη
Είναι δύο τόνοι μαζί και γι αυτό
μόνο τα μακρά φωνήεντα
μπορούν να τη «σηκώσουν»
Η περισπωμένη ή οξυβαρεία (~) ή(-) σημειώνεται μόνο σε μακρές
συλλαβές, όταν ο ομιλητής πρέπει να ανεβάσει και αμέσως μετά να
κατεβάσει τον τόνο της φωνής κατά την προφορά του ίδιου
φωνήεντος

4. Κανόνες τονισμού Αρχαίων Ελληνικών Σκηνή 4
Ψιλή Δασεία
Τα πνεύματα είναι 2 και τοποθετούνται στο πρώτο φωνήεν ή δίφθογγο κάθε
λέξης:
Η ψιλή (> ) και η δασεία (<)
Οι περισσότερες λέξεις παίρνουν ψιλή.
Στη γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής θα βρείτε κατάλογο λέξεων με τις
δασυνόμενες λέξεις
Μην ξεχνάτε: δασεία βάζουμε πάντα όταν το αρχικό γράμμα μιας λέξης είναι
το υ ή το ρ

5. Κανόνες τονισμού Αρχαίων Ελληνικών Σκηνή 5
Φωνήεντα
ε ο η ω α ι υ
Βραχύχρονα Μακρόχρονα Δίχρονα
Για να μπορούμε να τονίζουμε σωστά τις λέξεις της αρχαίας
Ελληνικής χρειάζεται να γνωρίζουμε καλά τη διάκριση φωνηέντων.
Βραχύχρονα ή βραχέα ονομάζουμε το «ε» και το «ο»,
προφέρονταν σε σύντομο χρόνο
Μακρόχρονα ή μακρά ονομάζουμε το «η» και το «ω»,
προφέρονταν σε διπλάσιο χρόνο
Δίχρονα δηλ πότε μακρά και πότε βραχέα είναι τα «α». «ι». «υ»

6. Κανόνες τονισμού Αρχαίων Ελληνικών Σκηνή 6
Καταχρηστικές
Κύριες δίφθογγοι
δίφθογγοι Είμαστε
Είμαστε πάντα
πάντα μακρόχρονε
μακρόχρονε ς
ς
Είμαστε
Μακρόχρονες
Αλλά όταν βρεθούμε
στο τέλος της λέξης
γινόμαστε
βραχύχρονες
Οι δίφθογγοι τόσο οι κύριες όσο και οι καταχρηστικές είναι πάντα
μακρόχρονες.
Προσοχή εξαιρούνται το «αι» και το «οι» όταν βρίσκονται στο τέλος
μιας λέξης!!!

7. Κανόνες τονισμού Αρχαίων Ελληνικών Σκηνή 7
Η οξεία μου Δεν αντέχω
πάει πιο την
περισπωμένη
πολύ
Βοήθεια…
Η οξεία μου Δεν αντέχω
πάει πιο την
πολύ περισπωμένη
Βοήθεια…
Ήρθε η ώρα να μάθουμε να τονίζουμε σωστά!!!
Κανόνας πρώτος:
Τα βραχύχρονα φωνήεντα τονίζονται πάντα με οξεία
Πχ. νέος, ναός

8. Κανόνες τονισμού Αρχαίων Ελληνικών Σκηνή 8
Άρα οξεία
Κανόνας δεύτερος:
Η προπαραλήγουσα παίρνει πάντα οξεία!!!
π.χ άνθρωπος, πρόγονος

9. Κανόνες τονισμού Αρχαίων Ελληνικών Σκηνή 9
Η
λήγουσα
βραχέα
Η λήγουσα
μακρά άρα ο
τόνος
κατεβαίνει
Κανόνας τρίτος
Όταν η λήγουσα είναι μακρόχρονη, η προπαραλήγουσα δεν
τονίζεται !!!
Για παράδειγμα στη λέξη πρόγονος, τονίζεται προπαραλήγουσα γιατί
η λήγουσα είναι βραχύχρονη
Στη γενική ενικού ο τόνος κατεβαίνει στη παραλήγουσα, γιατί η
λήγουσα γίνεται μακρόχρονη: του προγόνου

10. Κανόνες τονισμού Αρχαίων Ελληνικών Σκηνή 10
Άρα
οξεία Τι τόνο
να
βάλω;
Η λήγουσα είναι
μακρόχρονη
Η παραλήγουσα είναι
επίσης μακρόχρονη
Τέταρτος κανόνας:
Η μακρόχρονη παραλήγουσα, όταν τονίζεται,παίρνει οξεία, αν η
λήγουσα είναι μακρόχρονη!!!
π.χ μνή - μη

11. Κανόνες τονισμού Αρχαίων Ελληνικών Σκηνή 11
Άρα
περισπωμέν Τι τόνο
η να
βάλω;
Η λήγουσα είναι
Η παραλήγουσα είναι βραχύχρονη
μακρόχρονη
Πέμπτος κανόνας:
Η μακρόχρονη παραλήγουσα, όταν τονίζεται, παίρνει
περισπωμένη , αν η λήγουσα είναι βραχύχρονη!!!

12. Ερωτήσεις
Ερώτηση 1
Τι τόνο και τι πνεύμα θα βάλετε στη λέξη «υιος»;
 Α. Ψιλή και οξεία
 Β. Δασεία και οξεία
 Γ. Ψιλή και περισπωμένη

13. Ερωτήσεις
Ερώτηση 1
Τι τόνο και τι πνεύμα θα βάλετε στη λέξη «υιος»;
 Α. Ψιλή και οξεία
 Β. Δασεία και οξεία
 Γ. Ψιλή και περισπωμένη
Υπόδειξη :Το πρώτο γράμμα είναι το φωνήεν «υ» και η συλλαβή που τονίζεται είναι
βραχύχρονη «ο»

14. Ερωτήσεις
Ερώτηση 1
Τι τόνο και τι πνεύμα θα βάλετε στη λέξη «υιος»;
 Α. Ψιλή και οξεία
 Β. Δασεία και οξεία
 Γ. Ψιλή και περισπωμένη
Σωστά. Το αρχικό φωνήεν είναι το «υ» που παίρνει πάντα δασεία και η συλλαβή
που τονίζεται είναι βραχύχρονη «ο», άρα παίρνει οξεία

15. Ερωτήσεις
Ερώτηση 2
Βάση ποιου κανόνα θα τονίζατε τη λέξη «κατοικος;
 Α. Βάση του πέμπτου κανόνα
Β. βάση του τέταρτου κανόνα
 Γ. Βάση του δεύτερου κανόνα

16. Ερωτήσεις
Ερώτηση 2
Βάση ποιου κανόνα θα τονίζατε τη λέξη «κατοικος;
 Α. Βάση του πέμπτου κανόνα
 Β. Βάση του τέταρτου κανόνα
 Γ. Βάση του δεύτερου κανόνα
Υπόδειξη : Η λέξη «κατοικος» δεν τονίζεται στην παραλήγουσα αλλά στην
προπαραλήγουσα

17. Ερωτήσεις
Ερώτηση 2
Βάση ποιου κανόνα θα τονίζατε τη λέξη «κατοικος»;
 Α. Βάση του πέμπτου κανόνα
 Β. Βάση του τέταρτου κανόνα
 Γ. Βάση του δεύτερου κανόνα
Σωστά. Γιατί τονίζεται στην προπαραλήγουσα και ο δεύτερος κανόνας αναφέρει ότι
πρέπει να βάλλουμε οξεία.

18. Στόχοι
•Να γίνει κατανοητό πώς χρησιμοποιούνται τα τονικά σημεία της Αρχαίας
Ελληνικής
Ανακεφαλαίωση
•Οι τόνοι της Αρχαίας Ελληνικής είναι 3 .Η οξεία (), η βαρεία (/) και η
περισπωμένη (~).Τόνο τοποθετούμε μόνο στα φωνήεντα.
•Τα πνεύματα είναι 2 και τοποθετούνται στο πρώτο φωνήεν ή δίφθογγο κάθε
λέξης: Η ψιλή (> ) και η δασεία (<).
•Για να μπορούμε να τονίζουμε σωστά τις λέξεις της Αρχαίας Ελληνικής
χρειάζεται να γνωρίζουμε καλά τη διάκριση φωνηέντων.
•Τα βραχύχρονα φωνήεντα τονίζονται πάντα με οξεία.
•Η προπαραλήγουσα παίρνει πάντα οξεία.
•Όταν η λήγουσα είναι μακρόχρονη, η προπαραλήγουσα δεν τονίζεται.
•Η μακρόχρονη παραλήγουσα, όταν τονίζεται, παίρνει οξεία, αν η λήγουσα είναι
μακρόχρονη
•Η μακρόχρονη παραλήγουσα, όταν τονίζεται, παίρνει περισπωμένη , αν η
λήγουσα είναι βραχύχρονη.