ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΛΙΜΝΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

1. 1Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ σχ. έτους 2014- 15
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ: Γ2 , Γ3
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: Ζήκου Ε., Βαρδάκας Νικ.,
Μαλούδη Μ., Γάτα Ευαγγελία

3. ΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
ΧΘΕΣ
Δισπηλιό
1. Λαζαρίδης
Νικόλαος
2. Κρανιώτη
Μαργαρίτα
3. Γαζή Ζωή
4. Γάτας
Δημήτριος
5. Καλαϊτζής
Παναγιώτης
6. Καραμανίδης
Βασίλειος
ΣΗΜΕΡΑ
Ιχθυοπανίδα
1. Παπαδόπουλος
Ιωάννης
2. Νικολαΐδης
Δημήτρης
3. Ρουσόπουλος
Λάζαρος
4. Στάιος Σίμος
5. Μπουντιούκος
Αθανάσιος
Ορνιθοπανίδα
6. ΧουΪλίδης
Γεώργιος
7. Τσαβδαρίδου
Αναστασία
8. Πεσλή
Αναστασία
9. Σάλτα
Κατερίνα
10.Μπουνόβας
Φίλιππας
ΑΥΡΙΟ
Προστασία της
λίμνης
10. Παπακυρί
λλου Αγλαΐα
11. Νεμπίου
Σακίρ
12. Σταμάκου
Φαίη
13. Χαλκιά
Καλλιόπη
14. Νανόπουλ
ος Χρήστος
15. Πλιάκης
Κων/νος
16. Μπιμπίρης
Γεράσιμος
17. Μπιμπίρης
Παναγιώτης

4. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
 Η έµφαση στην ενεργό συμμετοχή των μαθητών και η χρήση
ενεργητικών μεθόδων: συζήτηση - αντιπαράθεση απόψεων,
έρευνα, κριτική επεξεργασία και δράση.
 Ο προσανατολισμός στην πρόληψη ή επίλυση περιβαλλοντικών
θεµάτων ή προβλημάτων.
 Η ανάδειξη συνεργασίας, καλλιέργειας αξιών και δημιουργίας
νέων προτύπων, στάσεων και συμπεριφορών ατόµων, οµάδων
και κοινωνίας απέναντι στο περιβάλλον.
 Το άνοιγµα του σχολείου στην κοινωνία και τη ζωή.

5. ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Η εργασία χωρίζεται σε τρία μέρη.
Το πρώτο μέρος (χθες) κάνει αναδρομή στο σημαντικό
προϊστορικό παρελθόν της περιοχής και εξετάζει τον
προϊστορικό λιμναίο οικισμό του Δισπηλιού.
Το δεύτερο μέρος (σήμερα) παρουσιάζει τα σημαντικότερα
ψάρια και πουλιά που έχουν παρατηρηθεί στη λίμνη της
Καστοριάς.
Το τρίτο μέρος (αύριο) αναφέρεται στις προσπάθειες για την
προστασία της λίμνης με πρωτοβουλία φορέων του δημοσίου
(προστατευόμενες περιοχές) και των ίδιων των πολιτών
(ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνείδησης)

6. Η ΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
Η Λίμνη Ορεστιάδα
ή ορθότερον (λίμνη της
Καστοριάς) βρίσκεται
στην βορειοδυτική
Ελλάδα στο μέσο της
οποίας "δίκην νησίδος"
είναι χτισμένη η
Καστοριά. Βρίσκεται σε
υψόμετρο 630 μ. πάνω
από την επιφάνεια της
θάλασσας, έχει έκταση
Το βάθος της κυμαίνεται από 8-12 μέτρα και η μέση θερμοκρασία είναι
22 βαθμοί Κελσίου. Η λίμνη έχει πολλές εισροές νερού από τα δυτικά
και μια εκροή στον ποταμό Αλιάκμονα.
28 τετ. χλμ., λεκάνη απορροής 253 τετ. χλμ. και είναι η ενδέκατη σε
μέγεθος λίμνη στην Ελλάδα.

7. ΔΙΣΠΗΛΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
Το Δισπηλιό είναι μεγάλος οικισμός του Δήμου Μακεδνών στο
νομό Καστοριάς. Αποτελεί ομώνυμο δημοτικό διαμέρισμα και στην
απογραφή του 2001 βρέθηκε να έχει 1.186 κατοίκους. Βρίσκεται
περίπου στο 4χλμ του δρόμου Καστοριάς- Άργους Ορεστικού.

8. ΔΙΣΠΗΛΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
Στην περιοχή έχουν ανασκαφεί νεολιθικά ευρήματα,
ανάμεσα στα οποία και η πινακίδα.

9. ΔΙΣΠΗΛΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
Στο Δισπηλιό Καστοριάς οι αρχαιολόγοι δεν περιορίστηκαν
μόνο στην ανασκαφή του χώρου. Οι εξειδικευμένοι
επιστήμονες του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
κατάφεραν να ανακατασκευάσουν ένα πιστό αντίγραφο του
νεολιθικού χωριού ταξιδεύοντας τον επισκέπτη πίσω στο
χρόνο και ζωντανεύοντας έτσι όλες τις ιστορικές αναφορές.

10. ΔΙΣΠΗΛΙΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ
Τότε, που μέσα από τα πασσαλόκτιστα σπίτια εντός ή εκτός της
λίμνης, ο νεολιθικός άνθρωπος έχτιζε πολιτισμό θεμελιώνοντας τον
πάνω στη λάσπη.

11. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ
Η λίμνη της Καστοριάς χαρακτηρίζεται ως μια από τις
παραγωγικότερες λίμνες της Ελλάδας. Δεν μπορεί να
συλλογιστεί κανείς τη λίμνη χωρίς τους ψαράδες της,
επαγγελματίες κι ερασιτέχνες , είτε από την Καστοριά είτε από
τα παραλίμνια χωριά που μεράκι τους είναι η ψαρική και
ψαρεύοντας ξεχνιούνται με τις ώρες.

12. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ
Μερικά από τα είδη των ψαριών που απαντώνται
σήμερα στη λίμνη είναι :

13. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ
Γλήνι (Tinca tinca), οικογένεια Cyprinidae
Έχει πρασινωπό χρώμα, μικρά λέπια, με μήκος που
συνήθως δεν ξεπερνά τα 40 εκατοστά, και βάρος 2 kgr.
Είναι αρκετά ανθεκτικό είδος και αντέχει σε πολύ χαμηλά
επίπεδα συγκέντρωσης διαλυμένου οξυγόνου.

14. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ
Γουλιανός (Silurus glanis), οικογένεια Siluridae
Το πλέον μεγαλόσωμο ψάρι του γλυκού νερού της Ευρώπης αλλά
και της λίμνης μας. Είναι επίμηκες, χωρίς λέπια, με πρασινωπή ή
μαύρη ράχη και ανοιχτόχρωμη κοιλιά.
Είναι σχετικά ανθεκτικό είδος και προτιμά περιοχές με λασπώδη
πυθμένα. Λόγω της εύγευστης σάρκας του αποτελεί ψάρι σημαντικής
εμπορικής αξίας. Στη λίμνη της Καστοριάς έχουν ψαρευτεί γουλιανοί
πάνω από 100 κιλά.

15. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ
Ηλιόψαρο (Lepomis gibbosus)
Το ηλιόψαρο φτάνει το πολύ τα 40 εκατοστά αλλά συνήθως
το μέγεθός του κυμαίνεται στα 15-20 εκατοστά. Έχει οβάλ
σχήμα και είναι πεπιεσμένο στις πλευρές. Ο χρωματισμός του
περιλαμβάνει πορτοκαλί, πράσινες, κίτρινες ή μπλε κηλίδες σε
λαδί ράχη και κιτρινωπές πλευρές.

16. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ
Κέφαλος (Leuciscus cephalus), οικογένεια Mugilidae
Είναι ψάρι που απαντάται και στις ακτές θαλασσών, αλλά και σε
ποτάμια. Έχει μεγάλα λέπια σχετικά παχύ σώμα και διχαλωτή ουρά.
‘Eχει γκριζοπράσινο χρωματισμό στη ραχιαία περιοχή, ασημένιο στις
πλευρές και άσπρο στην κοιλιακή περιοχή. Το βάρος του στη λίμνη
της Kαστοριάς δεν ξεπερνά το ένα κιλό.

17. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ
Κυπρίνος ή Γριβάδι (Cyprinus carpio), οικογένεια Cyprinidae
Είναι ψάρι αρκετά ανθεκτικό και ζει συνήθως σε λασπώδη πυθμένα.
Πρόκειται για αργοκίνητο ψάρι του βυθού που μετακινείται κυρίως τη
νύχτα. Είναι φυτοφάγο είδος και τρέφεται με σπόρους φυτών αλλά και
με νύμφες εντόμων. Σε ηλικία 3 -4 χρόνων το μήκος του φτάνει τα 20-
40 εκατοστά και το βάρος του τα 3kgr - 4kgr. Παλαιότερα η Καστοριά
ήταν φημισμένη για τα γριβάδια της. Δυστυχώς η παραγωγή του
σήμερα περιορίζεται συνεχώς, ίσως λόγω ανταγωνισμού με άλλα είδη
ψαριών ιδιαίτερα με την "πεταλούδα".

18. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ
Περκί ή Πρικί (Perca fluviatilis), οικογένεια Esocidae
Το σώμα του καλύπτεται από 5-9 κάθετες λωρίδες σκούρου
χρώματος, στη ραχιαία περιοχή είναι γκριζοπράσινο, ενώ στις
πλευρές ασημένιο και άσπρο στην κοιλιακή περιοχή.
Χαρακτηριστικό του επίσης είναι το διπλό ραχιαίο πτερύγιο. Το
μέσο μήκος του δεν ξεπερνά τα 25 εκατοστά και το βάρος του
το1kgr.

19. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ
Πεταλούδα (Carassius auratus gibelio), οικογένεια Cyprinidae
Είναι ψάρι πολύ ανθεκτικό και αντέχει και σε πολύ χαμηλά
επίπεδα συγκέντρωσης διαλυμένου οξυγόνου. Εμφανίζεται στη
λίμνη της Καστοριάς από το 1985 και μετά. Σήμερα είναι το
ψάρι με τη μεγαλύτερη παραγωγή στη λίμνη, με μικρή όμως
εμπορική αξία. Πιθανώς η ταχεία εξάπλωσή του να οφείλεται
στον ιδιόμορφο τρόπο αναπαραγωγής του.

20. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ
Τσιρώνι ή Πλατίκα (Rutilus rutilus), οικογένεια Cyprinidae
Από τα κοινά και πολυάριθμα ψάρια της λίμνης της
Καστοριάς. Το μέγεθός του δεν ξεπερνά τα 15-20 εκατοστά και το
βάρος του τα 1 kgr -3 kgr .

21. ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ
Τούρνα (Esox lucius), οικογένεια Esocidae
Η τούρνα είναι από τα πιο φημισμένα αρπακτικά ψάρια των
ευρωπαϊκών χωρών. Έχει μεγάλο στόμα και ισχυρά δόντια,
χαρακτηριστικά των σαρκοφάγων ψαριών. Είναι μακρόστενο
ψάρι με μήκος 30-50 εκατοστά συνήθως και βάρος που μπορεί
να φθάσει και τα 10 κιλά.

22. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
Έχουν παρατηρηθεί περισσότερα από 200 είδη πουλιών στη λίμνη της
Καστοριάς, από τα οποία 90 τουλάχιστον αναπαράγονται στη λίμνη και
στο παραλίμνιο δάσος. Από το σύνολο των ειδών που έχουν
παρατηρηθεί στη λίμνη 45 είδη είναι προστατευόμενα με βάση την
Οδηγία 79/409/ΕΟΚ, ενώ 33 είδη κατατάσσονται στις κατηγορίες του
Κόκκινου Βιβλίου των Σπονδυλόζωων της Ελλάδας.

23. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
 Τα δύο σημαντικότερα είδη που απαντώνται στη λίμνη είναι ο
Αργυροπελεκάνos (Pelecanus crispus) και η Λαγγόνα (Phalacrocorax
pygmaeus), είδη που είναι από τα σπανιότερα και τα περισσότερο
απειλούμενα στην Ευρώπη αλλά και παγκόσμια.

24. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
Ο αργυροπελεκάνος είναι το σπανιότερο από τα επτά είδη
πελεκάνων που υπάρχουν στον κόσμο και το δεύτερο σε μέγεθος είδος
πουλιού στον πλανήτη (ύψος 1,20μ, άνοιγμα φτερών έως 3,2μ, βάρος
6-10 κιλά). Το υδρόβιο αυτό πουλί έχει χρώμα φτερώματος ανοιχτό
σταχτί και κύριο χαρακτηριστικό του το μακρύ του ράμφος, που φέρει
διαστελλόμενο σάκο στο κάτω μέρος του. Τα πόδια του είναι κοντά
και δυνατά, με δάχτυλα συνδεόμενα μεταξύ τους με μεμβράνη.

25. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
Το γκισάρι είναι είδος μεταναστευτικό. Αναπαράγεται σε
μεγάλες λίμνες γλυκού νερού, με πυκνή βλάστηση στις όχθες
και μικρά νησάκια που χρησιμοποιεί ως θέσεις φωλεοποίησης.
Ξεχειμωνιάζει σε μεγάλα κοπάδια νότια και δυτικά από τις
περιοχές αναπαραγωγής, σε ανοιχτά νερά ακόμα σε τεχνητές
λίμνες και ταμιευτήρες.

26. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
Η πρασινοκέφαλη έχει μεγάλο μέγεθος και μαζί με την
σουβλόπαπια , είναι η μεγαλύτερη αφρόπαπια. Όπως όλες οι
αγριόπαπιες, εμφανίζει έντονο φυλετικό διμορφισμό με το
αναπαραγόμενο αρσενικό το οποίο είναι εντελώς διαφορετικό σε
εμφάνιση από το θηλυκό . Επίσης είναι λίγο μεγαλύτερο και
βαρύτερο.

27. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
Στη λίμνη υπάρχει μεγάλος αριθμός βουβόκυκνων που διαμένει
μόνιμα και αναπαράγεται καθιστώντας την ως το σημαντικότερο τόπο
αναπαραγωγής του βουβόκυκνου στην Ελλάδα. Ο βουβόκυκνος είναι
μεγαλόσωμο ζώο (μήκος μέχρι 1,6 μέτρα και άνοιγμα φτερών κοντά
στα 2,5 μέτρα) με σχεδόν κατάλευκο πτέρωμα (στα ενήλικα άτομα)
και ιδιαίτερα μακρύ λαιμό. Θεωρείται σύμβολο της χάρης, της
ομορφιάς, της ισορροπίας, της ηρεμίας, της πίστης, της ανανέωσης και
της αλλαγής.

28. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
Η οικογένεια Ερωδιίδαι ανήκει στην Τάξη πελαργόμορφα και
περιλαμβάνει 24 Γένη.
Σε αυτή την οικογένεια ανήκουν οι ερωδιοί. Είναι πουλιά με μακριά
πόδια και ράμφος που τους βοηθούν πολύ αφού ζουν, με ελάχιστες
εξαιρέσεις, σε περιοχές με ρηχά νερά. Τα βρίσκουμε κοντά σε
ποτάμια, λίμνες, έλη, δέλτα, θάλασσα, σε υγρά λιβάδια και υγρές
καλλιέργειες. Είναι όλα σαρκοφάγα είδη με τα περισσότερα να
τρέφονται κυρίως με ψάρια ενώ τα υπόλοιπα με έντομα.
Κρυπτοτσικνιάδα

29. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
Στη λίμνη της Καστοριάς φωλιάζουν ταυτόχρονα τέσσερα είδη
ερωδιών (τσικνιάδων), Νανοτσικνιάδες, Νυχτοκόρακες,
Κρυπτοτσικνιάδες, Σταχτοτσικνιάδες.
Νυχτοκόρακας
Λευκοτσικνιάδα

30. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
Είναι μία από τις λίγες λίμνες στην Ελλάδα όπου φωλιάζουν
ποταμογλάρονα. Ένας εξαιρετικός ακροβάτης. Φτεροκοπά αδιάκοπα.
Κοιτάζει από ένα ορισμένο ύψος, βλέπει τη λεία του και μετά πέφτει
βολίδα αρπάζοντας μικρά ψαράκια τα οποία τα καταπίνει ενώ
συνεχίζει το φτεροκόπημα. Έχει μήκος 34-37 εκατοστά περίπου και
άνοιγμα φτερών 70-80 εκατοστά.

31. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
Ο Τσαλαπετεινός είναι αμέσως μετά τα χελιδόνια, το πουλί που
είναι συνδεδεμένο με τον ερχομό της 'Ανοιξης. Κάνει την εμφάνισή
του στο Πάρκο από το δεύτερο δεκαήμερο του Μάρτη, παρουσιάζει
μια κορύφωση ατόμων Απρίλη, Μάη. 2-3 ζευγάρια θα μείνουν το
καλοκαίρι και θα φωλιάσουν ενώ τα τελευταία άτομα θα
αναχωρήσουν για το νότο τέλη Σεπτέμβρη, αρχές Οκτώβρη.

32. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΟΥΛΙΩΝ
 Αργυροπελεκάνος Γκισάρι
 Kορμοράνος Πρασινοκέφαλη
 Λαγγόνα Κιρκίρι
 Βουβόκυκνος Μαυροκέφαλη
 Σταχτοτσικνιάς Βουκεφάλα
 Κρυπτοτσικνιάς Νερόκοτα
 Λευκοτσικνιάς Φαλαρίδα
 Ποταμογλάρονο Δρυοκολάπτης
 Καστανοκέφαλος γλάρος Νανοτσικλητάρα
 Νυχτοκόρακας Παρδαλοτσικλητάρα

33. ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ
 Χαλκόκοτα Τσαλαπετεινός
 Νεροκοτσέλα Κοκκινολαίμης
 Λασπότρυγας Ψαρόνι
 Πελαργός Αιγίθαλος
 Σκουφοβητηχτάρι Τσιχλοποταμίδα
 Αλκιών Δεκαοχτούρα
 Γαϊδουροκεφαλάς Καρακάξα
 Χοντρομύτης Κότσυφας
 Καρδερίνα Χρυσοκαρδερίνα
 Λούγαρο
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΟΥΛΙΩΝ

34. Όνομα LIMNI ORESTIAS (KASTORIAS)
Κατηγορία Τόπου Βιότοπος NATURA
Κωδικός Τόπου GR1320003
Κύριος Χαρακτήρας Βιότοπος
ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

35. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
 Η λίμνη και η ευρύτερη περιοχή της αποτελεί ένα πολύ σημαντικό
φυσικό οικοσύστημα με ποικίλους και σπάνιους επιμέρους
οικότοπους, που υποστηρίζουν μεγάλη βιοποικιλότητα στην οποία
περιλαμβάνονται πολλά σπάνια και απειλούμενα είδη.
 Άλλωστε πέρα από τον ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό ειδών πουλιών που
φιλοξενεί, είναι η μοναδική φυσική λίμνη της Ελλάδας, στην οποία
υπάρχουν σημαντικής έκτασης παρόχθια δάση υδρόφιλων δένδρων,
που συνιστούν ένα από τους σπανιότερους οικότοπους της Ευρώπης.

36. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
Έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 (GR1320003),
περιλαμβάνοντας σημαντικούς οικοτόπους καθώς και οικοτόπους
προτεραιότητας, σύμφωνα με την οδηγία 92/43, για τη διατήρηση των
φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, ενώ
αποτελεί και Ζώνη Ειδικής Προστασίας σύμφωνα με την οδηγία
79/409 περί της διατήρησης των άγριων πτηνών.
 Περιοχή Προστασίας της Φύσης Λίμνης Καστοριάς
ΠΔ / ΦΕΚ ΑΑΠ 226/19.6.12

37. Οικολογική κατάσταση της λίμνης της Καστοριάς
 Στοιχεία από επιστημονικές μελέτες, δείχνουν ότι η οικολογική
κατάσταση της Λίμνης της Καστοριάς έχει υποστεί δραματική
υποβάθμιση τα τελευταία χρόνια. Σε περίπτωση που τα υψηλά
επίπεδα ρύπανσης διατηρηθούν και τα επόμενα χρόνια,
απειλείται με οριστική υποβάθμιση η χλωρίδα και η πανίδα της
λίμνης.

38. Οικολογική κατάσταση της λίμνης της Καστοριάς
Σήμερα η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας επιχειρεί την
υλοποίηση ενός έργου για την προστασία και εξυγίανση της
λίμνης της Καστοριάς. Το έργο προβλέπει :
1. Τη δημιουργία φραγμάτων
2. Τη φύτευση εκτάσεων
3. Αναδασώσεις
4. Την προμήθεια πολύ- μηχανήματος για τη διαχείριση των νερο
-καλαμώνων και
5. Την εγκατάσταση έξι τηλεμετρικών σταθμών μέσα στο
λιμναίο οικοσύστημα για τη διαρκή παρακολούθηση της
κατάστασης των υδάτων.

39. Πώς να αποκτήσουμε οικολογική συνείδηση
 Το ενεργειακό πρόβλημα δεν αφορά μόνο τις κυβερνήσεις.
Αφορά, πρέπει να αφορά και τους κοινωνικούς φορείς και
ακόμη περισσότερο εμάς τους απλούς ανθρώπους. Γιατί, με
την ανοχή των κυβερνώντων, εμείς είμαστε η αιτία της
δημιουργίας αυτού του προβλήματος, εμείς καταστρέφουμε,
εμείς μολύνουμε, εμείς αδιαφορούμε. Εμείς παράλληλα
κρατάμε και τη λύση του προβλήματος.
 Γι αυτό, παρόλο που είναι χιλιοειπωμένα και μπορεί σε
πολλούς να ακουστούν ως τετριμμένα, παραθέτουμε απλούς
τρόπους που μπορεί ο καθένας από το σπίτι του ή στην
καθημερινότητά του να βοηθήσει το περιβάλλον, να ενεργήσει
δηλαδή ως ένας «εθελοντής».

40. Πώς να αποκτήσουμε οικολογική συνείδηση
 Όταν βρεθείτε στη φύση ποτέ μην αφήνετε σκουπίδια πίσω σας.
 Μην αγοράζετε προϊόντα που προέρχονται από ζώα ή φυτά που
κινδυνεύουν με εξαφάνιση.
 Μην αγοράζετε ψάρια πολύ μικρού μεγέθους. Πιέστε για την
εφαρμογή αυστηρών ποινών στους παραβάτες.
 Πιέστε τους τοπικούς φορείς να προβούν σε ενέργειες οικολογικού
ενδιαφέροντος (εκδηλώσεις, αναδασώσεις, προγράμματα
ανακύκλωσης).
 Διαμαρτυρηθείτε και μποϋκοτάρετε τις εταιρίες που δεν έχουν
οικολογική συνείδηση και μολύνουν το περιβάλλον.

41. Πώς να αποκτήσουμε οικολογική συνείδηση
 Μην πετάτε πλαστικά αντικείμενα στη λίμνη. Θέλουν εκατοντάδες
χρόνια να διασπαστούν ενώ πολλά λιμναία είδη πνίγονται από την
κατάποσή τους.
 Κυνηγοί, μην κυνηγάτε κατά τις περιόδους της αναπαραγωγής. Δώστε
στη φύση την ευκαιρία να αναπτυχθεί. Καταπολεμήστε τη
λαθροθηρία.

42. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
 Οι στόχοι του προγράμματος επιτεύχθηκαν σε μεγάλο βαθμό.
 Το θέμα ανταποκρινόταν αρκετά στα ενδιαφέροντα των μαθητών.
 Μεταξύ των μαθητών των ομάδων αναπτύχτηκαν σχέσεις
συλλογικότητας και συνεργασίας.
 Οι μαθητές αναγνώρισαν παράγοντες που δημιουργούν
περιβαλλοντικά προβλήματα και πρότειναν εναλλακτικές λύσεις.
 Υπήρξε διαθεματική προσέγγιση με μαθήματα όπως βιολογία και
χημεία.
 Οι βιωματικές δράσεις στις οποίες έλαβαν μέρος στο ΚΠΕ Καστοριάς
τους έφεραν σε επαφή με τη φύση και έβαλαν τις βάσεις για τη
διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης.

43. ΑΝΤΛΗΣΗ ΠΗΓΩΝ
 Φιλότης Βιότοπος Natura
 WWF Ελλάς
 Ερώτηση του βουλευτή Ν. Χουντή στην Κομισιόν για την
οικολογική κατάσταση της λίμνης της Καστοριάς
 Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
 Hunters.gr
 Φορέας Διαχείρισης Όρους Πάρνωνα και Υγρότοπου Μουστού
 Βικιπαίδεια
 ΚΠΕ Καστοριάς
 Markos.arthra.bog.spot.com/2011
 Τιανίς
 Οδηγός Καστοριάς
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ