Presentation about Health Economics given by Dominique Vandijck in the framework of the Interregiomeeting "Healthy Ageing" on the 3rd of October 2012, organised by LifeTechLimburg

1. Healthy Ageing
kosten of baten?
Prof Dr Dominique Vandijck
Universiteit Hasselt - Universiteit Gent
Patient Safety & Health Economics

2. De noodzaak van Healthy Ageing
Achtergrond
• Gemiddeld wordt de mens steeds ouder

3. Figuur: Levensverwachting wereld
< 50j
> 80j
Wereldbank
toestand op 25 januari 2012

4. De noodzaak van Healthy Ageing
Achtergrond
• Gemiddeld wordt de mens steeds ouder
– Vrouwen 83,1j (vs. 79j in 1982 en 87j in 2050)
– Mannen 78,8j (vs. 72,7j in 1982 en 84j in 2050)
• Maar, aantal jaren dat we zonder ziekte leven stijgt niet evenredig
mee
• Ouderdom komt met gebreken …
Chronische ziekten

5. De noodzaak van Healthy Ageing
Drie redenen
1. Veroudering
• Reeds van bij de conceptie ~ ‘gezondheidskapitaal’
Gzdh-
saldo
Ambitie van
Healthy Ageing
AUC
Leeftijd
75 100

6. De noodzaak van Healthy Ageing
Drie redenen
1. Veroudering
• Reeds van bij de conceptie ~ ‘gezondheidskapitaal’
2. Omgeving en levensstijl
• Doen het saldo gedurende ons leven al dan niet versneld afnemen
3. Succes van de geneeskunde
• Vroeger lethale, nu chronische aandoeningen
• Ouderdom en risico op (nog) chronische aandoeningen
• Screening

7. De noodzaak van Healthy Ageing
Preventie, preventie en nog eens preventie
• Om gezond en actief oud te worden moeten we het verslechteren
van de gezondheid uitstellen

8. Figuur: Determinanten van gezondheid
Levensstijl
Fysieke
omgeving
Zorg en
Volksgezondheid preventie
Sociale
omgeving
Biologische /
genetische
factoren

9. De noodzaak van Healthy Ageing
Preventie, preventie en nog eens preventie
• Om gezond en actief oud te worden moeten we het verslechteren
van de gezondheid uitstellen
• Primaire preventie ~ voorkomen dat ziekte ontstaat
– Verouderingsprocessen vertragen
– Oorzaken van ziekte weg te nemen
– Omgeving en leefstijl aanpassen
– Weerstand van het immuunsysteem versterken

10. De noodzaak van Healthy Ageing
Preventie, preventie en nog eens preventie
• Secundaire preventie ~ voorkomen en beperken van
gezondheidsverlies door vroege opsporing en behandeling
– Eerder, gerichter en meer op maat behandelen
– Vroege interventies op leefstijl en omgeving verkleinen kans op (en ernst
van) problemen later
• Tertiaire preventie ~ verkleinen van de impact van (chronische) ziekte
– ICT en e-Health vergroten zelfstandigheid en zelfredzaamheid
– Minder invasieve en nauwkeurige behandelingen beperken bijkomende
schade en (latere) complicaties
– Optimaliseren en afstemmen van (combinaties) behandelingen
– Patiënt actief betrekken in behandelproces

11. De noodzaak van Healthy Ageing
‘Boom and bust’
• Babyboomers massaal met pensioen periode 2015-2035
• Ziektelast zal de komende 20 jaar toenemen met ± 1/3
• Persoonlijke, maar ook maatschappelijke impact is enorm!
– Aantal mensen die zorgafhankelijk worden stijgt
– Kosten + arbeid voor deze zorg door minder mensen opgebracht
– Zorguitgaven stijgen met gemiddeld 6,1% per jaar (cfr. 4,1% groei BBP)
– Uitgaven als percentage van BBP zullen tegen 2050 quasi verdubbelen
Maatschappelijke kosten van ongezond ouder worden

12. De maatschappelijke baten van Healthy Ageing
Gezondheid, zorg en welvaart
• Gezondheid als ons grootste (kapitaal) goed
• Gezondheid als bron van welvaart ~ ‘Health is Wealth’
Zorgstelsel
C
C
Maatschappelijk
welzijn
1 3
Gezondheid Welvaart
A B
2
Figueras et al. WHO 2008

13. De maatschappelijke baten van Healthy Ageing
Wat levert het op?
• Onderzoek naar maatschappelijke baten is schaars
• Beschikbare studies rapporteren gezondheidswinst, maar tegelijkertijd
terughoudendheid over daling zorguitgaven
• Volgens OESO zouden baten van productiviteitswinst wel eens groter
kunnen zijn dan behandelkosten die men uitspaart door preventie …
= grote blinde vlek in de gezondheidseconomie
OESO, 2011

14. Nieuwe interventie vs. huidige aanpak
Scenario 1
Huidig
Huidig
Nieuw
Nieuw
Nieuw
Huidig
Kostprijs interventie + Gemiddelde overige =
R/ kosten
Totale kost
• consultaties
• ZH-opname
• heelkunde
• GM
• testen

15. Nieuwe interventie vs. huidige aanpak
Scenario 2
Nieuw
Huidig
Huidig
Nieuw
Nieuw
Huidig
Kostprijs interventie + Gemiddelde overige =
R/ kosten
Totale kost
• consultaties
• ZH-opname
• heelkunde
• GM
• testen

16. Nieuwe interventie vs. huidige aanpak
Nieuw
Scenario 3
Huidig
Nieuw
Huidig
Nieuw
Huidig
Kostprijs interventie + Gemiddelde overige =
R/ kosten
Totale kost
• consultaties
• ZH-opname
• heelkunde + maatschappelijke kost
• GM
• testen

17. De maatschappelijke baten van Healthy Ageing
Ontwikkeling van een model
• Maatschappelijke en economische baten van Healthy Ageing bestaan
uit vermeden:
– Gezondheidsverlies
– Participatieverlies op arbeidsmarkt
– Zorguitgaven
• Ten opzichte van een nul-situatie
• Model combineert gegevens over demografie, QoL,
arbeidsparticipatie, zorguitgaven, trends in macro-economie en kosten
van gezondheidszorg.
Ook wordt geanticipeerd op eventuele extra zorgkosten van gewonnen
levensjaren

18. Tabel: Top tien van ziekten in Nederland: sterfte, uitgaven, verloren levensjaren
en ziektelast (jaar 2010)
Sterfte Zorguitgaven Verloren Ziektelast
(n) (mln €) levensjaren (DALY’s X 1000)
28.227 4.434 1 379
30%
10.204 265 5 158
CVD
9.339 1.456 2 211
Longkanker
9.010 2.688 6 125
CVA
5.535 946 3 183
Dementie
4.958 598 9 72
COPD
3.896 330 8 77
Longontsteking
3.245 427 7 82
Darmkanker
2.386 1.030 4 166
Borstkanker
1.592 174 10 18
Suikerziekte
32.100 43.330 11 2.618
Nierfalen
Overige
aandoeningen
Hoeymans et al, 2010

19. De maatschappelijke baten van Healthy Ageing
Figuur: De maatschappelijke kost van Unhealthy Ageing
De baten becijferd
+ 4,2% + 30%
4,0
17,5 17,5 3,8 3,9
17,3 3,5
17,2 3,0
16,6
2010 2020 2030 2040 2050 2010 2020 2030 2040 2050
- 5,3% + 85,3%
Groei populatie (n) Gezondheidsverlies (mln DALY’s)
308 23,9
286 21,8
281 266 19,0
250 15,8
12,9
2010 2020 2030 2040 2050 2010 2020 2030 2040 2050
Arbeidsparticipatie (/1000 pers.) Uitgaven gezondheidszorg (%/BBP)

20. De maatschappelijke baten van Healthy Ageing
Figuur: De totale maatschappelijke baten van Healthy Ageing
De totale baten
+ 3,9
0,8
+ 3,4
3,9
0,2
0,4 0,4 + 3,1
0,4
+ 2,4 2,8 2,8
2,7
0,5
0,2
1,8
23,9
2020 2030 2040 2050
Besparing op zorguitgaven
Winst arbeidsparticipatie
Gezondheidswinst Pomp M, UMCG 2010

21. Healthy Ageing
Conclusie
• Vergrijzing
• Impact enorm
• Potentie van wetenschap en (zorg)innovatie
• Investeren, investeren en nog eens investeren …. in preventie
• Perspectief maatschappelijke baten relevanter dan kosten perspectief
• Healthy Ageing als belangrijkste uitdaging van de 21ste eeuw
• Het mag wat kosten
• Kosten EN baten

22. Dank voor uw aandacht
dominique.vandijck@ugent.be
dominique.vandijck@uhasselt.be