Leren doorgeven

1. Informatieblad over het ELD
Jaargang 3 | nummer 2 | september 2009
Leren
Lerendoorgeven Samen de begeleiding van leren verbeteren
Wennen Cito vindt bondgenoot voor uniforme overdracht leerprestaties
ELD als vliegwiel
aan nieuwe dingen
We gebruiken allemaal gsm, e-mail, internet
en gps. Over uitwisseling van gegevens zijn
we kritisch. Dat blijkt in elk geval uit geluiden Cito is toonaangevend op het gebied van toetsontwikkeling en exa- uniformering en standaardisering neemt
over het Elektronisch Patiëntendossier (EPD). op alle fronten toe.’
minering. Het bedrijf ziet het ELD als een vliegwiel voor uniforme
We willen weten wie wat krijgt, logisch.
Wanneer u te maken heeft gehad met ziekte, overdracht van toetsgegevens. Een gesprek met Jan Wiegers, lid Waarom is uniformering en standaardisering zo
ziekenhuisopnames en controles, dan heeft belangrijk?
Raad van Bestuur, en Marleen van der Lubbe, manager leerling- en
u waarschijnlijk vaak Marleen van der Lubbe: ‘De kernopdracht
moeten vertellen wie onderwijsvolgsysteem. ‘Het ELD kan scholen helpen om eenduidige van Cito is het toetsen en volgen van leer-
u bent, wat u heeft lingen. Juist op het breukvlak van school-
informatie over individuele leerprestaties uit te wisselen.’
en welke medische typen – bij de overgang po-vo, vo-mbo,
handelingen er zijn havo-hbo – is het van belang om leerling-
verricht. En weer Hoe kijkt Cito aan tegen het fenomeen ELD? een eenduidige manier doen, zodat de ont- informatie eenduidig over te dragen. Dat
wordt het formu- Jan Wiegers: ‘Cito is specialist in het meten vangende scholen de informatie niet alleen gebeurt nu nog niet altijd. De informatie
lier ingevuld, soms van leerprestaties. Dat doen we via allerlei goed begrijpen, maar deze ook admini- die beschikbaar is via de huidige leerling-
gewoon met een pen. toetsen en examens, variërend van de stratief goed kunnen verwerken. We willen administratiesystemen is divers. Er zijn
Wordt dat later dan Eindtoets Basisonderwijs en de Centrale het ook op een gestandaardiseerde manier verschillende systemen, ieder met hun
wel ingeklopt? Of juist niet? Het Programma examens vo tot periodieke peilingen van doen, zodat ontvangende scholen de infor- eigen ‘dialect’. Bijvoorbeeld, scholen voor
ELD volgt met veel belangstelling de invoe- het onderwijsniveau in het basisonderwijs matie over leerprestaties ook weer gemak- voortgezet onderwijs weten lang niet altijd
ring en uitspraken over het EPD. Kritiek en en internationaal vergelijkend onderzoek kelijk kunnen gebruiken richting andere hoe ze de gegevens van de aanleverende
aandacht voor de kwetsbare punten is goed, naar het niveau van 15-jarige leerlingen. partijen, bijvoorbeeld vervolgscholen. De basisschool moeten interpreteren.’
die moeten we zo goed mogelijk oplossen. Ook verzorgen we diagnostische toetsen ambities van het ELD en Cito lopen paral- Jan Wiegers: ‘Ik ben sinds 2001 verbonden
Tegelijkertijd is het belangrijk om de voor- en rapportages op het gebied van taal en lel als het gaat om eenduidige informatie aan Cito. Voor die tijd werkte ik bij scho-
delen te zien. Daarom moet het Programma rekenen. Onze kernopdracht is het toet- over individuele leerprestaties. Daarin lengemeenschap Singelland in Drachten.
ELD uitleggen waarom we het ELD ontwik- sen, testen en volgen van leerlingen. Bij vinden we elkaar. Met het ELD dient zich Daar heb ik aan den lijve ondervonden hoe
kelen en waarvoor het bedoeld is. Niet meer het uitvoeren van die opdracht genereert een digitaal platform aan voor gestandaar- moeilijk en vooral ook hoe bewerkelijk
en niet minder: gewaarborgde leergegevens Cito zeer veel data. Allemaal leerlinggege- diseerde distributie en uitwisseling van het was om leerlinginformatie van andere
digitaal doorgeven, wanneer een leerling vens die we willen en moeten overdragen, leerlinginformatie. Tegelijkertijd hoop en scholen goed te interpreteren. Gevolg
van de ene naar de andere onderwijsinstel- met name naar de scholen waar de toetsen denk ik dat de introductie van het ELD als
ling gaat. Op die manier beschikt de nieuwe hebben plaatsgevonden. Dat willen we op vliegwiel gaat fungeren: de noodzaak van Lees verder op pagina 2 >
onderwijsinstelling over relevante gegevens
om de leerling/student direct bij binnenkomst
goed te begeleiden en te plaatsen in het Marleen van
juiste programma. Het zijn gegevens die de der Lubbe en
doorlopende leerlijn ondersteunen. Op www. Jan Wiegers
lerendoorgeven.nl kan iedereen informatie
ophalen en vragen stellen. Is het veilig? Wat
wordt er doorgegeven? Kan ik als ouder/
student zien wat er doorgegeven wordt?
Kan ik meedenken? Het ELD-team geeft de
antwoorden en plaatst die op de site. Vanaf 4
november kunnen gebruikers met de eerste
versie van het ELD aan de slag, want op die
dag geven we het startschot voor de uitrol:
Klaar Over. Ik hoop dat u hier bij bent. Dankzij
de inbreng van velen uit het gehele onder-
wijsveld is de standaard een feit. En kunnen
we door het gebruik van de gegevens die
we binnenkrijgen leren wat het doorgeven
en ontvangen van gegevens betekent. Over
enige tijd is het ELD net zo vanzelfsprekend
als het gebruik van e-mail. We kennen de
‘gevoeligheden’, maar waarderen de voorde-
len. U bent die early-adapter!
Lieneke Jongeling
directeur Programma ELD
voorzitter Stuurgroep ELD

2. 2
> Vervolg van pagina 1
Nieuws
is dat veel scholen in zowel voortgezet Recente publicaties
onderwijs als beroepsonderwijs vaak Jan Wiegers, lid Raad van Bestuur Cito:
besluiten om de intake dan maar helemaal • Release documentatie ELD versie 1.1
opnieuw te doen. De nieuwe leerling wordt ‘Ik hoop en denk dat de introductie van het ELD (april 2009)
als een soort tabula rasa opnieuw bekeken Een release is een publicatie van een vaste
als vliegwiel gaat fungeren: de noodzaak van
en opnieuw ingeschat. Doodzonde, want verzameling ELD-producten waarin wijzi-
steeds blijkt weer dat leerlingen geregeld uniformering en standaardisering neemt op gingen zijn doorgevoerd.
verkeerde keuzes maken, zowel qua vak-
alle fronten toe.’
ken als qua studierichting. Een deel van • Op 9 juni haalde het ELD de voorpagina
die keuzes had voorkomen kunnen worden van de Volkskrant in een artikel over het
als de school bruikbare informatie had verschuiven van de Cito-toets. PO-Raad,
gehad over de eerdere schoolloopbaan van VO-raad, AVS en Cito hebben afspraken
de leerling in kwestie. Als het Programma gemaakt over de inzet van het ELD.
ELD erin slaagt om een heldere standaard
te ontwikkelen, met een door iedereen
begrepen overdrachtstaal, kunnen we ons-
zelf in het onderwijs een hoop werk bespa- ren. Dat probleem zullen we hoe dan ook
ren. Ook zullen we verkeerde adviezen en moeten oplossen. Scholen zijn op termijn
keuzes vaker kunnen voorkomen.’ verantwoordelijk voor het aanleveren van
relevante data in het elektronisch leerlin-
Als het gaat om digitale gegevensuitwisseling: gendossier. Dan zullen hun eigen registra-
wat zijn voor jullie op dit moment de grootste tiesystemen daar wel op ingericht moeten
obstakels? zijn. Op dat onderdeel is dus nog wel wat
Marleen van der Lubbe: ‘Wij verrichten werk te doen.’
als Cito op grote schaal toelatings- en
doorstroomonderzoek. Onze toetsgege- Scholen kunnen in de beginfase van het gebruik
vens willen we uiteraard als het even kan van het ELD ook deeldossiers invoeren en uitwis-
digitaal overdragen aan de school in kwes- selen. Scholen die bijvoorbeeld hun leerling- en ELD-conferentie op 4 november
Klaar Over!
tie. Dat kan rechtstreeks via onze eigen toetsresultaten nog niet digitaal kunnen uitwis-
programma’s, bijvoorbeeld via het DOD in selen, hoeven dit dan ook nog niet te doen. Zien
ons Computerprogramma LOVS. Maar we jullie nog andere obstakels?
proberen nu ook afspraken te maken met Jan Wiegers: ‘We moeten in het onder-
de leveranciers van administratiesystemen wijs denk ik met z’n allen nog wennen
over de manier waarop Cito leerling- en aan digitale uitwisseling van gegevens. Op 4 november geeft het Programma ELD tijdens
toetsresultaten digitaal met hen kan uit- Scholen vinden digitale uitwisseling een
de conferentie Klaar Over het startsein voor de
wisselen. De zogenaamde DULT-uitwisse- wat moeilijk thema. Daarbij komt dat niet
ling: digitale uitwisseling van leerling- en iedere scholengemeenschap hier organisa- invoering van het Elektronisch Leerdossier. Harry
toetsresultaten. Wellicht hebben niet alle torisch al helemaal goed voor is ingericht.
Starren is dagvoorzitter, keynote-speaker is Tijs
registratiesystemen, en dan met name de Ook zijn er veel discussies over privacy. En
kleinere, voldoende geld en ontwikkelca- dat terwijl juist langs digitale weg privacy- Goldschmidt. Centrale vraag tijdens deze conferen-
paciteit om dit soort interfaces te realise- waarborgen kunnen worden ingebouwd.’
tie: waarom komt er een ELD?
Het Programma ELD concentreerde zich doorlopende leerlijnen van ‘onze’ kinde-
de afgelopen jaren op het hoe en wat van ren.
Cito in het kort het Elektronisch Leerdossier. Nu is het Harry Starren is dagvoorzitter op 4 novem-
tijd voor de daadwerkelijke invoering. ber. Starren is directeur van De Baak, het
Cito is vooral bekend vanwege haar producten en diensten voor het De aftrap daarvoor vindt plaats tijdens managementcentrum van VNO-NCW.
onderwijs. Cito maakt voor het onderwijs diverse toetsen en examens, een conferentie in de Nieuwe Kerk in Den Bioloog en schrijver Tijs Goldschmidt is
ontwikkelt volgsystemen en doet onderzoek naar prestatieniveaus. Haag. De eerste fase van de ontwikkeling keynote-speaker. Goldschmidt is onder
Verder traint Cito leerkrachten en begeleidt Cito hen in het gebruik van is Klaar Over, de toepasselijke naam van de meer bekend van Darwins Hofvijver, het
toetsen en evaluatie-instrumenten. Cito is ook buiten het onderwijs conferentie. boek dat hij in 1994 uitbracht en dat geno-
actief. Voor bedrijven, overheden en instellingen in binnen- en buiten- Het ELD gaat zich waarmaken. In 2009 mineerd werd voor de AKO-literatuurprijs.
land is Cito de expert in het objectief meten van kwaliteit en competen- bereidt het project zich daar op voor. Er Op 4 november is er uiteraard ruimte voor
ties. Het bedrijf ontwikkelt competentieprofielen en instrumenten om wordt hard gewerkt aan het formaliseren leveranciers en scholen die startklaar zijn
deze competenties te beoordelen. Cito is specialist in het maken van exa- van de status en het inrichten van het voor het ELD. Daarnaast is er voldoende
mens én het verzorgen van de complete organisatie hiervan. Daarnaast beheer. De communicatie spitst zich toe op gelegenheid om ervaringen te delen en
verzorgt Cito ook professionele certificeringstrajecten. Als expert op het het waarom van het ELD. De invoering kan informatie uit te wisselen.
terrein van het Nederlandse examen- en onderwijssysteem ondersteunt alleen slagen als iedereen weet waarom het
het bedrijf onderwijsvernieuwingsprojecten in de gehele wereld. Van- ELD er is. Een boodschap die bij bezoekers Wilt u zich aanmelden voor de conferen-
wege de stijgende internationale belangstelling voor de producten heeft van de conferentie over het algemeen wel tie? Ga dan naar www.lerendoorgeven.nl/
Cito ook vestigingen in Duitsland, Turkije en de Verenigde Staten. Cito bekend is, maar die we op 4 november nog KlaarOver. Hier vindt u ook meer informa-
heeft ongeveer 500 medewerkers in dienst. een keer willen benadrukken. Het gaat tie over de sprekers en het programma.
om het leren doorgeven, bijdragen aan de

3. 3
Welke associatie hebben ouders en leerlingen bij het ELD? En wat vinden ze – na een heldere uitleg – van het
doorgeven van leergegevens? Lerendoorgeven | ELD ging in gesprek met leerlingen én hun ouders.
‘Handig, zo’n ELD’
Maud Lamers (18) zit op het ROC in Nijmegen. Daar volgt ze op Tessa
en Truus
niveau 3 de opleiding tot pedagogisch werker kinderopvang. Ze
weet precies wat ze wil: werken op een kinderdagverblijf om
uiteindelijk haar eigen bedrijf te starten. ‘In het buitenland!’ Hoe
doorlopend is de leerlijn van Maud? En wat vinden Maud en haar
vader René van het doorgeven van leerling-gegevens?
Wat herinneren jullie je nog van de overgang van matie bij de overgang van basisschool naar vo,
de basisschool naar het voortgezet onderwijs? van vo naar mbo/hbo enzovoort.
René: ‘Dat liep eigenlijk wel goed, maar we René: ‘Volgens mij is het heel handig voor
moesten erg ons best doen om de basis- de school. Dat scheelt veel administratie en
school ervan te overtuigen dat vmbo-t voor archiefruimte.’
Maud haalbaar was. Ondanks haar ‘reken- Maud: ‘Maar is het dan wel goed bevei-
probleem’. Uit het leerlingvolgsysteem ligd? Dat is echt een voorwaarde. En kan ik
bleek dat ze een gemiddelde leerling was. het dan uitprinten en meenemen naar het
Niets bijzonders eigenlijk. Precies zoals buitenland? Dat zou een groot voordeel Na de zomer gaat Tessa Ravestein (12) naar de havo. Het afscheid
wij dachten heeft ze vmbo-t gehaald. Met zijn: heb ik al mijn cijfers en uitslagen bij
van de basisschool heeft indruk gemaakt. En de overgang naar
extra aandacht voor rekenen.’ elkaar.’
Maud: ‘Vervolgens heb ik me op het René: ‘Maar ouders en leerlingen moe- een nieuwe school is spannend. Maar wat merken Tessa en haar
voortgezet onderwijs ingeschreven. Dat ten bij inschrijven toch nog steeds alles
moeder Truus van het doorgeven van leergegevens? En wat vin-
gebeurde overigens gewoon op de ouder- invullen. Ik zie niet direct voordelen voor
wetse manier: met pen en papier. Ik heb gemiddelde leerlingen. Met Maud gaat den ze hier nu eigenlijk van?
verder geen intakegesprek meer gehad. het gewoon goed. En dat geldt voor de
Op mijn nieuwe school hadden ze mijn meeste kinderen. Voor de onderste tien Hoe is de overgang van de basisschool naar het patiënten kent van de wieg tot het graf. Ik
dossier, want ze wisten dat het rekenen en bovenste tien procent heeft het zeker voortgezet onderwijs tot nu toe verlopen? kan me voorstellen dat het ELD een soort
niet zo lekker liep. Ik kreeg meteen extra toegevoegde waarde.’ Tessa: ‘Ik heb een brief van school gekre- volgsysteem is van groep 1 tot je klaar bent
lessen. Dat pakte heel goed uit. Ik zit nu gen, waarin ik moest invullen naar welke met je studie.’
in het eerste jaar van het mbo, waar ik mij Wat zou er wel of juist niet in moeten staan? school ik wilde. Daarop moest ik bijvoor- Tessa: ‘Het lijkt mij erg handig.’
overigens wel digitaal heb aangemeld.’ Maud: ‘De examenlijst moet er zeker in, beeld ook invullen waar ik woonde. De Truus: ‘Ik heb zelf weinig moeite met het
maar persoonlijke gegevens juist niet.’ brief moest ik vervolgens inleveren bij de digitaal doorgeven van leergegevens. Maar
Waar denken jullie aan bij het digitaal doorge- René: ‘Ouders willen er bijvoorbeeld echt middelbare school waar ik naartoe zou ik kan me ook voorstellen dat mensen er
ven van leerlinggegevens? niet in hebben dat ze gescheiden zijn. Vol- willen. Van de middelbare school kreeg een soort Big Brother-achtig gevoel van
Maud: ‘Van mij hoeft niet alles via de pc. gens mij is de thuissituatie niet relevant. ik vervolgens - ongeveer een maand later krijgen. En stel dat je op de basisschool een
Dan moet je zelf heel veel moeite doen om Verzuim moet er natuurlijk wel in.’ - een brief waarin stond dat ik was aange- boefje bent geweest en je je leven inmid-
documenten in te zien. Je hebt een wacht- Maud: ‘Sociale vaardigheden en competen- nomen en wanneer ik kennis kon maken dels gebeterd hebt. Dan wil je natuurlijk
woord nodig, toegangscode... Als je het ties ook.’ met mijn nieuwe klas. Ik heb geen intake- niet dat je reputatie je vooruit snelt.’
gewoon op papier krijgt, heb je het meteen René: ‘Het hangt natuurlijk af van wie het gesprek gehad. Maar ik denk wel dat de
in handen.’ in kan en mag zien. Als dat goed is afge- school informatie over mij krijgt.’ Welke gegevens zouden jullie wel of juist niet in
René: ‘Het is waarschijnlijk wel veel effi- dekt en afgesproken, zie ik geen nadelen. Truus: ‘De leerkracht van de basisschool het Elektronisch Leerdossier willen hebben?
ciënter. Dat is de associatie die ik heb.’ Ik vind er zeker wat voor te zeggen, zo’n zorgt voor een overdrachtsformulier aan Tessa: ‘Ik zou het jammer vinden als
Elektronisch Leerdossier, hoewel ik zelf de middelbare school. Daar staat in wat dingen waar je spijt van hebt worden
Een elektronisch leerdossier bevat gewaarborgde niet de behoefte voel om het in te zien. Zo je als leerling hebt gedaan en waar een doorgegeven. Iets wat je nu nooit meer zou
gegevens. Denk aan scores, examenresultaten, lang alles goed gaat, is het allemaal niet zo nieuwe school rekening mee moet hou- doen en is afgesloten, wordt dan misschien
begeleidingsgegevens…Het bevat relevante infor- spannend.’ den.’ weer opgerakeld. Terwijl je juist voor een
Tessa: ‘Van de juf op de basisschool heb ik nieuwe start gaat.’
trouwens ook een brief gekregen. Hierin Truus: ‘De puntenlijst zou zeker opgeno-
Maud wordt in rapportvorm aangegeven hoe je men moeten worden. Maar bijvoorbeeld
en René bijvoorbeeld omgaat met de juf en met je ook het niveau van de leerling en hoe
klasgenoten. Ik heb ook nog een verslag snel iemand nieuw lesmateriaal oppikt.
gekregen van de school over mezelf. Dat is Voor de nieuwe school is het ook handig
door de juf geschreven. Hierin staat hoe je als ze weten waar ze op moeten letten bij
je gedraagt, wat goed gaat en wat niet. Het bepaalde leerlingen.’
verslag en het rapport worden ook naar de Tessa: ‘Ik vind het wel belangrijk dat
middelbare school gestuurd.’ niet iedereen het dossier kan inzien. De
privacy van leerlingen moet wel worden
Waar denken jullie aan bij het digitaal door- beschermd. Om te voorkomen dat je
geven van leergegevens en een Elektronisch dossier wordt gehackt, zou iedereen een
Leerdossier? wachtwoord moeten krijgen.’
Truus: ‘Mijn eerste gedachte is dat je het
kunt vergelijken met de huisarts, die zijn

4. 4
Hugo Hopstaken, programmaleider taal
en rekenen, OCW
Referentiekader taal en rekenen en het ELD: ‘Leren doorgeven betekent het – zonder technische
Elkaar begrijpen
hindernissen – transporteren van digitale leergege-
vens. Daarvoor moet je elkaar verstaan.’
Taal en rekenen zijn basisvaardigheden waarop Nederlandse
leerlingen steeds minder goed presteren. Daarom investeert het
ministerie van OCW in alle sectoren in het taal- en rekenonderwijs.
vinden ze hun weg in de verschillende plaatsvinden, wordt tot 2011 in pilots
Een van de instrumenten is het referentiekader taal en rekenen.
sectoren’, legt Hopstaken uit. ‘Zo worden verder uitgetest. Wat wordt uitgewisseld,
Programmaleider bij OCW, Hugo Hopstaken: ‘Het programma ELD bijvoorbeeld de examenprogramma’s in werken de sectororganisaties de komende
het voortgezet onderwijs langs de lat van tijd verder uit. Er kan een goede koppe-
en het referentiekader kunnen elkaar versterken.’ ling gemaakt worden met de benodigde
het referentiekader gelegd en introduceren
we daar een rekentoets.’ Het referentieka- informatie-uitwisseling op het gebied van
Voor de zomervakantie was het ineens ‘Leren doorgeven betekent het – zonder der wordt vastgelegd in een wet. Als een taal en rekenen.
groot nieuws: mbo’ers op niveau 4 krijgen technische hindernissen – transporteren van de onderwijssectoren iets wil wijzigen
vanaf 2013/2014 centrale examens in taal van digitale leergegevens. Daarvoor moet in de eisen moet dit altijd in samenhang Elkaar begrijpen
en rekenen. ‘Voor deze examinering wordt je elkaar verstaan.’ met de gehele onderwijskolom. Bij het doorgeven van leergegevens moet
het referentiekader het uitgangspunt’, de behoefte van scholen leidend zijn. En
zegt Hugo Hopstaken. ‘In dit referentie- Duurzaam Elkaar versterken dat betekent dus dat het niet alleen gaat
kader staat beschreven wat er van leer- Het referentiekader bestaat uit vier refe- Vanaf augustus 2010 wordt het referentie- om resultaten op toetsen, maar ook allerlei
lingen van primair onderwijs tot en met rentieniveaus. Simpel gezegd: wat moet je kader ingevoerd. Basisscholen zijn vanaf waardevolle begeleidingsinformatie.
hoger onderwijs verwacht wordt. Daarmee kennen en kunnen als je 12, 16, 18 en ouder het schooljaar 2010-2011 verplicht objec- Hopstaken ziet zelf veel voordelen in het
creëren we een doorlopende leerlijn met dan 18 jaar bent. Daarbij tieve en valide informa- digitaal uitwisselen van leergegevens,
meer rust en continuïteit in de eisen die gaat het kader uit van ‘Het programma ELD tie over het eindniveau, ook aan de hand van het referentiekader.
we stellen’. Hopstaken doelt op de soms een fundamenteel en het referentiekader met het referentiekader ‘Het programma ELD en het referentieka-
flinke verschillen tussen onderwijssec- niveau (minimaal ver- taal en rekenen van de der kunnen elkaar versterken. Hoe meer
kunnen elkaar
toren. ‘We stellen wel allemaal eisen aan eist) en een streefniveau leerling, aan te leveren gebruik gemaakt wordt van het Elektro-
taal en rekenen, maar spreken daarbij niet (uitdagend perspectief versterken’ bij het vervolgonder- nisch Leerdossier en hoe eenduidiger de
dezelfde taal. En dat belemmert uiteinde- voor jongeren die meer wijs. Het programma taal- en rekeneisen, hoe beter de doorlo-
lijk onder meer die doorlopende leerlijn.’ kunnen). Dit jaar wordt dit leeftijdge- ELD kan daar ook een belangrijke rol pende leerlijnen.’
Het digitaal uitwisselen van gegevens bonden referentiekader vertaald naar de bij spelen. Hoe de technische uitwisse-
vereist ook een gemeenschappelijke taal. verschillende onderwijstypen. ‘Vervolgens ling van leergegevens met het ELD kan
Leren lezen is kilometers maken
Een groot deel van de vo-leerlingen heeft een leesachterstand. gens de informatie in het klassenteam. is dan al zo groot dat inhalen moeilijk
Zorgleerlingen bespreekt de school tijdens wordt. Leerlingen leren wel lezen, ze halen
Dat probleem begint op de basisschool en stapelt zich op. Het Sint
een warme overdracht. AVI 9, maar oefenen vervolgens niet meer.
Stanislascollege in Delft timmert hard aan de weg. ‘We meten Daardoor lezen ze te langzaam – slechts
Dyslexie vijftig tot zestig in plaats van minimaal
het niveau, leggen het vast in ons leerlingvolgsysteem en starten
Kinderen met dyslexie volgen een ‘apart’ tachtig woorden per minuut – en wei-
meteen met hardop lezen. Maar de achterstand inhalen... dat lukt traject. ‘Als dyslexie is vastgesteld op de nig accuraat. Als je zo onnauwkeurig en
basisschool, krijgen deze kinderen bij ons langzaam leest, snap je niet meer wat je
niet meer.’ een kaart met informatie voor de docent. leest. Daardoor ontstaat er een nog grotere
Bijvoorbeeld: wil voorgelezen worden. achterstand.’ Van alle kinderen die bin-
Marja van der Helm weet als geen ander digitale po-dossier kunnen koppelen aan Nieuwkomers worden gescreend volgens nenkomen op het Stanislascollege, kent
hoe groot het probleem van laaggeletterd- ons eigen dossier.’ het landelijk protocol. Als het vermoeden Van der Helm het niveau. ‘We weten de
heid is. Zelf noemt ze het liever functi- van dyslexie bestaat, test een onafhanke- Citoscores van de basisschool en testen in
oneel ongeletterd zijn. ‘Dat is zo’n 50 Werkmiddag lijk bureau deze leerling. Deze informatie de eerste schoolweek zelf ook nog op tech-
procent van de leerlingen die op ons vmbo Van der Helm is blij met gegevens die digi- komt in ons leerlingvolgsysteem’, vertelt nisch lezen. Vervolgens starten we in de
binnen komen. Ze zitten op het niveau van taal worden aangeleverd. ‘Bij een papie- Van der Helm. ‘Voor alle leerlingen geldt klas meteen met hardop lezen, maar het is
groep 5/6 in plaats van groep 8.’ Van der ren dossier lees je toch sneller over een overigens: hoe meer informatie er is, hoe vrijwel onmogelijk om de achterstand nog
Helm is taalcoördinator op het Sint Stanis- bladzijde heen. Wij werken hier op school effectiever je kunt begeleiden. Ik zou bij in te halen. Pubers zijn moeilijk te motive-
lascollege, op de locatie vmbo B/K in Delft. met het leerlingvolgsysteem van Magister. dyslectische kinderen bijvoorbeeld heel ren voor lezen.’ De oplossing ligt veel meer
Behalve taalcoördinator is Van der Helm Het onderwijskundig rapport krijgen we graag willen weten welke stappen er al in het basisonderwijs, waar leerkrachten
ook docent Nederlands en dyslexiespeci- vaak nog op papier. Het zou wel een flinke gezet zijn in het primair onderwijs.’ ouders moeten aansporen om te lezen met
alist. Ze zit in de Permanente Commissie stap vooruit zijn als dat ook digitaal bin- hun kinderen. ‘Leren lezen is vooral een
Leerlingenzorg (onafhankelijk) en in de nenkomt.’ De naw-gegevens verwerkt de Open en eerlijk kwestie van kilometers maken en daar heb
toelatingscommissie van het Stanislascol- administratie. Het onderwijskundig rap- Het probleem van functionele ongeletterd- je ouders gewoon bij nodig. Daarom moet
lege, vmbo B/K. De overgang van po naar port komt bij de plaatsingscommissie bin- heid begint in groep 3 op de basisschool. de school open en eerlijk zijn tegen ouders
vo is voor Van der Helm dagelijkse kost. nen die de gegevens in Magister opneemt ‘Aan het eind van deze groep zijn de leer- over het niveau van de kinderen. Verberg
‘Wij krijgen veel gegevens van de basis- en met mentoren bespreekt tijdens een krachten al 10 procent van de leerlingen niks!’
school. Het zou heel mooi zijn als we het werkmiddag. Docenten krijgen vervol- ‘kwijt’. De achterstand van deze leerlingen

5. 5
Ketenpilots po-vo van start
Test, test, test…
Via ketenpilots wordt de ELD-standaard momenteel in de praktijk
getest. Nog dit najaar gaan basisscholen digitale leergegevens
uitwisselen met scholen in het voortgezet onderwijs. Een gesprek
met Bart Caris en Gerard Bol, beiden ‘trekkers’ van basisscholen
die deelnemen aan de ketenpilot po-vo. ‘Een Elektronisch Leer-
dossier heeft alleen zin als het zo compleet mogelijk is.’
Gerard Bol is sinds vijf jaar directeur van helder zijn. Gegevensoverdracht waarbij
O.B.S. de Dubbelburg in Katwijk, met iedereen die hiertoe geautoriseerd is verge-
locaties in Valkenburg en Rijnsburg en in lijkbare gegevens verstrekt over identieke
2010 met een derde locatie in een nieuw- onderwerpen. Juist daar ligt volgens Bol de
bouwwijk in Valkenburg. Het is met O.B.S. toegevoegde waarde van het Elektronisch Veel ouders realiseren zich niet dat er nu dat iedereen het grote voordeel van het
de Krulder de enige openbare basisschool Leerdossier. ‘Anders dan bij de papieren ook al dossiers zijn. Mede ten behoeve ELD ziet en hier ook graag aan meewerkt.
in Katwijk die wordt gedomineerd door dossiers en bij het DOD (Digitaal Over- van het onderwijskundig rapport wordt Iedereen ziet de meerwaarde van digitale
protestants-christelijk onderwijs. De drachtsdossier) kunnen onderwijscollega’s er ook nu al van alles bijgehouden over uitwisseling van leergegevens.’
school telt circa 270 leerlingen en loopt elkaar via de ELD-standaard met behulp hun kinderen. Verslagen van gesprek-
vaak voorop bij nieuwe ontwikkelingen. van het ELD-postkantoor een zo compleet ken met de ouders, onderzoeksrapporten Leerlingen blijven volgen
Bol: ‘Het ELD is zo’n ontwikkeling. We mogelijk dossier aanreiken. De kracht van van de onderwijsbegeleiding, noem maar Tegelijkertijd constateerden de deelne-
doen mee, omdat we ervan overtuigd zijn het ELD is de compleetheid. Dat betekent op. Iedere ouder kan dit papieren dossier mende scholen dat ze als regio méér met
dat digitale overdracht van leergegevens dat juist ook informatie van bijvoorbeeld ook nu al op ieder moment inzien. Maar elkaar willen en dus ook meer informatie
een onomkeerbare ontwikkeling is.’ leerlingbegeleiding of bepaalde zorgin- er wordt vrijwel nooit naar gevraagd. met elkaar willen delen. Caris: ‘Diverse
stellingen in het ELD moeten kunnen Het digitale dossier is in die zin niet echt scholen, waaronder ook mijn school,
Extra veld worden opgenomen. Als we die volledig- nieuw, het bundelt allerlei papieren infor- willen leerlingen meerdere jaren kun-
Vanaf maart 2010 gaat de Dubbelburg heid niet nastreven en niet faciliteren, matie in één digitaal uit te wisselen dos- nen volgen. We willen graag weten of de
samen met de protestants-christelijke verliest het Elektronisch Leerdossier zijn sier. Dat biedt uiteindelijk meer waarbor- schooladviezen die wij geven in de praktijk
basisscholen van de P.C.B.O. in Rijnsburg meerwaarde: alle relevante informatie op gen voor privacy dan de warme overdracht ook goed uitpakken. En, heel praktisch,
leerdossiers uitwisselen met vo-scholen in een veilige wijze uitwisselen. Het mist van diverse losse documenten.’ we willen daarnaast kunnen zien of
de nabije regio: Northgo College (Noord- dan uiteindelijk ook zijn doel: adequate leerlingen na vertrek van de basisschool
wijk), Andreas College/Pieter Groen leerlingenzorg.’ Moderne variant, zelfde doel daadwerkelijk geplaatst zijn bij een vo-
(Katwijk) en Teylingen College (Voorhout). De projectscholen in Katwijk en omgeving Elders in Nederland is Bart Caris eveneens school. Hiervoor moeten we op regionaal
De deelnemende partijen zijn inmiddels gaan vanaf november het uitwisselen van druk bezig met het voorbereiden van een niveau wel meer informatie aan elkaar
met elkaar in overleg over de te volgen leergegevens testen. Bij het ‘schaduw- ketenpilot po-vo in zijn regio. Caris is kunnen overdragen. We hebben hiervoor
procedures en de afstemming van over te draaien’ begin 2010 wordt duidelijk of locatieleider van Basisschool ’t Kienhout een oplossing gevonden, waarin we met
dragen leergegevens. Volgens Bol is digi- de huidige leerlinginformatiesystemen en tevens bovenschools ICT-coördinator inachtneming van privacyregels leerlingen
tale overdracht via het ELD een ideale kans van de basisscholen, Dotcomschool en van Meerderweert, voorzitter van de ICT meerdere jaren kunnen blijven volgen.’
om relevante leerlinginformatie via één Parnassys, goed zijn ingericht voor deze Stuurgroep WSNS Weert e.o., lid van de Bart Caris weet wat hem en de samenwer-
landelijk centraal punt tussen scholen uit digitale uitwisseling. Bol: ‘Uiterlijk in WSNS Stuurgroep en de po-vo Werkgroep. kende scholen het komende jaar te doen
te wisselen. Hij wil hoe dan ook voorko- januari 2010 moeten de kinderziekten De pilotscholen zijn naast zijn eigen school staat. ‘In het schooljaar 2009-2010 gaan
men dat er naast het ELD toch weer allerlei eruit gefilterd zijn. In het voorjaar van afkomstig uit het samenwerkingsverband we op regionaal niveau de digitale uitwis-
aanvullende documenten over leerlingen 2010, als de nieuwe verwijzingen voor het Weert en omstreken. Caris, eerder actief seling van leergegevens tussen po en vo
verzonden gaan worden. voortgezet onderwijs eraan betrokken bij de invoering van het DOD, testen. Na de zomer van 2010 willen we
Bol noemt een voorbeeld. ‘De kracht van komen, willen we daadwer- beschouwt het ELD als een verbeterde ook leergegevens gaan uitwisselen met
‘Neem een leerlingenrap- het ELD is de kelijk leergegevens gaan versie van het DOD. Een moderne variant andere basisscholen en met scholen uit het
port van een onderwijs- uitwisselen met regionale met hetzelfde doel, ‘een soort DOD 2.0’. Speciaal Onderwijs (SO) en Speciaal Bij-
compleetheid’
begeleidingsdienst. We vo-scholen.’ Net als Gerard Bol zit ook Bart Caris nog zonder Onderwijs (SBO). Op termijn zijn
willen ervoor zorgen dat in de beginfase van de pilot. Wel is er al we verbonden met iedere basisschool en
ook dergelijke informatie via het ELD kan Uniforme communicatie het nodige denkwerk verricht. Caris: ‘Met school voor voortgezet onderwijs in heel
worden overgedragen. Zo’n rapport moet De deelnemende scholen in de ketenpilot elkaar hebben we het implementatietra- Nederland. Daar werken we naar toe.’
op eenvoudige wijze opgenomen kunnen denken ook nu al goed na over de commu- ject besproken. Daarbij werd duidelijk
worden in het ELD. Dat kan bijvoorbeeld nicatie rond het ELD. Met name richting
door mensen de mogelijkheid te bieden om ouders en leerlingen moet de communi-
in het systeem een extra veld aan te vinken catie volgens Gerard Bol volstrekt helder
en hier bijvoorbeeld een pdf van een rap- en uniform zijn. ‘Het kan niet zo zijn Gerard Bol, directeur O.B.S. de Dubbelburg
port aan toe te voegen.’ dat het ELD bij de ene school heel anders
wordt toegelicht dan bij een andere school. ‘We doen mee met het ELD, omdat we ervan over-
Zo compleet mogelijk Daarom moet goed duidelijk zijn waar
tuigd zijn dat digitale overdracht van leergegevens
Een dossier dat gebruikersvriendelijk en het dossier voor dient, wie het invult, wie
overzichtelijk is, maar dat tevens zoveel het mag inzien, of je akkoord moet geven een onomkeerbare ontwikkeling is.’
mogelijke relevante leerlinginformatie op het dossier. Ik denk dat er de komende
kan overdragen. Gegevensoverdracht vol- periode qua communicatie nog aardig
gens strakke procedures die voor iedereen wat missiewerk verricht moet worden.

6. 6
Elektronisch
Leerdossier getoetst
ELD werkt in lijn met NORA-principes
Het Elektronisch Leerdossier is onlangs getoetst door de Neder-
landse Overheid Referentie Architectuur (NORA), met uitstekende
resultaten. Reinier Balt was bij de toets aanwezig. Hij vertelt hoe
het ELD aangesloten is op bestaande systemen en afspraken.
Reinier Balt werkt bij het Programma ELD van OCW, DUO (voorheen CFI/IB-groep),
en houdt zich bezig met de IT-kant van Studielink (de online inschrijfapplica-
het Elektronisch Leerdossier, zoals het tie voor het hoger onderwijs), scholen,
ontwerp, de specificaties voor softwarele- softwareleveranciers en ook de NORA.
Samenwerking in de onderwijskolom veranciers en het postkantoor. ‘Het post- NORA staat voor Nederlandse Overheid
Organisaties slaan
kantoor is een plek waar de Elektronische Referentie Architectuur. Deze organi-
Leerdossiers tijdelijk worden neergezet satie stelt richtlijnen op die zorgen voor
door de ene school, zodat ze opgehaald ‘interoperabiliteit’ tussen (overheids)
handen ineen
kunnen worden door de andere school. organisaties. Het gaat om basisafspraken
Het ELD richt zich op het doorgeven van om informatie-uitwisseling goed te laten
leergegevens bij de overstap die een leer- verlopen. Daarnaast werkt de overheid aan
ling maakt van het basisonderwijs naar standaard bouwblokken, passend bin-
het voortgezet onderwijs, of daarvandaan nen de NORA, die organisaties kunnen
Het ELD en het DOD hebben dezelfde doelstelling: digitale uitwis- naar het vervolgonderwijs. Op de doorlo- inzetten om interoperabel te zijn. Denk
pende leerlijn dus. De informatie die de hierbij bijvoorbeeld aan het fenomeen
seling van leerlinggegevens. Sinds 12 juni is het samengaan van
aanleverende school plaatst, moet digitaal DigiD, wat iedereen van de elektroni-
de twee standaarden een feit. Daarnaast werken PO-Raad, VO- worden ondertekend, waarmee de school sche belastingaangifte kent. Nu kunnen
aangeeft het dossier volledig en correct te ouders en leerlingen hun dossier op het
raad, AVS en Cito samen aan een soepelere overgang van groep 8
hebben ingevuld.’ ELD-postkantoor inzien, waarbij ingelogd
naar de brugklas. wordt met DigiD. Dit maakt alles eenvou-
Mobiele oplader diger en herkenbaarder voor burgers. In
Ruim een jaar na de eerste besprekingen lingen te verzamelen en te onderhouden. ‘Hoewel het ELD als focus heeft om de de toekomst moet bijvoorbeeld het dossier
ondertekenden de Vereniging DOD en het Lieneke Jongeling, directeur van het doorlopende leerlijn te ondersteunen, beschikbaar zijn via de Persoonlijke Inter-
Programma ELD op 12 juni in Den Haag Programma ELD voegt toe: ‘Bovendien realiseren we ons dat scholen in hun netpagina (PIP), zodat bijvoorbeeld ouders
de intentieverklaring die het samengaan kan een onderwijsinstelling er zeker van omgeving met vele partijen veelal dezelfde die inloggen de informatie zien die bekend
van beide standaarden definitief maakt. zijn dat ze over de juiste, gewaarborgde gegevens uitwisselen voor verschillende is bij de overheid, waaronder het leerdos-
Hiermee komt er voor de hele onderwijs- informatie beschikt. En last but not least: doeleinden’, geeft Balt aan. ‘We kunnen sier van hun kind of kinderen.
kolom – van primair onderwijs tot en met voor een leerling is het erg prettig dat de dus niet volstaan met een ELD-specifieke
hoger onderwijs - één landelijke standaard nieuwe school al in een vroeg stadium infrastructuur voor informatie-uitwis- Nieuwe toets
voor het digitaal vastleggen van leerling- over zijn gegevens beschikt en niet alle seling. We moeten zorgen dat het ELD Onlangs heeft de NORA het ELD getoetst,
gegevens. Dat is voor zowel gebruikers, eerder vastgelegde gegevens opnieuw moet aansluit bij en samenwerkt met bestaande met uitstekende toetsresultaten. ‘En dat
leerlingen/studenten en ouders en leve- opgeven.’ ontwikkelingen in het onderwijs voor is ook niet verrassend’, geeft Balt aan,
ranciers overzichtelijker en effectiever. ‘De informatie-uitwisseling. Vergelijk het met ‘want we hebben van begin af aan gewerkt
samenvoeging van beide standaarden is Ontwikkeling de opladers van mobiele telefoons. Die ver- vanuit de principes van de NORA. In deze
een goede zaak’, stelt Theo Joosten, voor- Dan de overgang van groep 8 naar de schillen per merk en per type; ze hebben toets wordt bekeken of en in hoeverre het
zitter van de Verenging DOD en lid van brugklas. Zo’n 185.000 leerlingen maken allemaal verschillende stekkertjes en dat is ELD zich houdt aan al deze principes.
de stuurgroep ELD. ‘Als we het tenminste jaarlijks die overstap die tot op heden niet handig. We willen voorkomen dat een De NORA-toets is betrekkelijk nieuw,
zo invullen dat de gebruikers er geen last niet soepel verloopt. Dat moet anders school met het ELD weer een nieuw type waardoor het ELD heeft kunnen bijdragen
van ondervinden. We gaan kleine stappen vinden PO-Raad, VO-raad, AVS en Cito stekkertje nodig heeft. Daarom sluiten we aan de verdere ontwikkeling van de toets.
zetten, waarin we het DOD geleidelijk en daarom werken ze komende tijd een aan bij bestaande, werkende afspraken.’ Misschien hebben we voor één stekker nog
integreren in het ELD.’ plan uit. Daarin staat onder meer dat een een lange weg te gaan, maar het ELD is
goede aansluiting tussen groep 8 en de Bouwblokken alvast op weg!’
Verzamelen brugklas de overdracht van heldere en Het Programma ELD werkt samen met
De tijdwinst en kostenbesparing gelden interpretabele informatie vereist. Daarom allerlei organisaties, zoals het ministerie
vooralsnog niet voor het primair onder- gaan scholen werken met het Elektronisch
wijs, omdat het po aan het begin van de Leerdossier. Geen enkel probleem, nu DOD
keten staat. Gebruikers in het po – die en ELD samengaan. Het ELD zal alle nood-
gegevens nog niet digitaal vastleggen – zakelijke en wettelijk toegestane infor-
moeten waarschijnlijk meer gegevens matie over het niveau van de leerlingen
invoeren dan ze tot nu toe gewend zijn. bevatten. Met die informatie kunnen de
Theo Joosten, voorzitter Vereniging DOD
Uiteindelijk zorgt het systeem zeker voor docenten in de brugklas verder gaan op het
een administratieve lastenverlichting, niveau waar de leerling in groep 8 gebleven ‘De samenvoeging van het ELD en het DOD
omdat scholen leergegevens niet meer is. Ook de toetsen in po en vo, vooral voor
is een goede zaak.’
hoeven over te typen en het ook niet meer taal en rekenen, moeten beter op elkaar
nodig is om bijvoorbeeld de contactgege- aansluiten. Goede aansluiting geeft beter
vens van de verschillende onderwijsinstel- zicht op de ontwikkeling van de leerling.

7. 7
Misverstanden over het ELD
Tijdens presentaties, ontmoetingen in het veld, via de website zakelijke gegevens voor de overdracht met andere berichtenset is samengesteld dan
een beknopt historisch overzicht. Deze voor de overgang van voortgezet onder-
of op de bank thuis krijgen de medewerkers van Lerendoorgeven
hoogst noodzakelijke gegevens zijn door wijs naar het hoger beroepsonderwijs. Het
| ELD allerlei vragen voorgeschoteld. Welke vragen zijn ons de onderwijsprofessionals samengesteld. betreft dus een beperkt aantal relevante
Tussen de verschillende schoolovergangen actuele overdrachtgegevens en niet een
afgelopen periode opgevallen? Een kleine selectie.
die mogelijk zijn, is met vertegenwoordi- in de tijd opgebouwd dossier bestaande
gers uit het veld overlegd welke gegevens uit een serie documenten. Cito-scores van
er in de berichtenset moet zitten. Dit de basisschool zijn op het hbo niet meer
Het ELD is een grote database met gegevens! van de school waar de leerling van vertrekt betekent dat bij de overgang van primair relevant.
Het geluid van een mega-database die naar een digitaal ‘postkantoor’. Daar onderwijs naar voortgezet onderwijs een
misbruikt kan worden, is onlosmakelijk wordt het ELD tijdelijk opgeslagen. Als het
verbonden met grotere ict-projecten. Hier op het postkantoor staat, zijn de ouders/
ontkomt het ELD ook niet aan, maar in de verzorgers aan zet. Zij kunnen het ELD
kern gaat het bij het ELD om het op een inzien en al dan niet vrijgeven. Daarna kan
efficiënte en veilige manier doorgeven van de school waar de leerling is aangemeld
informatie over de leerling (Lerendoorge- het ELD ophalen op het postkantoor. Na
ven, vandaar de naam van deze uitgave). definitieve plaatsing kunnen de gegevens Jeroen Loeffen, Villa Koopzicht
Dat gebeurt op de momenten dat het er in principe van het postkantoor verdwij-
voor een leerling en de onderwijsinstelling nen. Het is aan de onderwijsinstellingen ‘Kennisontwikkeling en kennisdeling staan centraal
toe doet: bij de overgang van de ene school om de bewaartermijn van het ELD te bepa-
in de fase waarin het Elektronisch Leerdossier zich
naar de andere. Het gaat dus om gegevens- len; dit is op het postkantoor instelbaar.
uitwisseling tussen scholen om de doorlo- nu bevindt.’
pende leerlijn voor leerlingen/studenten Het gaat om een compleet dossier?
te ondersteunen. Als een leerling van een Nee, het gaat om een minimale berichten-
school vertrekt, wordt het ELD verzonden set. Daarin zitten alleen de hoogst nood-
Nieuwe website voor het ELD
Het Programma ELD heeft een nieuwe website. De nieuwe naam gelegenheid te geven hier actief aan deel te Interactief
nemen. Dat kan op Lerendoorgeven.nl.’ De site is interactief. ‘We bieden bij elk
Lerendoorgeven.nl staat voor de boodschap die het ELD wil uit-
stukje content gerichte interactie- en par-
dragen. ‘Kennisontwikkeling en kennisdeling staan centraal in de Boodschap ticipatiefuncties.’ Belangrijk daarbij is dat
Er is dan ook nagedacht over de manier reacties en bijdrages ook waardevol voor
fase waarin het Elektronisch Leerdossier zich nu bevindt. Dat wil
waarop betrokkenen op de nieuwe site anderen worden: de inhoud is belangrijker
de website ook bieden.’ worden bediend. ‘Het is geen homogene dan het aantal hits en kliks. ‘Elke bijdrage
groep. Professionals, leerlingen, ouders, gaat – voordat hij wordt geplaatst – langs
docenten en de maatschappij hebben een moderator. Die wil er voor zorgen dat
De nieuwe allemaal andere belangen als het gaat om er een bruikbare informatierelatie met de
website van leerlingbegeleiding. Het Elektronisch hele doelgroep ontstaat binnen een con-
ELD Leerdossier ondersteunt de doorlopende text waar iedere deelnemer veilig is.’
leerlijn. Het gaat hier dus om leren doorge- Volgens Loeffen ligt de filosofie van
ven. Deze boodschap geeft zowel richting Stichting Rebeltoday ten grondslag aan
aan de communicatie als aan het doel van de nieuwe ELD-site. ‘Deze stichting heeft
het ELD; daarom heeft de website dezelfde een betere publieke en openbare com-
naam.’ municatie voor en door kinderen als doel.
De segmentatie van doelgroepen is op de Van jongeren hebben we geleerd dat het
site functioneel doorgevoerd. ‘Zo’n split- bij communiceren via internet belangrijk
sing is noodzakelijk om nieuwe kennis te is dat je de waarde van informatie kunt
vergaren en te delen op een manier die het toetsen. En dat, bij openbare communica-
best past bij de relatie die je hebt met het tie, de veiligheid bij de mens ligt en niet
ELD’, aldus Loeffen. ‘Daarom hebben we in een geavanceerd systeem. Geloof je iets
op de website onderscheid gemaakt tussen omdat een instituut dit zegt? Of geloof
leerlingen, studenten en ouders enerzijds je iets omdat het in samenwerking met
Nadenken over welke boodschap je wilt dergelijk traject.’ In gesprekken met het en professionals anderzijds.’ Er is daar- mensen wordt gemaakt, door middel van
uitdragen is leidend bij de ontwikke- Programma ELD is naar voren gekomen naast bewust voor gekozen om de profes- een dialoog waar je zonder drempels aan
ling van een nieuwe website, zo vertelt dat het vooral heel belangrijk is dat de sionals niet verder uit te splitsen. ‘Deze mag deelnemen? In het laatste geval krijgt
Jeroen Loeffen van Villa Koopzicht. Hij is nieuwe site betrokkenheid bij de ambities groep moet binnen de voor hen bedoelde communicatie een duurzamer karakter en
als conceptontwerper verantwoordelijk van het ELD creëert. ‘Kennisontwikkeling omgeving laten zien dat ze kunnen samen- ontstaat er ook een inhoudelijke binding.
voor de opzet van de ELD-site. ‘Wat wil je en kennisdeling staan centraal in de fase werken aan een gezamenlijk doel. Om te En dat passen we toe bij Lerendoorgeven.nl.’
bereiken met een nieuwe website? Welke waarin het Elektronisch Leerdossier zich voorkomen dat er hokjes ontstaan tussen
communicatiedoelstelling hang je eraan nu bevindt. Maar deze zaken kun je alleen de diverse professionals, stimuleren wij ze
vast? Dat zijn belangrijke vragen bij een bereiken door de direct betrokkenen de om samen op te trekken.’

8. 8
ELD-leverancier Onderwijs Transparant: Leren
Lerendoorgeven
‘De leerling centraal met
ketenintegratie’ Lerendoorgeven | ELD
Educatie, onderwijs en zorg integreren in één draaggolf met platform Onderwijs Transparant werkt De standaard ELD zorgt voor de digitale uit-
daarom met verschillende modules, die wisseling van gewaarborgde leer- en begelei-
gegevens. Dat is de missie van Onderwijs Transparant. Gegevens-
naar behoefte zijn te koppelen. Een kleine dingsgegevens. Het Elektronisch Leerdossier
standaarden zoals het Elektronisch Leerdossier zijn een belang- greep: van po naar po, van vo naar mbo, ondersteunt de doorlopende leer- en begelei-
van zorg- en adviesteam naar samenwer- dingslijn. Door het maken van inhoudelijke en
rijk hulpmiddel bij deze opdracht. Maar het gaat het bedrijf om
kingsverbanden in het vo (één loket). Ook technische afspraken verloopt de uitwisseling
meer dan onderwijs alleen. ‘We willen de integratie en uitwissel- is er een monitor voor zorgleerlingen en van gegevens eenduidig, transparant en vei-
een registratiemodule voor de boven- lig. Een Elektronisch Leerdossier wordt via het
baarheid faciliteren van informatie tussen onderwijs- en zorg- schoolse rebound. Toet: ‘Sommige regio’s ELD-postkantoor van de ene naar de andere
systemen.’ nemen enkele modules af, andere kop- onderwijsinstelling verzonden. De school of
pelen alle modules aan elkaar. In de regio instelling waarborgt deze – voor de overstap
Schoolrapportages die kwijtraken als een optimaal benutten en zorg je dat niemand Eindhoven werkt men al een aantal jaar noodzakelijke – informatie. Het programma is
basisschoolleerling naar de andere kant buitenboord valt.’ Directeur Bernard met deze methodiek. Zij kunnen met recht in 2004 gestart als ELDvo, maar kent inmid-
van het land verhuist. Een drop-out op het Toet vervolgt: ‘Daarbij merken we dat de een voorloper genoemd worden. Inmiddels dels gegevenssets voor de verschillende over-
mbo die pas wordt opgemerkt als hij voor regio een natuurlijke vorm is waarbinnen zijn meerdere partijen zeer geïnteresseerd stapmogelijkheden in de onderwijsketen.
het onderwijs verloren is. Een kind uit een samenwerking plaatsvindt. De inhoude- zoals samenwerkingsverbanden in en
probleemgezin dat geen hulp krijgt omdat lijke overdracht kan dan soepel verlopen. rondom Rotterdam en Tilburg. Onderwijs
de GGD niet de juiste gegevens uit het Op grotere schaal zijn de standaarden al Transparant heeft hiervoor een regios-
systeem kan halen. Louis Swinkels, mede- snel te breed of juist te eng.’ pecifieke implementatie ontwikkeld die Colofon
oprichter van Onderwijs Transparant, honderd procent aansluit op de behoefte
kan legio voorbeelden noemen waar goed van de regio. Dat is uiteraard de situatie Deze Lerendoorgeven | ELD-uitgave is een
datamanagement uitkomst kan bieden. waar we graag heen willen.’ voortzetting van eerdere informatiebladen
‘Een integrale draaggolf met informatie die door het Programma ELD zijn uitgegeven.
uit de hele keten laat breukvlakken tussen Haken en ogen Deze uitgave verschijnt 3 maal per jaar.
instanties en onderwijs-zorginstellingen Toet en Swinkels zien veel positieve ont- Oplage: 17.000
verdwijnen. Die keten moet nog vóór het wikkelingen in hun vakgebied. Het ELD
primair onderwijs starten en doorlopen tot en het Digitaal Overdrachtsdossier (DOD) Redactieadres
een kind volwassen is.’ horen daar zeker bij. Toch zijn er enkele Lerendoorgeven | ELD
kanttekeningen te maken. ‘De gegevens Postbus 1585
Regionale benadering Elke regio heeft namelijk een eigen in een leerlingvolgsysteem kun je via de 5200 BP ’s-Hertogenbosch
Het Nijmeegse bedrijf onderscheidt zich dynamiek en werkwijze, benadrukt Toet. DOD-standaard invoeren, maar daar zit- (073) 68 00 613
door hun nadruk op het zorgaspect én Bestuurders stellen andere eisen, instan- ten wel een paar haken en ogen aan. De
de regionale benadering. Een bewuste ties hebben verschillende behoeften en standaard is te eng met betrekking tot het Tekstproductie
keuze. ‘Elk kind heeft een eigen leerren- de jongerenproblematiek heeft eigen zorgaspect, waar wij ons juist hard voor Ravestein & Zwart, Nijmegen
dement en eigen talenten. Door je infor- kenmerken. Maatwerk staat dan voorop maken’, aldus de directeur. Zijn compag-
matiesysteem goed in te richten kun je die bij de dataoverdracht en -analyse. Het non vult aan: ‘Datzelfde geldt eigenlijk Fotografie
ook voor het ELD. Met name de zachte(re) Mirrors, Nijmegen
gegevens zijn belangrijke stuurindicato-
ren. Deze zitten thans niet in de DOD- en/ Vormgeving
Onderwijs Transparant: of ELD-standaard. Wat absoluut niet Jannie de Groot bno, Hilversum
voor transparant onderwijs wegneemt dat het als gegevensstandaard Lauwers-C, Nijmegen
heel belangrijk is. Het ELD is uitermate
Onderwijs Transparant is vorig jaar ontstaan uit Twistance Data Soluti- geschikt als standaard om informatie Druk
ons uit Nijmegen en Real Time Ventures uit Someren. Hun core-business tussen regio’s uit te wisselen via het DKZET Offsetrotatie BV, Hapert
hadden ze gemeen: het ontwikkelen van webbased applicaties waarmee postkantoor en daarbij via DigiD inzicht
(realtime) datamanagement- en uitwisseling met behulp van moderne te verschaffen aan ouders. Dat zijn zeker
ict-oplossingen geïntegreerd in de onderwijs-zorgketen mogelijk wordt. toegevoegde waardes.’ www.lerendoorgeven.nl
Beide bedrijven constateerden met name binnen het onderwijs grote
behoefte aan het in kaart brengen van leerlingstromen en het longitudi- Geïnteresseerd in Lerendoorgeven?
naal monitoren van leerlingen. Dus werden de krachten gebundeld. Het Abonneer u op ons e-zine via
hoofdkantoor staat nu in Nijmegen, met een nevenvestiging in Some- Louis Swinkels, mede oprichter van www.lerendoorgeven.nl
ren. De klantenkring van het vijftienkoppige team kent een landelijke
Onderwijs Transparant
spreiding, maar concentreert zich nu vooral beneden de grote rivieren.
De regio’s/samenwerkingsverbanden in de provincies Brabant, Zeeland
en Limburg zijn belangrijke afnemers, evenals regionale scholenkoepels. ‘Een integrale draaggolf met informa-
Onderwijs Transparant loopt voorop bij de ontwikkelingen van integrale
tie uit de hele keten laat breukvlakken
oplossingen in de onderwijs-zorgketen, is lid van de VDOD en voorstan-
der van het ELD. tussen instanties en onderwijs-zorg-
instellingen verdwijnen.’