1. İsim:Levent Ali yılmaz
No:2006 0 255
Bölüm:BÖTE

2. EĞİTİMDE
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
2

3. Sununun İçeriği
• Eğitimde Değerlendirmenin Yeri
• Neden Ölçme ve Değerlendirme?
• Programların Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı
• Ölçme ve Değerlendirmede Kullanılan Bazı Araç ve
Yöntemler
Performans Değerlendirme
Performans Ödevleri
Projeler
Öz Değerlendirme/ Akran Değerlendirme
Ürün Dosyaları
(Dereceli Puanlama Anahtarları)
3

4. Eğitimde Değerlendirmenin Yeri
Eğitim Sistemi
Girdiler Süreç Çıktılar
(Eğitim Etkinlikleri)
Değerlendirme
4

5. Neden Ölçme ve Değerlendirme?
 Öğrencilerin hazır bulunuşluk
düzeylerini belirlemek
 Öğrencilerin gelişimlerini izlemek
 Öğrencilerin gelişimlerine yönelik geri
bildirimde bulunmak
 Öğrenme güçlüklerini belirlemek
 Öğretimin ve öğretim materyallerinin
etkinliğini belirlemek
5

6. Neden Ölçme ve Değerlendirme?
 Gelecekteki öğrenme süreçlerini
planlamaya veri sağlamak
 Öğrencilerin güçlü ve zayıf yönlerini
ortaya çıkarmak
 Öğretim programlarının yeterliliğini
belirlemeye bilgi sağlamak
6

7. Programların Ölçme ve Değerlendirme
Yaklaşımı-I
 Değerlendirme, öğrenmenin ayrılmaz
bir parçası olarak görülür.
 Öğrencilerin ezber bilgileri değil,
üst düzey becerilerinin
değerlendirilmesi hedeflenir.
 Sadece öğrenme ürünü değil, öğrenme
süreçleri de değerlendirilir.
 Değerlendirme, öğrencilerin neyi
bilmediğini değil, ne bildiklerini
görmeye yarayan bir araçtır. 7

8. Programların Ölçme ve Değerlendirme
Yaklaşımı-II
 Not vermenin yanı sıra etkili ve zamanında
geribildirime ağırlık vermeyi
önemsemektedir.
 Öğrencinin gerçek yaşam durumlarını
yansıtmasını, gerçek yaşamla kendi bilgileri
arasında ilişki kurmasını gerektirir.
 Öğrencilerin karşılaştığı problemlere
farklı çözüm yolları üretebilmesini
önemser.
8

9. Programların Ölçme ve Değerlendirme
Yaklaşımı-III
 Ne kadar öğrenildiğini tespit
etmenin yanı sıra nasıl öğrenildiğini
de belirlemeyi vurgular.
 Değerlendirme sürecine öğrenciyi de
katar.
 Öğrencileri değerlendirmek için
farklı ölçme tekniklerinden
yararlanmayı önerir.
 Klasik ölçme ve değerlendirmenin
yanında yeni ölçme ve değerlendirme
yaklaşımlarının kullanımını da önerir.
9

10. Geleneksel Yaklaşıma Göre Ölçme ve
Değerlendirmede Öne Çıkan Beceriler
 Derinliği olmadan çok sayıda kavram
ve ilkeyi öğrenme
 Rutin problemleri çözebilme
 Bilgi ezberleme
 Yazılı materyallerden bilgiyi aynen
aktarma
10

11. Programlardaki Ölçme ve Değerlendirme
Sürecinde Önem Kazanan Beceriler
 Okuduğunu anlama, kritik etme, yorumlama
 Bilgi toplama, analiz etme ve bir sonuca ulaşma
 Grafik ya da tablo halinde verilen bilgilerden sonuç
çıkarma
 Gözlem yapma, gözlemlerden sonuca ulaşma
 Günlük hayatta karşılaşılan problemleri çözebilme
 Sahip olduğu bilgileri yeni durumlarda kullanabilme
 Araştırma yapma
 Öğrendikleri ile gerçek yaşam arasında ilişki kurma
11

12. Ölçme ve Değerlendirme Araç ve
Yöntemleri
Değerlendirme Araçları
Yaklaşımı
Geleneksel Araç ve Çoktan seçmeli, eşleştirmeli,
Yöntemler doğru yanlış testler; yazılı
yoklamalar vb.
Ölçme ve
Değerlendirmede Yeni Performans görevleri, ürün
Yaklaşımlar dosyaları, projeler, öz
(Alternatif -Authentic) değerlendirme vb.
12

13. Ölçme ve Değerlendirmede Kullanılan
Bazı Araç ve Yöntemler
Performans Değerlendirme
Performans Ödevleri
Projeler
Öz Değerlendirme/ Akran
Değerlendirme
Ürün Dosyaları
Dereceli Puanlama Anahtarları
13

14. Performans Değerlendirme-I
 Öğrencilerin bilgi ve becerilerini ortaya
koyarak oluşturduğu cevap ve ürünlerin
değerlendirilmesidir.
 Öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını
gerektirir.
 Süreç içine yayılmıştır, zamana bağlı değildir.
 Öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl
çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu
bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını
göstermesini ister. 14

15. Performans Değerlendirme-II
 Öğrencilerin becerilerini “gerçek yaşam” ortamında
değerlendirmeyi hedefler.
 Gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle
sonuçlanır.
 Performans görevlerinde, tek bir cevap yoktur. Görevi
tamamlamak için değişik yollar bulunmaktadır. Bu nedenle
iyi tanımlanmış bir ölçütle değerlendirmelidir.
 Başarılı bir değerlendirme yapmak için her performans
görevi bir dereceli puanlama anahtarı (rubric) ile
eşleştirilmelidir.
 Performans değerlendirmek için en çok kullanılan araçlar;
performans ödevleri, projeler, öğrenci ürün dosyaları,
posterler vb.dir.
15

16. Yapılacak Değerlendirmenin Performansa
Dayalı Değerlendirme Olabilmesi İçin;
 Ürün: yazılı bir makale, kompozisyon, grafik çizme, deney düzeneği
oluşturma, proje hazırlama, inceleme yazısı yazma vb.
 Gözlenebilir performans:Ürünün ortaya konmasında geçen süreç (bir
ders veya bir dönem) takip edilerek geri bildirim verilmesi,
değerlendirilmesi.
 Üst düzey düşünme becerileri: Öğrencilerin bilgiyi aynen
aktarmalarından çok bilgiyi edinme, düzenleme, kullanma, kritik etme,
yaratıcılığı kullanma vb. üst zihinsel süreçlere dönük olmalıdır.
 Grup çalışması ve sosyal beceriler: Grup çalışmasına yatkınlık,
başkalarının fikirlerine önem verme, kendini ifade etme, sunum
yapabilme vb. becerilerin gelişmesi beklenir.
 Disiplinler arası geçişin ve bilgi alış verişinin sağlanmış olması
gereklidir.
16

17. Performans Değerlendirme Sürecini
Planlarken ve Uygularken Atılacak
Adımlar
 Amacı açıkça ifade etme, neyi ölçeceğine
karar verme
 Uygun görev tanımlama
 Performansın ölçütlerini açıkça belirleme
 Belirlenmiş ölçütlere göre dereceli
puanlama anahtarını geliştirme
17

18. Performans ödevi, öğrencinin
gerçekleştirdiği ya da tamamladığı ve
belirli performans ölçütlerine göre
öğretmen, öğrenci ya da arkadaşları
tarafından değerlendirilen etkinlik ya da
ödevden oluşur. Performans görevi
öğrencilerin bilgi ve becerilerini gerçek
yaşam durumları bağlamında
kullanmalarını gerektirir.
18

19. Neler Performans Ödevi
Örnekleri Olabilir?
 Bir gazeteye makale yazma,
 Bir oyun düzenleme / planlama
 Bir tiyatro oyununa eleştiri yazma,
 Bir oyun için sahne ve kostüm hazırlama,
 Bir ev planı çizme,
 Bir müzik parçası çalma,
 Bir dans sergileme,
 Yörelerini tanıtan bir turistik broşür hazırlama,
 Mahallelerinin bir haritasını, krokisini çizme
vb.
19

20. Performans Ödevi Örnekleri
20

21.  AÇIK UÇLU SORULAR.
21

22. Proje
Öğrencilerin grup hâlinde veya bireysel
olarak istedikleri bir alan veya konuda
inceleme, araştırma ve yorum yapma,
görüş geliştirme, yeni bilgilere ulaşma,
özgün düşünce üretme ve çıkarımlarda
bulunmaları amacıyla ders öğretmeni
rehberliğinde yapacakları
çalışmalarıdır.
22

23. Proje
 Proje geliştirme süreci uzun, karmaşık ve
zorlu bir süreçtir.
 Bu ödevler, öğrencilerin yaratıcılık,
araştırma, iletişim gibi üst düzey zihinsel
becerilerini geliştirir.
 Projenin tasarımından ortaya konulmasına
kadar geçen süreç, bilimsel süreç
basamaklarını içereceğinden bilimsel süreç
becerilerinin gelişmesine yardımcı olur.
23

24. Proje Örnekleri
24

25. Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubric)
 Öğrenci performansını tanımlayan
ölçütleri içeren ve bu ölçütlerle birlikte
farklı seviyedeki performansı
puanlamaya yarayan bir araçtır.
 Dereceli puanlama anahtarı, öğrencilerin
sınavlarını, dosyalarını, ödevlerini veya
performanslarını değerlendirmek için
geliştirilmiş ölçütleri içerir.
25

26. Dereceli Puanlama Anahtarı Geliştirme
Aşamaları I
 Ölçeğin ne amaçla geliştirileceğinin
belirlenmesi,
 Ne tür puanlama anahtarı kullanılacağına
karar verilmesi
 Ölçütlerin tanımlanması. Davranış, ürün yada
her bir becerinin yeterlik düzeyi için kısa
ölçütler yazılır. Burada önemli olan yeterlik
düzeylerini tanımlamak ve düzeyler arasında
ölçütleri iyi ayırt edebilmektir.
26

27. Dereceli Puanlama Anahtarı Geliştirme
Aşamaları II
 Kullanılacak ölçeğin taslağının
hazırlanması,
 Taslak üzerinde gerekli düzeltmelerin
yapılması için öğrenci ve öğretmen
görüşlerinin alınması
 Uygulamadan sonra tutarlık ve güvenirliğin
belirlenmesi
27

28. Dereceli Puanlama Anahtarının
Hazırlanmasına Yönelik Bazı Öneriler
 Dereceli puanlama Anahtarlarında çok genel ölçütler
kullanılmamalıdır.
 İşlevsel olmayan detaylara yer verilmemelidir.
 Sınırlı sayıda boyuta ya da özelliğe odaklanmak gerekir.
 Anahtar nitelikte, öğretilebilir ölçütler kullanılmalıdır.
 Ölçülebilir ölçütler kullanılmalıdır.
 Tanımlayıcılar dikkatlice seçilmelidir.
 Dörtlü bir performans düzeyi kullanmak daha işlevseldir.
 Düzeyler arasındaki uzaklık eşit tutulmaya çalışılmalıdır.
 Gerektiğinde, dereceli puanlama anahtarının ölçütlerinin
belirlenmesi sürecine öğrencilerin de katılımı
sağlanmalıdır.
28

29. Dereceli Puanlama Anahtarları Ne Tür
Etkinliklerin Değerlendirilmesinde Kullanılır?
Sözel projeler (sınıf tartışması, rol oynama,
görüşme, sözel sunular, hikaye, anlatma, münazara
vb.)
 Ürünler (koleksiyon ya da sergi, broşür hazırlama,
poster hazırlama, gazete çıkarma vb.)
 Deney raporları, grafik çizme, problem çözme,
proje hazırlama vb.
Araştırma ve yazı çalışmaları (mektup, dilekçe,
hikaye, kompozisyon yazma)
Sanatsal çalışmalar
29

30. Dereceli Puanlama Anahtarı Amaca
Göre;
1. Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı
Bütüncül dereceli puanlama anahtarı,
öğretmenin genel süreci veya ürünü bir bütün
olarak, parçalarını dikkate almadan,
puanlamasıdır.
 Bütüncül dereceli puanlama anahtarları,
öğrencinin performansına ilişkin daha genel bir
bilgi sağlamasına karşın, daha az zaman ve
emek alır.
30

31. Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı Örneği
Puan Ölçütler
Konuyu tümüyle iyi anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen
düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklenmiştir. Konuyu farklı
4 örneklerle açıkladı.
Olaylar arsında farklı bağlantılar kurdu. Konuyla ilgili çelişkili açıklama
yapılmadı.
3 Konuyu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler
mantıklı gerekçelerle desteklenmişti fakat yeterli değildi. Yazılı
açıklamalar yeterliydi.
2 Konunun çoğunu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen
düşünceler desteklenmişti fakat yeterli değildi. Anlatımda çelişkili
açıklamalar yapıldı.
1 Konunun birazını anladığını gösterdi. Örnekler yeterli değildi. Önemli
eksikler var.
31

32. 2. Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı
Analitik dereceli puanlama anahtarı , önce
performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı
puanlanmasını sonra da bu puanları toplayarak
toplam puanın hesaplanmasını gerektirir.
Analitik dereceli puanlama anahtarları
aracılığıyla, öğrencilerin performanslarına
ilişkin olarak daha ayrıntılı bilgi elde edilir.
Bu, aynı zamanda öğrencinin zayıf ve güçlü
yanlarını gösteren bir profil sağlar.
32

33. Harita İçin Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı
PUAN İÇERİK
4 Haritadaki bütün işaretler doğru ve dikkatli bir şekilde yerleştirilmiştir. Sınır
çizgileri doğru ve özenle çizilmiştir.
3 Bütün işaretler haritada var. Bunların çoğu da haritaya doğru yerleştirilmiş.
2 İşaretlerden bir kaçı haritada yok. Haritada olanların da bir kaçı doğru
yerleştirilmemiş.
1 İşaretlerin çoğu haritada yok. Haritada olanların da çoğu doğru yerleştirilmemiş.
PUAN GÖRÜNÜŞ
4 Haritanın görüntüsü temiz ve çok renkli. Haritadaki işaretler çok kolay okunuyor.
3 Haritada birkaç renk var. Bazı işaretler kolay okunmuyor.
2 Sınırlı sayıda renk kullanılmıştır. İşaretlerin ne olduğu haritadan zor okunuyor.
1 Renkler ya hiç yok ya da çok az kullanılmış. İşaretler çok az kullanılmış.
PUAN HARİTA ELEMANLARI
4 Haritanın başlığı, yön oku, ölçeği, anahtar bölümü (lejant), kaynağı, enlem ve
boylamları haritada bulunmaktadır.
3 Standart bir haritada olması gerekenlerin çoğu var. Bunların çoğu da doğru ve
kolay anlaşılmaktadır.
2 Standart bir haritada olması gerekenlerin yarısı yok.
1 Standart bir haritada olması gerekenlerin çoğu yok.
33

34. Öz Değerlendirme
 Öğrencilerin kendi katılımlarını,
süreçlerini ve ürünlerini
değerlendirmeleridir.
 Öğrencilerin okulda yaptıkları
çalışmaları, nasıl düşündüklerini ve nasıl
yaptıklarını değerlendirmelerini
gerektirir.
34

35. Öğrencinin Kendini
Değerlendirmesinin Avantajları
Öz değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü
ve zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder.
Öğrencilere değerlendirme sürecinin bir
parçası oldukları duygusunu verir.
Öğrencilerde motivasyonu artırır.
Öğrencilerin kendi öğrenmeleri konusunda
sorumluluk almaları yönünde cesaretlendirir.
Kendilerine dışarıdan bakma yetisi
geliştirir. 35

36. Öz Değerlendirme Formları Örnekleri
36

37. Akran Değerlendirme
Akran değerlendirme, gruptaki öğrencilerin
belli ölçütler çerçevesinde birbirlerini
değerlendirme sürecidir.
 Akran değerlendirme, öğrencilerin
kendilerine olan güvenlerinin artmasını
sağlar.
 Öğrenciler, arkadaşlarının çalışmalarındaki
yeterlik düzeylerini değerlendirirken
kendilerinin eleştirel düşünme becerileri de
gelişir.
 Değerlendirmeye temel oluşturan beceri ve
ölçütlerin saptanması konusunda öğrenciye
bakış açısı sağlar. 37

38. Akran Değerlendirme
Bu form, gruptaki çalışmalarınızı değerlendirmek üzere hazırlanmıştır. Arkadaşlarınızın bu
konudaki görüşlerini almak için formu doldurunuz. Size ayrılan son sütunda da kendinizi
değerlendiriniz. Sorulara cevabınız “evet” ise E, “bazen” ise B, “hayır” ise H harfi yazınız.
Grubun Adı: ............................. Öğrencinin Adı-Soyadı: .....................................
1. Arkadaşıma
2. Arkadaşıma
3. Arkadaşıma
4. Arkadaşıma
5. Arkadaşıma
Bana göre ben
göre ben
göre ben
göre ben
göre ben
göre ben
Çalışmalara gönüllü katılır.
Bildiklerini arkadaşlarıyla
paylaşır.
Gerektiğinde arkadaşlarına yardım
eder.
Aldığı görevi zamanında yerine
getirir.
Arkadaşlarının görüşlerine
saygılıdır.
Tartışmalarda kırıcı olmadan
38
konuşur.

39. Akran Değerlendirme Formu Örneği
39

40. Öğrenci Ürün Dosyası(Portfolyo)
 Öğrencilerin zaman içindeki
çalışmalarının sistemli olarak bir araya
getirilmesidir.
 Öğrenci Ürün Dosyası, öğrencilerin
gelişimi hakkında bilgi veren
dokümanların toplandığı dosyadır.
40

41. Öğrenci Ürün Dosyası
Hazırlamanın Amacı- I
 Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek
ve kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmak,
 Müfredata bağlı olarak gerçekleştirilen yazılı ve sözlü
değerlendirmeler ve standart testler dışına çıkarak, yeni
bir değerlendirme yöntemi geliştirmek,
 Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı
izleyebilmek,
 Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve
ışık tutmak,
 Öğrencilerin arkadaşlarının gelişimini izleyerek
birbirlerine yardımcı olmalarını sağlamak ve böylelikle
gelecekte yapacakları ekip çalışmalarına başlangıç
yapmak,
41

42. Öğrenci Ürün Dosyası
Hazırlamanın Amacı-II
 Öğrencilerin kendi çalışmalarını değerlendirmeye yardım
etmek,
 Öğretmene eğitsel kararlar vermede yardım etmek,
 Aile ile iletişimi sağlamak,
 Ürün ve süreci değerlendirmek için bilgi toplamayı sağlamak,
 Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını
geliştirmek,
 Programın amaçlarını değerlendirmek için eğitimcilere yardım
etmek,
 Yazma, okuma ve düşünme becerileri arasında bağlantı
sağlamak,
 Öğrencilerin çalışmalarının değerlendirilmesi katılımlarının
sağlanması onların çalışmasını teşvik etmek. 42

43. Öğrenci Ürün Dosyasının Hazırlanma
Aşamaları
 Öğrenci ürün dosyasının amacının belirlenmesi
 Ürün dosyası politikası belirlemek
 Dosyanın hazırlanması ile ilgili hedefler belirleme
(Örneğin, okuduğunu anlama, yeni veya özgün ürünler
yaratma, yorum yapma, Türkçeyi doğru ve etkili
kullanma vb.)
 Öğrenci ürün dosyasında bulunacak çalışmaların
seçilmesi
 Öğrenci ürün dosyasındaki çalışmalara ait
değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi
 Çalışmalara ilişkin kayıtların tutulması
43
 Ailelerle iş birliği yapılması

44. Öğrenci Ürün Dosyası Hazırlama
Sürecinde Öğretmenin Yapacakları-I
 Öğrenci ürün dosyasının sınıfa tanıtılması.
Varsa bir örneğinin öğrenciler gösterilmesi.
 Öğrencilere ürün dosyasının bir değerlendirme
aracı olduğunun söylenmesi
 Öğrenciye ürün dosyası hazırlamada rehber
olacak bir yazı hazırlanması
 Öğrenci ürün dosyalarında nelerin
bulunabileceğinin söylenmesi (projeler,
araştırmalar, problemler, stratejiler dereceli
puanlama anahtarları, yazılar vb.).
44

45. Öğrenci ürün dosyası Hazırlama Sürecinde
Öğretmenin Yapacakları-II
 Yapılan çalışmalardan belli periyotlarla en iyi
ürünün seçilmesi
 Öğrencilerden, her öğrenme ürünüyle ilgili
materyali seçmek için bir gerekçe
göstermeleri ve çalışmalarını eleştirmelerinin
istenmesi
 Öğrencilere akranlarıyla birlikte ürünlerini
paylaşma fırsatı verilmesi
 Her aşamanın nasıl değerlendirileceğinin
açıklanması Öğrencilere puanlama konusunda
bilgi verilmesi
45

46. Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği-I
 Dosyanın “içindekiler” bölümü
 Önsöz, özet (ya da Özgeçmiş) (Burada
öğrenci çalışmalarının başlangıçtan o ana
kadarki gelişimini anlatır. Öğrenci
başlangıçta neredeydi? Bu aşamaya nasıl
geldi?)
 Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm
ürünler ya da çalışmalar.
 Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile
ilgili dereceli puanlama anahtarı, kontrol
listesi ya da öz değerlendirme formları gibi
araçlar. 46

47. Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği-II
 Her ürünün dosyaya konulmasının gerekçeleri için şu
sorular sorulabilir:
 Bundan ne öğrendim? Bu çalışma benim için neyi ifade
ediyor?
 Bu çalışmanı neden ürün dosyana koymak istiyorsun?
 Hangi konuda çok iyi/başarılı olduğunu düşünüyorsun?
 Çalışmada hangi bölümler, kısımlar geliştirilmelidir?
 Tekrar denesen neleri değiştirir ya da eklerdin?
 Neden bu çalışmayı seçtin?
 Bu çalışmanda en çok neyi beğendin?
 Burada senin için önemli olan ne?
 Bu, yaptığın çalışmaları en iyi temsil eden örnek midir?
 Çalışmayı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım?
 Öğrenci Ürün dosyasının değerlendirilme Ölçütleri
47

48. Öğrenci Ürün Dosyası neler içerir?
 Öğretmen tarafından hazırlanan rehber
 Öğrencilerin yazılmış ödevleri(taslak yada bitmiş
parçaları)
 Araştırmalar, problemler ve stratejiler
 Diyagramlar, fotoğraflar, resimler
 Video - kaset ve ses kasetleri ya da CD’ler
 Grup ödevleri ve projeler
 Öğretmen anektodları
 Kelime geliştirme çalışmaları
 Öğrencilerin mektupları, şiirleri, raporları
 Bir kitap incelemesi
 Öğretmen kontrol listeleri
48
 Özel ödevlerin içinden seçtiği örnekler

49. Öğrenci Ürün Dosyası
49

50. TEŞEKKÜR EDERİM
50