ORGANY WŁADYSŁAWA HASIORA NA PRZEŁĘCZY SNOZKA (pieczątka)
Gra Rzemieślniczy warsztat (Bochnia)
1. GRA TERENOWA
Rzemieślniczy warsztat
Bochnia – 6 lipca 2008 r.
Pierścień św. Kingi
Rzemieślniczy warsztat to marzenie każdego ucznia i czeladnika. Ale
droga do własnego zakładu nie jest prosta. Początek kariery to „ujednia-
cień
nie”– przyjęcie ucznia do zawodu – właśnie to uczyniłeś poprzez reje-
Pierście
strację do gry. Teraz poznaj historię miasta, różne rzemiosła oraz ważne
pojęcia. W skansenie rzemieślniczym przy szybie Campi sprawdź swoje
praktyczne umiejętności. Kolejnym etapem będą „wyzwoliny”– egzamin
na czeladnika. Gdy rozwiążesz wszystkie zadania zawarte w tej książecz-
ce, będziesz mógł przystąpić do końcowego sprawdzianu umiejętności.
Dołącz do cechu!
Zapraszamy do gry!
2. Muzeum im. S. Fischera
Nazwa Bochni pochodzi od słowa „bochy” oznaczającego bagna występujące w tej oko-
licy. Na tym właśnie terenie od dawien dawna pozyskiwano sól poprzez odparowanie
wody z solanek (słonych źródeł). Po odkryciu złóż soli kamiennej szybko rozwinęła
się tu osada górnicza, która z biegiem czasu przekształciła się w miasto. Rozwojowi
kopalni soli towarzyszył rozkwit rzemiosła, które wytwarzało narzędzia i materiały
na potrzeby pracujących w żupie górników i urzędników.
Odwiedź sale prezentujące historię miasta.
Zadanie:
Poszukaj reprodukcji dokumentu, w którym po raz pierwszy wymieniono
nazwę Bochnia.
Co to za dokument?
imię imię
Kto go wystawił?
Z którego roku pochodzi?
Zadanie:
Według średniowiecznego prawa osada stawała się miastem wraz z nada-
niem mu przez władcę praw miejskich zawartych w akcie lokacji. Przy-
wilej lokacyjny Bochni informuje nas m.in. o rozwiniętych w Bochni
rzemiosłach: piekarstwie, sukiennictwie, szewstwie, młynarstwie oraz
o kramach kupieckich. Odszukaj akt lokacyjny Bochni i dowiedz się:
Kto i w którym roku nadał Bochni prawa miejskie?
Zadanie:
„Solny” rodowód miasta utrwalony jest w herbie Bochni, przedstawiają-
cym narzędzia pracy górników. Odszukaj na wystawie herb Bochni. Do-
imię imię
wiedz się, jak nazywano te narzędzia i zanotuj ich nazwy.
nazwa drużyny
WAŻNE INFORMACJE
12.00-14.30 – rejestracja uczestników gry na stanowiskach startowych przy szybie Sutoris,
Campi oraz na Plantach
16.30 – zakończenie gry, do tego czasu należy złożyć wypełnione instrukcje na stano-
wiskach startowych przy szybie Sutoris, Campi oraz na Plantach
17.00 – finał gry terenowej przy szybie Campi
3. Zadanie: Bazylika pw. św. Mikołaja
Do pozyskiwania soli potrzebne były rozmaite narzędzia i przedmioty Rzemieślnicy skupieni w cechach tworzyli bractwa religijne. Ich członkowie wspólnie
wytwarzane przez rzemieślników. Innymi metodami wydobywano sól uczestniczyli w zaślubinach i pogrzebach członków cechu. Bractwa cechowe fundowa-
kamienną, a innymi ją warzono. Obejrzyj rycinę przedstawiającą pracę ły ołtarze, dbały o ich wystrój i utrzymanie. Opiekę nad cechowym ołtarzem sprawo-
w średniowiecznej warzelni soli. wał przedstawiciel cechu zwany „altarystą”.
Jakie warsztaty rzemieślnicze dostarczały narzędzi potrzebnych do pracy
w warzelni? Zadanie:
Wejdź do świątyni i znajdź zaznaczone na planie 3 ołtarze cechowe. Na pla-
nie bazyliki wpisz nazwy cechów, które opiekowały się tymi ołtarzami.
W bocheńskiej bazylice można odnaleźć ołtarze boczne, które w przeszłości
należały do poszczególnych cechów. Powroźnicy sprawowali opiekę nad oł-
tarzem św. Antoniego, zaś ołtarz Trójcy Świętej należał do cechu krawców
Zadanie: (umieszczono na nim również patronów krawców – św. Dydaka oraz św. Ho-
Słowo cech pochodzi od niemieckiego słowa „Zeichen” – znak. Cechy zaj- mobonusa). Ołtarz cechu piekarzy przedstawia Chrystusa w Ogrójcu.
mowały się organizacją handlu i uroczystości religijnych, a także broniły
miasta przed nieprzyjacielem. Każdy z cechów posiadał specjalny emble- Materiał opracowano na podstawie informacji
mat, tzw. „obesłanie”, które umieszczano na przedmiotach należących do ze strony www.mikolaj.bochnia.iap.pl
cechu: skrzyniach, chorągwiach, pieczęciach, kuflach itp.
Odszukaj na wystawie pieczęcie i inne pamiątkowe przedmioty cechowe.
Jakie cechy udało Ci się rozpoznać? Jakie przedmioty je symbolizują?
Zadanie:
Organizacje cechowe posiadały wyłączność na wykonywanie rzemiosła
w mieście. Rzemieślnicy niezrzeszeni w cechach, zwani partaczami (łac.
parte – na stronie), musieli się trzymać z daleka od ośrodków miejskich.
Rzemieślnicy pracujący w tej samej branży często zamieszkiwali przy
jednej ulicy. Odszukaj na mapie Bochni ulice, których nazwy pochodzą
od nazw rzemiosł i zanotuj je. Zaułek św. Mikołaja
Św. Mikołaj to patron m.in. bednarzy, młynarzy, piekarzy, piwowarów oraz górników.
Przedstawiano go jako biskupa z pastorałem. Jego atrybutami mogą być: chleb, troje
dzieci, trzy złote kule, okręt, kotwica, księga.
Zadanie:
Znajdź w Zaułku płaskorzeźbę przedstawiającą postać św. Mikołaja
i sprawdź, z jakim atrybutem został pokazany?
4. Planty Nad funkcjonowaniem kopalni czuwali wyznaczeni przez władcę urzędnicy zwani
Jednym z rzemiosł nierozerwalnie związanych z pracą górników było powroźnictwo. żupnikami. To oni odpowiadali za sprawne wydobywanie soli i zarządzali jej dystry-
Liny i powrozy wykorzystywano m.in. do transportu wydobywanej soli i napędzania bucją. Do administrowania kopalnią potrzebni byli jednak inni urzędnicy i specjaliści
kołowrotów. Zanim wynaleziono i zastosowano pierwsze windy, górnicy spuszczani nadzorujący pracę.
byli do kopalni na linach, w ten sposób również wydostawali się na powierzchnię zie-
mi. Od wytrzymałości lin zależało bezpieczeństwo górników. Zadanie:
Wysłuchaj opowieści Skarbika księżnej Kingi. Dowiedz się, jak wyglądał
Zadanie: podział prac w średniowiecznej kopalni.
Między drzewami zamontowany został most linowy. Przespaceruj się po
nim i sprawdź wytrzymałość użytych do jego montażu lin. Zadanie po- Kto to był podżupek i kto mu podlegał?
winien wykonać przynajmniej jeden przedstawiciel drużyny.
Wydobywanie na powierzchnię ziemi ciężkich brył soli możliwe było
dzięki zastosowaniu mechanizmów kołowrotowych wprawianych w ruch
za pomocą powrozów.
Co to był dozór kopalniany i kto go tworzył?
Zadanie:
Podejdź do stanowiska ze stukilogramowym workiem soli. Na spodzie
worka znajduje się ważna informacja dotycząca historii wydobycia soli
w Bochni. Spróbuj go podnieść. Jeśli Ci się to nie uda, skorzystaj z me-
chanizmu kołowrotowego. Odczytaj i zanotuj wiadomość.
Co to była rodzina żupna i kto do niej należał?
W pobliżu Plant znajdują się dwa szyby bocheńskiej kopalni: Sutoris i Campi. Po in-
nych, nieistniejących już dziś szybach zachowały się tylko nazwy.
Po Plantach przechadza się Skarbik księżnej Kingi – kronikarz dziejów średniowiecz-
nej Bochni. W swojej kronice zgromadził on mnóstwo informacji o historii górnictwa A może uda Ci się poznać inne ciekawostki związane z pracą w średnio-
i bocheńskich rzemiosł. wiecznej kopalni?
Pilni słuchacze zostaną nagrodzeni pamiątkową pieczęcią!
Zadanie:
Porozmawiaj ze Skarbikiem i dowiedz się:
Co oznacza nazwa „Sutoris”?
Dlaczego dla najstarszego szybu wybrano taką nazwę?
Jak nazywały się inne, nieistniejące już szyby?
