Autoportret. Warsztaty "Oswoić Przestrzeń - druga edycja"

Autoportret. Warsztaty

Oswoić
przestrzeń
EDYCJA DRUGA materiały edukacyjne

Jak budować modele
w programie Google SketchUp? PORADNIK

Oswoić
przestrzeń

Jak budować modele
w programie Google SketchUp?

Wydawca:

Małopolski Instytut Kultury
ul. Karmelicka 27, Kraków
tel.: 012 422 18 84
www.mik.krakow.pl

instytucja kultury
Województwa
Małopolskiego

Publikacja przygotowana w ramach programu
„Autoportret. Warsztaty”, edycja 2008/2009 „Oswoić przestrzeń”,
realizowanego przez Małopolski Instytut Kultury.

Koordynacja projektu: Anna Komorowska
Opracowanie merytoryczne: Anna Komorowska
Opracowanie graﬁczne: Kuba Skoczek
Korekta: Edyta Wygonik-Barzyk

ISBN: 978-83-61406-24-2

© by Małopolski Instytut Kultury, Kraków 2009

Wydawca:

Małopolski Instytut Kultury
ul. Karmelicka 27, Kraków
tel.: 012 422 18 84
www.mik.krakow.pl

instytucja kultury
Województwa
Małopolskiego

ISBN: 978-83-61406-24-2

© by Małopolski Instytut Kultury, Kraków 2009

Spis treści:
Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

1. Projektowanie terenów przyszkolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2. Opis projektu i relacja z jego przebiegu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
2.1 Szkolenia dla nauczycieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
2.2 Warsztaty dla uczniów prowadzone przez nauczycieli . . . . . . . . . . . . . . . 8
2.3 Spotkania uczniów z architektami krajobrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
2.4 Projekty zagospodarowania terenu przy szkole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
2.5 Warsztaty ﬁnałowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

3. Scenariusze zajęć z zakresu edukacji przestrzennej . . . . . . . . . . . . . . . . 10
3.1 Patrzeć – widzieć – doceniać – doskonalić . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
3.2 Park zdrojowy – miejsce dla dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
3.3 Sąsiedztwo szkoły – znane czy nieznane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
3.4 Edukacja przestrzenna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
3.5 Przestrzeń jest we mnie, ja jestem w przestrzeni . . . . . . . . . . . . . . . . 31
3.6 Z zamku na plac zabaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
3.7 Podróż w ginące krajobrazy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

4. Projekty zagospodarowania terenów przy szkołach . . . . . . . . . . . . . . . . 43
4.1 Ogród ziołowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
4.2 Gry i zabawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
4.3 Szkolny park linowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
4.4. Miejsce spotkań i wypoczynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Podziękowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

SketchUp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Zanim zaczniesz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Pierwsze kroki – linia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Prostokąt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
3D. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Odsunięcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Modyﬁkowanie obiektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Orbita i widoki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Nadanie koloru lub faktury, skalowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Okrąg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Wyciągnij wzdłuż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Widok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Inne modele. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Wstęp

„Oswoić przestrzeń” to projekt realizowany od 2007 r. przez Małopolski Instytut
Kultury w ramach programu „Autoportret. Warsztaty”.

Projekt skierowany jest do uczniów i nauczycieli przedszkoli, szkół podstawowych,
gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, realizujących lub zainteresowanych wdrażaniem
edukacji przestrzennej w ramach programów szkolnych lub autorskich. Podstawowymi
celami projektu są:

– rozwijanie w uczniach wrażliwości na jakość otaczającej ich przestrzeni, pogłębie-
nie wiedzy na temat krajobrazu kulturowego, zabytków i architektury regionalnej,
rozwijanie kreatywności i twórczego myślenia;
– przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć z zakresu edukacji przestrzennej,
pomoc merytoryczna w przygotowaniu scenariuszy warsztatów;
– uwrażliwianie przyszłych architektów na sprawy partycypacji społecznej w proce-
sach projektowych.

W październiku 2007 r. zrealizowano pierwszą edycję projektu „Oswoić przestrzeń”,
która objęła przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazjum i młodzież licealną z pięciu
miejscowości Małopolski. Przeprowadzono 25 spotkań skierowanych do dzieci oraz trzy
spotkania dla rodziców. Ponadto w trzech szkołach zorganizowano warsztaty wakacyj-
ne, których efektem była realizacja wybranych elementów projektu zagospodarowania
terenu wokół szkoły. W warsztatach wzięło udział w sumie ponad 100 dzieci.

Warsztaty kontynuowane były w roku szkolnym 2008/2009. Projekt „Oswoić prze-
strzeń” został objęty patronatem Małopolskiego Kuratora Oświaty i Europejskiego Roku
Kreatywności i Innowacji 2009.

Niniejsza publikacja ma na celu zaprezentowanie, jak był realizowany projekt, oraz
zachęcenie do wzięcia udział w kolejnych edycjach. Składa się z czterech części:

– w pierwszej poruszono temat projektowania ogrodów przyszkolnych;
– w drugiej zaprezentowano, jak były realizowane poszczególne etapy tej edycji pro-
jektu „Oswoić przestrzeń”;
– w trzeciej zamieszczono scenariusze opracowane przez nauczycieli w ramach szkoleń;
– w czwartej przedstawiono projekty zagospodarowania terenów przy szkołach,
przygotowane przez architektów krajobrazu.

SketchUp

SketchUp to darmowy program ﬁrmy Google, umożliwiający łatwe budowanie kom-
puterowych modeli 3D. Obsługa programu jest niezwykle prosta i każdy bez problemu
ją opanuje. Budowanie modeli komputerowych, podobnie jak rzeczywistych, może być
świetną zabawą, a także doskonałą lekcją architektury.
Ten krótki przewodniczek zawiera podstawowe informacje dotyczące obsługi pro-
gramu. Zachęcamy do nauki poprzez wykonywanie kolejnych kroków opisanych w przy-
kładach. W ten sposób wspólnie zbudujemy pierwsze modele. Kolejne zależeć będą od
Twojej inwencji twórczej. Nie bój się eksperymentować!

4

1. Projektowanie terenów przyszkolnych

Ogród szkolny to zarówno miejsce zabaw i wypoczynku, jak i zielona klasa, w której
mogą być realizowane zajęcia, nie tylko przyrodnicze i sportowe. To miejsce równie waż-
ne jak stołówka, sala gimnastyczna czy sala lekcyjna. Dobrze zagospodarowane może
służyć uczniom, nauczycielom i rodzicom, zarówno w trakcie lekcji, jak i po nich. Zmia-
ny przestrzenne wcale nie muszą być kosztowne. Można zacząć od drobnych kroków,
wprowadzanych wspólnie z dziećmi. Ważne, żeby zacząć…

Ogródek szkolny może służyć jako „przedłużenie” sali lekcyjnej. W pierwszej kolejno-
ści nasuwa się oczywiście pomysł urządzenia terenów sportowych, gdzie dzieci będą
miały więcej możliwości ruchu niż na sali gimnastycznej. Niezbędne są nie tylko boiska
wielofunkcyjne, ale również urządzenia do pokonywania przeszkód, przeskoków, wspi-
nania, które zachęcą uczniów do aktywności ﬁzycznej. Przy okazji budowy boisk warto
pamiętać o najmłodszych uczniach, którzy będą korzystać z tego terenu w trochę inny
sposób. Trzeba pomyśleć o osobnym placu zabaw dla nich, osłoniętym (np. żywopłotem)
lub odsuniętym od boisk, na których grają starsi uczniowie. Jeżeli miejsca jest mało,
można wprowadzić różnicę poziomów, tak jak w prezentowanym w podrozdziale 4.1
projekcie przy Szkole Podstawowej nr 25 w Krakowie.

Kolejnym, równie oczywistym pomysłem jest urządzenie zielonej klasy do nauki
przyrody. Uczniowie mogą obserwować naturę, badać zachodzące w niej zmiany. Nie
musi to być jednak klasa w tradycyjnym tego słowa rozumieniu. W ramach pierwszej
edycji projektu „Oswoić przestrzeń”, realizowanego przez Małopolski Instytut Kultury
wspólnie z dziećmi z Przedszkola nr 51 w Krakowie, stworzyliśmy „Ścieżkę bosych stóp”,
która pozwoliła poznać – dotknąć, powąchać i zobaczyć – różne naturalne materiały,
takie jak liście, szyszki, kamienie.
Innym przykładem może być projekt ogródka szkolnego w Hinde House School
w Sheﬃeld, przygotowanego w ramach projektu „Joined Up Design for Schools”.
W ogrodzie znalazły miejsce warzywa, rośliny przyciągające pszczoły i motyle, staw
i łąka dzikich kwiatów. W zielonej klasie umieszczono budki dla ptaków, sza i na na-
rzędzia ogrodnicze, stół z piaskiem do „rysowania”, a także typowe wyposażenie klasy
– stół i ławki.

Świetną lekcją ekologii może być prowadzenie ogródka warzywnego i ziołowego,
którego produkty będą wykorzystywane w szkolnej kuchni. „Jadalny ogród szkolny”
(„ e Edible Schoolyard”) to projekt zapoczątkowany przez szkołę w Berkeley w Sta-
nach Zjednoczonych, gdzie w 1994 r. założono ogród wraz z klasą-kuchnią, w której
uczniowie przygotowują posiłki. Dla wielu uczniów jest to jedyna szansa na zdrowy,
pożywny posiłek w ciągu dnia, ponieważ 40 proc. dzieci z tej szkoły żyje w ubóstwie.

Zanim zaczniesz

Na początek oczywiście musisz zainstalować program SketchUp na swoim kompu-
terze. Aby to zrobić, wejdź na stronę: http://sketchup.google.com. Znajdziesz tam przy-
cisk: „Pobierz program Google SketchUp”. Postępuj zgodnie z instrukcją.
(Uwaga! Program nie jest dostosowany do systemów starszych niż Windows2000
i Mac OS X (10.4+).
Jeżeli już zainstalowałeś program, otwórz go. Pojawi się okienko, w którym należy
ustawić jednostki miary. Ustaw metry. Pojawią się również okienka „Centrum Nauki”
i „Instruktor”. Zamknij oba, na razie nie będziemy ich potrzebować.

5

Problem ten nie jest obcy również w Polsce. Ponadto niezwykle ważny jest aspekt spo-
łeczny. Uczniowie pochodzący z dwudziestu różnych narodów w trakcie wspólnej pracy
w ogrodzie uczą się wzajemnego szacunku, kompromisu przy podejmowaniu decyzji,
spędzania czasu we wspólnocie. W ogrodzie odbywają się takie zajęcia, jak geografia,
historia, fizyka, sztuka i biorą w nich udział wszyscy uczniowie. Młodsze dzieci spędza-
ją minimum sześć godzin tygodniowo w ogrodzie lub w kuchni, starsze minimum trzy.
Ogród ziołowy, a w zasadzie jego zalążek, powstał przy Szkole Podstawowej nr 25
w Krakowie.

Szkolne podwórko może stać się miejscem zabaw matematycznych. W 2009 r. od-
dano do użytku prosty, mały plac przy szkole Kutamba w Ugandzie, projektu Project
H Design. Plac może służyć jako zewnętrzna klasa. Jest on tak skonstruowany, aby
można było na nim przeprowadzić cztery zabawy, uczące podstawowych działań ma-
tematycznych: dodawania, odejmowania, mnożenia i dzielenia. Proste łamigłówki za-
mieszczone zostały również w projekcie zagospodarowania terenu przy Niepublicznym
Gimnazjum w Zabierzowie Bocheńskim, opisanym w rozdziale 4.2.

Krakowski Ogród Doświadczeń im. Stanisława Lema to wielka „zielona klasa” do nau-
ki fizyki. Na sześciu hektarach znajduje się 60 urządzeń edukacyjnych z zakresu optyki,
akustyki i mechaniki. Oczywiście tak duży teren nie jest potrzebny, aby zorganizować
taki ogród. Nawet na niewielkim terenie, najlepiej w pobliżu pracowni fizycznej, można
ustawić kilka sprzętów tego typu. Wiele z nich można również wykonać z uczniami.

Inspiracją do stworzenia placu zabaw może być również historia. Przykładem mogą
być projekty nadesłane na konkurs na edukacyjny plac zabaw w Wilanowie. Pierwsze
miejsce zajęła praca „Wąsy króla Jana”, autorstwa Michała Kempińskiego, Joanny Kowal-
czyk i Katarzyny Westrych. Główną atrakcją placu są gigantyczne wąsy, które służą do
zjeżdżania i skakania. Jest to oczywiście element zabawowy, można jednak znaleźć wie-
le pomysłów na to, jak przenieść pewne treści historyczne do projektowanego ogrodu.
Inne nagrodzone w tym konkursie prace często nawiązywały do ogrodów historycznych
– parterów ogrodowych, topiarów, labiryntów.

Projekt „Zmyśl sobie ogród”, autorstwa pracowni k., który zajął trzecie miejsce
w opisanym konkursie, był podzielony na cztery części, z której każda miała oddziaływać
na inny zmysł – ogród czerwony na wzrok, żółty na węch, biały na słuch, a niebieski na
dotyk. Wprowadzenie do ogrodu szkolnego takich elementów, jak kolorowe i pachnące
kwiaty, rośliny o charakterystycznych „architektonicznych” liściach lub ciekawej fakturze,
wpływa na wszechstronny rozwój dzieci i jest szczególnie istotne w szkołach integra-
cyjnych. Taki ogród może stać się również inspiracją do wszelkich zajęć artystycznych.
Warto również pomyśleć o przestrzeni, w której uczniowie mogą rzeźbić (np. w glinie lub
z użyciem wikliny), malować lub tworzyć instalacje przestrzenne, ale również odgrywać
etiudy teatralne lub prezentować efekty swoich prac.

Pierwsze kroki – linia

Na monitorze widzisz planszę, na której będziesz rysować. Jest to rysunek trój-
wymiarowy, to znaczy, że masz do dyspozycji płaszczyznę podstawy, wyznaczoną
przez osie x (czerwoną) i y (zieloną) oraz trzeci wymiar, czyli oś z (niebieską).
Zaczniemy od narysowania prostej, płaskiej figury. Na początek narysujemy linię.
Możesz narysować linię dowolnej długości lub dokładnie określić jej parametry. Możesz
też wybrać kierunek rysowania linii, np. narysować linię dokładnie pokrywającą się
z osią x.

6

Do pracy nad projektem terenu przy szkole warto zaprosić nauczycieli poszcze-
gólnych przedmiotów. Oni najlepiej wiedzą, w jaki sposób udoskonalić podwórko szkol-
ne, aby służyło do realizacji ich lekcji. Najważniejsze jednak, aby włączyć do projektu
uczniów. Ich wyobraźnia jest nieograniczonym źródeł inspiracji. Co więcej, zaproszenie
ich do projektowania i tworzenia ogrodu przy szkole, wzmacnia w nich poczucie współ-
odpowiedzialności za ten teren.

Przykład: Wybierz z paska górnego menu symbol lub naciśnij L na klawiaturze.
Najedź na skrzyżowanie osi, pojawi się żółty punkt i napis „Punkt początkowy”. Kliknij.
Najedź na czerwoną oś, pojawi się napis „Na czerwonej osi”. Wpisz z klawiatury 4 i naciś-
nij Enter (zwróć uwagę, jak zmienia się napis w okienku w prawym dolnym rogu monitora).
Pojawiła się czarna linia.

7

2. Opis projektu i relacja z jego przebiegu
2.1 Szkolenia dla nauczycieli

W roku szkolnym 2008/2009 zrealizowano drugą edycję projektu „Oswoić prze-
strzeń”. W październiku i listopadzie odbyły się trzy spotkania szkoleniowe przeznaczo-
ne dla nauczycieli szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. W szkole-
niach wzięło udział szesnastu nauczycieli z dziewięciu szkół Małopolski. Celem spotkań
było przedstawienie idei edukacji przestrzennej i prezentacja projektu. Szkolenia miały
charakter warsztatowy. Nauczyciele zapoznali się z przykładowymi ćwiczeniami, któ-
re mogli następnie wykorzystać w pracy ze swoimi uczniami. Otrzymali również spis
literatury oraz materiałów edukacyjnych przygotowanych przez brytyjskie centra ar-
chitektury i stowarzyszenia oraz linki do wybranych stron internetowych. W ramach
szkolenia nauczyciele mieli przygotować scenariusze zajęć z zakresu edukacji prze-
strzennej. Opracowane scenariusze zamieszone są w rozdziale 3.

2.2 Warsztaty dla uczniów prowadzone przez nauczycieli

W drugim etapie projektu nauczyciele biorący udział w szkoleniu mieli zrealizo-
wać opracowane przez siebie scenariusze. Warsztaty trwały od grudnia 2008 do maja
2009 r. Program warsztatów dostosowany był do grupy wiekowej dzieci oraz specyﬁki
lokalnej. Uczniowie Szkoły Podstawowej nr 21 w Krakowie poznawali pobliski Park
Stanisława Wyspiańskiego. Młodsi uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 25 w Krako-
wie rozmawiali o domach świata i ulubionym miejscu zabaw, a starsze o odczuwaniu
przestrzeni różnymi zmysłami. Tematem spotkań uczniów Zespołu Szkół w Andrycho-
wie było ich podwórko szkolne i miasto. Uczniowie Niepublicznego Gimnazjum w Za-
bierzowie Bocheńskim liczyli bocianie gniazda, rozpoznawali kapliczki w ich miejscowo-
ści oraz budowali modele domów spotykanych w tym regionie. W warsztatach wzięło
udział 230 dzieci.

2.3 Spotkania uczniów z architektami krajobrazu

Do szkół, które zrealizowały warsztaty ze swoimi uczniami, zaproszono młodych
architektów krajobrazu, studentów Politechniki Krakowskiej. Od marca do lipca odby-
wały się spotkania, których celem było zebranie wiedzy na temat terenu przy szkole
oraz pomysłów na ciekawe zagospodarowanie tego obszaru. Architekci pytali, jak ta
przestrzeń funkcjonuje, jakie miejsca są szczególnie lubiane i powinny zostać zachowa-
ne, a jakie omijane, wymagające zmiany. Uczniowie mieli również możliwość wymyśle-
nia idealnego podwórka szkolnego. Architekci zebrali wszystkie informacje i pomysły,
a następnie opracowali koncepcję zagospodarowania terenów przy poszczególnych
szkołach.

Prostokąt

Teraz narysujemy ﬁgurę. Do narysowanej linii dorysujemy jeszcze trzy kolejne, tak aby
powstał prostokąt. Niezależnie od tego, w jakim punkcie zaczynasz, możesz rysować linie
równoległe do osi x, y lub z.

Przykład: Kontynuuj rysowanie w punkcie, w którym skończyłeś (jeżeli przerwałeś
rysowanie, naciśnij ponownie L i najedź na koniec pierwszej linii. Pojawi się zielony
punkcik. Kliknij). Narysuj linię równoległą do zielonej osi (linia zmieni kolor na zielony
i pojawi się napis: „Na zielonej osi”). Wpisz 2 i naciśnij Enter. Narysuj teraz linię równoleg-
łą do osi czerwonej, o długości 4. A następnie kolejną linię na osi zielonej, o długości 2.

8

2.4 Projekty zagospodarowania terenu przy szkole

Bardzo ważnym elementem projektu „Oswoić przestrzeń” jest współpraca z ar-
chitektami krajobrazu. Zaproponowane przez nich koncepcje odpowiadają potrzebom
szkoły i nawiązują do pomysłów dzieci. W Szkole Podstawowej nr 25 w Krakowie upo-
rządkowano teren, wyróżniono miejsca atrakcyjne dla dzieci, a obecnie niezagospoda-
rowane. Uwzględniono również elementy niezbędne w szkole, jak boisko szkolne czy
plac zabaw dla najmłodszych dzieci. W Zabierzowie Bocheńskim zaproponowano ławki
i pergole, które tworzą miejsce wypoczynku w czasie przerw, scenę, na której prezento-
wane będą efekty pracy uczniów oraz plansze do gier i zabaw. W Szkole Podstawowej
nr 21 w Krakowie zaprojektowano minipark linowy, ogród doświadczeń i plac zabaw
dla najmłodszych dzieci. W Andrychowie zaproponowano uporządkowanie funkcjonalne
i formalne ścieżek, stworzenie nowych miejsc parkingowych, przerzedzenie zbyt gęste-
go drzewostanu oraz stworzenie nowego miejsca do odpoczynku.
W spotkaniach z architektami krajobrazu wzięło udział 160 dzieci. Opracowane pro-
jekty zamieszono w rozdziale 4.

2.5 Warsztaty ﬁnałowe

W szkołach, które brały udział w spotkaniach z architektami, zorganizowano rów-
nież warsztaty ﬁnałowe, w ramach których zrealizowano wybrane elementy projektów
zagospodarowania terenów przy szkołach. W Szkole Podstawowej nr 25 w Krakowie,
wspólnie z dziećmi, zbudowano pierwszą kwaterę ogródka ziołowego. Prace nad ogród-
kiem mają być kontynuowane w ciągu roku szkolnego. Przed szkołą w Zabierzowie Bo-
cheńskim zostały namalowane plansze do gier i zabaw. W Andrychowie powstało miej-
sce do odpoczynku.

W ten sposób utworzyliśmy prostokąt o wymiarach 4x2 m. Figura zmieniła kolor na
ciemnoszary.

Prostokąt można narysować również prościej – przez użycie narzędzia „Prostokąt”.

Kliknij ikonkę lub naciśnij R na klawiaturze. Kliknij w punkcie, w którym chcesz ry-
sować. Jeśli chcesz określić wymiary prostokąta, musisz wpisać z klawiatury najpierw jego
długość po osi czerwonej, a następnie po osi zielonej, oddzielając liczby średnikiem (liczby
pojawią się w okienku w prawym dolnym rogu monitora). W naszym przykładzie byłby to
zapis: „4;2”.

9

3. Scenariusze zajęć z zakresu edukacji przestrzennej
3.1 Patrzeć – widzieć – doceniać – doskonalić

Opracowanie: Alina Radwan i Marta Bagińska-Chmura z Zespołu Szkół nr 2 w Andrychowie

Scenariusz zajęć dla uczniów III klasy szkoły ponadgimnazjalnej (17-18 lat)

Czas trwania zajęć: 3 spotkania po 2 godziny (120 min.)

Cele:
– pobudzanie uczniów do kreatywności, twórczego i oryginalnego myślenia
– wzbudzanie w uczniach wrażliwości na otaczającą przestrzeń
– poznanie historii miejsca, regionu
– rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie
– rozwijanie umiejętności manualnych

Formy/metody pracy: praca w grupach, praca plastyczna, praca z mapą, praca z materia-
łem ilustracyjnym, zabawy konstrukcyjne, ćwiczenia treningu kreatywności

Środki dydaktyczne:
Spotkanie 1: kartki papieru, kredki, atrament oraz plan terenu przyszkolnego, zdjęcia
wykonane w obrębie terenu szkoły przedstawiające (w dużym po-
większeniu) fakturę różnych przedmiotów ze szkolnego podwórka i te
same przedmioty ujęte w całości
Spotkanie 2: kartki papieru, pisaki, piłeczka oraz zdjęcia krajobrazu, plan miasta, zdjęcia
budynków znajdujących się w Andrychowie, ewentualnie historyczne
zdjęcia tych samych budowli
Spotkanie 3: kartki papieru, kredki, pisaki, tekst dotyczący historii Andrychowa, karty
kreatywne, modelina, bibuła, sznurek, zapałki, wykałaczki, arkusze
papieru, gumki recepturki, tektura, klej, nożyczki, mapy Andrychowa,
foldery, ulotki informacyjne o mieście itp.

Przebieg zajęć:

Spotkanie 1: Patrząc – widzieć

1. POWITANIE
Nauczyciel wita wszystkich uczestników spotkania i zaprasza do udziału w ćwi-
czeniach.
Prowadzący podaje kolejne hasła, a wszyscy, których dotyczy wymienione kryte-
rium, wstają (mogą przy tym wykonać zabawne ukłony czy gesty pozdrowienia grupy).

3D

Równie łatwo jak figury płaskie rysuje się bryły. W tym celu należy użyć narzędzia
„Wepchnij/Wyciągnij” (ikonka , skrót klawiaturowy P). Należy zadecydować, czy dana
figura będzie „wypychana” w górę czy w dół, a także jaką będzie miała wysokość.

Przykład: Zrobimy teraz z naszego prostokąta prostopadłościan. Kliknij ikonkę „Wepchnij/
Wyciągnij”. Najedź na prostokąt. Gdy pokryje się kropeczkami, kliknij, a następnie wybierz jako
kierunek „wypychania” górę, czyli przejedź nad prostokąt. Wpisz z klawiatury 2 i naciśnij Enter.
W ten sposób uzyskaliśmy bryłę o wysokości 2 m. Podobnie można „wypchnąć” okrąg czy każdą
inną figurę.

10

Witam wszystkich, którzy:

– pili herbatę na śniadanie,
– mają na sobie coś niebieskiego,
– mają siostrę,
– mają brata,
– urodzili się na wiosnę,
– lubią kawę,
– mają psa,
itp.

2. ŁAŃCUCH SKOJARZEŃ
Uczniowie stoją w kręgu, prowadzący podaje wyraz, kolejna osoba, wypowiada
swoje skojarzenie z tym słowem. Tak robią wszyscy uczestnicy.
Przykład: szkoła – buda – pies – łapa – noga – miss – Polonia – korona – król...

3. PLAMY
Uczestnicy spotkania dzielą się na czteroosobowe grupy. Prowadzący wręcza
każdej grupie kartkę papieru, prosi o złożenie jej na połowę i rozprostowanie. Na zgię-
ciu każdej kartki umieszcza kroplę atramentu i prosi o ponowne złożenie i dociśnięcie
papieru, tak aby na środku powstał duży kleks. Po rozłożeniu kartki grupa ogląda swo-
ją plamę i wymyśla, co ona przedstawia. Swoje skojarzenia prezentuje pozostałym
uczestnikom spotkania.

4. SKARB
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach czteroosobowych. Prowadzący podaje
każdej grupie kartkę papieru oraz kredki. Na kartce uczniowie malują najdokładniej, jak
tylko potraﬁą, mapę przedstawiającą miejsce ukrycia skarbu. Miejsce to podaje prowa-
dzący – każdej grupie inne, ale każde z nich mieści się w obrębie terenu szkolnego. Po
wykonaniu rysunku mapa zostaje zaprezentowana pozostałym uczestnikom spotkania,
którzy powinni odgadnąć, o jakie miejsce chodzi.

5. NASZE PODWÓRKO
Zadanie ma charakter rywalizacji i przewidziane jest do wykonania w grupach. Pro-
wadzący rozkłada zdjęcia, spośród których każdy wybiera sobie takie, które się mu
najbardziej podoba (w ten sposób wyboru może dokonać każdy członek zespołu). Na-
stępnie każda grupa dostaje plan terenu szkolnego. Zadanie polega na rozpoznaniu
elementu przedstawionego na zdjęciu i narysowaniu na planie miejsca jego położenia.
Grupy wychodzą na zewnątrz budynku i mogą poszukać w terenie właściwego miejsca.
Na wykonanie zadania przewiduje się 15 minut.
Po upływie tego czasu następuje prezentacja wyników pracy każdej grupy i analiza
ich poprawności. Do tego celu wykorzystane zostaną zdjęcia przygotowane wcześniej

Odsunięcie

Wypróbujmy teraz narzędzie „Odsunięcie” (ikonka , skrót klawiaturowy F). Służy ono
do rysowania ﬁgur na podstawie już istniejących.

Przykład: Wybierz narzędzie „Odsunięcie”. Najedź na górną płaszczyznę bryły. Gdy pojawią się
kropeczki, kliknij, przesuń wskaźnik do środka prostokąta. Pojawi się nowy prostokąt. Wpisz z klawiatu-
ry 0,2 i naciśnij Enter. Nowy prostokąt jest mniejszy od pierwszego dokładnie o 20 cm z każdej strony.
Idźmy dalej. Wybierz narzędzie „Wepchnij/Wyciągnij” i najedź na mniejszy prostokąt. Wepchnij
go w głąb prostopadłościanu, wpisz 2 i naciśnij Enter. W ten sposób powstały ściany domku o gru-
bości 20 cm.

11

przez prowadzącego. Zwycięża grupa, której praca zawiera najmniej pomyłek. Członko-
wie tego zespołu zostaną nagrodzeni np. symbolicznymi dyplomami lub „słodkim po-
częstunkiem”.

6. PODSUMOWANIE
Nauczyciel dziękuje za spotkanie i zaprasza do udziału w spotkaniu nr 2.

Spotkanie 2: Widząc – docenić

1. POWITANIE
Nauczyciel wita uczestników i zaprasza do aktywnego udziału w ćwiczeniach. Pro-
wadzący zadaje pytania, na które odpowiadają wskazane przez niego osoby. Na jedno
pytanie odpowiada kilkoro wskazanych przez nauczyciela uczestników.

Jakbyś była/był stanem pogody, to jakim?

…książką, to jaki nosiłaby tytuł?
…drzewem, to jakim?
…rzeką, to jak i gdzie byś płynęła?
…domem, to jakbyś wyglądał i ile miałbyś pięter?
…kolorem, to jakim?

2. NIEZWYKŁE ZASTOSOWANIA
Ćwiczenie przeznaczone do wykonania w zespole. Uczniowie dostają od prowadzą-
cego arkusz papieru i pisak. W ciągu 5 minut wymyślają i zapisują różne zastosowania
dowolnego przedmiotu, np. książki telefonicznej, sznurowadła czy guzika. Chodzi o to,
aby wymyślić ich jak najwięcej. Po upływie określonego czasu następuje odczytanie po-
mysłów. Inne grupy mogą spontanicznie uzupełniać wypowiedzi kolegów.

3. INSPIRACJE
Uczniowie pracują w grupach. Każda grupa wybiera sobie jedno zdjęcie, które wy-
daje się jej najbardziej interesujące lub najładniejsze. Zadaniem grupy jest zaprojektować
reklamę nieruchomości, która znajduje się w pobliżu miejsca przedstawionego na wy-
branym przez nich zdjęciu. W reklamie należy w zdecydowany sposób podkreślić walory
miejsca i wynikające z nich możliwe przeznaczenia, skierowane do konkretnego odbiorcy.

4. MOJA SZKOŁA
Uczniowie stoją w kręgu i każdy próbuje znaleźć słowo, które kończy zdanie: Moja
szkoła jest... (można zapisać początek zdania na tablicy, a potem uzupełnić go padający-
mi w czasie gry wyrazami). Należy pamiętać o tym, aby wymyślane słowa się nie powta-
rzały. Prowadzący rzuca piłeczką do ucznia, który musi szybko i głośno wypowiedzieć
wyraz, a następnie odrzucić ją do kolegi lub koleżanki wybranej zupełnie przypadkowo itd.

Modyﬁkowanie obiektu

Jeżeli potrzebujesz zmienić jakiś element lub cały obiekt, należy go najpierw zazna-
czyć. Użyj narzędzia „Zaznacz” (ikona , klawisz spacji). Po wybraniu narzędzia nale-
ży kliknąć na wybrany element, zostanie on zaznaczony na niebiesko (linie) lub „obsy-
pany” kropeczkami (płaszczyzny). Aby wybrać kilka obiektów, należy przytrzymać Shift
i klikać kolejne elementy. Wszystkie elementy zaznaczamy poprzez wybranie Ctrl+A.
Wybrany obiekt możemy przesunąć (ikona , skrót klawiaturowy M).

Przykład: Zaznacz cały obiekt (Ctrl+A), a następnie wybierz narzędzie „Przesuń”. Wy-
bierz dowolny narożnik podstawy (pojawi się zielony kwadracik), kliknij i przesuń wskaźnik

12

5. MOJE MIASTO
Uczniowie dzielą się na grupy. Każda grupa może wybrać jedno zdjęcie, które
najbardziej podoba się wszystkim jej członkom (zdjęcia przedstawiają różne budynki
znajdujące się w Andrychowie). W czasie krótkiej narady grupa ustala odpowiedzi na
pytania.

Waszym zdaniem:

Co przedstawia zdjęcie?
Jakie było w przeszłości przeznaczenie budynku przedstawionego na zdjęciu?
Co znajduje się w tym budynku obecnie?
Jakie może być jego przeznaczenie za 100 lat?

Po ustalonym czasie następuje prezentacja odpowiedzi przez poszczególne grupy.
Prowadzący uzupełnia wypowiedzi, w razie potrzeby wyjaśnia, co przedstawia budynek
i jakie było i jest jego przeznaczenie. Uczniowie odnajdują miejsce położenia budynku na
planie miasta.

6. PODSUMOWANIE
Nauczyciel podsumowuje dotychczasowe spotkania i dziękuje uczniom za udział
w warsztatach.

Spotkanie 3: Doceniając – doskonalić

1. POWITANIE
Nauczyciel wita wszystkich uczestników spotkania i zaprasza do udziału w ćwi-
czeniach.
Uczniowie dzielą się na grupy. Nauczyciel podaje długie słowo, np. architektura,
a uczniowie wypisują jak najwięcej słów, które można utworzyć z jego liter. Grupy prezen-
tują wyniki pracy, zwycięża ta, która utworzy największą liczbę słów.

2. KARTY KREATYWNE
Nauczyciel prosi uczniów o wylosowanie tzw. kart kreatywnych, które przedsta-
wiają abstrakcyjne rysunki (takie karty przygotowuje wcześniej nauczyciel). Następnie
nauczyciel rozdaje młodzieży tekst dotyczący np. historii miasta Andrychowa. Zadaniem
uczniów jest wyszukanie podobieństw, powiązań z konkretną informacją przedstawioną
w tekście.

3. TRASA WYCIECZKI
Uczestnicy spotkania dzielą się na grupy, a nauczyciel wprowadza ich w temat:
„Do Polski przyjeżdża grupa młodzieży polonijnej z USA, na jeden dzień zatrzymują się
w Andrychowie, chcąc bliżej poznać miasto i okolice”.

równolegle do osi czerwonej. Wpisz 2 i naciśnij Enter. Bryła została przesunięta o 2 m,
wzdłuż osi x. Jeżeli tę samą czynność wykonamy z wciśniętym Ctrl, skopiujemy naszą bryłę.

Teraz nauczymy się posługiwać narzędziem „Obróć” (ikona , skrót klawiaturowy Q).

Przykład: Narysuj prostokąt, ale w taki sposób, aby górna krawędź bryły stanowiła
dłuższy bok prostokąta. Prostokąt powinien być narysowany w pionie („Na niebieskiej osi”)
i mieć wymiary 4 m długości (czyli tyle ile ma bryła) i 1,4 m wysokości.
Zaznacz prostokąt. Pamiętaj, że musisz zaznaczyć cały prostokąt, czyli wszystkie boki
i wnętrze. Teraz wybierz narzędzie „Obróć”. Pojawi się kątownik. W zależności od punktu
przyłożenia zabarwi się na czerwono, zielono lub niebiesko. Oznacza to, że osią obrotu

13

Zadanie uczniów polega na zaplanowaniu trasy wycieczki, która pozwoli przedsta-
wić najciekawsze miejsca Andrychowa i jego okolic. Trasa wycieczki ma być zaprezen-
towana na arkuszu papieru. Można korzystać z map, folderów, przewodników itp. Po
zakończeniu ćwiczenia liderzy grup przedstawiają i omawiają swoje prace.

4. ZABAWA W ARCHITEKTA
Uczestnicy spotkania dzielą się na grupy i wybierają swoją ulubioną postać bajkową
lub filmową, projektują, a następnie budują model domu dla niej. Po zakończonej pracy
uczniowie przedstawiają i omawiają wykonaną budowlę.

5. SZKOŁA PRZYSZŁOŚCI
Nauczyciel kieruje komunikat do uczniów:

„Wyobraźcie sobie, że kończycie szkołę i dostajecie się na wymarzone studia, czyli
architekturę krajobrazu. Pewnego dnia, tęskniąc za murami szkoły średniej, odwiedzacie
ją i nieoczekiwanie dostajecie od pani dyrektor propozycję nie do odrzucenia – zaprojek-
towanie terenu wokół szkoły”.

Ćwiczenie realizowane jest w grupach. Prowadzący zajęcia wręcza uczestnikom
kartki papieru i kredki lub pisaki. Zadaniem uczniów jest narysowanie i przedstawienie
pomysłów na zagospodarowanie terenu przyszkolnego, aby służył uczniom i nauczycie-
lom tej szkoły.

6. PODSUMOWANIE
Nauczyciel podsumowuje warsztaty, dziękuje wszystkim uczestnikom za aktywny
udział w zajęciach. Rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne i prosi o ich wypełnienie.

figury będzie oś czerwona, zielona lub niebieska. Przyłóż kątomierz do dowolnego dolnego
narożnika prostokąta, tak aby kątomierz zabarwił się na czerwono. Po wybraniu osi obrotu
ustawiamy kąt. Tutaj również możemy wpisać precyzyjnie, o ile stopni figura ma być obró-
cona. Zaznacz krótszą krawędź prostokąta, obróć w stronę bryły i wpisz 45,5. Kliknij. Mamy
już jedną połać dachu.

14

3.2 Park zdrojowy – miejsce dla dzieci

Opracowanie: Katarzyna Mańko z Centrum Edukacji i Promocji EdukArt

Scenariusz zajęć dla uczniów I klasy szkoły podstawowej (7-8 lat)

Czas trwania zajęć: 3 spotkania po 4 godziny + spotkanie organizacyjne

Cele:
– pobudzenie uczniów do kreatywności, twórczego i oryginalnego myślenia
– rozbudzenie poczucia współodpowiedzialności za otoczenie

Formy/metody pracy: praca plastyczna, praca z mapą, zabawy konstrukcyjne, zajęcia ru-
chowe, projektowanie, memory game, drzewko potrzeb, kula śnieżna, ćwiczenia treningu
kreatywności

– nagrania, frottage, fotografie detali z parku, widoki parku z lotu ptaka, fotografie
i pocztówki z przeszłości, ilustracje dotyczące różnych rozwiązań parkowych
– współczesnych i historycznych, plan parku (duży – A0)
– arkusze folii przezroczystej, serduszka małe samoprzylepne w trzech kolorach,
próbki różnych materiałów budowlanych: kostka betonowa, drewniana, tworzywa
sztuczne, trawnik, metal, sznurek, kamień otoczak, tafla szklana, tafla plastikowa,
materiały takie jak piasek, woda, drobne kamyki, gałązki, liście, kamienie, płyty,
kłody, kartki papieru do rysowania (duże – co najmniej A3, a najlepiej większe),
pastele olejne lub kredki woskowe, nożyczki, klej, patyczki, druciki, karton, mode-
lina, korki

Przebieg zajęć:

Spotkanie organizacyjne:

1. SPRAWY ORGANIZACYJNE
Poinformowanie uczestników, ile czasu potrwa projekt, jak będzie przebiegał, ja-
kie są zaplanowane spotkania, terminy, co będziemy robić, z kim, czego mają poszukać
(archiwalne zdjęcia, pocztówki, wspomnienia) i co przygotować na zajęcia (gotowe
kartki dla dzieci z zapisanymi potrzebnymi materiałami).

2. ZAPOZNANIE
Uczestnicy rzucają do siebie piłką, losowo, przedstawiają się imieniem oraz przy-
miotnikiem na literę, na którą zaczyna się ich imię.

Orbita i widoki

Powtórzymy te same czynności dla drugiej połaci. W tym celu musimy obrócić całą
figurę, używając narzędzia „Orbita” (ikona , skrót klawiaturowy O, naciśnięcie kółka
myszy i przesunięcie). Wypróbuj to narzędzie. Zwróć uwagę, że nie obracamy bryły, tylko
zmieniamy punkt widzenia.

Przykład: Ustaw figurę tak, aby wygodniej Ci było rysować prostokąt nad drugą dłuż-
szą ścianką. Powtórz czynności rysowania prostokąta i obrotu, tak jak powyżej. Krawędzie
dachu nie stykają się idealnie. Aby dokończyć rysowanie dachu, połącz krawędzie prosto-
kątów liniami. W ten sposób powstanie kalenica. Zbudowaliśmy pierwszy domek.

15

3. ROZPOZNAJEMY NASZ PARK
Zabawa wprowadzająca – memory game: dobieranie zdjęć detali oraz niecodzien-
nych perspektyw (z lotu ptaka, z dużego zbliżenia); gramy w grupach systemem każdy
z każdym – pięć grup x pięć osób, kolejne grupy powstają: wygrywający z wygrywającymi,
drudzy z drugimi itd. W efekcie wyłaniamy mistrza dobrej pamięci.

4. MAGICZNA GAZETA
Ćwiczymy wyobraźnię – po wprowadzeniu, w trakcie którego dyskutujemy z dziećmi,
co można zrobić z gazetą, uczestnicy w grupach budują dowolne konstrukcje przestrzenne.

5. ZAKOŃCZENIE ZAJĘĆ
Podsumowanie zajęć, przypomnienie tego, co zaplanowane jest na następne zajęcia.

Spotkanie 1: Jaki jest nasz park

1. WPROWADZENIE
Zagadki i rebusy – jakie zwierzęta żyją w naszym parku.

2. ZABAWA NA ROZGRZEWKĘ
„Wiewiórki w dziupli”: dzieci dobierają się trójkami. W każdej trójce dwoje staje na-
przeciw siebie i podaje sobie ręce, trzecie zaś staje między nimi. To wiewiórka w dziupli.
Poza dziuplami staje jeden lub dwóch wolnych uczestników zabawy. Na hasło nauczy-
ciela: „Wiewiórki w dziupli” dzieci zamieniają się między sobą miejscami. Wybiegają więc
z dziupli i wbiegają do innej, wolnej.

3. PARK – CO TO JEST, DO CZEGO SŁUŻY
Na paskach żółtego papieru prowadzący wypisuje, co się dzieciom kojarzy z poję-
ciem park (wrażenia, emocje, pierwsze skojarzenia), przypina na tablicy w kształt sło-
neczka.

4. CO SKŁADA SIĘ NA PARK
W grupach (tylu, ilu jest opiekunów) dzieci spisują na różnokolorowych karteczkach
wszystkie pojęcia i skojarzenia, następnie konfrontują w większej grupie, wybierają naj-
ważniejsze elementy.

5. KTO ZNA PARK?
Praca z planem – dzieci losowo wybierają zdjęcia z fragmentami budowli, miejsc,
roślin i umieszczają je na planszy planu parku.

6. NASZE ŚCIEŻKI
Na planie parku (na folii) każde dziecko zaznacza szlak swoich wędrówek w ciągu ostat-
niego tygodnia/miesiąca/roku. Nakładamy wszystkie plany na siebie i otrzymujemy zbiór

Domek możemy teraz oglądnąć ze wszystkich stron. Aby to zrobić, należy włączyć
narzędzie „Widoki”. Z górnego menu wybierz „Widok”, następnie „Paski narzędzi”, a po-
tem „Widoki”. W menu pojawią się domki, widziane z różnych stron. W ten sposób łatwo
przeskoczysz do widoku z przodu, z tyłu, z prawej i lewej strony, z góry.
Inne narzędzia służące do zmiany widoku to: „Powiększ” (ikona , skrót klawiatu-
rowy Z, przesunięcie kółka w myszce), które przybliża nas i oddala od obiektu, „Przesuń
kamerę” (ikona , skrót klawiaturowy H) oraz „Powiększ zakresy” (ikona , skrót
klawiaturowy Shift+Z), które pokazuje nam wszystkie narysowane obiekty.

16

tras i miejsc, ich gęstości, natężenia. Typujemy najczęściej odwiedzane miejsca, próbujemy
podsumować, dlaczego właśnie te miejsca są tak często odwiedzane, a inne np. wcale.

7. PODSUMOWANIE
Historia parku – co było w parku – prezentacja PowerPoint na podstawie materiałów
archiwalnych (lub ﬁlm dokumentalny).

Spotkanie 2: Mój park

1. WPROWADZENIE
Przypomnienie poprzedniego spotkania.

2. „GDYBYM BYŁ PARKIEM, TO CHCIAŁBYM, ŻEBY…”
Dzieci w grupach przygotowują króciutkie scenki (opowiadania) opisujące park z in-
nej perspektywy, rozpoczynające się od zdania: „Gdybym był drzewem (wiewiórką, pta-
kiem), to chciałbym, żeby…”. Prezentacja.

3. CZEGO W PARKU NIE MA – DRZEWKO POTRZEB
Drzewko z czarnych kartek zapisywanych białym pisakiem – co chciałbym, żeby było,
co widziałem gdzieś w rzeczywistości, w przeszłości, w mediach; co sobie wymyśliłem…

4. JAKIE MIEJSCE W PARKU LUBIĘ NAJBARDZIEJ?
Dzieci naklejają serduszka na planie, jeśli mają do dyspozycji trzy kolory serduszek,
to można kolory przyporządkować miejscom od najbardziej do mniej lubianego.
Spośród zdjęć parku w różnych porach roku dzieci wybierają to zdjęcie, które najbar-
dziej się im podoba. Wyjaśniają, dlaczego wybrały właśnie to zdjęcie (pora roku, miejsce,
ludzie lub ich brak, coś się tam wydarzyło itp.).

5. W CO SIĘ BAWIĆ?
Dzieci odpowiadają na pytania: Co lubię robić (w co się bawić)? Co mi jest do tego
potrzebne? Gdzie się w to bawię? Odpowiedzi notujemy na ﬂipcharcie.

6. DLACZEGO LUBIĘ DANE MIEJSCE W PARKU?
Co w danym miejscu jest takiego, że lubię w nim przebywać? Z kim lubię tam przebywać?

7. ZABAWY SENSORYCZNE
Dzieci dotykają różnych materiałów, opisują je i opowiadają swoje wrażenia. Co można
zrobić w parku z poszczególnych materiałów? Do jakich miejsc pasują, co można za ich po-
mocą wyrazić (szkło, plastik – woda, powietrze; metal – pojazdy, glina – dom, babranie się).
Każde dziecko wybiera jeden rodzaj materiału i rysuje projekt miejsca, przyrządu,
które chciałoby z tego materiału stworzyć w parku.
Kilkoro dzieci może wybrać ten sam materiał, wtedy rysują w grupkach, mając go przed sobą.

Nadanie koloru lub faktury, skalowanie

Nasz domek nie jest ładny. Pokolorujmy go. Służy do tego narzędzie „Wiadro z far-
bą” (ikona , skrót klawiaturowy B). Po wybraniu narzędzia pojawia się okienko „Materia-
ły”. Możesz tam wybrać kolor, fakturę, np. drewna, metalu, kamienia, a nawet roślinności czy
wody. Każdy kolor i fakturę można edytować, zmieniać odcień lub nadawać przezroczystość.

Przykład: Z rozwijalnego menu wybierz „Kolory”, a następnie dowolny kolor. Najedź
na domek i nadaj kolor poszczególnym płaszczyznom. Wypróbuj różne kolory, a następ-
nie faktury (wybierz z rozwijalnego menu „Pokrycie dachu”, „Drewno”, „Kamień”, „Półprze-
zroczyste” lub inne).

17

8. PODSUMOWANIE
Prezentacja rysunków projektów.

Spotkanie 3: Park moich marzeń

1. WPROWADZENIE
Przypomnienie poprzedniego spotkania.
Kalambury – zabawy dziecięce.

2. MÓJ PARK
Wykonanie makiety, kolażu, rysunku (w zależności od możliwości późniejszej prezen-
cji dzieł). Przygotowanie prezentacji publicznej, prezentacja wszystkich efektów podczas
pokazu publicznego.

3. JAKI MOŻE BYĆ PARK?
Prezentacje rozwiązań parkowych – różne style, różne rodzaje, przestrzenie dzie-
cięce, przestrzenie wypoczynku. Co się w nich dzieciom podobało, dlaczego, czy i co
teraz by zmieniły w „swoim” parku.

4. PODSUMOWANIE
Przygotowujemy „Książkę Życzeń Dla Parku”, którą zanosimy pani burmistrz.

Na zakończenie wybierzemy narzędzie „Skaluj”. Wybieramy z paska menu „Narzędzia”,
a następnie „Skala” lub po prostu wpisujemy S z klawiatury.

Przykład: Zaznacz obiekt, a następnie wybierz narzędzie „Skaluj”. Obiekt zostanie
zaznaczony zielonymi kosteczkami. Pociągnij za nie, aby skalować w odpowiednim
kierunku. Jeśli chcesz skalować, wciśnij Shift i jednocześnie przeciągaj kosteczki. Możesz
również skalować o dokładną wartość. Wystarczy wpisać z klawiatury np. 2 i nacisnąć Enter.
Domek zostanie powiększony dwukrotnie.

18

3.3 Sąsiedztwo szkoły – znane czy nieznane

Opracowanie: Jolanta Ścieszka, Szkoła Podstawowa nr 21 w Krakowie

Scenariusz zajęć dla uczniów III klasy szkoły podstawowej (9-10 lat)

Czas trwania zajęć: 5 spotkań po 1,5 godziny

Cele:
– wprowadzenie pojęć związanych z architekturą
– pobudzenie uczniów do kreatywności, twórczego i oryginalnego myślenia
– integracja grupy

Formy/metody pracy: praca plastyczna, praca z mapą, praca z tekstem, praca z mate-
riałem ilustracyjnym, praca z filmem, zajęcia w terenie, memory game, burza mózgów,
ćwiczenia treningu kreatywności

– plansza przedstawiająca różne typy budowli z odmiennych okresów historycznych,
ksero kart pracy z postaciami mieszkańców różnych budowli na przestrzeni wie-
ków, przykładami budowli, film edukacyjny wydawnictwa OPERON „Życie na śred-
niowiecznym zamku” (klasa 4), fotografie lub ilustracje z różnymi typami zamków,
fotografie przykładowych budowli fortyfikacyjnych, np. zamków, fortów, bunkrów,
twierdz, aktualny plan Krakowa, ksero planu Krakowa z zaznaczonymi fortami
z okresu zaboru austriackiego, książki: H. Łukasik, A. Turowicz, Twierdza Kraków
– znana i nieznana, cz. I i II oraz Dziedzictwo kulturowe historycznych miejscowości
tworzących Dzielnicę IV Krakowa pod red. J. Salwińskiego, schematyczny plan Parku
St. Wyspiańskiego, plan parku narysowany „z pamięci” przez każdego ucznia, ołówki,
kredki, rzut fortu Krowodrza, szkic fortu Krowodrza przed wyburzeniem (lata 50.
XX w.)
– pastele tłuste, flamastry, papier A4, papier kolorowy, bibuła, kredki, klej, plastelina,
glinka samoutwardzalna, patyczki, zapałki, blok techniczny, nożyczki, klocki

Przebieg zajęć:

Spotkanie 1: Budowle – dlaczego ludzie je budują?

1. POWITANIE
Zaproszenie do wspólnej zabawy i pracy.

Okrąg

Spróbuj teraz narysować inne figury, takie jak wieloboki czy okręgi. Aby narysować
okrąg, użyj ikony lub wciśnij C. Musisz ustalić punkt środkowy okręgu, a następnie
jego promień.

Przykład: Narysuj dwa okręgi, o promieniu 1,5 oraz 2. Z mniejszego okręgu zrobi-
my tipi. Wybierz narzędzie „Linia” i najedź na środek okręgu. Pojawi się zielony punkcik
i napis „Środek”. Kliknij. Narysuj pionową linię („Na niebieskiej osi”) o długości 4. Linia
wyznacza wysokość naszego tipi. Teraz rysuj linie łączące wierzchołek tipi z okręgiem.
Jeżeli linie będą rysowane wystarczająco gęsto, między liniami utworzy się płaszczyzna.

19

2. ĆWICZENIA INTEGRUJĄCE
Nauczyciel proponuje następującą zabawę: Jesteśmy jedną klasową rodziną. Każdy
z nas jest niepowtarzalny, ale mamy też wiele cech, które nas łączą. Słuchajcie uważnie
i postarajcie się wykonać to, o czym powiem:

– uśmiechną się dzieci, które z radością dziś przyszły do szkoły,
– pomachają prawą ręką ci, którzy lubią pływać,
– klasną ci, którzy lubią lody,
– pokiwają głową dzieci, które mają w domu jakieś zwierzątka,
– tupną lewą nogą te dzieci, które lubią kolor niebieski,
– wstaną ci, którzy mają jasne włosy,
– złapią się za nos te dzieci, które lubią tańczyć.
itd. (w zależności od zainteresowania uczniów i czasu)

Każdy z Was otrzyma za chwilę kartkę. Proszę przygotować coś do pisania i posłu-
chać krótkiej historyjki:
„Jesteś na bezludnej wyspie. Masz co jeść i pić oraz gdzie się schować. Niestety wraz
z tobą na brzeg wypłynął tylko jeden przedmiot – but. Wymyśl i zapisz jak najwięcej spo-
sobów użycia tego buta” (w czasie maksymalnie 5 minut).

3. BUDOWLA – „BURZA MÓZGÓW”
Nauczyciel zapisuje na tablicy pomysły dzieci. Próba zdeﬁniowania: Co to jest bu-
dowla, do czego może służyć ludziom? Czy słowo „dom” oznacza to samo, co „budowla”?

4. PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE
Obserwacja umieszczonych na tablicy ilustracji różnych typów budowli zbudowa-
nych w innych okresach historycznych. Szukanie różnic i podobieństw.
Uzasadnianie odpowiedzi na pytania:
Jakie elementy można znaleźć we wszystkich przykładach budowli? Dlaczego? Czy
pełnią jakieś ważne funkcje? Z jakich materiałów były i są zbudowane? Dlaczego te mate-
riały się zmieniały? Dlaczego te budowle tak różnie wyglądały? Z czego to wynikało? Kto
mógł w nich mieszkać? Jak mogli wyglądać mieszkańcy?

5. KARTY PRACY
Na otrzymanej kartce narysowana jest „linia czasu”. Pod linią znajdują się ilustracje
wybranych budowli, np. szałasu, zamku, drewnianej chaty, nowoczesnego biurowca itp.
Zadaniem uczniów jest wyciąć i wkleić w odpowiednie miejsca nad linią tych ilustracji.

6. PROJEKT BUDOWLI
Na dole kartki umieszczona jest ilustracja postaci, np. szlachcic, człowiek pierwot-
ny, rycerz, człowiek współczesny, król. Zadaniem uczniów jest zaprojektowanie budowli,
w której najlepiej czułaby się wybrana przez niego (tylko jedna) postać.

Narysuj tyle linii, ile jest konieczne, aby całe tipi było pokryte płaszczyzną. Pamiętaj o zo-
stawieniu fragmentu na „wejście”. Po narysowaniu całego tipi usuń linię wewnątrz (za-
znacz linię i naciśnij Delete na klawiaturze).

20

7. ZAKOŃCZENIE – WYSTAWA PRAC
Odgadywanie, dla jakiej postaci został zaprojektowany dom. Wypowiedzi uczniów
na temat ich pomysłów. Pogrupowanie budowli przeznaczonych dla poszczególnych po-
staci – zwrócenie uwagi na ich różnorodność.

Spotkanie 2: Od zamku do fortyﬁkacji… cz. I

1. POWITANIE

Nauczyciel zaprasza uczniów do zabawy „Skończ wyraz” – rzuca piłeczkę do wy-
branego ucznia, wypowiadając dowolną sylabę. Uczeń, chwytając piłkę, kończy wyraz,
dodając „swoją” sylabę. Następnie rzuca piłkę koledze i powtarza schemat, np. ko-tek,
sa-mochód, far-by itp.

Uczniowie na kartkach, które leżą przed nimi na ławkach wpisują następnie swoje
imię pionowo, litera pod literą. Obok każdej litery dopisują swoją pozytywną cechę. Np.:

Z – zaradna
O – opiekuńcza
S – sympatyczna
I – inteligentna
A – ambitna

Każdy odczytuje wyrazy, które dopisał. Podsumowanie: jak wiele mamy dobrych
cech, jak wiele nas łączy.

Nauczyciel rozdaje dzieciom kartki do rysowania i kartki w kształcie domków zawierają-
ce określone informacje. Zwraca się do dzieci z prośbą o dokładne odczytanie informacji za-
mieszczonych w domkach i wykonanie, zgodnego ze wskazówkami, rysunku wioski Smurfów.

Domek Łasucha znajduje się obok sąsiada, który ma dom z ławeczką.
Domek Papy Smurfa znajduje się w środku wioski.
W wiosce jest jedno drzewo.
Laluś ma dom z ogródkiem, w którym rośnie drzewo.
Obok domku Smurfetki przepływa rzeka.
W wiosce jest mostek.
Osiłek obok domu ma ławeczkę.
Maruda marudzi, że ma daleko do Smurfetki.
Smurfetka lubi kolor niebieski.
Każdy Smurf ma taką samą drogę do Papy Smurfa.

Wyciągnij wzdłuż

Poznamy teraz narzędzie „Wyciągnij wzdłuż”. Aby je wybrać, należy z górnego paska
menu wybrać „Narzędzia”, a następnie „Wyciągnij wzdłuż”. Jego użycie jest jednak bar-
dziej skomplikowane. Zobaczmy na przykładzie.

Przykład: Większy okrąg posłuży nam do zbudowania jurty. Zaznacz okrąg i wypchnij
go do góry o wartość 2. Powstanie walec. Następnie wybierz narzędzie „Linia” i narysuj
trójkąt. Zacznij rysować od środkowego punktu górnego okręgu walca. Narysuj pionową
linię o wartości 2, drugą linię do dowolnego punktu na okręgu, a następnie wróć do punktu
środkowego okręgu. Powstanie trójkąt.

21

Prezentacja prac: uczniowie słuchają opisów i sprawdzają, czy ich rysunki są
z nimi zgodne.

3. FILM
Obejrzenie filmu edukacyjnego „Życie na średniowiecznym zamku”.

4. ZAMKI
W nawiązaniu do filmu: oglądanie ilustracji różnych typów zamków – uczniowie
odszukują charakterystyczne cechy zamków i ich otoczenia, stosują poprawne słow-
nictwo, wskazując np. wieże, bramy, blankowania, otwory strzelnicze, chodniki strze-
leckie, wykusze, fosę, wzniesienie itd. Rozpoznają wśród ilustracji zamki znane im
z wycieczek, np. zamek królewski na Wawelu, zamek w Pieskowej Skale, zamek w Oj-
cowie.

Nazywamy emocje, jakie mogą być kojarzone z wybranymi elementami zamku, np.
grubość murów, materiał z jakiego został zbudowany, kształt dachu, ostro zakończone
kraty bram itp.

5. PRACA PLASTYCZNA – PODSUMOWANIE
Uczniowie wykonują własny projekt zamku.

6. ZAKOŃCZENIE – WYSTWA PRAC
Wypowiedzi uczniów na temat procesu tworzenia, np.: Co sprawiło im największą
przyjemność? Co było najtrudniejsze? Dlaczego wybrali do projektu właśnie ten materiał?
Co czuli podczas pracy? itp.

Spotkanie 3: Od zamku do fortyfikacji… cz. II

1. POWITANIE

Bawimy się w „opisywanie” uczuć. Na tablicy przypięte są odwrócone kartki z naz-
wami emocji i uczuć, np. radość, smutek, rozpacz, miłość, przyjaźń, zdziwienie, strach,
cierpienie, zazdrość, szczęście. Wybrani uczniowie odwracają kartki i odczytują nazwę
emocji lub uczucia. Zadaniem klasy jest opisanie uczucia w następujący sposób: Jaki ma
kolor? Jak pachnie? Jak wygląda? Z jaką kojarzy się miną? Jaki ma dźwięk? (Jeśli dzieci
wymyślą jakieś dodatkowe pytania, też będą mogły na nie odpowiadać).

Memory game
Uczniowie zostają podzieleni na pięcioosobowe grupy. Każda z grup otrzymuje ze-
staw czternastu kart do gry o tematyce związanej z fortyfikacjami, np. elementy zabyt-

Przechodzimy do następnego kroku. Zaznacz okrąg, a następnie wybierz narzędzie „Wyciągnij
wzdłuż” i kliknij w trójkąt. Powstanie stożek.
Dach jurty powinien być ścięty. Narysuj w dowolnym miejscu prostokąt (powinien być większy niż
okrąg jurty). Wybierz narzędzie „Przesuń”, złap dowolny punkt wewnątrz prostokąta i przenieś go na
szczyt stożka. Następnie przesuń prostokąt w dół w pionie o wartość 0,5 (również narzędziem „Przesuń”,
„Na niebieskiej osi”). Część stożka będzie wystawać. Zaznacz stożek, kliknij prawym przyciskiem myszy,
wybierz „Przecięcie”, a następnie „Przecięcie z modelem”. Górna część stożka została odcięta. Teraz usuń
górną część stożka i prostokąt (aby to zrobić, należy zaznaczyć te obiekty, a następnie nacisnąć Delete).

Narzędzie może być użyte do rysowania stożka (jak w naszym tipi) albo dowolnych
brył obrotowych.

22

kowych zamków, mury obronne, bramy, wieże itp. Zadaniem graczy jest odszukać parę.
Wygrywa osoba, której jako pierwszej uda się utworzyć pary.

3. DETALE ZAMKÓW
Rozmowa na temat detali zawartych w kartach memory, nawiązanie do wcześniej-
szych zajęć o zamkach.
Próba odpowiedzi na pytania: Czemu te elementy służyły? Dlaczego ludzie budowali
takie zamki? Czy tylko zamki dawały ludziom bezpieczne schronienie? Jak wyglądały
budowle obronne na przestrzeni dziejów? Kto widział takie budowle? Gdzie (nauczyciel
w miarę potrzeb odwołuje się do wycieczek klasowych)? Jak można byłoby nazwać tego
typu budowle? Wypisywanie pomysłów na tablicy.

4. POJĘCIE „FORTYFIKACJA”
Odczytanie przykładowej propozycji np. ze Słownika języka polskiego. Obejrzenie
ilustracji wybranych fortyﬁkacji, zwrócenie uwagi na przykłady takiej architektury w Kra-
kowie, otoczenie fortów, wykorzystanie naturalnych elementów przyrodniczych.

5. FABUŁA Z KUBKÓW
Klasa zostaje podzielona na trzy grupy.

Na stoliku znajdują się trzy kubki. Każdy z nich ma inną etykietę:

I. postać
II. miejsce
III. akcja

Przedstawiciel każdej grupy losuje z kubków po jednej kartce, na której znajdują się
określenia, np.:

I. rycerz, wojownik, giermek
II. zamek, wieża, dziedziniec
III. udział w turnieju, walczy z wrogami, zakłada zbroję

Z wylosowanych haseł grupa tworzy krótką historię-fabułę, prezentując ją pozosta-
łym. Ważne jest, by każdy członek grupy wzbogacał ją o coś nowego, uzupełniał treść,
kontrolując sens całej wypowiedzi.

Spotkanie 4: Kraków – miasto czy twierdza?

1. POWITANIE

Widok

Na koniec spróbujemy przedstawić naszą bryłę w różny sposób. Wybierz z paska
menu „Widok”, następnie „Paski narzędzi”, a potem „Styl płaszczyzny”. W menu poja-
wią się nowe ikonki. Klikając na nie, zmieniasz widok na rentgen, model krawędziowy,
model pełny z ukrytą linią, model cieniowany lub model cieniowany z teksturami oraz
monochromatyczny.
Spróbujmy teraz dodać cień. Wybierz z menu „Okno”, a następnie „Cienie”. Pojawi
się okienko. Zaznacz „Wyświetl cienie”, a następnie wybierz porę dnia („Czas”) i roku
(„Data”).

23

Wszyscy uczniowie siadają w kole. Osoba znajdująca się po lewej stronie nauczyciela
zadaje mu dwa pytania: „Gdzie byłeś?”, „Co kupiłeś?”.
Na pierwsze pytanie pada odpowiedź: „W sklepie”. Na drugie pytanie nauczyciel od-
powiada: „Czapeczkę”, uderzając lekko ręką w czubek głowy. Ten schemat powtarzają
wszyscy siedzący w kole. W trakcie kolejnego okrążenia nauczyciel dodaje do czapeczki
wachlarz – pokazując wachlowanie ręką. Kolejne osoby w zabawie powtarzają elementy
ruchowe związane z czapeczką i wachlarzem. Następnie nauczyciel dodaje rowerek, uno-
sząc lekko nogi i kręcąc kółka. Kolejne ruchy to fotel bujany – kołysanie ciała do przodu
i do tyłu, i zegar z kukułką – należy wstać z krzesła i powiedzieć: „Ku-ku!”.
Należy pamiętać, że każdy nowo dodany element pojawia się po powtórce poprzednich.

Rozgrzewka umysłowa: pomyśl, co może być schowane w pudełku po zapałkach?
Indywidualnie uczniowie podają swoje propozycje, aż do wyczerpania pomysłów.

3. CO TO JEST PLAN?
Uczniowie oglądają aktualny plan Krakowa oraz mapę ﬁzyczną Polski – dokonują
porównań. Określają stopień ogólności, przydatność.

Nauczyciel pokazuje ksero austriackiego planu rozmieszczenia obiektów obronnych
Twierdzy Kraków z 1894 r., jednocześnie opowiadając o historii umacniania miasta, kie-
dy należało ono do zaboru austriackiego. Uczniowie mają okazję określenia zmian, jakie
zaszły w graﬁcznym opracowaniu planu miasta na przestrzeni minionych lat, porównując
je z aktualnym planem miasta. Odszukują na planie (austriackim) miejsca, w których znaj-
dowały się forty. Wskazują na planie te położone najbliżej dzielnicy, w której mieszkają
– Krowodrzy. Odczytują informacje znajdujące się w legendzie.

4. FORTY KRAKOWSKIE
Obejrzenie zdjęć – przykładów fortów krakowskich, np. fortu Kościuszko, fortu Spyt-
kowice, fortu Pękowice itd. Wskazywanie elementów charakterystycznych dla tego typu
budowli.

5. TWORZENIE WŁASNEJ LEGENDY
Wstępem do zabawy jest wypowiedź nauczyciela:
„Działo się to dawno, dawno temu. W odwiedziny do swojej cioci, księżnej Małgorza-
ty, przyjechał 10-letni giermek Pafnucy. Komnata, w której spędzał wiele czasu, bardzo
mu się podobała, ale postanowił któregoś dnia ją opuścić. Kiedy zszedł skrzypiącymi
schodami do podziemi, przeżył niesamowitą przygodę...”.

Uczniowie wymyślają ciąg dalszy, rysują wybraną scenę, uczestników przygody,
wnętrza, miejsca, w których rozgrywa się akcja itp.

Inne modele

Nasze modele są bardzo proste. Opanowanie programu pozwala na tworzenie bar-
dziej skomplikowanych modeli, takich jak te zaprezentowane na stronie: http://sketchup.
google.com/3dwarehouse.

Do czego można wykorzystać program SketchUp? Oto przykładowe tematy lekcji,
w których wykorzystywany jest ten program:

Historia: Jak dawniej budowano? Poznanie zasad budowy świątyń greckich
(proporcje, rytm, symetria).

24

6. PLAN PARKU ST. WYSPIAŃSKIEGO
Uczniowie z pamięci starają się odtworzyć i narysować brakujące elementy na przy-
gotowanym planie parku.

Spotkanie 5: Tajemnica parku St. Wyspiańskiego

Zajęcia odbywają się na terenie tego parku.

1. CZY JESTEM SPOSTRZEGAWCZY?
Każdy uczeń otrzymuje wykonany przez siebie w klasie na poprzednich zajęciach
plan parku. Należy zaktualizować rysunki tak, by odpowiadały stanowi faktycznemu.

2. PREZENTACJA PRAC
Dzielenie się wrażeniami, wymiana doświadczeń – czy trudno rysować plan, kiedy
jest łatwiej, a kiedy trudniej itp.

3. JEDEN Z ELEMENTÓW PLANU
Zwrócenie uwagi na jeden z elementów planu – rysunek przedstawiający frag-
ment muru.

4. BURZA MÓZGÓW
Co to może być? Czy jest to element nowoczesny w parku, czy raczej zabytkowy?
Jeśli to jakaś część, to czego? Czy ktoś wie lub się domyśla, co to mogło być? Itd.
Nauczyciel opowiada uczniom historię fragmentu muru, który pozostał po wyburzo-
nym w latach 50. forcie Krowodrza. Pokazuje plan fortu z czasów jego świetności.
Dzieci mają za zadanie przemyśleć problem, czy wolno nam burzyć to, co stworzyły
poprzednie pokolenia?

5. ZAKOŃCZENIE
Gdyby fort przetrwał do dziś, to co mogłoby się w nim znajdować, jaką funkcję mógł-
by pełnić? Czy lepiej, że ktoś zaprojektował park w miejscu fortu? Czy można byłoby
połączyć fort i park „w jedno”? Dzieci przedstawiają swoje uwagi.

Geograﬁa: Jak ludzie żyją w innych częściach świata? Budowa mongolskiej jurty.
Matematyka: Figury proste i bryły, bryły obrotowe.
Sztuka: Różnice między kościołem romańskim a gotyckim (proporcje, skala).
Sztuka: Rysunek ortogonalny a perspektywa – podstawowe zasady.
Zajęcia poświęcone architekturze: Projektowanie idealnego domu.

Przykładów jest o wiele więcej. Zachęcamy do szukania nowych możliwości
zastosowania programu i do coraz lepszego poznawania go.

25

3.4 Edukacja przestrzenna

Opracowanie: Beata Gębska, Szkoła Podstawowa nr 25 w Krakowie

Scenariusz zajęć dla uczniów II klasy szkoły podstawowej (8-9 lat)

Czas trwania zajęć: 5 spotkań po 2 godziny

Cele:
– rozwijanie zmysłu estetycznego i plastycznego
– rozbudzanie poczucia współodpowiedzialności za otoczenie

Formy/metody pracy: praca plastyczna, praca z materiałem ilustracyjnym, zajęcia w tere-
nie, projektowanie, burza mózgów, drzewko potrzeb

– przedmioty wykonane z różnych materiałów architektonicznych, duża mapa świata,
zdjęcia lub rysunki domów, kartki z charakterystyką domów, fotograﬁe terenu
przyszkolnego, białe kartki papieru, pastele olejne, zdjęcia różnego rodzaju placów
zabaw
– kartki formatu A3, kredki, pastele olejne, plastelina, papier kolorowy, bibuła, zapałki,
różnokolorowe kartony, modelina, tkaniny, nici, wełna, styropian, patyczki, szmat-
ki, klej, nożyczki, kawałki skóry

Przebieg zajęć:

Spotkanie 1: Zobaczyć, dotknąć, powąchać

1. Z CZEGO TO JEST ZROBIONE
Prowadzący przygotowuje przedmioty wykonane z różnych materiałów (przedmiot
z drewna, metalu, plastiku, szkła, gumy, ceramiki, wikliny itp.). Uczestnicy są proszeni
o oglądnięcie zgromadzonych przedmiotów – powinni też je dotykać i wąchać, a potem
spróbować nazwać materiał, z którego wykonano dany przedmiot.

2. MATERIAŁY NATURALNE I SZTUCZNE
Rozróżnianie materiałów naturalnych (stworzonych przez przyrodę) i materiałów
sztucznych (stworzonych przez człowieka). Uczestnicy dzielą przygotowane przez pro-
wadzącego przedmioty na te, które są wykonane z materiałów naturalnych, i na te, któ-
re ze sztucznych.

Notatki

26

3. ZABAWA NA SPOSTRZEGAWCZOŚĆ
Przygotowane przedmioty prowadzący rozkłada w dowolny sposób na stole bądź
wykładzinie. Uczestnicy, siedząc w kręgu, przyglądają się rozłożonym przedmiotom. Wy-
brana osoba lub wszyscy zamykają oczy, a prowadzący zabiera i chowa jeden przed-
miot. Zadaniem uczestników zabawy jest odgadnięcie, który przedmiot został schowany.
Czynność ta powtarzana jest kilkakrotnie. Można chować jeden lub więcej przedmiotów.

4. POSZUKIWACZE
Uczestnicy chodzą po sali i starają się odnaleźć znajdujące się w sali przedmioty
wykonane z określonych materiałów. Prowadzący wydaje różne polecenia, np.:

– szukamy przedmiotów wykonanych z drewna,
– szukamy przedmiotów z metalu,
– szukamy przedmiotów wykonanych ze szkła.

Uczestnicy stają przy znalezionym przedmiocie.

5. ZABAWA „COŚ W WORKU”
Prowadzący umieszcza w nieprzezroczystym worku przedmioty wykonane z róż-
nych materiałów (coś drewnianego, plastikowego, gumowego, szklanego, metalowego
itd.). Uczestnicy kolejno wkładają ręce do worka i starają się za pomocą dotyku odgadnąć,
z jakiego materiału wykonany jest przedmiot, który wzięli do ręki.

6. OPISYWANIE EMOCJI
Uczestnicy siedzą w kręgu i rzucają do siebie pluszową zabawką. Osoba, która zła-
pie pluszaka ma opowiedzieć pozostałym, z jakiego materiału przedmioty lubi bądź nie
lubi, np:

– lubię przedmioty zrobione z drewna, ponieważ ładnie pachną,
– nie lubię przedmiotów z metalu, ponieważ są zimne.

7. CO MOŻNA Z TEGO ZROBIĆ
Burza mózgów. Prowadzący daje polecenie, aby wymienić to, co można zrobić ze
szkła, a uczestnicy starają się wymyślić jak najwięcej różnych przedmiotów. Można okreś-
lić liczbę, np. wymyślamy 30 przedmiotów.

8. ZABAWA „RZEŹBIARZ”
Uczestnicy dobierają się w pary. Jedna osoba z dwójki jest rzeźbiarzem i ustawia
drugą osobę jako rzeźbę. Po skończonej pracy rzeźbiarze po kolei prezentują swoje rzeź-
by, opisując, z jakiego materiału są wykonane i co przedstawiają. Po prezentacji wszyst-
kich rzeźb następuje zamiana ról.

27

Spotkanie 2: Domy z różnych stron świata

1. DOMY NA ŚWIECIE
Prowadzący pokazuje zdjęcia lub rysunki następujących domów:

igloo
wigwam
pueblo
dom-wieś
okrągły dom afrykański
dom arabski
dom koczowników
dom na łodzi
dom na palach
dom europejski
wieżowiec

Przy prezentacji wizerunku każdego domu prowadzący przedstawia jego krótką cha-
rakterystykę. Równocześnie uczestnicy wspólnie z prowadzącym zaznaczają markerem
na dużej mapie świata rejony, gdzie buduje się zaprezentowane domy i określony rejon
opisują numerem przypisanym do danego domu. Prowadzący zwraca uwagę uczestni-
ków na zależności między stosowanymi metodami budowania a klimatem, potrzebami
i dostępnością materiałów budowlanych.

2. WYKONANIE RYSUNKU LUB WYKLEJANKI
Uczestnicy losują karteczki z numerami, którymi zostały oznaczone poszczególne
domy (np. 1 to igloo, 2 to wigwam itd.) i rysują bądź wyklejają dostępnymi materiałami
wylosowany przez siebie domek. Po skończonej pracy wszystkie domki są przyklejane na
mapę świata w odpowiadających im rejonach.

3. ZGADYWANKA
Prowadzący podaje jedną lub kilka informacji na temat danego domu, a uczestnicy
odgadują, do którego z nich określenia te pasują, np.:

– prowadzi do niego niski tunel (igloo),
– mieszka w nim cała wieś (dom-wieś).

Spotkanie 3: Budujemy domek dla ulubionego bohatera bajki

1. WPROWADZENIE POJĘĆ: ARCHITEKT I ARCHITEKTURA
Prowadzący pyta uczestników, czy wiedzą, kto to jest architekt i czym się zajmuje.
Wypowiedzi uczestników mają doprowadzić do końcowego podsumowania, że architek-

28

tura to dziedzina twórczej działalności człowieka zajmująca się organizowaniem prze-
strzeni. Architekt zajmuje się tworzeniem projektów. Projekty te mogą dotyczyć:

– zagospodarowania przestrzennego kraju,
– planowania miast, osiedli, wsi,
– wznoszenia budowli,
– zagospodarowania wnętrz,
– planowania krajobrazu.

2. ZABAWA W ARCHITEKTA
Prowadzący mówi uczestnikom, że stają się architektami, a ich zadaniem jest zapro-
jektowanie domku dla ulubionej postaci bajkowej. Uczestnicy wykonują modele domków
z różnorodnych materiałów, jakie mają do dyspozycji. Prowadzący zwraca uwagę, aby
wokół domku zaprojektować również jego otoczenie.

3. PREZENTACJA PROJEKTÓW
Uczestnicy kolejno prezentują wykonane modele. Dokonując prezentacji, powinni
opowiedzieć, dla jakiej postaci bajkowej zaprojektowali swój domek i co ona lubi w nim
robić.

4. WYSTAWKA PRAC
Z wykonanych modeli prowadzący wykonuje wystawkę prac. Każda praca zostaje
opisana imieniem i nazwiskiem wykonawcy oraz zatytułowana.

Spotkanie 4: Nasze miejsce zabaw

1. SPACER PO TERENIE PRZYSZKOLNYM
Uczestnicy w trakcie spaceru uważnie przyglądają się wszystkiemu, co znajduje się
na terenie przyszkolnym.

2. TROPEM FOTOGRAFA
Prowadzący rozdaje uczestnikom zdjęcia wykonane na terenie przyszkolnym i opo-
wiada historię o fotograﬁe, który fotografował ten teren. Prowadzący poleca uczest-
nikom, aby odnaleźli obiekty, które znajdują się na fotograﬁach oraz miejsca, z których
fotograf zrobił zdjęcia.

3. MAPA ZAPACHÓW
Prowadzący prosi uczestników o określenie zapachów, jakie czują w danej chwili
bądź poczuli w przeszłości, przebywając na terenie przyszkolnym oraz opowiedzieli
o emocjach, jakie wzbudziły w nich te zapachy.

29

4. SZUKAMY MIEJSC LUBIANYCH I NIELUBIANYCH
Prowadzący daje polecenie, aby uczestnicy wskazali miejsca najbardziej przez nich
lubiane, a potem miejsca, których nie lubią. Prosi też uczestników, aby opowiedzieli, dla-
czego pewne miejsca na terenie przyszkolnym lubią, a inne nie.

5. SZUKAMY MIEJSC BEZPIECZNYCH I NIEBEZPIECZNYCH
Uczestnicy wskazują miejsca bezpieczne i niebezpieczne, jakie znajdują się na tere-
nie przyszkolnym.
Opowiadają, dlaczego za takie właśnie je uważają.

6. ZABAWY DOTYKOWE
Prowadzący rozdaje uczestnikom białe kartki papieru oraz pastele i prosi o odryso-
wanie faktury: kory drzewa, elewacji szkoły, asfaltu boiska, płytek chodnikowych itp. Po
wykonaniu zadania pyta uczestników, jakie emocje budziło w nich dotykanie poszczegól-
nych rzeczy.

7. JAK WYGLĄDA DZIŚ MIEJSCE NASZYCH ZABAW
Rozmowa prowadzącego z uczestnikami na temat tego, jak obecnie korzystamy
z terenu do zabaw i czego nam brakuje.

Spotkanie 5: Projektowanie miejsca zabaw

1. JAK DZISIAJ WYGLĄDA NASZE MIEJSCE ZABAW
Rozmowa o tym, co robimy teraz na naszym przyszkolnym placu zabaw, a co chcie-
libyśmy jeszcze robić i czego nam brakuje (drzewko potrzeb).

2. SZUKAMY POMYSŁÓW NA PLAC ZABAW
Oglądanie zdjęć przedstawiających różne place zabaw. Zastanawianie się nad dobry-
mi i złymi stronami każdego z nich.

3. PROJEKTOWANIE MIEJSCA ZABAW
Ćwiczenia plastyczne: uczestnicy rysują, kolorują, wyklejają projekty wymarzonego
miejsca do zabaw na terenie przyszkolnym.

4. PREZENTACJA PRAC
Prezentacja wykonanych prac. Uczestnicy omawiają swoje projekty, a potem two-
rzą z nich wystawę.

5. KSIĄŻKA ŻYCZEŃ DLA ARCHITEKTA
Z projektów uczestników składana jest „Książka Życzeń Dla Architekta”. Zawiera
ona pomysły uczestników z dodatkowymi informacjami co do ich oczekiwań odnośnie
materiałów czy kolorystyki.

30

3.5 Przestrzeń jest we mnie, ja jestem w przestrzeni

Opracowanie: Barbara Pyzik, Szkoła Podstawowa nr 25 w Krakowie

Scenariusz zajęć dla uczniów IV klasy szkoły podstawowej (10-11 lat)

Czas trwania zajęć: 12 godzin

Cele:
– pobudzanie do ekspresji plastycznej
– rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie

Formy/metody pracy: praca w grupach, praca plastyczna, praca z mapą, praca z tekstem,
praca z materiałem ilustracyjnym, praca z kartami kreatywnymi, zabawy konstrukcyjne,
projektowanie, memory game

– fotograﬁe budowli, mapy, plany, projekty architektoniczne, karty ćwiczeń, karty do
memory game, karty kreatywne
– szary papier, tektura falista, papier kolorowy, gazety, czasopisma ilustrowane,
białe i kolorowe brystole, bloki rysunkowe i techniczne, węgiel rysunkowy, koloro-
wa kreda, ołówki, kredki, pastele tłuste, ﬂamastry, kawałki skóry, drut, wełna, wata,
plastelina, modelina, drewniane kostki sześcienne

Przebieg zajęć:

Spotkanie 1: Wyobraźnia – moja przestrzeń nieograniczona, mój niepowtarzalny świat

1. JESTEM KOLOREM I NATURĄ
Celem tego ćwiczenia jest pobudzenie uczniów do tworzenia skojarzeń twórczych
w kontekście budowania samoświadomości.
Uczniowie wypełniają cztery koła przygotowane na kartach ćwiczeń, mają naryso-
wać siebie jako: kolor, kwiat, górę i drogę. Po wykonaniu ćwiczenia uczniowie uzasadniają
swoje decyzje. Nauczyciel w pierwszej części zadania inspiruje uczniów, pobudza ich wy-
obraźnię, w drugiej zadaje pytania o uczucia, jakie towarzyszyły rysowaniu, co przyniosło
takie „odkrywanie siebie” w postaci uprzedmiotowionej?

2. MATERIA, KTÓRA MNIE OTACZA – BAWI, STRASZY, OTULA
Rozpoznawanie różnorodnych materiałów występujących w otoczeniu dziec-
ka za pomocą zmysłów (dotyk, dźwięk, smak), konfrontacja z wrażeniami wzroko-
wymi.

31

Uczniowie losują kolejność i rodzaj zagadek, a następnie samodzielnie próbują roz-
wiązać zadania.
Podsumowanie: uczniowie tworzą różnorodne grupy w zależności od omawianego
problemu – materia jako nasze środowisko naturalne, inspiracja dla zmysłów, tworzywo
dla wyobraźni.

3. NIETYPOWE OBIEKTY
Celem tego ćwiczenia jest pobudzenie ekspresji plastycznej, wykorzystanie różno-
rodnych materiałów do wykonania nietypowych form przestrzennych.
Klasa podzielona zostaje na siedem grup w wyniku losowania (kolorowe karteczki),
każda grupa otrzymuje pudełko z materiałami i przyborami, tekturową podkładkę i temat
pracy przestrzennej.

Tematy do realizacji:

– dom z wełny,
– gazetowy pałac,
– przezroczysty ptak,
– wieża marzeń,
– dom dla bohatera ulubionej bajki,
– jeż, który zamiast kolców ma kwiaty,
– puszyste drzewo.

4. OPOWIEŚĆ ZAKLĘTA W KARTACH
Karty kreatywne przygotowane przez uczniów z równoległej klasy czwartej w ra-
mach ćwiczeń kompozycyjnych.
Temat opowiadania: „Tak budowano mój dom”. Uczniowie po kolei opowiadają swoje
historie związane z budową domu marzeń.

5. TEST RYSUNKÓW
Celem zadania jest poznanie oryginalności naszego myślenia.

Karty pracy zawierają dwanaście kwadratowych pól z przygotowanymi rysunkami
ﬁgur, które należy dopełnić, korzystając z własnych skojarzeń.
Zamiast omówienia należy przygotować ekspozycję wszystkich rysunków ilustrują-
cych różnorodność rozwiązań.

Spotkanie 2: Grupa – suma wszystkich wyobraźni, sprawny mechanizm

1. RYSOWANIE DOPEŁNIAJĄCE
Celem ćwiczenia jest przygotowanie uczniów do pracy w dużym zespole oraz uświa-
domienie, że grupa tworzy wspólne dzieło.

32

Cała klasa rysuje wspólny rysunek na wybrany przez uczniów temat (aktualny pro-
blem klasy, sukces lub zamierzenie, np. wyjazd na zieloną szkołę). Uczniowie po kolei
budują kompozycję, posługując się konturem, następnie razem wypełniają powstałe
kształty. Tworzą wspólne dzieło węglem rysunkowym i kolorową kredą na rolce szarego
papieru rozwiniętej na całej długości sali lekcyjnej.
Na zakończenie zajęć należy rozwiesić rysunek i zastanowić się, która ocena wspól-
nej pracy lepiej określa powstałe dzieło:

– Obraz końcowy jest uśrednionym poglądem nas wszystkich na temat
przedstawianego obiektu.

– Obraz końcowy jest sumą indywidualnych poglądów każdego z nas na temat
przedstawianego obiektu.

2. MASZYNY
Celem zadania jest rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie. Klasa podzie-
lona jest na trzyosobowe zespoły powstałe w wyniku odliczania. Każdy zespół losuje
temat zadania.
Zespół może wybrać sobie najodpowiedniejsze materiały do realizacji wylosowa-
nego zadania. W sali lekcyjnej przygotowane są: tektura falista, szary papier, kolorowe
i białe brystole, papiery kolorowe, gazety i czasopisma ilustrowane, kawałki skóry, patyki
i listewki, wata, styropian, sznurki, klej, nożyczki, drut. Każdy zespół ma przygotowany
stolik i podręczne pudełko na materiały.
Zadanie polega na wykonaniu formy przestrzennej z ruchomymi elementami, stoją-
cej o własnych siłach.

Proponowane tematy:

– maszyna do rozśmieszania,
– maszyna grozy,
– maszyna do produkcji bajek,
– maszyna radości,
– maszyna do relaksu,
– maszyna do organizowania wolnego czasu,
– maszyna do naśladowania,
– maszyna do wychowywania.

Spotkanie 3: Przestrzeń wyznaczona nieograniczoną wyobraźnią

1. W PRAWO CZY W LEWO?
Krótkie ćwiczenie rysunkowe polegające na zilustrowaniu za pomocą uproszczone-
go planu, jak przebiega codzienna droga dziecka do szkoły.

33

Prezentacja rysunków, budowanie wypowiedzi na następujące zagadnienie:
Codziennie, idąc do szkoły, musisz dwa razy skręcić w prawo. Wyobraź sobie, że dziś
skręciłeś w lewo. Co się dalej stało?

2. MEMORY GAME
Tematem gry będą elementy krajobrazu i architektury osiedla, na którym zlokalizo-
wana jest szkoła, pojawią się tu także detale architektoniczne odchodzącego w prze-
szłość Ludwinowa.
Na zakończenie gry przewidywana jest rozmowa na temat współczesnej architektu-
ry osiedla, zachowanych obiektów historycznych, identyfikacji budowli prezentowanych
we fragmentach na kartach do gry, wprowadzanie podstawowych pojęć z zakresu edu-
kacji architektonicznej, prezentacja starych fotografii ilustrujących zmiany w krajobrazie,
który dzieci znają i obserwują w codziennej drodze do i ze szkoły.

3. Z DZIEJÓW ARCHITEKTURY
Ćwiczenie polega na wypełnieniu tabeli zawierającej litery alfabetu. Każdej literze sta-
ramy się przyporządkować pojęcie poznane w ramach realizacji zajęć warsztatowych w od-
niesieniu do architektury, twórczej obserwacji otoczenia i zmian zauważonych w otaczającej
przestrzeni. Hasło powiązane z literą powinno mieć określone znaczenie dla uczestnika zajęć
– nowe pojęcie, ważne dla przekształceń kulturowych, istotne dla zmian krajobrazowych, trud-
ne do zrozumienia, wzbogacające zasób wiedzy, ważne dla przyszłości, ważne dla historii.
Praca w grupach: uczniowie tworzą cztery zespoły według podziału przestrzeni klasy
na krzyż, wybierają sekretarza, który zapisuje uzgodnione w grupie propozycje, rzecznika,
który relacjonuje i czyta wypełnioną listę.

4. A CZAS JAK RZEKA, JAK RZEKA PŁYNIE – MAPY
Prezentacja planów architektonicznych, map terenu, jaki obecnie zajmuje osiedle,
odczytywanie symboli, poszukiwanie miejsc i obiektów współczesnych i historycznych,
„nakładka” map.
Odczytywanie planów różnych obiektów architektonicznych, budowanie modeli
przestrzennych z wykorzystaniem modułu – drewnianych kostek sześciennych do kształ-
cenia wyobraźni przestrzennej na lekcjach matematyki.

5. BUDUJEMY OSIEDLE
Uczniowie podzieleni na cztery grupy „budują” przestrzeń na podstawie starych
map i planów geodezyjnych, przedstawiając zabudowę starego Ludwinowa, Osiedla Pod-
wawelskiego, obiektów sakralnych (kościółek św. Bartłomieja, kościół parafialny pw. MB
Fatimskiej), budynku szkoły.
Do stworzenia makiety budowli uczniowie wykorzystują poznane na poprzednich
zajęciach drewniane kostki, szary papier, tekturę, drut, sznurek, gałązki i inne materiały
do aranżacji otoczenia. Makieta szkoły będzie stanowić punkt wyjścia do opracowania
koncepcji placu zabaw.

34

6. EWALUACJA: WIEŻA NASZYCH DOŚWIADCZEŃ
W ramach podsumowania zajęć uczniowie wypowiedzą się na temat całego cyklu
spotkań, określą trudności, sukcesy, wartość zaproponowanych zajęć, ocenią, jak zajęcia
wpłynęły na rozwój ich wiedzy i umiejętności, stopień integracji klasy, umiejętność pracy
w zespole, co ich zaskoczyło w przygotowanych ćwiczeniach, co chcieliby powtórzyć,
a co wyeliminować ze scenariusza.
Wypowiedzi zawarte na małych karteczkach posłużą do stworzenia na tablicy szkol-
nej „wieży naszych doświadczeń” wyniesionych z warsztatów. Kształt i wielkość „budow-
li” uzależnione będą od rodzaju wypowiedzi uczniów.

35

3.6 Z zamku na plac zabaw

Opracowanie: Katarzyna Schutterly, Zespół Szkoły Podstawowej i Przedszkola we Wróblowicach

Scenariusz zajęć dla uczniów klas III-VI szkoły podstawowej (9-14 lat)

Czas trwania zajęć: 7 spotkań po 2 godziny + 1 spotkanie z rodzicami

Cele:
– rozwijanie umiejętności manualnych

Formy/metody pracy: praca plastyczna, praca z mapą, praca z tekstem, praca z materia-
łem ilustracyjnym, zabawy konstrukcyjne

– obrazki z różnych domów na świecie, albumy przyrodnicze, przezrocza, prze-
wodniki, foldery, zdjęcia, albumy dotyczące ruin zamku w Melsztynie
– kredki, bloki rysunkowe, karton, arkusze szarego papieru, patyczki, słomki, plastelina,
glinka utwardzalna, farby plakatowe, bloki rysunkowe, ołówki, linijki, zasuszone
rośliny, włóczka, bibuła, pastele, papier kolorowy, bibuła krepina, słomki, pisaki,
nożyczki, klej

Przebieg zajęć:

Spotkanie 1: Dom to nie tylko budynek. Piszemy legendę, podanie, baśń

1. WPROWADZENIE
Z czym kojarzą się słowa „legenda”, „podanie domu”.

2. SŁOWNIK
Stworzenie słownika pojęć związanego z legendami małopolskimi (charakterystycz-
ne postacie, rekwizyty, miejsca, czynności magiczne).

3. LEGENDA
Pisanie własnej legendy (ale związanej z naszą miejscowością). Wybór najciekawszej
lub omówienie wszystkich.

4. MIEJSCE ZAMIESZKANIA
Gdzie mieszkają bohaterowie naszych legend? Budowa domów dla bohaterów le-
gend z dostępnych materiałów. Prezentacja prac.

36

Spotkanie 2: Rzecz o budowaniu domu

1. WPROWADZENIE
Z czym kojarzy się słowo „dom”? Co słyszysz, widzisz, czujesz (wykorzystanie róż-
nych zmysłów).

2. INNE DOMY
Jak budowano dawniej, a jak dziś? Czy na całej kuli ziemskiej domy wyglądają tak
samo (rysunki, przezrocza, ﬁlm)? Co determinuje wygląd budynku (klimat, kultura, do-
stępne materiały, poziom, status materialny). Budowa makiety domów w różnych stre-
fach klimatycznych.

Spotkanie 3: Najciekawsze zamki naszej okolicy

1. WPROWADZENIE
Czy zamek też był domem?

2. PREZENTACJA
Prezentacja zamków w najbliższej okolicy – Melsztyn, Dębno, Tropsztyn – na pod-
stawie folderów, przewodników, zdjęć, wiadomości z Internetu.

3. PLAN ZAMKU
Tworzymy plan średniowiecznego zamku-warowni. Wykonanie planu – co to jest
plan, znaki topograﬁczne na planie, skala, rysunek odręczny a rysunek techniczny.

4. MAKIETA
Omówienie przygotowań do budowy makiety na podstawie wybranego planu. Zapo-
trzebowanie na materiały, wstępna wizja makiety.

Spotkanie 4: Zamek w Melsztynie

Budowa makiety zamku w Melsztynie na podstawie posiadanych ilustracji.

Spotkanie 5: Szkoła jako nasz dom

1. SZKOŁA
Szkoła to nie tylko nauka. Tu spędzamy wiele godzin, tu się uczymy, bawimy i odpo-
czywamy. Czy spełnia ona nasze oczekiwania?

2. OTOCZENIE SZKOŁY
Otoczenie szkoły jej wizerunkiem – plac zabaw, boisko szkolne, zieleń wokół szkoły.

37

3. PROJEKT
Opracowanie i ogłoszenie konkursu: „Plan zagospodarowania placu zabaw naszych
marzeń. Prace plastyczne”.

Spotkanie 6 i 7: Teren przy szkole
Budowa makiety placu zabaw wybranego przez komisję konkursową wyłonioną
spośród dzieci i rodziców.

Spotkanie podsumowujące
Spotkanie z rodzicami:

– zaprezentowanie wszystkich prac konkursowych
– przedstawienie i omówienie makiety
– co dalej?

38

3.7 Podróż w ginące krajobrazy

Opracowanie: Aneta Stojek i Barbara Nowak, Gimnazjum Niepubliczne im. Ks. Jana
Twardowskiego w Zabierzowie Bocheńskim

Scenariusz zajęć dla uczniów klas I-III gimnazjum (13-16 lat)

Czas trwania zajęć: 4 moduły, w układzie: zapowiedź tematu, tydzień przygotowań, za-
jęcia w szkole

Cele:
– rozbudzenie poczucia współodpowiedzialności za otoczenie

Formy/metody pracy: Zajęcia odbywały się w ramach Ligi Twórczości – cyklu zajęć dla uczniów na-
szej szkoły mających na celu rozwijanie kreatywności, twórczej postawy i współpracy uczniów.

Każdy moduł obejmuje:
– zapowiedź tematu
– obserwacje, gromadzenie informacji
– wykonanie zadań praktycznych i teoretycznych
– działania uzupełniające

– lokalna mapa, fotograﬁe kapliczek, fotograﬁe domów o różnym wyglądzie, sposobie
wykończenia, pochodzących z różnych okresów historycznych jako pomoc w wy-
borze właściwego wzoru, procedury ewakuacji, plan ewakuacji szkoły, do każdego
tematu: karta pracy – test
– patyki, siano, pióra, glina, jajka, glinka samoutwardzalna, papier, tkanina, nici, farby,
nożyczki

Przebieg zajęć:

Moduł 1: Sąsiedzi tylko w połowie (roku) – liczymy bocianie gniazda

1. ZAPOWIEDŹ TEMATU
Sąsiedzi tylko w połowie (roku) – liczymy bocianie gniazda. Z tygodniowym wyprzedzeniem.

2. PRZYGOTOWANIE
Tygodniowe przygotowanie obejmuje liczenie gniazd bocianich we własnej miejsco-
wości oraz gromadzenie informacji, gdzie, z jakich materiałów, jakimi metodami bociany

39

budują swoje gniazda, kiedy przylatują i odlatują, jakimi zmysłami kierują się, by odnaleźć
własne gniazda, ile składają jaj, jak długo je wysiadują.

3. ZAJĘCIA W SZKOLE W RAMACH LIGI TWÓRCZOŚCI:
Każda klasa wykonuje zadania:

– krótki test teoretyczny obejmujący wiadomości z punktu 2;
– zadanie praktyczne: wykonanie „bocianiego” gniazda z dostarczonego materiału;
gniazdo musi być ulokowane nad powierzchnią ziemi, musi być stabilne i wytrzymać
obciążenie trzech kurzych jaj;
– zaznaczenie na mapie lokalizacji gniazd w miejscowościach: Zabierzów Bocheński,
Wola Zbierzowska oraz Chobot wraz z informacją, na jakiej „podporze” i na jakiej
wysokości ulokowane jest gniazdo.

Każda praca jest oceniana i punktowania zgodnie z zasadami Ligi Twórczości.

4. DZIAŁANIA UZUPEŁNIAJĄCE:

– wystawa map i wykonanych gniazd w Domu Kultury w Zabierzowie Bocheńskim;
– sporządzone mapy bocianich gniazd będą służyć jako pomoc dydaktyczna na lekcjach
z edukacji ekologicznej;
– dodatkowe zajęcia w ramach godziny wychowawczej: „Czy można żyć jak bocian
na dwa domy – problem Polaków emigrantów” (wedłg scenariusza autorek).

Moduł 2: Skąd się biorą kapliczki?

Skąd się biorą kapliczki? Z tygodniowym wyprzedzeniem.

2. PRZYGOTOWANIE
Obserwacje miejsca i wyglądu kapliczek, identyﬁkacja postaci Jezusa, Maryi i Świę-
tych ukazanych w kapliczkach, gromadzenie informacji o czasie, celu lub intencji budowy,
fundatorach kapliczek itd.


– zadanie praktyczne: zaznaczenie na mapie lokalizacji kapliczek według załączonych
fotograﬁi.


40


– wystawa map w Domu Kultury w Zabierzowie Bocheńskim;
– ogłoszenie konkursu na opis historii jednej lub wielu kapliczek;
– opublikowanie prac konkursowych na stronie internetowej szkoły oraz w „Gazecie
Niepołomickiej”;
– dodatkowe zajęcia w ramach godziny wychowawczej: „Czy dziś umiemy pro-
sić i dziękować? Czy prosić to okazać słabość?” (według scenariusza autorek).

Moduł 3: Nasza wieś w globalnej wiosce – charakterystyczne domy, zabudowania
gospodarcze i układ wsi

Nasza wieś w globalnej wiosce – charakterystyczne domy, zabudowania gospodar-
cze i układ wsi. Z tygodniowym wyprzedzeniem.

2. PRZYGOTOWANIE
Obserwacje wyglądu domów mieszkalnych, wybór tych charakterystycznych dla
naszych terenów, identyfikacja materiału i konstrukcji ścian, pokrycia i kształtu dachów,
typu okien, drzwi, detali architektonicznych, gromadzenie informacji o czasie budowy,
identyfikacja budynków gospodarczych, szczególnie suszarni na liście tytoniu, kiedy je
budowano i dlaczego, identyfikacja historycznego układu wsi.


– budowanie modelu architektonicznego domu z Zabierzowa Bocheńskiego i okolic;
– ważne jest zachowanie jak największej liczby szczegółów, właściwych proporcji.



– wystawa modeli w Domu Kultury w Zabierzowie Bocheńskim;
– dodatkowe zajęcia w ramach godziny wychowawczej: „Jaki będzie mój dom?
Jaki dom z cegieł/ludzi/emocji zbuduję dla siebie?” (według scenariusza autorek).

Moduł 4: Co wiesz o naszym gimnazjum?

Co wiesz o naszym gimnazjum? Z tygodniowym wyprzedzeniem.

41

2. PRZYGOTOWANIE
Gromadzenie informacji o budynku, w którym znajduje się szkoła, funkcji pełnionej
w przeszłości (siedziba gminy, miejsce stacjonowania wojsk, poczta, sklep, punkt analiz
medycznych, biblioteka itd.).


– próbna akcja ewakuacji z budynku według ściśle określonych procedur.

Każda praca jest oceniana i punktowana zgodnie z zasadami Ligi Twórczości.


– wystawa fotograﬁczna w Domu Kultury w Zabierzowie Bocheńskim;
– dodatkowe zajęcia w ramach godziny wychowawczej: „Obrona cywilna, czyli
odpowiedzialność” (według scenariusza autorek).

42

Autoportret. Warsztaty "Oswoić Przestrzeń - druga edycja"

Autoportret. Warsztaty "Oswoić Przestrzeń - druga edycja"

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (18)

Similar to Autoportret. Warsztaty "Oswoić Przestrzeń - druga edycja"

Similar to Autoportret. Warsztaty "Oswoić Przestrzeń - druga edycja" (20)

More from Małopolski Instytut Kultury

More from Małopolski Instytut Kultury (20)

Autoportret. Warsztaty "Oswoić Przestrzeń - druga edycja"