2. Türk tarihinde demokrasi ve Anayasal
hareketler

3. İslamiyet Öncesinde Demokrasi ve Hukuk
İslamiyet Öncesinde
İslamiyet öncesinde bilim meclisi
Kurultay veya Toy
Kengeş
Yazısız Hukuk Kadının yönetimde
Kuralları Töre söz sahibi olması

4. • Sened-i İttifak
1808 • Padişah ayanların varlığını resmen tanıdı.
• Tanzimat Fermanı
1839 • I. Abdülmecit kanunun üstünlüğünü kabul etti.
• Islahat Fermanı
1856 • Azınlıklara siyasi, dini, mali, sosyal haklar verildi.
• Kanun-u Esasi Halk anayasa ile yönetime katılma hakkı elde etti.
1876 • Kanun-u esasiye göre hakimler azlolunamazlar. (Madde 81)
• II. Meşrutiyetin İlanı
1908 • Mebusan Meclisinin yetkileri artırıldı.

5. 1921 Teşkilat-ı Esasi
I.İnönü Muharebesinden sonra TBMM’de kabul edilen ilk
anayasasıdır.
Egemenlik kayıtsız şartsız millete aittir.
Devletin rejimi, milli birlik ve beraberlik bozulmasın diye açık bir
şekilde belirlenmemiştir.
Cumhurbaşkanı ve başbakan belirlenmemiştir.
Seçimler 2 yılda bir yapılır.Seçmen yaşı 18 olarak kabul
edilmiştir.
İki dereceli seçim sistemi uygulanmıştır.
Din işleri TBMM tarafından yürütüldüğünden laik bir anayasa
değildir.
Meclis Hükümeti sistemi benimsenmiş, meclis başkanı hükümet
başkanı kabul edilmiştir.
Güçlerbirliği esas alınmıştır.

6. 1924 Anayasası
• Değiştirilemeyecek maddeler
ilk kez anayasaya eklenmiştir. • Seçmen yaşı 18’den 22’ye
• Seçimlerin 4 yılda bir yapılması çıkarılmıştır.
kararlaştırılmıştır. • 1930’da kadınlara belediye
• Milletvekili seçilme yaşı 30’dur. seçimlerine katılma hakkı,
• Kabine Sistemi • 1933’te kadınlara muhtar olma
benimsenmiştir. hakkı,
• Devletin dini İslam olarak • 1934 kadınlara milletvekili
kabul edilmiş, 1928 değişikliği seçme ve seçilme hakkı
ile bu madde değişmiştir. verilmiştir.
• 1937’de Atatürk ilkeleri • 1946’da çok partili hayata
anayasaya eklenmiştir. geçilmiştir.
• İki dereceli seçim sistemi • 1946’da tek dereceli seçim
benimsenmiştir. sistemine geçilmiştir.
• TBMM’nin olağanüstü olma • 1960 İhtilali ile sona ermiştir.
özelliği ortadan kalkmıştır.

7. 1961 Anayasası
• En demokratik ve en
liberal anayasadır.
Senato TBMM
• İkili meclis sistemi
benimsenmiştir.
• Hukuk Devleti ilkesini
benimsemiştir. Cumhurbaşkanı
Halk seçer.
• Milli Devlet ilkesini Seçer.
benimsemiştir.
• İlk kez kuvvetler ayrılığı
ilkesini 1961 Anayasası ile
ortaya çıkmıştır.

8. 1961 Anayasası
• Seçimler 4 yılda bir yapılır. • Üniversite ve TRT’ye özerklik
• Cumhurbaşkanına senato vekalet verilmiştir.
ederdi. • Siyasi partilere hazineden yardım
• Milletvekili olmak için okuma yazma edilmesi kararlaştırılmıştır.
bilmek zorunlu hale getirildi. • Temel Hak ve özgürlükler
• DGM kuruldu. 2004’te kaldırıldı. genişletilmiştir.
• İlk kez anayasa mahkemesi kuruldu. • İlk defa Anayasa Mahkemesi kuruldu.
• İlk kez işçilere sendika hakkı verildi. • Cumhurbaşkanı parlamentoyu
• Bakanlar meclis dışından da dağıtma seçimleri yenileme hakkını
atanabilirdi. elde etmiştir.
• Memurlar görevinden ayrılmadan • Bakanlar meclis dışından atanabilir.
milletvekili olabilirdi. • Milletvekili olabilmek için okur yazar
• Cumhurbaşkanının görev süresi bir şartı getirilmiştir.
defaya mahsus 7 sene olarak • Devlet Planlama teşkilatı kuruldu.
benimsenmiştir.

9. 12 Mart 1971 Askeri Muhtırası
• TRT’nin özerkliği kaldırıldı.
• Üniversitelerin özerkliği sınırlandırıldı.
• Bakanlar Kuruluna Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi
verildi.
• Sendika hakkı kaldırılmış
• Küçük partilerin iptal davası açması engellenmiştir.
• Askeri Yüksek İdari Mahkemesi kurulmuştur.
• DGM kurulmuştur.
• Tabii yargı yolu yerine kanuni yargı yolu ilkesi benimsenmiştir.

10. 1982 Anayasasının Özellikleri
• 12 Eylül darbesinden sonra ortaya • 1961 Anayasasındaki Cumhuriyet
çıkmıştır. senatosu kaldırıldı.
• Kazuistik yani ayrıntılı bir • 450 milletvekili 1995 değişikliği ile
anayasadır. 550’ye çıkarılmıştır.
• 61 Anayasasına göre daha serttir. • Genel seçimle 5yılda bir iken 2007
• Hükümetin kurulması süreci daha değişikliği ile 4 yıla indi.
hızlıdır. • Cumhurbaşkanını TBMM seçerken
• 45 gün içerisinde hükümet 2008 değişikliği ile halk seçer.
kurulmazsa seçimler yenilenir. • Cumhurbaşkanı 5 yıllığına 2 defa
• Kuvvetler ayrılığı ilkesini seçilebilir. (2007 değişikliği)
benimsemiştir. • Milletvekili olma yaşı 25’e
• Milletvekili olmak için ilkokulu indirilmiştir. (2007 değişikliği)
bitirme şartı getirildi. • Mecburi oy ilkesi getirildi.
• İlk defa Atatürk milliyetçiliğine • 1995 değişikliği ile yurt dışında
bağlı devlet ilkesi benimsendi. vatandaşlara oy kullanma hakkı
verildi.
• 2004 yılında idam cezası kararı
kaldırıldı.

11. Tevhid-i Şapka Latin Medeni Soyadı Kılık
Tedrisat Kanunu harfleri Kanun Kanunu Kıyafet
Uluslar
arası
Rakamlar

12. 1982 Anayasası
•Yasama

13. 1982 Anayasasında yasama yetkisi TBMM’ye aittir.
TBMM genel oyla seçilen 550 milletvekilinden oluşur.
TBMM’nin genel seçimleri 4 yılda bir yapılır.
TBMM bu süre dolmadan seçimleri yenileyebilir.
TBMM seçimleri ancak savaş durumunda 1 sene ertelenebilir.
Savaş durumu devam ederse seçimler yine ertelenebilir.
Genel seçimlere 1 yıl kala ara seçime gidilemez.
Seçimlerin genel yönetiminden Yüksek seçim kurulu sorumludur.
Yurt dışında gümrüklerde 75 gün önce seçim başlar.

14. Ara seçim Şartları
TBMM üyelerinde % 5 Bir ili temsil eden tüm
azalma olması (3 ay sonra) milletvekilliklerin boşalması
30 ay 90
sonra Gün sonra

15. 18 yaşından Askeri
küçük olanlar öğrenciler
Er ve
Hükümlüler
erbaşlar
Oy
kullanamaz
Tutuklular oy kullanabilir.

16. Yüksek Seçim
Kurulu
Yargıtay Danıştay
6 üye 5 üye
YSK 7 asıl 4 yedek olma üzere 11 üyeden oluşur. Seçim sonuçlarını YSK ilan eder. YSK
kararları yargıya tabi değildir.

17. TBMM’nin
Yetkileri
Kanun koymak, kanunu kaldırmak ve kanunu değiştirmek
Bakanlar Kuruluna belli konularda Kanun Hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermek
Bakanlar Kurulu ve bakanları denetlemek
Para basılmasına karar vermek
Savaş ilanına karar vermek
Savaş ilanına karar vermek
Bütçe ve kesin hesap tasarılarını görüşmek ve kabul etmek
Genel ve özel af ilanına karar vermek
TBMM başkanı ve başkanlık divanını seçmek
TBMM iç tüzüğünü hazırlamak

18. TBMM’nin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları
Soru Meclis Araştırması
Başbakan ve bakandan Belli bir konuda araştırma
bilgi istenmesidir. 20 yapılması için komisyon
kurulur.Hükümet sonuçtan
gün içinde cevap sorumlu tutulmaz. 10
verilmelidir. milletvekili görevlendirilir.
Genel Görüşme
Devleti ve toplumu ilgilendiren Gensoru
konular görüşülür. Bir karar
alınmaz. Görüşme için
Hükümetin ve bakanın
Hükümet, siyasi parti grupları düşürülmesi için verilir. En
ve 10 milletvekili bildirisi az 20 milletvekili gerekir.
olmalıdır.
Meclis Soruşturması:
Başbakan ve bakan NOT: 1 ay içinde 5 bileşime
katılmayan milletvekilinin
hakkında yapılır. Meclisin
görevi sona erer.
10 da birinin imzası
gereklidir.

19. TBMM’nin
toplanması ve
Tatili
Toplantıya Toplantı yeter
Toplanması Tatile Girmesi Tatil Süresi
Çağırma Yetkisi sayısı
Her yılın Ekim Her yılın Cumhurbaşkanı
En fazla 3 ay 184
ayı Temmuz ayı Meclis Başkanı

20. TBMM
Başkanlık Divanı
Meclis Başkanı Başkan vekilleri Katip Üyeler İdare Amirleri
Siyasi parti grupları başkanlık yarışında aday belirleyemezler.
TBMM Başkanlık divanı için bir yasama döneminde 2 defa seçim yapılır.
Birinci görev süresi 2 yıl ikinci görev süresi 2 yıldır.
Başkan seçimi gizli oy ile yapılır.
TBMM başkanlık seçimi 5 gün içinde tamamlanır.

21. TBMM
Başkanlık
Seçimi
1. oylama 2. oylama 3. Oylama 4. oylama
Üye tam Üye tam Üye tam
sayısının 3/2’lik sayısının 3/2’lik sayısının salt En fazla oy alan
oyu oyu çoğunluğu iki üye

22. TBMM Başkanının
Görevleri
TBMM toplantılarına başkanlık etmek
TBMM’yi temsil etmek
Cumhurbaşkanına vekillik etmek
Meclisin kolluk ve idari hizmetlerini yürütmek
TBMM tatilde iken resmen veya milletvekillerinin 1/5’inin yazılı istediği ile
meclisi toplamak
Cumhurbaşkanının seçimi yenilemesi halinde geçici bakanlar kuruluna siyasi
parti gruplarından alınacak bakan sayısını belirlemek

23. Kanunlar
Kanun tasarısı Kanun Teklifi
Bakanlar Kurulu Milletvekilleri
Kanunu görüşmek için Kanunlar TBMM’de Kanunlar
TBMM toplantıya katılanların Cumhurbaşkanı
Üye tam sayısının 1/3’ü salt çoğunluğu ile kabul tarafından 15 gün içinde
gerekir. edilir. yayımlanır.

24. Üye tam sayısının salt
çoğunluğu ile düşer
1982
Anayasasında Milletvekili 7 gün
Milletvekilliğin içinde itiraz eder.
in düşmesi
İtiraz edilen mahkeme
Anayasa
mahkemesidir.
(15 gün)

25. Uluslar arası antlaşmalar Kanun Hükmünde
TBMM tarafından kanunla Kararnameyi Bakanlar Kurulu
kabul edilir. çıkarır.
Sıkıyönetim ve olağanüstü
durumlar dışında
KHK Resmi gazetede
Temel hak ve özgürlükler, kişi yayımlandıkları gün TBMM’ye
hakları ve ödevleri siyasi sunulur.
haklar hakkında KHK
çıkarılamaz.
Tüzük bakanlar Kurulu
Bakanlar Kurulu istifa edince tarafından çıkarılır.
KHK yetkisi sona ermez. Danıştay incelemesinden
geçirilir.

26. Yasa ve Çok belirgin bir
Yasaların emrettiği
yönetmeliklerin konuda amirin
işleri Kanun ve tüzüklerin
uygulanmasına yol uygulanmasının nasıl
belirtmek, yasaların uygulanmasını
göstermek, dikkat yapıldığını göstermek
uygulanmasını göstermek için
çekmek için için yapılan
göstermek.
hazırlanan yazılar. düzenlemeler.
Yönetmelik
Tüzük
(başbakanlık)
(Bakanlar Genelge Yönerge
Tüzel kişilik
Kurulu)
bakanlık

27. Anayasa Soruları
1. I. Teşkilat-ı Esasi 2. I. I. Meşrutiyet
II. 1924 Anayasası II. Teşkilat-ı Esasi
III. 1961 Anayasası III. 1961 Anayasası
Yukarıdakilerden hangi- Yukarıdakilerden hangileri
sinde güçler birliği esası iki meclisli yapıyı getirmiş-
korunmuştur? tir?
A) Yalnız I B) Yalnız II A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve II D) II ve III C) I ve II D) II ve III
E) I, II ve III E) I, II ve III

28. 3. Anayasa Mahkemesi 4. TBMM’yi toplantıya çağırma
aşağıdakilerden hangisiyle yetkisi;
kurulmuştur?
I. TBMM başkanı
A) Teşkilat-ı Esasi II. Cumhurbaşkanı
B) 1924 Anayasası III. Başbakan
C) 1961 Anayasası
D) 1982 Anayasası 1982 anayasasına göre
E) 1995 değişikliği yukarıdakilerden hangilerine
aittir?
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) I ve III D) I ve II
E) I, II ve III

29. I. Cumhurbaşkanı seçimi I. Yüksek Hakimler Kurulu
II. Kanunun onaylanması II. Yüksek Seçim Kurulu
III. Başbakanın atanması III. Anayasa Mahkemesi
Yukarıdakilerden hangileri Yukarıdakilerden hangisi 1961
TBMM’nin görevleri arasında Anayasasında oluşturulmuştur?
yoktur?
A) Yalnız I B) Yalnız II
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I ve II
C) I ve III D) I ve II E) I, II ve III
E) I, II ve III