Kwaliteit Op De Bouwplaats

Tevreden klanten zijn ook mondige klanten. Bedrijven in de uitvoerende bouw moeten er daarom alles
aan doen om de zorg voor de kwaliteit van bouwproducten op een gestructureerde wijze in hun be-
drijfsvoering in te passen. Om kwaliteitsbepalende proces- en productfactoren te kunnen beheersen,
ontwikkelden zij een stelsel van kwaliteitszorg. Daarin zijn procedures en documenten vastgelegd, ta-
ken en verantwoordelijkheden afgebakend en middelen gedefinieerd.
Toch melden afnemers van bouwproducten gebreken en tekortkomingen in geleverde product- en ge-
bruikskwaliteiten. Kwaliteitszorg door afzonderlijke bedrijven leidt dus blijkbaar niet automatisch
tot een goed eindproduct. Willen bedrijven de gevraagde kwaliteit kunnen leveren, dan moet kwali-
teitszorg ‘van de tekentafel af tot op de bouwplaats worden doorgezet’. De kwaliteit van bouwpro-
ducten is immers het resultaat van de activiteiten van alle bij een bouwproces betrokkenen. Het is
daarom de gedeelde verantwoordelijkheid van de bouwpartners: het is de optelsom van de bijdragen
die ieder van die partners realiseert.

Kwaliteit op de bouwplaats:
Zeg wat je doet, en doe wat je zegt!

Auteur: Lenard Brokelman, senior consultant, PRC
Bron: Kwaliteit op de bouwplaats: zeg wat je doet, en doe wat je zegt!
Uitgever: Stichting Research Rationalisatie Bouw , Baarn : (2000)

1 KWALITEITSVERLIES DOOR ONVOLDOENDE PROCESBEHEERSING
De inhoud van het artikel is gebaseerd op zogenaamde rondetafelgesprekken die zijn gevoerd met
ruim 40 deelnemers uit alle disciplines van het bouwproces. De gesprekken hadden tot doel om de er-
varingen met bouwproductkwaliteit van de deelnemers te horen en hun visie daarop te vernemen.
Unaniem zijn de gespreksdeelnemers van oordeel, dat kwaliteitsverlies op de bouwplaats ontstaat
door onvoldoende procesbeheersing. Oorzaken voor onvoldoende procesbeheersing zijn:

• Gebrekkige samenwerking.
Deze uit zich in een geringe betrokkenheid en in onvoldoende onderlinge afstemming van betrok-
kenen bij het totaal van de bouwopgave en is het gevolg van:
− prijsconcurrentie
− door de arbeidsverdeling gefragmenteerde verantwoordelijkheden.
• Tijdsdruk.
Deze is het gevolg van:
− te weinig speling in de planning in de fasen voorafgaand aan de uitvoeringfase
− stagnatie in de informatievoorziening
− onvoldoende vakmanschap
− tekorten aan personele en materiële capaciteiten
− inefficiency tijdens de uitvoeringsfase.

• Onvoldoende toe- en opzicht in vooral de woningbouw.

Kwaliteit op de bouwplaats .doc Auteur: Ing. L. Brokelman, Senior consultant PRC Pagina 1 van 8

1.1 Gebrekkige samenwerking

In de bouw worden tot op heden de verschillende bouwfuncties meestal strikt gescheiden (= arbeids-
verdeling) en in onderscheiden bouwprocesfasen door bouwpartners uitgevoerd. Daarbij wisselen per
project de samenwerkingsverbanden en wordt op de bouwmarkt op prijs geconcurreerd. De arbeids-
verdeling leidt tot gefragmenteerde verantwoordelijkheden.
De gespreksdeelnemers kozen als vertrekpunt voor hun visie het productiepersoneel op werkplekken
in kantoor, fabriek en bouwplaats. Zij leveren immers op die plaatsen bijdragen aan de totstandko-
ming van het bouwproduct. Omdat de bouwplaats als het ware het brandpunt is waarin de resultaten
van alle bijdragen samenkomen, komen gebreken en tekortkomingen in die resultaten uiteindelijk op
de bouwplaats aan het licht. Zij verstoren daar het productieproces en leiden tot kwaliteitsverlies.
Een goede organisatie van het bouwproject vormt dan ook de basis voor kwaliteitszorg. De ingrediën-
ten zijn bekend: plannen, uitvoeren, controleren en corrigeren/bijsturen. Deze ingrediënten leiden
tot een efficiënt productieproces als voorwaarde om de bouwproductkwaliteit te kunnen leveren die
de afnemers wensen.
Alle activiteiten ten behoeve van het bouwproduct moeten erop gericht zijn het werk op de bouw-
plaats beheerst - dat wil zeggen: planmatig en ongestoord - te laten verlopen. Alle betrokkenen bij
het project moeten hun bijdragen daarop afstemmen.

1.2 Tijdsdruk
Vaak staat de productie onder tijdsdruk. Vakwerk slaat dan door tijdsdruk om in haastwerk. Vaak
noodgedwongen. Haastwerk leidt tot fouten, die hersteld moeten worden. En dat kost tijd! Tijd die
er onvoldoende is. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van een steeds verder oplopende tijdsdruk. Kort-
om, fouten tasten de efficiency en de voortgang van het productieproces aan en leveren - al dan niet
hersteld - kwaliteitsverlies op.

Tijdsdruk bouwt zich in de productieketen op. Loopt één van de bedrijven in de productieketen een
productieachterstand op, dan moet die achterstand door de volgende bedrijven in de keten worden
opgevangen en ingelopen. Doorgeven van productieachterstand heeft tot gevolg dat de tijdsdruk het
hoogst is - het meest gevoeld wordt - in de bedrijven die het laagst in de productieketen zitten.
Achtereenvolgens zijn dat: de aannemers, de toeleveranciers van goederen en de gespecialiseerde
aannemers.
De belangrijkste oorzaken van de toenemende tijdsdruk zijn:
• Niet reële planning

De speling in de planning komt al in het voortraject in het gedrang. Dat gebeurt omdat opdrachtge-
vers de oplevering van het gebouw om vaak economische reden op een bepaalde kalenderdag stellen
en die handhaven ook al start de uitvoering van het project later dan aanvankelijk gepland. De be-
langrijkste redenen om de geplande start van de uitvoering uit te stellen zijn (combinaties van):
− te laat verleende bouwvergunningen door bezwaarprocedures, schoongrondverklaringen et cetera
− opdrachtgevers schrijven korte bouwtijden voor om de prijs te drukken
− de financiering is nog niet rond
− stagnatie in de verkoop van woningen of in de verhuur van m2 vloeroppervlak bedrijfsgebouw
waardoor de architect en zijn adviseurs te laat opdracht krijgen om het project uit te werken.


• Stagnerende informatievoorziening
Beslissingen die belangrijk zijn voor de voortgang van het project worden te laat genomen. Daardoor
hapert de informatievoorziening: informatie (tekeningen, technische omschrijvingen, afspraken) komt
te laat en/of is niet compleet en/of bevat fouten. Het legt een druk op de werkvoorbereiding en via
de werkvoorbereiding op de uitvoering.
• Onvoldoende capaciteit

De krapte op de arbeidsmarkt aan vooral geschoold, kundig personeel, leidt in personeel opzicht tot
een tekort aan productiecapaciteit. Om klanten tevreden te stellen (aan zich te binden) en om moge-
lijke leegloop op te vangen als al aangenomen projecten worden uitgesteld, worden niettemin en vaak
tegen beter weten in, productieplanningen opgesteld die niet zijn afgestemd op de beschikbare pro-
ductiecapaciteiten. Daardoor treedt stagnatie op in de levering van goederen en diensten. De capaci-
teitsproblemen worden nog versterkt als goederen en diensten op het laatst mogelijke moment wor-
den ingekocht, omdat prijs prevaleert boven kwaliteit.

Door (constante) tijdsdruk kunnen medewerkers het opgedragen werk soms niet meer aan. Zij kunnen
de problemen waarmee ze worden geconfronteerd oplossen en krijgen (daarbij) geen steun van hun
leidinggevenden. Daardoor voelen ze zich ‘in de steek gelaten’. In zulke situaties ervaren medewer-
kers tijdsdruk als werkdruk. Indien medewerkers voortdurend werkdruk ervaren, beïnvloedt dat het
moreel en raken ze gedemotiveerd. Het gevolg is dat zij geen extra inspanning (bijvoorbeeld in de
vorm van overuren) meer wensen te leveren, afspraken niet meer (stipt) nakomen en geen verant-
woordelijkheid meer willen dragen voor de kwaliteit van het werk. Medewerkers die zich onder die
omstandigheden wel extra willen inspannen, lopen het risico af te knappen door stress (burn-out,
overspannen).

1.3 Onvoldoende toe- en opzicht
Tussen de utiliteit- en woningbouw bestaat een verschil tussen toe- en opzicht door uitvoerders en
opzichters.
In de utiliteitsbouw is opzicht eerder regel dan uitzondering. Daar controleren kundige opzichters of
technisch adviseurs de kwaliteit van het (op te leveren) werk.
In de woningbouw is opzicht echter eerder uitzondering dan regel. In elk geval doen opzichters dat
niet dagelijks. Ook wordt soms de kundigheid in twijfel getrokken van degenen die namens de op-
drachtgevers (de toekomstige bewoners) bij (deel)opleveringen worden betrokken.
In de utiliteit- en woningbouw hebben uitvoerders nauwelijks meer de tijd om hun toezichthoudende
taak naar behoren te kunnen uitvoeren.
Onvoldoende toe- en opzicht komen de bouwproductkwaliteit niet ten goede. Als regelmatig en kundig
toe- en opzicht ontbreekt, is de verleiding voor de uitvoeringsverantwoordelijken groot om fouten
niet te herstellen, maar voor lief te nemen en te verdoezelen. Er zijn niet veel projectleiders of uit-
voerders die ter wille van de voortgang van de werkzaamheden onder druk van de tijd die verleiding
kunnen weerstaan.


2 RISICOPROFIEL ALS VERBETERINSTRUMENT
Op basis van de onderzoeksresultaten zijn op hoofdlijnen maatregelen geformuleerd die een gunstige
uitwerking hebben op het leveren van bouwproductkwaliteit op de bouwplaats. Maatregelen die de
samenwerking bevorderen, die de tijdsdruk verminderen en het toe- en opzicht verbeteren. Deze
maatregelen zijn in de onderstaande tabel weergegeven. Gegeven een project, biedt de tabel de mo-
gelijkheid om aan te geven of de maatregelen in dat project worden toegepast.

2.1 Risicoprofiel

Maatregelen Nee Ja

1 Bevorderen samenwerking
1.1 Bij de projecten werkvoorbereiding zijn ervaren uitvoeringsdeskundigen betrok-
ken
1.2 Er wordt gewerkt met vaste toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers
1.3 Toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers beschikken over de voor hen relevan-
te informatie
1.4 Toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers zijn geselecteerd op
prijs/kwaliteitverhouding
1.5 Besluitvorming- en overlegstructuren liggen vast
1.6 Met alle partners is het project tijdens een kick-off meeting doorgesproken
2 Verminderen tijdsdruk
2.1 Bouwtijd (werkvoorbereiding + uitvoering) is reëel
2.2 Benodigd bouwplaatsmanagement/staf is qua omvang aanwezig en competent
2.3 Benodigde productiecapaciteiten (mensen, materiaal, materieel) zijn tijdig aanwe-
zig
2.4 Informatie is tijdig aanwezig, compleet en van goede kwaliteit
2.5 Er wordt gewerkt met vaste, competente ploegen medewerkers
2.6 Bouwplaats/werkplekken zijn veilig en efficiënt ingericht
2.7 Het uitvoeringsproces wordt doeltreffend beheerst (gepland, gestuurd en bijge-
stuurd)
2.8 Werkoverleg wordt doeltreffend en doelmatig gevoerd
2.9 Ieder weet wat hij moet doen: taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden lig-
gen duidelijk
2.10 Problemen zijn bespreekbaar, oplossingen worden gefaciliteerd
3 Verbeteren toe- en opzicht
3.1 Uitvoerend personeel respecteert elkaars werk en signaleert fouten
3.2 Uitvoerder voert dagelijks toezicht uit op de werkzaamheden
3.3 Van de zijde van de bouwdirectie/klant wordt regelmatig deskundig opzicht uitge-
oefend
3.4 Kwaliteiten/hoeveelheden van goederen worden bij af- en opleveringen objectief
gecontroleerd

Veronderstelt mag worden, dat sommige van de maatregelen een gunstiger uitwerking hebben op de
bouwproductkwaliteit dan andere. Dat zou betekenen dat aan elke maatregel een zeker gewicht moet
worden toegekend om tot uitdrukking te brengen in welke mate de maatregelen de bouwproductkwali-
teit gunstig beïnvloeden. Daarvan is afgezien, omdat het risicoprofiel is opgezet met het doel de ef-
fecten van de maatregelen op de bouwproductkwaliteit indicatief te duiden. Niet om die effecten
met mathematische zekerheid te voorspellen.


2.2 Risicoprofiel ingevuld (fictief)
Voor een project zou het risicoprofiel als volgt kunnen worden ingevuld:

Maatregelen Nee Ja

1.1 Bij de projecten werkvoorbereiding zijn ervaren uitvoeringsdeskundigen betrok- x
ken
1.2 Er wordt gewerkt met vaste toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers x
1.3 Toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers beschikken over de voor hen relevan- x
te informatie
1.4 Toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers zijn geselecteerd op x
1.5 Besluitvorming- en overlegstructuren liggen vast x
1.6 Met alle partners is het project tijdens een kick-off meeting doorgesproken x
2.1 Bouwtijd (werkvoorbereiding + uitvoering) is reëel x
2.2 Benodigd bouwplaatsmanagement/staf is qua omvang aanwezig en competent x
2.3 Benodigde productiecapaciteiten (mensen, materiaal, materieel) zijn tijdig aanwe- x
zig
2.4 Informatie is tijdig aanwezig, compleet en van goede kwaliteit x
2.5 Er wordt gewerkt met vaste, competente ploegen medewerkers x
2.6 Bouwplaats/werkplekken zijn veilig en efficiënt ingericht x
2.7 Het uitvoeringsproces wordt doeltreffend beheerst (gepland, gestuurd en bijge- x
stuurd)
2.8 Werkoverleg wordt doeltreffend en doelmatig gevoerd x
2.9 Ieder weet wat hij moet doen: taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden lig- x
gen duidelijk
2.10 Problemen zijn bespreekbaar, oplossingen worden gefaciliteerd x
3.1 Uitvoerend personeel respecteert elkaars werk en signaleert fouten x
3.2 Uitvoerder voert dagelijks toezicht uit op de werkzaamheden x
3.3 Van de zijde van de bouwdirectie/klant wordt regelmatig deskundig opzicht uitge- x
oefend
3.4 Kwaliteiten/hoeveelheden van goederen worden bij af- en opleveringen objectief x
gecontroleerd

Totaal aantal nee’s en ja’s 12 8

Het aantal nee’s bedraagt 12; het aantal ja’s 8. Het aantal van de 12 nee’s betekent, dat de niet ge-
nomen maatregelen de overhand hebben. Dat is een indicatie dat het risico van kwaliteitsverlies
groot is. Kortom, de bouwproductkwaliteit staat onder druk.
Dit voorbeeld is verbeeld in de onderstaande tabel. De tabel waarin het risico van kwaliteitsverlies
op indicatieve wijze in relatie is gebracht met het aantal keren dat in het risicoprofiel nee’s worden
gescoord.


2.3 Risico duiding

Aantal nee’s →

20x 15x voor- 10x 5x 0x
beeld
⇓
19 18 17 16 14 13 12 11 9 8 7 6 4 3 2 1

Foute boel ! Oppassen ! Prima zo !
Risico onaanvaardbaar. Risico te groot. Risico acceptabel.
Organiseer procesbeheer-sing Verbeter de procesbeheersing op Houd niveau van procesbeheer-
opnieuw, maar nu goed. onderdelen. sing in stand.


Bijlage: Formulier risicoprofiel

Maatregelen Nee Ja

1.1 Bij de projecten werkvoorbereiding zijn ervaren uitvoeringsdeskundigen betrok-
ken
1.2 Er wordt gewerkt met vaste toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers
1.3 Toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers beschikken over de voor hen relevan-
te informatie
1.4 Toeleveranciers/gespecialiseerde aannemers zijn geselecteerd op
1.5 Besluitvormings- en overlegstructuren liggen vast
1.6 Met alle partners is het project tijdens een kick-off meeting doorgesproken

2.1 Bouwtijd (werkvoorbereiding + uitvoering) is reëel
2.2 Benodigd bouwplaatsmanagement/staf is qua omvang aanwezig en competent
2.3 Benodigde productiecapaciteiten (mensen, materiaal, materieel) zijn tijdig aanwe-
zig
2.4 Informatie is tijdig aanwezig, compleet en van goede kwaliteit
2.5 Er wordt gewerkt met vaste, competente ploegen medewerkers
2.6 Bouwplaats/werkplekken zijn veilig en efficiënt ingericht
2.7 Het uitvoeringsproces wordt doeltreffend beheerst (gepland, gestuurd en bijge-
stuurd)
2.8 Werkoverleg wordt doeltreffend en doelmatig gevoerd
2.9 Ieder weet wat hij moet doen: taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden lig-
gen duidelijk
2.10 Problemen zijn bespreekbaar, oplossingen worden gefaciliteerd

3.1 Uitvoerend personeel respecteert elkaars werk en signaleert fouten
3.2 Uitvoerder voert dagelijks toezicht uit op de werkzaamheden
3.3 Van de zijde van de bouwdirectie/klant wordt regelmatig deskundig opzicht uitge-
oefend
3.4 Kwaliteiten/hoeveelheden van goederen worden bij af- en opleveringen objectief
gecontroleerd

Totaal aantal nee’s en ja’s

Aantal nee’s →

20x 15x 10x 5x 0x

19 18 17 16 14 13 12 11 9 8 7 6 4 3 2 1

Foute boel ! Oppassen ! Prima zo !
Risico onaanvaardbaar. Risico te groot. Risico acceptabel.
Organiseer procesbeheersing op- Verbeter de procesbeheersing op Houd niveau van procesbeheersing
nieuw, maar nu goed. onderdelen. in stand.


Kwaliteit Op De Bouwplaats

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Kwaliteit Op De Bouwplaats

Similar to Kwaliteit Op De Bouwplaats (20)

Kwaliteit Op De Bouwplaats