1. Małopolski Instytut Kultury
„Autoportret. Warsztaty”
PRZESTRZEŃ JEST WE MNIE, JA JESTEM W PRZESTRZENI
Opracowanie: Barbara Pyzik, Szkoła Podstawowa nr 25 w Krakowie
Scenariusz zajęć dla uczniów IV klasy szkoły podstawowej (10-11 lat)
_________________________________________________________________________________________________________________
Czas trwania zajęć: 12 godzin
Cele:
- pobudzanie uczniów do kreatywności, twórczego i oryginalnego myślenia
- pobudzanie do ekspresji plastycznej
- rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie
Formy/metody pracy: praca w grupach, praca plastyczna, praca z mapą, praca z tekstem, praca
z materiałem ilustracyjnym, praca z kartami kreatywnymi, zabawy konstrukcyjne, projektowanie,
memory game
Środki dydaktyczne:
- fotografie budowli, mapy, plany, projekty architektoniczne, karty ćwiczeń, karty do memory game,
karty kreatywne
- szary papier, tektura falista, papier kolorowy, gazety, czasopisma ilustrowane, białe i kolorowe
brystole, bloki rysunkowe i techniczne, węgiel rysunkowy, kolorowa kreda, ołówki, kredki, pastele
tłuste, flamastry, kawałki skóry, drut, wełna, wata, plastelina, modelina, drewniane kostki sześcienne
_________________________________________________________________________________________________________________
Przebieg zajęć:
Spotkanie 1: Wyobraźnia, moja przestrzeń nieograniczona, mój niepowtarzalny świat
1. JESTEM KOLOREM I NATURĄ
Celem tego ćwiczenia jest pobudzenie uczniów do tworzenia skojarzeń twórczych
w kontekście budowania samoświadomości.
Uczniowie wypełniają cztery koła przygotowane na kartach ćwiczeń, mają narysować siebie
jako: kolor, kwiat, górę i drogę. Po wykonaniu ćwiczenia uczniowie uzasadniają swoje decyzje.
Nauczyciel w pierwszej części zadania inspiruje uczniów, pobudza ich wyobraźnię, w drugiej zadaje
pytania o uczucia, jakie towarzyszyły rysowaniu, co przyniosło takie „odkrywanie siebie” w postaci
uprzedmiotowionej?
2. MATERIA, KTÓRA MNIE OTACZA – BAWI, STRASZY, OTULA
Rozpoznawanie przykładów różnorodnych materiałów występujących w otoczeniu dziecka za
pomocą zmysłów (dotyk, dźwięk, smak), konfrontacja z wrażeniami wzrokowymi.
Uczniowie losują kolejność i rodzaj zagadek, a następnie samodzielnie próbują rozwiązać
zadania.
Podsumowanie: uczniowie tworzą różnorodne grupy w zależności od omawianego problemu –
materia jako nasze środowisko naturalne, inspiracja dla zmysłów, tworzywo dla wyobraźni.
3. NIETYPOWE OBIEKTY
Celem tego ćwiczenia jest pobudzenie ekspresji plastycznej, wykorzystanie różnorodnych
materiałów do wykonania nietypowych form przestrzennych.
Klasa podzielona na siedem grup za pomocą losowania (kolorowe karteczki), każda grupa
otrzymuje pudełko z materiałami i przyborami, tekturową podkładkę i temat pracy przestrzennej.
Tematy do realizacji:
− dom z wełny,
− gazetowy pałac,

2. − przezroczysty ptak,
− wieża marzeń,
− dom dla bohatera ulubionej bajki,
− jeż, który zamiast kolców ma kwiaty,
− puszyste drzewo.
4. OPOWIEŚĆ ZAKLĘTA W KARTACH
Karty kreatywne przygotowane przez uczniów z równoległej klasy czwartej w ramach ćwiczeń
kompozycyjnych.
Temat opowiadania: „tak budowano mój dom”. Uczniowie po kolei opowiadają swoje historie
związane z budową domu marzeń.
5. TEST RYSUNKÓW
Celem zadania jest poznanie oryginalności naszego myślenia.
Karty pracy zawierają dwanaście kwadratowych pól z przygotowanymi rysunkami figur, które
należy dopełnić korzystając z własnych skojarzeń.
Zamiast omówienia należy przygotować ekspozycję wszystkich rysunków ilustrujących
różnorodność rozwiązań.
Spotkanie 2: Grupa - suma wszystkich wyobraźni, sprawny mechanizm
1. RYSOWANIE DOPEŁNIAJĄCE
Celem ćwiczenia jest przygotowanie uczniów do pracy w dużym zespole oraz uświadomienie,
że grupa tworzy wspólne dzieło.
Cała klasa rysuje wspólny rysunek na wybrany przez uczniów temat (aktualny problem klasy,
sukces lub zamierzenie np. wyjazd na zieloną szkołę).
Uczniowie po kolei budują kompozycję posługując się konturem, następnie razem wypełniają
powstałe kształty. Uczniowie tworzą wspólne dzieło węglem rysunkowym i kolorową kredą na roli
szarego papieru rozwiniętej na całej długości sali lekcyjnej.
Na zakończenie zajęć należy rozwiesić rysunek i zastanowić się, która ocena wspólnej pracy
lepiej określa powstałe dzieło:
1. Obraz końcowy jest uśrednionym poglądem nas wszystkich na temat przedstawianego obiektu.
2. Obraz końcowy jest sumą indywidualnych poglądów każdego z nas na temat przedstawianego
obiektu.
2. MASZYNY
Celem zadania jest rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie. Klasa podzielona jest na
trzyosobowe zespoły za pomocą odliczania, każdy zespół losuje temat zadania.
Zespół może wybrać sobie najodpowiedniejsze materiały do realizacji wylosowanego zadania.
W sali lekcyjnej przygotowane są: tektura falista, szary papier, kolorowe i białe brystole, papiery
kolorowe, gazety i czasopisma ilustrowane, kawałki skóry, patyki i listewki, wata, styropian, sznurki,
klej, nożyczki, drut.
Każdy zespół ma przygotowany stolik i podręczne pudełko na materiały.
Zadanie polega na wykonaniu formy przestrzennej z ruchomymi elementami, stojącej o
własnych siłach z ruchomymi elementami;
Proponowane tematy:
− maszyna do rozśmieszania,
− maszyna grozy,
− maszyna do produkcji bajek,
− maszyna radości,
− maszyna do relaksu,
− maszyna do organizowania wolnego czasu,
− maszyna do naśladowania,

3. − maszyna do wychowywania.
Spotkanie 3: Przestrzeń wyznaczona nieograniczoną wyobraźnią
1. W PRAWO CZY W LEWO?
Krótkie ćwiczenie rysunkowe polegające na zilustrowaniu za pomocą uproszczonego planu jak
przebiega codzienna droga dziecka do szkoły.
Prezentacja rysunków, budowanie wypowiedzi na następujące pytanie: Codziennie idąc do
szkoły musisz dwa razy skręcić w prawo. Wyobraź sobie, że dziś skręciłeś w lewo. Co się dalej stało?
2. MEMORY GAME
Tematem gry będą elementy krajobrazu i architektury osiedla, na którym zlokalizowana jest
szkoła, pojawią się tu także detale architektoniczne odchodzącego w przeszłość Ludwinowa.
Na zakończenie gry przewidywana rozmowa na temat współczesnej architektury osiedla,
zachowanych obiektów historycznych, identyfikacji budowli prezentowanych we fragmentach na
kartach do gry, wprowadzanie podstawowych pojęć z zakresu edukacji architektonicznej,
prezentacja starych fotografii ilustrujących zmiany w krajobrazie, który dzieci znają i obserwują
w codziennej drodze do i ze szkoły.
3. Z DZIEJÓW ARCHITEKTURY
Ćwiczenie polega na wypełnieniu tabeli zawierającej litery alfabetu. Każdej literze staramy się
przyporządkować pojęcie poznane w ramach realizacji zajęć warsztatowych w odniesieniu do
architektury, twórczej obserwacji otoczenia i zmian zauważonych w otaczającej przestrzeni. Hasło
powiązane z literą powinno mieć określone znaczenie dla uczestnika zajęć – nowe pojęcie, ważne
dla przekształceń kulturowych, istotne dla zmian krajobrazowych, trudne do zrozumienia,
wzbogacające zasób wiedzy, ważne dla przyszłości, ważne dla historii.
Praca w grupach, uczniowie tworzą cztery zespoły według podziału przestrzeni klasy na krzyż,
wybierają „sekretarza”, który zapisuje uzgodnione w grupie propozycje, rzecznika, który relacjonuje
i czyta wypełnioną listę.
4. A CZAS JAK RZEKA, JAK RZEKA PŁYNIE – MAPY
Prezentacja planów architektonicznych, map terenu, jaki obecnie zajmuje osiedle,
odczytywanie symboli, poszukiwanie miejsc i obiektów współczesnych i historycznych, „nakładka”
map.
Odczytywanie planów różnych obiektów architektonicznych, budowanie modeli
przestrzennych z wykorzystaniem modułu – drewnianych kostek sześciennych do kształcenia
wyobraźni przestrzennej na lekcjach matematyki.
5. BUDUJEMY OSIEDLE
Uczniowie podzieleni na cztery grupy „budują” przestrzeń na podstawie starych map i planów
geodezyjnych przedstawiając zabudowę starego Ludwinowa, Osiedla Podwawelskiego, obiektów
sakralnych (kościółek św. Bartłomieja, kościół parafialny p. w. M.B. Fatimskiej), budynku szkoły.
Do stworzenia makiety budowli uczniowie wykorzystują poznane na poprzednich zajęciach
drewniane kostki, szary papier, tekturę, drut, sznurek, gałązki itp. materiały do aranżacji otoczenia.
Makieta szkoły będzie stanowić punkt wyjścia do opracowania koncepcji placu zabaw.
Ewaluacja: wieża naszych doświadczeń
W ramach podsumowania zajęć uczniowie wypowiedzą się na temat całego cyklu spotkań,
określą trudności, sukcesy, wartość zaproponowanych zajęć, ocenią jak zajęcia wpłynęły na rozwój
wiedzy i umiejętności, stopień integracji klasy, umiejętność pracy w zespole, co ich zaskoczyło
w przygotowanych ćwiczeniach, co chcieliby powtórzyć, a co wyeliminować ze scenariusza.

4. Wypowiedzi zawarte na małych karteczkach posłużą do stworzenia na tablicy szkolnej „wieży
naszych doświadczeń” wyniesionych z warsztatów. Kształt i wielkość „budowli” uzależnione będą
od rodzaju wypowiedzi uczniów.