1. แผนการจัดการเรียนรู้
รายวิชาวิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) รหัส ว 31104
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
ครูผู้สอน
นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2556
โรงเรียนศีลาจารพิพัฒน์
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 1

2. แผนการจัดการเรียนรู้
ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2556
รหัสวิชา ว 31104 รายวิชา วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา)
เวลาเรียน 3 คาบ/สัปดาห์/คาบ จานวน 1.5 หน่วยการเรียน รวมเวลาเรียน 60 คาบ/ภาคเรียน
...............................................................................................................................................................
ชื่อครูผู้สอน นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
รายชื่อแบบเรียนที่ใช้ :
แบบเรียนหลัก 1. หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พื้นฐาน วิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
ผู้แต่ง สสวท. กระทรวงศึกษาธิการ
2. คู่มือครูวิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
ผู้แต่ง สสวท. กระทรวงศึกษาธิการ

3. คำอธิบำยรำยวิชำ วิทยำศำสตร์ (ชีววิทยำ)
รหัสวิชำ ว 31104 ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4
1.5 หน่วยกิต เวลำ 60 ชั่วโมง
ศึกษำวิเครำะห์เกี่ยวกับไบโอม ควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศ ควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศ กำร
ถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศ กำรเปลี่ยนแปลงแทนที่ของระบบนิเวศ มนุษย์กับ
ทรัพยำกรธรรมชำติและสิ่งแวดล้อม โครงสร้ำงของเซลล์ กล้องจุลทรรศน์ กำรลำเลียงสำรผ่ำนเซลล์ กลไก
กำรรักษำดุลยภำพของสิ่งมีชีวิต ภูมิคุ้มกันของร่ำงกำย ลักษณะทำงพันธุกรรม โครโมโซม และสำร
พันธุกรรม กำรแบ่งเซลล์ โครโมโซมกับกำรถ่ำยทอดลักษณะทำงพันธุกรรม กำรถ่ำยทอดลักษณะทำง
พันธุกรรม กำรเปลี่ยนแปลงทำงพันธุกรรม เทคโนโลยีชีวภำพ ควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ
โดยใช้กระบวนกำรทำงวิทยำศำสตร์ กำรสืบเสำะหำควำมรู้ กำรสำรวจตรวจสอบ กำรสืบค้นข้อมูล
และกำรอภิปรำยเพื่อให้เกิดควำมรู้ ควำมคิด ควำมเข้ำใจ สำมำรถสื่อสำรสิ่งที่เรียนรู้ มีควำมสำมำรถในกำร
ตัดสินใจ เห็นคุณค่ำของกำรนำควำมรู้ไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน มีจิตวิทยำศำสตร์ จริยธรรม คุณธรรม
และค่ำนิยมที่เหมำะสม
ตัวชี้วัด
ว 1.1 ม.4/1 , ว 1.1 ม.4/2 , ว 1.1 ม.4/3 , ว 1.1 ม.4/4
ว 1.2 ม.4/1 , ว 1.2 ม.4/2 , ว 1.2 ม.4/3 , ว 1.2 ม.4/4
ว 2.1 ม.4/1 , ว 2.1 ม.4/2 , ว 2.1 ม.4/3
ว 2.2 ม.4/1 , ว 2.2 ม.4/2 , ว 2.2 ม.4/3
ว 8.1 ม.4/1 , ว 8.1 ม.4/2 , ว 8.1 ม.4/3 , ว 8.1 ม.4/4 , ว 8.1 ม.4/5 , ว 8.1 ม.4/6 ,
ว 8.1 ม.4/7 , ว 8.1 ม.4/8 , ว 8.1 ม.4/9 , ว 8.1 ม.4/10 , ว 8.1 ม.4/11 , ว 8.1 ม.4/12
รวม 26 ตัวชี้วัด

4. แบบวิเคราะห์ตัวชี้วัดเพื่อจัดทาคาอธิบายรายวิชาวิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) ว 31104 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4
มฐ. ตัวชี้วัด คาสาคัญ (Keyword)
ความรู้ ทักษะ/กระบวนการ คุณลักษณะอันพึงประสงค์
ว 2.1 ม.4-6/1 อธิบำยดุลยภำพของระบบ
นิเวศ
ม.4-6/2 อธิบำยกระบวนกำร
เปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิต
ม.4-6/3 อธิบำยควำมสำคัญของควำม
หลำกหลำยทำงชีวภำพและเสนอแนะ
แนวทำงในกำรดูแลและรักษำ
- ไบโอม
- ควำมหลำยหลำกของ
ระบบนิเวศ
- ควำมสัมพันธ์ในระบบ
นิเวศ
- กำรถ่ำยทอดพลังงำนและ
กำรหมุนเวียนสำรในระบบ
นิเวศ
- กำรสำรวจตรวจสอบ - มุ่งมั่นกำรทำงำน
- มีวินัย
- ซื่อสัตย์สุจริต
ว 2.2 ม.4-6/1 วิเครำะห์สภำพปัญหำ
สำเหตุของปัญหำสิ่งแวดล้อมและ
ทรัพยำกรธรรมชำติในระดับท้องถิ่น
ระดับประเทศและระดับโลก
ม.4-6/2 อภิปรำยแนวทำงในกำร
ป้องกันแก้ไขปัญหำสิ่งแวดล้อมและ
ทรัพยำกรธรรมชำติ
ม.4-6/3 วำงแผนและดำเนินกำรเฝ้ำ
ระวัง อนุรักษ์ และพัฒนำสิ่งแวดล้อม
และทรัพยำกรธรรมชำติ
- กำรเปลี่ยนแปลงแทนที่
ของระบบนิเวศ
- มนุษย์กับ
ทรัพยำกรธรรมชำติและ
สิ่งแวดล้อม
- กำรนำควำมรู้ไปใช้ - ใฝ่เรียนรู้
- มีวินัย
ว 1.1 ม.4-6/1 ทดลองและอธิบำยกำรรักษำ
ดุลยภำพของเซลล์ของสิ่งมีชีวิต
ม.4-6/2 ทดลองและอธิบำยกลไกกำร
รักษำดุลยภำพของน้ำในพืช
ม.4-6/3 สืบค้นข้อมูลและอธิบำย
กลไกกำรควบคุมดุลยภำพของน้ำ แร่
ธำตุและอุณหภูมิของมนุษย์และสัตว์
อื่นๆและนำควำมรู้ไปใช้ประโยชน์
ม.4-6/4 อธิบำยเกี่ยวกับระบบ
ภูมิคุ้มกันของร่ำงกำยและนำควำมรู้ไป
ใช้ในกำรดูแลรักษำสุขภำพ
- โครงสร้ำงของเซลล์
- กล้องจุลทรรศน์
- กำรลำเลียงสำรผ่ำนเซลล์
- กลไกกำรรักษำดุลยภำพ
ของสิ่งมีชีวิต
- ภูมิคุ้มกันของร่ำงกำย
- กำรสืบค้นข้อมูล - มีวินัย
- ใฝ่เรียนรู้
- มุ่งมั่นกำรทำงำน

5. ว 1.2 ม.4-6/1 อธิบำยกระบวนถ่ำยทอดสำร
พันธุกรรม กำรแปรผันทำงพันธุกรรม
มิวเทชัน และกำรเกิดควำม
หลำกหลำยทำงชีวภำพ
ม.4-6/2 สืบค้นข้อมูลและอภิปรำยผล
ของเทคโนโลยีชีวภำพที่มีต่อมนุษย์
และสิ่งแวดล้อมและนำควำมรู้ไปใช้
ประโยชน์
ม.4-6/3 สืบค้นข้อมูลและอภิปรำยผล
ของควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพที่มี
ต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม
ม.4-6/4 อธิบำยกระบวนกำรคัดเลือก
ตำมธรรมชำติและผลของกำรคัดเลือก
ตำมธรรมชำติต่อควำมหลำกหลำย
ของสิ่งมีชีวิต
- ลักษณะทำงพันธุกรรม
- โครโมโซมและสำร
พันธุกรรม
- กำรแบ่งเซลล์
- โครโมโซมกับกำรถ่ำยทอด
ลักษณะทำงพันธุกรรม
- กำรถ่ำยทอดลักษณะทำง
พันธุกรรม
- กำรเปลี่ยนแปลงทำง
พันธุกรรม
- เทคโนโลยีชีวภำพ
- ควำมหลำกหลำยทำง
ชีวภำพ
- กำรสำรวจตรวจสอบ
- กำรตั้งคำถำม
- มุ่งมั่นกำรทำงำน
- มีวินัย
- ซื่อสัตย์สุจริต
ว 8.1 ม.4-6/1 ตั้งคำถำมที่อยู่บนพื้นฐำน
ของควำมรู้และควำมเข้ำใจทำง
วิทยำศำสตร์หรือควำมสนใจหรือจำก
ประเด็นที่เกิดขึ้นในขณะนั้นที่สำมำรถ
ทำกำรสำรวจตรวจสอบหรือศึกษำ
ค้นคว้ำได้อย่ำงครอบคลุมและเชื่อถือ
ได้
- กำรสืบค้นข้อมูล
- กำรสำรวจตรวจสอบ
- กำรตั้งคำถำม
- มุ่งมั่นกำรทำงำน
- ซื่อสัตย์สุจริต
- ใฝ่เรียนรู้
ม.4-6/2 สร้ำงสมมติฐำนที่มีทฤษฎี
รองรับหรือคำดกำรณ์สิ่งที่จะพบหรือ
สร้ำงแบบจำลองหรือสร้ำงรูปแบบเพื่อ
นำไปสู่กำรสำรวจตรวจสอบ
-กำรสร้ำงสมมติฐำน
- กำรตรวจสอบ
- มุ่งมั่นกำรทำงำน
- ซื่อสัตย์สุจริต
ม.4-6/3 ค้นคว้ำรวบรวมข้อมูลที่ต้อง
พิจำรณำปัจจัยหรือตัวแปรสำคัญ
ปัจจัยที่มีผลต่อปัจจัยอื่น ปัจจัยที่
ควบคุมไม่ได้ และจำนวนครั้งของกำร
สำรวจตรวจสอบเพื่อให้ได้ผลที่มีควำม
เชื่อมั่นอย่ำงเพียงพอ
- กำรสืบค้นข้อมูล
- กำรสำรวจตรวจสอบ
- กำรรวบรวมข้มูล
- มุ่งมั่นกำรทำงำน
- มีวินัย
- ซื่อสัตย์สุจริต
- ใฝ่เรียนรู้
ม.4-6/4 เลือกวัสดุเทคนิควิธีอุปกรณ์ที่
ใช้ในกำรสังเกต กำรวัด กำรสำรวจ
ตรวจสอบอย่ำงถูกต้องทั้งทำงกว้ำง
และลึกในเชิงปริมำณและคุณภำพ
- กำรสังเกต
-สำรวจตรวจสอบ
- กำรออกแบบ
- มุ่งมั่นกำรทำงำน
- ใฝ่เรียนรู้

6. มฐ. ตัวชี้วัด คาสาคัญ (Keyword)
ความรู้ ทักษะ/กระบวนการ คุณลักษณะอันพึงประสงค์
ว 8.1 ม.4-6/5 รวบรวมข้อมูลและบันทึกผล
กำรสำรวจตรวจสอบอย่ำงเป็นระบบ
ถูกต้องครอบคลุมทั้งในเชิงปริมำณ
และคุณภำพ โดยตรวจสอบควำม
เป็นไปได้ ควำมเหมำะสมหรือควำม
ผิดพลำดของข้อมูล
- กำรรวบรวมข้อมูล
- กำรบันทึก
- สำรวจตรวจสอบ
- มุ่งมั่นกำรทำงำน
- ซื่อสัตย์สุจริต
- ใฝ่เรียนรู้
ม.4-6/6 จัดกระทำข้อมูลโดยคำนึงถึง
กำรรำยงำนผลเชิงตัวเลขที่มีระดับ
ควำมถุกต้องและนำเสนอข้อมูลด้วย
เทคนิควิธีที่เหมำะสม
- กำรจัดกระทำข้อมูล
- กำรรำยงำนผล
- กำรออกแบบ
- มุ่งมั่นกำรทำงำน
- มีวินัย
- ซื่อสัตย์สุจริต
ม.4-6/7 วิเครำะห์ข้อมูล แปล
ควำมหมำยข้อมูลและประเมินควำม
สอดคล้องของข้อสรุป หรือ
สำระสำคัญเพื่อตรวจสอบกับ
สมมติฐำนที่ตั้งไว้
- กำรวิเครำะห์
- กำรแปลควำมหมำย
- กำรสำรวจตรวจสอบ
- ซื่อสัตย์สุจริต
- ใฝ่เรียนรู้
ม.4-6/8 พิจำรณำควำมน่ำเชื่อถือของ
วิธีกำรและผลกำรสำรวจตรวจสอบ
โดยใช้หลักควำมคำดเคลื่อนของกำร
วัดและกำรสังเกต เสนอแนะ กำร
ปรับปรุงวิธีกำรสำรวจตรวจสอบ
- กำรสังเกต
- กำรสำรวจตรวจสอบ
- กำรสรุปผล
- มีวินัย
- ซื่อสัตย์สุจริต
- ใฝ่เรียนรู้
ม.4-6/9 นำผลกำรสำรวจตรวจสอบที่
ได้ทั้งวิธีกำรและองค์ควำมรู้ที่ได้ไป
สร้ำงคำถำมใหม่ นำไปใช้แก้ปัญหำใน
สถำนกำรณ์ใหม่และชีวิตจริง
- กำรนำไปใช้
- กำรกำหนดปัญหำ
- กำรแก้ปัญหำ
- มุ่งมั่นกำรทำงำน
- มีวินัย
- ซื่อสัตย์สุจริต
- ใฝ่เรียนรู้
ม.4-6/10 ตระหนักถึงควำมสำคัญใน
กำรที่จะต้องมีส่วนร่วมรับผิดชอบกำร
อธิบำย กำรลงควำมเห็น และกำร
สรุปผลกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์ที่
นำเสนอต่อสำธำรณชนด้วยควำม
ถูกต้อง
- กำรอธิบำย
- กำรลงข้อสรุป
- กำรนำเสนอ
- กำรสื่อสำร
- มีวินัย
- ซื่อสัตย์สุจริต

7. มฐ. ตัวชี้วัด คาสาคัญ (Keyword)
ความรู้ ทักษะ/กระบวนการ คุณลักษณะอันพึงประสงค์
ว 8.1 ม.4-6/11 บันทึกและอธิบำยผลกำร
สำรวจตรวจสอบอย่ำงมีเหตุผล ใช้
พยำนหลักฐำนอ้ำงอิงหรือค้นคว้ำ
เพิ่มเติมเพื่อหำหลักฐำนอ้ำงอิงที่
เชื่อถือได้และยอมรับว่ำควำมรู้เดิม
อำจมีกำรเปลี่ยนแปลงได้เมื่อมีข้อมูล
และประจักษ์พยำนใหม่เพิ่มเติมหรือ
โต้แย้งจำกเดิมซึ่งท้ำทำยให้มีกำร
ตรวจสอบอย่ำงระมัดระวังอันจะ
นำไปสู่กำรยอมรับเป็นควำมรู้ใหม่
- กำรบันทึก
- กำรอธิบำย
- กำรสำรวจตรวจสอบ
- กำรสืบค้นข้อมูล
- กำรวิเครำะห์
- มุ่งมั่นกำรทำงำน
- มีวินัย
- ซื่อสัตย์สุจริต
ม.4-6/12 จัดแสดงผลงำน เขียน
รำยงำนและ/หรืออธิบำยเกี่ยวกับ
แนวคิด กระบวนกำรและผลของ
โครงงำนหรือชิ้นงำนให้ผู้อื่นเข้ำใจ
- กำรอธิบำย
- กำรสื่อสำรข้อมูล
- มุ่งมั่นกำรทำงำน
- มีวินัย
- ซื่อสัตย์สุจริต
- ใฝ่เรียนรู้

8. โครงสร้างรายวิชาวิทยาศาสตร์ (ชีววิทยา) รหัส ว 31104 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ภาคเรียนที่ 1
เวลาเรียน 60 ชั่วโมง จานวน 1.5 หน่วยกิต
หน่วย
ที่
ชื่อหน่วยการเรียนรู้
สาระที่/มาตรฐาน/ตัวชี้วัด
สาระแกนกลาง เวลา
(ชั่วโมง)
น้าหนัก
คะแนน
1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม
สำระที่ 2 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม
มำตรฐำน ว 2.1 เข้ำใจสิ่งแวดล้อมในท้องถิ่น ควำมสัมพันธ์
ระหว่ำงสิ่งแวดล้อมกับสิ่งมีชีวิต ควำมสัมพันธ์ระหว่ำง
สิ่งมีชีวิตต่ำงๆ ในระบบนิเวศ มีกระบวนกำรสืบเสำะหำควำมรู้
และจิตวิทยำศำสตร์ สื่อสำรสิ่งที่เรียนรู้และนำควำมรู้ไปใช้
ประโยชน์
มำตรฐำน ว 2.2 เข้ำใจควำมสำคัญของทรัพยำกรธรรมชำติ
กำรใช้ทรัพยำกรธรรมชำติในระดับท้องถิ่น ประเทศ และโลก
นำควำมรู้ไปใช้ในกำรจัดกำรทรัพยำกรธรรมชำติและ
สิ่งแวดล้อมในท้องถิ่นอย่ำงยั่งยืน
ตัวชี้วัด
1. อธิบำยดุลยภำพของระบบนิเวศ กระบวนกำรเปลี่ยนแปลง
แทนที่ของสิ่งมีชีวิตและควำมสำคัญของควำมหลำกหลำยของ
ระบบนิเวศโลกและเสนอแนะแนวทำงในกำรดูแลรักษำ
2. วิเครำะห์และอภิปรำยสภำพปัญหำ สำเหตุและแนวทำงใน
กำรป้องกันแก้ไขของปัญหำสิ่งแวดล้อมและ
ทรัพยำกรธรรมชำติในระดับท้องถิ่น ระดับประเทศและระดับ
โลก
1. ระบบนิเวศในธรรมชำติจะมีควำม
สมดุลได้ก็ต่อเมื่อมีสภำพแวดล้อมต่ำงๆที่
เอื้ออำนวยต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิต
ชนิดต่ำงๆ ในระบบนิเวศจนทำให้เกิด
ควำมหลำกหลำยของระบบนิเวศบนโลก
2. ระบบนิเวศในโลกที่มีควำมหลำกหลำย
มีกำรเปลี่ยนแปลงต่ำงๆ เกิดขึ้นอยู่
ตลอดเวลำ ไม่ว่ำจะเป็นกำรเปลี่ยนแปลงที่
เกิดจำกมนุษย์เป็นผู้กระทำ กำร
เปลี่ยนแปลงเหล่ำนี้อำจส่งผให้ระบบนิเวศ
เสียสมดุลได้
3. ควำมสัมพันธ์ซึ่งกันและกันระหว่ำง
สิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อมหรือระหว่ำง
สิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตด้วยกัน มี
ควำมสัมพันธ์กันหลำยระดับตั้งแต่ระดับ
ท้องถิ่น ระดับประเทศและระดับโลก
4. กำรใช้ทรัพยำกรธรรมชำติต่ำงๆที่มีอยู่
อย่ำงจำกัดจำเป็นต้องใช้ด้วยควำม
ระมัดระวังและไม่ให้เกิดผลกระทบต่อ
สิ่งแวดล้อม
30 40

9. หน่วย
ที่
ชื่อหน่วยการเรียนรู้
สาระที่/มาตรฐาน/ตัวชี้วัด
สาระสาคัญ เวลา
(ชั่วโมง)
น้าหนัก
คะแนน
2 ดุลยภำพของสิ่งมีชีวิต
สำระที่ 1 สิ่งมีชีวิตกับกระบวนกำรดำรงชีวิต
มำตรฐำน ว 1.1 เข้ำใจหน่วยพื้นฐำนของสิ่งมีชีวิต
ควำมสัมพันธ์ของโครงสร้ำง และหน้ำที่ของระบบต่ำงๆ ของ
สิ่งมีชีวิตที่ทำงำนสัมพันธ์กัน มีกระบวนกำรสืบเสำะหำควำมรู้
สื่อสำรสิ่งที่เรียนรู้และนำควำมมรู้ไปใช้ในกำรดำรงชีวิตของ
ตนเองและดูแลสิ่งมีชีวิต
ตัวชี้วัด
3. อธิบำย สืบค้นข้อมูลและทดลองเกี่ยวกับกำรรักษำดุลย
ภำพของเซลล์ของสิ่งมีชีวิต กลไกกำรรักษำดุลยภำพของน้ำใน
พืช กลไกกำรควบคุมดุลยภำพของน้ำ แร่ธำตุ และอุณภูมิของ
มนุษย์และสัตว์อื่นๆ และนำควำมรู้ไปใช้ประโยชน์และระบบ
ภูมิคุ้มกันของร่ำงกำยและนำควำมรู้ไปใช้ในกำรดูแลรักษำ
1. สำรต่ำงๆ เคลื่อนที่ผ่ำนเข้ำและออกจำก
เซลล์ตลอดเวลำ เซลล์จึงต้องมีกำรรักษำ
ดุลยภำพเพื่อให้ร่ำงกำยของสิ่งมีชีวิต
ดำรงชีวิตได้ตำมปกติ
2. พืชมีกลไกในกำรรักษำดุลยภำพของน้ำ
โดยมีกำรควบคุมสมดุลระหว่ำงกำรคำยน้ำ
ผ่ำนปำกใบและกำรดูดน้ำที่รำก
3. ไตเป็นอวัยวะสำคัญในกำรรักษำดุลยภำพ
ของน้ำและสำรต่ำงๆ ในร่ำงกำยซึ่งมี
โครงสร้ำงและกำรทำงำนร่วมกับอวัยวะอื่น
4. ร่ำงกำยมนุษย์มีภูมิคุ้มกันซึ่งเป็นกลไกใน
กำรป้องกันเชื้อโรคหรือสิ่งแปลกปลอมเข้ำสู่
ร่ำงกำย
15 20
3 กำรถ่ำยทอดลักษณะทำงพันธุกรรมและควำมหลำกหลำยทำง
ชีวภำพ
สำระที่ 1 สิ่งมีชีวิตกับกระบวนกำรดำรงชีวิต
มำตรฐำน ว 1.2 เข้ำใจกระบวนกำรและควำมสำคัญของกำร
ถ่ำยทอดลักษณะทำงพันธุกรรม วิวัฒนำกำรของสิ่งมีชีวิต
ควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ กำรใช้เทคโนโลยีชีวภำพที่มี
ผลกระทบต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม มีกระบวนกำรสืบ
เสำะหำควำมรู้และจิตวิทยำศำสตร์ สื่อสำรสิ่งที่เรียนรู้และนำ
ควำมรู้ไปใช้ประโยชน์
ตัวชี้วัด
4. อธิบำยสืบค้นข้อมูลและอภิปรำยลักษณะทำงพันธุกรรม
โครโมโซมและสำรพันธุกรรม กำรแบ่งเซลล์ โครโมโซมกับกำร
ถ่ำยทอดลักษณะทำงพันธุกรรม กำรถ่ำยทอดลักษณะทำง
พันธุกรรม กำรเปลี่ยนแปลงทำงพันธุกรรม เทคโนโลยีชีวภำพ
และควำมหลำกหลำยทำงชีวภำพ
1. สิ่งมีชีวิตมีกำรถ่ำยทอดลักษณะทำง
พันธุกรรมจำกพ่อแม่มำสู่รุ่นลูกหลำนได้ซึ่ง
สังเกตได้จำกลักษณะที่ปรำกฏ
2. มนุษย์นำควำมรู้ทำงเทคโนโลยีชีวภำพ
ด้ำนพันธุวิศวกรรม กำรโคลนและกำร
เพำะเลี้ยงเนื้อเยื่อมำใช้ในกำรพัฒนำให้เกิด
ควำมก้ำวหน้ำในด้ำนต่ำงๆมำกขึ้นและ
แพร่หลำย
3. โลกมีควำมหลำกหลำยของระบบนิเวศซึ่ง
มีสิ่งมีชีวิตอำศัยอยู่มำกมำยหลำยสปีชีส์
สิ่งมีชีวิตสปีชีส์เดียวกันก็ยังมีควำม
หลำกหลำยทำงพันธุกรรม
4. สิ่งมีชีวิตแต่ละสปีชีส์จะมีควำม
หลำกหลำยที่แตกต่ำงกันสิ่งมีชีวิตใน สปีชีส์
เดียวกันจะผสมพันธุ์และสืบลูกหลำนต่อไป
ได้
15 20

10. คุณลักษณะตามจุดเน้น ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551
ลาดับที่ ชื่อหน่วยการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้/
ตัวชี้วัด
จุดเน้น ทักษะ/กระบวนการ
1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม ว 2.1 ม.4-6/1-3
ว 2.2 ม.4-6/1-3
ว 8.1 ม.4-6/1-12
- ควำมสำมำรถในกำรสื่อสำร
- ควำมสำมำรถในกำรคิด
- ควำมสำมำรถในกำรใช้เทคโนโลยี
- ค้นหำสำเหตุของปัญหำ วิเครำะห์
สภำพปัญหำจำกสถำนกำรณ์ต่ำงๆ
ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน กำหนด
ทำงเลือกวิธีกำรขั้นตอนที่นำมำใช้ใน
กำรแก้ปัญหำได้ผลดีที่สุด
- สำรสนเทศนำเสนองำนและใช้
คอมพิวเตอร์สร้ำงชิ้นงำนหรือ
โครงงำนอย่ำงมีจิตสำนึกและ
วัฒนธรรม
- ทดลอง
- อธิบำย
- สืบค้นข้อมูล
- นำควำมรู้ไปใช้ประโยชน์
กำรสืบค้นข้อมูล
- กำรสำรวจ
- กำรตั้งคำถำม
- กำรสร้ำงสมมติฐำน
- กำรตรวจสอบ
- กำรรวบรวมข้อมูล
- กำรสังเกต
- กำรออกแบบ
- กำรบันทึก
- กำรจัดกระทำข้อมูล
- กำรรำยงำนผล
- กำรวิเครำะห์
- กำรแปลควำมหมำย
- กำรกำหนดปัญหำ
- กำรแก้ปัญหำ
- กำรนำเสนอ
- กำรสื่อสำร
- กำรสรุปผล
2 ดุลยภำพของสิ่งมีชีวิต ว 1.1 ม.4-6/1-4
ว 8.1 ม.4-6/1-12
- ควำมสำมำรถในกำรสื่อสำร
- ควำมสำมำรถในกำรคิด
- ควำมสำมำรถในกำรแก้ปัญหำ
- ควำมสำมำรถในกำรใช้เทคโนโลยี
- ใช้คอมพิวเตอร์ในกำรประมวลผล
ข้อมูลให้เป็นสำรสนเทศเพื่อกำร
ตัดสินใจใช้เทคโนโลยี
- สำรสนเทศนำเสนองำนและใช้
คอมพิวเตอร์สร้ำงชิ้นงำนหรือ
โครงงำนอย่ำงมีจิตสำนึกและ
วัฒนธรรม
3 กำรถ่ำยทอดลักษณะ
ทำงพันธุกรรมและ
ควำมหลำกหลำยทำง
ชีวภำพ
ว 1.2 ม.4-6/1-4
ว 8.1 ม.4-6/1-12
- ควำมสำมำรถในกำรสื่อสำร
- ควำมสำมำรถในกำรคิด
- ควำมสำมำรถในกำรแก้ปัญหำ
- ทักษะชีวิต
- ใช้คอมพิวเตอร์ในกำรประมวลผล
ข้อมูลให้เป็นสำรสนเทศเพื่อกำร
ตัดสินใจใช้เทคโนโลยี
- สำรสนเทศนำเสนองำนและใช้
คอมพิวเตอร์สร้ำงชิ้นงำนหรือ
โครงงำนอย่ำงมีจิตสำนึกและ
วัฒนธรรม

11. แผนกำรจัดกำรเรียนรู้ที่ 1
หน่วยกำรเรียนที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม เรื่อง ไบโอม กลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์
รหัสวิชำ/รำยวิชำ ว 31104/วิทยำศำสตร์ (ชีววิทยำ) ชั้น ม. 4 เวลำเรียน 5 ชั่วโมง
ผู้สอน นำยวิชัย ลิขิตพรรักษ์ โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
**************************************************************************************************
1. มำตรฐำนกำรเรียนรู้
ว 2.1 ม.4-6/1 อธิบำยดุลยภำพของระบบนิเวศ
ว 8.1 ใช้กระบวนกำรทำงวิทยำศำสตร์และจิตวิทยำศำสตร์ในกำรสืบเสำะหำควำมรู้ กำรแก้ปัญหำ รู้ว่ำ
ปรำกฏกำรณ์ทำงธรรมชำติที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่มีรูปแบบที่แน่นอน สำมำรถอธิบำยและตรวจสอบได้ ภำยใต้
ข้อมูลและเครื่องมือที่มีอยู่ในช่วงเวลำนั้นๆ เข้ำใจว่ำ วิทยำศำสตร์ เทคโนโลยี สังคม และสิ่งแวดล้อม มีควำม
เกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน
ตัวชี้วัด / ผลกำรเรียนรู้
อธิบำยดุลยภำพของระบบนิเวศ กระบวนกำรเปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิตและ
ควำมสำคัญของควำมหลำกหลำยของระบบนิเวศโลกและเสนอแนะแนวทำงในกำรดูแลรักษำ
2. จุดประสงค์กำรเรียนรู้
2.1 สำมำรถอธิบำยควำมหมำยและควำมสำคัญของไบโอมได้อย่ำงถูกต้อง
2.2 สำมำรถเขียนสรุปเปรียบเทียบระหว่ำงไบโอมบนบกและในน้ำได้อย่ำงถูกต้อง
2.3 ตระหนักถึงควำมสำคัญของโบโอมต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์ได้อย่ำงถูกต้อง
3. สำระแกนกลำง / สำระสำคัญ
- ไบโอม ( Biomes ) หรือชีวนิเวศ หมำยถึง ระบบนิเวศ ที่มีองค์ประกอบของปัจจัยทำงกำยภำพและปัจจัย
ทำงชีวภำพที่คล้ำยคลึงกัน กระจำยอยู่ในเขตภูมิศำสตร์ต่ำง ๆ กัน
- สิ่งมีชีวิตที่อำศัยอยู่ในไบโอมนั้น ๆ จะต้องปรับตัวให้เข้ำกับปัจจัยทำงกำยภำพในแต่ละเขตภูมิศำสตร์นั้น ๆ
ด้วย
- ไบโอม แบ่งออกเป็น (1) ไบโอมบนบก
(2) ไบโอมในน้ำ
4. สำระกำรเรียนรู้
ควำมรู้ (K) อธิบำยควำมหมำยและควำมสำคัญของไบโอม
ทักษะ / กระบวนกำร (P) เขียนสรุปเปรียบเทียบระหว่ำงไบโอมบนบกและในน้ำ
คุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) ตระหนักถึงควำมสำคัญของโบโอมต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึง
มนุษย์
5. สมรรถนะ
กำรสื่อสำร ,กำรคิด และกำรแก้ปัญหำ

12. 6. ชิ้นงำน / ภำระงำนที่แสดงผลกำรเรียนรู้
สมุดบันทึก ,ใบงำน ,ใบกิจกรรม และConcept map
7. กำรวัดและประเมินผล
รำยกำรประเมิน วิธีวัดผล เครื่องมือวัดผล เกณฑ์กำรประเมินผล
1. สมุดบันทึกกำรเรียน
กำรสอนประจำบทเรียน
2. ใบงำนแบบฝึกหัด
ทบทวนประจำบทเรียน
3. ทดสอบเก็บคะแนน
ประจำบทเรียน
4. แบบบันทึกกำรทำ
กิจกรรมประจำบทเรียน
1. ตรวจสมุดบันทึกกำร
เรียนกำรสอนประจำ
บทเรียน
2. ตรวจใบงำน
แบบฝึกหัดทบทวน
ประจำบทเรียน
3. ตรวจแบบทดสอบ
เก็บคะแนนประจำ
บทเรียน
4. ตรวจแบบบันทึกกำร
ทำกิจกรรมประจำ
บทเรียน
1. กำรสังเกต ตรวจสอบ
เปรียบเทียบกับเนื้อหำที่ทำ
กำรเรียนกำรสอนประจำ
บทเรียนจริง
2. กำรตรวจสอบคำตอบกับ
คำเฉลยใบงำนแบบฝึกหัด
ประจำบทเรียน
3. กำรตรวจสอบคำตอบกับ
คำเฉลยแบบทดสอบประจำ
บทเรียน
4. กำรตรวจแบบบันทึกกำร
กิจกรรมประจำบทเรียน
1. ควำมถูกต้อง ครบถ้วน
ในเนื้อหำ ควำมเป็น
ระเบียบเรียบร้อยสวยงำม
ของกำรจดบันทึก
2. ควำมถูกต้องของ
คำตอบอย่ำงน้อยไม่ต่ำ
กว่ำ 80%
3. ควำมถูกต้องของ
คำตอบอย่ำงน้อยไม่ต่ำ
กว่ำ 50%
4. ควำมถูกต้อง ครบถ้วน
ในเนื้อหำกำรบันทึก ควำม
เป็นระเบียบเรียบร้อย
สวยงำมของกำรจดบันทึก
8. กิจกรรมกำรเรียนรู้
ขั้นนำ : ครูตั้งคำถำมก่อนนำไปสู่กำรเรียนกำรสอนให้นักเรียนจะตอบคำถำมเหล่ำนี้โดย
อำศัยควำมรู้ควำมเข้ำใจที่มีอยู่เดิม หรือจำกประสบกำรณ์ที่นักเรียนเคยพบเห็นในชีวิตประจำวัน ว่ำ
> ไบโอม คืออะไร มีควำมสำคัญต่อกำรดำรงชีวิตอย่ำงไร
> เรำสำมำรถจำแนกไบโอมออกได้เป็นกี่ประเภท อะไรบ้ำง
> นักเรียนคิดว่ำตนเองจะได้รับผลอะไรหลังจำกได้ศึกษำไบโอม
1.2 ครูเริ่มเปิดอภิปรำยโดยให้นักเรียนร่วมกันแสดงควำมคิดเห็นว่ำไบโอมกับสิ่งมีชีวิตรวมทั้ง
มนุษย์มีควำมสัมพันธ์กันอย่ำงไร
1.3 นักเรียนสำมำรถตั้งคำถำมที่อยำกรู้เพิ่มเติม หลังจำกได้ร่วมกันอภิปรำยใน
ห้องเรียนแล้ว เช่น เหตุกำรณ์ที่เกิดขึ้นใดบ้ำงที่มีควำมเกี่ยวข้องกับไบโอม
ขั้นสอน : ครูอธิบำยเนื้อหำ “ไบโอม” ว่ำ
> ไบโอม ( Biomes ) หรือชีวนิเวศ หมำยถึง ระบบนิเวศ ที่มีองค์ประกอบของปัจจัยทำงกำยภำพและปัจจัย
ทำงชีวภำพที่คล้ำยคลึงกัน กระจำยอยู่ในเขตภูมิศำสตร์ต่ำง ๆ กัน

13. > สิ่งมีชีวิตที่อำศัยอยู่ในไบโอมนั้น ๆ จะต้องปรับตัวให้เข้ำกับปัจจัยทำงกำยภำพในแต่ละเขตภูมิศำสตร์นั้น ๆ
ด้วย
> ไบโอม แบ่งออกเป็น (1) ไบโอมบนบก * ใช้เกณฑ์ปริมำณน้ำฝนและอุณหภูมิเป็นตัวกำหนด
- ไบโอมป่ำดิบชื้น - ไบโอมป่ำผลัดใบในเขตอบอุ่น
- ไบโอมทุ่งหญ้ำเขตอบอุ่น - ไบโอมสะวันนำ
- ไบโอมทุนดรำ - ไบโอมทะเลทรำย
- ไบโอมป่ำสน
(2) ไบโอมในน้ำ แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ
- ไบโอมแหล่งน้ำจืด - ไบโอมแหล่งน้ำเค็ม ได้แก่
- แม่น้ำ - เขตน้ำขึ้นน้ำลง
- ทะเลและมหำสมุทร - แหล่งน้ำกร่อย (ป่ำชำยเลน)
- แนวปะกำรัง - ทะเลสำบ
นักเรียนร่วมแสดงควำมคิดเห็นและซักถำมข้อสงสัยเกี่ยวกับควำมหมำยและควำมสำคัญของไบโอม
เปรียบเทียบควำมแตกต่ำงระหว่ำงไบโอมบนบกและในน้ำ อีกทั้งร่วมกันสร้ำงตระหนักถึงควำมสำคัญของโบ
โอมต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์
ขั้นสรุป : ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปควำมรู้เป็น concept map และทำใบงำนเพื่อ
ตรวจสอบควำมเข้ำใจเกี่ยวกับควำมหมำยและควำมสำคัญของไบโอม เปรียบเทียบควำมแตกต่ำงระหว่ำงไบ
โอมบนบกและในน้ำ อีกทั้งร่วมกันสร้ำงตระหนักถึงควำมสำคัญของโบโอมต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึง
มนุษย์
9. สื่อ / อุปกรณ์ / แหล่งเรียนรู้
9.1 หนังสือเรียนสำระกำรเรียนรู้พื้นฐำน วิทยำศำสตร์ (ชีววิทยำ) ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4
ผู้แต่ง สสวท. กระทรวงศึกษำธิกำร
9.2 คู่มือครู วิทยำศำสตร์ : ชีววิทยำพื้นฐำน ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4 ผู้แต่ง สสวท.กระทรวงศึกษำธิกำร
9.3 ห้องสมุดเฉลิมพระเกียรติกำญจนำภิเษก โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
9.4 ห้องศูนย์สื่อกลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์ โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
9.5 ห้องสืบค้น โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์

14. แผนกำรจัดกำรเรียนรู้ที่ 2
หน่วยกำรเรียนที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม เรื่อง ควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศ
กลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์
รหัสวิชำ/รำยวิชำ ว 31104/วิทยำศำสตร์ (ชีววิทยำ) ชั้น ม. 4 เวลำเรียน 5 ชั่วโมง
ผู้สอน นำยวิชัย ลิขิตพรรักษ์ โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
**************************************************************************************************
1. มำตรฐำนกำรเรียนรู้
ว 2.1 ม.4-6/3 อธิบำยควำมสำคัญของควำมหลำกหลำยทำงงชีวภำพและเสนอแนะแนวทำงในกำรดูแลและ
รักษำ
ว 8.1 ใช้กระบวนกำรทำงวิทยำศำสตร์และจิตวิทยำศำสตร์ในกำรสืบเสำะหำควำมรู้ กำรแก้ปัญหำ รู้ว่ำ
ปรำกฏกำรณ์ทำงธรรมชำติที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่มีรูปแบบที่แน่นอน สำมำรถอธิบำยและตรวจสอบได้ ภำยใต้
ข้อมูลและเครื่องมือที่มีอยู่ในช่วงเวลำนั้นๆ เข้ำใจว่ำ วิทยำศำสตร์ เทคโนโลยี สังคม และสิ่งแวดล้อม มีควำม
เกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน
ตัวชี้วัด / ผลกำรเรียนรู้
อธิบำยดุลยภำพของระบบนิเวศ กระบวนกำรเปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิตและ
ควำมสำคัญของควำมหลำกหลำยของระบบนิเวศโลกและเสนอแนะแนวทำงในกำรดูแลรักษำ
2. จุดประสงค์กำรเรียนรู้
2.1 สำมำรถอธิบำยควำมหมำยและควำมสำคัญของควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศได้อย่ำงถูกต้อง
2.2 สำมำรถเขียนสรุปเปรียบเทียบระหว่ำงควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศประเภทต่ำงๆได้อย่ำงถูกต้อง
2.3 ตระหนักถึงควำมสำคัญของควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์ได้
อย่ำงถูกต้อง
3. สำระแกนกลำง / สำระสำคัญ
- ระบบนิเวศ หมำยถึง ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อม
- ระบบนิเวศ มีองค์ประกอบที่สำคัญ 2 ส่วนสัมพันธ์กัน คือ
– (1) องค์ประกอบทำงกำยภำพ (ไม่มีชีวิต)
– (2) องค์ประกอบทำงชีวภำพ (มีชีวิต)
4. สำระกำรเรียนรู้
ควำมรู้ (K) อธิบำยควำมหมำยและควำมสำคัญของควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศ
ทักษะ / กระบวนกำร (P) เขียนสรุปเปรียบเทียบระหว่ำงควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศประเภท
ต่ำงๆ
คุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) ตระหนักถึงควำมสำคัญของควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศต่อกำร
ดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์

15. 5. สมรรถนะ
กำรสื่อสำร ,กำรคิด และกำรใช้เทคโนโลยี
6. ชิ้นงำน / ภำระงำนที่แสดงผลกำรเรียนรู้
สมุดบันทึก ,ใบงำน ,ใบกิจกรรม และConcept map
7. กำรวัดและประเมินผล
รำยกำรประเมิน วิธีวัดผล เครื่องมือวัดผล เกณฑ์กำรประเมินผล
1. สมุดบันทึกกำรเรียน
กำรสอนประจำบทเรียน
2. ใบงำนแบบฝึกหัด
ทบทวนประจำบทเรียน
3. ทดสอบเก็บคะแนน
ประจำบทเรียน
4. แบบบันทึกกำรทำ
กิจกรรมประจำบทเรียน
1. ตรวจสมุดบันทึกกำร
เรียนกำรสอนประจำ
บทเรียน
2. ตรวจใบงำน
แบบฝึกหัดทบทวน
ประจำบทเรียน
3. ตรวจแบบทดสอบ
เก็บคะแนนประจำ
บทเรียน
4. ตรวจแบบบันทึกกำร
ทำกิจกรรมประจำ
บทเรียน
1. กำรสังเกต ตรวจสอบ
เปรียบเทียบกับเนื้อหำที่ทำ
กำรเรียนกำรสอนประจำ
บทเรียนจริง
2. กำรตรวจสอบคำตอบกับ
คำเฉลยใบงำนแบบฝึกหัด
ประจำบทเรียน
3. กำรตรวจสอบคำตอบกับ
คำเฉลยแบบทดสอบประจำ
บทเรียน
4. กำรตรวจแบบบันทึกกำร
กิจกรรมประจำบทเรียน
1. ควำมถูกต้อง ครบถ้วน
ในเนื้อหำ ควำมเป็น
ระเบียบเรียบร้อยสวยงำม
ของกำรจดบันทึก
2. ควำมถูกต้องของ
คำตอบอย่ำงน้อยไม่ต่ำ
กว่ำ 80%
3. ควำมถูกต้องของ
คำตอบอย่ำงน้อยไม่ต่ำ
กว่ำ 50%
4. ควำมถูกต้อง ครบถ้วน
ในเนื้อหำกำรบันทึก ควำม
เป็นระเบียบเรียบร้อย
สวยงำมของกำรจดบันทึก
8. กิจกรรมกำรเรียนรู้
ขั้นนำ : ครูตั้งคำถำมก่อนนำไปสู่กำรเรียนกำรสอนให้นักเรียนจะตอบคำถำมเหล่ำนี้โดย
อำศัยควำมรู้ควำมเข้ำใจที่มีอยู่เดิม หรือจำกประสบกำรณ์ที่นักเรียนเคยพบเห็นในชีวิตประจำวัน ว่ำ
> ควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศ คืออะไร มีควำมสำคัญต่อกำรดำรงชีวิตอย่ำงไร
> เรำสำมำรถจำแนกควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศออกได้เป็นกี่ประเภท อะไรบ้ำง
> นักเรียนคิดว่ำตนเองจะได้รับผลอะไรหลังจำกได้ศึกษำควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศ
1.2 ครูเริ่มเปิดอภิปรำยโดยให้นักเรียนร่วมกันแสดงควำมคิดเห็นว่ำควำมหลำยหลำกของ
ระบบนิเวศกับสิ่งมีชีวิตรวมทั้งมนุษย์มีควำมสัมพันธ์กันอย่ำงไร
1.3 นักเรียนสำมำรถตั้งคำถำมที่อยำกรู้เพิ่มเติม หลังจำกได้ร่วมกันอภิปรำยใน
ห้องเรียนแล้ว เช่น เหตุกำรณ์ที่เกิดขึ้นใดบ้ำงที่มีควำมเกี่ยวข้องกับควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศ
ขั้นสอน : ครูอธิบำยเนื้อหำ “ควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศ” ว่ำ
> ระบบนิเวศ หมำยถึง ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชีวิตกับสิ่งแวดล้อม (มีชีวิตและไม่มีชีวิต)
◦ เซลล์ → เนื้อเยื่อ → อวัยวะ → ระบบอวัยวะ → สิ่งมีชีวิต

16. ◦ สิ่งมีชีวิต → ประชำกร → กลุ่มสิ่งมีชีวิต → ระบบนิเวศ → โลกของสิ่งมีชีวิต
> ระบบนิเวศ มีองค์ประกอบที่สำคัญ 2 ส่วนสัมพันธ์กัน คือ
(1) องค์ประกอบทำงกำยภำพ (ไม่มีชีวิต) เช่น แสง ดิน น้ำ อุณหภูมิ
(2) องค์ประกอบทำงชีวภำพ (มีชีวิต) ได้แก่ คน พืช มอส เห็ด รำ
> ระบบนิเวศ = กลุ่มสิ่งมีชีวิต + แหล่งที่อยู่
> กลุ่มสิ่งมีชีวิต หมำยถึง สิ่งมีชีวิตตั้งแต่ 2 ชนิด อยู่ร่วมกันต่ำงจำกประชำกร หมำยถึง สิ่งมีชีวิตชนิดเดียวอยู่
ร่วมกัน
> สิ่งมีชีวิตต่ำงๆ ในระบบนิเวศต่ำงมีควำมสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน ดังนี้
(1) ผู้ผลิต = สร้ำงอำหำรได้ โดยกำรสังเครำะห์ด้วยแสง เช่น พืช สำหร่ำย หรือสังเครำะห์เคมี เช่น แบคทีเรียสี
เขียว
(2) ผู้บริโภค = ไม่สำมำรถสร้ำงอำหำรต้องบริโภคสิ่งมีชีวิตอื่นเป็นอำหำร ได้แก่ ผู้บริโภคสัตว์ ผู้บริโภคพืช
ผู้บริโภคพืชและสัตว์เช่น วัว กวำง เสือ สิงโต มนุษย์
(3) ผู้ย่อยสลำยอินทรีย์สำร = ไม่สำมำรถสร้ำงอำหำรได้ แต่ย่อยสลำยอินทรีย์สำรให้เป็นอนินทรีย์สำรเป็น
ประโยชน์แก่พืช โดยกำรปล่อยน้ำย่อยออกมำ และดูดซึมสำรอำหำรเข้ำสู่เซลล์ เช่น แบคทีเรีย รำ ยีตส์
นักเรียนร่วมแสดงควำมคิดเห็นและซักถำมข้อสงสัยเกี่ยวกับควำมหมำยและควำมสำคัญของควำมหลำยหลำก
ของระบบนิเวศ กำรเปรียบเทียบระหว่ำงควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศประเภทต่ำงๆ อีกทั้งตระหนักถึง
ควำมสำคัญของควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์
ขั้นสรุป : ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปควำมรู้เป็น concept map และทำใบงำนเพื่อ
ตรวจสอบควำมเข้ำใจเกี่ยวกับควำมหมำยและควำมสำคัญของควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศ กำร
เปรียบเทียบระหว่ำงควำมหลำยหลำกของระบบนิเวศประเภทต่ำงๆ และควำมสำคัญของควำมหลำยหลำกของ
ระบบนิเวศต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์
9. สื่อ / อุปกรณ์ / แหล่งเรียนรู้
9.1 หนังสือเรียนสำระกำรเรียนรู้พื้นฐำน วิทยำศำสตร์ (ชีววิทยำ) ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4
ผู้แต่ง สสวท. กระทรวงศึกษำธิกำร
9.2 คู่มือครู วิทยำศำสตร์ : ชีววิทยำพื้นฐำน ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4 ผู้แต่ง สสวท.กระทรวงศึกษำธิกำร
9.3 ห้องสมุดเฉลิมพระเกียรติกำญจนำภิเษก โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
9.4 ห้องศูนย์สื่อกลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์ โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
9.5 ห้องสืบค้น โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์

17. แผนกำรจัดกำรเรียนรู้ที่ 3
หน่วยกำรเรียนที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม เรื่อง ควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศ กลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์
รหัสวิชำ/รำยวิชำ ว 31104/วิทยำศำสตร์ (ชีววิทยำ) ชั้น ม. 4 เวลำเรียน 5 ชั่วโมง
ผู้สอน นำยวิชัย ลิขิตพรรักษ์ โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
**************************************************************************************************
1. มำตรฐำนกำรเรียนรู้
ว 2.1 ม.4-6/1 อธิบำยดุลยภำพของระบบนิเวศ
ว 8.1 ใช้กระบวนกำรทำงวิทยำศำสตร์และจิตวิทยำศำสตร์ในกำรสืบเสำะหำควำมรู้ กำรแก้ปัญหำ รู้ว่ำ
ปรำกฏกำรณ์ทำงธรรมชำติที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่มีรูปแบบที่แน่นอน สำมำรถอธิบำยและตรวจสอบได้ ภำยใต้
ข้อมูลและเครื่องมือที่มีอยู่ในช่วงเวลำนั้นๆ เข้ำใจว่ำ วิทยำศำสตร์ เทคโนโลยี สังคม และสิ่งแวดล้อม มีควำม
เกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน
ตัวชี้วัด / ผลกำรเรียนรู้
อธิบำยดุลยภำพของระบบนิเวศ กระบวนกำรเปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิตและ
ควำมสำคัญของควำมหลำกหลำยของระบบนิเวศโลกและเสนอแนะแนวทำงในกำรดูแลรักษำ
2. จุดประสงค์กำรเรียนรู้
2.1 สำมำรถอธิบำยควำมหมำยและควำมสำคัญของควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศได้อย่ำงถูกต้อง
2.2 สำมำรถเขียนสรุปเปรียบเทียบระหว่ำงควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศแบบต่ำงๆได้อย่ำงถูกต้อง
2.3 ตระหนักถึงควำมสำคัญของควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์ได้อย่ำง
ถูกต้อง
3. สำระแกนกลำง / สำระสำคัญ
- ควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศ แบ่งออกเป็น (1) ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชีวิตกับปัจจัยทำงกำยภำพ
(2) ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชีวิตกับปัจจัยทำงชีวภำพ
- ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชีวิตกับปัจจัยทำงกำยภำพ
1. อุณหภูมิ 2. แสง
3. น้ำและควำมชื้น 4. ดิน
5. ควำมเป็นกรด-เบสของดินและน้ำ
- ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชีวิตกับปัจจัยทำงชีวภำพ
1. ภำวะพึ่งพำกัน 2. ภำวะกำรได้ประโยชน์ร่วมกัน
3. ภำวะอิงอำศัย 4. ภำวะปรสิต
5. ภำวะกำรล่ำเหยื่อ 6. ภำวะแก่งแย่งแข่งขัน
4. สำระกำรเรียนรู้
ควำมรู้ (K) อธิบำยควำมหมำยและควำมสำคัญของควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศ
ทักษะ / กระบวนกำร (P) เขียนสรุปเปรียบเทียบระหว่ำงควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศแบบต่ำงๆ

18. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) ตระหนักถึงควำมสำคัญของควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศต่อกำร
ดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์
5. สมรรถนะ
กำรสื่อสำร ,กำรคิด กำรใช้เทคโนโลยีและกำรแก้ปัญหำ
6. ชิ้นงำน / ภำระงำนที่แสดงผลกำรเรียนรู้
สมุดบันทึก ,ใบงำน ,ใบกิจกรรม และConcept map
7. กำรวัดและประเมินผล
รำยกำรประเมิน วิธีวัดผล เครื่องมือวัดผล เกณฑ์กำรประเมินผล
1. สมุดบันทึกกำรเรียน
กำรสอนประจำบทเรียน
2. ใบงำนแบบฝึกหัด
ทบทวนประจำบทเรียน
3. ทดสอบเก็บคะแนน
ประจำบทเรียน
4. แบบบันทึกกำรทำ
กิจกรรมประจำบทเรียน
1. ตรวจสมุดบันทึกกำร
เรียนกำรสอนประจำ
บทเรียน
2. ตรวจใบงำน
แบบฝึกหัดทบทวน
ประจำบทเรียน
3. ตรวจแบบทดสอบ
เก็บคะแนนประจำ
บทเรียน
4. ตรวจแบบบันทึกกำร
ทำกิจกรรมประจำ
บทเรียน
1. กำรสังเกต ตรวจสอบ
เปรียบเทียบกับเนื้อหำที่ทำ
กำรเรียนกำรสอนประจำ
บทเรียนจริง
2. กำรตรวจสอบคำตอบกับ
คำเฉลยใบงำนแบบฝึกหัด
ประจำบทเรียน
3. กำรตรวจสอบคำตอบกับ
คำเฉลยแบบทดสอบประจำ
บทเรียน
4. กำรตรวจแบบบันทึกกำร
กิจกรรมประจำบทเรียน
1. ควำมถูกต้อง ครบถ้วน
ในเนื้อหำ ควำมเป็น
ระเบียบเรียบร้อยสวยงำม
ของกำรจดบันทึก
2. ควำมถูกต้องของ
คำตอบอย่ำงน้อยไม่ต่ำ
กว่ำ 80%
3. ควำมถูกต้องของ
คำตอบอย่ำงน้อยไม่ต่ำ
กว่ำ 50%
4. ควำมถูกต้อง ครบถ้วน
ในเนื้อหำกำรบันทึก ควำม
เป็นระเบียบเรียบร้อย
สวยงำมของกำรจดบันทึก
8. กิจกรรมกำรเรียนรู้
ขั้นนำ : ครูตั้งคำถำมก่อนนำไปสู่กำรเรียนกำรสอนให้นักเรียนจะตอบคำถำมเหล่ำนี้โดย
อำศัยควำมรู้ควำมเข้ำใจที่มีอยู่เดิม หรือจำกประสบกำรณ์ที่นักเรียนเคยพบเห็นในชีวิตประจำวัน ว่ำ
> ควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศ คืออะไร มีควำมสำคัญต่อกำรดำรงชีวิตอย่ำงไร
> เรำสำมำรถจำแนกควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศออกได้เป็นกี่ประเภท อะไรบ้ำง
> นักเรียนคิดว่ำตนเองจะได้รับผลอะไรหลังจำกได้ศึกษำควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศ
1.2 ครูเริ่มเปิดอภิปรำยโดยให้นักเรียนร่วมกันแสดงควำมคิดเห็นว่ำควำมสัมพันธ์ในระบบ
นิเวศกับสิ่งมีชีวิตรวมทั้งมนุษย์มีควำมสัมพันธ์กันอย่ำงไร
1.3 นักเรียนสำมำรถตั้งคำถำมที่อยำกรู้เพิ่มเติม หลังจำกได้ร่วมกันอภิปรำยใน
ห้องเรียนแล้ว เช่น เหตุกำรณ์ที่เกิดขึ้นใดบ้ำงที่มีควำมเกี่ยวข้องกับควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศ
ขั้นสอน : ครูอธิบำยเนื้อหำ “ควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศ” ว่ำ

19. > ควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศ แบ่งออกเป็น(1) ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชีวิตกับปัจจัยทำงกำยภำพ
(2) ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชีวิตกับปัจจัยทำงชีวภำพ
> ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชีวิตกับปัจจัยทำงกำยภำพ
1. อุณหภูมิ
1.1 ปฏิกิริยำเคมีในร่ำงกำย: เอนไซม์เป็นตัวควบคุมอัตรำกำรเกิดโดยปกติอุณหภูมิที่เหมำะแก่กำรทำงำนของ
เอนไซม์จะอยู่ระหว่ำง 25-40 องศำเซลเซียส (ไม่เสียสภำพ)
1.2 เปลี่ยนแปลงทำงสรีรวิทยำ คือ กลไกในกำรปรับอุณหภูมิ เช่น สัตว์เลือดอุ่นจะมีกำรปรับอุณหภูมิร่ำงกำย
ให้คงที่
1.3 พฤติกรรมกำรอพยพ เช่น นกปำกห่ำงอพยพมำจำกเขตหนำวมำไทย ซึ่งเป็นเขตที่อบอุ่น
1.4 ปริมำณ O2 ที่ละลำยในน้ำจะลดลงเมื่ออุณหภูมิสูงขึ้น ทำให ้สิ่งมีชีวิตในน้ำลดลง
2. แสง
2.1 กำรสังเครำะห์ด้วยแสง (อำหำร) ของพืชมำกขึ้นถ้ำแสงมีควำมเข้มมำก
2.2 พฤติกรรมกำรดำรงชีวิต กำรออกหำกินในเวลำกลำงวัน/กลำงคืน เช่น นกเค้ำแมว ค้ำงคำว
ผีเสื้อกลำงคืน
2.3 กำรหุบบำนของดอกไม้ เช่น ดอกบัวจะบำนในเวลำเช้ำ
3. น้ำและควำมชื้น
3.1 กำรแพร่กระจำยพันธุ์พืช เช่น เขตที่มีควำมชื้นสูงจะมีควำมหลำกหลำยของสิ่งมีชีวิตมำกกว่ำเขตแห้งแล้ง
3.2 ปฏิกิริยำเคมี เช่น ปฏิกิริยำกำรย่อยอำหำรต้องใช้น้ำ
4. ดิน
4.1 แหล่งแร่ธำตุอำหำรของพืช ทำให้พืชเจริญเติบโต
4.2 แหล่งที่อยู่อำศัยของสิ่งมีชีวิต
5. ควำมเป็นกรด-เบสของดินและน้ำ
5.1 สิ่งมีชีวิตจะอำศัยอยู่ในดิน และแหล่งน้ำที่มีควำมเป็นกรด-เบสเหมำะสม (เจริญเติบโตและดำรงชีวิตอยู่ได้)
5.2 ควำมเป็นกรด-เบสของดินและน้ำจะขึ้นอยู่กับปริมำณของแร่ธำตุที่ละลำยปะปนอยู่

20. > ควำมสัมพันธ์ระหว่ำงสิ่งมีชีวิตกับปัจจัยทำงชีวภำพ
นักเรียนร่วมแสดงควำมคิดเห็นและซักถำมข้อสงสัยเกี่ยวกับควำมหมำยและควำมสำคัญของควำมสัมพันธ์ใน
ระบบนิเวศ กำรเขียนสรุปเปรียบเทียบระหว่ำงควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศแบบต่ำงๆ อีกทั้งร่วมกันสร้ำงควำม
ตระหนักถึงควำมสำคัญของควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์
ขั้นสรุป : ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปควำมรู้เป็น concept map และทำใบงำนเพื่อ
ตรวจสอบควำมเข้ำใจเกี่ยวกับควำมหมำยและควำมสำคัญของควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศ กำรเปรียบเทียบ
ระหว่ำงควำมสัมพันธ์ในระบบนิเวศแบบต่ำงๆ และควำมตระหนักถึงควำมสำคัญของควำมสัมพันธ์ในระบบ
นิเวศต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์
9. สื่อ / อุปกรณ์ / แหล่งเรียนรู้
9.1 หนังสือเรียนสำระกำรเรียนรู้พื้นฐำน วิทยำศำสตร์ (ชีววิทยำ) ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4
ผู้แต่ง สสวท. กระทรวงศึกษำธิกำร
9.2 คู่มือครู วิทยำศำสตร์ : ชีววิทยำพื้นฐำน ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4 ผู้แต่ง สสวท.กระทรวงศึกษำธิกำร
9.3 ห้องสมุดเฉลิมพระเกียรติกำญจนำภิเษก โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
9.4 ห้องศูนย์สื่อกลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์ โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
9.5 ห้องสืบค้น โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์

21. แผนกำรจัดกำรเรียนรู้ที่ 4
หน่วยกำรเรียนที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม เรื่อง กำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศ
กลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์
รหัสวิชำ/รำยวิชำ ว 31104/วิทยำศำสตร์ (ชีววิทยำ) ชั้น ม. 4 เวลำเรียน 5 ชั่วโมง
ผู้สอน นำยวิชัย ลิขิตพรรักษ์ โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
**************************************************************************************************
1. มำตรฐำนกำรเรียนรู้
ว 2.1 ม.4-6/2 อธิบำยกระบวนกำรเปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิต
ว 8.1 ใช้กระบวนกำรทำงวิทยำศำสตร์และจิตวิทยำศำสตร์ในกำรสืบเสำะหำควำมรู้ กำรแก้ปัญหำ รู้ว่ำ
ปรำกฏกำรณ์ทำงธรรมชำติที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่มีรูปแบบที่แน่นอน สำมำรถอธิบำยและตรวจสอบได้ ภำยใต้
ข้อมูลและเครื่องมือที่มีอยู่ในช่วงเวลำนั้นๆ เข้ำใจว่ำ วิทยำศำสตร์ เทคโนโลยี สังคม และสิ่งแวดล้อม มีควำม
เกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน
ตัวชี้วัด / ผลกำรเรียนรู้
อธิบำยดุลยภำพของระบบนิเวศ กระบวนกำรเปลี่ยนแปลงแทนที่ของสิ่งมีชีวิตและ
ควำมสำคัญของควำมหลำกหลำยของระบบนิเวศโลกและเสนอแนะแนวทำงในกำรดูแลรักษำ
2. จุดประสงค์กำรเรียนรู้
2.1 สำมำรถอธิบำยควำมหมำยและควำมสำคัญของกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศ
ได้อย่ำงถูกต้อง
2.2 สำมำรถเขียนสรุปเปรียบเทียบระหว่ำงกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศได้อย่ำง
ถูกต้อง
2.3 ตระหนักถึงควำมสำคัญของกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศต่อกำรดำรงชีวิต
ของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์ได้อย่ำงถูกต้อง
3. สำระแกนกลำง / สำระสำคัญ
- กำรถ่ำยทอดพลังงำนและสำรอำหำรในระบบนิเวศเป็นกระบวนกำรสำคัญในกำรรักษำสมดุลของระบบนิเวศ
- พลังงำนจะสำมำรถถ่ำยทอดได้เพียง 10% เท่ำนั้น ( 90%จะถูกใช้ในกระบวนกำรดำรงชีวิต ,เป็นพลังงำน
ควำมร้อน และบำงส่วนบริโภคไม่ได้ เช่น เปลือก กระดูก ขน เล็บ)
- กำรถ่ำยทอดสำรอำหำรถึงผู้บริโภคลำดับสูงสุด สำรอำหำรถูกสะสมในสิ่งมีชีวิตในรูปของอินทรียสำรและเมื่อ
สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศตำยจะเกิดกำรย่อยสลำยโดยจุลินทรีย์ได้เป็นสำรอนินทรีย์หมุนเวียนกลับไปยังผู้ผลิต
- พลังงำนไม่สำมำรถหมุนเวียนได้ โดยมีผู้ย่อยสลำยอินทรียสำรเป็นผู้รับพลังงำนขั้นสุดท้ำย
4. สำระกำรเรียนรู้
ควำมรู้ (K) อธิบำยควำมหมำยและควำมสำคัญของกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรใน
ระบบนิเวศ

22. ทักษะ / กระบวนกำร (P) เขียนสรุปเปรียบเทียบระหว่ำงกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำร
ในระบบนิเวศ
คุณลักษณะอันพึงประสงค์ (A) ตระหนักถึงควำมสำคัญของกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียน
สำรในระบบนิเวศต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์
5. สมรรถนะ
กำรสื่อสำร ,กำรคิด กำรใช้เทคโนโลยีและกำรแก้ปัญหำ
6. ชิ้นงำน / ภำระงำนที่แสดงผลกำรเรียนรู้
สมุดบันทึก ,ใบงำน ,ใบกิจกรรม และConcept map
7. กำรวัดและประเมินผล
รำยกำรประเมิน วิธีวัดผล เครื่องมือวัดผล เกณฑ์กำรประเมินผล
1. สมุดบันทึกกำรเรียน
กำรสอนประจำบทเรียน
2. ใบงำนแบบฝึกหัด
ทบทวนประจำบทเรียน
3. ทดสอบเก็บคะแนน
ประจำบทเรียน
4. แบบบันทึกกำรทำ
กิจกรรมประจำบทเรียน
1. ตรวจสมุดบันทึกกำร
เรียนกำรสอนประจำ
บทเรียน
2. ตรวจใบงำน
แบบฝึกหัดทบทวน
ประจำบทเรียน
3. ตรวจแบบทดสอบ
เก็บคะแนนประจำ
บทเรียน
4. ตรวจแบบบันทึกกำร
ทำกิจกรรมประจำ
บทเรียน
1. กำรสังเกต ตรวจสอบ
เปรียบเทียบกับเนื้อหำที่ทำ
กำรเรียนกำรสอนประจำ
บทเรียนจริง
2. กำรตรวจสอบคำตอบกับ
คำเฉลยใบงำนแบบฝึกหัด
ประจำบทเรียน
3. กำรตรวจสอบคำตอบกับ
คำเฉลยแบบทดสอบประจำ
บทเรียน
4. กำรตรวจแบบบันทึกกำร
กิจกรรมประจำบทเรียน
1. ควำมถูกต้อง ครบถ้วน
ในเนื้อหำ ควำมเป็น
ระเบียบเรียบร้อยสวยงำม
ของกำรจดบันทึก
2. ควำมถูกต้องของ
คำตอบอย่ำงน้อยไม่ต่ำ
กว่ำ 80%
3. ควำมถูกต้องของ
คำตอบอย่ำงน้อยไม่ต่ำ
กว่ำ 50%
4. ควำมถูกต้อง ครบถ้วน
ในเนื้อหำกำรบันทึก ควำม
เป็นระเบียบเรียบร้อย
สวยงำมของกำรจดบันทึก
8. กิจกรรมกำรเรียนรู้
ขั้นนำ : ครูตั้งคำถำมก่อนนำไปสู่กำรเรียนกำรสอนให้นักเรียนจะตอบคำถำมเหล่ำนี้โดย
อำศัยควำมรู้ควำมเข้ำใจที่มีอยู่เดิม หรือจำกประสบกำรณ์ที่นักเรียนเคยพบเห็นในชีวิตประจำวัน ว่ำ
> กำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศ คืออะไร มีควำมสำคัญต่อกำร
ดำรงชีวิตอย่ำงไร
> เรำสำมำรถจำแนกกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศออกได้เป็นกี่
รูปแบบ อะไรบ้ำง
> นักเรียนคิดว่ำตนเองจะได้รับผลอะไรหลังจำกได้ศึกษำกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำร
หมุนเวียนสำรในระบบนิเวศ

23. 1.2 ครูเริ่มเปิดอภิปรำยโดยให้นักเรียนร่วมกันแสดงควำมคิดเห็นว่ำกำรถ่ำยทอดพลังงำนและ
กำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศกับสิ่งมีชีวิตรวมทั้งมนุษย์มีควำมสัมพันธ์กันอย่ำงไร
1.3 นักเรียนสำมำรถตั้งคำถำมที่อยำกรู้เพิ่มเติม หลังจำกได้ร่วมกันอภิปรำยใน
ห้องเรียนแล้ว เช่น เหตุกำรณ์ที่เกิดขึ้นใดบ้ำงที่มีควำมเกี่ยวข้องกับกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียน
สำรในระบบนิเวศ
ขั้นสอน : ครูอธิบำยเนื้อหำ “กำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศ” ว่ำ
> กำรถ่ำยทอดพลังงำนและสำรอำหำรในระบบนิเวศเป็นกระบวนกำรสำคัญในกำรรักษำสมดุลของระบบนิเวศ
> พลังงำนจะสำมำรถถ่ำยทอดได้เพียง 10% เท่ำนั้น ( 90%จะถูกใช้ในกระบวนกำรดำรงชีวิต ,เป็นพลังงำน
ควำมร้อน และบำงส่วนบริโภคไม่ได้ เช่น เปลือก กระดูก ขน เล็บ)
> กำรถ่ำยทอดสำรอำหำรถึงผู้บริโภคลำดับสูงสุด สำรอำหำรถูกสะสมในสิ่งมีชีวิตในรูปของอินทรียสำรและเมื่อ
สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศตำยจะเกิดกำรย่อยสลำยโดยจุลินทรีย์ได้เป็นสำรอนินทรีย์หมุนเวียนกลับไปยังผู้ผลิต
> พลังงำนไม่สำมำรถหมุนเวียนได้ โดยมีผู้ย่อยสลำยอินทรียสำรเป็นผู้รับพลังงำนขั้นสุดท้ำย
> พีระมิดทำงนิเวศวิทยำ (Ecological Pyramid) กำรเขียนเพื่อแสดงควำมสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในแต่ละลำดับ
ขั้นของห่วงโซ่อำหำร โดยเริ่มจำกผู้ผลิตจนกระทั่งผู้บริโภคสูงสุด
> กำรสะสมสำรพิษในสิ่งมีชีวิต

24. นักเรียนร่วมแสดงควำมคิดเห็นและซักถำมข้อสงสัยเกี่ยวกับควำมหมำยและควำมสำคัญของกำรถ่ำยทอด
พลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศ กำรเขียนสรุปเปรียบเทียบระหว่ำงกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำร
หมุนเวียนสำรในระบบนิเวศ อีกทั้งร่วมกันสร้ำงควำมตระหนักถึงควำมสำคัญของกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำร
หมุนเวียนสำรในระบบนิเวศต่อกำรดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์
ขั้นสรุป : ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปควำมรู้เป็น concept map และทำใบงำนเพื่อ
ตรวจสอบควำมเข้ำใจเกี่ยวกับควำมหมำยและควำมสำคัญของกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรใน
ระบบนิเวศ กำรเปรียบเทียบระหว่ำงกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศ และควำม
ตระหนักถึงควำมสำคัญของกำรถ่ำยทอดพลังงำนและกำรหมุนเวียนสำรในระบบนิเวศต่อกำรดำรงชีวิตของ
สิ่งมีชีวิตรวมถึงมนุษย์
9. สื่อ / อุปกรณ์ / แหล่งเรียนรู้
9.1 หนังสือเรียนสำระกำรเรียนรู้พื้นฐำน วิทยำศำสตร์ (ชีววิทยำ) ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4
ผู้แต่ง สสวท. กระทรวงศึกษำธิกำร
9.2 คู่มือครู วิทยำศำสตร์ : ชีววิทยำพื้นฐำน ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4 ผู้แต่ง สสวท.กระทรวงศึกษำธิกำร
9.3 ห้องสมุดเฉลิมพระเกียรติกำญจนำภิเษก โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
9.4 ห้องศูนย์สื่อกลุ่มสำระกำรเรียนรู้วิทยำศำสตร์ โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์
9.5 ห้องสืบค้น โรงเรียนศีลำจำรพิพัฒน์