1. PYETJE DHE PËRGJIGJE NGA LËNDA E BIOLOGJISË
1.Çka paraqesin viruset ?
-Viruset janë forma apo objekti biologjike me ndërtim joqelizor.
2.Cilët janë cilësitë që i karakterizojnë viruset si forma jo qelizore ?
-Viruset janë kështu sepse ato nuk kanë membranë gjysëmlëshuese ,citoplazmë dhe
organele qelizore.
3. Cilët janë cilësitë që i karakterizojnë viruset si objekt biologjik ?
-Viruset si forma biologjike posedojnë kontinuitetin gjenetik.
4.Ku parazitojnë viruset ?
-Viruset janë parazit intacelular (mbreda qelizorë)të cilat parazitojnë te
mikroorganizma,bimë,shtazë, dhe te njeriu.
5.Si sillet madhësia e viruseve ?
-Madhësia e viruseve sillet prej 20-300 nm.
6.Numëro disa nga sëmundjet që shkaktohet nga viruset ?
-Disa sëmundje që shkaktohen nga viruset : paraliza te fëmijët, shapi,nekroza
,fruthi,tërbimi,sida etj.
7.Si quhet thërmia e lirë virusale ?
-Thërmia e lirë virusale quhet Virion.
8.Trego pjesët virusale të virusit ?
-Pjesët kryesore të virusit janë :kapsida,kapsomera dhe acidet nukleike.
9.Ç,është kapsida dhe prej se është ndërtuar ajo ?
-Kapsida është mbështjellësi proteinik i virusit dhe është i ndërtuar nga
kapsomeret.
10.Çka janë kapsomeret ?
- Kapsomeret paraqesin molekula proteinike globulare te cilat ndertojn kapsidën.
11.Çfar paraqet acidi nukleik ?
-Acidi nukleik paraqet matrialin trashegues apo bartësin e informacionit
gjenetik.
12.Si depertojn fagët në mbredi të qelizës bakteriale dhe si shumohen ata ?
-Fagët duke e shkrirë membranën qelizore të amvisit ,futen në mbrendi të qelizës
bakteriale dhe se ato shumohen nëpëmjet ciklit litik.
13.Çka paraqesin bakteriofagët ?
-Bakteriofagët paraqesin lloje të viruseve të cilat parazitojn bakteriet.
14.Prej cilëve pjesë ndërtohet bakteriofagu ?
-Bakterofagu ndërtohet nga koka (i vendosur acidi nukleik) dhe bishti

2. 15.Gripi a është sëmundje virusale ?
- Gripi është sëmundje virusale .
16.Duke e patur në konsideratë organizimin bërthamor sa tipa të qelizave ka ?
-Në bazë të organizimit bërthamor ka dy tipe të qelizave : qeliza prokaryote dhe
qeliza eukaryote.
17.Çka janë qelizat prokariote ?
- Qelizat prokaryote janë qeliza që nuk kanë bërthamë mirë të diferencuar (pro
–i pari dhe caryon bërthamë ).
18. Me qka karakterizohen qelizat prokariote ?
- Qelizat prokaryote karakterizohen me : janë qeliza te vjetra te padiferencuar
berthama e tyre nuk eshte gjysmeleshuese,nuk ka mbeshtjelles, ka vetem nje
kromozom e padiferencuar nuk ka aparat te ndarjes ,kan vetem ribozome,ndersa
organelet tjera mungojn dhe ndahen me ndarje te thjesht.
19. Cilet organizma bejn pjes ne prokariot ?
- Ne organizma prokariot bejn pjes:archeobakteriet,bakteriet e verteta dhe
cianobakteriet.
20. Cka d.m.th emri bakter ?
- Emri bakter rrjedh nga greqishtja bacterion qe d.m.th shkopth apo thuper.
21. Ne qfar forme paraqiten bakteriet ?
- Bakteriet paraqiten me keto forma:shkopthore,topthore dhe form te spirales.
22. Cka jan bakteriet ?
-Bakteriet paraqesin organizma prokariot me ndertim shumë te thjesht qe kanë
madhesi mikroskopike(shum te imte)te afta per shumim.
23.Cka permban citoplazma bakteriale?
-Citoplazma bakteriale permban:kromozome,plazmide dhe epizome.
24.Cka paraqesin kromozomet epizomet dhe plazmidet?
-Epizomet plastidet dhe kromozomet paraqesin materialin gjenetik te virusit.
25.Me cka shumohen bakteriet?
-Bakteriet shumohen me ndarje te thjesht,por ndonjeher edhe me ndarje seksuale
(konjugacion).
26.Si quhen bakteriet qe formojne spore?
-Bakteriet qe formojn spore quhen bacile.
27.Ku jan te perhapura bakteriet?
-Bakteriet jan te perhapura gjithkund:ne ajer,toke,uje,burime te naftes,ne
brendi te te gjalles etj.
28.Si e mundesojn bakteriet qarkullimin e materies se gjalle?
-Bakteriet duke bere zberthimin e materies organike me preardhjen bimore dhe

3. shtazore ,ato bejne qarkullimin e materies se gjalle.
29.Ku perdoren bakteriet?
-Bakteriet perdoren ne prodhimin e ilaqeve,pastrimin e banesave ujore,shkaktar
te semundjeve,ne bujqesi,bejne zberthimin e trupave te vdekur-kufomave etj.
30.Cilet jan elementet gjenetike te qelizes bakteriale?
-Elementet gjenetike te qelizes bakteriale jan kromozomet,epizomet dhe
plasmidet.
31.Cka paraqesin qelizat eukariote?
- Qelizat eukariote janë qeliza qe kane berthame mire te diferencuar,membrane
berthamore ,citoplazm ndodhen shume organele qelizore (eu-i vertet dhe caryonberthame).
32.Me cka karakterizohet berthama e qelizave eukariote?
-Berthama e qelizave eukariote karakterizohet me: ka dy e me teper kromozome,ka
aparat te ndarjes,ka berthamez,ka membrane berthamore etj.
33.Cilat struktura jan te vendosura ne brendi te citoplazmes se qelizes
eukariote?
-Ne citoplazmen e qelizes eukariote jan te vendosura keto
struktura:berthama,berthameza,retikulumi endoplazmatik,aparati i
Golxhit,ribozomet,plastidet,mitokondriet,vakuolat,centriolet etj.
34.Cfar aftesie kane qelizat eukariote?
-Qelizat eukariote kane aftesi qe te bashkohen ne inde.
35.Prej sa komponentave jane te ndertuar qelizat eukariote?
-Shumica e qelizave eukariote jane te ndertuara nga dy komponenta:Membrana
qelizore dhe protoplazma.
36.Ne sa pjese eshte e ndare protoplazma?
-Protoplazma eshte e ndare ne dy pjese: ne citoplazme dhe berthame.
37.Cilet organele jane te perfaqesuara ne citoplazmen e qelizes eukariote?
-Ne citoplazmen e qelizes eukariote jane te perfaqesuara:berthama,retikulumi
endoplazmatik,aparat i
golxhit,sferozomet,lizozomet,mikrotrupthat,mikrotubat,centriolet,ribozomet,vakuo
lat,mitokondriet,plastidet,dhe mikrofilamentet.
38.Cfare ndertimi ka membrana qelizore ne mikroskop elektronik?
-Ne mikroskop elektronik membrana qelizore ka ndertim tri shtresore dy shtresa
lipidore (proteinike) te erreta dhe nje shtrese te ndritshme proteinike.
39.Cili model i nderitimit te membranes qelizore eshte me i pranuari?
- Lidhur me ndertimin e membranes qelizore si model me i pranuari eshte - modeli
i mozaikut fluid.
40.Cili eshte roli i membranes qelizore?
-Roli i membranes qelizore eshte se ajo e mbron qelizen nga ndikimet e jashtme,e

4. kufizon citoplazmen nga ana e jashtme si dhe ajo rregullon procesin e shkembimit
te materieve te ndryshme ne mes qelizes dhe ambientit te jashtem.
41.Per cilet qeliza eshte karakteristike muri apo pareti qelizor dhe produkt i
kujt eshte?
-Pareti qelizore eshte produkti i membranes qelizore qe eshte karakteristik per
qelizat bimore dhe qelizat bakteriale.
42.Cfare roli ka pareti qelizore?
- Pareti qelizor ka rol mbrojtes dhe i jep forme qelizes.
43.Trego ndertimin e paretit qelizor?
- Pareti qelizor eshte i ndertuar nga matriksi themelor,celuloza,hemiceluloza
dhe pektina.
44.Si rezalizohet lidhja dhe komunikimi i qelizes me qelizat tjera?
-Qeliza me qelizat tjera komunikon nepermjet plazmodezmave.
45.Cilat lloje te ndryshimeve jane karakteristike per paretin qelizor?
-Me trashjen e murit qelizor ndodhin edhe keto
ndryshime:Lignifikimi,mineralizimi,subernizimi dhe kutenizimi.
46.Cka paraqet citoplazma?
-Citoplazma paraqet gjithe materialin e gjalle qelizore ku jane te vendosura
organelet qelizore.
47.Kush hyne ne perberje te citoplazmes?
-Ne perberje te citoplazmes hyjne:hijaloplazma,dhe organelet citoplazmatike.
48.Cka paraqet retikulumi endoplazmatik?
-Retikulumi endoplazmatik paraqet nje sistem te strukturave membranale si
tubula,cisterna dhe vezikula te lidhura njera per tjetren.
49.Pse eshte emertuar retikulumi endoplazmatik?
-Eshte emertuar retikulumi endoplazmatik pasi qe tubulat vezikulat dhe cisternat
duke u lidhur mes veti ne plazmen qelizore marrin trajten e nje rrjete.Kjo eshte
arsyeja.
50.Sa tipa te retikulumit endoplazmatik dallojme nese kemi ne konsiderat
prezencen apo mungesen e ribozomeve mbi siperfaqen e ketij organeli qelizor?
- Duke patur ne konsiderat kete fakt kemi dy tipa te retikulumit
endoplazmatik:retikulumi endoplazmatik ribozomal dhe retikulumi endoplazmatik
joribozomal.
51.Trego cili eshte roli i retikulumit endoplazmatik?
-Retikulumi endoplazmatik merr pjes ne sintezen e disa komponimeve specifike per
qelizen,ndersa ai ribozomal ne sintezen e proteinave.
52.Cka jane ribozomet?
- Ribozomet paraqesin organele te imeta kokerzore si per qelizat prokariote po
ashtu edhe per ato eukariote.

5. 53.Si jan te ndertuara ribozomet?
- Ribozomet jan te ndertuara nga dy subnjesi:subnjesia e madhe ribozomale dhe
subnjesia e vogel ribizomale.
54.Sa tipa te ribizomeve dallohen sipas konstantes sedimentuese?
-Sipas kontantes sedimentuese dallohen dy tipa te ribozomeve:Ribozomet e tipit
prokariot-70s dhe ato te tipit eukariot-80s.
55.Cili eshte roli i ribozomeve?
- Ribozomet marrin pjese ne procesin e biosintezes se proteinave.
56.Cka paraqet sistemi i Golxhit?
-Sistemi i Golxhit eshte nje sistem membranash i perbere nga strajcat dhe
sakulat dhe vezikulat.
57.Cili eshte roli i sistemit te Golxhit?
-Sistemi i Golxhit i deponon materiet e ndryshme organike dhe i transporton
permes vezikulave ne siperfaqe te qelizes.
58.Cka paraqesin lizozomet dhe cili eshte roli i tyre?
-Lizozomet jane organele qelizore te mbeshtjellura me nje membrane te vetme
brendia e te cilave eshte e mbushur me enzime hidrolitike.Te cilat bejne
zberthimin e grimcave te patretshme,organeleve te demtuara qelizore.
59.Cka jane polizomet?
- Lidhja e ribozomeve per ARN gjate biosintezes se proteinave formohen
polizomet.
60.Ca cipa te citozomeve ekzistojn?
- Ekzistojne dy tipa te citozomeve :peroksizomet dhe glioksizomet.
61.Defino cka jane peroksizomet?
-Peroksizomet jane lloje te citozomeve te cilat e zberthejne peroksidin e
hidrogjenit dhe me pare jane te zbuluara ne melqi.
62.C'jane glioksizomet dhe c'rol luajne ato?
- Glioksizomet jane lloje te citozomeve te cilat rolin e vet e shtrijne gjate
mugullimit te fares e bejne shnderrimin e yndyrnave ne sheqerna.
63.C'jane sferozomet dhe cili eshte funksioni i tyre?
- Sferozomet jane struktura citoplazmatike vetem per qelizat bimore dhe ne to
behen sintezeza e materieve yndyrore.
64.Cfar roli kan mikrotubat?
- Mikrotubat jan struktura citplazmatike te cilat ndertojne
citoskeletin(skeletin e brendshem te qelizes),ne levizjen e kromozomeve gjate
ndarjes se berthames,ndertimin e centrioleve.
65.Trego rolin e centrioleve?
- Centriolet marrin pjese ne formimin e boshtit te ndarjes gjate ndarjes se
berthames.

6. 66.Per qka i sherbejne qelizes qerpiket dhe flagjelet?
- Qerpiket dhe flagjelet i sherbejne qelizes per levizje.
67.Cdo te thote nocioni mitokondrie?
-Nocioni mitokondrie buron nga greqishtja mitos-fije dhe chondroskokerz,granule.
68.Cka jan mitokondriet?
- Mitokondriet jane organele citoplazmatike per te gjitha qelizat eukariote ne
forme te papuqes.
69.Si jane te ndertuara mitokondriet?
-Mitokondriet jane te ndertuara nga:membrana e dyfishte mitokondriale,kristat
mitokondriale,matriski dhe atepeozomet.
70.Cfar paraqesin atepeozomet dhe kristat mitokondriale?
-Kristat jan struktura apo rrudha te cilat formohen me themelimin e membranes se
brendshme mitokondriale.Atepeozomet jane struktura topthore te cilat permbajne
enzime per zberthim te materieve gjate frymemarjes se qelizes.
71.Cili eshte roli i mitokondrieve?
-Mitokondriet jane organele te cilat zhvillohet procesi i frymemarrjes qelizorezberthimi aerob i materieve dhe lirohet energjia.
72.Cka jan plastidet dhe kush i zbuloi ata?
- Plastidet jane organele karakteristike per qelizat bimore dhe i zbuloi
Levenhuk.
73.Si ndahen plastidet sipas llojit te pigmentit qe e permbajne?
-Ne baze te kesaj ndahen ne tre tipa:kloroplastet, kromoplastet dhe
leukoplastet.
74.Nga kush formohen plastidet?
-Plastidet formohen nga proplastidet.
75.Cka jane kloroplastet dhe ku gjinden ato?
-Kloroplastet jane lloje te plastideve me ngjyre te gjelbert(klorofil)dhe
ndodhen ne pjeset e gjelberta te bimes.
76.Cfare munde te jene kloroplastet sipas formes?
- Kloroplastet sipas formes mund te jene:rrjetore,ne forme te
shiritit,yjore,pllakore,unazore, te diskut.
77.Cfar ndertimi kane kloroplastet?
- Kloroplastet jane te ndertuara nga keto pjese:membrana e dyfishte e
kloroplastit,stroma,granat dhe tilakoidet.
78.Cila eshte njesia themelore e kloroplastit?
-Njesia themelore e kloroplastit eshte sistemi lamelar.

7. 79.Kush e perben sistemin lamelar?
- Sistemin lamelar e perbejne tilakoidet dhe granat.
80.Cka jane granat, e cka tilakoidet?
-Granat jane njesi ne forme disqesh te lidhura njera mbi tjetren me
tilakoide,ndersa tilakoidet njesi themelore te sistemit lamelar te perbera nga
granat.
81.Cili eshte pigmenti me i rendesishem fotosintetik dhe sa tipa te tij kemi?
-Pigmenti me i njohur fotosintetik eshte klorofili, kemi disa tipa te
tij:a,b,c,d,e.
82.Cili eshte roli themelor i kloroplasteve?
Roli themelor i kloroplasteve eshte pjesmarrja e tyre ne procesin e
fotosintezes.
83.C'jane kromoplastet dhe si formohen ato?
-Kromoplastet jane plastide me ngjyre te verdhe te kuqe dhe te oranxhe.Keto
formohen me shnderrimin e kloroplasteve gjate pjekjes se frutave si dhe nga
leukoplastet.
84.Sa tipa te leukoplasteve kemi?
- Kemi tri tipa te leukoplasteve:amiloplaste deponojne(amidonin),ejaloplaste
deponojne (yndyrna) dhe proteinoplaste deponojne(proteina).
85.Cka jane vakuolat dhe me cka jane te mbeshtjellura ato?
- Vakuolat jane organele ne forme strajce karakteristike per qelizat bimore te
mbushura me lenge qelizor.
86.Cka permban lengu vakuolar?
-Lengu vakuolar permban kripera minerale,acide
organike,proteina glikozide,sheqerna,alkaloide,glikozide,tanine etj.
87.Si quhet membrana e vakuoles?
-Membrana vakuolare quhet tonoplast.
88.Cka eshte berthama?
- Berthama eshte organeli me i rendesishem i qelizes e pranishme si te qelizat
prokariote poashtu dhe te ato eukariote.
89.Cili eshte roli themelor i berthames?
-Berthama i kontrollon te gjitha proceset jetesore qe zhvillohen ne qelize.
90.Trego cilat jane pjeset kryesore te berthames?
-Pjeset kryesore te berthames jane: membrane
berthamore,nukleoplazma,berthameza,kromatina.
91.Pse themi se pjesa me e rendesishme e berthames eshte kromatina?
-Themi keshtu pasi qe nga kromatina formohen krormozomet-te cilet bartin veti
trasheguese.

8. 92.Cfar paraqet berthameza?
-Berthameza paraqet pjesen e berthames me forme te rrumbullaket ku behet formimi
i ribozomeve.
93.Ne cfare forme dhe gjendje ndodhen materiet kimike ne qelize?
-Materiet kimike ne qelizen ndodhen ne forme te bashkedyzimeve inorganike dhe
organike.
94.Cilet nga elementet kimike me se shumti jane te perfaqesuara ne qelize?
-Me 99% ne qeliz jane te perfaqesuara elementet:oksigjeni,hidrogjeni,karboni,dhe
azoti.
95.Kush bene pjes ne komponime inorganike?
- Ne komponime inorganike bejne pjese: uji dhe kriperat minerale