3. makipamuhay sa kanilang kapwa, at mapahalagahan ang wastong pagbigkas, paggamit ng mga pahayag, at istrukturang
kagandahan ng buhay na kanilang ginagalawan.” panggramatiko. Sa kasanayan sa pagbasa, nalilinang ang husay
Ayon naman kay Giron, (Paraluman, 2003), “Upang sa pagpapalawak ng talasalitaan o pagkilala sa mga salita,
makalikha ng pamayanang may sapat na kaalaman at may pag-unawa, at kasanayan sa pag-aaral at pananaliksik. At sa
suporta sa pamahalaang demokrasya, ang mga paaralan ay pagsulat, napagaganda ang ayos ng sulat-kamay, naiaangat ang
kailangang makabuo ng mga gradweyt na mapanuri, kritikal, kasiglahan sa antas ng pagkatha at kasiya-siyang kaayusang
at kapaki-pakinabang.” pansulatin.
Binanggit din ni Giron na ang kalinangan ng ating sariling Ipinakita ni Villamin (1990), ang Palatuntunan sa buong
wika ang magsisilbing buklod ng ugnayan at daan upang ang wika sa pamamagitan ng concept map. Sinabi rin niya na sa
bawat mag-aaral ay makapag-isip na nakatuon sa pandaig- anumang gawaing pangwika, kailangang maliwanag ang kai-
digang kalagayan (think globally) at gumawa batay sa mga sipan upang magkaunawaan at walang komunikasyon kung
adhikaing pambansa (act locally). walang pagkakaunawaan.
Ang aklat na ito, Mga Estratehiya at mga Banghay- Sinasabing kung nauunawaan ng bata ang kanyang binasa,
Aralin sa Pagtuturo ng Filipino para sa Elementarya maisusulat niya ito; kung nauunawan ang napakinggan,
(Baitang 4-6) ay binuo upang matulungan, mabigyang-gabay, masasabi niya ito o kaya ay maisusulat din.
mapalawak at mapaunlad ang kaalaman ng guro sa pagtuturo
ng wika, pagbasa, at pagsulat.
Sa paaralang elementarya, ang araling Filipino ay tinatawag Pakikinig
na Sining ng Komunikasyon sa Filipino mula Kinder hang-
gang sa Ikaanim na Baitang. Sa araling ito, magkakaugnay na
itinuro ang mga makrong kasanayang nauukol sa Pakikinig,
Pagsasalita, Pagbasa, at Pagsulat. Makikita sa Philippine
Elementary Learning Competencies (PELC) o Pang-elementaryang
Kasanayan sa Pagkatuto na ipinamamahagi ng Kawanihan Pagsulat Pagbasa Pagsasalita
ng Edukasyong Elementarya ng DepED ang mga batayang
kasanayan na dapat matamo ng mga mag-aaral sa bawat taon
ng kanilang pag-aaral sa elementarya.
Ang asignaturang ito ay lumilinang sa mga kasanayan sa
pakikinig, pagsasalita, pagbasa, pagsulat, at pag-iisip sa Filipino.
Saklaw ng mga kasanayan sa pakikinig ang masusing pagkilatis Pag-iisip
at mabisang pag-unawa. Sa pagsasalita naman, nasasanay sa
iii
4. Ayon naman kay Liwanag (2003), dalawa ang pangunahing 6. Hindi lubusang nakatutulong upang matutuhan ng mga
layunin ng pagtuturo ng Filipino bilang subject sa ating pam- mag-aaral ang iba pang asignatura na ginagamitan ng
bansang paaralan. Sa kanyang binasang papel sa Forum ng Filipino bilang wikang panturo.
Komisyon ng Wikang Filipino, binanggit niya ang ganito: “Una, 7. Nanatiling napakababa ng iskor sa National Secondary
tulad ng itinatadhana ng Patakarang Edukasyong Bilinggwal, Achievement Test (NSAT) 64% sa loob ng tatlong taon.
itinuturo ito bilang isang subject pangwika. Ikalawa, upang
magamit ang wikang ito bilang wika ng klase sa iba pang subject
na ginagamitan ng Filipino bilang wikang panturo. Malinaw Sa tulong ng mga obserbasyong nakalap mula sa mga
ang pagkakaiba ng dalawang layunin subalit magkatuwang isinagawang konsultasyon, nabuo ang kapasyahang nararapat
sa kaganapan ng pagkatuto. Kailangang matutuhan ang na magkaroon ng pagre-refocus ang kurikulum ng Filipino sa
Filipino bilang isang wikang may sariling kakayahan upang batayang edukasyon. Narito ang mga naisagawang hakbangin
ito’y epektibong magamit sa pagkatuto ng iba pang subject na tungo rito.
ginagamitan nito.”
1. Naghanda ng isang batayang framework
Simula noong 1998, ang DepED ay nagsasagawa na ng mga
pangunahing hakbang upang rebyuhin ang umiiral na kuriku- Sa nasabing framework, malinaw na ang panguna-
lum. Sa mga konsultasyong isinagawa sa iba’t ibang sektor, hing mithiin ng pagtuturo ng Filipino ay makalinang
naririto ang karaniwang naging obserbasyon. ng isang mag-aaral na maging mahusay sa pakikipag-
talastasan sa Filipino. Kinakailangang taglay niya ang
1. Paulit-ulit lamang ang estrukturang gramatikal na apat na kasanayang makro – pakikinig, pagsasalita,
itinuro mula sa elementarya hanggang sa tersyarya. pagbasa, at pagsulat. Dapat ding taglayin niya ang mga
Hindi panlinggwistika ang pagsusuri at pag-aanalisang kaalamang hinihingi tulad ng kaalamang gramatikal,
ginagawa. discourse, strategic, at sosyolinggwistik. Sa proseso ng
2. Hindi naihahanda ang mga mag-aaral tungo sa pagpa- pagkatuto, ang mga aralin ay hahanguin sa mga asig-
palawak ng kaalamang hinihingi sa kolehiyo. naturang pangnilalaman.
3. Hindi lubusang nililinang ang apat na komponent ng 2. Tiniyak na deskripsyon bilang isang asignatura
kasanayang komunikatibo (kaalamang gramatikal,
Sa binagong kurikulum para sa batayang edukasyon,
kaalamang diskors, kaalamang strategic, at kaalamang
ang Filipino ay makikilala bilang isa sa mga pantulong
sosyolinggwistik).
na asignatura. Bilang pantulong na asignatura sa ele-
4. Hindi wastong pagtalakay sa panitikan bilang isang mentarya, binigyan ng pokus ang paglinang sa apat na
disiplina. makrong kasanayan at sa kaisipang Pilipino.
5. Hindi halos napagtutuunan ng pansin ang paglinang sa Sa lebel 4-6, ang pantulong na asignatura na ito ay
mga kasanayan at kaalaman sa masining na pagbasa at lilinang sa kakayahan at kasanayan ng mga mag-aaral
malikhaing pagsulat. na gamitin ang Filipino sa malikhain at kritikal na pag-
iv
5. iisip at maging mahusay sa pakikipagtalastasan. At sa estratehiya at paraan ng pagtuturo, sa mga paraan ng
pagtatapos ng lebel 6, inaasahang ang mga mag-aaral pagtataya, at aktwal na aplikasyon ng mga ito sa klase.
ay nakapagbubuod ng binasa at pinakinggan, nakabubuo
ng pangungusap gamit ang mga sangkap ng iba’t ibang Sinikap na mailahad sa aklat na ito ang mga napa-
bahagi ng pananalita, nakagagamit ng diksyunaryo, panahong kaalaman at impormasyon hinggil sa mga
thesaurus, at iba pang sanggunian sa paghanap ng praktikal at epektibong dulog sa pagtuturo ng Filipino
impormasyon. Inaasahan ding nakapag-aayos ng napa- sa Ikaapat hanggang sa Ikaanim na Baitang. Ibinatay
kinggang teksto at naililipat ang impormasyon tungo sa ang aklat na ito sa mga teorya at simulaing magbigay-
iba pang anyo ng pagpapahayag. Nagagamit ang iba’t hugis at buhay sa mga ito upang mabisang magamit ng
ibang pangungusap sa pagpapaliwanag, nakapagbibigay- mga guro sa paglinang ng kakayahang komunikatibo ng
solusyon sa mga suliranin batay sa karanasan at mga mga mag-aaral.
natutuhang kaalaman sa anumang sitwasyon, at nakasu-
Ang aklat na ito ay nahahati sa dalawang bahagi:
sulat ng iskrip, paglalarawan, pictorial essay, o talumpati
Ang unang bahagi ay ang pagtalakay sa Metodo, Estrate-
sa tulong ng mga ideya/tala na binuo ng klase.
hiya, at Teknik sa Pagtuturo ng Filipino; ang ikalawang
Sa kasaysayan ng pagtuturo ng wika, tayong mga guro bahagi naman ay tungkol sa Iba’t Ibang Mungkahing
ay nakaranas sa pagdating at paggamit ng maraming Estratehiya sa Pagtuturo ng Filipino sa Apat na Makro:
pamamaraan na unti-unting kumukupas o nawawala sa Pakikinig, Pagsasalita, Pagbasa, at Pagsulat sa Filipino.
paglipas ng ilang panahon. Isa itong siklikal na proseso Makikita rito ang mga pamamaraang Pagtuturong
ng pagbabago at pag-unlad ng pagtuturo at pagkatuto ng Nakapokus sa Mag-aaral (Learner-Centered Teaching),
wika kung kaya patuloy na naghahanap ang mga guro ng ang Kooperatib at Kolaboratib na Pagkatuto (Cooperative
mga estratehiya/pamamaraan sa epektibong pagtuturo and Collaborative Learning), ang Pagkatutong Interaktibo
ng ugnayan ng mga makro ng komunikasyon tulad ng (Interactive Learning), ang Pagkatutong Integratib
pakikinig, pagsasalita, pagbasa, at pagsulat. (Integrative Learning), at Pagsasanib ng Iba’t Ibang Kata-
linuhan (Multiple Intelligences) sa banghay-aralin.
Para sa mabisang pagtuturo, ang mga kasanayan
ay malilinang sa pamamagitan ng mga sitwasyon at iba’t Ang ganap na pagkatuto ng anumang aralin ay
ibang kagamitan, estratehiya, at teknik/dulog tungo sa nasa masusing pagtuturo ng guro at ng aklat. Hangad
lubusang pagkatuto. naming maging instrumento ang aklat na ito upang ang
pagtuturo at pagkatuto ng Filipino ay maging makabu-
Layunin ng aklat na ito na makatulong upang mag- luhan at epektibo.
karoon ang mga guro (di lamang ang dati nang guro at
bagong guro kundi ang mga magiging guro) ng kaala-
man sa mga teorya, pananaw, at simulain sa pagtuturo
ng pakikinig, pagsasalita, pagbasa, at pagsulat sa mga Ang mga May-akda
v
6. MGA NILALAMAN
METODO, ESTRATEHIYA, AT TEKNIK SA PAGTUTURO NG WIKA
Ang Pagtuturo ng Pakikinig......................................
g 2 E. Pagtuturong Nakapokus sa mga Mag-aaral
(Learner-Centered Teaching) ................................. 12
I. Panimula........................................................................ 2 F. Pagkatuto na Tulung-tulong
(Cooperative Learning)............................................ 12
II. Dulog/Estratehiya at Teknik sa Pagtuturo
ng Pakikinig................................................................... 3 G. Pagkatutong Interaktibo (Interactive Learning) ... 13
A. Mga Mungkahing Estratehiya at Teknik H. Whole Language Education ................................... 13
sa Pakikinig .............................................................
g 4 I. Content-Centered Education .................................. 13
B. Mga Mungkahing Pag-aangkop ng Pagtuturo J. Pagkatutong Task-Based (Task-Based Learning) . 13
ng Pakikinig sa Pangangailangan
ng mga Mag-aaral ................................................... 5
III. Iba Pang Estratehiyang Ginagamit
sa Pagtuturo ng Wika ................................................... 14
Ang Pagtuturo ng Pagsasalita ................................... 8
A. Awtentikong Kagamitan ......................................... 14
I. Panimula........................................................................ 8 B. Mga Biswal .............................................................. 14
C. Role Play .................................................................. 14
II. Mga Estratehiyang Ginagamit sa Pagtuturo
ng Wika .......................................................................... 11 D. Mga Larong Pangwika ............................................ 14
A. Pamaraang Pagsasaling Pabalarila E. Pagpaparinig ng Awit ............................................. 16
(Grammar Translation Method) ............................ 11 F. Panayam o Interbyu ................................................ 16
B. Tuwirang Pamaraan (Direct Method) ................... 11 G. Pagtuturong Nakabatay sa Nilalaman
C. Pamaraang Audiolingual (Audiolingual Method) . 11 (Content-Based Instruction) .................................... 16
D. Pagdulog Komunikatibo.......................................... 12 H. Pagdulog Kahusayang Komunikatibo.................... 18
vi
7. I. Pamaraang Cooperative and Collaborative F. Estratehiyang Pagsusuri ng Impormasyon
Learning (CCL)........................................................ 18 [Fact Analyzer (FAN)] ............................................ 27
J. Information Chart (I-chart) .................................... 19
K. Informative Search (I-search) ................................. 19 Ang Pagpapalawak ng Talasalitaan......................... 28
L. List Group Label ...................................................... 19 A. Pagsusuring Pangkayarian
(Structural Analysis)............................................... 28
M. Dyad/Triad ............................................................. 20
B. Paggamit ng mga Palatandaang
N. Pagtuturong Nakapokus sa Mag-aaral
Nagbibigay-kahulugan (Context Clues).................. 29
(Learner-Centered Teaching) .................................. 20
O. Pagkatutong Integratibo ......................................... 20 C. Pag-uugnayan ng mga Salita (Word Association) . 31
P. Literature-Based Teaching...................................... 21 D. Paggamit ng Diksyunaryo ...................................... 33
E. Pagsagot sa Crossword Puzzle................................ 33
Ang Pagtuturo ng Pagbasa......................................... 21
Balanseng Programa sa Pagbasa.............................. 34
I. Panimula........................................................................ 21
II. Mga Estratehiya sa Pagtuturo ng Pagbasa Ang Pagtuturo ng Pagsulat ........................................ 35
Ayon sa Interaktibong Pananaw ................................. 24
A. Estratehiyang Dimensyonal I. Panimula ........................................................................ 35
(Dimensional Approach) ........................................ 24
II. Mga Yugto sa Pagsulat ................................................ 35
B. Pagsusuri sa Kayarian ng Kwento
(Story Grammar) ..................................................... 25 • Kahandaan sa Pagsulat .......................................... 35
C. Ugnayang Tanong at Sagot (UTS) o • Panimulang Pagsulat.............................................. 35
[Question and Answer Relationship (QAR)]........... 26
• Pinatnubayang Pagsulat......................................... 36
D. Tugunang Pagtatanong (Reciprocal Questioning
Request) ................................................................... 26 • Malikhaing Pagsulat ............................................... 36
E. Alam Na, Gustong Malaman, Nalaman/Natutuhan
(AGMN) [What I Know, What I Want to Find Out, Balanseng Programa sa Pagsulat
What I Learned (KWL)]........................................... 27 sa Elementarya ............................................................. 37
vii
8. MGA BANGHAY-ARALIN
Ikaapat na Baitang D. Pagsulat
• Pagsulat ng Pangunahing Detalye......................... 55
Aralin 1 ............................................................................... 38
A. Pakikinig
Aralin 3 ............................................................................... 56
• Pagtukoy sa mga Salitang Nagbababala
A. Pakikinig
at Nagpapahiwatig..................................................
g 38
• Pagguhit ng mga Paglalarawang Narinig .............
g 59
B. Pagsasalita
B. Pagsasalita
• Pagsusuri sa mga Pangungusap Ayon sa Gamit ... 41
• Pagtukoy sa mga Panlaping Ginamit
C. Pagbasa
sa Pagbuo ng Pandiwa ............................................ 60
• Pagbibigay-kahulugang Literal sa mga Tambalang
C. Pagbasa
Salita at Matatalinghagang Salita ......................... 44
• Pagtukoy sa mga Salitang
• Pagbibigay nang Malinaw ng Mahahalagang
Nagpapahiwatig ng Kahulugan ............................. 62
Detalye ng mga Katangian ng Tauhan .................. 45
• Pagkilala ng Opinyon at Katotohanan................... 62
D. Pagsulat
D. Pagsulat
• Paggamit ng Iba’t Ibang Bantas sa Pangungusap 46
• Pagsulat ng Liham na Nagbabalita ....................... 63
Aralin 2 ............................................................................... 47
A. Pakikinig Aralin 4 ............................................................................... 65
• Pagtukoy sa Konteksto sa Isang Usapang A. Pakikinig
Napakinggan ........................................................... 50 • Pagtukoy sa Kahalagahan ng
B. Pagsasalita mga Impormasyong Napakinggan ......................... 68
• Pag-uuri ng Pangngalan kung Kongkreto B. Pagsasalita
o Di-kongkreto ........................................................ 51 • Pag-uuri ng Pang-abay na Pamanahon,
C. Pagbasa Panlunan, at Pamaraan.......................................... 69
• Paggamit ng Dating Kaalaman sa Pagbibigay C. Pagbasa
ng Kahulugan ng Salita/Parirala ........................... 54 • Pagbibigay ng Paglalahat
• Pagtukoy ng Pamaksang Pangungusap................. 54 sa Magkakaugnay na Pangyayari .......................... 72
viii
9. • Pagkilala ng Pagkakaiba ng Piksyon C. Pagbasa
sa Di-piksyon .......................................................... 73 • Pagbasa ng mga Salitang Kaugnay
D. Pagsulat ng Iba’t Ibang Asignatura....................................... 92
• Pagsulat ng Isang Pagsasalaysay Batay • Pagbibigay ng Mahahalagang Detalye sa Balita .. 92
sa Ginawang Panayam ........................................... 75 D. Pagsulat
• Paggamit ng Angkop na Bantas
Aralin 5 ............................................................................... 76
sa mga Uri ng Pangungusap .................................. 95
A. Pakikinig
• Pagbabahagi ng mga Kaalamang Napakinggan ... 77 Aralin 2 ............................................................................... 96
A. Pakikinig
B. Pagsasalita
• Paglalahad ng Ulat sa Balitang Napakinggan...... 98
• Paggamit ng Pang-angkop na na, -ng, at - ...........
-g 80
B. Pagsasalita
C. Pagbasa
• Pagsasalaysay na Gamit ang Payak
• Pagkilala sa mga Salitang Hiram .......................... 83 at Tambalang Pangungusap................................... 101
• Pagsagot sa mga Tanong Tungkol sa mga C. Pagbasa
Impormasyong nasa Iba’t Ibang Bahagi ng Aklat . 84
• Pagbuo ng Mahahabang Salita
D. Pagsulat sa Tulong ng mga Panlapi ...................................... 103
• Pagtatala ng mga Impormasyong Nakukuha • Pagkilala ng Batayan ng Pagkakasunud-sunod
sa mga Bahagi ng Aklat .......................................... 85 ng mga Pangyayari sa Kwento ............................... 103
D. Pagsulat
Ikalimang Baitang • Paggamit ng Panipi at Kuwit
sa Tuwirang Sinabi ng Tauhan .............................. 105
Aralin 1 ............................................................................... 86
A. Pakikinig Aralin 3 ............................................................................... 106
• Pagsagot sa mga Tanong Tungkol sa Detalye A. Pakikinig
ng Balitang Napakinggan ....................................... 87 • Pagsasagawa ng Tagubiling Napakinggan............ 108
B. Pagsasalita B. Pagsasalita
• Paggamit sa Pagsasalaysay • Pagtukoy sa Payak na Pangungusap/Sugnay
ng mga Uri ng Pangungusap ................................. 90 na Makapag-iisa sa Hugnayang Pangungusap ..... 110
ix
10. C. Pagbasa B. Pagsasalita
• Pagbibigay ng Kahulugan ng Salita • Pag-uuri-uri ng Pangngalan ................................... 134
sa Pamamagitan ng Kasingkahulugan Nito.......... 112
C. Pagbasa
• Pagtukoy sa Talatang Tuwirang Nagsasaad
• Pagbibigay ng Kahulugan ng mga Salita
ng Paksang Pangungusap....................................... 113
Batay sa Ginamit na Panlapi ................................. 136
D. Pagsulat
• Pagsasabi ng Pangyayaring may
• Paggamit ng Tuldok-kuwit sa Paghihiwalay Ugnayang Sanhi at Bunga...................................... 137
ng Sugnay na Makapag-iisa
sa Hugnayang Pangungusap .................................. 115 D. Pagsulat
• Paggamit ng Iba’t Ibang Uri ng Pangngalan
Aralin 4 ............................................................................... 116 sa Pagsulat ng Balita .............................................. 138
A. Pakikinig
• Pagsagot sa mga Detalye ng Ulat .......................... 118 Ikaanim na Baitang
B. Pagsasalita
Aralin 1 ............................................................................... 140
• Pag-uuri-uri ng mga Pangngalan
Ayon sa Tungkulin .................................................. 120 A. Pakikinig
C. Pagbasa • Pagbibigay ng Tamang Reaksyon sa mga
Balita/Impormasyong Napakinggan ...................... 142
• Pagkilala ng Kahulugan ng Salita
sa Pamamagitan ng Pahiwatig na Salita .............. 124 B. Pagsasalita
• Pagpili ng mga Detalyeng Sumusuporta • Pagsasabi ng Sariling Palagay
sa Pangunahing Diwa ............................................. 124 sa Isyung Pinag-uusapan........................................ 144
• Pagbuo ng Balangkas na may Dalawa C. Pagbasa
o Higit pang Bahagi ............................................... 125
• Pagbibigay ng Kasalungat
D. Pagsulat na Kahulugan ng Salita .......................................... 147
• Pagsulat ng Patalastas o Anunsyo ......................... 127 • Paggamit ng mga Grapikong Pantulong
sa Pag-unawa sa Teksto.......................................... 147
Aralin 5 ............................................................................... 129
A. Pakikinig D. Pagsulat
• Pagbuo ng Balangkas Tungkol • Pagsasalin nang Pasulat ng mga Impormasyong
sa Napakinggang Teksto......................................... 131 Ipinahihiwatig ng mga Grapikong Pantulong.......
g 148
x
11. Aralin 2 ............................................................................... 150 Aralin 4 ............................................................................... 174
A. Pakikinig A. Pakikinig
• Pagsasalaysay Ayon sa Wastong • Pagpapakahulugan sa Iba’t Ibang
Pagkakasunud-sunod ............................................. 152 Huwarang Intonasyon ............................................ 177
B. Pagsasalita
B. Pagsasalita
• Paggamit nang Wasto sa Pangungusap
• Paggamit ng mga Sugnay na Pang-abay
ng mga Panghalip Panao ........................................ 154
na Pamanahon, Panlunan, at Pamaraan............... 180
C. Pagbasa
C. Pagbasa
• Pagtukoy sa mga Salitang Magkasalungat ........... 157
• Pagbibigay ng Kasingkahulugan ng Salita ........... 183
• Paggawa ng Balangkas ng Akdang Binasa ........... 157
• Pagsusunud-sunod ng mga Pangyayari
D. Pagsulat
sa Kwento at Pag-iisantabi
• Pagsulat ng Salaysay sa Tulong ng Balangkas ..... 160 ng Di-kailangang Detalye ....................................... 183
Aralin 3 ............................................................................... 162 D. Pagsulat
A. Pakikinig • Pagbuo ng Talatanungan Para
sa Isang Panayam .................................................. 187
• Pagsagot sa mga Tanong Tungkol sa mga Detalye
ng Seleksyon/Impormasyong Napakinggan........... 164
Aralin 5 ............................................................................... 187
B. Pagsasalita
A. Pakikinig
• Paggamit nang Wasto ng mga Panghalip
Bilang Paksang Pangungusap at Pinaglalaanan • Pagtukoy sa mga Pahayag na Napakinggan ......... 190
sa mga Pangungusap .............................................. 167 B. Pagsasalita
C. Pagbasa • Paggamit ng Pang-abay na Ingklitik ..................... 192
• Pagkilala ng mga Salitang
C. Pagbasa
Magkasingkahulugan ............................................. 170
• Pagbibigay ng Iba’t Ibang Kahulugan
• Pagkilala ng Opinyon at Katotohanan
ng Salita .................................................................. 196
sa mga Pahayag....................................................... 170
g
• Pagbibigay-hinuha sa mga Pangyayari ................. 196
D. Pagsulat
• Pagbuo ng Isang Sulatin Tungkol D. Pagsulat
sa Isang Reaksyon................................................... 173 • Pagsulat ng Talumpati ........................................... 197
1
12. • Ang kayariang balangkas ay itinuturo sa paggamit ng mga mag-aaral sa gawaing pangkomunikatibo na kanilang
mga paulit-ulit na pagsasanay. kahaharapin sa loob at labas ng silid-aralan.
Napansin ng mga kritiko na labis ang tuon sa Binanggit ni Espiritu (2004) na sa paglinang ng ka-
mekanikal na pag-uulit at pagmememorya ng mga kayahang komunikatibo, tinatayang makatutulong ang
hulwaran. Nakaligtaan ang mga mensahe at makatoto- sumusunod na mga estratehiya: awtentikong kagamitan,
hanang paggamit ng wika. Binanggit ni Arceo (2006). mga biswal, role play, at mga larong pangwika.
D. Pagdulog Komunikatibo Ang guro ang hanguan ng mga input at tagalikha ng
Layunin: iba’t iba at kawili-wiling mga gawaing pansilid-aralan
gaya ng laro, utos, maikling dula-dulaan, at pangkatang
• Maganyak ang mga mag-aaral na makilahok
gawain.
sa usapan
Kailangang isagawa ang isang bagay upang matu- E. P a g t u t u r o n g N a k a p o k u s s a m g a M a g - a a r a l
tuhan ito, ayon kay Johnson at Morrow (1980). (Learner-Centered Teaching)
Paraan ng Paggamit: Ang katawagang ito’y gamitin sa kurikulum at sa
• Ang guro ang tagapatnubay at tagaganyak upang ilang tiyak na teknik sa pagtuturo. Ang pagtuturong
makibahagi ang mga mag-aaral sa usapan. Iniiwasan nakapokus sa mga mag-aaral ay gumagamit ng teknik
ng guro ang pagpuna sa kaliit-liitang kamalian ng na:
mga mag-aaral. Iniwawasto ang kamaliang global 1. nakapokus sa mga pangangailangan, tunguhin, at
o iyong nakasasagabal sa daloy ng komunikasyon. istilo sa pag-aaral;
(na kay Espiritu (1986) Mga Istratehiya sa Pagtuturo 2. nagbibigay ng ilang pagkontrol sa mga mag-aaral.
ng Wika.) Halimbawa nito ay pangkatang gawain o pagsa-
Nagkaisa ang mga dalubwika na hindi sapat ang sanay;
kaalamang panggramatika upang magamit nang mabisa 3. nakadaragdag sa pagtitiwala sa sariling kakayahan
ang wika. Kailangan din ang kaalaman sa mga tuntuning at kagalingang pansarili; at
sosyokultural upang mapili ang angkop na sasabihin sa
mga tiyak na sitwasyon. Sinabi ni Espiritu (1986) na ayon 4. kurikulum na may konsultasyon at isinasaalang-
kay Hymes (1967), “Walang kabuluhan ang kaalamang alang ang input ng mga mag-aaral at hindi itina-
pambalarila kung hindi naman ito magagamit sa mabi- takda kaagad-agad ang mga layunin.
sang pakikipagtalastasan.” F. Pagkatuto na Tulung-tulong (Cooperative Learning)
Naniniwala rin ang mga dalubwika na sa pamaraang Sa pagiging kasapi sa isang pangkat, nagagawa ng
komunikatibo, hindi kailangang talikuran ang pananaw mga mag-aaral na magbahaginan ng mga impormasyon
na estruktural sa pagtuturo ng wika upang maihanda ang na laging naroon ang pagtutulungan sa isa’t isa.
12
13. Dagdag na konotasyon ng cooperative ay ang pagbibi- 3. Ang kahalagahan ng alituntunin sa pagsulat na
gay-diin nito sa sama-samang (collaborative) pagsisikap ng ito’y likas at umuunlad na katulad din ng alitun-
guro at mga mag-aaral upang matamo ang mga itinakdang tuning pasalita.
layunin.
Malawak ang nasasakop ng katawagang ito sa edu-
G. Pagkatutong Interaktibo (Interactive Learning) kasyon. Ang whole language ay isang pagdulog na gina-
Kailangan sa interaksyon hindi lamang ang pag- gamit upang mailarawan ang:
papahayag ng sariling ideya kundi pag-unawa rin 1. Pagkatuto na tulung-tulong;
sa ideya ng iba. Ang mga kalahok ay gumagawa 2. Pagkatutong partisipatori;
ng kahulugan sa pamamagitan ng interaksyon na laging 3. Pagkatutong nakapokus sa mga mag-aaral;
may nauunawaan sa isang konteksto. Karaniwang maki-
4. Integrasyon ng apat na kasanayan; at
kita sa isang klaseng interaktibo ang sumusunod:
5. Paggamit ng mga awtentiko at natural na wika.
1. Madalas ang mga gawaing pandalawahan
o pangkatan. I. Content-Centered Education
2. Paggamit ng mga awtentikong wika bilang input Ayon kina Brimton, Snow, at Weshe (1988) na ginamit
sa konteksto ng tunay na paggamit nito. ni Calamlam et. al (2006), ang Content-Centered Educa-
3. Paglikha ng mga tunay na wika para sa makabu- tion ay ang integrasyon ng pagkatuto ng mga nilalaman
luhang interaksyon. sa mga layunin ng pagtuturo ng wika. Ito’y ang mga
magkasabay na pag-aaral ng wika at paksang aralin na
4. Pagsasagawa ng mga gawaing pansilid-aralan
ang anyo at pagkakasunud-sunod ng paglalahad ng wika
bilang paghahanda para sa aktwal na paggamit
ay idinidikta ng nilalaman o ng paksa. Taliwas ito sa
ng wika sa labas.
nakagawiang pagtuturo na ang mga kasanayan sa wika
5. Pagpapasulat na totoo ang target na awdyens. ay itinuturo nang hiwalay at malayo sa konteksto ng pag-
H. Whole Language Education gagamitan nito.
Ang katawagang ito’y bunga ng mga pananaliksik J. Pagkatutong Task-Based (Task-Based Learning)
sa pagbasa at ginagamit upang bigyang-diin ang
Ayon kay Michael Breen (1987) na na kay Calamlam
sumusunod:
(2006), ang task ay alinmang binalangkas na pagkatutong
1. Ang “kabuuan” ng wika laban sa pananaw na pag- pangwika na may tiyak na layunin, nilalaman, pamaraan,
babahagi ng wika sa maliit nitong elemento gaya at mga inaasahang matatamo ng mga magsasagawa ng
ng ponema, morpema, at sintaks; task. Ang task ay isang espesyal na anyo ng teknik subalit
2. Sa interaksyon at pag-uugnayan sa pagitan ng mas “malaki” ang saklaw nito kaysa teknik.
pasalitang wika (pakikinig at pagsasalita) at Ang pagkatutong task-based ay hindi bagong pamara-
wikang pasulat (pagbasa at pagsulat); at an. Binibigyang-pokus lamang nito ang task sa pagtuturo.
13
14. • MGA BANGHAY-ARALIN
IKAAPAT NA BAITANG
ARALIN 1
Mga Mungkahing Estratehiyang Ginamit sa Bawat C. Pagbasa
Makrong Kasanayan • Nabibigyang-kahulugang literal ang mga tambalan
at matatalinghagang salita
Pakikinig Pagsasalita Pagbasa Pagsulat
• Naibibigay ang mga katangian ng tauhan sa tulong
Paggamit ng: Paggamit ng: Paggamit ng: Paggamit ng: ng mga detalye
* Dating * Cued * Dating * Biswal/ D. Pagsulat
Kaalaman Dialogue Kaalaman Larawan • Nagagamit ang iba’t ibang bantas sa pangungusap:
* Puzzle * Data * Ugnayang * Modelo tuldok (.), tandang pananong (?), at tandang
* Ugnayang Information Tanong at * Scoring panamdam (!)
Tanong Chart Sagot Rubric
at Sagot * Graphic II. PAKSANG ARALIN
Organizer
(Cue Card) A. Pagtukoy sa mga Salitang Nagbababala
* Information at Nagpapahiwatig
Retrieval B. Pagsusuri sa mga Pangungusap Ayon sa Gamit
Chart
C. Ang Pusa: Isang Alamat
• Pagbibigay-kahulugang Literal sa mga Tambalang
Salita at Matatalinghagang Salita
I. LAYUNIN
• Pagbibigay nang Malinaw ng Mahahalagang Detalye
A. Pakikinig ng mga Katangian ng Tauhan
• Natutukoy sa mga salitang napakinggan ang nagbaba-
D. Paggamit ng Iba’t Ibang Bantas sa Pangungusap
bala at nagpapahiwatig
B. Pagsasalita
• Nauuri-uri ang mga pangungusap ayon sa gamit: Pagpapahalaga: Pagpapahalaga sa mga panitikan/
pasalaysay, patanong, pautos, padamdam, at ayon sa babasahing Filipino
kayarian: payak, tambalan, at hugnayan
38
15. Sanggunian/Mga Kagamitan
“Ano ang hiling mo, kaibigang pusa?”
Pang-elementaryang Kasanayan sa Pagkatuto (PEKSP);
batayang aklat sa Filipino Ikaapat na Baitang; sipi ng alamat; “Sana po’y pahintulutan ninyo akong makasunud-sunod
sa inyong mga paglakad-lakad. Ang intensyon ko po’y
plaskard ng mga tambalan at matatalinghagang salita
mapangalagaan kayo, kamahalan.
“Oo, kaibigang pusa, at salamat sa iyong
III. MGA MUNGKAHING ESTRATEHIYA/GAWAIN SA PAGKATUTO
pagmamalasakit.”
Ngunit ibig matawa ng prinsesa pagkat naisip niya na
Gawain A — Pakikinig
maipagtatanggol ba siya ng isang pusa?
Lunsaran sa Pakikinig at Pagbasa Isang dapithapon, pauwi na ang prinsesa at ang
dalawang alalay niyang babae, nang bigla silang harangin
ng dalawang tulisan. Pinagsasampal ng dalawang tulisan
Ang Pusa: Isang Alamat ang dalawang alalay ng prinsesa. Nawalan ng malay ang
May nakita na ba kayong pusang nagsasalita? mga iyon at kapwa napahandusay. At noong susunggaban
ng dalawang tulisan si Prinsesa Alindog ay biglang sumulpot
Noong unang panahon ay may isang napakagandang
ang pusa. Pinagkakakalmot at pinagkakakagat ng pusa ang
prinsesa. Marami siyang manliligaw o naniningalang pugad
mukha at mata ng dalawang tulisan, hanggang sa ang mga
mula sa iba’t ibang kaharian. Hirap na hirap na ang mga
iyon ay nagtakbuhan.
manliligaw niya. Hindi nila malaman ang gagawin upang
maging marapat sa pagtatangi ng dalaga. Noon, lumantad si Prinsipe Baldo mula sa pinag-
“Prinsesa Alindog, sa ayaw at sa gusto mo’y babagsak kukublihang malaking punungkahoy.
ka sa mga kamay ko. Ibig kong malaman mo na wala akong “Prinsesa Alindog, natatandaan mo ba ang sinabi ko
nagustuhan na hindi ko nakuha,” nagbabantang sabi ni noon sa iyo, na ikaw ay magiging akin?” tanong ni Prinsipe
Prinsipe Baldo. “Hindi magtatagal at magiging akin ka. Baldo.
Magiging akin ka!” “Ako ang sasagot! Si Prinsesa Alindog ay hindi magiging
Kinabukasan, sa pamamasyal ng prinsesa sa hardin ay iyo!” ang sabi ng pusa.
may nakita siyang isang pusa. “Isang pusa na nagsasalita!” Ano ang magagawa ng
“Magandang umaga po, mahal na Prinsesa Alindog.” isang maliit na pusa sa harap ng isang magilas at matapang
“Pusa na nagsasalita! At alam mo’ng pangalan ko!” na prinsipeng tulad ko!” wika ni Prinsipe Baldo.
nagtatakang sabi ng prinsesa. “Baldo, kilala kita,” ang sabi ng pusa. “Ikaw ay di-tunay
“Sa harap po ng isang kagandahang tulad ninyo, maging na prinsipe. Doon sa lugar ninyo, ikaw ay isang kilabot na
bato ay makapagsasalita,” tugon ng pusa. tulisan, magnanakaw, at mamamatay tao. Ang dalawang
“At kaysarap mo pang mangusap!” kasamahan mong nagsitakbo ay mga tulisan ding tulad mo.”
“Kung magiging marapat po’y may hihilingin sana ako “Bumunot ng espada si Baldo at inulos ng taga ang
sa iyo, Prinsesa Alindog.” pusa. Ngunit higit na mabilis ang pusa. Nalundag agad
39
16. • Pagpapayaman ng Talasalitaan
niyon si Baldo at nakalmot sa dalawang mata. Lumuwa ang
dalawang mata ni Baldo, umagos ang dugo. Nagsisisigaw na Pagbibigay ng salitang tinutukoy ng katuturan.
tumakbo nang walang direksyon, kaya nahulog sa bangin Piliin ang salitang tinutukoy ng mga pahayag:
si Baldo.
Nagpasalamat ang prinsesa sa pusa. Tuwang-tuwa
huwad umaatungal engkanto
siya at sa laki ng kagalakan ay niyakap niya at hinagkan
ang pusa.
Aba! Himala ang naganap! Ang pusa ay unti- 1. hindi totoo; hindi orihinal
unting naging tao! Naging isang makisig na prinsipe at
magandang lalaki! 2. malakas na iyak na parang hayop
“Salamat, Prinsesa Alindog. Ang tamis ng iyong halik • Pagtatakda ng Pamantayan sa Pakikinig
ang nagpalaya sa akin sa sumpa ng engkanto,” nakangiting
sambit ng napakakisig na binata. “Pag-utusan po ninyong Pagbibigay sa mga mag-aaral ng pamantayan
muli... ako po si Prinsipe Magiting.” sa pakikinig.
• Pagbibigay ng Layunin sa Pakikinig
Ito ang alamat o kwentong-bayan na ang paglalapat ng
* Paggamit ng Ugnayang Tanong at Sagot
wakas ay ipinauubaya na namin sa inyo.
Sasabihin sa mga mag-aaral na may mga tanong
A. Bago Makinig silang sasagutin pagkatapos makinig. Ang mga
* Paggamit ng Dating Kaalaman tanong ay makikita sa mga kwadro.
* Pagsagot sa Puzzle
Mga tanong na sasagutin: K1 — Tagpuan K2 — Tauhan
Pahalang 1. Saan naganap 1. Sinu-sino ang tauhan?
1. 2.
ang kwento?
1. babaing kabilang sa 2. Anu-ano ang katangian
maharlikang angkan 2. Kailan naganap ng mga tauhan?
o anak ng isang hari ang kwento?
2.
2. tuwa
Pababa K3 — Banghay K4 — Wakas
1. hayop na karaniwang
Anu-ano ang pangyayari Paano nagwakas
inaalagaan sa tahanan na sa kwento? ang kwento?
namumuksa ng mga daga
2. handog
40
17. B. Habang Nakikinig V. TAKDANG-ARALIN
Pagtatala ng mahahalagang impormasyong narinig Gumawa ng patalastas na nag-aanyaya sa mga mag-aaral
sa kwentong pinakinggan. na mag-alaga ng mga halaman.
C. Pagkatapos Makinig
Gawain B — Pagsasalita
Paglalahad ng bawat pangkat ng kasagutan sa mga
tanong na nasa bawat kahon. A. Paghahanda
Pagtukoy sa mga salitang napakinggan na nagbababala * Paggamit ng Cued Dialogue
at nagpapahiwatig. Ipasuri ang mga sinabi ng tauhan na nasa istrip
Tukuyin kung nagbababala o nagpapahiwatig ang ng kartolina.
napakinggang salita/parirala/pangungusap. 1. “Prinsesa Alindog, sa ayaw at sa gusto mo’y
1. Sa ayaw at sa gusto mo’y susundin mo ang aming babagsak ka sa mga kamay ko.”
mga payo. 2. “Ibig kong malaman mo na wala akong nagustu-
2. Ibig kong malaman mo na wala akong nagustuhan han na hindi ko nakuha.”
kung hindi ang kabutihan ninyo. 3. “Pusa na nagsasalita! At alam mo ang
3. Magiging akin ang pusang iyan! pangalan ko!”
4. Sana po’y pahintulutan ninyo akong makasunud- 4. “Sa harap po ng isang kagandahang tulad ninyo,
sunod sa inyong mga paglakad-lakad. maging bato ay makapagsasalita.”
5. M a p a p a s a i y o a n g p u s a k u n g m a g - a a r a l 5. “Ano ang hiling mo, kaibigang pusa?”
kang mabuti.
Pagtatanong kung ano ang mensahe ng bawat
(Dagdagan ang mga pagsasanay.) pahayag.
B. Paglalahad
IV. PAGTATAYA May iba’t ibang uri ng pangungusap ayon sa gamit:
Panuto: Suriin kung ang sumusunod na iparirinig ng guro 1. Pasalaysay – Pangungusap na karaniwa’y nagku-
ay nagbababala o nagpapahiwatig. Isulat ang sagot sa inyong kwento o nagsasalaysay. Nagtatapos ito sa bantas
sagutang papel. na tuldok (.).
1. Bawal Kumaliwa 2. Patanong – Pangungusap na nagtatanong. Nagta-
2. Dito Tumawid tapos ito sa bantas na tandang pananong (?).
3. Para sa mga may Kapansanan 3. Pautos – Pangungusap na nag-uutos o nakikiusap.
4. Panatilihing Malinis ang Kapaligiran Nagtatapos ito sa bantas na tuldok (.) o kaya naman
5. Lumayo sa mga Gumagawa ay bantas na tandang pananong (?).
41
18. 4. Padamdam – Pangungusap na nagpapahayag ng E. Paglalapat
matinding damdamin gaya ng pagkatakot, pag- Basahin nang may damdamin ang mga dayalog
kabigla, tuwa, o matinding galit. Nagtatapos ito o pangungusap sa seleksyong “Ang Pusa: Isang Alamat.”
sa bantas na tandang panamdam (!).
F. Pagsasanay
May iba’t ibang uri ng pangungusap ayon sa kayarian: A. Uriin ang sumusunod na mga pangungusap ayon
1. Payak – Binubuo ng isang kaisipan lamang. sa gamit.
2. Tambalan – Binubuo ng dalawa o higit pang payak 1. Ang tumulong sa kapwa ay isang dakilang gawain.
na pangungusap. Pinag-uugnay ito ng mga pangatnig 2. Huwag ipagkait ang tulong sa kapwa.
na at, o, ni, habang, samantala, ngunit, subalit, at
3. Nahilo ba ang matandang lalaki dahil sa gutom?
iba pang kauri nito.
3. Hugnayan – Binubuo ng isang sugnay na makapag- 4. Yeheey! Nanalo ako sa paligsahan!
iisa at di-makapag-iisa. Ang sugnay na di-makapag- 5. Ano ang ginawa mo?
iisa ay ginagamitan ng mga pangatnig na upang, B. Suriin kung ang sumusunod na mga pangungusap ay
dahil sa, sapagkat, kung, pag, kapag, at iba pang payak, tambalan, o hugnayan. Kumuha ng kapareha at
kauri nito. maghalinhinan sa pagsagot.
C. Paghahalaw 1. Mapagtiis ang mga ninuno natin.
Pagtatalakayan kung anu-ano ang ipinahahayag ng apat 2. Nagsikap sila at nalagpasan ang kahirapan noong
na uri ng pangungusap ayon sa gamit. panahon ng giyera.
Pagpapasuri kung ang pangungusap ay payak, tambalan, 3. Nakahanda silang ipaglaban ang ating bayan kung
o hugnayan. lulusubin ng mga dayuhan.
D. Paglalahat (Dagdagan pa ang pagsasanay.)
* Paggamit ng Data Information Chart
Pagbubuod ng mga mag-aaral sa apat na uri ng IV. PAGTATAYA
pangungusap ayon sa gamit. A. Lagyan ng wastong bantas ang sumusunod na mga pangu-
ngusap. Uriin ang mga ito ayon sa gamit.
Mga Uri ng Pangungusap Ayon sa Gamit
1. Yeheey _____ Mamamasyal kami _____
Pasalaysay Patanong Pautos Padamdam 2. Gusto mo bang sumama _____
3. Magsisimba muna tayo bago mamasyal _____
4. Maghanda tayo ng mga babaunin sa parke _____
5. Dalhin mo ang malaking bag _____
42
19. B. Isulat ang P sa patlang kung ang pangungusap ay payak, • Pangganyak na Tanong/Paglalahad ng Layunin
T kung tambalan, at H kung hugnayan. sa Pagbasa
_____ 1. Kung sasama ka, mag-ayos ka na. Ilahad ang plaskard ng mga salitang pusa, tulisan, at
p
p
prinsesa. “Sila ang mga tauhan sa inyong pakikinggang
_____ 2. Kailangan mong magpaalam sa iyong mga ma- kwento. Ano ang ibig ninyong malaman o itanong sa
gulang. babasahing kwento?” Patnubayan ang mga mag-aaral
_____ 3. Gumising ka nang maaga at tawagan mo kami sa pagbuo ng pangganyak na mga tanong.
sa telepono. • Pagpapalawak ng Talasalitaan
_____ 4. Sabay-sabay na tayong aalis. * Paggamit ng Graphic Organizer (Cue Cards)
_____ 5. Maaga tayong aalis upang maaga tayong ma- Ipabigay ang kahulugan ng mga sinalung-
karating sa Antipolo City. guhitang salita sa pangungusap sa tulong ng
pagsasaayos ng mga pantig na nasa plaskard.
V. TAKDANG-ARALIN 1. “Baldo, kilala kita,” ang sabi ng pusa. “Ikaw
Sumulat ng tigalawang halimbawa ng mga pangungusap ay di-tunay na prinsipe.”
y
ayon sa gamit at kayarian.
wad hu
Gawain C — Pagbasa 2. Sa laki ng kagalakan ng prinsesa, hinagkan
g
niya ang pusa.
A. Bago Bumasa
si han ka ya
• Panimulang Gawain
* Paggamit ng Dating Kaalaman 3. Doon sa lugar ninyo, ikaw ay isang kilabot
Iugnay ang dating kaalaman ng mga mag-aaral na tulisan.
sa pagbibigay-katuturan sa salawikaing, “Walang di ban do
malaking nakapupuwing.” Papagbigayin ang mga
mag-aaral ng paliwanag sa salawikaing ito. 4-5. Noon lumantad si Prinsipe Baldo mula sa
p g
pinagkukublihang malaking punungkahoy.
g
Itanong: “Ibig ba ninyong mapatunayan ang
salawikaing tinalakay? Babasa tayo ng kwento pa ta ki nag
kaugnay nito.” ta pi gu an nag ta
43
20. * Paggamit ng Ugnayang Tanong at Sagot C. Pagkatapos Bumasa
Sabihin sa mga mag-aaral na may mga tanong • Pagtalakay sa Binasa
silang sasagutin tungkol sa kwento. Ang mga 1. Paglalahad ng mga mag-aaral tungkol sa balangkas
tanong ay makikita sa kwadro. ng kwento.
K1 — Tagpuan K2 — Mga Tauhan 2. Pagsagot sa pangganyak na mga tanong.
Saan at kailan nangyari
Pagbibigay ng literal na kahulugan ng mga
Sinu-sino ang tauhan sa
ang kwento? kwento?
tambalang salita at matatalinghagang salita.
Anu-ano ang katayuan May mga tambalang salita na taglay ang
ng bawat isa? kahulugan ng dalawang salita. Gitling ang ipinapalit
sa mga kataga o nawawala sa dalawang salita. May
mga tambalang salita na nananatili ang literal na
K3 — Mahahalagang Pangyayari kahulugan ng bawat salita. Hindi na ito ginagamitan
Ano ang mahahalagang pangyayari? ng gitling.
1. Unang Pangyayari 4. Ikaapat na Pang- Halimbawa: luksong-tinik (isang laro na parang
2. Ikalawang Pangyayari yayari lumulukso sa tinik)
3. Ikatlong Pangyayari 5. Huling Pangyayari Mayroon namang tambalang salita na may
matalinghagang kahulugan.
• Pagtatakda ng Pamantayan Halimbawa: taingang-kawali
Pagpapabigay ng pamantayan sa pagbasa nang (nagbibingi-bingihan)
pabigkas. Basahin ang salita sa hanay A. Hanapin ang
maaaring itambal dito sa hanay B upang makabuo
B. Habang Bumabasa
ng tambalang salita. Ibigay ang kahulugan ng
Pagbasa ng kwento at pagsagot sa mga tanong. bawat isa at gamitin sa pangungusap. Gawin ito sa
sagutang papel.
K1 — Tagpuan K2 — Mga Tauhan
A B
Ang kwento ay nangyari sa Ang mga tauhan ng kwento
________________________ at ang kanilang mga katangian 1. kwentong a. hapon
________________________ ay ang sumusunod: 2. naniningalang b. bisig
________________________ 1. __________________ 3. kapit c. bayan
________________________ 2. __________________ 4. dapit d. lugaw
3. __________________ 5. tubong e. pugad
44
21. • Pag-unawa
Pagtukoy ng mga detalye ng katangian ng tauhan Ang Alamat ng Lawa ng Sampalok
sa kwento.
Noong unang panahon, sa bayan ng Sampalok na
Nasusukat ang lubos na pagkaunawa sa anumang ngayon ay San Pablo ay may malawak na bakuran ang
binasa kapag natutugunan ang mga batayang mag-asawang Mang Pedro at Aling Maria. May puno
katanungan. Sa tulong ng mga pananong na Sino, ng sampalok na napakatamis ang bunga sa looban nina
Kailan, Saan, Ano, Alin, at Bakit, natutukoy ang mga Mang Pedro.
detalye sa binasang akda. Isang araw, may matandang lalaki ang nagmamaka-
Sa tulong ng pagsusuri sa sinabi o ginawa ng tauhan, awang humingi ng bunga ng sampalok. “Ipanggagamot ko
po ang bunga ng sampalok sa apo kong may sakit,” wika
natutukoy ang kanilang katangian.
ng matanda. “Mahirap po kami at wala akong pambili
Basahing muli ang kwento. Punan ang tsart ng gamot.”
ng katangian ng tauhang binanggit sa kwento. Gawin Galit na galit si Mang Pedro sa matanda at sinabi ang
sa sagutang papel. ganito, “Layas hampaslupa! Hindi ko ipinamimigay ang
bunga ng aming sampalok.”
Mga Tauhan Katangian “Ito’y aming ipinagbibili,” bulyaw ng masungit na
si Aling Maria.
1. Prinsesa Alindog Kinagabihan, bumuhos ang napakalakas na ulan
2. Prinsipe Baldo kasabay ang malakas na hangin at kulog. Magdamag
3. Prinsipe Makisig ang pag-ulan. Kinaumagahan, ang malawak na bakuran
nina Mang Pedro ay lumubog at naging lawa. Ang lawa
ay hugis buto ng sampalok. Mula noon, tinawag itong
• Pagpapahalaga Lawa ng Sampalok.
Itanong:
1. Bakit dapat pahalagahan ang sariling panitikan?
Mga Tauhan ng Kwento Mga Katangian
2. Paano mo ito pahahalagahan?
IV. PAGTATAYA
* Paggamit ng Information Retrieval Chart
Basahin ang kasunod na alamat at ibigay ang katangian
ng tauhan. Isulat ang inyong sagot sa angkop na kolum
ng tsart.
45
22. V. TAKDANG-ARALIN (A) Pangungusap ayon sa gamit:
Magsaliksik ng mga kwentong-bayan. Kilalanin at suriin 1. Kayganda ng umaga!
ang katangian ng bawat tauhan nito. Itala ito sa tsart. 2. Bakit maganda ang umaga?
3. Ipaliwanag mo kung bakit maganda
Mga Tauhan ng Kwento Mga Katangian ang umaga.
4. Maganda ang umaga kapag sumisikat
ang araw.
(B) Pangungusap ayon sa kayarian:
1. Maganda ang talakayan ng mga mag-aaral.
2. Pinag-usapan ng mga mag-aaral na lalaki
ang tungkol sa dalawang uri ng panahon
Gawain D — Pagsulat samantalang tinalakay ng mga mag-aaral na
babae ang tungkol sa mga produktong inaani
A. Bago Sumulat sa iba’t ibang rehiyon ng bansa.
1. Paghahanda 3. Natutuwa si Bb. Cruz sa kanyang matata-
* Paggamit ng Biswal/Larawan linong mag-aaral dahil sa kakayahan nilang
Pagpapakita ng larawan ng mga taong nama- magsaliksik ng kanilang aralin.
masyal sa parke o zoo.
Patnubayan ang mga mag-aaral sa pagsusuri
Papagbigayin ang mga mag-aaral ng mga
ng bawat pangungusap ayon sa gamit (A) at ayon
pangungusap tungkol sa larawan. Ipasulat ang mga
sa kayarian (B).
ito sa pisara.
1. Saan nagsimula ang mga pangungusap?
2. Paglalahad 2. Sa anong bantas nagtapos ang bawat uri
* Paggamit ng Modelo ng pangungusap?
Pagsusuri sa mga pangungusap na nakasulat 3. Ano ang bumubuo sa pangungusap na payak?
sa pisara. tambalan? hugnayan?
Itanong: “Paano sinisimulan ang pangungusap? B. Habang Sumusulat
Paano nagtatapos o anong bantas ang ginagamit Pagpapaalala sa mga tuntunin sa pagsulat ng mga uri
sa pangungusap na pasalaysay, patanong, pautos, ng pangungusap ayon sa gamit at ayon sa kayarian.
at padamdam?” Pagsulat ng sariling pangungusap (likha).
46
23. C. Pagkatapos Sumulat ARALIN 2
Paglalathala ng isinulat na mga pangungusap.
* Paggamit ng Scoring Rubric Mga Mungkahing Estratehiyang Ginamit sa Bawat
Pagsusuri sa pamamagitan ng scoring rubric. Makrong Kasanayan
Mga tanong:
Pakikinig Pagsasalita Pagbasa Pagsulat
1. Sinimulan ba ang mga pangungusap sa malaking
titik? Paggamit ng: Paggamit ng: Paggamit ng: Paggamit ng:
2. Ginamit ba ang bantas na tuldok (.) sa pangu-
ngusap na pasalaysay at pautos, bantas na * Dating Kaala- * Cooperative * Pagsagot * Dating
tandang pananong (?) sa pagtatanong, at man Learning sa Puzzle Kaalaman
bantas na tandang panamdam (!) sa matinding
* Cluster Chart
r * Venn * Tsart ng * Modelong
damdamin?
Diagram Impresyon Talata
3. Wasto ba ang pagkakabuo ng bawat uri * Cue Cards sa Kwento
ng pangungusap ayon sa kayarian? * Biswal
* Pinatnu- – Lathalain
IV. PAGTATAYA bayang sa Magasin
Pakikinig at
Isulat na muli ang pangungusap sa bawat bilang. Lagyan Kritikal na * Graphic
ito ng wastong bantas sa hulihan. Gawin sa sagutang papel. Pag-iisip Organizer
1. May maitutulong ba tayo sa kanila
* Cooperative
2. Sino ang gustong sumama sa akin Learning
3. K a i l a n g a n g m a g - i s i p t a y o n g p a r a a n u p a n g
matulungan sila
4. Ipadama natin ang pagmamahal sa iba
5. Naku, natutuwa ako na makapagtatrabaho na silang I. LAYUNIN
muli
A. Pakikinig
V. TAKDANG-ARALIN • Natutukoy ang konteksto sa isang usapang
napakinggan
Sumulat ng dayalog na ginagamitan ng iba’t ibang uri
ng pangungusap. Pumili ng paksa sa ibaba. – Sino ang nag-uusap? – Papel na ginagampanan
– Kailan at saan nag-uusap? – Layunin at paksa
1. Pagtanggap sa Panauhin
ng usapan
2. Pagsama sa Educational Trip
47
24. B. Pagsasalita III. MGA MUNGKAHING ESTRATEHIYA/GAWAIN SA PAGKATUTO
• Napag-uuri-uri ang pangngalan kung kongkreto Gawain A — Pakikinig
o di-kongkreto
Lunsaran sa Pakikinig
C. Pagbasa
• Nagagamit ang dating kaalaman sa pagbibigay-
kahulugan ng salita at parirala Ang Katipunan
• Natutukoy ang mga pamaksang pangungusap Ipinasyal ni Barangay Chairman Jose Salud ang
D. Pagsulat kanyang mga apo sa bahay ni Hen. Emilio Aguinaldo sa
Kawit, Cavite noong unang araw ng Mayo.
• Nakasusulat ng mga pangunahing detalyeng sumusu-
porta sa pangunahing paksa “Lolo, bakit po naging isa sa makasaysayang pook ang
bahay ni Hen. Emilio Aguinaldo?” ang tanong ni Julius.
II. PAKSANG ARALIN “May kwento tungkol diyan, Apo. Ganito iyon,”
pagsisimula ni Lolo Jose.
A. Pagtukoy sa Konteksto sa Isang Usapang Napakinggan
“ 1 Ang pagkabigo ng Kilusang Propaganda ang
B. Pag-uuri ng Pangngalan kung Kongkreto o Di-kongkreto nagpaalab sa damdamin ng mga Pilipino na tuluyang
C. Dagohoy – Tagapagpalaya ng Bohol ipaglaban ang kanilang mithiin. Ito rin ang nagbigay-daan
sa pagkatatag ng katipunan.”
• Paggamit ng Dating Kaalaman sa Pagbibigay
ng Kahulugan ng Salita/Parirala
2
Ang katipunang itinatag ni Andres Bonifacio ay isang
lihim na samahang panghimagsikan. Layunin nitong pag-
• Pagtukoy ng Pamaksang Pangungusap
isahin ang mga Pilipino at sama-samang labanan ang
D. Pagsulat ng Pangunahing Detalye mga Español upang tapusin na ang kalupitan ng mga ito.
Tinawag ang samahan na Katipunan.”
Pagpapahalaga: Pagpapahalaga sa kabayanihang ginawa “Sinu-sino po ang kasapi ng Katipunan?” ang tanong
ng mga Pilipino ni Juvy.
“3Maraming makabayang Pilipino ang sumapi sa
samahan. Ilan sa mga naunang kasapi’y sina Emilio
Sanggunian/Mga Kagamitan Jacinto, Pio Valenzuela, at Ladislao Diwa.”
Pang-elementaryang Kasanayan sa Pagkatuto (PEKSP); Unang naglaban ang mga sundalong Español at
4
batayang aklat sa Filipino Ikaapat na Baitang; plaskard ng mga katipunero sa pamumuno ni Bonifacio sa San
mga pangngalang kongkreto at di-kongkreto Juan, (na bahagi ngayon ng kalakhang Maynila) noong
48
25. • Pagpapayaman ng Talasalitaan
ika-30 ng Agosto, 1896. Sumunod dito ang unang walong * Paggamit ng Cue Cards
lalawigang naghimagsik laban sa mga Español – ang
Sabihin: “Gamitin ang inyong dating kaalaman
Maynila, Bulacan, Batangas, Cavite, Tarlac, Pampanga,
sa pagbibigay ng kasingkahulugan ng sumusunod
Laguna, at Nueva Ecija.
na mga salita. Gawin ito sa tulong ng pagsasaayos
5
Upang sugpuin ang himagsikan, gumamit ng ng mga pantig.
dahas ang mga Español. Lahat ng pinaghihinalaang
kalaban ay dinakip, ikinulong, at pinatay. Ang Cavite 1. nagpainit – a nag raw pa
ang naging sentro ng himagsikan sa pamumuno ni 2. samahan – pi ka nan sa
Hen. Emilio Aguinaldo. Naging matagumpay ang mga
3. kaanib – sa ma ka
labanang pinamumunuan niya. At noong Hunyo 12, 1898,
ipinahayag ni Hen. Emilio Aguinaldo ang kalayaan ng 4. adhikain – yu nin la
Pilipinas sa balkonahe ng kanyang bahay. Dito unang 5. pinangungunahan – na pi nu mu an mu
m
iwinagayway ang watawat ng Pilipinas.”
“Salamat po, Lolo Jose sa salaysay ninyo. Salamat • Pagtatakda ng Pamantayan sa Pakikinig
din po at ipinasyal ninyo kami sa makasaysayang pook Sabihin: “Makinig nang mabuti at unawain ang
na ito,” ang sabi ni Julius. pakikinggang teksto.”
• Pagbibigay ng Layunin sa Pakikinig
A. Bago Makinig * Paggamit ng Pinatnubayang Pakikinig at Kritikal
* Paggamit ng Dating Kaalaman na Pag-iisip
* Paggamit ng Cluster Chart Pagtatalakayan/Pagsagot sa mga tanong
pagkatapos maiparinig ang baha-bahagi ng teksto.
Itanong: “Anu-ano ang alam Pagsasabi na may mga tanong silang sasagutin
ninyong mga salitang kaugnay sa bawat bahaging pakikinggan.
ng salitang Katipunan? Isulat
p
ito sa bawat maliliit na bilog.” B. Habang Nakikinig
* Paggamit ng Cooperative Learning
Katipunan Sabihin: “Isang sanaysay Hatiin ang klase sa limang pangkat. Bawat pangkat
tungkol sa magkakaugnay na ay sasagot sa itatakdang tanong.
salita sa cluster chart ang ipa- Unang Bahagi: Ano ang nagpaalab sa damdamin
ririnig ko sa inyo.” ng mga Pilipino upang tuluyang ipaglaban ang
minimithing kalayaan?
49
26. Ikalawang Bahagi: Anong kapisanan ang lumaban
Sa silid-aralan ng Ikaapat na Baitang, Pangkat
sa mga Español?
Sampagita.
Ikatlong Bahagi: Sinu-sino ang naging kasapi ng
MAG-AARAL: Ano po ba ang ibig sabihin ng pamahalaang
samahan? demokratiko?
Ikaapat na Bahagi: Saan at kailan unang nagla- GURO: Ang pamahalaang demokratiko ay ang
ban ang mga katipunero at ang mga sundalong pamahalaang may kalayaan sa pamumuhay.
Español?
MAG - AARAL : Ano po ba ang demokratikong pamu-
Ikalimang Bahagi: Kailan at saan ipinahayag muhay?
ang kalayaan ng Pilipinas? Sinong bayani ang GURO: Sa isang demokratikong pamumuhay, kinikilala
namuno rito? ang kadakilaan ng isang tao at maaari siyang
C. Pagkatapos Makinig magpahayag ng kanyang pananaw na kaugnay
ng kanyang kuru-kuro.
Pagtukoy ng konteksto ng usapang pinakinggan.
MAG-AARAL:Mapalad po pala ang Pilipinas dahil may
Ipabasa ang tanong sa bawat bahaging pinakinggan
demokrasya tayo.
ng mga mag-aaral. Ipasagot sa pangkat na nakatakdang
sumagot ng tanong.
1. Sinu-sino ang nag-uusap? V. TAKDANG-ARALIN
2. Ano ang papel na ginagampanan ni Lolo Jose? Magsaliksik ng mga tekstong may usapan. Suriin o tukuyin
3. Saan at kailan nag-usap si Lolo Jose at ang kanyang kung — Sinu-sino ang nag-uusap?; Ano ang papel na gina-
mga apo? gampanan ng nag-uusap?; Saan at kailan nag-usap?; at Ano ang
4. Ano ang paksa ng usapan? layunin ng usapan?
5. Ano ang layunin ng pagsasalaysay ni Lolo Jose? Gawain B — Pagsasalita
A. Paghahanda
IV. PAGTATAYA
* Paggamit ng Cooperative Learning
Panuto: Pakinggang mabuti ang usapan. Sagutin ang Pagbabalik-aral sa pangngalang pambalana
sumusunod na mga tanong. Isulat ang sagot sa sagutang at pantangi.
papel.
Pagpapangkat-pangkat ng mga mag-aaral nang
1. Sinu-sino ang nag-uusap? limahan.
2. Ano ang papel na ginagampanan ng nag-uusap? Pagbibigay ng sipi ng talata ng akdang pinakinggan
3. Saan at kailan nag-usap? sa bawat pangkat.
4. Ano ang paksa ng usapan? Halimbawa: Tatanggap ng sipi ng Talata I –
5. Ano ang layunin ng pagsasalaysay? ang Pangkat I; Talata II ang Pangkat II.
50
