Πολιτική Παιδεία Α Λυκείου, Ν.Μιμιλίδου

1. Διδακτική ενότητα της μετανάστευσης:
(Πολιτική Παιδεία Α’ Λυκείου, κεφ. 10)
http://aesop.iep.edu.gr/node/23740
Ν. Μιμιλίδου
Σχ. σύμβουλος ΠΕ10

2. Στόχοι:
Να ορίζουν και να διακρίνουν τις έννοιες μετανάστη και
πρόσφυγα
Να κατανοήσουν τη διαχρονικότητα του φαινομένου και να
συνειδητοποιήσουν την πολυπολιτισμικότητα στην οποία
θα ζήσουν
Να αντιληφθούν τα προβλήματα και να συναισθανθούν τις
δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες και οι
πρόσφυγες
Να υιοθετήσουν στάσεις αποδοχής του άλλου (όχι ανοχής
μόνο…) και σεβασμού των δικαιωμάτων και της
διαφορετικότητας
Να επαναπροσδιορίσουν στάσεις και συμπεριφορές
Να καταδικάζουν ρατσιστικές συμπεριφορές και να
υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα

3. Μέθοδοι διδασκαλίας
 Εισήγηση
Καταιγισμός ιδεών (με αφορμή εποπτικό
υλικό)
Ελεγχόμενος διάλογος, συζήτηση (ήdebate)
Εργασία σε ομάδες (ερωτηματολόγιο,
συνέντευξη)
Εννοιολογική χαρτογράφηση (cmap tools)
μελέτες περίπτωσης
δραστηριότητες
Επισκέψεις σε χώρους (π.χ. υποδοχής
μεταναστών)
Βιωματική προσέγγιση (διαδραστικό παιχνίδι)

4. Το πλαίσιο:
•Αυξανόμενη παγκόσμια μετακίνηση μεταναστών,
αιτούντων άσυλο και προσφύγων
•Η πολυπολιτισμικότητα είναι μια πραγματικότητα
•Προβλήματα διάκρισης, ξενοφοβίας και
ρατσισμού εξ αιτίας προκαταλήψεων
• Ατομική ευθύνη και κοινωνική ευαισθησία
με στόχο την κοινωνική συνοχή

6. Παρατηρήσεις στη φωτο:
Ανάκληση ιστορικών γνώσεων και
πληροφοριών (παππούδες-γονείς)
Διαχρονικότητα και μαζικότητα του
φαινομένου
Διάκριση μετανάστη και πρόσφυγα
Συνέπειες στο άτομο και την κοινωνία
Αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών
(ρατσισμός)

10. Πορεία –βασικά στάδια
Αφόρμηση (δραστηριότητα)
λέξεις-κλειδιά
διάγραμμα ενότητας,
σύνδεση με προηγούμενες γνώσεις
εξάσκηση-εμπέδωση (φύλλα εργασίας)
Εννοιολογικές διευκρινήσεις – ενν.χάρτης(γνωστικά
σχήματα: συνέπειες, διακρίσεις)
Παραδείγματα-εφαρμογές
δραστηριότητες
Ασκήσεις (αυτo)αξιολόγησης
πιθανή εργασία για το σπίτι
 Μεταγνωστικά αποτελέσματα

11. Καταιγισμός ιδεών
Μετανάστης, πρόσφυγας, αλλοδαπός,
πόλεμος, ανεργία, ιθαγένεια,
διαπολιτισμική εκπαίδευση, άσυλο,
μεσόγειος, λαθρέμποροι, γονείς,
παππούδες, λαθρεπιβάτες, θύματα,
Γερμανία, Αυστραλία, Αμερική, εξωτερική
μετανάστευση, αστικοποίηση, σπουδές,
αλλοδαπός, ξένος, κρίση, κλπ

12. Κατηγοριοποίηση ιδεών
πρόσωπα
• Μετανάστες
• πρόσφυγες
• Γονείς,
παππούδες
• νέοι
αιτίες
• Ανεργία
• Πόλεμος
• φτώχεια
• Φυσ.
Καταστροφές
• Πολιτικές
διώξεις
Συνέπειες στο
άτομο
• Κίνδυνοι
μετακίνησης
• Αποχωρισμός
από τον
οικογένεια
• Δυσκολίες
επικοινωνίας
Συνέπειες στην
κοινωνία
• Προέλευσης
• Υποδοχής
• Κοινωνικές
• Οικονομικές
• πολιτικές

13. Σύνδεση με προηγούμενες γνώσεις
(γνωστικά προαπαιτούμενα)
-Τοποθετούμε το θέμα στον (ιστορικό)
χρόνο και το χώρο
-Τι ξέρουμε για τις μετακινήσεις
πληθυσμών
Έννοια κινητικότητας
Υπάρχει κοινωνία χωρίς μετανάστευση?
Υπήρξε ποτέ στο παρελθόν?
-

14. Σύνδεση με παραδείγματα-
εφαρμογές
Προσωπικές μαρτυρίες-οικογενειακές
ιστορίες
υλικό από το «δεν είναι μόνο αριθμοί»
υλικό από το «ξένοι στην ίδια πόλη»
ή
-Τι έχουμε ακούσει από προφορικές
μαρτυρίες συγγενών και φίλων

15. Εννοιολογικές διευκρινίσεις:
•Μετακινήσεις πληθυσμών, αποικίες,
μετανάστευση (εξωτερική και εσωτερική),
•Μετανάστης, αλλοδαπός, πρόσφυγας, ξένος,
ομογενής
•ιθαγένεια, εθνικότητα, υπηκοότητα,
παλλινόστηση
•ταυτότητα-ετερότητα

16. Φύλλο εργασίας 1
•Να φτιάξουν ένα γλωσσάρι με τους όρους
της ενότητας (έναν όρο σε κάθε γράμμα), π.χ.
•Άσυλο, αποδοχή, ανοχή
•Βοήθεια
•Γενιά
•Διαπολιτισμικός, δικαιώματα
•Ευρωπαϊκή Ένωση, εθνικότητα

17. Έννοιες – γνωστικά σχήματα
Διακρίσεις-είδη
αιτίες
συνέπειες

18. Διακρίσεις(κριτήρια)
Γεωγραφική
μετακίνηση
εσωτερική
εξωτερική
υπερπόντια
επιλογή
εκούσια
αναγκαστι
κή
Χρον.
διάστημα
μόνιμη
Προσωρινή
νομιμότητα
Νόμιμη
παράτυπη
Επιπτώσεις
Συντηρητική
Καινοτόμ
α
Σκοπός
Εργασία
Σπουδές
φυγή

19. Εννοιολογικός χάρτης αιτίων
Πόλεμοι
Φυσικές
καταστροφές
Αναζήτηση καλύτερης
ζωής
Αναζήτηση
εργασίας
Οικογενειακοί λόγοι
Φυσ. Περιβάλλον-
γεωγραφική θέση
εξερεύνηση

20. συνέπειες
Κοινωνικές
οικονομικές
πολιτικές

21. •Που
μετακινείται
Στο
άτομο
•προέλευσης
•υποδοχής
Στην
κοινωνία

22. Φύλλο εργασίας 2
•σχολιάστε την εικόνα
•Από τη δράση
«30 αφίσες
για τη μετανάστευση»

23. Ας μιλήσουμε για στερεότυπα και
προκαταλήψεις…
•Τι είναι, πως δημιουργούνται, με ποιους
μηχανισμούς, πως αναπαράγονται,
•γιατί είναι δύσκολο να τα εγκαταλείψουμε?
•Ποιους αφορούν?
•Τι συνέπειες έχουν για τα άτομα και τις
κοινωνίες? Ποια χαρακτηριστικά συνδέονται
συνήθως με τα στερεότυπα? (έμφυτα ή
επίκτητα?)

25. Από τα στερεότυπα στην προκατάληψη, τη
διάκριση, το ρατσισμό
Τα στερεότυπα είναι προκατασκευασμένες ιδέες που
παρεμβάλλονται ανάμεσα στην πραγματικότητα και την
αντίληψη που πάμε να σχηματίσουμε γι αυτήν,
προκαλώντας απλοποιήσεις και γενικεύσεις που τη
διαστρεβλώνουν. Συνεπώς, κατευθύνουν την αντίληψή
μας, τη σκέψη μας και την κρίση μας κατά τρόπο
ανορθολογικό. Είναι απλοποιητικά, γενικευτικά και
αφομοιωτικά. Οδηγούν σε ιδιαίτερες στάσεις, τις
προκαταλήψεις
(έθνη, φυλές, τάξεις, κλπ)
Κοινωνιολογία Γ. Λυκείου, εκδ.ΟΕΔΒ,1990)

26. Φύλλο εργασίας 3
•Να διατυπώσουν το δικό τους σύνθημα το
οποίο θα γράψουν είτε σε ένα poster, είτε
στον πίνακα ανακοινώσεων, είτε ως γκράφιτι
στον τοίχο της τάξης, του σχολείου ή/και στην
ιστοσελίδα του σχολείου

27. Φύλλα εργασίας 4
Να κατασκευάσουν σελιδοδείκτες σε κάθε
ένα από τους οποίους θα αναγράφονται οι
βασικές πληροφορίες για τους οργανισμούς
που δραστηριοποιούνται στο θέμα της
προστασίας των δικαιωμάτων των
μεταναστών

28. Ειδησεογραφία για Φαρμακονήσι, Λαμπεντούζα

29. Ειδησεογραφία για τα ναυάγια με πρόσφυγες
στο Αιγαίο το καλοκαίρι του 2015

30. Θέμα συζήτησης ή debate:
1. Τι κερδίζουν, τι χάνουν:
Οι κοινωνίες
Τα άτομα
2. Οι μετανάστες ευθύνονται για την ανεργία
της χώρας?
Στατιστικά στοιχεία, έρευνες

31. Ερωτήσεις, ασκήσεις
κατανόησης
•Γιατί το φαινόμενο της μετανάστευσης
απαντάται σε όλες τις κοινωνίες, σε όλες
τις εποχές?
•Είναι ιστορική αναγκαιότητα η
πολυπολιτισμική κοινωνία?
•Τι είδους στερεότυπα έχουμε για τους
μετανάστες? Για ποιους άλλους έχουμε
στερεότυπα?

32. Ανακεφαλαίωση-βασικά
σημεία της ενότητας
Ορισμός-ιστορική, διαχρονική προσέγγιση,
Εννοιολογικές διευκρινήσεις
Διακρίσεις –παραδείγματα
Νομοθεσία-Διεθνείς συμφωνίες-Συμφωνία
Σένγκεν
Συνέπειες στη χώρα προέλευσης
Συνέπειες στη χώρα υποδοχής
Συνέπειες στο άτομο
Η έννοια του άλλου
Αποδοχή της διαφορετικότητας
Ανθρώπινα Δικαιώματα

33. φύλλο αξιολόγησης-1
Ερωτήσεις σύντομης απάντησης:
Διακρίνετε τους όρους πρόσφυγας και
μετανάστης
Ερωτήσεις ανάπτυξης:
Σχολιάστε την άποψη σύμφωνα με την
οποία για την ανεργία ευθύνονται
αποκλειστικά οι μετανάστες

34. φύλλο αξιολόγησης-2
Ερωτήσεις Σωστού/ Λάθους:
•Η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο της
σύγχρονης κοινωνίας(Σ/Λ)
•Ιθαγένεια και υπηκοότητα ταυτίζονται(Σ/Λ)
•Η συμφωνία του Σένγκεν αφορά την παροχή
ασύλου(Σ/Λ)
•Η μετανάστευση μπορεί να είναι και
οικολογική(Σ/Λ)
•Οι πρόσφυγες συνήθως φεύγουν με τη θέλησή
τους από τη χώρα τους (Σ/Λ)

35. φύλλα αξιολόγησης-3
Ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου-
πολλαπλής επιλογής:
H μετανάστευση μπορεί να είναι:
Α. ατομική ή κοινωνική
Β. θετική ή αρνητική
Γ. εξωτερική ή εσωτερική
Δ. απλή ή σύνθετη

36. Πιθανές δραστηριότητες
έρευνας για το σπίτι
•Να πάρουν συνέντευξη από κάποιο
μέλος της οικογένειάς τους που βίωσε το
φαινόμενο της μετανάστευσης
•Να αναζητήσουν στοιχεία για τη
μετανάστευση των νέων σήμερα από την
Ελλάδα για χώρες του εξωτερικού
(φαινόμενο brain drain)

38. Μεταγνωστικά αποτελέσματα:
•Κατανόηση των αιτίων για τις οποίες οι άνθρωποι
επιλέγουν ή αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την
πατρίδα τους.
•Προώθηση του σεβασμού της διαφορετικότητας
•Υιοθέτηση στάσης ατομικής και κοινωνικής ευθύνης
•Ενθάρρυνση της κοινωνικής αλληλεγγύης και της
κοινωνικής συνοχής

39. Εκπαιδευτικό υλικό
•«Δεν είναι μόνο αριθμοί»
•«Ταξίδι φυγής»
•«Περάσματα»
•Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ & Διεθνής Οργανισμός
Μετανάστευσης
•http://www.unhcr.gr/ekpaideysi/ekpaideytiko-
yliko/notjustnumbers.html
•«Ξένοι στην ίδια πόλη»-εκπαιδευτική τηλεόραση»
•«Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι», τμ. Επικοινωνίας και
ΜΜΕ ΕΚΠΑ

41. Υποστηρικτικό υλικό
Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας
www.mof.gov.cy/cystat
Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών
www.ekke.gr
ΟΟΣΑ
www.oecd.org
Eurostat
ec.europa.eu/eurostat
Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ
http://www.unhcr.gr
Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
http://www.gcr.gr/
Συνήγορος του Πολίτη
www.synigoros.gr
Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης
www.iom.int
Unicef
www.unicef.gr
I-RED ΙΔΙΕτερο ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, την ΙΣΟΤΗΤΑ & την ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ
Βιβλίο της Κοινωνιολογίας Γ Λυκείου (βιβλίο μαθητή & ΤΕΕΜ)

42. Βιβλιογραφία:
•Κοινωνιολογία, Γ Λυκείου, ΟΕΔΒ,1990
•Νικολαΐδου Σοφία & Τερέζα Γιακουμάτου.
Διαδίκτυο και Διδασκαλία, Αθήνα,
Κέδρος,2011
•Γ. Τσιάκαλος, Οδηγός Αντιρατσιστικής
Εκπαίδευσης, Θεσσαλονίκη, Επίκεντρο, 2011
•Cope, B. & Kalantzis, M.,Multiliteracies:
Literacy Learning and the Design of Social
Futures, Routledge, 2000

43. http://www.taxidifygis.org.cy/